مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۳۴
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۲۵۴
۳ شنبه ۲۰ آبان ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۳۴
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۳۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۱ شنبه یازدهم آبان ماه ۱۳۳۱
مجلس نه وپنجاه دقیقه صبح بریاست آقای محمد ذوالفقاری (نایب رئیس) تشکیل گردید
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت مجلس
- ۲- بیانات قبل از دستورآقای خلخالی
- ۳- بیانات آقایان مهندس رضوی و مشار طبق ماده ۹۰ آئین نامه
- ۴ - بیانات قبل از دستور آقایان: صفایی - دکتر بقایی و وزیر امور خارجه
- ۵ - تقدیم لایحه تمدید فرمانداری نظامی در هشت نقطه خوزستان
- ۶ - معرفی آقای دکتر خسروانی به معاونت وزارت اقتصاد ملی بوسیله آقای وزیر اقتصاد ملی
- ۷ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع بوظیفه ورثه سرهنگ نوریشاد
- ۸ - طرح لایحه دو فوری راجع به اجازه تعقیب آقای احمد قوام و موکول شدن بجلسه بعد
- ۹ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
- ۱۰ - سوالات و قوانین نمایندگان
تصویب صورت مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد).
غائبین بااجازه - آقایان: مکی - مهندس حسیبی - ناظرزاده - مدرس - عبدالرحمن فرامرزی.
غائبین بی اجازه - آقایان: دکترامامی - بهادری - محمد حسین قشقایی - دادور - فتحعلی افشار - معتمددماوندی - امیرافشار - راشد - تولیت - میراشرافی
نایب رئیس - نسبت بصورت جلسه اعتراضی نیست؟ آقای کریمی
کریمی - در جلسه گذشته بنده یک سوالی از وزیردفاع ملی کردم راجع به مسببی قتل سی ام تیر در کرمانشاه که آنهارا بدون مجوزقانونی فراری دادند و قبلا هم به آقای نخست وزیراین موضوع نوشته شده بودایشان فرموده بودند که این افسران دوباره بمحل حوزه محاکمه شان که کرمانشاه باشد مراجعت داده شوند ولی بعداطلاع رسید که هنوز مراجعت نکرده انداین سوال را بنده تقدیم کردم وجزصورت مجلس نوشته نشده‌است.
نایب رئیس - سوال در صورت مجلس نوشته نمی‌شود
کریمی - مال جناب آقای گنجه نوشته شده از این جهت توضیح دادم
نایب رئیس - اطلاع داده می‌شود برای جواب حاضربشوندآقای وکیل پور
وکیل پور - عرض کنم بنده قبلاازهیئت تندنویسی مجلس تشکرمی‌کنم که آنچه را که بنده گفتم خیلی خوب نوشته‌اند فقط یک دواشتباه مطبعه ایی داردکه تصحیح می‌کنم ولی یک اشتباهی که اینجا هست وایجادسوء تفاهم می‌کند این است که بنده غرضم این نبودکه مستخدمین وکارمندان دولتی حاضرزیادهستندحتی برعکس ادعای آقای وزیردارایی معتقدم که مستخدمین زیادنیستند در وضع حاضرخواستم این را تذکربدهم ضمنادوسوال هم از آقای وزیردارایی کرده بودم که در جلسه قبل استدعاکردم که ایشان حاضربشوندبرای جواب گفتن الان دوهفته می‌گذردوحاضرنشده‌اند این تکلیفی که در قانون پیش بینی شده‌است برای وزرا که در موقع معین بیایند و بسوال وکلا جواب بدهند برای این است که تاخیر نکنند و مجددا حالا از مقام ریاست تقاضا می‌کنم که هرچه زودتر امر بفرمایند برای جواب سوالات حاضر بشوند.
نایب رئیس - تاکید خواهد شد آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - یک مختصر اصلاحی است که باشد را نباشد نوشته‌اند و این را در مطبعه اشتباه کرده‌اند به تندنویسی تذکر می‌دهم.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای دکترسنجابی
دکتر سنجابی - در ضمن عرایضی که در سوال جلسه گذشته کردم گویا تذکر دادم این دستگاههایی که آقای وزیر کشور فرمودند بفرستنده تعبیرشده روی بعضی از اینها نوشته شده میداین گراندبریتن
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای دکتر فقیهی شیرازی
دکتر فقیهی شیرازی - در صورت مذاکرات قبل در یکی دو جمله اشتباهی شده‌است که بنده یادداشت کرده‌ام می‌دهم به تندنویسی استدعا می‌کنم تصحیح بشود.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای اخگر فرمایشی دارید.
اخگر - یک عرض کوچکی دارم
نایب رئیس - بفرمایید
اخگر - دو طومار از ماربین اصفهان رسیده‌است دایر بر پشتیبانی از دولت و جلوگیری از اخلالگران و مفسدین یک طومار هم از طرف اهالی بوشهر رسیده‌است دائر به پشتیبانی از دولت ملی و تمنای جلوگیری و برکناری عمال خارجه از آن حدود که تقدیم می‌گردد.
نایب رئیس - اعتراض دیگری نیست (اظهاری نشد) صورت جلسه پنجشنبه هشتم آبانماه تصویب شد.
بیانات قبل از دستور آقای خلخالی
ویرایش۲- بیانات قبل از دستور آقای خلخالی
نایب رئیس - نطق قبل از دستور شروع می‌شود آقای خلخالی
خلخالی - قبلایک تذکری را مجبورشدم تصدیع بدهم و آن نوشته‌های عاری از حقیقت بعضی از روزنامه‌های مبتذل می‌باشدکه لابد نویسندگان نادان و مغرض دارند
درباره حضور من در روز سلام بالباس عادی یعنی با همین لباس رفته بودم البته آنها بدروغ نوشته‌اند قصد توهین داشتم و من جدا تکذیب می‌کنم که نظر توهین نبوده‌است بلکه مخصوصا بعد از توشیح تفسیر قانون اساسی و علل و جهات دیگر لازم دیدم که شرفیاب بشوم و مخصوصا جناب آقای مهندس رضوی اصرار فرمودند و بنده حتی عرض کردم لباس ندارم و تهیه آنرا هم از دیگران لازم نمی‌دانم فرمودند با این لباس هم مانعی ندارد مطلب دیگری که می‌خواهم عرض کنم گرچه چند جلسه گذشته ولی در همان موقع من متاثرشدم و شاید هم در نظر بعضی از آقایان باشد موقعی که طرح مربوطه به قوانین خونین سی ام تیر مطرح بود باکمال تاسف آقای کریمی تحت تاثیر قرار گرفته نسبت به آقای مشار مطلبی فرمودند که بعقیده بنده حقیقت نداشت (کریمی - اجازه بفرمایید خود آقای مشار گله کنند نه شما) اجازه بفرمایید این مقدمه‌است برای ذی‌المقدمه‌ایی که آقای مشار هم بعقیده بنده از جاده حقیقت منحرف شده‌اند برای اینکه فرمودنداین مجلس یک عده‌اش مرعوب هستند (حائری‌زاده - عین حقیقت را گفتند) من از طرف آقایان دفاع نمی‌کنم ولی شایسته نبود مادام که من در این مجلسم این فرمایش گفته بشود (ناظرزاده - فقط شما؟) (احسنت) عرض کردم من بدیگران کاری ندارم در مجلس شورای ملی بهتر از من هم وجود دارد بنده وکیل آنها نیستم اگر مصداقی برای مجذوب بودن وجود داشته باشد مجذوبیت حق و عدالت است این را من اعتراف می‌کنم که در برابر حق و عدالت ودرستی زندگی مردم مامجذوب هستیم باید تصدیق کردکه مادرجوانی به مبارزه در راه تحقق آمال ملت تصمیم گرفتیم ومصمم هستیم جز در پیشگاه عدالت همانطوری که عرض کردم حتی بفلک تعظیم نمی‌کنیم. گربشرط پای بوسی سربماند در تنت جان ده وردکن که سرافکندگی در کارنیست اگرامروزبه آقای دکترمصدق یامردان ملی دیگر اظهارعقیده می‌شود برای خاطرمردم است آقایان تصریح می‌فرمایند در عرایض مختصری که در جلسات غیررسمی هم عرض کردم حتی در نطق اولم که بطورعلنی در مجلس ایرادشدانتقاداتی که منطقی وبیغرضانه هم بودعرض شد حالا عرض خواهم کرداین صدای مظلومیت ملت واستغاثه طبقه محروم است که مارا در صف مبارزه استقراروبرای جان بازی تشویق می‌کندمانه تنها از افکار و آروزهای مقدس ملت بلکه از مردان فداکارومجاهدگذشته که دوره حیات خود را بامبارزه سرسختانه تمام کردندوبامحرومیت چشم از این جهان برای ابدپوشیدندازآنهاالهام می‌گیریم مامی خواهیم راه ورسم مبارزه را که بحث تازه ایی نیست آنقدردنبال کنیم که به نتیجه برسد و مخصوصا در این دوره که دولتهایی خواه از طرف دولتهاخواه از طرف طبقات فاسد و افراد منحرف برای منحرف کردن مبارزات ملت ایران اعمال می‌شود این روح صلابت و سرسختی و ادامه مبارزه پر افتخار ازم است که تقویت بشود ممکن است در این مبارزه مقدس تنگ نفسانی در وسط راه بمانند ولی آنچه مسلم است ملت رشید واقعا رشید و قهرمان ایران لاجرم به سرمنزل مقصود خواهد رسید(صحیح است) حتمانیروهای اهریمنی استعمار و قدرتهای شیطانی را خرد و نابود خواهدکرد (صحیح است) در چند جلسه پیش یعنی چهارمین باری که بنده آمده بودم صحبت بکنم البته صحبتهایی که در آن جلسات می‌خواستم عرض کنم مرور زمان که مخصوصا در مجلس خیلی زود صادق است و شامل می‌شود آن بحث‌ها را از بین برد من ضمنا از روزنامه‌ها اخباری را جداکردم و اینجا می‌خواستم مطرح کنم که خارجی‌ها چقدر تلاش می‌کنند و در انتظار سقوط کابینه جناب آقای دکترمصدق هستندعرض کردم ما به اشخاص کاری نداریم آقایان نمی‌دانم شنیده‌اند یانه مخصوصا در مبارزه انتخاباتی در تبریزعلنا در مجامع به مردم می‌گفتم که من ارتباط شخصی وبستگی خاصیبه باجناب آقای دکترمصدق وجناب آیت الله کاشانی ودیگران ندرام حتی اعلامیه‌ای که جناب آیت الله کاشانی در مسافرتی که بعد از ختم انتخابات تهران کردم درباره تمجیدبنده لطفاصادرفرموده بودندمنتشرنکردم هنوزهم برای حفظ احترام مانده مبارزه مستقلانه آذربایجانی طوری بودکه علی رغم فعالیتهای بعضی از سران ارتش وعمال رکن دوم وقوای انتظامی که بسختی می‌کوشیدند حتی چند مرتبه قصدترورمن را داشتندمانع از نتیجه رسیدن مبارزات مردم تبریزباشندولی علی رغم تشبثات خائنانه آنهامردم توانستندنمایندگانشان را به مجلس بفرستندومن نمی‌گویم فسادناپذیرم ولی تاجان در بدن دارم از راه مبارزه پرافتخاری که عرض کردم وبرای مااسباب سرافرازی و سربلندی است برنمی‌گردم صحبت فردنیست تابع اشخاص نیستم صحبت مجذوبیت مطلقا در کارنیست البته این قسمت را هم عرض کنم که ماخصومت باکسی یادولتی نداریم ماوطنمان را می‌خواهیم مستقل باشدودو راز پلیدیهازندگی شرافتمندانه ایی که مطابق وضع گذشته و حاضر ملت ایران باشد بدست آوریم که در آن برادری و برابری کاملا مشاهده بشود البته این نکته هم باز تصریح می‌شود اگرچنانچه در قرن بیستم در عصری زندگی می‌کنیم بفریادمظلومیت ملت ایران توجهی از طرف ملتها سازمانهای بین المللی نشود منظورم این است یقین بدانیدروزی هم بصدای مظلومانه آنهاهم توجهی نخواهدشد بقول شهریار شاعر آذربایجانی پس از این گوش فلک نشنود افغان کسی - که من این گوش فلک را بفغان کرکردم. البته از نقطه نظرحق طلبی بدون توجه باینکه یک ملت ضعیف کوچک بایک ملت مقتدری مثل انگلستان مبارزه می‌کندطرفداری وجانبداری از نظراتحادنظامی یاهرعلل دیگری نبایدبشود عدل ونصفت وشرافت باید رعایت گردد روزی یکی از همکاران اینجا تجلیل از سازمان ملل متحدمی‌کردندکه ماهم معتقدیم برای اینکه این آرزوی بشریت است که عدالتی بوجودبیایدکه بین المللی باشدهمه مخصوصاملل ضعیف وکوچک از آن استفاده بکنند ولی این نکته را نمی‌توان ناگفته گذاشت وبایدتذکرداده میشدکه در منشورملل متحدمخصوصامحاصره اقتصادی یکی از مجازاتها است در صورتیکه بدون تقصیرملت ایران را به چنین مجازاتی دچارکرده اندواین کاملامایه تاسف است از این که این دولتی هم که یک چنین کاری کرده‌است یکی از موسسین سازمان وامضاکنندگان منشوراست حالابحث در این قبیل موارد خیلی زیاد است چون حقانیت ملت ایران برتمام ملل ثابت شده‌است باید مردانگی وحق طلبی وحق خواهی تمام ملل مصروف این باشدکه آثارشوم فشار اقتصادی دولت انگلیس را مخصوصاازبین ببرندتامبارزات ملت ایران بثمر برسدورفاه وآسایش ملی بوجودبیایدخطرات احتمالی (مامردم وملتهای دیگررانمیترسانیم) خطرات احتمالی بوقوع نپیوندد. مطلب دیگری که می‌خواستم عرض کنم ویکی از مظاهرآن توطئه‌هایی است که اشاره کردم سعی وتلاش دشمنان ماوعوامل آنها در راه مایوس کردن مردم است که انها را از مبارزه خود منصرف گرداند البته این در تمام جاها همانطوری که در مرکز است مخصوصا در شهرستانها باقدرت تمام انجام می‌گیردمخصوصا در تبریزوآذربایجان اخباری هم که می‌رسدمن فوق‌العاده متاثرمی‌شوم وسعی می‌کردم ومی‌کنم که در حال تاثرمطلبی عرض نکنم تاجایی که بمن ایراد می‌کردندشماسکوت اختیارکرده ایدومن می‌دانم که دشمن خوب تشخیص داده‌است که حربه برنده ما در این مبارزه ملی فهم وادراک واندیشه وکمک وحمایت مردم ایران است این حربه برنده را ازدست پیشوایان ومبارزین قهرمان می‌خواهندبگیرندیاآن را بسختی کندبکنندکه مواثرواقع نشود من جمله در آذربایجان شایع می‌کنندبطورمستقیم وغیر مستقیم که نمایندگان ملی شماکاری نکرده اندمن اعتراضات زیادی دارم روزی هم در حضورآیت الله کاشانی عرض کردم ما در عین حال که در اموردولتی نمی‌خواهیم دخالت کنیم و در عزل ونصب مامورین کاری نداریم ولی این مردم که سخت در بدبختی فرورفته افتاده اندانتظاردارندکه بدادآنهابرسیم لایسئلون اخاه حین یندیهم فی النائبات علی ما قال برهان آنهاانتظاردارندحتی مابه استغاثه انهادلیل وبرهان نخواهیم به کمک آنهابشتابیم همانطورکه از نظرفقر عمومی کمک می‌کنیم از نظرظلم واجحاف مامورین که در نتیجه اعمال نفوذبه حقوق مردم حتی بجان مردم مسلط شده اندآن تسلط شیطانی آنهارارفع کنیم بلی منظوراین بود در چنین موقعی که دشمن به این حیله می‌خواهدمردم را مایوس کندومبارزه را ازاین راه عقیم گذاردحسن تشخیص واستنباط صحیح ملت کمال ضرورت را داردکه مسائل اجتماعی را تجزیه وتحلیل کندوحق وباطل را ازجداسازدوبفرض اینکه دولت خدای ناکرده در کار خود توفیقی حاصل نکند به نماینده ایکه نماینده ملت است مبین آلام مردم است تهمت بناحق نزنند یعنی مواظب باشدکه افکاری را مشوب نکنند برای اینکه ما نماینده هستیم نه متصدی حکومت و شریک قوه مجریه از خدا می‌خواهم دولت در این کار توفیق حاصل کند و تمام تلاش مااین است که دولت را که تاکنون مشغول تخریب بوده و کاخهای امیال شیطانی ملت را ویران کرده و باید بکند به یک دستگاه سازنده‌ایی مبدل گرددکه اعمال مثبت او هم امید در دل مردم ایجاد بکند و راه بهبوداصلاح را به مردم نشان بدهد.
نایب رئیس - آقای خلخالی وقت شماتمام شد
خلخالی - حالا اگر آقایان اجازه بفرمایند بنده چند مطلب دیگر داشتم
نایب رئیس - محتاج برای است
ناظرزاده - مخالفی که نیست بفرمایید حرفهای خوبتان را گوش می‌دهیم
افشارصادقی - رای می‌دهیم آقا
چند از نفراز نمایندگان - مخالفی نیست
نایب رئیس - بفرمایید
خلخالی - البته تذکراین مطلب مانع از این نمی‌شود که مانسبت بدولتی که مورداعتمادمان است وتاکنون هم کوشش کردیم که بدست اواصلاحاتی انجام بگیردانتقادات منطقی نیزنکنیم واین هم یکی از دلایلی است که برای رد فرمایشات آقای مشارعرض کردم ماچنین مجذوب نیستیم که حق را فراموش کرده باشیم عرض کردم تانی وکندی که در کارهای اصلاحی دیده می‌شود البته معلول علل اجتماعی ممکن است باشدوهست ولی آن شهامت و قدرت کاردولت است که این علل اجتماعی را که کارهای اصلاحی را به عقب می‌اندازد وفرصت ووقت مردم که مغتنم است از دست می‌دهداستفاده نمایددولت باید باصلابت وسرسختی خودتمام موانع را همانطورکه موانع بزرگ خارجی را تااندازه زیادی برداشته موانع داخلی را هم بردارد و سیاست داخلی نیز مورد توجه کامل دولت قراربگیرد عرض کردم مخصوصا من خودم هم متوجهم در گذشته در ادوار گذشته خزانه مثل امروز خالی نبوده‌است بحران اقتصادی وجود نداشته‌است اصلا مبارزه ایی در کار نبوده‌است که وضع فوق‌العاده ایی داشته باشدممکن است کسانی اعتباراتی برای نقاطی می‌گرفتندمن برای نقاطی نظرخاصی ندارم این را من باب مثال عرض می‌کنم که ممکن است اعتباراتی هم می‌گرفتند در ضمن حیف ومیل مقداری هم به آن محل کمک میشداکنون که هیچ کمکی به مردم نمی‌رسد تصورمی‌کنند که در نتیجه سهل انگاری مااست من به مردم آذربایجان باید صریحااز این جاعرض کنم من برای تحقق آمال ملت ایران مخصوصابرای عملی ساختن خواسته‌های مردم آذربایجان که در مشروطه آنهمه جانبازیهاکرده‌اند وبرای استقلال ایران آنهمه فداکاریهاکرده اندوامیدوآرزوی فداکاری بیشتری را دارندتاپای جان ایستاده‌ام من و دوستان من البته بطورخصوصی هم که باآقایان صحبت می‌کنم علاقه خاص آنهاراهم به آذربایجان می‌بینم چون اسم آذربایجان به میان آمدبایدتبلیغات ناروای خارجی که مخصوصابرای ترسانیدن ملت وارعاب مردم در این موقع حساس از طرف دولت ترکیه که در روزنامه‌های ترک گاهگاهی انتشارپیدامی‌کندراجع به آذربایجان تنفرشدیدخودم وموکلین خودم را بیان کنم وبگویم که آذربایجان برای هرمتجاوزی قبرستان خوبی است درست است که عدم توجه دولتهای گذشته آذربایجان را به تل خاکستروبه قبرستان بیشترشبیه گردانیده‌است ولی این دلیل ان نمی‌شود که روح تجاوزکارانه دیگران را قوی کندهمان طورکه از تمام نقاط ایران باید دفاع کردمخصوصاازآذربایجان که مهدشیران ودلیران است واکنون بانهایت فقر و تنگدستی به سر می‌برد باید دفاع کردآن جانه برق دارد نه آب دارد مسئله لوله کشی ناقص مانده حتی نان وگوشت گران شده وضع را هم فوق‌العاده نشان می‌دهندواستقامت مردم را درهم می‌شکنند نمی‌خواهم راجع به شهرستانهاواستانهای دیگرصحبت کنم برای اینکه فرقی نداردوهمه جامورداحترام مااست ولی باید عرض کنم غیرازفداکاریهایی که در صدرمشروطه از افرادغیورآذربایجانی که به منصه ظهوررسیده وغیرت وشجاعت وشرافت آنها در مشروطه اثرمهمی داشته‌است از نظرمرزی بودن از نظرحق طلبی وحقانیت وصداقت ومسلمانی مردم آنجابایدتوجه بیشتری به آذربایجان بشود کارهایی که باید انجام بشود نمی‌شود این مایه تاسف است ممکن است دولت بودجه ایی نداشته باشداعتباری نداشته باشدکارهای عمرانی وساختمانی نتواندانجام بدهدولی برای تغییرمامورین دغل ودزد مامورینی که به مبارزه مردم وقیام ملت اعتقادوایمان وعلاقه‌ای ندارنداقدام نمی‌کنندوآنهاراتغییرنمی‌دهند مدتی اینجا راجع بفرمانده لشکرآنجاصحبت کردم تابعدتغییردادندبعدازتغییراوتازه معلوم نیست زیردستان او عوض بشوندیاوضع چاقوکشانی را که برای ارعاب مردم بوجودآورده بودندو در هرمبارزه‌ای آنهاراتشجیع می‌کردند برای از بین بردن مبارزات مردم عوض بشود یانشود ویادستگاه پلیسی آن روزا لبته رئیس شهربانی را عوض کردندنسبتا فرد بدی به نظرنمی‌رسدچون اعتقادمن این است اصلاازماموردولت نبایدتعریف کردمگراینکه کارخوبی انجام بدهد(افشار صادقی - سرلشگرمقبلی آدم خوبی است) بنظرشما(هدی - به نظرخیلی‌ها) بازبنظرشمامنظورم از انتقاداین نیست که من از فامیلم سرلشگری هست یاسرتیپی هست اصلا در ادارات دولتی یک فردی از فامیل مانیست که بخواهیم سر کاربیاوریم حتی یک پیشخدمتی هم ندارم در ادارات دولتی آنجامن احتیاج ندارم فقط مردم بامن هستندآقای مکی که آمدندحالادرباره ایشان چون اینجا نیستندصحبت نمی‌کنم آقای مکی دیدندکه چهل تاپنجاه هزارنفرتظاهرنموده ومرا که من را روی دست بلندمی‌کردنداین موقعی بودکه راجع باعتبارنامه‌ها صحبت می‌کردندمن گفتم اعتبارنامه من همین جماعتی است که اینجا ابراز علاقه می‌کند در هرحال از بحث خارج نمی‌شوم منظورم این است که آذربایجانی بداندکه ما آنهارافراموش نمی‌کنیم تاپای جان برای تحقق آمال آنهامبارزه خواهیم کردولی علل وموانعی هست که عملیات و مبارزات ماراخنثی می‌کنندازخداوندمتعال می‌خواهم که این علل وموانع را برطرف کندمن فراموش کردم که یک نامه ایی که در یکسال واندی پیش بجناب آقای دکترمصدق نوشته بودم ونظرانتقادخودم را عرض کرده بودم اکنون بیان کنم برای خاطراینکه این نظررامن از سابق داشتم حتی قبل از اینکه این نظررامن از سابق داشتم حتی قبل از اینکه وکیل بشوم نوشته‌ام آنوقت من یکفردعادی بودم این نظرخودم را نوشتم وبوسیله جناب آقای دکترشایگان که اینجا حاضر هستندتقدیم کردم قسمتی از آن را اجازه بدهیدبخوانم تاتوجه بفرماییدکه اگرمن انتقادی می‌کنم مبنی برخیر و صلاح مملکت و ملت است وبرای علاقه مندی به مبارزه وپیروزی مردم ایران است عرض کردم ممکن است این نامه ایی که در یکسال وخورده ایی قبل نوشته شده یعنی در ۲۸- ۲- ۳۰ و جوابی نوشته اندامروزهم موردتوجه می‌تواند قرار بگیرد در این نامه عرض کرده‌ام به جناب آقای دکترمصدق در این موقع که توجه آنجناب به امر مهم نفت معطوف گردیده و سعی دارید در یک محیط آرام ودورازتشنج کوششهای ملی بثمربرسد نمی‌خواستم مصدع بشوم ولی برای اینک همیشه خواهان حکومت صالحی بودم که مبارزات سنگین اینجانب را در دستگاه فاسداداری بنتیجه برساندلازم دیدم نظرآنجناب را بمراتب زیرجلب کنم. اولا تصدیق می‌فرمایید نظر عالی در مورد عدم تشنج باتمام محسناتش نبایدبه صورتی در آیدکه از یکطرف افرادنالایق وفاسدتحت حمایت قرارگیرندوازطرف دیگرعناصروطنخواه وپاکدامن مایوس گردند. تاکنون فضیلت وتقوی وصلاحیت اشخاص کمترین تاثیری در احرازمقام وپیشرفت اجتماعی نداشته بلکه تشبث وانتساب بمقامات ذی نفوذوبندوبست وانحرافات دیگربوده که در جریانات بطورقاطع دخالت داشته‌است. از طرفی مسلم ادامه این وضعیت بابقاء وسعادت جامعه مغایرت دارد در صورتیکه بین اجرای ملی شدن صنعت نفت وآغازتحول واصلاحات دیگرمنافاتی بنظرنمی‌رسد. ماهمه اعتقادداریم بالاخره برای رهایی از تنگنای حوادث اصلاحات لازم است اصلاحاتی که همه جانبه باید باشدبرای اجرای همین تمنیات ملی بودکه مردمباابراز علاقه شدیدازجنابعالی پشتیبانی می‌کردنداکنون که زمام امورکشوررا در دست آن جناب می‌بینندباتشویش از اینکه نمی‌توانندبه پایداری دولتهامطمئن باشندانتظاردارندجنابعالی نه تنها در موردنفت نفع جامعه ایرانی را حفظ نمایید بلکه برای تحقق سایرآرزوهای ملی واصلاحات اساس کمترین فرصت را ازدست ندهیدمتاسفانه باید عرض کردغالبا جریان وزارتخانه‌ها در مسیریست که بوده هیچگونه تغییری حاصل نگردیده مگرانتصاباتی که ثابت می‌کند این حرفها مسخره‌است ومملکت در انحصارخائنین معدودی است که در هرحال باید منافع نامشروع آنهاحفظ بشود) ایشان هم یک جوابی دادندبمضمون اینکه نامه شماعزوصول ارزانی بخشیدتشکرمی‌کنم نظریات مفیدشماعملی خواهدشد منظورم یادآوری بودکه امروزکه فرصت داریدومی‌توانیداین کارهارابکنیدعملی بفرماییدچو در روی زمین باشی توانایی غنمیت دان که گردون ناتوانی‌ها بسی زیرزمین دارد(احسنت)
بیانات آقایان مهندس رضوی و مشار طبق ماده ۹۰ آئین نامه
ویرایش۳- بیانات آقایان مهندس رضوی و مشار طبق ماده ۹۰ آئین نامه
نایب رئیس - آقای مهندس رضوی فرمایشی دارید بفرمایید
مهندس رضوی - بنده یک توضیح مختصری بااستفاده از ماده ۹۰ می‌خواستم عرض کنم آقای خلخالی ضمن فرمایشاتشان فرمودندکه مهندس رضوی به بنده اصرارکردندسلام بیایم بنده اساسااهل هیچ نوع اصراری در هیچ یک از تشریفات نیستم بخصوص آقایان می‌دانندکه دعوت عمومی در سرسراآگهی می‌شود منتهی چون بعضی از آقایان متذکر شدندکه ممکن است دعوتهاراعده ایی از آقایان ندیده باشند(صحیح است) این است که بانظرهیئت رئیسه دستور دادم بوسیله تلفن به آقایان اطلاع بدهندکه چنین دعوتی بعمل آمده‌است اما در موردخودایشان تصدیق می‌کنم که به بنده فرمودندکه از این نظراگرلباس مشگی داشته باشندهیچ مانعی نداردواین را هم عرض کنم که بعقیده بنده این قبیل لباسهای تشریفاتی اساس مبنای زیادی در مملکت ماندارد.
