مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۳۶
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۲۵۸
۱ شنبه ۲۵ آبان ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۳۶
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۳۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۵ شنبه پانزدهم آبان ماه ۱۳۳۱
فهرست مطالب:
- ۱ - تصویب صورت مجلس
- ۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: جلالی - حاج سیدجوادی - اخگر – شهیدی
- ۳ - تقدیم لایحه ملی شدن امور تلفن بوسیله آقای وزیر پست و تلگراف و تلفن بقید دو فوریت و تصویب دو فوریت آن
- ۴ - بیانات آقایان: وزیر فرهنگ و وزیر امورخارجه راجع به تحریکات آقای تولیت در قم
- ۵ - طرح و تصویب لایحه تمدید فرمانداری نظامی در تهران و حومه
- ۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
مجلس در ساعت ده و ۴۵ دقیقه صبح بریاست آقای محمد ذوالفقاری (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - جلسه رسمی است صورت غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود(بشرح آتی قرائت شد)
غائبین بااجازه - آقایان: مکی - مهندس حسیبی - مدرس - شادلو- اورنگ - عامری
غائبین بی اجازه - آقایان: دکتر امامی - بهادری - فتحعلی افشار- دادور- امیرافشار - معتمددماوندی - محمدحسین قشقایی - راشد- تولیت - ناصرذوالفقاری - میراشرافی
دیرآمده بااجازه - آقای منصف یک ساعت و۱۵ دقیقه
دیرآمدگان بی اجازه - آقایان: فرزانه ۴۵ دقیقه - دکتر کیان ۴۵دقیقه - دکتر ملکی ۵۵ دقیقه - صراف‌زاده یک ساعت ونیم - شبستری یکساعت ونیم - دکتر مصباح‌زاده - یکساعت و پانزده دقیقه.
نایب رئیس - نسبت بصورت مجلس اعتراضی هست؟
ناصر ذوالفقاری - بنده عرضی دارم در دو جلسه قبل بنده مریض بودم اجازه هم از مقام ریاست گرفته‌ام خواهش می‌کنم که دستور بفرمایید که تصحیح شود.
نایب رئیس – بسیار خوب اصلاح می‌شودآقای مشار
یوسف مشار- دربعضی جاهای صورت مجلس بجای هست نیست نوشته شده که تقدیم می‌کنم استدعا می‌کنم دستور بفرمایید اصلاح شود.
نایب رئیس - آقای دکتر ملکی
دکتر ملکی - بنده هم ازهیات رئیسه تقاضای اجازه کرده بودم و اگر دیر آمدم اجازه داشته‌ام.
نایب رئیس - آقای اقبال
اقبال - بنده عرض کردم سه بار به آقای وزیر دارایی کتبا نوشته‌ام
نایب رئیس - راجع بچه؟
اقبال - عرض کردم سه بار راجع بحقوق مستخدمین شهرستانها مستخدمین دولتی نوشته‌ام.
نایب رئیس - سوال فرموده‌اید؟
اقبال - راجع بصورت مجلس است بنده عرض کردم که نوشته‌ام و در صورت مجلس نوشته شده‌است بایشان عرض کردم.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای شبستری
شبستری - نام بنده را هم در جلسه ۱۳ آبان دیرآمده نوشته‌اند و بنده مطلقا دیر نیامده‌ام و از اول وقت حاضربودم و حتما اشتباه شده‌است.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود دیگر نسبت بصورت مجلس اعتراضی نیست؟ آقای قنات‌آبادی
قنات‌آبادی - دراین قسمت ازبیانات بنده که عرض کرده بودم که این آقایان آنوقتی که ملت می‌گفتندکه مابایدبا استعماردرسراسرکشورمبارزه کنیم جمله (ملت می‌گفت) نوشته نشده وحذف شده‌است که بایداصلاح شود.
نایب رئیس - اصلاح می‌شودآقای زهری
زهری - یک اشتباهاتی است که تصریح می‌کنم وتقدیم می‌کنم به تندنویسی
نایب رئیس - دیگراعتراضی به صورت مجلس نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت جلسه سه شنبه سیزدهم آبان ماه تصویب شد
- بیانات قبل از دستور آقایان: جلالی - حاج سیدجوادی - اخگر – شهیدی
ویرایش۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: جلالی - حاج سیدجوادی - اخگر - شهیدی
نایب رئیس - نطق قبل از دستور شروع می‌شودآقای جلالی
جلالی - همکاران محترم بخوبی مسبوقند که نزدیک یکسال و چندماه است جناب آقای دکتر مصدق زمام امور کشور را در دست دارند و در این مدت به نمایندگی افکار عمومی منویات مردم ایران و مقتضیات سیاسی و ملی مملکت را در مقابله با اجانب اجرا می‌کنند و بمحض زمامداری معظم له طبقات مختلف مردم منتظرانجام اصلاحات اساسی بدست ایشان بودند زیرا آشنایی مردم این مملکت به افکار و عقاید و مخصوصا تجربیات پنجاه ساله ایشان موجب پیدایش چنین انتظاری می‌شد ولی مطلعین و کسانی که در امور سیاسی وقوفی داشتند می‌دانستند در آن شرایط و در آن اوضاع و احوال خاص اقدامات حادی در زمینه اصلاحات عمیق نبود زیرا یقینا در موقعی که لازم بوده دولت با نمایندگان شرکت سابق و فرستادگان کشورهای خارجی دور یک میز بنشینند و از حقوق و منافع ایران دفاع کنند اقدامات تند و حاد موجب می‌شد که تشنجی در اوضاع جامعه بوجود آید در صورتیکه در آن شرایط تمام قوای ملی بسیارلازم و ضروری بود و بهمین دلیل مراکز مسئول و مطلعین از مردم ایران و حتی جمهور مردم اوضاع مالایطاق اجتماعی را بخاطر موفقیت در یک جدال مقدس تحمل می‌کردند تا دولت بکارخود ادامه دهد. ولی پس از جریانات اخیرکه منجربه قطع رابطه شد شرایط تغییرکرد همین اصول و فروع منطقی که در شرایط مخصوصی ایجاب می‌کرد که اقدامات تندی بعمل نیاید امروزحکم می‌کند دست باصلاحاتی زده شود درست است که بالاخره بن بست نفت شکسته خواهدشد و مسلم است که نتیجتا مجبورند که تسلیم نظریات اساسی ملت ایران گردند. ولی سیاست عمومی ما باید در سال حال حاضر براساس مقاومت بناشود و برای این منظور باید اصلاحات اساسی و عمیق در تمام تشکیلات بدون فوت دقیقه شروع شود زیرا جز درآن صورت