نایب رئیس - آقای مشار
مشار - اعتراض آقای خلخالی به بنده شبیه بهمان اعتراضی بودکه قبلا بروزنامه نگاران کردندکه چرا ننوشتید که آقا با لباس عادی به سلام شاه رفتند خوب ایشان لباس عادی پوشیدندوروزنامه نویسهاهم نوشتند لباس عادی پوشیده بود (خلخالی - نوشته اندکه قصدتوهین به شاه را داشته) شماحرف زدید ما ساکت بودیم حالا ما هم حرف می‌زنیم شما ساکت باشید هیچ اعتراضی نمی‌شود به روزنامه نویس کردکه ایشان را که بالباس عادی دیدند در سلام آنوقت بنویسند که باردنکوت رفتندهمان لباس که تنتان بوده‌است باهمان لباس هم نوشته اندواین همه تغیرهم در پشت تریبون لازم نبود که برای روزنامه نویس که نوشته‌است این آقالباس عادی پوشیدندازخودشان نشان بدهندمن هم عینامثل همان روزنامه نویس آنچه استنباط کردم گفتم هیچ خلاف نبودتمام مردم این شهروحتی مردم مملکت هم عرض مرا تصدیق کردندچون گفته من مثل امثال سائره درالسنه وافواء هست وهمه آن را می‌گویندوتکرارمی‌کنندآقایان اگر مرعوب نیستندراجع به این اوضاع باید این عمل این بحث این مذاکراتی که در مجلس واقع می‌شود شجاعت اخلاقی خودشان را نشان بدهندواگرنشان ندادندمعلوم می‌شود که شجاعت ندارندویااینکه واقعامرعوب هستند. دکترشایگان - اینکه معنی ندارداین طورحرف زدن این حرفهایعنی چه مامرعوب هیچکس نمی‌شویم آقااین حرف تکرارش یعنی چه؟ به یک عده توهین کردن یعنی چه؟ مرعوب یعنی چه من تودهن شیرمی‌روم تکراراین حرف یعنی چه؟(زنگ رئیس) چرابمجلس توهین می‌کنند؟ (صدای زنگ رئیس دعوت به سکوت) آقا(خطاب به نایب رئیس) جنابعالی چرامی‌گذاریدتوهین کنندمامرعوب نیستیم (مشار - شما مجذوب هستید) تکراراین حرف چیست آقا یک حرفی زدند و جنابعالی هم فرمایشی کردید تمام شد و رفت (مشار - چی تمام شدورفت) تمام شدورفت اگرشماحرفی زدیدتمام شدرفت یعنی بایستی بیایید اینجا برعلیه بنده صحبت کنید (مشار - علیه جنابعالی نبوده‌است) مرعوب و مجذوب یعنی چه؟ (زنگ شدیدرئیس) این ملت می‌خواهد مقابل خارجی بایستدشمااین را در مقابل ملت می‌گویید(مشار - همین مرعوبیت است من از اول عمرم در مقابل اجانب قیام کرده‌ام وقتی که شما در دستگاه قوام السلطنه بودیدوازکافترادزه پذیرایی می‌کردیدآقای دکترشایگان) این درست خدمت باجانت است (مشار - من هرچه گفتم در روزنامه‌ها هست) امشب رادیولندن خواهندگفت که مشارتوی مجلس گفت که نمایندگان مرعوب هستند(زنگ رئیس) (مشار - من بهمه اعتراض کردم به روس وانگلیسی وهر اجنبی دیگرمن اعتراض کردم بمن می‌گویید؟ مرامی‌خواهیدمعرفی کنیدپیش مردم؟ مردم از بیست سال پیش مرا می‌شناسندشمافقط این اسباب دستتان شده‌است) اسباب دست شماشده‌است (مشار - شما در کابینه قوام السلطنه کافتاریزه را حمایت می‌کنیداحسنت آقای دکترشایگان این بود مطلب چکارکردم در کابینه قوام السلطنه؟ (زنگ رئیس دعوت به سکوت)
نایب رئیس - بهر دو نفرآقایان تذکر می‌دهم
دکترشایگان - بنده آقامطابق ماده ۹۰ اخطاردارم
قنات‌آبادی - مطابق ماده ۹۰ شماهم جواب ایشان را بدهید
خلخالی - صلاح نیست آقای مشاراین فرمایش را بفرماییدشمافرمایشتان جرات به نابکاران می‌دهد.
مشار - نابکار در این مملکت مرده صدایش هم در نمی‌آید
نایب رئیس - جلسه را بعنوان تنفس تعطیل می‌کنم (در ساعت ده و بیست دقیقه صبح جلسه بعنوان تنفس تعطیل و مجدداد در ساعت ده و۴۵ دقیقه تشکیل گردید)
نایب رئیس - آقای مشار
مشار - نسبت به شخص آقای دکتر شایگان تمام اعضاوافرادجبهه ملی همیشه یک ارادت خیلی جامع و کامل و در حقیقت یک ایمان به شخص ایشان داشته‌اند (صحیح است) البته غیر از مااعضای جبهه ملی دیگر اشخاص هم که در این شهر در این مملکت باایشان برخوردکرده ندهمیشه به فضایل اخلاقی وصفات عالیه ایشان ایمان پیداکرده‌اند و در نزدهمه وجودمحترم ایشان به اندازه کافی معرفی شده‌است (صحیح است) بنده خیلی متاسفم که در اینجا یک صحبتهایی شدکه اصلاملت ایران انتظار نداشت بین دونفراعضای جبهه ملی یک چنین صحبتهایی بشود (صحیح است) اماحرفهاییکه بنده زدم حرفهای بنده شایدحرفهایی بوده‌است که متناسب بوده‌است وبراثربیانات اقای خلخالی بنده هم تهیج شدکه حرفهایی بزنم (صحیح است) بنده از آقای خلخالی هم انتظاردارم که همیشه با رفقای خودشان صمیمی باشم (خلخالی - طوری نفرماییدکه باازماده ۹۰ استفاده بشود من صمیمی هستم)(احسنت) باید هم صمیمی باشیدمن به آقایان ارادت دارم ومی خواهم اینجا یک موضوعی را عرض کنم که حقیقتامردم آذبایجان در شجاعت وتهورضرب المثل بوده اندیک قصه کوچک تاریخی هست گرچه اقتضا نیست حالا بعرض آقایان میرسانم ولی بطور اختصارعرض می‌کنم وآن این است که وقتی قشون ترک در زمان صفویه به آذربایجان حمله کرد وبعداز چندی شهرتبریزرامحاصره کردوخیلی شهرتبریزوتبریزیهادفاع کردندبالاخره کاربجایی رسیدکه مشکل شدزندگانی بر مردم شهروخواستندکه از شهرخارج بشوندوقشون ترک هم باآنهاموافقت کردکه از شهر خارج بشوند اهالی شهر در آن زمان در تواریخ ما ثبت است عمومامردهازنهاوبچه‌های خودشان را جلوانداختنددست زنهایشان را گرفتندبچه‌هایشان را جلوانداختندوباشمشیربرهنه از توی صف ترک آمدندوخارج شدندواین رشادت از مردم آذربایجان در تاریخ ثبت است (صحیح است) و همه می‌دانند مردم آذربایجان مردم رشیدی بوده‌اند و هستند (حاج سیدجوادی - خلخالی آن زمان نبود) مشروطیت ایران قسمت اعظمش مرهون فداکاریهای مردم آذربایجان است مرحوم ثقه‌الاسلام ستارخان باقرخان و بالاخره خیلی دیگر از شهدای آذربایجان منتهای شجاعت وشهامت را بخرج دادندوفداکاریهای اینان همیشه در خاطر مردم ایران هست وآقای خلخالی هم از حرف بنده بیخود تاثر پیداکرده بودند و اینهمه تفصیل دادند مطلب را هم حالا بالاخره بنده باز در آخر عرضم این مطلب را اضافه می‌کنم که باید ایشان اعتدال را از دست ندهند هر وقت از اعتدال خارج شوند (کریمی - مورداعتراض می‌شوند) البته یک تفسیری پیدا می‌کند مقصود عرض بنده هم در آن جلسه پیش این بودکه نمایندگان باید همیشه اعتدال را حفظ بکنند چون اگر اعتدال حفظ نشود بهر سمتی برویم آخرنتیجه خوب ازش حاصل نمی‌شود.
نایب رئیس - با توضیحاتی که آقای مشاردادند تمنی می‌کنم آقایانی که از ماده ۹۰ می‌خواهنداستفاده بکنند صرفنظربکنند (صحیح است)
نادعلی کریمی - این حق قانونی بنده‌است (بعضی از نمایندگان - صرفنظربفرمایید) بنده صرفنظرنمی‌کنم آقای رئیس حق دارم صحبت کنم بناشدکه آقای مشارراجع به مرعوب ومجذوب توضیح بدهند و توضیح ندادند من می‌خواهم صحبت کنم مطابق ماده ۹۰ من حق دارم خواهش می‌کنم اجازه بدهید (بعضی از نمایندگان - حالاصرفنظر بفرمایید)
بیانات قبل از دستور آقایان: صفایی - دکتر بقایی و وزیر امور خارجه
ویرایش۴- بیانات قبل از دستور آقایان: صفایی - دکتر بقایی و وزیر امور خارجه
نایب رئیس - آقای صفایی بفرمایید
صفایی - عرض کنم که بنده نسبت بخودم عرض می‌کنم والبته به اقای مشارهم احترام می‌گذارم آقای خلخالی هم عزیز بنده و محترمندوهمچنین آقای دکترشایگان که مورداحترام همه مان هستندبامناقشه ومنازعه ایکه بین آقایان واقع شده‌است کاری ندارم نسبت بخودم عرض می‌کنم که بنده نه مجذوب هستم در این مجلس ونه مرعوب (یکی از نمایندگان - هیچکس نیست) (شمس قنات‌آبادی - مجذوب حق که هستیدالبته) وامیدوارم که این نظرآقایان درباره بنده درست وجودنداشته باشدشاهدبنده در این موردراجع بطرحی است که مربوط به تقلیل دوره سنابودکه که من رای ندادم چرا؟ برای اینکه مطالعاتی در اطراف این قضیه نداشتم (صحیح است) چون در فراکسیون مطرح نشده بودوبنده اطلاعات کافی نداشتم ووقتی این طرح را آوردند بنده نه امضاکردم ونه رای دادم این دلیل استقلال فکر بنده که نه مجذوبم نه مرعوب (خلخالی - در عین حال عدم اطلاع هم هست) البته اطلاعات جنابعالی که بمراتب وسیع تر و عمیق ترهست در این تردیدی نیست ایشان می‌فرمایندبابودن بنده در مجلس نباید یک کار دیگربشود بدون مشورت بنده ایشان اطلاعاتشان زیاداست (خلخالی - بنده باید ازماده ۹۰ استفاده کنم جنابعالی توهین می‌کنیدبه بنده) شماازماده ۹۰ می‌خواهیداستفاده کنید؟ شماحق نداریدبگوییدشمابی اطلاعید معلوم نیست شمااز کجاآمده‌اید که اطلاع دارید(خلخالی - فرمودیدکه رای نداده‌اید برای سناعرض کردم که شما بی اطلاع بوده‌اید که حق است یانه) شما هم از همان جایی آمده ایدکه من آمده‌ام بهرحال احساسات مردم را می‌خواهیدعرض کنم البته دیدم نسبت به این موضوع بسیاراظهارخوشوقتی می‌کنند(صحیح است) و در اطرافش هم که مطالعه کردم البته بیجاوبیموردهم نیست اظهار خوشوقتی مردم (صحیح است) جمیع اصناف وطبقات نسبت بمجلس سناکراهت داشتندچون نه قدمی برای دین مردم برداشتندونه قدمی برای دنیای مردم برداشتند(صحیح است) وحالاکه این کارشده‌است وموردتوجه مردم واقع شده‌است ومردم خیلی اظهاربشاشت وخرسندی می‌کننددیگربنده مصلحت نمی‌بینم باوضع فعلی کشورانتخابات مجلس سناتجدیدبشود (صحیح است) (نبوی - تحصیل حاصل است) (اقبال - مردم رای نخواهندداد) خصوصابا این قانون انتخابات که هنوزاصلاح نشده وانتخابات دودرجه ایی (پورسرتیپ - بعدازانتخابات مجلس شورای ملی چون هنوزانتخابات شوراتمام نشده) (زنگ رئیس) با این وضع بودجه کشوروبااینکه مانیازمندآرامش در سراسر کشورهستیم والبته ایجادتشنج می‌شود بهتراین است که دیگرانتخابات مجلس سناتجدیدنشود وآقایانی که طبق اصل هفتم متمم قانون اساسی می‌گویندمشروطیت کلاوجزئا تعطیل بردارنیست اصول مدونه در قانون اساسی بایستی بموقع اجراگذاشته شود والا لازم می‌اید تعطیل مشروطیت ولو بلحاظ یک جزیی از مواد قانون اساسی باشد پس روانیست که اصل دیگرش رعایت نشود ولی بنده می‌فرمایم لیس هذااول قادورت کسرت فی الایران (قنات‌آبادی - ترجمه بفرمایید) اولین مخالفت قانونی نیست باقانون اساسی که در ایران واقع شده‌است (خلخالی - اولین شیشه ایی نیست که شکسته شده باشد) خواهش می‌کنم جنابعالی عرایض بنده را توضیح ندهید(خنده نمایندگان) بنده خودم زبان دارم واگراحتیاج بتوضیح داشته باشدعرایضم را توضیح می‌دهم در محضرآقایان. آقایانی که راجع به این ماده اعتراض می‌کنندویک حربه ایی برای خودشان قرارداده اندکه مشروطیت جزئاوکلاتعطیل بردارنیست پس چرا نسبت باصل دوم قانون اساسی این حرف را نمی‌زنیدمگر در اصل دوم متمم قانون اساسی نمی‌گویدپنج نفرازمجتهدین طرازاول بایستی در مجلس شورای ملی باشند؟ (بعضی از نمایندگان - حالاکه هستندالحمدالله) نه اینطور بودن کافی نیست (ملک مدنی - صحیح است) آقایانی که فعلاهستندبعنوان نمایندگی هستند(صحیح است)(مهندس غروی - مابطرزاولی هم آقایان را قبول داریم) و رای آنها مدار رد و تصویب نیست رای آنهامعیارومیزان نیست (صحیح است) که اگر در اقلیت واقع بشوندرای اکثریت متبع است (حاج سیدجوادی - بعنوان طرازاول باید باشند) ۵ نفرازمجتهدین طرازاول بحکم قانون اساسی بایستی در مجلس شورای ملی باشند نومن ببعض و نکفر ببعض نمی‌شود اگر شما می‌گویید مطابق قانون اساسی مشروطیت کلا و جزئا تعطیل بردارنیست نسبت به این اصل هم پسبایستی نظرداشته باشیدحالاکه این اصل را شمامتروک کرده ایدونظری نداریدچه مانعی داردکه این اصل واین ماده هم متروک باشدپس این حربه یک حربه پوسیده وزنگ زده ایست واین استدلال یک استدلال بسیارسخیف وضعیفی است این راجع بعرایض مقدماتی ام که می‌خواستم عرض کنم البته کارهایی که واقع شده‌است در این چند هفته اخیرکه یکی قطع رابطه باانگلستان ویکی هم انحلال مجلس سنابودامیدواری به مردم ایران بخشیده‌است وانتظارمی‌رودکه استقلال سیاسی ایران تامین شود لیکن البته آقایان می‌دانندکه استقلال سیاسی ایران فقط به این دو موضوع درست نمی‌شود چون سیاست عبارت است از اداره امورباحسن توجه این معنای سیاست است ماموقعی دارای استقلال سیاسی خواهیم بودکه بتوانیم کشورمان را بدون تقلیدوتبعیت از دیگران وهمسایگان باحسن وجه اداره کنیم یعنی امورکشورمان را متناسب بااوضاع واحوال کشورخودمان قراربدهیم البته هرمحیطی یک اوضاع واحوالی داردکه بایستی مقررات آن محیط وسازمانهاوادارات آن محیط همه متناسب باآن کشورباشدازلحاظ وضعیت جغرافیایی وازلحاظ ایمان واعتقادات مردم وازلحاظ شئون ملی بایستی مقررات واوضاع ودستگاه تطبیق کندوتناسب داشته باشدبااوضاع واحوال (صحیح است) مثلااگربنده بخواهم خانه بسازم باید به بودجه خودم نگاه کنم به کیسه خودم نگاه کنم ببینم چقدرپول دارم وبتناسب پول خودم خانه بسازم اگربخواهم نگاه کنم بعمارت همسایه‌ام ببینم هفت اشکوبه‌است وتمام وسائل تجمل هم در عمارتش آماده ومهیااست وبخواهم مطابق اوحرکت بکنم وتقلید از او بکنم پول من کافی نیست بودجه من کفایت نمی‌کندپس من باید جنبه‌های تجملی این خانه را کناربگذارم اول باید اساس ساختمان خودم را درست بکنم اگرپولم زیادآمدآنوقت بجنبه تجملی اش هم می‌پردازم رنگ آمیزی هم می‌کنم نقاشی هم می‌کنم پله‌های موزاییک هم برایش درست می‌کنم فرش موزاییک هم برایش درست می‌کنم ولی یک خانه ایی که هنوزمخزن آب ندارد این معنی نداردآب مخزن که پایه حیات وآسایش است شرط اولیه زندگانی است این را تهیه نکرده برودسر در خانه را زینت کندخانه‌ای که در کوهستان واقع شده‌است وسقف ندارد وحافظ برف وباران وسرماندارداین خانه احتیاج بحاشیه موزاییک ندارداحتیاج به پله موزاییک ندارد(صحیح است) پس باید اول اساس وپیکرخانه‌ام را درست بکنم اگرپولم زیادشدوبودجه‌ام اجازه دادبپردازم به جنبه‌های تجملی همسایگان ماالبته زندگانیهای لوکس وتجملی عالی دارندومااگربخواهیم مطابق آنهاگام برداریم باوضع فعلی مملکتمان البته رشد زندگیمان از هم پاشیده می‌شود آدمی که نان نداردبرای این هی جنابعالی آوازبخوانیدصدای آوازخوب هم که سیر نمی‌کندنان می‌خواهدشکمش را باید سیرکردآدمی که لباس نداردبرای اوپرده زربفت وزرنگارکه به در خانه‌اش بیاویزد نتیجه نداردبایداول لباس تهیه کند(صحیح است) این ملت نان می‌خواهداین ملت آب می‌خواهدشرایط اول زندگانی اش را باید تامین کرداینهمه که به سروسینه زدندوزنده باد و مرده باد راه انداختندکشته دادندفدایی دادندبیشترازاین از دولت جناب آقای دکترمصدق انتظاردارند.(حاج سیدجوادی - انشاء الله می‌رسد) انشاء الله امیدواریم سه ماه وخورده ایی گذشته‌است وهنوزطبق انتظاراتشان به مرام و مقصدشان نائل نشده انددستگاه همان دستگاه هست که هست حالایک چند نفرپاکدامن در راس این دستگاه واقع بشوندبا چند تاگل که بهار نمی‌شود (حاج سیدجوادی - کم کم می‌شود) این کم کم ویواش یواش می‌ترسم بما وصلت ندهد بورثه مان هم وصلت بدهد باز خوب است بهرحال بنده هم موافق جناب آقای دکتر مصدق هستم آقایان خیال نکنند که این انتقادات من از در مخالفت است نه از در مخالفت نیست لیکن عرض می‌کنم آقایان بدادمردم برسیدصبرمردم داردتمام می‌شود آخرتاکی صبرکنند؟ تاکی مواجه بادستگاه خراب این دوایرباشند؟ تاکی این مردم مثل یهودی که داردجزیه می‌دهدموردعتاب وتعرض و جسارت مامورین باشند؟ این مامورپشت میزکه می‌نشیندیکنفرکه واردمی‌شود مثل این که این یهودی است که آمده‌است جزیه بدهدباکمال حقارت بدادش که نمی‌رسدهیچ از اطاقش هم بیرون می‌کننداعتنابهش نمی‌کنندعوض اینکه بدادش برسندعوض اینکه مشکلشان را حل کنندبابداخلاقی اورابیرون می‌کنندازاطاق. آخرمالیات را ملت بدبخت می‌دهدزنده بادمرده باد را این ملت بدبخت راه می‌اندازدنهضت را ازاین مردم دارندولی ابدابخواسته‌های مردم گوش نمی‌دهنداقلااهمیت بدهید ارزش برای خواسته‌هایشان قائل بشویدارزش برای خواسته‌های ملت هیچ قائل نیستند(صحیح است) همه‌اش بازهمان مخارج اضافی وهمان دستگاه آقاکسی که اصلابهداریش داروندارددکترندارداین یک هیات بازرسی وتقنینیه می‌خواهدچه بکند؟ ملتی که بهداری نداردچرابایدیکعده از دکترهای عالی رتبه در مرکزدورهم جمع بشوندبنشینند سیگاربکشندوروزنامه بخوانندویک پول گزافی از بیت المال این ملت بهشان داده بشود؟(صحیح است) ملتی که هنوزفرهنگش توسعه پیدا نکرده‌است وقراء وقصباتش از فرهنگ محروم هستنداین ملت استاندارفرهنگ می‌خواهد چه بکند؟ تازه استاندارفرهنگ درست کرده‌اند(پورسرتیپ - فرهنگداراستاندار) فرهنگ داراستان یااستاندارفرهنگ حالااستاندارفرهنگ را عرض می‌کنم چیست استاندار فرهنگ عبارت از این است که فرهنگ چند شهرستان را تحت نظر یک نفرفرهنگی گذاشته اندمثلافرض بفرماییدرشت وقزوین وزنجان وهمدان اینهاتحت نظریکنفربایداداره بشود (بعضی از نمایندگان - این کارغلط است) (شمس قنات‌آبادی - اینهابرای نورچشمیهاپست درست کردن است) کارغلطی است خیلی بیهوده‌است این اضافه خرجی است یک خاصه خرجی برای نورچشمی هاست والا چه معنی دارد این استاندار فرهنگ؟ خوب این آقای استاندار فرهنگ چه می‌کند؟
حاج سیدجوادی - فرهنگ داراستاندار(خنده نمایندگان)
نایب رئیس - آقای صفایی وقت جنابعالی تمام شده‌است.
صفایی - هنوزمطالب وعرایض من تمام نشده‌است خواهش می‌کنم اجازه بفرمایید.
نایب رئیس - چند دقیقه وقت لازم دارید؟
صفایی - یکربع دیگر.
نایب رئیس - آقایان توجه بفرمایندیک ربع دیگرآقای صفایی می‌خواهندصحبت بکنند.
بعضی از نمایندگان - مخالفی نیست.
امامی اهری - باید رای گرفته شود مطابق آئین نامه باید رای بگیرید آقای رئیس هیچکس شاید مخالف نباشد ولی بدون رای گرفتن صحیح نیست (صحیح است)
نایب رئیس - رای می‌گیریم آقایانی که موافقند یکربع دیگرآقای صفایی صحبت کنند قیام بفرمایند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شدبفرماییدآقای صفایی
صفایی - عرض کنم این استاندار فرهنگی یا فرهنگدار استان شمه ماشئت این آقاچه می‌کند؟ رئیس فرهنگ حوزه ایی بر فرض اینکه اعتراضی داشته باشد گزارش می‌دهد باو او که خودش استقلالی ندارداوهم باید گزارش بدهدبه مرکزبالاخره به نظرآقای وزیرمی‌رسدپس چه تاثیری داردفرهنگداراستان؟ از این قبیل موارداگربخواهم بشمرم بسیار است مثلاوزارت بهداری می‌خواهدداروتهیه کندقاعدتابایداین داروراازدست اول بخردبایستی از کمپانی‌های وارد کننده یاشرکت‌های تولیدکننده تهیه کندولی وزارت بهداری این کاررانمی‌کندازبنگاه دارویی کشورمی‌خردبنگاه دارویی کشورازدست اول خریداری می‌کند(دکترفقیهی - از عمده فروشهامی‌خرد) وزارت بهداری از بنگاه دارویی کشور بامنافع صدی بیست داروراخریداری می‌کنداین چه زیان وضرربی جایی است این صدی بیست که به بنگاه دارویی کشورداده می‌شود روی چه حسابی است؟ از این قبیل مخارجات اضافی بسیاراست عرض کنم چون جناب آقای وزیردارایی اینجا تشریف دارنداین مطلب را عرض می‌کنم یک نفربازرس فرستاده اندبه قزوین برای رسیدن به چند پرونده این آقای بازرس رفته‌است پوست تختش را انداخته‌است گرم ونرم روزی ۱۵ تومان فوق‌العاده می‌گیرد خوب چه ضرردارد۶ ماه آنجامی‌ماندبرای رسیدگی ۶ تاپرونده ضمنا در آنجایک اختلاف جزئی بین رئیس دارائی وشهرداری قزوین تولیدشده بودبرای اینکارهم یک نفربازرس مخصوص فرستاده اندآنجابابودن آن بازرس قدیم که در قزوین برای رسیدگی به پرونده‌ها رفته‌است خوب این را ممکن است به همان بازرس که آنجاهست واگذارکنند این که آنجابیکاراست شش روزاین آقای بازرس باید تشریف ببردبرای رسیدگی به یک اختلاف جزئی من خواهش می‌کنم از آقایان یک قدری بیشترتامل بفرمایید کارهاراهمه‌اش به این مادونهاواگذارنکنیدمن بهمه آقایان (خطاب به وزراء) ارادتمندم شماپاکیدلیکن آقایک دستگاه عجیب وغریبی است در این ادارات رئیس دستورمی دهدمادون یک گربه رقصانی می‌کندکه دست وپای رئیس را توی پوست گردومی‌گذرد(حاج سیدجوادی - نظیرش را بفرمایید) نظیرش را عرض کنم آقای سرتیپ کمال که بسیار مرد شریفی است و من به ایشان ارادتمندم برای این نمره گذاری ماشینها خدمت ایشان رسیدیم که مالکین ماشین در قزوین جهت ندارد که بیایند تهران و یک مخارج گزافی متحمل بشوند و اینجا نمره گذاری بکننداجازه بفرمایید همانجا نمره گذاری کنند چنانچه سابقه هم داشته‌است و سابقا در قزوین نمره گذاری میشده‌است ایشان هم رفته‌اند تحقیق کرده‌اند معلوم شد جهتی ندارد خلاصه برای اینکه آقایان میخواسته‌اند آمارشان زیادبشود یعنی درآمدشان زیادبشود باید نگذارند در قزوین ماشینهایی که مال قزوین است وقزوینیها مالک آن ماشینهاهستند
نمره گذاری بشود ایشان دستورداده‌اند اجازه بدهند در خود قزوین نمره گذاری بشود ازراهنمایی برداشته اندیک گزارش مفصلی داده‌اند یک اموری که همه‌اش سنگ انداختن زیر پااست هیچ منطق حسابی ندارد آقای سرتیپ کمال می‌گویدخوب آقا من با این گزارش چه بکنم؟ این گزارش را بمن داده‌اند ظاهر حرف را نگاه می‌کندآدم می‌بیند حرف حرف منطقی است ولی باطن منظور معلوم است مقصودمعلوم است یک دانه نامه بوزارت دارایی نوشته‌ایم یک ماه ونیم است تابحال بجوابش نائل نشده‌ایم وزیردستورمی‌دهندمعاون دستورمی‌دهدمن نمی‌دانم کجاگیرمی‌کنداین نامه‌ها؟ جواب این نامه‌ها کجاست؟ پس چه می‌کننداین آقایان که جواب این یکدانه نامه را یک ماه ونیم است بما نمی‌دهند(خنده نمایندگان) آقانفیایااثباتاجواب بمابدهیدمی‌شود. می‌شود نمی‌شود نمی‌شود این نامه جواب دارد یااین نامه جواب ندارد؟ موضوع دیگری که می‌خواستم عرض کنم راجع به آقای دکترفاطمی پسرعموی محترم بنده وزیر محترم امورخارجه‌است وآن این است که ارزمحصلین ودانشجویانی که مقیم در خارج هستند(وزیرامورخارجه - بمن هیچ ارتباطی نداردبه آقای وزیرفرهنگ بگویید) جناب عالی وزیرامورخارجه هستید(حاج سیدجوادی - ارزش به ایشان مربوط نیست) خوب بجنابعالی عرض می‌کنم آقاتوجه بفرمایید به جناب آقای وزیرفرهنگ که تشریف ندارندخواهش می‌کنم شمابایشان تذکربدهیدعرض کنم که این وضعیت بسیاربداست برای حیثیت ایران (صحیح است) واینهابحیثیت ایران لطمه می‌زندیک گزارشاتی بمن رسیده‌است که من نمی‌خواهم در این مجلس بگویم والبته شکست خودمان است ومن هیچوقت حاضرنیستم بشکست خودمان در مقابل اجانب (صحیح است) بایستی کاملا رعایت بفرمایید دقت بفرماییدوحالاکه واردشده اندبرای تحقیق وتشخیص ملاک تشخیص متمکن از غیرمتمکن چیست؟ مثل گذرنامه دادن اداره گذرنامه‌است که بی ملاکی است ملاکش است یاخیریک ملاک حسابی دارد (حاج سیدجوادی - صحبت این است که اعلام می‌کنند۱۳ تا۱۷) عرض کنم که آقای غلامحسین مومنی یکی از قزوینیهای مقیم مرکزاست در شعبه ایی از شعبه‌های آقای مرندی مشغول نویسندگی است وماهی ۲۵۰ تومان حقوق دارددفترآقای مرندی دفترپلمپ کرده رسمی آقایان بروندرسیدگی کنندوبنده قول می‌دهم که تمام ثروت این شخص را ازدارایی خودش ودارایی خانواده‌اش بچه‌هایش وخانه مسکونیش همه را حساب کنیدحاضراست به ۴۰ هزار تومان واگذاربکنداین یک پسری را باخون دل فرستاده‌است آلمان وحقیقتاقادرنیست به تهیه ارزبرای این پسروراستی متاثرومنقلب است وحالااگربخواهداین پسررابرگرداندبایران زحماتی که این پسرکشیده بی نتیجه می‌مانداین آقا می‌شود متمکن امانمی‌خواهم اسم ببرم (بعضی از نمایندگان - بفرماییداسم ببرید) افسوس چه کنم نمی‌خواهم اسباب زحمت برای کسی تولیدکنم یک آقای دیگرکه بسیارواضح وروشن است تمکن آن آقامی‌شود جزء غیرمتمکنین این تشخیصات روی چه حسابی است روی چه منوالی است (وزیرامورخارجه - اسمش را بفرمایید) این دستگاه همان دستگاه‌است فرقی نکرده‌است بابودن دکترآذر در راس وزارت فرهنگ که فرهنگ عوض نمی‌شود همان توده ایها باز آموزگارند همان طبیعی‌ها و مادیها باز آموزگارند بالاخره آنچه ما تقاضاکردیم تقاضاهای ماهیچکدام انجام نگرفت موضوع دیگری که می‌خواستم عرض کنم موضوع گذرنامه‌است که وضع زواربسیاربداست (صحیح است) سیصد نفراز جمعیت از بجنورد حرکت کرده‌اند و آمده‌اند اینجا در این مهمانخانه‌ها وبیغوله‌ها زندگی می‌کنندشبی هفت هشت تومان مخارج مهمانخانه می‌دهندآخراینهامسلمان هستنداینهاایرانی هستندخیال کنیداینهامی‌خواهندبروندبرای خوشگذرانی وگردش وتفریح عجب است به نیویورک وپاریس وهامبورگ رفتن هیچ اشکالی ندارد امانمی دانم چرا برای زیارت عتبات عالیات اینقدرگرفت وگیرمی کنند؟ آخرچرابخواسته‌های ملت مسلمان اهمیت نمی‌دهند؟ چرا ارزش برای این جمعیت قائل نیستند؟ باباجلواحساسات مردم را نمی‌شود گرفت شمااگرازلحاظ ارزجلوگیری می‌کنید من قول می‌دهم بشمااین بهروسیله ایی که باشدمی‌روندجزاینکه شمایک خدمتی بدولت عراق کرده ایدیک ۵۰ تومان در منذریه در گمرک عراق بعراقیهامی‌دهندوقاچاق می‌روندوباکمال ذلت وخواری باید زندگانی کنندو در آنجابایدببرندشان به محکمه وجریمه شان کنندهمانطورکه اینهاارزمی‌دهند در مقابلش ماازارزعراقیهااستفاده می‌کنیم تابستان که می‌شود عراقیهاهجوم می‌آورندبایران یابرای زیارت حضرت ثامن الائمه علیه السلام یابرای گردش عراقیهاواعراب ارزهای خودشان را می‌آورندبه مملکت مااگرازلحاظ ارزاست که خوب این مضیقه وفشارمعنی نداردآن وقت یک هرج ومرج غریبی است خواهش می‌کنم تشریف ببریدشهربانی به اداره گذرنامه ببینیدچه هنگامه ایست؟ آقاسگ صاحبش را نمی‌شناسد(خنده نمایندگان) به این اطاق می‌روندزوارمی گویندبروبه آن اطاق به آن اطاق می‌روندمی‌گویند آن اطاق همینطورسرگردان ومتحیریکی از محترمین می‌گفت سرگران بودم وخواستم بروم خدمت آقای سرگردمعینی والبته بنده به ایشان هم ارادت دارم آقای سرگردمعینی آدم خوبی است اومی‌گفت خواستم بروم خدمت آقای سرگرد معینی پاسبان مرابزوربیرون انداخت ولی دیدم یکعده می‌روندبدون حاجب و مانع گفتم چطورشد که اینهامی‌روند و جلوگیری نمی‌کنید؟ برای چه؟ گفت آقااینها کارچاق کن هستند باینهااجازه داده‌اند آنهااجازه عمومی و رسمی دارند اگر این حساب است که پس ارز ایران هم می‌رودمنتهی دویست تومان ۱۵۰ تومان این کارچاق کن‌ها هم استفاده می‌کنند. آقااینها مسلمانندچرانبایدبدهیدمی‌خواهندبروندشعائرمذهبیشان را انجام بدهند(صحیح است) بعقیده بنده بایستی گذرنامه به آنهابدهند(نبوی - فوری هم بدهند) (اقبال - لااقل تبعیض نکنند) وتبعیض هم نکنندخوب یک عده ایی آمده‌اند اینجا تقاضا داده‌اند ده هزارتقاضا پذیرفته‌اند و نمره داده انداگرنمی‌خواستیدبدهیدازاول می‌خواستیدابلاغ کنید آقای بجنوردی از بجنوردآمده اینجا برای اینکارحالاکه پاشده‌است آمده‌است نمره هم بهش داده‌اید آنوقت هم امروزبرو فردابیاهی امروزبروفردابیادیگرموضوعی نداردیک کمیسیون هم تشکیل می‌دهیدآن کمیسیون هم ملاک ندارد بعضیها را تصویب می‌کند بعضیهاراتصویب نمی‌کندبی ملاکی است ملاکش یاملاکش حلال مشاکل است.