مقاومت تحقق پیدانمی‌کند (صحیح است) پس از بیان این مقدمه با اینکه اصل دوم قانون اساسی را متذکرهستم که نمایندگان مجلس شورای ملی در امورسیاسی و معاشی نماینده قاطبه اهالی مملکت هستند ولی هر نماینده از نظر ورود و وقوف بامور حوزه انتخابیه خود اصلاحات ضروری و فوری را برای توجه مسئولین عنوان نماید باینوسیله قسمتی از وظیفه خود را که عبارت از توجه دولت و اطلاع نمایندگان محترم باید عرض کنم شهرستان که در شصت کیلومتری تهران وزی رگوش مسئولین قراردارد چه پیش از شهریور و چه بعد از شهریورهیچگاه مورد توجه واقع نشده‌است و کشاورزان صبور و زحمتکش دماوند و فیروزکوه و قرا و قصبات منطقه از آن وسائل ابتدایی زندگی هم محرومند البته سرنوشت آنها از تقدیرمیلیونها نفر کشاورزکه در مملکت ما زندگی می‌کنند جدا نیست ولی بعضی مسائل است که فوریت دارد وضع بهداشت باندازه ایی رقت باراست که نمی‌توان وجودی برای آن قائل شد در تمام دماوند و فیروزکوه و قرا اطراف دو یا سه درمانگاه بدون دارو با وسایل ناقص وجود دارد که هیچگاه متناسب با جمعیت آنجا نیست مدتیست یک درمانگاه در شهردماوند احداث شده وزارت بهداری تاکنون برای استفاده مردم و ترتیب وسائل آن اقدامی بعمل نیاورده‌است. عرض بنده این است که اگر این تشکیلات دولتی بخواهد مناسب با امکانات خود کار کند با همین وضع ناقص می‌تواند صورت بهتری بامور مملکت بدهدعیب این است که نتیجه عمل دستگاههای دولتی با وظایف و مسئولیت آنها مطابقت ندارد بهر حال بنده از وزارت بهداری تقاضا می‌کنم توجهی به بهداری آن سامان بکند درمانگاه دماوند که ساختمانش حاضر است قابل استفاده قرار دهند مدتیست درمانگاه دماوند پزشک ندارد و بوضع رقت باری بسر می‌برد یک درمانگاه در ارجمند فیروزکوه نیمه تمام است که با بذل توجه مختصر وزارت بهداری قابل استفاده می‌گردد امیدوارم وزارت بهداری توجه سریع و عاجلی بعرایض بنده نموده و بهداشت مردم محروم دماوند و فیروزکوه را از وضع نگران کننده موجود نجات دهند از نمایندگان محترم اجازه می‌خواهم که چند تذکر مختصر دیگرهم بدهم که یکی مربوط به سازمان برنامه‌است چندین سال است که سازمان برنامه تاسیس شده‌است و متاسفانه نمی‌دانم بچه مناسبت دماوند و فیروزکوه مورد توجه جدی قرار نگرفته و فقط در اوایل فروردین ۳۱ اقدام به تاسیس شرکت تعاونی نموده که از این جهت از طرف مردم دماوند سپاسگذارم ولی چند راه خیلی کوتاه و نیمه تمام وجوددارد که با هزینه مختصری آسایش هزاران نفر کشاورز را فراهم و تسهیلات موثری در توسعه امور کشاورزی این ناحیه بوجود خواهدآمد و همه جا هم مردم حاضربه همکاری با سازمان برنامه هستند راهی که بدماوند از جاده هراز از راه مشا متصل می‌گردد راه نیمه تمام فیروز کوه بارجمند و تسطیح راه گیلان دماوند راه مرا که با فواصل بسیار مختصر است بهترین کمک موثری است که سازمان برنامه و وزارت راه با هزینه مختصر می‌تواند به مردم دماوند و فیروزکوه بنماید بنده مصرا از وزارت راه و سازمان برنامه تقاضا می‌کنم بررسی و انجام این امور را در برنامه کار خود قرار دهند نتیجه مذاکرات قبلی اینجانب با مقامات ایرانی اداره اصل چهارم ترومن و اولیای سازمان برنامه در زمینه حفرچاه و احداث درمانگاه در قراسربندان جبلارد گیلان و جابان و توجه بوضع بهداشت سایر قرا دماوند و فیروزکوه مامورین اصل چهارم با همکاری سازمان برنامه فقط در دهستان سربندان مشغول حفر چاه شده‌اند امید است سازمان برنامه و وزارت بهداری اصل چهارم را بانجام تقاضای مربوط بدهستان‌های دیگر هدایت نمایند. به مناسبت باید در اینجا مخصوصا توجه وزارت راه را به راه هراز جلب نمایم که پس از مخارج میلیون‌ها تومان بعد از شهریور بیست بصورت رقت باری افتاده و هرسال که بگذرد مقادیر قابل ملاحظه هزینه و زحمات صرف شده بهدر می‌رود اهالی مازندران طومارها و تلگرافهای متعددی برای اینجانب فرستاده‌اند و تقاضای اتمام این راه مهم و موثر را دارند و یقینا این راه از نظرمقامات وزارت راه مستورنیست و در اولین فرصت باتمام آن شروع خواهند نمود اینجا بنده لازم می‌دانم تشکرات خود را بحضور اعلیحضرت همایونی که دهقانان رودهن را صاحب زمین فرموده‌اند و با تقسیم املاک رودهن موجبات بهبود زندگی کشاورزان این دهستان رافراهم نموده‌اند تقدیم بدارم و برای توجه اعلیحضرت همایونی باید عرض کنم که کشاورزان مشاء دماوند که نزدیک برودهن می‌باشد منتظرند که عواطف ملوکانه راجع به تقسیم املاک شامل حال خود ببینند و بدیهی است برای تکمیل این اقدام خداپسندانه دستور صدور وسایل کار کشاورزی از قبیل بذر و کمکهای دیگر مورد تقاضا است از وزیر فرهنگ جناب آقای دکتر آذر تقاضامی‌کنم که توجه سریعی بوضع فرهنگ دماوند بنمایند زیرا اکنون که دو ماه از سال تحصیلی می‌گذرد دبیرستان منحصربفرد دماوند دارای دبیر کافی نیست و وقت محصلین تلف می‌شود جناب آقای دکتر فاطمی وزیر امور خارجه در پشت این تریبون فرمودند که نمایندگان باید با تنظیم نقشه‌های مفید دولت را در انجام اصلاحات یاری کنند این تذکربسیار بمورد و صحیح است و اساسا علت وجودی مجلس شورای ملی هم همین است ولی عرایض بنده در مورد اصلاحات فوری حوزه انتخابیه و یا فرق نمی‌کند نسبت بتمام مملکت بشرط نظارت و کمی سرعت عمل قابل اجراست و همین دستگاه باتمام نقایص اگر بخواهد می‌تواند انجام دهد در خاتمه معروض می‌دارم جریانی بسیار تاسف آور در قریه آب سرد دماوند روی داده که منجربه قتل یکی از زارعین و مجروح شدن چند نفرشده‌است این جریان شدیدا مورد تاسف و اعتراض اینجانب می‌باشد و جدا و مصرا از وزارت دادگستری و وزارت کشور می‌خواهم که حقیقت موضوع را روشن نمایند. چند دقیقه از وقتم که مانده به آقای قنات‌آبادی می‌دهم