نایب رئیس - آقای صفایی وقت شماتمام شده.
صفایی - چون وقتم تمام شده عرایضم را برای دفعه دیگرمی‌گذارم.
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی
دکتر بقایی - یک حکایتی است که اگراشتباه نکنم در مثنوی خوانده‌ام که یک مرد بیچاره‌ای بود این همیشه بدرگاه خدادعامیکردومی گفت خدایا گره از کارم بگشای و دعایش هم مستجاب نمیشدوبعدازمدتی زحمت یک کیسه گندم دست وپاکرده بودرفته بودقرض وقوله کرده بودازیک ده همسایه داشت برمی‌گشت بخانه خودش چون عادت داشت بازدعامیکردکه خدایاگره از کارم بگشای در ضمن اینکه دعامیکردگره کیسه گندم بازشدوگندمهای اوریخت زمین گفت خدایامن چندین سال دعاکردم گره از کارم بگشای توبعداز چند سال که دعایم را مستجاب کردی گره از بارم گشود ی واین گندمهاراریختی زمین دنباله حکایت بکارماربطی نداردمدتهااست که چه در مجلس وچه در روزنامه‌ها وچه در صحبتهای خصوصی از جناب آقای دکترمصدق تقاضامی‌کردم که از این رویه از ادیخواهی ولبرالیسمی که نسبت به وابستگان سیاست‌های خارجی اعمال می‌شود جلوگیری بکنیدونسبت به آنهاکه برای مملکت ماقائل بهیچ چیزنیستندیک رسیدگیهایی بشود بعدازمدتهایک قانونی تهیه شده وبامضارسیده که درست مصداق همان مردبیچاره‌است که حضورآقایان نمایندگان محترم عرض کردم یعنی بجای اینکه این قانون کوچکترین فایده ایی برای ملت ایران وملیون ایران داشته باشدیک حربه برنده ایی بدست دشمنان این ملت بوسیله این قانون داده شده بنده پریروز که مصدع آقایان محترم شدم عرض کردم که بعداراجع به این قانون امنیت اجتماعی عرایضی خواهم کردوحالابا اجازه آقایان می‌خواهم یک قدری این قانون را تشریح کنم ویقین هم دارم که گرفتاریهای زیادومراجعات زیادبعده ایی از آقایان همکاران محترم اجازه نداده وفرصت نداده که این قانون را بخوانندتاببینندچه قانونی است (صحیح است)اسم این قانون قانون امنیت اجتماعی است مشتمل بر۹ ماده ماده اول راجع به تعقیب کسانی است که تحریک باعتصاب وعصیان ونافرمانی وتمردویااخلال در نظم وآرامش می‌نمایندکه طبق این قانون آنهابایددستگیرشوندوتبعید شوندازشش ماه تایکسال البته صورت ظاهرماده بسیارخوب است آقایان هم که فقط همین ماده را چشم انداخته‌اند ودیده اندمی‌گوینداین ماده بسیارخوبی است وبرعلیه توده ایهاست وجلوگیری از اخلال می‌کندبنده برای آقایان عرض می‌کنم که این ماده کوچکترین جلوگیری نمی‌کندبرای اینکه اگرمی‌خواستندجلوگیری بکنندماباندازه کافی قانون داریم (صحیح است) برای اینکه جلوگیری از اخلال بشود باید چند چیزرا در نظربگیریم یکی اینکه بهانه اخلال ندهندویکی اینکه اخلال کنندگان را طبق این قوانین موجودتعقیب کننددودفعه که این عمل شداخلال تمام می‌شود جلوگیری این کارهاواصولااجرای هرقانون در درجه اول بستگی به مجریان قانون داردنه بنحوه قانون وعبارت قانون یک قانون بسیاربدرابدهیدبدست یک مجریان فهمیده وخوب نتیجه بسیارخوب بدست یک جریان بدنتیجه خلاف از آن خواهندگرفت (صحیح است) نمونه برای این عرض که حضورآقایان بخواهم تشریح کنم زیاداست فقط یک موردش را بنده عرض می‌کنم در موقعی که یکماه ونیم پیش بنده مریض بودم و در بیمارستان خوابیده بودم اطلاع دادند که کمونیستهایی که در راه آهن هستنداینکه می‌گوییم کمونیستها با قرارخودشان و دبیر حزب توده ایران در کنگره مسکوتصدیق کردندکه کمونیست هستند. کمونیستهای راه آهن شروع کرده بودندبه یک تحریکاتی وبعنوان خواسته‌های کارگران می‌خواستند یک اعتصابی در آنجاراه بیاندازند در مقابل آنهاکارگران وابسته باحزاب ملی یاکارگرانی که جزء هیچ حزبی نیستندولی علاقه مندبوطن وملت خودشان هستندآن‌ها در نظرگرفته بودندکه دست پیش بگیرندباصطلاح نسبت به آن کارگران کمونیست ویک تقاضای کمتری اظهارداشته بودندوتقاضایشان این بودکه اگرباین تقاضای ماکه خرجی نداردترتیب اثرداده شود این حربه از دست کمونیستهاگرفته می‌شود واینهانمی‌توانندکه اعتصاب بکنندبنده همان موقع از بیمارستان دونامه نوشتم یکی به وزارت راه ویکی به وزارت کارواین موضوع را تذکردادم که یک چنین خبرهایی است واگر توجهی بکاراین کارگران بشود جلوگیری از این اخلال خواهدشدکه توده ایها در نظردارندالبته همینطورکه جناب آقای صفایی فرمودنداین نامه‌ها رفت بجریان ودوهفته پس از آنهم البته جوابی رسید. ولی عمل به آنهانشدبااینکه توده ایها آن روزی را که تعیین کرده بودندوخواستنداعتصاب بکنندکارگرهای ملی زیربارنرفتندوحاضرباعتصاب نشدند ولی با کمال تاسف باید عرض کنم که طرزعمل دستگاه طوری بودکه تفوق را به توده ایهادادبعدازآنکه دیدندنمی‌توانند اعتصاب کنندبطوریکه مشهوداست باتبانی مسئولین دخانیات رفتندوبرق را قطع کردندبالنتجه اعتصاب عملی شد چون وقتی برق نباشددیگرنمی‌توانستندکاربکنندوکارگرانی که مخالف اعتصاب بودندچون دستگاههاکارنمیکرددیگر نتوانستندکاربکنندواعتصاب عملی شد. این عمل قطع برق ممکن بودتمام کارخانه را ازبین ببردمدت ۴ساعت ونیم کارخانجات دخانیات از کارافتادیعنی چهارصدوپنجاه هزارتومان بعایدات دولت خسارت واردآمدوبعدازاینکه یک ضررچهارصدوپنجاه هزارتومانی واردشدتقاضای کارگران که جمعش هشتادهزارتومان می‌شود بهشان داده شدخوب باید این شعور در دستگاه باشدکه وقتی که تقاضایی می‌کنندبیایندبنشینندمطالعه بکنندببیننداگرآن تقاضاهاقانونی است بهشان بدهندواگرقانونی نیست بزنندتوی دهنشان نه اینکه بعدازدادن چهارصدوپنجاه هزارتومان ضرراین هشتادهزار تومان را هم بدهندخوب این را اول بدهیداحتیاجی بقانون هم نداشت ضررهم بجایی نمی‌خوردولی به اینجا کارتمام نشدیک عده ایی از توده ایهاکه رفته بودندبرق را قطع کرده بودندویک چنین خطری برای دخانیات غیرازاین ضرری که عرض کردم بوجودآوردندکه ممکن بودکارخانه را نابودکننداینهامعلوم شدندکه چه کسانی هستندپرونده برایشان تشکیل شده‌است ولی باکمال تاسف باید عرض کنم که این پرونده شان سنبل شدوتمام شدآقااین قانون را برای چه می‌خواهید؟ شماقانون داریدطبق قانون موجودمی‌توانید تعقیب کنید پرونده هم تشکیل شد اخلالگران هم شناخته شدند چرا تعقیب نکردید؟ آنوقت رفتید قانون محکمتری آوردیدواین قانون هم پس فردامی بینیدکه فایده نکرده یک قانون قتل عام می‌آوریدباقانون آقاکاردرست نمی‌شود کاربااجرای قانون درست می‌شود من مخصوصاازجناب آقای وزیردارایی تقاضامی‌کنم که شخصااین جریان دخانیات را رسیدگی بکنندببینندکه چطورحقه بازی شده در این جریان وکسانی که اخلال کردندوپرونده هم تشکیل شده از تعقیب مصون مانده اندولی این را هم باکمال تاسف باید عرض کنم که تمام این جریانات بازبنفع کمونیستهاتمام شدمی‌رسیم به ماده دوم این قانون البته بنده بازحضورآقایان محترم عرض می‌کنم که ماطرفداراین هستیم که دولت ملی جناب آقای دکترمصدق باکمال قدرت کاربکندوباکمال قوت قلب واستقامت کامل موفق بشود کلیه ریشه‌های نفوذبیگانه را اعم از شمالی وجنوبی وماوراء بحارازاین مملکت قطع بکند(صحیح است) و در عین حال هم معترف هستیم که الان مملکت ما در یک حالت استثنایی است باید یک مقررات استثنایی هم وجودداشته باشدولی باید ببینیم که چکارمی‌خواهیم بکنیم وراه رسیدن به هدفهای ملی چیست نه این که همینطورفکربکنیم که عمل شده یاقانون باندازه کافی محکم نبودقانون محکم درست بکنیم. ماده دوم را خدمت آقایان محترم قرائت می‌کنم وخواهش می‌کنم آقایان که این قانون را نخوانده انددرست توجه کنند:
ماده دوم - هر کس کارمندان ادارات دولتی وموسسات عمومی را وادار باعتصاب و یا تحریک با خلال در نظم و آرامش ویاتمردو عصیان نماید و همچنین کسانی که در ادارات و موسسات عمومی و دادگاهها و دادسراها برخلاف نظم وآرامش وانتظامات داخلی رفتار(درست توجه بفرمایید) ویاجنجال ودادوفریادویامنظورتوهین وارعاب وتحت تاثیرقراردادن مراجع اداری وقضایی ویابرای جلوگیری از اجرای قانون ومقررات از دحام ویاتحصن ویاهرگونه تظاهری نمایندفورا بازداشت ومجازات مقرر در ماده قبل یعنی محکومت از سه ماه تا یکسال تبعیدبرای آنهاتعیین می‌گرددوهمین مجازات درباره توطئه ومواضعه کنندگان برای اعمال مزبور در این ماده وماده فوق معمول خواهدشدوهرگاه کارمنددولت باشد در مدت محکومیت به تبعید و اقامت اجباری از اخذ مزدیاحقوق نیز محروم خواهدبود
برای این که آقایان درست توجه بدامنه این ماده بفرمایند ماده پنج را قرائت می‌کنم.
ماده پنج - گزارش مسئولین موسسات عمومی وروسای ادارات دولتی ومراجع قضایی وهمچنین مامورین انتظامی معتبراست مگراینکه خلافش ثابت شود یعنی با این ماده پنجم یک دفعه تمام کسانی که یک کاردولتی دارندجزء ضابطین دادگستری می‌شوندمعنایش این است که وقتی یک گزارشی نوشت این گزارش سندیت قانونی داردوبایدآن متهم برود خلافش را ثابت بکندحالاشمااین دوماده را در نظربگیرید و در مقابل هم قراربدهیدو در نظرهم بگیریدکه کی آنهارااجراخواهدکرد.
نایب رئیس - آقای دکتربقایی اجازه بفرماییدوقت شماتمام شده‌است.
دکتر بقایی - بنده نیمساعت دیگروقت می‌خواهم اگرآقایان موافقت بفرمایند.
نایب رئیس - بساعت ۱۲ هیجده دقیقه دیگرباقی است آقایانیکه موافقندهیجده دقیقه دیگرآقای دکتربقایی صحبت کنند قیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد بفرمایید آقای دکتربقایی.
دکتربقایی - عرض کردم ببینیم این قانون بدست چه اشخاصی اجرامی‌شود مجریان این قانون بطورکلی به سه دسته تقسیم می‌شوندالبته آندودسته کلی درست یانادرست را کاری نداریم. یکعده آنهایی هستندکه کمونیست هستند یابا کمونیستها زدوبند دارند و یکعده آنهایی هستندکه زدوبندندارندولی اینقدر بیشعور هستند که فکرمی‌کنند اگر امروز نسبت به کمونیستها ارفاق بکنندآن روزیکه کمونیستها سرکار آمدند نسبت به آنهاارفاق خواهند کرد(صحیح است) آنها آنقدر ابله هستند که این چنین فکر را می‌کنند و نمی‌بینند هرروز در کشورهایی که پشت پرده آهنین رفته اندخودآن پیشقراولهاو فداکارهایی که مملکتشان را تسیلم روسیه کرده اندخودآنهاپدرشان درمیاید(صحیح است) آنوقت چطوروقتی که دستگاهی نسبت به خادمین خودش آنطوررفتارمی‌کندنسبت به فلان آقای مدیرکل که فقط مراعات آنهاراکرده مراعات خواهندکردهمین پریروزبودکه آناپوکرکه آنهمه فداکاری کردحبسهارفت زجرهادیدتاکمونیستم را آورد در مملکت خودش او را گرفته بعنوان مسامحه در اجرای قانون کشاورزان پدرش را درآوردندمگرهرروزنیست این وضعیت؟ ولی متاسفانه در هیئت حاکمه مایک رجال اینقدرابلهی پیدامی‌شوندکه این تصوررامی‌کنندویکدسته سوم هم هستندازآنهاراحت ترند آنها اصلا قائل به خطرکمونیزم نیستندبنده کرارمواجه شدم با این جوراشخاص آقایان محترم گمان می‌کنم سابقه داشته باشندکه جز در موارداینکه یک اجحافی به کسی شده باشدیااحقاق حقی لازم باشد بنده هیچ مراجعه به دستگاه دولتی ندارم هیچ وقت نمی‌روم تقاضاکنم که فلان پسرعموی مراناظرهزینه کجابکنندواین قبیل تقاضاهاولی یک تقاضای منفی داشته‌ام وکرارامراجعه کرده‌ام مراجعه می‌کنم به فلان مقام مسئول می‌گویم آقااین شخصی که در راس این کارهست برای اینکارخوب نیست برای اینکه از موقعیتش سوء استفاده می‌کندوتبلیغ مرام کمونیستی می‌کندوموقعیتش هم طوری است که تماس زیادبامردم دارداین را ازاین کارتغییربدهیدیک کاربالاتری باو بدهیدکسی را هم بجایش پیشنهادنمی کنم فعلا می‌گویم یک آدم وطن پرستی جایش بگذاریدکراراشنیده‌ام که می‌گویند آقااین کارمندبسیارخوبی است می‌گویم قبول داشتم کارمندبسیارخوبی است ولی داردبرعلیه مملکت عمل می‌کند برعلیه مصالح مملکت فعالیت می‌کندشمایک کاردیگری بهش بدهید کار خوبی بهش بدهیدحقوق بیشترهم بهش بدهید ولی یک کاری ندهیدکه تماس باسه هزارنفرکارگرداشته باشدومتاسفانه باید این را عرض کنم که در مراجعات بسیاری از این قبیل که بنده کردم خیلی کم مسئولینی دیدم که بعرایض من توجه داشته باشندحالابه آن تقسیم بندی دیگران می‌رسیم. از مسئولین اموریکدسته هستنددرستکاروبیغرض ویکعده هم نادرست ومغرض این قانون بدست همه آنهااجراخواهدشدیعنی فلان رئیس توده ایی فلان کارخانه که می‌بیندده هزار نفر کارگر ملی را که باتوده ایهامبارزه می‌کنندومستاصلشان می‌کننددستورمی‌دهدآن کارگران را حبس کنندیک گزارشی هم می‌نویسدکه این شخص آمده داد وفریادکرده آمده توی اطاق من دادوفریادکرده یکسال ونیم تبعیدمی‌شود بدون حقوق فورا هم حکم اجرامی‌شود حالااین کارگربدبخت این بازمانده ایی که در ۳۰ تیرسعادت شهادت پیدانکرده وبه مبارزه‌اش ادامه می‌دهدچطورجناب آقای وزیردارایی بیایدثابت بکندکه من در اطاق آقای مدیرکل که بودم دادوفریادنکردم از مبلها شهادت بگیرند؟ از در دیوار شهادت بگیرند؟ یافلان قاضی ورئیس اداره گزارش می‌دهدکه ایشان قصدتحت تاثیرقراردادن مراجع اداری را داشته‌است قصدتحت تاثیرقراردادن شمارابخدایک قدری فکربکنیدببینیدچه می‌نویسیدباورکنید در هیچ حکومتی یک چنین قانونی امضانشده‌است (دکترملکی - کی نوشته‌است؟) وبنده ماده را یکدفعه دیگرمی‌خوانم (حاج سیدجوادی - تحت تاثیرقراردادن یعنی چه؟) هرکس کارمندان ادارات دولتی وموسسات عمومی را واداربه اعتصاب و یا تحریک باخلال در نظم وآرامش ویاتمردوعصیان بنمایدوهمچنین کسانیکه در ادارات وموسسات عمومی ودادگاهها ودادسراها برخلاف نظم وآرامش وانتظامات داخلی رفتاروباجنجال ودادوفریادویابمنظورتوهین وارعاب وتحت تاثیرقراردادن مراجع اداری وقضایی ویابرای جلوگیری از اجرای قانون از دحام یاتحصن ویاهرگونه تظاهری بنمایدهرگونه تظاهر ملاحظه بفرماییدهرکه را بخواهندطبق این قانون بگیرندمی‌توانندبگویندسرت را خاراندی تظاهراست آب خوردی تظاهراست قانونی که به این شدت نوشته شده‌است من حقیقتاتعجب می‌کنم آقای وزیردارایی قانونی که به این شدت بدون داشتن استیناف وتمیزکسی را می‌گریندبدون حقوق یکسال تبعیدمی‌کنندوازحقوق وزندگی اورامحروم می‌کنند آنوقت با این وسعت و با این شمول من تعجب می‌کنم کی این قانون را تهیه کرده‌است خیلی تعجب می‌کنم من از آقایان نمایندگان محترم سوال می‌کنم باکدامیک از شماهامشورت شده باهرکسی مشورت شده وموافقت کرده با این قانون بگویدکسی جواب نمی‌دهد (دکترملکی - هیچکس اطلاع ندارد) معلوم می‌شود با هیچکس مشورت نشده (شمس قنات‌آبادی - بنده یکدفعه این قانون را در یک ماه پیش دیدم وگفتم که خیلی ظالمانه‌است) بنده گمان نمی‌کنم در هیچ جای دنیا و در هیچ زمان تاریخ وجودداشته باشدآخرشمابرویدیاسای چنگیزرابیاوریدترجمه فارسی هم دارد ترجمه فارسیش را بیاوریدباکمال میل ماامضامی کنیم یاسای چنگیزهم چنین کاری نکرده‌است که یکنفرگزارش بدهد که گزارش اوحتمی الاجراباشدبدون هیچ نوع استینافی آنوقت بگویندتوقصدارعاب داشتی کسی این گزارش را می‌دهدیاآن کسیکه مغرض است دستورمی‌دهدپدرمخالفین خودشان را دربیاورندیاآن کمونیستهایی که در راس امورهستندوسالهااست که مادادمی‌زنیم که آنهاراازکاربرکنارکنید و نمی‌کنید تمام ملیون بوسیله این قانون به حبس وتبعید خواهندرفت اولین کسانی که مطابق این قانون باید بروندبه تبعیدهمین بازماندگان مقتولین سی ام تیرمی‌باشنداینهاهر روزبرای تعیین تکلیفشان اینجا ازدحام می‌کنند در کمیته تحقیق یک نفر گزارش می‌دهدکه اینجا آمدندازدحام کردند همه شان را تبعیدکنیدبجای اینکه که کمک کنید بجای اینکه تعقیب کنیدمسئوولین وقایع سی ام تیرراومطابق ماده ۵ حکومت نظامی آنهارادستگیرکنید حالاآمده ایدبعدازسه ماه قانونی گذرانده‌اید که ملیون نابود بشوند بنده صراحتا اینجا از طرف خودم وازطرف تمام نمایندگان از ادیخواه از آقای دکترمصدق تقاضامی کنیم استدعامی کنیم که این قانون را لغوبکنند(صحیح است) برای اینکه مانمی‌توانیم تحمل چنین قانون را بکنیم (صحیح است) اگردولت راست می‌گویدومی‌خواهداخلالگران را تعقیب بکندماراه نشان می‌دهیم قانون باندازه کافی داریم اجرانمی‌شود (صحیح است) اجرانمی‌شود برای اینکه یک قسمت از دستگاه دادگستری ماویک عده زیادی از باپرسهاکمونیست هستند آنهارامامی شناسیم واسامیشان را می‌دانیم یک عده از روسای کارخانجات ومهندسین کمونیست هستندمابایداول مملکت خودمان را حفظ کنیم بعدبرویم حسابهای دیگررابکنیم ماانتظارداریم این دستگاه را شماتصفیه کنیداین دزدهااین کمونیستها واین مغرضین را بریزندبیرون آنوقت به بدترازاین قانون هم می‌توانیم تن بدهیم در صورتیکه مجریش درست باشدوالا این قانون قابل قبول نیست وقتی که بدست این قبیل مجریان بیفتدشماببینیدازتوی این قانون چه فجایعی بیرون خواهدآمدهیچ ممکن نیست آدم تصوربکند با این ماده ۲ وپنج اشخاصی ممکن است بدبخت شوندهررئیس اداره ایی از یک کارمندش بدش بیاید اتفاق می‌افتدکه یک کارمندگردن شق است احضارش می‌کنند توی اطاق فرضا چند فحش هم می‌دهدنمی‌دهدآنهم بسته بکرم خودش است احضارمی‌کندتوی اطاقش وبعدهم زنگ می‌زندکه این آقاراتوقیف کنیدبعدهم گزارش می‌دهدکه این اقا آمده داد و فریاد کرده یکسال تبعیدمی‌کنند در غیراداری هم همینطور است یکنفرهست می‌رودبرای گرفتن حقش توی همین دادگستری چقدرهستندکسانی که می‌روندتوی دادگستری که نگذارندحقشان پایمال شود طبق این قانون اورامی‌گیرندتوقیف می‌کنند تنهاشمول این قانون کارمندان ادارات نیست برای تمام هست می‌گویدهرکس کارمندان اداری را مرعوب کنداوراتوقیف می‌کنندبعدهم یک گزارش می‌نویسند که این قصدارعاب داشته شمارابخدافکرکنید آدم خواب می‌بیندبعدازاینهمه مبارزات که برای از ادی کردیم با اینهمه جانی که کندیم اینهمه کشته دادیم آنوقت می‌آییم بدست شخصی که ممکن است مغرض باشدممکن است دشمن مملکت باشدممکن است سوء استفاده چی باشداین قانون را می‌دهیم که اویک گزارشی برداردبنویسد که این قصد ارعاب داشته یکسال تبعید کنند می‌گویند عدلیه رسیدگی می‌کند بیاید در عدلیه زیردست این بازپرسهازیردست این محاکمی که هنوزتصفیه نشده بنده جداتقاضیا خودم را از جناب آقای دکترمصدق تجدیدمی‌کنم از طرف تمام آقایان نمایندگان که بمن اجازه بدهند(صحیح است - صحیح است) که این قانون را فورالغوکنندکه مابهیچوجه نمی‌توانیم یک چنین قانونی را تحمل کنیم وحتی تقاضامی کنم در عین حال همان خواهشی که همیشه داشتم آن روح لیبرالیسم وآزادیخواهی را یکقدری کناربگذارندهمین قوانین موجودرااجرابکنندمن بشماقول می‌دهم وقتیکه مردم ببینند دولت حقیقتا پشتیبانی نمی‌کندازمزدوران سیاست خارجی خودمردم بهترازهرقانون تکلیف اینهارامعلوم می‌کنند در این مملکت ماچندین سال است که شاهداختلاف کمونیستهابوده‌ایم آقایان هم بوده‌اند در هرموقعی که مردم احساس بکننددولت پشتیبانی نمی‌کندازآنهاخودمردم حسابشان را رسیده اندهمین پریروز در امجدیه مگرقوای انتظامی دخالت کردند. مردم بودندکه دهن آنهاراخوردکردندچرااینکارراکردندبرای اینکه مطمئن بودندکه دولت نمی‌خواهدپشتیبانی بکندازآنهاچون این اطمینان را داشتنددهن آنهاراخردکردندولی طبق این قانون آنهایی که دهن دشمنان مملکت را خردکردنددانه دانه خواهندرفت به تبعیدبنده پیش از این ضرورت نمی‌بینم که چیزی عرض کنم ومنتظرهستم جناب آقای دکترمصدق باآن سابقه وروح از ادیخواهی که خودشان دارندفوراباین تقاضای ماترتیب اثربدهند(صحیح است)
نایب رئیس - آقای دکترفاطمی
دکترفاطمی (وزیرامورخارجه) - درباره فرمایشات جناب آقای دکتر بقایی بنده می‌خواستم خدمتشان عرض کنم که قانون را دولت برای مملکت می‌نویسد و با نظر آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی است اگر نسبت به قانونی اعتراضی داشته باشد یا درخواست اصلاحی باشد یا همان جور که آقا فرمودند درخواست حذف و الغای آن قانون را داشه باشند دولت همیشه به نظریات آقایان نمایندگان محترم کمال توجه را داشته‌است و یقین دارم که در این قانون هم اصلاحاتی که موردنظرآقایان باشدبعمل خواهدآمد(نمایندگان - بسیارخوب) وامامسئله دیگری که آقای دکتربقایی اینجا فرمودندویکی از آقایان نمایندگان محترم هم پرسیدکه این تحت تاثیرقراردادن یعنی چه می‌خواستم عرض کنم که این سه چهارروزه آقایان معنی تحت تاثیرقراردادن را می‌فهمیداین از دحامهایی که می‌شود برای این است که اشخاصی که اخلال کردندماورین را تحت تاثیرقراربدهندوآن‌ها را ازمجازات معاف بدارند (دکتربقایی - حکومت نظامی که هست) مسئله مجریان را که فرمودید خود حضرتعالی اطلاع داریدکه مجری را دوروزه نمی‌شود ساخت مجری زمان می‌خواهددوروزه نمی‌شود ساخت تصفیه مدت می‌خواهداگرحضرتعالی که خودتا از پیشقدمان این نهضت بودیدباین مطلب توجه بفرمایید که این تصفیه این عده ایی که آقاملاحظه می‌فرمایید به یک دستگاهی تحمیل شده‌اند آقااین دستگاه را هیچکس دفاع از ش نمی‌کندامازمان می‌خواهدکه افرادی را تربیت کنندکه به مملکت واستقلال و از ادی مملکت مومن باشندایمان را هم در ظرف یکساعت ودوساعت در یک کسی نمی‌شود تزریق کردوبایستی صبرو حوصله در مابوجودبیاید در تمام اهالی این مملکت بوجودبیایدکه مایک مملکتی از نومی‌خواهیم بسازیم مملکتی را ازنو ساختن بفاصله چند ساعت و چند روز میسر نخواهد بود یکقدری باید صبروحوصله داشت وهمانطوریکه ملت ایران نشان دادکه استقامت وبردباری را هم ادامه بدهد وبرای اینکه یک مملکتی را از نوبسازیدوسائل کاروابزارکارمی خواهد وگفتن این که تنهاخرابست بعقیده بنده اصلاح نمی‌کند آقایان راهنماییهایی که می‌فرماییدبرای دولت بسیار ذی قیمت است وبسیارمتشکرهستیم که هریک از آقایان نمایندگان مراقبت بفرمایند یک گوشه ایی که خراب است خرابی را اصلاح بفرمایندمطالبی فرمودندبنده اتفاقا یک موردش را می‌گویم در همان موردی که نفرمودندشخص متمکن از غیرمتمکن از کجافهمیده می‌شود دوسه نفرهم در این چند روزه باشتباه به بنده مراجعه فرمودندکه خوشبختانه آقایان هم آن اشتباه را فرمودیدچون این کارکاربنده نیست گزارشاتی که از سفارتخانه‌ها می‌آیدبنده به وزارتخانه‌های مربوطه می‌فرستم ولی یک مطلبی را آقابایدتوجه بفرمایید آقایان دانشجویان هم باید توجه داشته باشندوآن این است که مملکت برای محصلین نیست محصلین برای مملکت هستندمحصلین ایرانی بهیچوجه از محصلین فرانسوی وآلمانی وسایرممالک که چهارسال وپنجسال روی مدرسه را هم ندیدندخونشان رنگین تروغلیظ ترنیست دولت ایران نمی‌تواندبه تمایلات شرکت نفت تسلیم بشود برای اینکه یکعده در داخله مملکت اتومبیلهای لوکس وآسایش داشته باشندوعده‌ای از بچه‌های آنهاهم بخواهند در خیابانهالندن وپاریس بگردندآن کسانی که غیرت ملیت دارند غیرت ایرانیت دارندبایدامروزتحمل بکنند این مبارزه شوخی نبوده ست هستندکسانی که توی این مملکت که خیال می‌کنند شوخی بوده‌است ولی حقیقت این بوده‌است که یک جنگی بوده‌است که این ملت کرده‌است این جنگ ممکن است مشکلات ارزی همانطورکه ملاحظه می‌فرماییدایجادکندازحیث کالامضیقه بوجودبیاورد قیمت ارزبرود بالابایستی مجال داشت تابانقشه‌های اقتصادی جای آن را پرکردآقایان محصلین تنهافداکاری که از انهامی‌خواهنداین است که از اولیای خوداین درخواست را بکنندکه این ارزراازبازارآزادتهیه بفرمایند وبهشان بدهنداگرحاضربرای این فداکاری نباشندالبته بنده نمی‌دانم چه جوراسم ایرانی رویشان می‌گذارند البته در موردمحصلین که فرمودیدغیرمتمکن هستندودرس می‌خواننداین منتهای علاقه دولت است حتی باید ازلقمه مردم داخلی کم بکنیم وبه آنهاکمک کنیم این کاررادولت خواهدکرد وبنده از آقایان استدعامی‌کنم اگر در موردتشخیص‌هایی که شده‌است تبعیضی ملاحظه می‌فرمایندکه بنده گمان نمی‌کنم یااگر اشتباهی هم شده باشداین را تذکربفرمایند ومن یقین دارم که در این موردهیچکس میل ندارد که یک فردیک خانواده متمکن از ارزی که امروزهردلاروهرلیره‌اش بخون جگرفراهم می‌شود استفاده کندوآن شاگردی که دورازمملکتش با خون جگردرس می‌خواند در گرسنگی وبدبختی باشد(صفایی - بنده عرضم این بودکه دستگاه تشخیص را درست بکنید) به آن عرایضی که در جواب آقای دکتربقایی عرض کردم توجه بفرمایید واماراجع به مسئله زوار چند روزپیش هم جناب آقای گنجه وبعضی از آقایان نمایندگان محترم در کمیسون خارجه این موضوع را متذکرشدندودولت هم مشغول است راه حلی برای این کارپیدابکندوالبته بهیچوجه نمی‌خواهدمزاحمتی برای کسی تولیدبشود اماآقاتوجه بفرماییدکه وضع امروزمملکت عادی نیست که هرکس هرکاری دلش بخواهدهرتوقعی که داردیاهراحساساتی که دارد انجام بدهدبایدیکقدری هم در قسمتهای زندگانیمان یک جنبه اعتدالی را رعایت بکنیم وتوجه کنیم که مملکت از ماچه می‌خواهد و تاریخ ما گذشته ما آینده ما از ماانتظارداردکه یکمقداری در هرقسمت از زندگانیمان مخصوصا در وسایل اقتصادی یکمقداری فداکاری بکنیم باتوجه به این مطلب دولت هم مشغول است راه حلی پیداکندکه نه مردم از خانه وزندگیشان ویلان بشوندونه اینکه مشکلاتی از لحاظ ارزبرای مملکت پیدابشود بنده امیدوارم در این موضوع هم یک راه حلی فراهم بشود که خاطرآقایان نمایندگان محترم از این حیث راحت باشد(صفایی - علی ای حال خارج می‌شوند) یک تذکری هم که گمان می‌کنم جناب آقای دکتربقایی در آن جلسه مشورتی که جناب آقای مهندس رضوی دعوت فرموده بودندبرای قانون تقدیمی دولت فرمودندکه چراقوام السلطنه را دولت طبق ماده ۵توقیف نکرده بنده می‌خواستم عرض کنم که ماده ۵ برای کسانی که مصونیت دارند نیست این مصونیت قابل احترام است ودولت نمی‌توانست مطابق ماده ۵ قوام السلطنه را توقیف کندوالان هم تشخیص دولت این است که هروقت مجلس شورای ملی مصونیت اورابرداشت دولت می‌تواندمطابق این قانون عمل کندوماده ۵ حکومت نظامی را هیچ وقت هیچ دولتی ومخصوصادولت آقای دکترمصدق نمی‌تواندازآن استفاده کندبرای کسانی که صاحب مصونیت هستند
تقدیم لایحه تمدیدفرمانداری نظامی در هشت نقطه خوزستان
ویرایش۵- تقدیم لایحه تمدیدفرمانداری نظامی در هشت نقطه خوزستان
نایب رئیس - آقای معاون وزارت دفاع ملی فرمایشی داریدبفرمایید.