نایب رئیس – دیگر وقتی باقی نمانده آقای حاج سیدجوادی
حاج سیدجوادی - آنچه قابل تذکراست این است که ما در یک حصاری هستیم که در و پیکر آن خرابست و رشد حقیقی بعقیده من قیام مغزدار و نهضت واقعی هم درست نرسیده‌است هنوز ابجد خوان مکاتب رشد و رقاء هستیم و ما می‌خواهیم در مقابل اجانب عرض اندام کنیم باین معنی که خودمان را تطبیق کنیم تا برسد زندگی مان به آنها و بتوانیم تشکیلات و تشریفاتمان را کاملا روبراه کنیم این وضع درهم وبرهم بازاریان و ریختن اجناس بیمورد دیگران را به بد وضعی انداخته‌است ما باید قناعت کنیم به آنچه که داریم (صحیح است) و تا حدودامکان هم زیر بار تحمیلات دیگران نرویم (صحیح است) تا حدود امکان مگر وقتی که ناچارشدیم ناگزیرشدیم آنهم با یک حساب دقیقی روی موازین اقتصادی از ملل دیگر عالم یک جنسی بگیریم و در مقابلش هم جنسی که همان ارزش را داشته باشد بدهیم من گاه وقتی که آزادانه گردش می‌کنم بدهنه بازار و میان و بازار فروشنده و خریدار هر دو را مشاهده می‌نمایم که عملشان تکذیب می‌کند ادعایشان را قطع نظر از عنوان دینی که وظیفه ماست و باید زیر بار کسانیکه دشمن قرآن هستند نرویم و مملکتمان را بازار آنها قرار ندهیم و بعباره اخری جیب خودمان را خالی و جیب آنها را پرنکنیم و در صدد تضعیف خودمان و تقویت دیگران برنیاییم قطع نظر از آن ما نمی‌خواهیم حیثیت و شئون مملکتمان را کاملا حفظ کرده باشیم باید یک مملکتی راازهمه جهات حفظ کرده باشیم بایدیک مملکتی باشیم که بتوانیم خودمان راازهمه جهات حفظ کرده باشیم وپولمان بی جهت هدرنرود من با رفتن زواربه کربلا با این وضع اقتصادی و بی پولی و تهی بودن خزانه مملکت البته حاضر نیستم ولی چیزی را که من مورد انتقاد قرارمی‌دهم عزیز دردانه‌های مملکت با پول زیاد و ارزهای فراوان برای گردش و تفریح بخارج کشورمی‌روند که هر کدام خرج چند زائر را می‌کنند (صحیح است) و با یک تجملات و تشریفاتی و به آن گردش خودشان هم عنوان مطالعه می‌دهند آنچه که مورد پسند من نیست این است باید کاملا نگذاشت و در مملکت را خوب بست نه اجناس آنها را گذاشت وارد شود و نه اینکه کسانی بیمورد از مملکت خارج شوند این را نمی‌توانم تحمل کنم و از طرف دیگر دولت قانونی بگذارند و جلوی واردشدن اجناس را کاملا بگیرد گرچه ما تاکنون از وجود قانون استفاده نکرده‌ایم برای اینکه مجری نداشته‌ایم و اجرای قانون همیشه بدست اندازی می‌رسد و باشکال بر می‌خورد این است که من تقاضا می‌کنم از همکاران رشیدم که سمت سرپرستی ملت را قبول کرده‌اند وعهده دار سعادت و رفاه وآسایش آنها هستند خودتان را نمایندگان ملت معرفی می‌کنید یک قدم شاهانه ایی بردارید و عملا خودتان را ملبس کنید بلباس وطنی البته با این قید که متصدیان امور کارخانه‌ها هم تحت نظارت دقیق قرار گیرند که در مواردی سوء استفاده نکنند (صحیح است) و با یک حساب دقیق آنچه را که ماداریم در قدم اول خودمان عمل کنیم بعد هم تقاضا کنیم از ملت که وضعش را با ما تطبیق کنند طومارهای زیادی هم رسیده و حتی برای من از چند شهرستان نامه رسیده و تقاضا کرده آنروزیکه شما می‌خواهید تعیین کنید برای پوشیدن لباس وطنی و تحریم کنید آنچه را که در شئون اجتماعی و امور مملکتی ما ارزش ندارد آنروز را معین کنید که ما هم همینطور عمل کنیم چیز دیگری که اسباب افتضاح است این هر چه می‌خواهی یک تومان هرچه می‌خواهی یک قران است که با یک شور و شعفی می‌گوید هر چه می‌خواهی یک تومان مثل اینکه یک مملکتی را می‌خواهد در مقابل بدهد مردم هم با ذوق زیادی استقبال می‌کنند برای لباس وطنی یک نگرانی هم داشتم و آن راجع باین فکلیهای مملکتمان بود گفتم اگر ما بخواهیم تجویز کنیم لباس مملکتمان را با این درز نکته هایمان چه می‌شود کرد (خنده نمایندگان) (عبدالرحمن فرامرزی - تمام فکلیهای مملکت ما یک صدم مردم مملکت هم نمی‌شوند) بشاهم می‌رسد من فکرکردم که آنها چه می‌شوند و چطور زیر بار لباس وطنی می‌روند برای اینکه من تمام قماش‌ها و پارچه‌های این مملکت را ندیده بودم و آنچه که من مورد استفاده‌ام قرارمی گیرد برای بچه‌های خودم همین کازرونی‌های محصلی است بعد دیدم پارچه‌های خوبی هم هست (یکی از نمایندگان – بسیار عالی) در نهایت قشنگی که رقابت می‌کند با بهترین پارچه‌های خارجی و این نگرانی که تکلیف ما با فکلیها چیست آقای مهندس غروی اینهم از بین رفت (خنده نمایندگان) عرض دیگری که دارم یکعده ایی شکایت کرده‌اند به برادر ارجمندم و همکار رشیدم حضرت آقای صفایی و به من که شرکت هواپیمایی لوانتور در موسم حج به آنهاظلم و تعدی زیاد کرده وقراردادبا آنها کرده که اینها را ازراه شام بحج ببرد وآنجادبه درآورده یک پول اضافی گرفته وآنها رافرستاده به مصرودرمصرهم سرشان کلاه گذاشته و اضافه دیگری گرفته‌اند و بطور خلاصه از هر نفری هفتصدتومان اضافه گرفته این راباید مورد توجه قراردادکه این ظلم وتعدی جبران شود وپول‌های مردم را برگرداند (صفایی - پولهای مردم را بایدبرگرداند ۲۷ نفرشکایت دارند نفری ۷۰۰ تومان اضافه گرفته) یک نامه ایی هم ازطرف انجمن محلی شمال غرب رسیده بوسیله من که اظهارخوشنودی ومسرت ازبسته شدن مجلس سنا کرده‌اند وانحلال دائمی آنراخواستارندکه خدمت رئیس تقدیم می‌شود وباقی وقتم را هم خدمت آقای اخگر تقدیم می‌کنم.
اخگر - متشکرم
'نایب رئیس -'متن ضخیم سه دقیقه بیشترنیست.
حاج سیدجوادی - بس است همین سه دقیقه (خنده نمایندگان)
اخگر - چنددقیقه هم ازآقای شهیدی می‌گیرم. بنده تابحال قبل ازدستورصحبت نکرده‌ام برای اینکه معتقد هستم از این صحبتها نتیجه‌ای گرفته نمی‌شود و بایستی هر صحبتی که داریم از طریق مقتضی اقدام کنیم تانتیجه هم حاصل کنیم ولی بعضی از مطالب است که ناچار باید در اینجاعرض شود و بهیچ طریق دیگری انجام پذیرنیست یک مساله هست که اشتباه بزرگی شده دول متجاوز و متعدی بحقوق ایران را استعماری می‌نامند استعماری یعنی یک کسی که می‌رود یک جایی را آباد می‌کند و از آبادی آنجا به نفع خودش استفاده می‌کند ولی دول متجاوزنسبت بما تا بحال سیاست اضمحلال داشته‌اند نه استعمار(صحیح است) کدام دولت آماده‌است اینجا آبادی کرده‌است که بخواهد از آن آبادی خودش استفاده بکند که ما حالا با استعمارگر و استثمارگر حرفی داشته باشیم آنها آمده‌اند اینجا خراب کرده‌اند این لغت بسیار بی معنی و نامفهوم است دیگر اینکه از خارج خیلی از من می‌پرسند با اینکه فراکسیون نهضت ملی هم با هم یکرنگ هستند چطورمی‌شود که بعضی وقت‌ها در جلسه علنی مجلس با هم میانشان اختلاف ایجاد می‌شود می‌خواستم عرض کنم که این فراکسیون در یک هدف متفق است ولی البته در جزئیات ممکن است سلیقه‌ها مختلف باشد در اینکه هدف یکی است و اعضای فراکسیون هم همه متوجه آن هدف هستند و هیچوقت ازآن هدف برنمی‌گردند هیچ کسی اشتباه نکند اگر صحبتهایی می‌شود این صحبتها راجع به سلیقه شخصی و نظرهایی هست که دارند والا هیچ مربوط به اتحاد و اتفاقی که بنحو کامل دارند نیست (صحیح است) مطلب دیگری که می‌خواستم عرض کنم این است که علت طرفداری مردم از جناب آقای دکتر مصدق بیشترش برای این مبارزه ایی است که با بیگانگان پیش گرفته‌اند مردم از دست مظالم بیگانه بجان آمده‌اند و حال که موفق شده‌اند ایشان در این مبارزه پیروزشوند موقعی است که عمال بیگانه را هر که می‌خواهد باشد باید از جایش او را خارج کرد و کار ایرانی بدست ایرانی اداره شود (مهندس زیرک‌زاده - صحیح است) وهمچنین الان همه مردم منتظرند که دولت اصلاحاتی در همین دستگاه حکومت بکند که این دستگاه بطوری که لازم و باید و شاید است بگردد با توجه باین نکته که اصلاحات داخلی تازه تصمیم گرفته شده‌است شروع شود و این اصلاحات هم مطالعه لازم دارد و اصلاح بی مطالعه هم بجای سود زیان میرساند البته تقاضاداریم همانطورکه تصمیم گرفته‌اند و کمیسیونهای مختلف مشغول هستد که تسریع شود که هر چه زودتر دستگاه حکومت از اشخاص فاسد اصلاح شود و بجای مخارج زائد و تشریفات غیر لازم صرف امور تولیدی شود بودجه هر قدر بیشترممکن است صرف امور تولیدی شود و کار برای بیکاران تهیه شود مطلب مختصر دیگری که می‌خواستم عرض کنم توجه آقایان را جلب می‌کنم به شهرستان بوشهر و عرض می‌کنم که فقیرترین مردم شمال غنی ترین مردم بوشهراست مردم بوشهر آب ندارند نان ندارند بهداری ندارند هیچ ندارند در صورتی که چشم و چراغ بنادر ایران بوده‌است ولی امروز چنان بوضع فلاکت باری افتاده‌است که واقعا انسان بحال آنها رقت می‌کند و بنده می‌خواستم استدعا کنم از نمایندگان محترمی که در کمیسیونهای مربوطه تشریف دارند توجه بامور بوشهر داشته باشند همه جا باید اصلاح شود و آباد شود ولی آنجاییکه بیشتر احتیاج دارند البته مقدم خواهندبود و شهرستان بوشهر از هر حیث چون در این چند سال بهیچوجه توجهی بهش نشده‌است محتاج توجه بیشتری است و این استدعا را از رفقای خودم دارم که در کمیسیونهای مربوطه این توجه را داشته باشند.