معاون وزارت دفاع ملی (سرتیپ مهنا) - لایحه ایست راجع به برقراری وتمدیدفرمانداری نظامی در مناطق نفت خیز خوزستان واهواز که تقدیم مجلس محترم شورای ملی می‌کنم.
نایب رئیس - چاپ وتوزیع خواهدشد. آقای وزیر اقتصاد بفرمایید.
معرفی آقای دکتر خسروانی به معاونت وزارت اقتصاد ملی بوسیله آقای وزیر اقتصاد ملی
ویرایش۶- معرفی آقای دکتر خسروانی به معاونت وزارت اقتصاد ملی بوسیله آقای وزیر اقتصاد ملی
وزیر اقتصاد ملی (دکتراخوی) - بنده با اجازه آقایان محترم آقای دکترخسروخسروانی را که از جوانان تحصیل کرده و لایق هستند بسمت معاونت وزارت اقتصاد ملی معرفی می‌کنم (مبارک است)
طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع بوظیفه ورثه سرهنگ نوریشاد
ویرایش۷- طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع بوظیفه ورثه سرهنگ نوریشاد
نایب رئیس - بااجازه آقایان وارددستورمی‌شویم در دستورامروزطرح مربوط به اجازه تعقیب آقای احمدقوام وگزارش کمیسیون بودجه مربوط به یک دوازدهم وگزارش دیگرکمیسیون بودجه مربوط به برقراری وظیفه درباره وراث مرحوم سرهنگ نوریشاداست وحکومت نظامی تهران یک پیشنهادی رسیده‌است از طرف آقای دکتربقایی وآقای زهری قرائت می‌شود.(پیشنهادبشرح ذیل قرائت شد)
- چون لایحه مربوط به ورثه مرحوم نوری شادفقط محتاج به یک رای می‌باشدپیشنهادمی‌کنیم بلافاصله پس از نطقهای قبل از دستورآن را مطرح فرمایید.
دکتر بقایی کرمانی - علی زهری
بعضی از نمایندگان - مخالفی نیست
نایب رئیس - اگر مخالفی نداشته باشد مطرح می‌شود رای گرفته می‌شود قبلا برای اطلاع آقایان قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
- ماده واحده - به دولت اجازه داده می‌شود که برای کمک به خانواده مرحوم سرهنگ دوم صادق نوری شادکه در حادثه چهاردهم آذر در راه انجام وظیفه مجروح ومقتول شده‌است مبلغ یک صدهزارریال بوراث قانونی آن مرحوم بلافاصله بپردازند. وبعلاوه مادامی که همسریادختراوشوهراختیارنکرده و پسران اومشغول تحصیل می‌باشندتمام حقوق ومزایایی را که در آخرین ایام خدمت مرحوم نوری شادمیگرفته به آنها پرداخت شود مخبر کمیسیون بودجه - دکترملکی
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده مخالفید؟
حائری‌زاده - بنده هیچ مخالفتی ندارم کسانیکه در راه مملکت وخدمت باجتماع آسیبی به آنها رسیده‌است اجتماع از آنهاقدردانی بکندوحتی المقدوریک کمکی به بازماندگان آنهاویاخودآنهااگرمجروح باشندبشود ولی من با این لوایح کوچولووتک تک که می‌آیدوکاملاغیرازتضییع وقت مجلس چیزدیگری نیست به این ترتیب موافق نیستم من نمی‌توانم شهدای سی ام تیرراکه برای حفظ از ادی قیام کرده‌اند وکشته شده اندومجروحین آنهارا در مریضخانه‌ها دیده‌ام هیچ یادی نکنیم لایحه ایی برای آنهانیاوریم در صدرمشروطیت شمانگاه بکنید در قوانین ومجموعه دوره دوم یک کتابی برای کمک به آن اشخاصی است که در راه از ادی فداکاری کرده‌اند ماهمه‌اش حرف تحویل می‌دهیم وباین بینواهایی که مورث آنهانان آورآن‌ها کشته شده‌است باید بگوییم کمیسیون تحقیق مشغول اصلاحات است حالااین شخص معین را من درست نمی‌شناسم بدوخوبش را نمی‌دانم که دولت در نظرداشته‌است این شخصی را که در راه انجام وظیفه فداشده‌است وبایدقدردانی از اوبشود مگراشخاص دیگرفدای مملکت نشده‌اند؟ چطورشده دیگران را فراموش کردیم اگرخواسته باشیم برای هرکدام یک لایحه بیاوریم کارمجلس تمامش صرف لوایح کوچک کوچک می‌شود که بحسن ۵ تومان ده تومان دیگری صدتومان پانصدتومان هزارتومان کمک بشود من معتقدم یک لایحه کلی دولت بیاورد برای این اشخاصیکه در راه انجام وظیفه شهیدشده اندچه کارمنددولت باشدچه مردمان بیچاره وبینوایی که برای حق وحقیقت قیام کرده اندکمکی بشود آقایکعده غائب مفقودالاثرداریم در این قضایای سی تیرکه معلوم نشده کشته شده‌اند در چاه انداخته اندقبرشان کجاست هیچ معلوم نیست من معتقدهستم که دولت این لایحه‌اش را پس بگیرد ویک لایحه جامع وحسابی برای کلیه کسانی که در اجتماع در این دوسال اخیر(دکتربقایی - این مال پارسال است که توده ایهاکشتندش) فرق نمی‌کندامسال هم کشته اندچطورشدحالابه اینجا رسیده‌است من می‌گویم لایحه برای همه بیاورندنه اینکه یک نفرراما در نظربگیریم اگربرای فردفردبخواهندلایحه ایی بیاورندتمام اوقات مجلس را تضییع می‌کنیم یک لایحه ایی بیاورندکه این آدم در فلان جاکشته شد این آدم در فلان جامجروح شد در فلان فسادباین فداکاری رسیداین خدمت را کردیک لایحه ایی بیاوریدیک ماده واحده ایی که صدرقم داشته باشد مارای می‌دهیم جماعتی را هم راحت می‌کنید وبوراثشان بازماندگان مجروحین ومعلولین هم کمکی می‌شود والاباتک تک لایحه آوردن به مجلس از قدیم هم از دوره چهارم وپنجم بنده همیشه با این جریان اختصاصی که بیک نفرکمک بشود مخالف بودم.
نایب رئیس - آقای دکتر ملکی مخبر کمیسیون بودجه فرمایشی دارید بفرمایید
مخبر - جناب آقای حائری‌زاده خودشان با اصل موضوع موافقت فرمودند و در اینجا توضیح دادنداز اشخاصی که در راه خدمت به مملکت فداکاریهایی می‌کنند مخصوصا شهید می‌شوند بایستی قدردانی بشود منتهی نظرایشان این بودکه باید قانون کلی بیاورند و یکعده ایی را در آنجااسم ببرند و هر روز وقت مجلس را با این لوایح کوچک تلف نکنند البته ماهم با این قسمت موافقت داریم وهم عقیده شماهستیم ولی در این موقع استدعامی‌کنم موافقت بفرمایید چون این لایحه ایی بوده‌است که در دوره گذشته به مجلس آمده‌است و چون در مجلس مطرح شده بودیک عده ایی از آقایان یک طرحی تنظیم کردندامضاء کردندوبمجلس تقدیم کردند به کمیسیون بودجه آمدوآنجاهم تصویب شد. ورثه این شخص حقیقتا بیچاره شده اندواین شخص هم در راه مملکت شهید شدو باندازه ایی بیچیز بوده‌است که بنده شنیدم موقعی که مقتول شده‌است پیراهنش پاره بوده‌است این است که از آقای حائری‌زاده استدعامی‌کنم مخالفت خودشان را پس بگیرندوآقایان هم رای بدهند.
نایب رئیس - آقای کهبدبفرمایید
کهبد - بنده زیاد وقت آقایان را تلف نمی‌کنم وتصویب این لایحه بعقیده بنده بسیارضروری است برای اشخاصی که مشغول انجام وظیفه هستند در راه انجام وظیفه شربت شهادت می‌نوشندهمینطوریکه آقای ملکی فرمودند بنده این شخص را نمی‌شناسم ولی آنچه که شنیدم این است که موقعی که لباس اورادرآورده اندپیراهنش بقدری پاره بوده‌است که همه متاثرشده اندوازطرفی وضع خانواده این شخص خیلی بداست وسزاوارنیست کسی که در راه انجام وظیفه و در راه خدمت بمردم شهیدشده‌است از اوقدردانی نکنیم البته همینطورکه جناب آقای حائری‌زاده هم فرمودند مابایدنسبت به تمام خدمتگذاران ارزشی قائل بشویم (حائری‌زاده - مخصوصاشهدای اخیر) بلی مخصوصا قضیه اخیریعنی سی ام تیرمابایدبرای هم آنهاآنچه که باید وشایدمضایقه نکنیم وازهرقسم کمک ومساعدت درباره بازماندگان آنهافروگذارنکنیم بنابراین بنده چون بنام موافق اینجا اسم نویسی کرده بودم می‌خواستم تمنی کنم که آقاین رای بدهند که این کاربسیارمفیداست وضمنااین قسمت را هم عرض کنم که افسران وخدمتگذاران بسیار صحیحی هم هنوزهستند(صحیح است) که مشغول انجام وظیفه می‌باشند و باید ما حتما از آنها قدردانی بکنیم و تشویق بشوند که همه آنها خدمات خود را صمیمانه ادامه بدهند.
نایب رئیس - پیشنهادکفایت مذاکرات رسیده‌است قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی‌کنیم پس از یک مخالف ویک موافق مذاکره کافی باشد. دکتربقایی. زهری
نایب رئیس - مخالفی نیست؟ (گفته شد - خیر) آقایانی که باکفایت مذاکرات موافقند قیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد باصل لایحه رای گرفته می‌شود با ورقه ضمناآقای وکیل پور دو تا سوال کردندآقای وزیر دارایی و آقای وزیر کشوراطلاع دادند که برای جواب حاضرند بعد از طرح یک دوازدهم و طرح قوام مطرح می‌شود (اخگر - بعدازدستور امروز) بنده خواستم آقایان بدانندکه آقایان وزراء حاضرهستند دیگراعتراضی نفرمایند.
اسامی آقایان بترتیب خوانده می‌شود (اسامی آقایان بترتیب ذیل بوسیله آقای ناظرزاده (منشی)اعلام و در محل نطق حاضرورای دادند)
آقایان: مهندس زیرک‌زاده - خسروقشقایی - دکترسنجابی - دکترملکی - انگجی - میلانی - دکترمصباح‌زاده - دکتر کیان - نبوی - قنات‌آبادی - دکتربقایی - نریمان - زهری - دکترشایگان - امامی اهری - گنجه - پارسا - مجتهدی - ملک مدنی - حائری‌زاده - موسوی جلیلی - عامری - کهبد - کریمی - مشار - جلالی - حاج سید جوادی - اخگر - احمدفرامرزی - وکیل پور - مصدقی - اورنگ - پورسرتیپ - اقبال - دکترطاهری - ذکایی - فرزانه - مجدزاده - شاپوری - مهندس رضوی - شوکتی - شادلو - ناصرذوالفقاری - نجفی - منصف - شبستری - غروی - شهیدی - مرادریگی - دکترفقیهی شیرازی - شهاب خسروانی - صراف‌زاده - رفیع - هدی - افشار صادقی - دکترفاخر - ناظرزاده - حمیدیه (آراآقایان رای دهندگان شماره شدونتیجه بقرارذیل اعلام گردید)
نایب رئیس - با ۵۸ رای موافق ویک رای سفیدگزارش کمیسیون بودجه مربوط به وظیفه وراث مرحوم سرهنگ صادق نوری شادتصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: ناظرزاده - دکترفاخر - انگجی - نجفی - هدی - منصف - شهیدی - ریگی - مهندس غروی - دکترفقیهی شیرازی - صراف‌زاده - شبستری - مهندس رضوی - شادلو - مجدزاده - مشار - پورسرتیپ - احمدفرامرزی - اقبال - وکیل پور - شاپوری - شوکتی - مصدقی - ذکایی - کریمی - دکترطاهری - حمیدیه - حاج سیدجوادی - اخگر - گنجه - مهندس زیرک‌زاده - اورنگ - عامری - میلانی - دکترکیان - نبوی - جلیلی - پارسا - کهبد - موسوی - جلالی - حائری‌زاده - مجتهدی - ملک مدنی - امامی اهری - دکترفلسفی - دکترملکی - زهری - دکترمصباح‌زاده - دکترشایگان - دکترسنجابی - قنات‌آبادی - نریمان - دکتربقایی - خسروقشقایی - فرزانه - شهاب خسروانی - افشارصادقی. ورقه سفیدبی اسم یکبرگ
طرح لایحه دو فوری راجع باجازه تعقیب آقای احمد قوام و موکول شدن بجلسه بعد
ویرایش۸- طرح لایحه دو فوری راجع باجازه تعقیب آقای احمد قوام و موکول شدن بجلسه بعد
نایب رئیس - طرح مربوط باجازه تعقیب آقای احمدقوام مطرح است دوفوریتش در جلسه قبل تصویب شده‌است اصل ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود. مجلس شورای ملی در وقایعی که از ۲۷ تیرماه تاسی ام تیرماه ۱۳۳۱ در تهران وولایات اتفاق افتاده تعقیب وتحقیقات از آقای احمدقوام موردلزوم وضروری است لذااجازه تعقیب مشارالیه را باتصویب ماده واحده ذیل از مجلس شورای ملی بقیددوفوریت درخواست می‌نماید.
- ماده واحده - مجلس شورای ملی به وزارت دادگستری اجازه می‌دهدکه نسبت بوقایع ۲۷ تا۳۰ تیر۱۳۳۱ آقای احمدقوام را موردتعقیب قانونی قرار دهد. نخست وزیر - دکترمحمدمصدق. وزیردادگستری - لطفی
نایب رئیس - آقای شمس قنات‌آبادی بفرمایید
شمس قنات‌آبادی - البته آقایان نمایندگان محترم استحضاردارندکه جلسه گذشته من موافق فوریت بودم و بعنوان موافق هم صحبت کردم اماحال که خودماده واحده مطرح است بعنوان مخالف نام نویسی کردم وعلت اینکه من بعنوان مخالف نام نویسی کردم مطالبی است که باید بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم آقا در این مملکت یک جریانی اتفاق افتاده‌است یک وقایعی در گذشته انجام شده‌است که برای دسته وطبقه ماچشم ترسی بوجودآورده‌است لذاباتوجه به این مطلب که هنوزدستگاه دست به ترکیبش نخورده هنوزتصفیه نشده هنوزتمام طبقات بخصوص دستگاه قضایی بهمان حال است که در گذشته بوده ماناگزیریم که در این مواردیک توضیحات صریح وروشنی بدهیم که در آینده از اونتیجه گیری بکنیم البته همه آقایان می‌دانندکه در مملکت ما در دستگاه قضایی مانخست وزیرووزیرو امثال آنهارامحاکمه کرده و در عین حال که ان نخست وزیروآن وزیرازنظرملت مابادلایل بسیاربارزوروشنی محکوم تلقی شده بوداوراتبرئه کردوپاک وپاکیزه تحویل اجتماع داد هنوزمردم محاکمات پرشوروپرجنجال سهیلی وتدین را از یادنبرده اندمن می‌خواهم که این مطلب را اینجا متذکربشوم که آقایان بدانیدکه مخصوصادستگاه قضایی مملکت ما توجه کندکه این احمدقوامی را که مجلس اجازه تعقیب اورامی‌دهداین احمدقوامی که مجلس اجازه می‌دهداورا بگیرندمحاکمه کنند قبلا در معرض افکارعمومی محکوم شده امروزکلمه احمدقوام مرادف باقاتلین کشتار بیرحمانه ۳۰ تیراست مبادااین دستگاهی که بقول خودآقایان همانطورکه الساعه آقای دکترفاطمی فرمودند این دستگاه مدافع نداردبرای خاطراینکه خیلی خراب است خیلی فاسداست همه می‌بینندکسی هم از ش دفاع نمی‌کند وتصفیه هم باید بشود وتصفیه هم زمان لازم داردچون این اشخاصی که برداشته می‌شوندبایدیک اشخاص پاک وپاکیزه بجایشان گذاشته بشود وفعلاهم به این زودی در این دستگاه عناصری پیدانمی شود که بجایشان گذاشته بشود معنایش این است که ماباید با این دستگاه بسوزیم وبسازیم امااین دلیل ایجاب نمی‌کندکه مامراقب این دستگاه نباشیم بنابراین این دستگاهی که می‌خواهداحمدقوام را محاکمه کند بایستی این نکته را توجه کندکه ملت ایران احمدقوام را محکوم کرده‌است اگریک وقتی فکری شبهه‌ای نظری چیزی بوجودبیایدکه بخواهندنسبت باحمدقوام کوچکترین گذشتی کوچکترین ارفاقی کوچکترین بخششی بشود آن دستگاه مطروداست وتمام کسانی که این کاررابکنند ولواینکه پنجاه تا ازاین لایحه امنیت اجتماعی هم باشدآن دستگاه را روی سرصاحبان آن دستگاه خراب خواهدکرد بنابراین این ماده واحده یک خورده باید وسیعترروشن تروصریحتربامردم صحبت بکند یعنی آن کسانی که این ماده واحده را طرح کردند ودوفوریت هم رویش گذاشتند ومجلس شورای ملی هم دوفوریت آن را تصویب کرده‌است خودماده واحده را نیزقبول داردبایستی این مطلب را توجه بفرمایندکه این احمدقوام باخودش یک دسته دیگری هم بوده‌اند که انها اصلااحتیاج نداردمجلس اجازه تعقیب آنهارابدهدآنهاکه دیروزوزیرنبوده‌اند که بقول آقایان مصونیتی داشته باشند آنها دیگراشکالی نداردیا یک تشریفاتی لازم داشته باشدومتاسفانه تا امروزغیرازاحمدقوام آن دیگرانی که مصونیت نداشته اندوتشریفات نداشتندهیچکدامشان تعقیب نشده‌اند وعلت اینکه بنده بنام مخالف درباره این ماده واحده اسم نوشتم این بودتذکراین مطلب را لازم دیدم که جناب آقای لطفی ودستگاه قضایی فعلی بدانندملت ایران قدم به قدم دنبال این تعقیب است دنبال این محاکمه‌است دنبال این بازخواست است وکاملامراقب است ومردم تهران هم قوام را محکوم کردندوهیچ قدرتی هم نمی‌توانداوراتطهیرکندچیزی را که مامی‌خواهیم تعقیب جدی وصریح ومحکومیت قطعی این مرداست لاغیر.
نایب رئیس - آقای کریمی موافقیدبفرمایید
کریمی - اینکه بنده بعنوان موافق باماده واحده تقدیمی دولت به مجلس شورای ملی نام نویسی کردم نه از لحاظ تشریفات بودبلکه یک مطلب فوق‌العاده ایی که آقایان هم اطلاع دارند می‌خواستم حضورآقایان محترم عرض کنم وآن در قسمت اول که عرض کردم از لحاظ تشریفات اسم نویسی نبودآن برای این بودکه همه آقایان نمایندگان محترم در تعقیب احمدقوام ومسببین واقعه ۳۰ تیرموافق هستندازاین جهت احتیاجی نبودفقط چیزی که بنده را وادار کردازاین مورداستفاده کنم آن موادی بودکه در مجلس شورای ملی بتصویب نمایندگان ملت ایران رسیده بود ومتاسفانه در مجلس سناآن را دفع کرده بودند واین دفن لوایح بیشتربرعصبانیت ملت ایران افزودبنده اینجا خواستم از هیئت رئیسه مجلس شورای ملی تقاضاکنم که بدولت امربکندلوایحی که در مجلس شورای ملی تصویب شده‌است اجراکند. ملت ایران بمناسبت همین بی اعتنایی‌هایی که افرادی بخواستهای آنهاکردندازنمایندگانشان خواستندکه وسائل طردآنهارافراهم بکند وبحمدالله این انگل‌ها کناررفتنداکنون باید هیئت رئیسه این توجه را بکند وبدولت دستور بدهدکه این لوایح را یکی پس از دیگری اجراکند و در این لوایح مخصوصا یک لایحه تقاضای عفوآقای خلیل طهماسبی بودوآنچه از همه مهمتربودموضوع احمدقوام است باید قوام السلطنه را بگیریدومحاکمه کنید وحبس ابدهم بگوییدبشود اگرچه این مردوجدان اصلانداردولی بازهم یک خاطرات وجدانی ممکن است در اوباشداورااذیت کند همین که در صندوقخانه‌ها پنهان شده وازاین سوراخ به آن سوراخ می‌روداین بهترین جرمی است منتهادولت هم اگر اوراگرفت ممکن است یک آب تطهیری بسرش بریزد و پاکش کندلی بالاخره روح او در عذاب است این مهم نیست اماآنچه که از نظرملت ایران مهم است موضوع باقی ماندگان شهدای ۳۰ تیراست یکعده ایی شهیدشده اندیکعده ایی هم مفقودهستندواین مفقودین دردشان بی دواترازمقتولین است و بازماندگان آنها نمی‌دانند که زنده هستند یا شهیدشده‌اند وافتخارشهادت را هم برای وراثشان باقی نگذاشتند و بلاتکلیف هستند نمایندگان مجلس شورای ملی هم که مسلمانندونمایندکه یک ملت اسلامی هستند همیشه باید موافق باقوانین اسلام قدم بردارند در قانون اسلام هم دیه و خونبهاازاصول مسلم است که بنده بارها عرض کرده‌ام اگرکسی کسی را بکشدبایددیه وخونبهای اورابدهدبه ولیش یاصاحبان دم (حاج سید جوادی - در صورتی که ولی یاصاحب دم خونبهابخواهد) آنوقت یک عده زیادی از ملت ایران الان نان آورهای خودشان را از دست داده‌اند پدرهای خودشان را از دست داده‌اند فرزندان بی گناهی را از دست داده‌اند و هیچکس هم از آنها سرپرستی نمی‌کند این اموالی که آقایان خودشان دیدند بافروش جوازچای بافروش جوازجنگل بافروش دکان نانوایی از راه غیرمشروع این آقاجمع کرده‌است اینها لااقل بعنوان دیه وخونبهای آن کسانی که در راه از ادی شهید شده اندبگیریدوازمصادره اموال قوام در این راه استفاده بکنید ومطابق موازین شرع هم بگیریدوبصغاروبازماندگان آنها برای مصرف آنهابپردازیداین عرض بنده بود.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده‌است. پیشنهادمی‌کنم بعدازبیانات یک موافق ویک مخالف بکفایت مذاکرات رای گرفته شود. اخگر
نایب رئیس - توضیحی دارید؟
شمس قنات‌آبادی - کسی مخالف نیست
خلخالی - بنده فقط یک نکته را می‌خواستم تذکربدهم وتذکرهم این است که تا آخر۳۰ تیر بنویسند بهتراست.
بعضی از نمایندگان - پیشنهادشده‌است آقا
نایب رئیس - آقا بعدا پیشنهادبفرمایید بنابراین رای بکفایت مذاکرات گرفته می‌شود آقایانی که باکفایت مذاکرات موافقندقیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهادات قرائت می‌شود
- این جانب پیشنهادمی‌کنم برای این که خواستن سلب مصونیت از طرف دولتهاسابقه نشود رذیل لایحه قیدشود این اجازه بمناسبت قیام ملی ۳۰ ام تیروبرای تعقیب احمدقوام داده می‌شود ونبایدسابقه بشود. احمداخگر
شمس قنات‌آبادی - آقای اخگروزراء مصونیت به این کشداری ندارند مگر قوام السلطنه وزیر خودش را نگرفت؟
نایب رئیس - آقای اخگربفرمایید. اخگر - حتی المقدوربایدکاری کردکه سوابق بدایجادنشود (صحیح است) اگربنابشود که هردولتی دارای اکثریت بودبخواهدمخالفین خودراتعقیب کندوبیایدسلب مصونیت بیاوردباین ترتیب این درست نیست این کاربرای یکمرتبه باید باشدوآن هم بمناسبت این است که سی ام تیروقایع مشهودی است وهمه شاهدوناظرآن بودندوالابایستی این اجازه ایی که مجلس می‌دهدبدولت برای تعقیب یکنفری مخصوص ومنحصربهمین واقعه فوق‌العاده باشد(سید جوادی - قانون محاکمه وزراء هست) آن قانون مربوط به وقتی است مجلس بخواهدازوزیری یاوکیلی سلب مصونیت بشود واین ربطی به درخواست وتقاضای دولت ندارد تا حال هم گاهی پیش آمده‌است که دولتهامثل دوره‌های سابق تقاضاکرده‌است ومجلس هم همینطورکورکورانه رای داده‌است خواستیم این سابقه برای بعدنباشد.
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده بفرمایید.
حائری‌زاده - در جلسه سابق برای اینکه خلیفه کشی باب نشود (حاج سیدجوادی - عثمان را کشتند) بنده بادو فوریتش مخالف بودم گفتم جریان عادی را شماازدست ندهیدبرودبه کمیسیون عرایض برودبه کمیسیون دادگستری ادله و مدارکی که برای جرم هست دولت اظهاربکندطبق اصول قانون محاکمه وزراء تعیین تکلیف زودترمی‌شود می‌آید اینجا واشکالی هم ندارد ولی حالاکه خلیفه کشی باب شده‌است من باپیشنهادایشان مخالف هستم یک اصولی که بفرمایش آقای کریمی پدر این مملکت را درآورده باید ریشه آن اصول را زد هر دولتی که می‌آید عملیات او را با فشار و جدیت تعقیب کنید تا دولتها خودسر و آزاد نباشند که هرچه می‌خواهندبکنند بنده با این پیشنهادمخالفم ومعتقدم که باید ما این خلیفه کشی را مرسوم و معمول کنیم.
شمس قنات‌آبادی - جناب آقای حائری‌زاده باید توجه داشت که ملتها بردولتهاحکومت می‌کنند.
نایب رئیس - رای می‌گیریم به پیشنهادآقای اخگرآقایانی که موافقندقیام بفرمایند(عده کمی برخاستند) تصویب نشد (بعضی از نمایندگان - پیشنهادایشان چیست توجه نشد) موقعی که اعلام رای شدبایدآقایان توجه داشته باشید پیشنهاداصلاحی آقای اخگرقرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد). پیشنهاداصلاح عبارتی تا ۳۰ تیر تا ۳۱ تیرراتقاضا دارم که شامل ۳۰ تیرهم بشود. اخگر
نایب رئیس - بفرمایید
اخگر - این یک پیشنهاددیگری است در لایحه دولت نوشته شده تا ۳۰ تیر(تا) بمعنی اصل است یعنی شامل ۳۰ تیر نمی‌شود شامل ۲۹ است در صورتی که منظور۳۰ تیراست این است که بنده این اصلاح عبارتی را پیشنهادکردم که تا ۳۰ تیرتبدیل شود تا ۳۱ تیرکه شامل روزسی ام تیرهم بشود.
نایب رئیس - مشابه همین پیشنهادیک پیشنهاددیگری هم هست قرائت می‌شود.
- پیشنهادمی کنم که در عبارت ماده واحده بجای وقایع ۷ تا ۳۰ ام تیر وقایع ۲۶ تا ۳۱ تیرماه ۱۳۳۱ نوشته شود. دکتربقایی کرمانی. علی زهری
نایب رئیس - آقای خلخالی هم همین پیشنهاد را کرده‌اند آقای اخگر با این پیشنهاد موافقید
اخگر - بنده خودپیشنهاددادم
نایب رئیس - چون پیشنهادهامشابه‌است وپیشنهادآقای دکتربقایی بنظرجامع تراست پس رای گرفته می‌شود به پیشنهادآقای دکتربقایی که مشابه پیشنهادآقای اخگرهم می‌باشد. دکتربقایی - اجازه بفرماییدیک تذکری بدهم.
نایب رئیس - بفرمایید
دکتر بقایی - عرض کنم در متن قانون نوشته شده‌است ۲۷ در صورتیکه روز۲۶ عملیاتی شده‌است دستوراتی که در همان شب ۲۶ نوشته شده‌است وصادرشده آنهاهم باید مشمول رسیدگی قرارگیردوهمینطورکه جناب آقای اخگر فرمودند(تا) ممکن است اینجورتفسیرشود که تا صبح ۳۰ تیراست چون محکمه همیشه به نفع متهم تفسیرمی‌کندباین جهت تا سی ویک تیرکه بگوییم شامل تمام روزسی ام خواهدبودبنابراین خواهش می‌کنم به این پیشنهادرای گرفته شود که شامل ۳۰ تیرهم بشود و روز ۲۶ تیر هم شامل گردد.
اخگر - بنده هم این پیشنهادراقبول می‌کنم.
خلخالی - پیشنهادبنده را هم بخوانید تا این پیشنهاد را قبول کنم.
امامی اهری - بنده می‌خواستم آقای نایب رئیس را تذکربدهم وقتی پیشنهادات مشابهی از طرف نمایندگان رسیده باشدتشخیص بارئیس است که کدام را قبول کندوخودحضرت عالی وقتی پیشنهادآقای دکتربقایی را کاملتر تشخیص دادیدبهمان رای بگیرید. (خسروقشقایی - امضای آقای اخگرراهم بگذاریدپایش)
نایب رئیس - نسبت به پیشنهادآقای دکتربقایی آقایان نظری ندارید(اظهاری نشد) رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتربقایی دولت هم نظری ندارد؟ (وزیردارایی - خیر) آقایانی که موافقندقیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهاددیگری قرائت می‌شود -
- پیشنهادمی‌کنم تبصره ذیل بماده واحده پیشنهادی دولت ضمیمه شود. تبصره - تصویب ماده فوق سابقه برای تعبیریاتفسیرقانون محاکمه وزراء نخواهدشدوماده فوق من باب اهمیت وقایع سی و یکم تیرووتشخیص مفسدبودن احمدقوام در مجلس بتصویب می‌رسدو در غیراین موردبخصوص تعقیب وزراء فقط به ترتیبی بعمل خواهدآمدکه در قانون محاکمه وزراء قیدشده‌است. یوسف مشار
نایب رئیس - نظیرش ردشده‌است (دکترسنجابی - حاجتی نیست) پیشنهاددیگری قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهادمی‌کنم تبصره ذیل بماده واحده افزوده شود. تبصره - این قانون بهیچوجه رفع ضبط از اموال احمدقوام مصوب ۱۲-۵-۳۱ مجلس شورای ملی نمی‌نماید. دکتربقایی. علی زهری
نایب رئیس - آقای دکتربقایی بفرمایید
دکتر بقایی - چون باتوجه به ظاهرقانونی که از طرف دولت پیشنهادشده تقاضای تعقیب وتحقیقات از آقای احمدقوام شده‌است در صورتیکه اگرماتوجه کنیم خودمجلس شورای ملی رای به محکومیت احمدقوام داده (صحیح است) ویک قانونی هم تصویب شد که در سنای مرحوم دفن کردند وآن قانون مصادره اموال قوام بودوچون این قانون تصویب شدمردم خیرونیکوکاری که نیت این را داشتندکمکی به بازماندگان شهداومجروحین واقعه ۳۰ تیربکنند وقتی فکرکردندچندین میلیون عاید بازماندگان شهداومجروحین خواهدشدازکمک خودشان خودداری کردند نتیجه این شده که چیزی عایدآن بیچاره‌ها نشده وآن قانون هم هنوزدولت اقدامی نکرده‌است مجلس شورای ملی هم هنوزنفرستاده‌است برای توشیح وازناحیه ارث قوام چیزی عایداین‌ها نشده‌است واززندگانی خودشان هم افتاده‌اند وازکمکهایی هم که ممکن بودمردم بکنند محروم شدندبطوریکه الان وضعیت بازماندگان شهداووضعیت کسانی که در راه از ادی سلامتی خودشان ویابعضی از اعضای خودشان را ازدست داده‌اند بی اندازه رقت باراست ومن از این موقع استفاده می‌کنم وبعرض آقایان نمایندگان محترم وهیئت دولت وتمام مردم نیکوکاراین مملکت را به این نکته جلب می‌کنم که الان این خانواده‌ها در منتهای عسرت بسرمی برندوماهم باتمام نیت خوبی که داریم هیچ نوع کمکی به این اشخاص نمی‌توانیم بکنیم چون مالی در اختیارمان نیست وازارثیه قوام هم چیزی در دستمان نیست وچون الان ممکن است پس از اینکه ماده واحده بتصویب رسیدبعداتفسیرکنندکه چون این ماده واحده راجع بتعقیب قوام بوده وقبل از صدورحکم محکومیت قوام نمی‌توان اموالش را گرفت به این جهت مصادره اموالش بچاه ویل بیفتدوبجایی نرسدواموال اوهم مال خودش وبستگانش باشداین جهت بنده تقاضامی‌کنم از آقایان محترم که به این موضوع توجه بفرمایند و باین پیشنهادرای بدهند که زودتر دولت آن تعقیب را عملی کنند.
نایب رئیس - آقای شمس قنات‌آبادی بفرمایید
شمس قنات‌آبادی - بنده از مخالفتم صرف نظرمی‌کنم.
نایب رئیس - آقای مهندس رضوی
مهندس رضوی - بنده می‌خواستم برای روشن شدن افکارآقایان تذکری در این موضوع بدهم چون عبارت تبصره‌ای که آقای دکتربقایی پیشنهادفرمودندسابقه خوبی ایجادنخواهدکردوآن این است که در حین انعقادمجلس سناطبق اصل قانون اساسی لازمه اینکه یک مصوبی صورت قانون پیداکند که تصویب مجلسین است البته حالامجلس سنادیگر منعقدنیست وبنابراین آنچه از مجلس گذشته‌است وبه مجلس سنارفته‌است باید بامشورت هیئت رئیسه مجلس شورای ملی ترتیبی برای ابلاغ بدولت واقدام برای توضیح نسبت به آن داده شود ولی این کارهنوزنشده وبعدازظهر هم که در هیئت رئیسه دعوت داریم یکی از مطالب مطروحه همین است که بنظربنده اشاره آقای دکتربقایی وتوجه آقایان نمایندگان ملت ایران کافی تلقی بشود ودیگرباین جهت که قانون از بین نرود نمی‌توانیم رای بگیریم و تا حالاو در این ساعت که بنده این صحبت را می‌کنم آنچه در آن تاریخ مصوب است هنوزبعنوان قانون نمی‌تواندباشدوالبته در اساس فکرایشان بنده موافقت دارم دکتربقایی - اگردولت موافقت بکندبنده پس می‌گیرم
نایب رئیس - اگردولت هم موافقت کندبایدرای بگیریم
دکتربقایی - مقصودمن اجرای قانون است اگرتذکرموافقی بدهندپس می‌گیرم اخگر - یک تذکرکافی بود
نایب رئیس - آقای وزیردادگستری نظری ندارید؟ وزیردادگستری - خیر
نایب نخست وزیر - ممکن است بفرماییدیک باردیگراین پیشنهادقرائت بشود (بشرح فوق دوباره قرائت شد)
نایب نخست وزیر(آقای کاظمی) - بنده نظری را که جناب آقای مهندس رضوی فرمودند تایید می‌کنم مادامی که مجلس در آن قسمت نظری اتخاذنکرده بهتراین است که آقای دکتربقایی صرفنظربکنندوپس بگیرند. شمس قنات‌آبادی - رای بگیریدآقا
نایب رئیس - رای می‌گیریم به پیشنهادآقای دکتربقایی آقایانی که (همهمه نمایندگان) مهندس رضوی - اگراجازه بفرماییدبنده یک توضیحی بدهم که آقایان قانع بشوند.
نایب رئیس - اجازه بفرماییدیک نفرمخالف هم صحبت کندآقای مشارمخالفیدبفرمایید شمس قنات‌آبادی - بنده موافقم حاج سیدجوادی - بپرسیدکه ایشان موافقندیامخالف مشار - همه اشکال در این است که در کارهااول مطالعه نمی‌شود بدون مطالعه اقدام می‌شود بعدبرمی‌خوریم به محظورات زیاد وهی اشکال روی اشکال اگرازروزاول درباره این شخص اعلام جرم شده بودویک جرم مشهودکه آن همه افراد گرسنه کشته شدندوواضح بودکه این جرم را چه شخصی مرتکب شده‌است درباره اواعلام جرم کرده بودیم مطابق قانون این کار تا حالاتمام شده بودواین شخص هم بجزای قانونی می‌رسیدلکن از اول عجله شدو در موقع انشای آن قانون مربوط به یک شخصی که اینهمه جرم کرده که شایدمجازاتش بیشترازضبط اموال باشدتوجه نکردندحالامدتی گذشته وبالاخره دولت یک لایحه ایی آورده‌است اینجا وتعقیب اوراخواسته بعقیده بنده گرچه این هم مقدماتش مطابق بااصول مقررمملکتی مانیست برای اینکه حقابازمی بایستی درباره این خوددولت یاآنکه مامورین بازرسی وتحقیقات مطالعه کنندومطابق قانون محاکمه وزراء می‌گفتندکه این شخص به این دلیل وباین سبب مجرم است ومطابق مقررات وقانون معمولی وقانون محاکمه وزراء می‌رفت به کمیسیون عرایض وازآنجابرمی گشت به مجلس وبالاخره همه از نمایندگان مجلس شورای ملی که خودشان شاهدیان فجایع بودندحتمااین قانون را تصویب می‌کردند واین شخص هم بجزای خودش می‌رسید. (امامی اهری - سه ماه ونیم است که از تیرگذشته) حالادومرتبه در اینجا آمدیم بازهم آقای دکتربقایی توجه فرمودندبه ان ماده‌ای که نمی‌شود حکومت حکومت هیچوقت دوتایی نمی‌شود یکی باید حکومت کندما در مجلس شورای ملی (اگرآقای دکترشایگان بازحمله نفرمایند) ما اینجا وضع آمریت در پیش گرفته‌ایم مابایدوضع قانونگذاری درپیش بگیریم دولت باید درخواست کندو در مقابل مامامورقانونگذاری هستیم ما بایستی که حرفهایمان را بزنیم وقانونی را هم که صلاح مملکت می‌دانیم ومطابق مقتضیات زمان اجرایش را لازم می‌دانیم باید آن قانون را بیاوریم وتصویب کنیم اجرایش هم باخوددولت است وزارت دادگستری هم اینجا نبایدمورد معترض باشدیک قضاتی که آنجانشسته اندومشغول هستندبامورمردم باصلاحات مردم از حیث حقوق از حیث جرائم از حیث براهین رسیدگی می‌کنند اینهارانبایستی بهشان تعرض کردکه شمابایدهمچین بکنید شمااگرپشت سرقانون هستیدیانه ربطی بقاضی ندارد وقاضی مقامش مقدس است بایستی از همه این چیزهاازهمه این تهدیدات واخافه‌ها بکلی مبری باشدواگرغیرازاین باشدکه به این حرفهاترتیب اثربدهدبنده حتی معتقدم... (قنات‌آبادی - پس اجازه بفرماییدکه به آقای احمدقوام یک مدال بدهندلازم نیست اینقدربرای اوچیزی بخواهیددراین مملکت دزدهاراتبرئه می‌کنند مردم را بدبخت می‌کنند شماداریدمدافعه می‌کنیدازآنها...) (زنگ رئیس) مشار - هرچه شمابمن حرف بزنید من می‌گویم که نسبت به من یک حرفهای دروغی می‌گویید حقیقت نداردواین حرف من بسیارصادقانه‌است هیچکس نمی‌تواندبه من نسبت بدهدکه عرض دارم در تمام عمرم غرضی نداشته‌ام (قنات‌آبادی - شماازطبقه خودتان دفاع می‌کنید) بنده خداراشاهدمی‌گیرم که پشت این تریبون مطابق همان قسمی که خورده‌ام مطابق قانون اساسی عقیده خودم را اظهارکنم وازحقوق این ملت ومملکت دفاع می‌کنم هیچ چیزی مرااز میدان در نمی‌کندهمه رفقای مخصوص من را بخوبی می‌شناسندمن نه نظری به وزارت داشته‌ام ونه نظری به وکالت فرضاکه همه مردم برعلیه من بگویندکه توآدم نالایقی هستی می‌گویم شماراست می‌گویید ولی هیچوقت از عقیده‌ام صرفنظرنمی‌کنم هرچه بخواهم بگویم می‌گویم وخدای بزرگ هم شاهداست که هیچ چیزی در چشم من بزرگ نمی‌آیدمن هیچ اهمیت نمی‌دهم اگرمردم مراسردست بگیرندوبه آسمان ببرندهزارمرتبه ستایش بکنند همین که زمین بگذارندبرای من فرقی نمی‌کندمن باید پیش نفس خودم خجل نباشم والحمدالله تا امروزخداراشکرمی‌کنم که خجل هم نیستم من هیچوقت برخلاف عدالت حرفی نزده‌ام برخلاف قانون هم عمل نکرده‌ام واین تکلیفی هم که قانون اساسی برای مامعین کرده ومردم هم بهمان سندماراباین جافرستاده‌اند وماهم اینجا سوگندیادکردیم باید مطابق آن عمل کنیم قوام السلطنه مردی است خائن این عقیده من است امروزهم نگفته‌ام دهسال است که می‌گویم همه هم می‌دانندکه گفته‌ام همه جاهم برعلیه اوعمل کرده‌ام اگرعمل نبودشایدامروزراس کارباقی می‌مانداشخاصی که بامن در این کارهمکاری کردندیکی دو تا سه تا نیستندهمه هستندبین همین آقایان وزراء آقای دکترفاطمی شاهداین قضیه هستند می‌داندکه من چه جورعمل کردم همه می‌دانندمن همه جامخالف این شخص بوده‌ام وهیچ وقت هم باوعقیده نداشته‌ام. اورایک ادم متکبروخودپسندی می‌دیدم که هروقت می‌آید در راس کاربه واسطه آن غرورونفس پرستی همه وقت گناه کرده وآن وقتی که نخست وزیربوددیدیدکه موقعی که قشون اجنبی این جابودندچقدرتوی خیابان شاه آبادآدم کشتند. در زمان اوبدون جهت وسبب همه وقت این جوربوده هرزمانی که مصدرکاربوده همین کارها را کرده ستارخان وباقرخان را این کشت وچلاق کردبدون هیچ سببی اگرستارخان را می‌رفتندسراغش از توی پارک اتابک می‌گفتندبیامی آمد....
نایب رئیس - در اطراف پیشنهادتوضیح بفرمایید. یوسف مشار - در اطراف پیشنهاداست که دارم توضیح می‌دهم بنده بهرحال با این شخص مخالفم اماحکومت هم دو نفری نمی‌شود دونفراگربخواهند در این مملکت حکومت کنندنمی شود مجلس بیایدکارقانونگذاری خودش را تعقیب کند دولت هم باید وظیفه خودش را انجام بدهد دادگستری هم مطابق قانون اساسی که یکی از ارکان مهم است ومنفک است از اینجا همیشه باید منفک باشدمعنی انفکاک این است که هیچوقت تحت تاثیرقرارنگیردنه از قوه مجریه نه از قوه مقننه مامی خواهیم این دستگاه قضایی خودمان را بدنیامعرفی کنیم وکارهای بزرگی به آنجارجوع کنیم ماباین دادگستری چرااینقدراهانت می‌کنیم چه معنی دارد؟ چه دلیلی دارد؟ آقای لطفی هم باید در اصلاحات دادگستری از حدودقانون تجاوزنکنددرست است که بابه آقای مصدق السلطنه اختیارات داده‌ایم که در این کارها نظر داشته باشداماازنظرتشکیلات اداری بودوبالاخره تشخیص صلاحیت نبایدچیزدیگری باشدهمین طورهم امیدوارم باشد البته ایشان هم که یک مردی است که تمام دوره عمرش را در دادگستری گذرانده وهمه را می‌شناسدازآن هم تجاوزنمی‌کندمن معتقدم که ایشان هم از میدان در نمی‌روندوکاردادگستری را باید مطابق قوانین انجام داد امااین پیشنهاد جناب آقای دکتربقایی با این لایحه ایی که دولت آورده‌است در نتیجه اختلاف پیدامی‌کند(دکتربقایی - احسنت) برای اینکه دولت آمده این شخص را در کارش رسیدگی بکندببیندچه جرمی مرتکب شده‌است ممکن است مثلا اتفاقات بوده شایدمعلوم شدکه قوام السلطنه نبوده (قنات‌آبادی - پس بنده بوده‌ام؟) شاید در حین تحقیقات ورسیدگی معلوم شدکه قوام السلطنه این همه شدت مقصودش نبوده ونگفته باشدکه چنین وچنان بکنندویک اشخاص دیگری گفته باشند(دکتربقایی - آن اشخاص ماجراجوبودندکه کشته شدند) اگرمعلوم شدکه مطلب اینجوری نیست اگرروشن شدکه مطلب آنطوری است که باآن قانون منافات پیدامی‌کندوهردوی این در قانون باید اجرابشود (دکتربقایی - مجلس قیام ملی را برسمیت شناخته‌است چه حرفی است که می‌زنید) قبول دارم پس این قانون را باید اول ابلاغ کند(دکترسنجابی - منافاتی هم ندارد) (خلخالی - در این جریان هیچ منافاتی نداردجنابعالی بداستنباط می‌فرمایید) اگرمعلوم شدکه مقصوداصلی این نیست... (خلخالی - این تعلیق بمحال است) (دکتربقایی - ملت رای داده‌است) اگررسیدگی شدو در نتیجه تبرئه شدآن وقت بخواهنداموال اورامطابق قانون ضبط کننداین دو تا باهم بکلی منافات داردنبایداین کارراکرداگرمی‌خواهیدقانون دولت را ول کنیم آن قانون جایش را بگیردوبعدآن قانون را ازطرق قانونی اصلاح کنیم ودرست کنیم امااگرمی‌خواهیم قانون پیشنهادی دولت را بمرحله عمل بگذاریم بعدآن را اضافه کردن جایزنیست اماآن پیشنهادبنده که ردشدبنظربنده درست توضیح نشد(عده از نمایندگان - ردشدآن) حالااگرمی‌خواهیدتعقیب شود تعقیب کنید خلخالی - اجازه می‌خواهم توضیح بدهم.
نایب رئیس - یک موافق ویک مخالف صحبت کردندرای باید گرفته شود. حاج سیدجوادی - موافق صحبت نکرد. قنات‌آبادی - ایشان مخالف بودندبنده موافقم صحبت می‌کنم.
نایب رئیس - طبق نظامنامه نمی‌شود بشمااجازه داد. قنات‌آبادی - این برخلاف آئین نامه‌است بنده موافقم باید صحبت کنم.
نایب رئیس - آئین نامه قرائت می‌شود (ماده ۱۴۱ آئین نامه بشرح زیرقرائت شد) در موقع طرح لوایح وطرحهایی که دوفوریت آن تصویب شده باشد بدوا در کلیات آن مباحثه می‌شود پس از آن بورود در شور مواد رای گرفته می‌شود و راجع به هریک از مواد جداگانه مذاکره بعمل می‌آید سپس رای قطعی گرفته می‌شود در اینگونه لوایح و طرحهای دوفوری هراصلاح یاماده الحاقیه که ضمن مباحثات پیشنهادگرددبایددلایل آن بطوراختصارازطرف پیشنهاددهنده بیان شود واگرمخالفی باشدمخالف نیزنظرخودراباختصاراظهارکندوپس از اظهارنظرمخبرکمیسیون یاوزیروقائم مقام اونسبت به آن اصلاح یاماده الحاقیه اخذرای بعمل می‌آیدو در صورت قابل توجه شدن ضمیمه لایحه یاطرح می‌گردد.
نایب رئیس - امیدوارم که قانع بشوید دکتربقایی - من پیشنهاداصلاحی داده‌ام بفرمایید اصلاحش را هم بخوانند(بشرح زیرقرائت شد) پیشنهادمی‌کنم طرح مربوط به ضبط اموال قوام که یکباربتصویب آقایان نمایندگان محترم رسیده‌است ضمیمه ماده واحده تقدیمی دولت گردد. دکتربقایی - علی زهری
نایب رئیس - بفرمایید آقای دکتربقایی دکتربقایی - پیشنهاداصلاحی داده‌ایم که از این بغرنج دربیاییم همان را اصلاح کردیم (عده ایی از نمایندگان - بفرمایید) عرض کنم جناب آقای قنات‌آبادی توجه بفرمایید عرض کنم در این گزارشهای رسمی که از طرف دستگاههارسیده این جمله را تا حالاصدهابارگفته‌ام یک باردیگرهم تکرارمی‌کنم آقایان نمایندگان محترم فراموش نکنندکه این دستگاه دولتی ماهمان دستگاه رزم آراوقوام است (صحیح است) تغییری نکرده واین که یکعده ایی در راس دستگاه قرارگرفته اندکه موردعلاقه هستندولی دستگاه همان دستگاه‌است (صحیح است) در گزارشات رسمی که تنظیم شده راجع بوقایع ۳۰ تیرماه وقتی آدم اینهارامی‌خواندمی‌بیندکه اولا در آن روز در تهران ابداتیراندازی نشده‌است برای اینکه وقتی که تمام سربازهابرگشته اندسربازخانه‌ها فانوسقه‌هایشان مرتب بوده پاسبانهاهم بهمین ترتیب پس تیراندازی نشده واین اشخاصی هم که مجروح شده‌اند اینهاحمله کرده اندبقوای دولتی که سرنیزه‌های آنهارا بگیرندوخودشان را مالیدندبه سرنیزه‌ها گردنشان مالیده شده وازبین رفته انداین از لحاظ دستگاه دولتی است وگزارش رسمی است در کمیته تحقیق هست آقایان باورنمی کنندتشریف بیاورندملاحظه کنندگزارش رسمی است (صحیح است) اینکه از لحاظ دستگاه اماازلحاظ دیگراشخاص زیادی هستندکه در این مملکت باقوام مخالف هستندازخود طبقه حاکمه هم قوام مخالف دارد (قنات‌آبادی - آنهایی را که به بازی نگرفته) ولی یکچیزی است می‌گویندیک کسی مادرزنش مرده بودخیلی گریه میکردوبی تابی میکردوخودش را میزدخیلی معذرت می‌خواهم از خانمهای محترم یکنفرباوگفت مادرزن که یک چنین چیزی نیست چرااینقدربی تابی می‌کنی گفت من از مرگ مادرزن اندیشناک نیستم ولی می‌ترسم مرگ راه خانه‌ام را یادبگیرددرست است یکعده ایی باقوام مخالفندولی می‌ترسنداین باب بشود و فردابیاینداملاک آنهارابگیرند(صحیح است) ویااینکه بیایندرسیدگی بکنندببیننداین املاک از کجاآمده واین وقتی رسیدگی شدواین یکی درست شدممکن است سابقه بشود موضوع این است و در بیاناتی که جناب آقای مشارکردند ومن بهشان گفتم احسنت برای یک چیزبودچون فرمودندکه این ماده ایی که دولت آورده باآن چیزی که مجلس بهش رای داده‌است مغایرت داردوطبق این ماده بعداخواهندگفت آقامشغول تحقیقات هستیم تا تحقیقات تمام بشود مانمی‌توانیم مال کسی را بگیریم وانگهی طبق کدام قانون مابیاییم اموال قوام رابگیریم آقااین حرفهارانزنیداینهارا بریزید دورماالان وضعیت آن کشیشان قسطنطنیه را داریم که وقتی سلطان محمدفاتح قسطنطنیه را محاصره کرده بود یکعده ایی بودندتوی کلیساتوی سروکله همدیگرمی‌زدند یک دسته ایی می‌گفتندان تیری که وقتی حضرت عیسی را چون بعقیده مسیحی‌ها وقتی عیسی را مصلوب کردندیک تیری بهش زده بودندیک عده‌ای از کشیشهامعتقدبودندکه این تیر بلاهوت عیسی خورده ویک عده دیگرمی‌گفتندخیربناسوت عیسی خورده توی سروکله هم می‌زدند در همین موقع بودکه گلوله‌های سلطان محمدفاتح توی سرشان خوردماالان داریم آقای مشاربحث می‌کنیم که تیربلاهوت عیسی خوردیابناسوتش تا بیاییم این بحث‌ها را بکنیم سلطان محمدفاتح حساب همه مارامی‌رسداشتباه نکنیداینقدرنچسبید این چیزهارامن اول کسی هستم که در این مملکت مرداصولی هستم همه چیزخودم را روی اصول گذاشتم ولی این پیروی از اصول نیست که یکنفری که آمده یک ملتی را بخاک وخون کشیده مابیاییم وبجسبیم که آقااین تبصره اگر چطوربشود چه می‌شود تا مابیاییم خودمان را مشغول اینکاربکنیم انقلاب می‌شود در این مملکت شماچه فکرمی‌کنید همینطوردلمان را خوش بکنیم که بنده مخالف قوامم ولی این اصول را که نمی‌شود این پیرمردبیچاره پایش لب گوراست وازاین قبیل چیزهامگراین کسانی که درسی تیرشهیدشدندطبق کدام اصول بوده (مشار - بنده که اینطور نگفته‌ام) معنی حرفهایتان این بودطبق کدام اصول بودکه اینهاراکشته اندبجای اینکه رسیدگی کنندبجای اینکه بخواهندتسریع شود آن وقت بیاییم اینطورعمل کنیم؟ باینجهت بنده باعرض معذرت از تصدیعی که حضورآقایان محترم دارم وباتوجه باشکال قانونی که از طرف جناب آقای مهندس رضوی شداین پیشنهادراباآقای زهری به این طریق اصلاح کردیم که آن تبصره تبدیل بشود به این که آن ماده وتبصره‌هایی که بتصویب مجلس شورای ملی در چند روزپیش رسیده ضمیمه این ماده واحده بشود وازآقایان محترم خواهشمندم که توجه بفرمایندوبه آن رای بدهند.
نایب رئیس - آقای پارسا پارسا - بنده خیلی متاسفم که قیافه مجلس چراامروزعصبانی است درصورتی که این امرخیلی واضح است این قانون باقانون قبلی که گذشته منافاتی ندارد اینکه جناب آقای مهندس رضوی فرمودندیک قانونی است بنابراراده ملت از طرف مجلس ملی گذشته منتهی تشریفات قانونیش انجام نشده باید بشود یعنی بعدازظهرامروزبتوشیح شاه هم باید برسدواین لایحه ایی که دولت آورده منافاتی باآن ندارد باید عمل شود واینکه من عرض می‌کنم از پشت این تریبون یکی از مواردتفسیراظهارنمایندگان است اینکه جناب آقای دکتربقایی فرمودندوآقایان هم تصدیق فرمودندبنده عرض می‌کنم این جزوتفسیررسمی آن لایحه ایی که دولت آورده می‌شود که این لایحه دولت تنافی باآن قانون مصادره اموال قوام ندارد وآن از طرف این مجلس تصویب شده وبایدعملی شود این است که بنده از جناب آقای دکتربقایی استدعا می‌کنم که این پیشنهادشان را مستردبفرمایند(دکتربقایی - چه معنی دارد؟) این تخطئه کردن یک قانون است آن قانون اراده ملت است وازطرف اعلیحضرت همایونی هم توشیح می‌شود (دکتربقایی - این حرفی که شمامی‌زنیدالان باآن بیاناتی که آقای مهندس رضوی فرمودندتناقض دارداگرعصری باید برودبرای توشیح بنده پس می‌گیرم والابنده اینطور استشمام می‌کنم که کم کم می‌خواهندآن قانون از بین برود) مهندس رضوی - حالااگرآقای رئیس اجازه بفرمایندبنده توضیحی عرض کنم.
نایب رئیس - آقای کاظمی
نایب نخست وزیر - چون در ضمن بیانات بعضی از نمایندگان محترم یک کلماتی گفته شدکه ممکن است سوء تفاهماتی ایجادبکندبنده اینجا رسمازطرف دولت اعلام می‌کنم که منظورازپیشنهاداین قانون بقیددوفوریت این نبود که آن قانونی که از طرف مجلس شورای ملی تصویب شده ضعیف بشود ویایک طوری بشود که از بین برودهروقت مجلس شورای ملی تصمیم خودش را ابلاغ کردبدولت وقانون بصحه اعلیحضرت رسیدالبته دولت اجراخواهدکرد. دکتربقایی - پس در این صورت ضمیمه همین قانون بشود چون آن تشریفاتش همانطوری که آقای مهندس رضوی می‌گویندقابل گردوغبارگرفتن است آن ضمیمه همین ماده واحده بشود واجراگردد.
نایب رئیس - آقای مهندس رضوی مهندس رضوی - بنده بطورخلاصه باید خدمت آقایان محترم عرض کنم که پس از آنکه مجلس سنابرچیده شده وامیدوارم که دوباره مگرباخواست ملت ایران تشکیل نشود وفعلاهم خواست ملت ایران دایربرعدم انعقادآن مجلس است یک موضوع قانونی پیش آمدبرای مجلس وآن این است که چند نوع طرح ولایحه در دست مطالعه مجلس سنابودیکی لوایحی است که دولت قبلابه مجلس سناداده‌است که در مجلس سناتکلیف قطعی اش معین نشده ویاازمجلس سنابه مجلس شورافرستاده شده‌است دیگرطرحهایی است که سناتورهای سابق طبق قانون انشاء کرده اندو در مجلس سنابتصویب رسانده‌اند وبه مجلس شورای ملی فرستاده شده برای تصویب وماهم لوایحی داریم که دولت به مجلس شورای ملی داده واز اینجا به مجلس سنافرستاده شده‌است و در آنجاخاتمه نیافته همچنین طرحهایی از طرف نمایندگان محترم امضاشده وتصویب شده وصورت قطعی پیداکرده از آنجمله همین طرحی که موردنظرآقای دکتربقایی است رفته‌است مجلس سناوهمانطورکه نمایندگان محترم می‌دانندوملت ایران می‌دانداین طرح هم مدتی در انجاراکدمانده‌است بعدازظهرامروز هیات رئیسه تشکیل می‌شود برای طرزاقدام اینکه تمام آنچه از مجلس شورای ملی بصورت مقطوع در آمده‌است برای تکمیل تشریفات قانونی آن اقدام بشود وچه راهی باید اختیارکردبعدازظهرامروزتصمیم گرفته می‌شود آیالازم خواهدبود که برای ابلاغ بدولت از مجلس هم اجازه گرفته شود یا نه خوهیات رئیسه اقدام خواهدکردموضوعی است که امروز بعدازظهرروشن خواهدشدبنابراین هیچ نوع نگرانی راجع به آن چیزی که در مجلس شورای ملی تصویب شده‌است نداشته باشید(صحیح است) وحتی ماچون همیشه نظریاتی داشته‌ایم که احترام قانونگذارکه در موقع خودش بوده‌است آنهم محترم باشدهرگاه لوایح وطرحهایی در مجلس سناهم در دوره قانونی خودشان بوده وانهاهم بمرحله نهایی رسیده باشدآن را هم تصمیم می‌گیریم که بچه ترتیب باید در مجلس مطرح بشود بنابراین هیچ جای نگرانی نیست وهیچ تضعیفی هم در نظریات مجلس نخواهدبودوپس از توضیحی هم که جناب آقای کاظمی دادندخیال می‌کنم که اصلا برای آقای دکتربقایی جای نگرانی باقی نخواهدماند.
نایب رئیس - آقای دکتربقایی جنابعالی این پیشنهادی که دارید پس می‌گیرید(دکتربقایی - خیر) آقای دکتربقایی پیشنهادتنفس داده اندبفرمایید. دکتربقایی - عرض کنم توضیحاتی که جناب آقای مهندس رضوی دادندهمه صحیح بودولی یک چیزی هست شعری هم داردکه متاسفانه یادم رفته خلاصه اینکه آنچه از سوابق ایام دیده‌ایم باید عبرت بگیریم خیلی چیزهابوده‌است در این مجلس که مطمئن بوده‌ایم درست می‌شود بعدکم کم یواش یواش یک غباروگردکمی رویش گرفته شده بعدزیادترزیادتر تا مدفون شده اینقدرلوایح وطرحهابوده که فقط یک رای لازم داشته وبعدپیش آمده روزگاراین بوده که نشده بنده راجع به این موضوع همانطورکه عرض کردم قدری مشکوک هستم خداازگناه من بگذرد وبقول عوام بر شکاکش هم لعنت ولی من مشکوک هستم وشکاک هم هستم به این جهت نمی‌توانم از یک همچوموقعیتی که بدست امده صرفنظرکنم وپیشنهادم را پس نمی‌گیرم به این جهت پیشنهادتنفس دادم خدمت آقایان در صورتیکه تصویب شد ببینیم امروزبعدازظهر در آنجا چه تصمیمی می‌گیرنداگر تا روزسه شنبه آن قانون سیرخودش را طی کرده بودماهم این پیشنهادخودمان را پس می‌گیریم واگرطی نکرده بودازآقایان خواهش می‌کنم که این را تصویب بفرمایندچون این ترس هست که فردایک پیش آمددیگری بکندوبگویندقوانین باید اینطوری عمل بشود وبیفتدتوی تشریفات دادگستری به این جهت بنده تقاضامی‌کنم که آقایان موافقت بفرمایندباتنفس تا اینکه ببینیم هیات رئیسه راجع به این لوایحی که مجلس رای داده چه تصمیمی می‌گیردآنوقت روزسه شنبه بمناسب آن تصمیم روی این پیشنهادعمل می‌کنیم
نایب رئیس - آقای اخگرمخالفیدبفرمایید اخگر - ساعت یک ونیم بعدازظهراست این تنفس یعنی تعطیل جلسه وماندن کاربرای جلسه بعدبهمان دلایلی که جناب آقای دکتربقایی فرمودندوبنده کاملاتصدیق می‌کنم عقیده دارم بهمان توضیحاتی که جناب آقای وزیردارایی دادندوجناب آقای مهندس رضوی هم فرمودندقناعت بفرمایید وپیشنهادتان را پس بگیریدواین لایحه نماندبرای بعد برای اینکه مانمی‌دانیم چه پیش خواهدآمدووچطورخواهدشداجازه بفرمایید که تکلیف لایحه معلوم شود.
نایب رئیس - رای خواهیم گرفت به پیشنهادتنفس (گفته شد - اکثریت برای رای نیست) دکترکیان - آقای رئیس از اختیارات خودتان برای دادن تنفس استفاده کنید
نایب رئیس - چون مخالف داشت بنده نمی‌توانم از اختیارات خودم استفاده کنم دکتربقایی - آقای اخگرمخالفتشان را پس می‌گیرند
نایب رئیس - اگرمخالفی نیست تنفس داده می‌شود ملک مدنی - پس یکدوازدهم چه می‌شود من مخافم. (رای رای) یکی از نمایندگان - عده برای رای کافی نیست
نایب رئیس - آقایان توجه بفرمایندکه مجلس تصویب کردتنفس داده شود ولی حالایک پیشنهادی رسیده قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) پیشنهادمی‌کنم ماده واحده تا جلسه آینده از دستورخارج شود. ناظرزاده
نایب رئیس - آقای ناظرزاده ناظرزاده - چون از یک طرف یکدوازدهم مطرح است وهمه آقایان موافقت دارندکه این یکدوازدهم تصویب شود ووضع کارمندان دولت هم همه خبردارندکه چه جوراست از یک طرف آقای دکتربقایی موافقت کردندکه عجالتا امروزوقت داده شود تا در جلسه هیئت رئیسه معلوم شود بنده پیشنهادکردم که این موضوع موکول شود به جلسه آینده ولی یکدوازدهم امروزمطرح شود که دیگرنگرانی نباشد.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی ملک مدنی - راه حلی که بعدازبیانات آقای مهندس رضوی پیداشدهمان راه حلی است که جناب آقای دکتربقایی هم قانع شدند تا وقتی که این جریانش روشن شود بماندبرای روزبعدامروزهیات رئیسه تعیین تکلیف این کاررامی‌کند تنهااین یک قانون نیست قانون بخشود گی استادخلیل طهماسب هم هست آنهم موردعلاقه مجلس است آنراهم باید روشن کردایشان دعوت کردندیکعده ایی آمدند اینجا بنظربنده یک لوایحی که مجلس به آنهارای قطعی داده حالاکه سنامنحل شده‌است تکلیفش قطعامعلوم نشده فقط باید ریاست مجلس بعقیده بنده در مجلس اعلام کندکه این لایحه رای نهاییش گرفته می‌شود وآنوقت بدولت ابلاغ شود برای توشیح این یک چیزساده‌ای است به این جهت بنده موافق نیستم که این از دستورخارج شود ونظربنده خوب است جزودستوربماند در جلسه آتیه در اولین فرصت این را بتصویب برسانیم بنده که اجازه خواستم برای این بودکه عرض کنم زودترلایحه یک دوازدهم مطرح شود آقایان از وضع کارمندان دولت مطلع هستندهمه پریشان هستندوبه بقال وعطارسرگذربدهکارندحالاکه خوشبختانه آقای وزیر دارایی توانسته اندوجهی برای اینهاتهیه کنندمادیگرتاخیرنکنیم تا پول به آنهابرسدآقایان یکقدری تامل بفرمایند تا این یک دوزادهم تمام بشود یک روزهم مامثل مامورین دولت برویم به منزل برای اینکه آنهاهرروز تا ساعت دومشغول هستند ماهم تا ساعت دوبعدازظهربمانیم واین کارراتمام کنیم.
نایب رئیس - پیشنهاداصلاح شده آقای ناظرزاده مجدداقرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) پیشنهادمی‌کنم رای بماده واحده در جلسه آینده گرفته شود.
نایب رئیس - آقایانی که موافقندقیام کنند(اکثربرخاستند) تصویب شد. ۹- طرح وتصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع باجازه پرداخت یکدوازدهم مهرماه
نایب رئیس - گزارش کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی راجع بیک دوازدهم قرائت می‌شود (بشرح آتی قرائت شد) گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی. کمیسیون بودجه لایحه شماره ۵۲۰۴۱۳ ۳- ۸- ۳۱ را با حضورآقای وزیردارایی مطرح وپس از مذاکرات مفصلی که مبنی برلزوم تسریع در تنظیم بودجه کل کشوربعمل امد وباتوضیحات ووعده صریحی که آقای وزیردارایی برای تقدیم بودجه کل کشور(حداکثر تا دوهفته دیگر) دادند کمیسیون باعین ماده واحده پیشنهادی موافقت واینک گزارش آن جهت تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود. ماده واحده - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق وکمک ومزایای کارمندا وخدمتگذاران ومصارف مستمرو غیرمستمروزارتخانه‌ها وادارت وبنگاههای دولتی وسایرمخارج کشورراازبابت مهرماه ۱۳۳۱ برطبق انون اجازه پرداخت تیرماه سال جاری مصوب دوازدهم امردادماه ۱۳۳۱ از محل درآمدعمومی کشورپرداخت نمایند. مخبرکمیسیون بودجه - دکترملکی
نایب رئیس - آقای دکترفلسفی (گفته شد: توضیحی ندارندرای رای) مخالفی نیست پیشنهادکفایت مذاکرات رسیده (نمایندگان - مخالفی نیست) رای می‌گیریم باورقه آقایانی که موافقندورقه سفیدمی‌دهند. (اسامی آقایان نمایندگان بترتیب ذیل توسط آقای ناظرزاده (منشی) اعلام و در محل نطق حاضرورای دادند) آقایان: دکترفلسفی. مهندس زیرک‌زاده. کهبد. قنات‌آبادی. حائری‌زاده. اخگر. حاج سیدجوادی. دکتربقایی. کریمی. دکترسنجابی. دکترشایگان. زهری. دکترملکی. انگجی. میلانی. خسروقشقایی. وکیل پور. شهیدی. نبوی. دکترمصباح‌زاده. دکترکیان شهاب خسروانی. امامی اهری. گنجه. پارسا. مجتهدی. موسوی. جلیلی. مشار. جلالی. منصف. احمدفرامرزی. خلخالی. اقبال. مصدقی. ملک مدنی. دکترطاهری. ذکایی. مجدزاده. شاپوری. مهندس رضوی. دکترفاخر. نجفی. افشارصادقی. هدی. شادلو. شوکتی. شبستری. مهندس غروی. ریگی. دکترفقیهی شیرازی. ناظرزاده. حمیدیه (آراء ماخوذه شماره شد۵۲ ورقه موافق شماره شد)
نایب رئیس - با۵۲ رای موافق از ۵۴ نفرعده حاضرگزارش کمیسیون بودجه راجع باجازه پرداخت یکدوازدهم مهر ماه تصویب شد. اسامی موافقین - آقایان: مهندس رضوی. حمیدیه. منصف. احمدفرامرزی. مصدقی. دکرطاهری. ذکایی. مهندس غروی. خلخالی. جلالی. مشار. پارسا. شهاب خسروانی. گنجه. دکترکیان. امامی اهری. ریگی. دکترمصباح‌زاده. مجتهدی. نبوی. انگجی. خسروقشقایی. میلانی. حاج سیدجوادی. دکترملکی. دکتربقایی کرمانی. کهبد. زهری. دکترسنجابی. مهندس زیرک‌زاده. حائری‌زاده. دکترفلسفی. شوکتی. شاپوری. موسوی. اقبال. شادلو. دکترفقیهی شیرازی. کریمی. قنات‌آبادی. شهیدی. وکیل پور. اخگر. جلیلی. نجفی. ملک مدنی. هدی. افشارصادقی. دکترشایگان. ناظرزاده. مجدزاده. دکترفاخر.
تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
ویرایش۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز۳ شنبه ۱۳ آبان ماه دستورهم لایحه ایی که توافق شدبرای جلسه بعدبماند (مجلس یکساعت وسه ربع بعدازظهرختم شد.)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - محمد ذوالفقاری
سوالات و قوانین نمایندگان
ویرایشسوالات و قوانین سوالات نمایندگان
سوال از آقای وزیرکشور.
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی خواهشمنداست به آقای وزیرکشورابلاغ فرمایید در مجلس شورای ملی حاضرشده وپاسخ سوالات ذیل را بدهند:
- ۱- بچه علت در وزارت کشورنقل وانتقالاتی بر خلاف قانون تقسیمات کشوربعمل می‌آید؟
- ۲- علت کناره گیری آقای خدابنده لورااعلام فرمایند. باتقدیم احترامات بهاء الدین کهبد.
ریاس محترم مجلس شورای ملی.
خواهشمنداست مقررفرمایید بجناب آقای وزیرکشوراطلاع دهند در مجلس شورای ملی حاضرشده وپاسخ سوال ذیل را بدهند البته از جریا ناگوار روز چهارم مهرماه در اصفهان استحضار دارند که باحضوررئیس شهربانی وقوای انتظامی عده ماجراجومغازه‌های مردم را خراب ونزدیک ده میلیون ریال اموال مردم را بغارت برده‌اند. علت اینکه در حضورمامورین انتظامی مخصوصارئیس شهربانی چنین اتفاق ناروایی رخ داده چیست؟ تاکنون نسبت بدستگیر ومجازات مرتکبین واسترداداموال غارت شده مردم چه اقدامی بعمل آمده نماینده مجلس شواری ملی - حسن شهیدی
سوال از آقای وزیردارایی متمنی است به آقای وزیردارایی اطلاع دهندبرای جواب سوال زیر در مجلس حاضرشوند. بطوریکه مستحضرند در دوره پانزدهم قانونگذاری در قانون بودجه سال ۱۳۲۸ کل کشورمصوب ۲۳ تیرماه ۱۳۲۸ پیشنهادی از طرف اینجانب که ذیلامذکوراست تقدیم مجلس گردیدوبنام تبصره ۲۷ قانون بودجه در همان تاریخ بتصویب مجلس شورای ملی رسیداکنون سوال می‌شود چرادولتهای گذشته قانون مذکورراعملی نکرده اندوچرادولت کنونی این قانون را عمل نمی‌کند؟
تبصره ۲۷ - دولت مکلف است بوسیله هیئت تصفیه در مدت چهارماه کادرلازم وزارتخانه‌ها و بنگاههای دولتی را تعیین ومستخدمین اضافی را بابودجه آنهابرای اجرای تعلیمات عمومی در تمام کشور باختیار وزارت فرهنگ بگذارد. دکترملکی ریاست محترم مجلس شورای ملی متمنی است مقررفرمایندسوال ذیل مقررات در موعدقانونی برای دادن جواب در مجلس شورای ملی حاضرشوند بانک صنعتی سابق مبلغی بیش از ده میلیون ریال در نتیجه تشبثات وتوصیه‌هایی به آقای نصرتیان وام داده وتاکنون نسبت بوصول آن اقدام جدی بعمل نیامده‌است معلوم فرمایند
- ۱- مجوزپرداخت وام چه بوده
- ۲- چه اقدامی برای وصل مطالبات دولت بعمل آمده‌است. دکترسنجابی ریاست محترم مجلس شورای ملی مدتی است که بنابرپیشنهادشورای امنیت درگز شورای امنیت شهرستان مشهد چند نفراز افراد حزب ایران درگز را تبعید و از محل خدمت خود بنقاط دیگرانتقال داده‌اند خواهشمنداست دستور فرمایند جناب آقای وزیر کشور در مجلس حاضر شده و علت این اقدام را به اطلاع مجلس برسانند. پارسا - دکترکریم سنجابی. احمد زیرک‌زاده
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
خواهشمنداست مقررفرمایید بوزیردفاع ملی اطلاع داده شود برای پاسخ زیر در مجلس حاضرشوند.
سوال - تقریبا در دوماه قبل بطورمحرمانه شبانه برخلاف مقررات وبدون اجازه محاکم سرگردورضایی وهمکاردیگراوراکه از عاملین جنایت سی ام تیر در کرمانشاه هستندازکرمانشاه خارج نموده‌اند. تعیین فرمایندکه آیاآنهارابااجازه چه مقامی از حوزه محاکم مربوطه خارج نموده اندوآیابکجابرده اندوفعلا در کجاهستند. نماینده کرمانشاه. کریمی مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی تمنی دارم مقررفرمایید سوال زیررابه وزیرراه ارسال وتقاضاشود برای ادای جواب در مجلس حاضرشوندسوال: دستمزدکارگران راه آهن تبریزازدستمزدسایرهمکاران خودمامور در سایرنقاط ایران کمتراست علت این تفاوت را توضیح نمایند. جوادگنجه مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی متمنی است دستورفرمایندآقای وزیردارایی در مجلس شورای ملی حضوررسانیده بسئوال زیرجواب دهند. علت اینکه نفت را شرکت ملی نفت در آذربایجان هرلیتری ده دینارگرانتراز سایرنقاط کشوربفروش میرساندچیست وجمع مبلغ این اضافه فروش از نرخ عمومی کشور در سال ماضی ۳۳۰ وسال جاری بچه میزان بالغ شده‌است. جوادگنجه ریاست محترم مجلس شورای ملی نامه شکایتی که از طرف آقای رحیم شریفی عضوحزب ایران شعبه بجنوردبه عنوان جناب آقای وزیردادگستری رسیده تقدیم می‌داردمتمنی است مقررفرمایید عین شکایت واین سوال را به وزارت دادگستری ابلاغ نمایندکه در موعدمقرربرای دادن جواب در مجلس شورای ملی حاضرشوندوتعیین فرمایند که برای احقاق حق ورفع ظلم چه اقدامی بعمل آورده‌اند. دکتر سنجابی - احمدزیرک‌زاده
قوانین لایحه قانونی شهرداری
فصل اول - در کلیات
ماده ۱- در هرشهریاقصبه که جمعیت آن حداقل به پنج هزارنفربالغ باشدآنجاشهرداری تاسیس می‌گرددوانجمن شهر یاقصبه مطابق مقررات این لایحه قانونی تشکیل می‌شود. تبصره - در نقاطی که از نظرموقعیت واهمیت تشکیل شهرداری ضرورت داشته باشدولوجمعیت آن به پنج هزارنفربالغ نشود وزارت کشورمی‌تواند در آن محل‌ها دستور تشکیل انجمن وشهرداری بدهد.
ماده ۲- شهرداری دارای شخصیت حقوقی است
ماده ۳- هرشهروقصبه انجمنی خواهدداشت بنام انجمن شهریاانجمن قصبه که اعضاء آن از طرف اهالی مستقیماباانتخاب جمعی ورای مخفی باکثریت نسبی برای مدت چهارسال انتخاب می‌شوندوهرشهریاقصبه برای انتخاب نمایندگان انجمن به نسبت تقریبی جمعیت بحوزه‌ها تقسیم می‌شود وساکنین هرحوزه ۳ تن نماینده برای تشکیل انجمن شهرانتخاب می‌کنند.
ماده ۴- نقشه تقریبی حوزه‌ها ی انتخابی هرشهریاقصبه بوسیله کمیسیونی مرکب از روسای دوایردولتی محل بریاست نماینده اول وزارت کشورتهیه می‌گردد.
عده اعضای انجمن در شهرهاوقصبات از نه تا سی تن بشرح ذیل خواهدبود:
- ۱- تهران ۳۰ نفر(ده حوزه)
- ۲- تبریزواصفهان ومشهدوهمدان وشیرازورشت وکرمانشاه بیست وهفت نفر(۹ حوزه)
- ۳- اردبیل وقم وقزوین واراک ویزدواهوازوکاشان وآبادان وزنجان وکرمان ورضاییه ودزفول وبندرپهلوی ۲۱ نفر(۷حوزه)
- ۴- بروجردوخرمشهروبابل وخوی ومراغه وسبزواروسنندج وسمنان ونجف آبادوقوچان وساری پانزده نفر(پنج حوزه)
- ۵- سایرشهرهاوقصبات نه نفر(۳حوزه)
تبصره ۱- هرگاه در تقسیم حوزه‌ها ی انتخابی اختلاف حاصل شود باید به وزارت کشورمراجعه شود ونظروزارت کشورقاطع خواهدبود.
تبصره ۲- برای محلاتی که خارج از محوطه شهرباشد هرگاه وزارت کشورلازم بداند شهرداری جداگانه تشکیل خواهدشد.
تبصره ۳- جمعیتی که ملاک تعیین عده نمایندگان هرشهریاقصبه‌است تا سه دوره ماخذعمل خواهدبودپس از آن اگراضافه یانقصانی حاصل کند آن اضافه یانقصا در انتخابات دوره چهارم رعایت خواهدشد.
ماده ۵- انتخاب کننده باید واجدشرایط زیرباشد:
- ۱- تابعیت ایران
- ۲- داشتن لااقل هیجده سال تمام شمسی
- ۳- داشتن سوادفارسی بقدری که بتواندبنویسد
- ۴- توطن در محل انتخاب ویالااقل سکونت در آن از شش ماه قبل از انتخابات ویاآنکه شخصا در آن حوزه بکسب ویاحرفه معینی اشتغال داشته باشد و در صورتی که محل سکنی ومحل کسب یاحرفه مختلف باشدفقط محل سکنی معتبراست
- ۵- عدم محکومیت به جنایت یاجنحه ایی که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی است.
- ۶- محجورنبودن وعدم محکومیت به ورشکستی به تقصیر ماده
- ۶- انتخاب شونده باید دارای شرایط زیرباشد:
- ۱- تابعیت ایران
- ۲- داشتن سی سال تمام شمسی
- ۳- داشتن حسن شهرت در محل
- ۴- توانایی خواندن ونوشتن فارسی باندازه کافی.
- ۵- لااقل سه سال ساکن شهریاقصبه محل انتخاب باشد.
- ۶- عدم محرومیت از حقوق اجتماعی
- ۷- محجورنبودن وعدم محکومیت به ورشکستگی به تقصیر
ماده ۷- اشخاص زیرازانتخاب شدن محرومند:
- ۱- نخست وزیروزیران ومعاونین آنها در تمام کشورواستانداران وفرمانداران وشهرداران وبخشداران ومعاونین آنها وروسای دادگاههاودادستانان وباپرسان وروسای ادارات در حوزه ماموریت خود.
- ۲- افسران ونفرات شهربانی وژاندارمری وارتش وهمردیفان آنهاازهردسته تا موقعی که در خدمت هستندازانتخاب کردن وانتخاب شدن محرومند.
- ۳- نمایندگان مجلسین در تمام کشور.
- ۴- اعضای انجمنهای ایالتی وولایتی واعضای انجمن نظارت انتخابات انجمن شهروقصبه در دوره ایی که دارای این سمت هستند وکلیه کارمندان ادارات شهرداری وبنگاههای وابسته به دولت در حوزه ماموریت خودکه نمی‌توانندانتخاب شوندمگراینکه قبل از اعلان انتخابات منتظرخدمت شده یااستعفاداده باشندکه در این صورت انتخاب آنان مانعی ندارد.
- ۵- روساواعضای هیئت مدیره ومدیران عامل شرکت‌ها در شهریاقصبه ایی که مرکزیاشعبه شرکت در آن واقع است حق انتخاب شدن ندارند.
- تبصره ۱- چنانچه یکی از کارمندان پایه دار دولت یا شهرداری بعضویت انجمن انتخاب شود مدت نمایندگی جز سابقه خدمت او محسوب می‌شود.
- تبصره ۲- منظورازشرکتهای مذکور در ماده فوق شرکت‌هایی است که مربوط به یکی از حوائج شهرازقبیل خواروبارووسایل نقلیه وبرق وآب ودارووامثال آن باشد.
ماده ۸- از اشخاصیکه بایکدیگرقرابت نسبی یاسببی تا درجه سوم دارندفقط آنکسی که رای اوبیشتراست می‌تواند عضویت یک انجمن را داراباشدو در صورت تساوی آرایکی از آنهابحکم قرعه معین خواهدشدواگرقرابت پس از اتمام انتخابات وصدوراعتبارنامه معلوم گردد در نخستین جلسه انجمن شهربحکم قرعه یک نفرابقاء می‌شود وبجای شخص یااشخاصیکه بعدازآنهارایشان بیشتراست دعوت خواهدشد.
ماده ۹- برای تعیین داوطلب ده روزقبل از دعوت اعضای انجمن انتخابات اعلانی از طرف فرمانداریابخشدار در حوزه انتخابیه منتشرمی‌شود به این مضمون:
- داوطلبان عضویت انجمن شهرداری باید داوطلبی خودرابرای حوزه انتخابیه شخصایابوسیله اشخاص دیگربفرمانداری یا بخشداری کتبااطلاع دهندوبرای اینکه داوطلب حوزه شناخته شوندبایدپنجاه نفر در شهرهایی که متجاوزازیکصدهزار نفرجمعیت داردوبیست وپنج نفر در شهرهایی که متجاوزازپنجاه هزارنفرجمعیت داردوپانزده نفر در نقاطی که متجاوز از پانزده هزارنفرجمعیت داردوده نفر در نقاطی که از پانزده هزارنفرکمترجمعیت داردآنهارامعرفی نمایند. معرفی باید کتبی بوده ومعرفی کنندگان واجدشرایط انتخاب کنندگان باشندوباذکرشماره شناسنامه ومحل صدورآن معرفی نامه را امضانمایندفرمانداریابخشداربوسیله کمیسیون پنج نفری مقرر در ماده (۱۱) بوضع داوطلبان نمایندگی رسیدگی و پس از آن اسامی آنها را در حوزه انتخابیه اعلان می‌کندورای دهندگان در موقع رای دادن فقط می‌توانندبه آنها رای بدهند.
ماده ۱۰- قبول مشاغل دولتی از طرف رئیس واعضای انجمن در حکم استعفای آنان از عضویت انجمن خواهدبود همچنین رئیس یااعضای انجمن نمی‌توانندریاست ومدیرت عامل وعضویت هیئت مدیره شرکتهاوبنگاههایی که مربوط بحوزه شهریاقصبه وشهرداری است قبول نمایندونیزیکنفرنمی‌تواند در آن واحددرانجمن شهروانجمن ایالتی ویا ولایتی ریاست یاعضویت داشته باشد.