نایب رئیس - آقای شهیدی
شهیدی – در امور سابق چون ملت ایران در امر انتخابات مداخله ایی نمی‌کرد و دولتهای خائن با تعویض صندوق و اعمال زور و قدرت افرادی را بنام نماینده به مجلس می‌فرستاد تکلیف مردم و نمایندگان خیلی روشن بودند مردم با نمایندگان کاری داشتند و نه نمایندگان انتصابی ارزشی برای خواسته‌های ملت قائل بودند (صحیح است) زمامداری جناب آقای دکتر مصدق و انتخابات دوره هفدهم به آن صحنه‌های رقت انگیز خاتمه داد و مردم توانستندآزادانه و معقولان در سرنوشت خودشان تا آنجا که مقدورشان بود دخالت کنند و نتیجتا امروز می‌بینیم بحمدالله یک مجلسی بوجود آمده‌است که با صمیمیت دوشا دوش جناب آقای دکتر مصدق داریم پیش می‌رویم و بحمدالله تا امروزهم موفقیت‌های بسیار شایانی نصیب ما شده‌است (صحیح است) البته تمام طبقات وطن پرست کشور بر علیه شرکت غاصب سابق نفت با اتحاد و اتفاق کلمه و توحیدعقیده فداکاری کردند قربانی دادند. تا امروز بحمدالله برای ملتهای شیفته آزادی و استقلال یک مشغل فروزانی را روشن کردند و البته در آن موقع که مذاکرات نفت در جریان بود و ما در یک موقعیت حساس قرارگرفته بودیم ملت ایران نمی‌توانست از افتخارات گذشته خودش چشم بپوشد و در یک موقعی که دولت ایران سرگرم یک موضوع حیاتی بود سرگرم مبارزات داخلی بشود و دولت را مشغول بامورداخلی بکند اما امروز که بحمدالله شاهد موفقیت به دست آمده و با قطع رابطه با انگلستان فرصت و مجالی برای رسیدگی بامور داخلی بدست آمده بنده از آقایان نمایندگان محترم و هم چنین ازدولت تقاضادارم که برای بدبختی‌ها ومحرومیتهایی که ثمرات عمل همان دولت استثمارطلب است فکراساسی بکندودردرجه اول مسئله امنیت است امروزدراثرخیانتها وتحریکات مزدوران اجنبی در سرتاسر کشور ما آشفتگی‌هایی است همه جا ضرب و جرح و قتل وجوددارد در همین اصفهان در چند روز قبل در روز روشن در ظرف شش ساعت ۳۳ نقطه شهر را غارت کردند و اموال مردم را برده‌اند نتیجه عدم تنبیه مجرمین اثر کرده بحوزه انتخابیه خود بنده که دویست هزار مردم زحمتکش بدبخت وطن پرست دارد که در بدترین شرایط دارند زندگی می‌کنند الان اطلاع به بنده رسیده‌است که عده‌ای از مزدوران خارجی با جیپ اوراقی را بین کشاورزان توزیع می‌کنند برای تحریک و ایجاد آشوب بنده مخصوصا از جناب آقای وزیر کشور استدعا می‌کنم از فرماندار بخواهد که چه اقدامی شده‌است؟ امنیت یک موهبت عظیم و پر ارزشی است که اگر ملتی از آن محروم باشد تمام محرومیت‌ها نصیب آن ملت خواهد شد الان در همین کارخانجات اصفهان در نتیجه عدم جلوگیری از همین آشوبگرها سبب شده‌است که اخلال گران در کارخانجات رخنه کرده‌اند. این کارخانجات با خون جگر و با صرف هزینه‌های کمرشکنی برای ملت ایران تاسیس شده این کارخانجات مال ملت ایران و هزاران کارگر وطن پرست و زحمت کش ایران است و الان همینطور که جناب آقای حاج سیدجوادی فرمودند صنایع این کارخانجات با صنایع خارجی از حیث طرح و رنگ و قیمت رقابت می‌کند ولی بواسطه عدم توجهی که از طرف دولتهای گذشته شده‌است امروز آن مصنوعات رویهم انباشته شده و ممکن است بزودی کارخانجات دچار ورشکستگی بشوند و در این مورد هم تمنا دارم از جناب آقای وزیر کشوریادداشت بفرمایند راجع بوضع کارخانجاتی که فعلا در آنجا کارگران مشغول تحریک شده‌اند مراقبت بشود موضوع دیگرراههای ایران است راههای ایران یکی پس از دیگری دارد خراب می‌شود بنده برای مثال راه ازنای اصفهان به فریدن را عرض می‌کنم این راه از لحاظ اهمیت اقتصادی که دارد خودشان اسمش را شاه راه گذارده‌اند این راه سیصد کیلومتر طول دارد و برای حمل غله و موادنفتی استان دهم کوتاهترین راهی است برای جنوب و برای حمل غله وموادنفتی که الان از راه قم حمل می‌شود تقریبا۲۷۰ کیلومتر کوتاه می‌شود عرض کردم این راه از لحاظ اهمیتی که دارده اسمش را شاه راه گذاشته‌اند اما این شاه راهی که پنجاه فرسنگ یعنی سیصد کیلومتر است از شهریور۲۰ شروع شده‌است و تا حالاکه یازده سال است هنوز تمام نشده‌است (مهندس زیرک‌زاده – مشغولند آقای شهیدی) بله یازده سال است که مشغولند (مهندس زیرک‌زاده – حالا جدامشغولند) بنده تشکر می‌کنم البته آقای وزیرراه که یک وزیر جوان پرسابقه ایی هستند و عده فرمودندکه انشاء الله قبل از فصل تمام بشود هم چنین موضوع آسفالت راه نجف آباد است که این هم پنج فرسنگ است. راهی است عادی ولی آقایان آمدند آسفالتش بکنند بکلی از صورت عادی خارجش کردند و یک مشت سنگ و کلوخ آنجا ریخته‌اند و شنیده‌ام که چند صد هزارتومان سوء استفاده کرده‌اند این موضوع را هم بنده به آقای وزیر راه یادآوری کردم مرقوم فرمودند که قبل از انقضای فصل خاتمه پیدا بکند حالا این فصل چه فصلی است و سال چه سالی است بنده اطلاع ندارم موضوع دیگر موضوع بهداشت و فرهنگ هست بنده یقین دارم این موضوع مبتلا به همه آقایان است و بنده نباید تشریح بکنم ولی برای مثل همان حوزه انتخابیه فریدن را عرض می‌کنم که خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل سیصد هزار نفرمردم فریدن و نجف آباد دو طبیب دارند من نمی‌دانم وقت این آقایان طبیب‌ها چطور صرف می‌شود برای معالجه سیصد هزارنفر ولی آنچه که یقین دارم وزارت بهداری که بنده البته باید تشکربکنم که هم وزیربهداری و هم سرپرست بنگاه کل دارویی که حقا هر دو لایقی هستند و تا آنجا که مقدورشان بود برای کمک به فریدن از لحاظ بهداری و دارو دریغ نداشته‌اند (شمس قنات‌آبادی - سرپرست کل دارویی کیست) خودتان بهتر از بنده می‌شناسید همه می‌شناسند آقای فضل الله خان معظمی است و بسیار مرد شایسته‌ای است عرض کنم حضورتان وزارت بهداری که پول ندارد اعتبار ندارش اعتبارش متناسب جمعیت نیست طبیب حاضرنیست برود در فریدن یا در شهرآقای حاج سیدجوادی با یک مبلغ ناچیزی (جلالی - دماوند را هم بفرمایید) دماوند هم همینطور آنجا می‌گویند که ما پول می‌خواهیم اجازه خانه می‌خواهیم همانطور که از طرف سازمان شاهنشاهی خانه دادند برای ما هم خانه بسازید بما هم کمک بشود باین ترتیب ما دچار محظورشدیم بنده خواستم از دولت تقاضاکنم که یک فکری بفرمایند برای اینکه اطبا تشویق بشوند بولایات بروند الان در خود بیمارستانهای تهران در هرکدام شصت هفتاد طبیب است که هیچ کاری ندارند ولی وقتی می‌خواهندبه ولایات بروند حاضر نیستند می‌گویند خرج سفرمی‌خواهیم و فلان می‌خواهیم بنابراین استدعامی‌کنم هم آقایان و هم دولت در این مورد کمک بفرمایند و توجه بیشتری بشود راجع به فرهنگ هم البته بنده نمی‌خواهم از برنامه فرهنگی انتقادی بکنم چون فرصتی هم نیست و بعلاوه آقای وزیر فرهنگ هم مشغول هستند که برنامه اساسی تنظیم بکنند فقط استدعایی که دارم داد مردم همه جا بلنداست اطفال مردم رنج برده‌اند تحصیل کرده‌اند و الان اولیای آنهاشاهد ولگردی وقت گذرانی آنها شده‌اند الان دو ماه از سال تحصیلی گذشته آقای وزیر فرهنگ لطف فرموده ند دستور فرموده‌اند که کلاس اول متوسطه در فریدن تشکیل بشود و من هنوز یقین دارم بواسطه نداشتن وسایل در آنجا مردم مشغول بدبختی و بیچارگی هستند این را خواستم استدعا کنم (حاج سیدجوادی - اشتغال خوبی است) (قنات‌آبادی - همه جا همین طوراست) (وزیرفرهنگ - با تصویب لایحه اضافه بودجه که داده شده‌است درست می‌شود) این را شهرداری فریدن کمک کرده ماهی سیصد تومان کمک کرده این را مردم خودشان کردند البته از جنابعالی تشکر می‌کنم که تسریع فرمودید در مورد وزارت دارایی و دادگستری و کشاورزی خیلی دردهای بیدرمان هست که بنده فعلا بایستی در این موارد سکوت کنم چون نسبت باین کابینه حسن اعتماد دارم و باقدامات شخص نخست وزیرمحبوب ماهمیشه امیدوارهستیم که موفق بشوندوفعلاعرایضی که درباره وزارت دارایی ودادگستری دارم چون آقایان وعده داده‌اند ضمن سازمان این دو وزارتخانه اصلاحاتی بشود موکول می‌کنم به اینکه سازمانش را ببینیم و معجزه اش را ببینیم و بعد مطالب خودمان را بعرض برسانیم و چون آقایان ناظرزاده و قنات‌آبادی وقت خواسته بودند وقتم را خدمت آقایان تقدیم می‌کنم
ناظرزاده - متاسفانه وقتی باقی نگذاشتید
قنات‌آبادی - خیلی لطف فرمودید.
- تقدیم لایحه ملی شدن امور تلفن بوسیله آقای وزیر پست و تلگراف و تلفن بقید دو فوریت و تصویب دو فوریت آن
ویرایش۳- تقدیم لایحه ملی شدن امور تلفن بوسیله آقای وزیر پست و تلگراف و تلفن بقید دو فوریت و تصویب دو فوریت آن
نایب رئیس - آقای وزیر پست و تلگراف
وزیر پست و تلگراف (مهندس معظمی) - روزی که بنده افتخار عضویت کابینه جناب آقای دکتر مصدق را پیدا کردم به بنده امر فرمودندکه اولین قدمی که در وزارت پست وتلگراف باید برداشته شوداصلاح وضع تلفن است (صحیح است) بنده هم از همان روز در تعقیب نظریه اصلاح طلبانه ایشان رفتم بوزارت خانه ومشغول مطالعه شدم ومطالعاتی که سلف بنده آقای وزیرکشورفعلی کرده بودند دنباله اش را گرفتم و پس از سه ماه مطالعه و مشورت با آقایان مختلف و ذیصلاحیت لایحه‌ای تنظیم شده‌است که امروز تقدیم می‌کنم ولی برای اینکه ذهن آقایان محترم روشن باشد نسبت به وضع شرکت تلفن می‌خواهم مختصری از وضعش را بعرض برسانم شرکت تلفن در پنجاه سال قبل امتیازش به مرحوم معیرالممالک داده شدایشان هم حق امتیازخودشان را منتقل کردند به شرکت و این شرکت طبق امتیاز نامه موظف بوده‌است که در ظرف سه سال در تهران و در ظرف دهسال در ولایات ایران تلفن برقراربکند تلفن‌هایی که این شرکت در ظرف این پنجاه سال در ولایات تاسیس کرده از لحاظ ارتباطی هیچ ارزشی ندارد (صحیح است) وضعیت تلفنی هم که در تهران است تمام آقایان مستحضرند و تصور نمی‌کنم که احتیاج باین باشدکه بنده در این زمینه عرضی کرده باشم در حدود۲۲ میلیون تومان این شرکت از بانک ملی قرض کرده و۱۲ میلیون تومان هم از مردم قرض کرده (قنات‌آبادی - گوش مردم رابریده) (حاج سیدجوادی - سرمایه اش چقدربوده؟) سرمایه اش در بدو امرسه میلیون تومان وبا سرمایه ۳ میلیون تومان این قرض را کرده (حاج سیدجوادی – چطور بهش قرض داده اند؟) این را دیگر بنده نمی‌دانم چطوراین قرض باین شرکت داده شده والان هم برای برقراری ۲۲ هزار شماره‌ای که اینقدر سر و صدا می‌کنند در اطرافش محتاج ده میلیون تومان است و اصراردارد باین که وزارت پست و تلگراف تعرفه را بالاببرد و البته آقایان محترم تصدیق می‌فرمایند که وزارت پست و تلگراف نمی‌تواند یک چنین کاری بکند و حیف و میلهایی که در شرکت می‌شود تحمیل به مردم بکند (صحیح است) بنابراین پس از مطالعات تنها راهی که پیداکردیم ملی کردن تلفن در ایران است که لایحه آن در ۱۵ ماده تنظیم شده و با قید دو فوریت تقدیم می‌شود یک موضوع دیگری که خواستم تذکرا عرض کنم موضوع دو لایحه‌ای است که در جلسات قبل تقدیم کردم وهنوز متاسفانه کمیسیون پست و تلگراف تشکیل نشده تمنی می‌کنم از مقام ریاست که دستور بفرمایید این کمیسیون تشکیل بشودو لوایح را تصویب کنند.