فصل دوم - در تشکیل انجمن نظارت
ماده ۱۱- در شهرفرماندارو در قصبه بخشداربلافاصله پس از انتشاراعلان داوطلبان نمایندگی کمیسیونی مرکب از خودوماموراول دادگستری ورئیس دارایی ورئیس فرهنگ ویک نفرازمعاریف تشکیل داده وبرای هرحوزه انتخابیه ۲۱ نفرازطبقات هفتگانه علماورسته‌ها ی علمی (ازقبیل استادان وپزشکان ومهندسین ووکلای دادگستری وامثال ان) مالکین وبازرگانان وکشاورزان وپیشه وران وکارگران از هرطبقه سه نفروسه نفرازمعتمدین حوزه که واجدشرایط انتخاب شدن باشندتعیین ودعوت می‌کند تا آن هفت نفرازبین خودیاخارج بعنوان عضواصلی وهفت نفرازبین خودیا خارج بعنوان عضوعلی البدل فی المجلس برای تشکیل انجمن نظارت انتخابات باکثریت نسبی وبارای مخفی انتخاب کنند در انتخاب مذکورحضوردوثلث از مدعوین کافی خواهدبود. در صورتیکه یک یا چند طبقه از طبقات هفتگانه وجودنداشته باشدکسرعده هرطبقه از سایرطبقات تکمیل خواهدشدوچنانچه در بخش ماموردادگستری نباشد یکی از مامورین قضایی از طرف رئیس دادگستری شهرستان به مرکزبخش یاقصبه اعزام می‌شود ونماینده مزبورتا خاتمه کارانتخابات در محل خواهدماندوکمیسیون پنج نفری برای نظارت در حسن جریان انتخابات جهت هرحوزه انتخابیه یکنفرنماینده طرف اعتمادتعیین خواهدکردکه در جلسات انجمن نظارت حضورداشته باشد. در محلی که انجمن ایالتی یاولایتی باشددونفرازاعضای انجمن بانتخاب انجمن ایالتی یاولایتی جزانجمن نظارت خواهندبودوبنا براین مدعوین فقط پنج نفرراانتخاب می‌کنندوهفت نفرهم برای عضویت علی البدل انتخاب می‌شوند.
ماده ۱۲- کسانی که داوطلب نمایندگی هستندنمی‌توانندجزمدعوین طبقات هفت گانه ومعتمدین محل وانجمن نظارت وشعب آن باشند
ماده ۱۳- کسانی که برای عضویت انجمن نظارت انتخاب می‌شوندبلافاصله تحت ریاست مسن ترین اعضا تشکیل جلسه داده از بین خودبارای مخفی وباکثریت انتخاب می‌نمایند نظم جلسات انجمن بارئیس و در غیاب رئیس بانایب رئیس خواهدبود نوشتن صورت جلسات بعهده منشی هاست.
ماده ۱۴- انتخاب رئیس ونایب رئیس فردی است و باکثریت تام خواهدبودو در صورت عدم حصول اکثریت تام دفعه دوم انتخاب باکثریت نسبی صورت می‌گیرد انتخاب سه نفرمنشی جمعی وباکثریت نسبی است.
ماده ۱۵- برای تسهیل وتسریع در امرانتخابات انجمنهای نظارت حوزه انتخابیه مکلفندبتعدادلازم شعب فرعی جداگانه مرکب از پنج نفرازاهالی همان محل که واجدشرایط انتخاب شدن باشند تشکیل داده انتخاب حوزه‌های فرعی را انجام دهند
تبصره - ترتیب شعب انجمن باید طوری داده شود که برای هرپنج هزارنفرجمعیت یک شعبه تشکیل شود.
ماده ۱۶- ورود در محوطه انتخابات باهرنوع اسلحه سردوگرم جزبرای مامورین انتظامی ممنوع است کسانی که برخلاف نظم ومقررات رفتارنمایندبامررئیس بوسیله مامورین انتظامی از انجمن خارج و در صورت لزوم به مراجع قانونی تسلیم خواهندشد.
ماده ۱۷- انجمن نظارت وشعب آن غیرقابل انحلال است مگرآنکه اسباب تعطیل وتعویق انتخابات را فراهم کنند ویابرخلاف وظایفی که برطبق این لایحه قانونی بعهده انجمن گذاشته شده عمل نماینده در اینصورت اگراخلال از طرف شعبه باشدبنابرنظراکثریت انجمن باموافقت فرمانداریابخشدارشعبه مزبوررامنحل می‌نمایندواگرازطرف انجمن باشدفرمانداریابخشدارباموافقت کمیسیون ۵نفری و در ضمن صورت مجلس که حاکی از دلایل انحلال وکیفیت اخلال در انجمن باشداعضای علی البدل را برای ادامه امرانتخابات دعوت می‌نمایدو در صورتیکه ان اقدام نیزنتیجه حاصل نشود به ترتیب مقرر در ماده ۱۱ اعضای جدیدی برای تشکیل انجمن نظارت معین خواهدشد.
ماده ۱۸- هرگاه در اثنای جریان انتخابات یک یاچند نفرازاعضای انجمن در آمدن بجلسات تعلل ویاازحضوراستنکاف نمایندمادام که اکثریت باقی است جریان امرتعقیب وبعضویااعضای مذکوراخطارمی‌شود که حضوریابند. چنانچه عضوی تا دوجلسه پس از اخطار در استنکاف وتعلل خود باقی باشدانجمن بااطلاع فرمانداریابخشداریک یا چند نفرازاعضای انجمن درآمدن بجلسات تعلل ویاازحضور استنکاف نمایندمادام که اکثریت باقی است جریان امرتعقیب وبعضویااعضای مذکوراخطارمی‌شود که حضوریابند. چنانچه عضوی تا دوجلسه پس از اخطار در استنکاف وتعلل خدباقی باشدانجمن بااطلاع فرمانداریابخشداریک یا چند نفرازاعضای علی البدل را بحکم قرعه برای عضویت انجمن دعوت می‌نمایداگراکثریت اعضای انجمن نظارت از حضور در انجمن استنکاف نمایندیاپس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری کنند فرمانداریابخشدارعلل و موجبات آن را تحقیق و در رفع محظوراهتمام می‌نمایدو در صورتیکه اهتمام فرماندارموثرنشود واکثریت اعضای انجمن یاتمام اعضای انجمن اعغم از اصلی وعلی البدل همچنان استنکاف واستعفانمایندویابواسطه فقدان اکثریت انجمن منجربانحلال شود کمیسیون مقرر در ماده ۱۱ در تجدیداعضای انجمن نظارت اقدام می‌نمایندواشخاصیکه موجبات تعطیل وتعویق وانحلال انجمن را فراهم کرده باشندبرطبق ماده ۸۴ این لایحه قانونی موردتعقیب قرارخواهندگرفت.
ماده ۱۹- همینکه انجمن نظارت تشکیل شدو در صورت لزوم شعب انجمن را تعیین نمودانجمن اعلانی ترتیب می‌دهد ونسبت باهمیت محل از ۳ تا ۵ روزقبل از شروع باخذرای آن را در تمام حوزه انتخابیه منتشرمی سازدواعلان مذبور حاوی مطالب ذیل خواهدبود:
- ۱- محل انعقادانجمن وشعب آن وساعات اخذرای که باید در یک روزجمعه وکمترازشش ساعت وبیش از ۸ ساعت نباشد(ساعات اخذآراازساعت ۸ صبح الی دوازده وبقیه از ساعت چهارده تا خاتمه مدت خواهدبود)
- ۲- شرایط انتخاب کنندگان وانتخاب شوندگان
- ۳- عده نمایندگان که باید در آن حوزه انتخاب شوند
- ۴- اسامی داوطلبان معرفی شده برای عضویت انجمن شهر.
ماده ۲۰- رای باید مخفی باشدوهمینکه رای دهندگان باطاق انجمن یاشعبه واردوجودشرایط رای دادن در اوتشخیص داده بشدبایدرای خودراشخصاروی یک برق از اوراقی که برای اینکارتهیه شده و در انجمن باوتسلیم می‌شود بنویسدو در حضورانجمن در صندوق انداخته خارج شود. شناسنامه رای دهندکه باید دارای عکس باشدپس از ثبت در دفترانجمن مهروبوی پس داده می‌شود
ماده ۲۱- در پایان آخرین ساعتی که برای اخذرای معین گردیده‌است در ورودی انجمن یاشعبه بسته می‌شود اگر عده ایی از آنان که حق رای دادن دارند در داخل محل حاضرباشندرای خودرابترتیب مذکور در صندوق انداخته وانجمن یاشعبه به رای گرفتن خاتمه می‌دهدوبعدازآن دیگرازکسی رای قبول نمی‌شود.
ماده ۲۲- اگرازانتخاب کنندگان وانتخاب شوندگان کسی در حین جریان انتخاب شکایت داشته باشداین امرمانع انجام در انتخابات نخواهندشدولی شرح آن باید در صورت مجلس نوشته شود.
ماده ۲۳- پس از ختم اخذآراانجمن مکلف است بلافاصله آراراشماره وقرائت کندومادام که نتیجه استقراآرامعلوم نشود حق تعطیل نداردمنشی مکلف است صورت مجلسی از نتیجه آراقرائت شده تنظیم کند وپس از آنکه صورت مجلس بامضای رئیس واعضای انجمن رسیدنتیجه بلافاصله باید بوسیله فرمانداریابخشداراعلام شود.
ماده ۲۴- اوراق رای را باید یک یک یکی از اعضابصوت بلندخوانده بیک نفردیگرازاعضابدهدکه علامت قرائت گذاشته شود و ۳ نفردیگرازاعضای اسامی را بترتیبی که خوانده می‌شود در دفتری که برای اینکارتخصیص داده شده ثبت می‌نماید. از اوراق رای آنچه سفیدویادارای اسامی لایقراباشدیااینکه انتخاب شده در آن درست معرفی نشده باشدیااسم کسی که معرفی نشده در آن نوشته شده باشدویانام انتخاب کننده را داشته باشدباطل وعیناضمیمه صورت مجلس می‌شود. هرگاه در اوراق رای علاوه برعده ایی که باید انتخاب شونداسامی اضافه نوشته شده باشدعده زائداز آخرورقه خوانده نمی‌شود.
ماده ۲۵- در حوزه‌هایی که برطبق ماده ۱۵ برای تسریع اخذرای شعب انجمن در آن حوزه‌ها تشکیل می‌گرددصورت مجلس استخراج آراهرشعبه در ورقه مخصوص باذکراسامی وعده آراهریک از اشخاص که رای دارندنوشته شده واعضای شعبه آنراامضامی نمایندوبانضمام اوراق لازمه در پاکتی که لاک شده وبه مهرشعبه رسیده باشدبانجمن نظارت فرستاده می‌شود واسامی مندرج در صورت مجلس شعب باآرایی که انجمن نظارت استخراج کرده در ورقه جداگانه جمع وکسیکه از مجموع آراحائزاکثریت باشدمعلوم می‌گردد. اوراق رای هرحوزه تا گذشتن مدت اعتراض وخاتمه رسیدگی در صندوق انجمن که لاک می‌شود وبه مهراعضامی‌رسیدباقی می‌ماندوپس از گذشتن مدت اعتراض باحضورعده ایی از رای دهندگان آنهارامعدوم می‌سازند(باستثنای آنچه در موادقبل ذکرشده و باید ضمیمه صورت مجلس باشد) انجمن نظارت حق معدوم کردن وسوزاندن آراراقبل از گذشتن مدت اعتراض وپایان رسیدگی بامرانتخابات ندارد.
ماده ۲۶- در ضمن انتشارصورت منتخبین انجمن نظارت تاریخ قبول شکایات را که باید ازفردای همانروزشروع شود تعیین واگرازانتخاب کنندگان یاانتخاب شوندگان کسی از جریان انتخابات شکایت داشته باشد در ظرف یک هفته باطلاع انجمن نظارت میرساندوانجمن نظارت بعدازانقضای یک هفته دیگرشکایتی نمی‌پذیردومنتها در ظرف یکهفته بشکایات واصله باحضورکمیسیون ۵ نفری رسیدگی می‌کند در صورتیکه که شکایت واردباشدوثابت شود که در انتخابات اعمالی برخلاف قانون صورت گرفته ویامنتخب دارای شرایط مقرر در ماده ۶ نیست مراتب را در صورت مجلس ذکرمی کندوآنرابوسیله فرمانداریابخشداربوزارت کشوراعلام می‌نمایدوآن وزارتخانه بلافاصله ترتیب تجدیدانتخابات را می‌دهد. شاکیان از انتخابات در صورتی که بارسیدگی انجمن نظارت رفع شکایشتان نشده باشدمی‌توانند در ظرف یکهفته پس از تشکیل انجمن شهرشکایت خودرابانجمن مزبورتسلیم نمایندوانجمن شهرنسبت به پرونده موردشکایت بدون حضورنماینده که انتخاب اوموردشکایت است به موضوع رسیدگی وتصمیم لازم اتخاذخواهدکرد.
ماده ۲۷- کسانی که بعضویت انجمن شهرانتخاب می‌شوندبایداعتبارنامه بامضای اعضای انجمن نظارت واعضای کمیسیون ۵ نفری دردست داشته باشندوآنرابدفترشهرداری و در صورت نبودن شهرداری بدفترفرمانداری یابخشداری بدهندورونوشت آنرابگیرندکمیسیون مزبورهمچنین اعضای انجمن نظارت نبایدبدون عذرموجه در صدوراعتبارنامه تاخیرکندوالاباآنهابرطبق ماده ۸۴ رفتارخواهدشد
ماده ۲۸- منشی انجمن نظارت صورت مجلس انتخابات را در سه نسخه آماده کرده بامضای فرمانداریابخشدارواعضای انجمن نظارت میرساندیک نسخه در فرمانداری یابخشداری ضبط می‌شود ویک نسخه بوسیله فرمانداریابخشداربوزارت کشورارسال می‌شود نسخه سوم باکتابچه ثبت اسامی در انجمن ولایتی و در صورت نبودن انجمن ولایتی در انجمن شهرضبط می‌گردد. فصل سوم در تشکیل انجمن
ماده ۲۹- همینکه انتخابات خاتمه یافت واعتبارنامه دوثلث از عده نمایندگان صادروبه انهاداده شدفرمانداریابخشدار مکلف است در ظرف مدت یک هفته وسایل تشکیل انجمن را فراهم سازداولین جلسه تحت ریاست مسن ترین اعضای انجمن تشکیل ویک رئیس ویک نایب رئیس ودومنشی بارای مخفی وباکثریت تام وهرگاه اکثریت تام حاصل نشددفعه دوم باکثریت نسبی برای یکسال انتخاب می‌شوندهرگاه در موردانتخاب رئیس تساوی آراحاصل شود مسن ترین آنهابریاست انتخاب خواهدشدو در موردسایرین انتخاب تجدیدخواهدشد. تبصره - تجدیدانتخاب رئیس ونایب رئیس ومنشی‌ها در انقضای مدت یکسال بلامانع است.
ماده ۳۰- نظم جلسات بارئیس و در غیاب او با نایب رئیس است وکسانیکه مخل نظم باشندبامررئیس اخراج می‌شوندو در صورت وقوع جرم مرتکب باصورت مجلس بمراجع قانونی تسلیم می‌گرددم
ماده ۳۱- برای رسمیت جلسات لااقل حضوردوثلث از کلیه اعضالازم است وتصمیماتشان باکثریت بیش از نصف حاضرین معتبراست و در صورت تساوی آرارای طرفی که رئیس باآن موافقت داردمناط اعتباراست هرگاه برای مذاکره واخذرای در مطلبی عده لازم در جلسه حاضرنشدند در جلسه بعدبرای طرح همان مطلب حضورنصف بعلاوه یک کلیه اعضاکافی خواهدبودولی در مسائل مهم از قبیل تصویب بودجه وتغییر نقشه شهرواحداث خیابان ولوله کشی آب وساختن زیرآبهاووضع عوارض وامورمتشابه به آن لااقل حضوردوثلث لازم است عده دوثلث ونصف بعلاوه یک از عده‌ای است که بموجب ماده ۴ این قانون بایستی انتخاب شده باشد.
ماده ۳۲- عضویت انجمن افتخاری وبدون حقوق است چنانچه عضوی بدون عذرموجه در جلسه متوالی یاسه جلسه متناوب در سه ماه غیبت نمودمستعفی محسوب می‌شود وازشخصی که در فهرست منتخبین حائزاکثریت وواجدشرایط باشددعوت بعمل می‌آیدو در صورت تساوی آراعضومنظوربقیدقرعه تعیین خواهدشدو در موردفوت یااستعفاتعیین جانشین بطریق فوق بعمل می‌آیدو در صورتیکه بعدازعضومتوفی یامستعفی شخص دیگری صاحب رای نباشداز همان حوزه تجدیدانتخاب صورت می‌گیرد.
ماده ۳۳- بعدازتعیین هیئت رئیسه در جلسه رسمی وعلنی رئیس واعضای انجمن قسم یادخواهندکردکه وظایف خودرامطابق قانون باکمال راستی ودرستی انجام دهندهمچنین درهر موقع که عضوجدیدی واردانجمن شود آن عضو در اولین جلسه انجمن قسم یادخواهدنمود. متن قسم نامه: امضاء کنندگان زیرخداوندرابشهادت می‌طلبیم که به قرآن مجیدقسم یادمی‌کنیم که در انجمن وظایف قانونی خودساعی بوده مادام که در انجمن شهرعضویت داریم بانهایت جدوجهدورعایت صرفه وصلاح در پیشرفت امورشهر وشهرداری اهتمام نماییم.
ماده ۳۴- انجمن شهرماهی دوبار در محل شهرداری تشکیل می‌شود مگراینکه شکیل جلسه بیش از ماهی دودفعه ضرورت داشته باشدتشکیل جلسه فوق‌العاده موکول به نظررئیس انجمن یاتقاضای کتبی شهرداریافرمانداریابخشدارخواهدبود. جلسات انجمن در غیرمحل وموعدمقرررسمیت نداشته و تصمیماتش معتبرنخواهدبود.
ماده ۳۵- شهرداری موظف است تا آخردیماه هرسال بودجه سال بعدرابانجمن پیشنهاد نموده وانجمن قبل از اسفندهرسال باید آن را رسیدگی کندوبتصویب برساندوهمچنین شهردارموظف است تفریق بودجه هرسال را تا آخراردیبهشت سال بعدبانجمن تقدیم کندوانجمن نیزباید تا آخرخردادماه سال بعدآنرارسیدگی نموده بتصویب برساندونسخه ایی از بودجه مصوب را بوسیله فرماندرایابخشدار بوزارت کشورارسال دارد ووزارت کشورمی‌تواندهرگاه مقتضی بداندشخص یاهیاتی را برای ممیزی حساب شهرداری مامورکندوشهردارموظف است مساعدت کامل نموده اطلاعات ومدارک لازمه را به اختیارآنان بگذارد.
ماده ۳۶- جلسات انجمن علنی وحضور مستمع مجازخواهدبودولی بتقاضای شهرداریافرمانداریابخشداروموافقت ثلث اعضای حاضرممکن است جلس سری تشکیل شود رای در جلسات انجمن علنی است وبابلندکردن دست یاورقه اخذمی‌شود ولی به تقاضای ثلث اعضای حاضره ممکن است رای مخفی گرفته شود مکرر در امورمالی لیکن در انتخابات حتمابایدرای مخفی گرفته شود.
ماده ۳۷- نسبت به بودجه پرسنلی وهزینه اداری که از طرف شهرداری بانجمن پیشنهادمی‌گردداعضای انجمن حق پیشنهاد اضافه هزینه اداری وپرسنلی ندارند.
ماده ۳۸- صورت مذاکرات وتصمیمات هرجلسه انجمن باتاریخ در دفترمخصوصی که صفحات آن دارای شماره ترتیب باشدثبت می‌شود و در موقع رسمیت یافتن جلسات بدوامنشی انجمن صورت حاضرین وغائبین را در دفترقیدوبعداسایرتصمیمات انجمن نوشته می‌شود. هریک از اعضای حاضرانجمن که در آن جلسه غائب محسوب است از طرف رئیس انجمن بعضوغائب اخطارخواهدشد تا در صورت تکرارغیبت برطبق ماده ۳۲ بااورفتارشود. فصله چهاردهم در تشکیل شهرداری
ماده ۳۹- انجمن شهرپس از رسمیت یافتن بلافاصله یک نفرازبین اعضای خودیاازخارج از انجمن بارای مخفی واکثریت تام و در صورتیکه در دفعه اول اکثریت تام حاصل نشود دفعه دوم باکثریت نسبی برای ریاست شهرداری بمدت دوسال انتخاب وبوسیله فرمانداربوزارت کشورمعرفی می‌کند. انجمن قبل از انتخاب شهرداربهیچ امری نمی‌تواند مداخله نمایددرقصبات شهردارازطریق بخشداری بوسیله فرمانداری بوزارت کشورمعرفی می‌شود چنانچه از اعضای انجمن کسی بعنوان شهردارانتخاب شدوقبول نمودازعضویت انجمن شهرمستعفی شناخته می‌شود ونفربعدازهمان حوزه ایی که او در آن حائزاکثریت بوده بجای اوعضوانجمن شهرخواهدشدو در صورتیکه بعدازاوشخص دیگری صاحب رای نباشدبرای تعیین جانشین اوازهمان حوزه تجدیدانتخاب بعمل می‌آید.
ماده ۴۰- هرگاه یکی از کارمندان ادارات از طرف انجمن برای تصدی شهرداری پیشنهادشود وخوداوراضی باشداداره متبوع اومکلف است که باانتقال اوموافقت کند.
ماده ۴۱- شهرداران پس از پیشنهادشدن از طرف انجمن بمعرفی فرمانداران وحکم وزارت کشورمنصوب می‌شوندبرای شهردارتهران وشهرداریهای مراکزاستان وشهرهایی که بیش از یکصدهزارنفرجمعیت دارد به پیشنهادوزارت کشورفرمان همایونی صادرخواهدشد.
ماده ۴۲- در صورتیکه شهردارازبین مستخدمین رسمی انتخاب شده باشدوکسوربازنشستگی خودرابه صندوق تقاعدبپردازدمدت خدمت او در شهرداری جزسابقه خدمت اومحسوب خواهدشدهمچنین سایرمستخدمین رسمی که در شهرداری مشغول خدمت هستند در صورتی که کسور تقاعدخودرامطابق مقررات قوانین بازنشستگی واستخدام کشوری بپردازندمشمول قوانین استخدام کشوری خواهند بود.
ماده ۴۳- نسبت به شهردارهاواعضای شهرداری که سابقه خدمت رسمی ندارند در صورتیکه از خدمت شهرداری معاف شوندوزارت کشورهیچ گونه تعهدی نخواهدداشت.
ماده ۴۴- حقوق سالیانه شهرداران در شهرداریهایی که درآمد سالیانه آن تا یک میلیون ریال باشد نبایدحداکثرازهفت درصدتجاوزنماید. شهرداریهایی که تا دومیلیون ریال علاوه برمبلغ مذکوردرآمددارنددو در صدنسبت به مازادوازدومیلیون ریال تا ۵ میلیون ریال علاوه بر مبلغ مذکوریک درصدنسبت به مازادوبهمین نحواز۵ میلیون ریال به بالانیم درصدنسبت به مازادخواهدبودوبهر صورت جمع حقوق ومزایای شهرداران نبایدازحقوق یک وزیرتجاوزکند.
ماده ۴۵- حقوق شهرداروکارمندان شهرداری اعم از پزشکان ومستخدمین باپایه جزوغیره ومنتظرین خدمت بجزمامورین رفت وروب وآتش نشانی ومامورین جزبهداری ومامورین جزآبیاری در موقع تنظیم بودجه سالیانه نسبت به شهرداریهایی که درامدوصولی آنها تا یک میلیون ریال است نبایدازبیست وپنج درصدتجاوزنمایدوحداکثربودجه کارگزینی از یک میلیون ریال تا ده میلیون ریال صدی بیست نسبت به مازادوازده میلیون ریال به بالاصدی ۱۵ نسبت به مازادخواهدبود.
تبصره - شهرداریها موظفندمعادل ۵ درصدازاعتبارات کارگزینی را برای پرداخت حقوق منتظرین خدمت منظورنمایند.
ماده ۴۶- در صورتیکه انجمن شهرنیازبه استخدام متخصصین خارجی داشته باشدبه وزارت کشورمراجعه خواهدکرد تا برطبق مقررات مربوطه اقدام شود.
ماده ۴۷- چنانچه یک یا چند نفرازاعضای انجمن شهربعملیات شهرداراعتراض یاایرادی داشته باشندبایدمطالب را در نامه ایی بصورت استیضاح برئیس انجمن برسانندرئیس آن را در جلسه فوق‌العاده انجمن قرائت می‌نمایدشهردارموظف است در جلسه علنی یافوق‌العاده که انجمن تعیین خواهدکردوحداکثرآن از ده روز تجاوزنمی کندبرای جواب استیضاح حضوربهم رساندوپس از طرح استیضاح وجواب شهردارانجمن رای مثبت یا منفی خواهدداد. در صورتیکه انجمن باکثریت تام رای منفی بدهدشهرداربحکم وزیرکشورازشغل خودبرکنارو بلافاصله اقدام به تعیین شهردارمی‌شود.
ماده ۴۸- در شهرداریهایی که بودجه آن اقتضاکندیک معاون که در اموراداری وشهرداری بصیرباشدبه پیشنهادشهرداروتصویب انجمن معین می‌شود واگربودجه شهرداری تکافونکندعضوی که از لحاظ مشاغل اداری مقدم باشدسمت معاونت شهردارراخواهدداشت. حکم معاونت شهرداریهایی که شهردارآن بفرمان همایونی منصوب می‌شود بامضای وزیرکشورصادرو در نقاطی که شهرداربه حکم وزارت کشورمنصوب می‌شود حکم معاونت از طرف فرماندارمحل صادرمی شود.
ماده ۴۹- در صورتیکه تصمیم انجمن باقوانین موضوعه وتصمیمات دولت تناقض پیداکندویاخارج از حدودوظایف انجمن باشدویاآنکه بعضی از اعضای انجمن شخصا یا بنمایندگی در آن تصمیم ذینفع باشندو در رای شرکت کرده باشندویاآنکه انجمن در غیرموعدویا در غیرمحل رسمی تشکیل شده باشدفرمانداریابخشداربانجمن تذکرخواهددادکه در تصمیم متخذه تجدیدنظرشود چنانچه در نتیجه رسیدگی رفع اعتراض نشدبانجمن ولایتی در صورت نبودن انجمن ولایتی به وزارت کشورمراجعه می‌شود واتخاذ تصمیم قاطع باانجمن ولایتی یاباوزارت کشورخواهدبود.
ماده ۵۰- استانداریافرماندارحق بازرسی ورسیدگی به شهرداری وادارات تابعه را دارد. استانداروفرماندارهرگاه در اعمال شهرداری تخلف یاعمل قابل اعتراضی مشاهده کنند مکلفندبه شهرداری کتباتذکردهندو در صورتیکه شهرداری متقاعدنشود موضوع باید به انجمن شهراظهارشود چنانچه انجمن شهرباشهرداری هم رای شدودلایل آنهااستانداریافرماندارراقانع نکردموضوع بوزارت کشورگزارش خواهدشدنظروزارت کشوربرای شهرداری لازم الاجراست لیکن انجمن شهرمی‌تواندبوسیله وزارت کشوربه کمیسیونی مرکب از اعضای مجلس شورای ملی وسنابعده متساوی شکایت کندورای آنهاراخواستارشود. فصل پنجم در وظایف انجمن
ماده ۵۱- وظایف انجمن بقرارذیل است:
- ۱- نظارت در حسن اداره وحفظ سرمایه ودارایی منقول متعلق به شهریا قصبه وهمچنین نظارت در حساب درآمدوهزینه آنها. برای اینکه نظارت انجمن دقیقابعمل آیدبنابراحتیاج یک یادونفر از اعضای انجمن برای نظارت در امورمالی باکثریت تام انتخاب می‌شوندوحق الزحمه متناسبی به پیشنهادشهردار وتصویب انجمن برای آنهاتعیین خواهدشد.
- ۲- تصویب بودجه سالیانه واصلاح بودجه ومتمم بودجه شهرداری وبنگاههای وابسته به شهرداری وتصویب برنامه ساختمانی که از طرف شهرداری پیشنهادمی‌شود وتصویب لایحه تفریغ بودجه.
- ۳- تصویب معاملات ونظارت در آنهااعم از خریدوفروش ومقاطعه واجاره واستیجاربنام شهربا در نظرگرفتن صرفه صلاح وبارعایت اصول مناقصه ومزایده.
- ۴- مراقبت در اقامه وجریان کلیه دعاوی مربوطه به شهرداری
- ۵- رفع اختلافات صنفی در صورت مراجعه از طرف شهرداری یااصناف جز در موردیکه موضوع جنبه حقوقی نداشته باشد.
- ۶- مراقبت در اجرای وظایف شهرداری در اموربهداشت حوزه شهرونظارت در اموربیمارستانهاوپرورشگاههاو سایرموسساتی که از طرف شهرداری ایجادمی‌شود.
- ۷- اظهارنظربرای تشریک مساعی شهرداری در دایرکردن نمایشگاههای کشاورزی وهنری وبازرگانی وغیره باادارات وبنگاههای مربوط.
- ۸- تصویب لوایح برقراری یاالغای عوارض شهروهمچنین تغییرنوع ومیزان آن
- ۹- تصویب آئین نامه‌های پیشنهادی شهرداری پس از رسیدگی به آنها
- ۱۰- مراقبت برای ایجا در خشتویخانه‌های عمومی وآبریزهاوگورستان ومرده شویخانه وحمل اموات مطابق اصول بهداشت.