نایب رئیس - خواستم قبلا استدعاکنم ازآقایان بعضی از کمیسیونهاکه اعضایشان کامل نیستند برای اولین وقت تشریف بیاورند و کمیسیونها و هیئت رئیسه را تشکیل بدهند و بعضی از شعبه که اعضای بعضی کمیسیونها را انتخاب نکرده‌اند انتخاب بفرمایند مثلا برای کمیسیون امور اجتماعی از شعبه سه و چهار و ۶ هنوز انتخاب نشده‌است برای کمیسیون امور استخدام از شعبه ۴ یکنفر انتخاب نشده‌است و یک نفر استعفا کرده‌است که باید بجای آن یک نفردیگر انتخاب بشود تمنی دارم از آقایان که در اولین وقت تشریف بیاورند و شعبه‌ها را تشکیل بدهند و انتخاب بفرمایند یکی هم کمیسیون پست و تلگراف است که از شعبه ۶ هنوزانتخاب نشده‌است و از شعبه سوم بجای آقای نبوی که استعفا کرده‌اند باید یکنفرانتخاب بشود(دکتر فقیهی - کمیسیون فرهنگ هم کامل نیست) کمیسیون فرهنگ فقط هیئت رئیسه اش باید تشکیل بشود. لایحه تقدیمی آقای وزیرپست وتلگراف تقدیم می‌شود (بشرح آتی خوانده شد):
مجلس شورای ملی:
- ۱- نظر باینکه تا بحال مقررات فصل سوم امتیازنامه محرم الحرام ۱۳۲۱ اعطایی به مرحوم دوست محمدخان معیرالممالک برای برقراری و دایرکردن تلفن تا مدت سه سال در تهران و دایرکردن تلفن تا مدت ده سال در شهرهای کشورعملی نگردیده
- ۲- نظر باینکه درسال ۱۳۳۳هجری قمری کمیسیونی مرکب ازآقایان رضاقلی هدایت ومرحوم منصورالسلطنه عدل وکامل مولتیوررئیس کل پست ومارتنس مستشاروزارت قوائدعامه ودلگرد تحت مطالعه قرارداده ورای دادندچون شرکت پس ازدهسال که درامتیاز نامه قید شده سیمکشی‌های خود را انجام نداده حق زائل شده‌است.
- ۳- نظر باینکه شرکت سهامی کل تلفن ایران قائم مقام صاحب امتیازدر نتیجه عدم اجرای تعهدات مورد اشاره در امتیازنامه بموجب تصمیم هیئت وزیران در سال ۱۳۰۸ شمسی موظف گردیده که ازآن تاریخ به بعد سیم کشی‌ها با اجازه هیئت وزیران انجام دهد و بهمین ترتیب عمل گردیده عملا قسمتی از امتیاز ملغی شده تلقی می‌شود.
- ۴- بعلت عدم اجرای مقررات امتیازنامه در سال ۱۳۱۱ شمسی دولت بموجب قانون مخصوصی سهام شرکت سهامل کل تلفن ایران را خریداری نموده وبعدادراثراقدامات واعمال نظرمتنفذین شرکت در سال ۱۳۱۳ برخلاف منافع کشور کلیه سهام خریداری شده بصاحبان سهام قدیم بازگشت داده شد.
- ۵- نظر باینکه درسال ۱۳۲۶ کمیسیون متشکله از شخصیتهای قضایی و فنی با استناد به رای صادره از کمیسیون سال ۱۳۳۳ قمری بهره برداری از خطوط تلفنی بین بعضی شهرها بلامانع دانست در نتیجه بهره برداری از خطوط تلفنی بین بعضی شهرها بوسیله وزارت پست وتلگراف و تلفن عملی گریده و تاکنون ادامه دارد و در نقاط دیگرکشور نیز توسعه یافته‌است قسمت اعظم امتیازنامه ملغی شده تلقی می‌شود.
- ۶- نظر باینکه از لحاظ فنی تلگراف و تلفن از یکدیگرقابل تجزیه نمی‌باشند و امروز در خطوط تلفنی می‌توان عمل تلگراف را در عین حال انجام داد و در کلیه ممالک دنیا برای تلگراف و تلفن خطوط جداگانه درست نمی‌کنند در یک جفت سیم مسی می‌توان چندین ارتباط تلفنی وتعدادزیادی ارتباط تلگرافی درآن واحدانجام دادوباین ترتیب با تمرکزهردودستگاه می‌توان صرفه جویی معتنابعی بعمل آورد.
- ۷- نظر باینکه شرکت سهامی کل تلفن ایران در هیچیک از شهرستانها تلفن خودکار دایرنکرده و در مورد تهران هم که برای تلفن خودکاراقداماتی نموده مطلقا تامین احتیاجات عامه نشده و همواره مردم در مقام شکایت هستند که مکرر در مجلسین نیز عنوان شده‌است.
- ۸- نظر باینکه شرکت سهامی کل تلفن ایران فاقد سرمایه کافی برای توسعه شبکه‌های تلفنی در تهران و شهرستانها بوده و می‌باشد و بهمین جهت برای توسعه شبکه تلفن ایران با اجازه جناب آقای احمدقوام نخست وزیر وقت در حدود یکصد و بیست میلیون ریال بدون تعیین مدت و تعهدات استهلاک بعنوان وام از مردم گرفته‌است و با تعهدی که در مقابل وام دهندگان برای پرداخت وام می‌گذرد نتوانسته‌است تلفن متقاضیان را دایر نماید و شرکت قادر به پرداخت وام و بهره آن نمی‌باشد.
- ۹- نظر باینکه شرکت سهامی کل تلفن ایران بعلت عدم بنیه مالی علاوه از وام دریافتی از مردم بموجب قراردادهایی که مدت بعضی از آنها مقتضی گردیده از بانک ملی ایران در مقابل گرو گذاردن تمام موسسات خود مبالغی وام گرفته که تا این تاریخ اصلا و فرعا متجاوزاز دویست و بیست و دو میلیون ریال می‌شود هنوزدیناری بابت اصل و فرع نپرداخته‌است و چون دیون شرکت فعلاچندین برابر سرمایه شرکت است و در بیلان سال ۱۳۳۰ نیز مبالغ زیادی زیان نشان داده شده و با وضعیت مالی شرکت در آتیه نیز قادر به انجام هیچیک از تعهدات خودنخواهدبود.
- ۱۰- نظر باینکه شرکت سهامی کل تلفن ایران برخلاف مقررات آئین‌نامه‌هایی که بتصویب دولت رسیده وجوه زائدی بعناوین مختلف از قبیل تغییر نام و انتقال و هزینه سیمکشی وغیره از مشترکین تلفن دریافت نموده و همچنین عنفا مبلغ چهار صد هزار ریال از متقاضیان هر شماره تلفن دریافت می‌دارد و آنها را مجبوربه خرید سهم می‌نماید.
- ۱۱- نظر باینکه تعرفه تلفنی که فعلا شرکت دریافت می‌کند ازاول سال ۱۳۲۵ بتصویب دولت نرسیده ومجوزی برای اخذآن ازمردم ندارد.