- ۱۱- نظارت در امورتماشاخانه وسینماوامثال آن وهمچنین تدوین مقررات مخصوص برای حسن ترتیب وونظافت وبهداشت این قبیل موسسات برطبق پیشنهادشهرداری واتخاذتدابیراحتیاطی برای جلوگیری از مخاطرات حریق وامثال آن
- ۱۲- وضع مقررات ونظارت در حفرمجرابرای فاضل آب شهریالوله آب یابرق وتصویب قراردادهای مربوط به آنها.
- ۱۳- ایجادیااجازه تهیه وسایل اتوبوسرانی وبرق برای شهرازطریق تاسیس شرکتهاوموسسات وسایر نیازمندی‌های عمومی بارعایت قوانین کشور.
- ۱۴- مراقبت در فراوانی وارزانی خواربارواقدام در تامین وتوزیع مواد غذایی در مواقع لازم مخصوصابهنگان قحطی وپیش بینی وجلوگیری از کمیابی خوارباروتهیه میدانهای عمومی برای خریدوفروش خوارباروهمچنین نظارت در صحت اوزان ومقادیرومقیاسهاوملزم ساختن اصناف به الصاق برگه قیمت برروی اجناس.
- ۱۵- تصویب نرخ کرایه وسائط نقلیه در شهرباجلب نظرشهربانی.
- ۱۶- تصویب مقررات برای تنظیم آبهای شهری واجازه واستجاره آبهایی که برای مصرف شهرضروریست بارعایت قوانین ومقررات وجلوگیری از تجاوزنسبت به قنوات شهری.
- ۱۷- موافقت باایجادوتوسعه معابرخیابان ومیدانهاوباغهای عمومی برطبق مقررات قانون توسعه معابر.
- ۱۸- اظهارنظرنسبت به موضوع‌هایی که از طرف مقامات دولتی ارجاع می‌شود.
- ۱۹- تصویب مقررات لازم برای اراضی غیرمحصورشهرازنظربهداشت وآسایش عمومی وعمران وزیبایی شهر.
- ۲۰- تشریک مساعی در نظارت در بیمارستانهاودبستان‌ها وکلاسهای اکابروکودکستان وباغهای کودکان وسایرموسسات عام المنفعه باشهرداری واظهارنظر در تاسیس موسسات مزبورازطرف شهرداری در حدودتوانایی مالی وهمچنین وضع مقررات بهداشتی وفنی برای بنگاههای خیره ایی که از طرف شرکت‌ها یا افراد تاسیس می‌گردد. ۲۱- تصویب پرداخت یاقبول اعانه از طرف شهرداری.
ماده ۵۲- انجمن شهریاهریک از اعضای آن حق ندارند در نصب وعزل اعضای شهرداری مداخله کنندیابکارمندان شهرداری مستقیمادستوربدهندهرگاه رسیدگی بامری ضرورت حاصل کندانجمن شهر یا اعضای آن بوسیله شهرداراقدام خواهندکرد.
ماده ۵۳- در صورتیکه عضوانجمن بارتکاب اعمال زیرمتهم گردد مورد تعقیب دادسراقرارگیردپس از صدورادعانامه دادستان از عضویت انجمن معلق و در صورت ثبوت جرم علاوه بر مجازاتی که در قانون برای اینگونه اعمال مقرراست مرتکب برای دودوره از حق عضویت انجمن محروم می‌گردد:
- ۱- در موردتبانی بامقاطعه کاران واشخاص طرف معامله باشهرداری اعم از اینکه تبانی مستقیم باشدیامع الواسطه
- ۲- در مورداعمال اغراض شخصی در کارهای شهرداری که بالنتیجه باعث اختلال اموروموجب زیان شهروشهردارشود.
تبصره - رسیدگی در این قبیل امور در دادگاههای خارج از نوبت وفوری بعمل خواهدآمد
ماده ۵۴- شهردارمکلف است مصوبات انجمن را بلافاصله اعلان نمایدچنانچه استانداریافرمانداریابخشدارنسبت به مصوبات انجمن اعتراض داشته باشدمی‌توانند در ظرف ده روزازتاریخ اعلان نظرخودرابانجمن اظهاروتقاضای تجدیدنظرنمایندو در صورتیکه انجمن در رای خودباقی بماندمعترض می‌تواندبانجمن ایالتی یاولایتی ویا در صورت نبودن انجمنهای مزبوربوزارت کشورمراجعه کندورفع اختلافات را بخواهدانجمن ایالتی یاولایتی ویاوزارت کشورمنتهی در ظرف پانزده روز نظرخود را اعلام می‌نماید. اجرای مصوبات انجمن که مورداعتراض واقع شده تا صدوررای نهایی متوقف می‌ماند.
تبصره ۱- هرگاه فرمانداریابخشداراعتراض به مصوبات انجمن نداشته باشندبایدفوراموافقت خودرابانجمن اعلام دارند تبصره ۲- تصمیمات انجمن شهربایدبوسیله شهرداربفرمانداریابخشداراعلام وآنچه که ضرورت داشته باشد در جرایدمحلی یابوسیله انتشاروالصاق آگهی باطلاع عموم برسد.
ماده ۵۵- در صورتیکه در وزارت کشوربجهاتی بقای انجمنی را مقتضی نداندمراتب را در هیئت وزیران مطرح و در صورت تصویب دستورانحلال انجمن را صادرومطابق ماده ۱۱ در تجدیدانتخاب اعضای انجمن اقدام خواهدنمود.
فصل ششم - در وظایف شهرداری
ماده ۵۶- وظایف شهرداری بشرح ذیل است:
- ۱- ایجادخیابانهاوکوچه ومیدانهاوباغهای عمومی ومجاری آب وتوسعه معابر در حدودقوانین موضوعه.
- ۲- تنظیف ونگاهداری وتسطیح معابروانهارعمومی ومجاری آب‌ها وفاضل آب وتنقیه قنوات مربوط به شهروتامین روشنایی شهریوسائل ممکنه.
- ۳- مراقبت واهتمام کامل در تعیین نرخ ونصب برگه قیمت برروی اجناس واجرای تصمیمات انجمن نسبت بارزانی وفراوانی خوارباروموادمورداحتیاج عمومی وجلوگیری از فروش اجناس فاسدومعدوم نمودن آنها
- ۴- مراقبت در اموربهداشت ساکنین شهروتشریک مساعی باموسسات وزارت بهداری در آبله کوبی وتلقیح واکسن وغیره برای جلوگیری از امراض ساریه
- ۵- جلوگیری از گدایی وواداشتن گدایان به کاروتوسعه آموزش عمومی وغیره
- ۶- اجرای تبصره (۱) ماده ۸ قانون تعلیمات اجباری وتاسیس موسسات بهداشتی وتعاونی وفرهنگی مانندنوانخانه وپرورشگاه یتیمان ودرمانگاه وبیمارستان امراض ساریه وشیرخوارگاه وتیمارستان وکتابخانه وکلاسهای اکابروکودکستان وباغ کودکان وامثال آن در حدوداعتبارات مصوبه وتوانایی شهرداری وهمچنین کمک به این قبیل موسسات ومساعدت مالی انجمن تربیت بدنی وانجمن‌های خانه ومدرسه شهرداری در این قبیل مواردباتصویب انجمن شهرمی‌تواندازاراضی متعلق بخودباحفظ حق مالکیت شهرمجانی وباشرایط معین باختیارموسسات مزبوربرای ساختمان بگذارد.
- ۷- حفظ واداره کردن دارایی منقول وغیر منقول متعلق به شهرواقامه دعوی براشخاص ودفاع از دعاوی اشخاص علیه شهرداری.
- ۸- تعیین میزان درآمد شهرداری وهزینه آن.
- ۹- برآوردوتنظیم بودجه درامدوهزینه شهرداری وتنظیم پیشنهادبرنامه ساختمانی واجرای آن پس از تصویب انجمن شهروارسال نسخه‌ای از بودجه مصوب وبرنامه ساختمانی بوسیله فرمانداریابخشداربوزارت کشور.
- ۱۰- خریدوفروش اموال منقول وغیرمنقول پس از تصویب انجمن شهربارعایت صلاح وصرفه واصول مزایده ومناقصه.
- ۱۱- قبول ودادن اعانه بنام شهر(اعانات پرداختی بشهرداری یاموسسات خیریه باید ازطرف وزارت دارایی جزء هزینه قابل قبول اعانه دهندگان پذیرفته شود واعانه دهنده نسبت به مبلغ اعانه ایی که داده‌است از مالیات بر درآمدمعاف باشد).
- ۱۲- نظارت در صحت اوزان ومقیاسها
- ۱۳- تهیه آمارمربوطه بامورشهر
- ۱۴- مراقبت در انتظام امور غسالخانه‌ها وگورستانهاومراقبت در نظافت آنهاوتنظیم آمارمربوط بموالیدومتوفیات.
- ۱۵- اتخاذتدابیروموثرولازم برای حفظ شهرازسیل وحریق همچنین رفع خطرازبناهاودیوارهای شکسته وخطرناک وپوشاندن چاههاوچاله‌های واقع در معابرعمومی وجلوگیری از گذاشتن هرنوع اشیا در بالکنهاوجلوی اطاقهای ساختمانهای مجاورمعابرعمومی که افتادن آنهاموجب خطربرای عابرین است وهمچنین جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسانی وحیوانی واعلام این گونه بیماریهابوزارت بهداری ودامپزشگی وشهرداریهای مجاورهنگام بروزآنهاودورنگاهداشتن بیماران مبتلابامراض ساریه معالجه ودفع حیواناتی که مبتلابامراض ساریه بوده ویا در شهربلاصاحب ومضرهستند.
- ۱۶- تهیه وتکمیل مقررات صنفی پیشنهادآن به انجمن شهرومراقبت در امورصحی آنها.
- ۱۷- پیشنهادتغییرنقشه شهروتعیین قیمت عادله اراضی وابنیه متعلق باشخاصی که مورداحتیاج شهرباشدبرطبق قانون توسعه معابروتامین محل پرداخت آن وایجاد و توسعه معابروتامین محل پرداخت آن وایجادوتوسعه معابروخیابانهاومیدانهاوباغهای عمومی واراضی مورداحتیاج برای لوله کشی وفاضل آب اعم از داخل یاخارج شهروهمچنین اراضی لازم برای ساختمان مخزن ونصب دستگاه تصفیه وآبگیری ومتعلقات آنهابرطبق قانون توسعه معابر.
- ۱۸- تهیه وتعیین میدانهای عمومی برای خریدوفروش ارزاق وتوقف وسایط نقلیه وغیره
- ۱۹- تصدی در جمع آوری عایدات وصرف هزینه در حدودبودجه مصوب
- ۲۰- تهیه وتدوین آئین نامه برای فراوانی ومرغوبیت واحسن اداره فروش گوشت ونان شهرواجرای آن پس از تصویب انجمن شهروتعیین وتعدیل نرخ نان وگوشت ومصالح ساختمانی
- ۲۱- جلوگیری از افتتاح ودایرنگاهداشتن دکانهاو مراکزی که موادمحترقه می‌سازند در داخل شهروهمچنین ممانعت از دایرنگاهداشتن کوره پزخانه ودباغی ونظایرآن در داخل شهریانقاطی که انجمن شهرمخالف بهداشت ورفاه اهالی تشخیص دهدوهمچنین جلوگیری از افتتاح ودایر نگاهداشتن کارخانه‌هایی که مزاحم اهالی شهرباشد در داخل شهریامجاورآن
- ۲۲- ساختن رختشویخانه ومستراح وحمام عمومی ومیدانهاوباغ کودکان وورزشگاه مطابق اصول صحی وفنی واتخاذتدابیرلازم برای ساختمان خانه‌های ارزان قیمت برای اشخاص بی بضاعت ساکن شهروهمچنین تشریک مساعی در ساختن کشتارگاه
- ۲۳- تهیه لایحه برقراری یاالغاء یاتغییرعوارض شهرداری با در نظرگرفتن سیاست عمومی واقتصادی دولت که از طریق وزارت کشوربشهرداریهااعلام می‌گردد.
- ۲۴- تشریک مساعی باوزارت فرهنگ در حفظ ابنیه وآثارباستانی شهرو ساختمانهای عمومی ومساجدوغیره.
- ۲۵ – اهتمام در مراعات شرایط بهداشت در کارخانه‌ها ومراقبت در پاکیزگی گرمابه‌ها ونگهداری اطفال بی صاحب وسرراهی.
ماده ۵۷- شهرداری مکلف است تامین اعتبارات مربوط به نظافت وآب وروشنایی وبهداشت را برسایراعتبارات مقدم داشته در صرف اعتبارات بارعایت الاهم فالاهم اقدام نماید.
ماده ۵۸- شهرداری در خارج از حوزه مصوب شهرتعهدتهیه وتوزیع آب وبرق وسایرتاسیسات شهرداری را ندارد واگروضع ساکنین خارج شهراقتضاکندبرطبق تبصره ماده (۱) رفتارخواهدشد.
ماده ۵۹- کلیه پرداختهای شهرداری در حدودبودجه مصوب بااسنادمثبته بعمل خواهدآمدواین اسنابایدبامضارئیس حسابداری وشهردارکه در مقابل انجمن ذیحساب است ویکی از اعضای انجمن که برای نظارت در مخارج از طرف انجمن تعیین می‌شود رسیده باشد.
ماده ۶۰- در صورتیکه برای رسیدگی بحساب شهرداریها لازم شود انجمن شهریاشهرداری یافرمانداری یابخشداری می‌توانند از وزارت کشوربهزینه شهرداری محل درخواست اعزام بازرس یاحسابدارمتخصص بنمایند.
ماده ۶۱- برای بررسی امورمهم فنی وساختمانی از قبیل تماشاخانه وسینماوحمام ولوله کشی وکارخانه برق وغیره هرموقع لازم باشدباید از متخصص فنی ومهندسین امورشهرداریهااستفاده شود وهزینه ایاب وذهاب آنهارا در اداره امور شهرداریها پرداخت خواهد نمود.
ماده ۶۲- اجرای مقررات شهرداری که جنبه عمومی داردوبتصویب انجمن رسیده پس از اعلام برای کلیه ساکنین شهرلازم الرعایه‌است واگرتصمیمی در حدودقوانین ووظایف مربوط بانجمن شهرراجع بشخص یا اشخاص یاموسسات معین اتخاذشده باشدپس از ابلاغ در صورتیکه آنها بتصمیم متخذتسلیم نباشندمی‌توانندابتداء بانجمن شهرو در ثانی بانجمن ولایتی و در صورت نبودن انجمن ولایتی بوزارت کشورشکایت نمایندونظرانجمن ولایتی یاوزارت کشورقاطع است وچنانچه قبل از انجام تشریفات فوق اقدامی از طرف شهرداری شده باشدوپس از رسیدگی محقق شود که ضرورت نداشته ومتضمن خسارتی باشدشهرداری باید خسارت ناشیه از آن اقدام را جبران کند.
ماده ۶۳- مامورین ثبت اسنادمکلفند در موردتقسیم اراضی داخل شهراعم از مشجریاغیرمشجرنظرشهرداری را که مبتنی برآئین نامه مخصوص شهرسازی است جلب و در نقشه تقسیمات آن را رعایت نمایند.
ماده ۶۴- شهرداریها مکلفندده در صدازکلیه درآمدسالیانه خودرابوزارت بهداری وپنج درصددرآمدمذکوررابوزارت فرهنگ تسلیم کنند وزارت بهداری وفرهنگ باید آن وجوه را بمصرف اموربهداشت وفرهنگ رسانیده وهرسال یک مرتبه برای اطلاع واستحضاراهل محل حساب آن را منتشرکند.
ماده ۶۵- کلیه عوارض ودرآمدشهرداری شهریاقصبه منحصرابمصرف همان شهریاقصبه یاقسمتی از حومه شهرکه شهرداری مستقلی داردخواهدرسیدوبوسیله مامورین مخصوصی که از طرف شهرداری بنام ماموروصول تعیین می‌شونددریافت خواهدشدوتعیین ماموروصول مستلزم تضمین کافی برطبق مقررات امورمالی خواهدبودعوارضی که توام بامالیات‌های دولتی اخذمی‌شود بوسیله دارایی وصول وهمچنین عوارض کالاهایی که باید شرکتهاوموسسات بپردازندبرطبق دفاتررسمی آنهابوسیله همان موسسات دریافت می‌گردد کلیه وجوهی که جمع آوری می‌شود باید در صورت وجودبانک در بانک متمرکزو در صورت نبودن بانک در محل بانظارت انجمن واطلاع فرمانداریابخشدار در صندوق شهرداری متمرکزشود اداره دارایی موظف است هرپانزده روز یکبارصورت درامدشهرداری را که به بانک یاصندوق شهرداری تودیع کرده‌است بشهرداری ارسال دارد.
ماده ۶۶- مادام که بودجه اداره امورشهرداری‌ها ازطرف دولت تامین نشده شهرداریهایی که درآمدسالیانه آنهاازپانصدهزارریال متجاوزباشدصدی دوازده درآمدخودرابمرکزارسال می‌دارند تا بمصرف احتیاجات فنی واداری شهرداریها برسد. آئین نامه وظایف واختیارات اداره امورشهرداریهاباید در مدت یکماه پس از تصویب این لایحه قانونی از طرف وزارت کشورتهیه وبتصویب هیئت وزیران برسدوتجدیدنظر در آئین نامه مذکورباپیشنهادوزارت کشوروتصویب هیئت وزیران صورت پذیراست.
ماده ۶۷- در نقاطی که تاکنون شهرداری تشکیل نشده وبرطبق مقررات این لایحه قانونی باید تشکیل شود هزینه انتخابات انجمن شهرازصندوق مرکزی اداره امورشهرداری‌ها بطوروام پرداخت خواهدشدوپس از تشکیل شهرداری وام مزبورجزدیون در بودجه شهرداری منظورومستردخواهدشد.
ماده ۶۸- شهرداریهایی که اشخاص جذامی ومسلول ودیوانه وهارگزیده برای نگاهداری یامعالجه بتهران یاسایرشهرهامی‌فرستندمطابق معمول باید هزینه نگاهداری ومداوابازگشت آنهاراازاعتبارات شهرداری همان حل پرداخت نمایندواین مخارج باید ازحدود متعارف تجاوزنکندو در صورت تعلل اداره امورشهرداری‌ها می‌تواندمستقیمایابوسیله ادارات دارایی از محل عوارض توام بامالیات برداشت وبه شهرداری مربوط اطلاع دهد.
ماده ۶۹- شهرداری هرسه ماه یکبارمنتها تا پانزدهم ماه بعدصورت جامعی از درامدوهزینه شهرداری را که بتصویب انجمن شهرسیده برای اطلاع عموم باید منتشرو۳ نسخه از آن را بوزارت کشورارسال داردوهمچنین شهرداری مکلف است هرشش ماه یکدفعه آمارکلیه عملیات انجام شده از قبیل خیابان سازی وپل سازی وساختمان عمارات وسایراموراجتماعی وبهداشتی وامثال آن را برای اطلاع عموم منتشرنموده نسخه ایی از آن را بوزارت کشوربفرستد.
ماده ۷۰- کارکنان شهرداری حتی المقدورازبین کارمندان رسمی ومستخدمین دون پایه وجزومامورین تنظیف ورانندگان وسایط نقلیه شهرداری وغیره مطابق پیشنهادشهردارباتصویب انجمن شهرتعیین می‌شوندشهرداریهارونوشت ا بلاغ کارمندان رسمی ودونپایه وجزرابوسیله وزارت کشوربرای اداره بازنشستگی ارسال می‌دارند تا ازحقوق کارمندان مزبورکه مشمول مقررات قانون استخدام می‌باشندکسوربازنشستگی دریافت وبوسیله دارایی محل بصندوق بازنشستگی فرستاده شود و در خدمت آنها در شهرداریهاجزایام خدمت محسوب خواهدشد.
تبصره - در موردپزشکان ومهندسین وداروسازان وقابله‌ها می‌توان باپیشنهادشهردارو تایید فرمانداروتصویب انجمن وحکم وزارت کشورحداکثر تا میزان معادل حقوق پایه قانونی ومزایای آنها بتناسب اهمیت وموقعیت محل مبلغی علاوه بعنوان فوق‌العاده مخصوص پرداخت نمودمشروط براینکه مجموع حقوق ومزایاوفوق‌العاده آنهااز میزان حقوق ومزایایی که دولت بامثال آنهامی‌پردازدتجاوزنکند.
فصل هفتم - در امورمتفرقه
ماده ۷۱- در مواقع رسمی وتشریفاتی شهردارو در غیاب اومعاون شهرداری نماینده شهرخواهدبود.
ماده ۷۲- در قصباتی که فقط در بعضی از فصول برقراری شهرداری لازم باشدبرای فصل مزبوروهمچنین برای چند قصبه که به یکدیگرنزدیک باشندمی‌توان یک شهرداری تاسیس کرد در صورت اخیرتقسیم هزینه به نسبت درآمدهریک از قصبات می‌باشد.
ماده ۷۳- انجمن شهر در هرمحل می‌تواندبرذبایح ومستغلات نیزعوارضی بنفع شهرتصویب کندحداقل واکثراز طرف وزارت کشورپیشنهادو در کمیسیون کشورمجلسین باید تصویب گردد.
ماده ۷۴- برای تکمیل عده اعضای انجمن‌هایی که بموجب قانون شهرداریهامصوب ۴-۵-۳۲۸ تشکیل شده ندازحائزین اکثریت انتخابات سابق دعوت خواهدشدو در صورتی که بشخص دیگری جزاعضای فعلی رای داده نشده باشدبرای همان عده کسری مطابق این لایحه قانونی در محل منظوربدون تقسیم بحوزه‌ها انتخاب بعمل خواهدآمد.
ماده ۷۵- وزارت کشوربرای راهنمایی شهرداریهانقشه‌های ساختمانی وآئین نامه‌های لازم را در هرقسمت تهیه وشهرداری‌ها را آگاه خواهدساخت وظایف انجمن شهروچگونگی ارتباط باوزارت کشوروجزئیات دیگرضمن آئین نامه از طرف وزارت کشورتهیه وبتصویب هیئت وزیران خواهدرسید.
ماده ۷۶- شهرداری باید باتصویب انجمن شهرآئین نامه اجرایی وصل عوارض شهرداری و آب بها وبهای برق و امثال آن را که از اهالی دریافت می‌نماید تدوین وتنظیم نماید. ماده ۷۷- وزارت کشورمی‌تواند در صورت لزوم مجمع عمومی باحضورنمایندگان درمرود کارهای عمومی شهروارتباطات لازمه آنهامذاکره وتصمیمات مقتضی اتخاذنماینده دوره اجلاسیه این مجمع یک هفته وهزینه مسافرت نماینده هرانجمن بعهده شهرداری مربوطه خواهدبود. ماده ۷۸- حوزه شهرداری عبارت از محوطه شهراست واگراختلافی حاصل شدکمیسیونی مرکب از فرمانداروشهردارورئیس دارایی ورئیس اداره ثبت اسنادونماینده انجمن شهر(درصورت وجود) تشکیل می‌شود و به اختلافات رسیدگی وحدودشهررامعین می‌کندوصورتمجلس را برای تصویب بوزارت کشورارسال می‌دارد.
ماده ۷۹- نوشتن هرنوع مطلبی یاالصاق هرنوشته‌ای برروی دیوارهایی شهرممنوع است مگر در محل‌هایی که شهرداری برای نصب والصاق اعلانات معین می‌کندو در این محلهافقط باید به نصب والصاق آگهی اکتفاکردونوشتن برآن نیزممنوع است متخلف علاوه برتادیه خسارت مالکین برطبق آئین نامه امورخلاقی تعقیب می‌شود.
ماده ۸۰- چنانچه بعللی شهرهاویاقصبات فاقد انجمن قانونی باشنداعم از اینکه انجمن مطلقاوجودنداشته باشدیاآنکه عده اعضای آن بحد نصاب مقرر در این لایحه قانونی نرسد تا تشکیل انجمن وزارت کشورجانشین آن خواهدبود.
ماده ۸۱- فرمانداران وبخشداران موظفنددوماه قبل از انقضادوره چهارساله انجمن شهریاقصبه وسائل انتخابات دوره بعدراازهرجهت فراهم نمایندبنحوی که قبل از پایان دوره انجمن انتخابات دوره بعد در محل خاتمه پذیرد.
ماده ۸۲- وزارت کشورموظف است پس از تصویب این لایحه قانونی در ظرف سه ماه آئین نامه‌ای بمنظورتثبیت ورسمی شدن خدمت کاردانهای فنی وآتش نشانی وسایرمامورین فنی ودرجه بندی آنهاتهیه وبرای اجرای بشهرداریهاابلاغ نمایند.
فصل هشتم - در مقررات جزایی
ماده ۸۳- هریک از اعضای انجمن نظارت از مرکزی وشعب ومتصدیان صندوق در اوراق آراتقلب نمایندازقبیل آنکه آنهاراکم یازیادکنندیا در اوراق تغییراسم دهندویاهنگام استخراج آراء اسم داوطلبان را عوضی خوانده یا در دفاترعوضی ثبت نمایندیابدفاترچیزی الحاق کنندیاآنهارابقصدتقلب بتراشندوجعل وتزویرکنند در مراجع قضایی موردتعقیب واقع واز شش ماه تا سه سال زندانی وبه پنجهزار تا پنجاه هزارریال جزای نقدی محکوم خواهندشد. در موردتعویض تمام یاقسمتی از آراصندوق ویاازبین بردن صندوق ودستبردبه آرامرتکب بحداکثرمجازات محکوم خواهدشد. این حکم شامل شرکاومعاونین جرم نیزخواهدبود. ماده ۸۴- هریک از اعضای انجمن نظارت از مرکزی وشعب که بدون علت موجه باعث تعطیل یاتعویق جریان انتخابات را در مدت مقررقانونی بانجمن نظارت مرکزی نفرستندویامعلوم شود که موجبات انجام نشدن انتخابات را در قلمروخودبهرنحوکه بوده باشدفراهم کرده باشند در مراجع قضایی موردتعقیب واقع وبه ششماه تا سه سال زندان وبه پنج هزارریال تا پنجاه هزارریال جزای نقدی محکوم می‌شوند. ماده ۸۵- انتخاباتی که مبنی برتطمیع یاتهدید (جانی - مالی - شرفی) باشدازدرجه اعتبارساقط است تهدیدیاتطمیع کننده اگر از مامورین دولتی یاازاعضای انجمن اعم از مرکزی یاشعب یاازدواطلبان نمایندگی باشدبه ششماه تا سه سال زندانی وبه تادیه پنج هزار تا پنجاه هزارریال محکوم خواهدشدهرگاه تهدیدیاتطمیع کننده غیرازاشخاص مذکورباشدبه زندانی تادیبی از ۳ ماه تا یکسال وجزای نقدی از یکهزارریال تا ده هزارریال محکوم می‌شود. همین مجازاتها به کسانیکه آرا انتخابیه را خریدوفروش نمایندتعلق می‌گیردوقبول کنندگان تطمیع نیزشریک جرم محسوب می‌شوند.
ماده ۸۶- هرکس باشناسنامه ایی که متعلق باونباشدویاباشناسنامه مجعول رای بدهدویاازشناسنامه خودبیش از یک نسخه داشته باشدوباستنادآن بیش از یک دفعه رای بدهدازیکماه تا ششماه زندانی وبه جزای نقدی از پانصدریال تا پنجاه هزارریال محکوم خواهدشدمجازات فوق درباره هرکس که به نحوی از انحا در یکدوره انتخابیه بیش از یکمرتبه رای بدهدنیز مقرراست.
تبصره - در مواردمذکوره فوق انجمن نظارت مرکزی وشعب باید صورت مجلس تهیه وفورا نزدمقامات صالحه بفرستند.
ماده ۸۷- کسانیکه بموجب مقررات این لایحه قانونی محکومیت قطعی پیداکنندازحق انتخاب کردن وانتخاب شدن در دودوره محروم خواهندشد.
ماده ۸۸- در نقاطی که انجمن قانونی وجودنداردویاتشکیل آن به عللی متوقف مانده وزارت کشورمکلف است که تاریخ شروع انتخابات جدیدراپس از فراهم شدن وسایل اعلان کند.
ماده ۸۹- از تاریخ تصویب این لایحه قانونی کلیه قوانینی که با این لایحه قانونی مغایرت داردملغااست.
ماده ۹۰- وزارت کشورودادگستری وبهداری وفرهنگ ماموراجرای این لایحه قانونی می‌باشند. برطبق قانون اعطای اختیارات مصوب ۲۰ مرداد۱۳۳۱ لایحه قانونی شهرداری مشتمل بر(۹۰) ماده و(۱۴) تبصره تصویب می‌شود.
بتاریخ ۱۱ آبان ماه ۱۳۳۱ نخست وزیر - دکترمحمدمصدق.
شماره ۱۳۷۵۸ ۱۴-۸-۳۱ لایحه قانونی اصلاح ماده ۴۳ قانون مجازات مرتکبین قاچاق ماده ۱- ماده ۴۳ قانون مجازات مرتکبین قاچاق اصلاحی اسفندماه ۱۳۱۵ بطریق ذیل اصلاح می‌گردد:
ماده ۴۳- وارد وخارج کردن اسلحه ناریه ومهمات جنگی وفشنگ وموادمحترقه واسلحه شکاری واسلحه سردجنگی ممنوع است مگربااجازه دولت ساختن وحمل ونقل اواشتغال بکسب وخریدوفروش وتعمیرونگاهداری وکلیه امورمربوطه به هر نوع اسلحه ناریه ومهمات جنگی وفشنگ وموادمحترقه وباروت واسلحه شکاری واسلحه سردجنگی ممنوع است مگربااجازه قبلی وزارت دفاع ملی متخلفین از مقررات فوق به سه ماه تا سه سال حبس تادیبی یابه سیصد تا ده هزار ریال جزای نقدی بابهردومجازات محکوم می‌شوند. ماده ۲- وزارت دادگستری - وزارت دفاع ملی - وزارت کشور - وزارت دارایی - ماموراجرای این لایحه قانونی می‌باشند. برطبق قانون اعطای اختیارات مصوب بیستم مردادماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی اصلاح ماده (۴۳) قانون مجازات مرتکبین قاچاق مشتمل بردو ماده تصویب می‌شود. بتاریخ چهاردهم آبان ماه ۱۳۳۱. نخست وزیر - دکترمحمدمصدق