- ۱۲- نظر باینکه در قراردادی که با کمپانی ژنرال الکتریک برای خرید و نصب ۲۲هزار شماره تلفن منعقد گردیده ذکر کل قیمت نشده و تا بحال در حدودبیست میلیون ریال تفاوت بهای نرخ رسمی دولتی با نرخ آزادبرای کمک به شرکت تلفن تحمیل بخزانه دولت شده و از طرف دیگر با انعقاد قرارداد خرید۲۲هزار شماره به چندین برابر قیمت واقعی زیان هنگفتی به شرکت واردآمده.
و نظر باینکه تلفن از امور عام المنفعه و از ارکان اساسی ارتباط یک کشور بشمار می‌رود لذا لایحه ملی شدن تاسیسات تلفنی مشتمل بر ۱۵ ماده با قید دو فوریت تقدیم و تصویب آن را ازآقایان نمایندگان درخواست می‌نمایم. نخست وزیر.
وزیرپست وتلگراف و تلفن
- ماده ۱- بموجب این قانون کلیه امور مربوط به تلفن از تاسیس و نگاهداری و بهره برداری آن در سراسر کشور ملی می‌شود.
- ماده ۲- دولت مکلف است در ظرف یکماه از تاریخ تصویب این قانون کلیه تاسیسات و دارایی شرکت سهامی کل تلفن ایران را تصرف نماید.
- ماده ۳- برای تاسیس و نگاهداری و بهره برداری تلفن در کلیه شهرها وزارت پست وتلگراف و تلفن به نمایندگی دولت شرکتی به نام شرکت سهامی تلفن ایران با سرمایه پانصد میلیون ریال که عبارت از پنجاه هزارسهم ده هزار ریالی است در تهران تشکیل می‌دهد و سهام آن با نام وکلا متعلق به دولت خواهدبود.
تبصره - تامین ارتباط تلفن باسیم وبی سیم در خارج از کشوروهمچنین ارتباط تلفن میان شهرهای داخلی کشوربوسیله ادارت بی سیم وتلفن دولتی وزارت پست و تلگراف انجام می‌گیرد.
- ماده ۴- ازپانصدمیلیون ریال سرمایه شرکت سهامی تلفن ایران مبلغ چهارصدمیلیون ریال آن پرداخت گردیده ویکصدمیلیون آن تعهدشده‌است.
- ماده ۵- بمنظوراجرای ماده ۳ بوزارت پست وتلگراف وتلفن اجازه داده می‌شودمبلغ چهارصدمیلیون ریال ازبانک ملی استقراض نمایندومتدرجا درظرف مدت بیست سال با فرع سه درصددربودجه وزارت پست وتلگراف وتلفن منظور ومستهلک نماید.
- ماده ۶- کلیه دارایی شرکت سابق (اموال ودیون ومطالبات) به شرکت سهامی تلفن ایران منتقل می‌گردد وشرکت سهامی تلفن ایران قائم مقام قانونی شرکت سهامی سابق تلفن ایران خواهدبود.
- ماده ۷- بهای سهام شرکت سهامی تلفن ایران بنرخ متوسط بازارازیکسال قبل ازتصویب این قانون به صاحبان سهام پرداخت خواهندشد.
- ماده ۸- بوزارت پست و تلگراف وتلفن اجازه داده می‌شود مطالبات بانک ملی ایران را از شرکت سهامی کلی تلفن ایران که اصلا و فرعا تا آخر شهریور۱۳۳۱ به شرح زیر: اصل آن مبلغ ۱۸۴۱۵۸۰۰۰ریال و فرع آن ازبهره وکارمزدمبلغ ۳۸۴۷۹۹۵۷ ریال که جمعا بالغ بر۲۲۲۶۳۷۹۵۷ ریال می‌شود ازمحل وام مذکوردرماده ۵ کسرنماید.
- تبصره - وام دریافتی ششهزارریالی شرکت سهامی کل تلفن ایران ازمشترکین اصلاوفرعاپس از ابراه افتادن ۲۲هزار شماره تلفن خریداری شده درظرف مدت ده سال ازمحل حل الاشتراک وبهای مکالمات تلفن تهران مستهلک خواهدشد.
- ماده ۹- کارکنان شرکت سهامی کل تلفن ایران که تاتاریخ اول مهرماه ۱۳۳۱ درخدمت شرکت بودنددرتهران وشهرستانهاکارکنان شرکت سهامی تلفن ایران محسوب وموظفند در حفظ اموال وابنیه وابوابجمعی خود ودر بهره برداری نهایت مراقبت بعمل آورند. درصورت تخلف در حکم متخلفین قرار خواهندگرفت و دعاوی مربوط در خارج از نوبت رسیدگی خواهدشد.
- ماده ۱۰- بلافاصله پس ازابلاغ این قانون هیئتی مرکب ازنمایندگان وزارت دادگستری - وزارت دارایی - وزارت پست و تلگراف و تلفن باندازه لزوم کارشناسان فنی برای رسیدگی به کلیه امور فنی ومالی و اداری شرکت سهامی کل تلفن ایران و کیفیت خرید تاسیسات ۲۲ هزار شماره تلفن تهران که از طرف شرکت سابق بعمل آمده و نحوه مصرف وجوه دریافتی به عنوان وام از بانک و از مردم مامور می‌شوند. این هیئت مکلف است منتها تا مدت ۶ ماه رسیدگی‌های لازم را بعمل آورده و نتیجه را به دولت گزارش دهند تا متخلفین طبق قوانین جاری کشور مورد تعقیب قرارگیرند.
- ماده ۱۱- بوزارت پست وتلگراف وتلفن اجازه داده می‌شود اساس نامه‌ای برای امورشرکت سهامی تلفن ایران تدوین وپس ازتصویب هیئت وزیران بموقع اجراگذارد.
- ماده ۱۲- کارمندان دولت و کارکنان مشمول مقررات قانون استخدام کشوری که در خدمت شرکت سهامی تلفن ایران باشند تابع آئین‌نامه و مقررات و اساسنامه شرکت خواهند بود و هر گاه کسور بازنشستگی مقرر در قانون استخدام کشوری را بپردازند از مزایای قانون استخدام کشوری و بازنشستگی و وظیفه بهره مندخواهندشد.
- ماده ۱۳- وزارت پست و تلگراف و تلفن مجازاست در موارد تاسیسات و ایجاد بهبود ارتباط وام لازم را بنرخ بانک ملی ایران پس از تصویب هیئت وزیران از بانکهای دولتی و یا ازمردم دریافت و حداقل در مدت ده سال از محل درآمد و صرفه جویی بودجه سالیانه متدرجا مستهلک نماید.
- ماده ۱۴- کلیه مقررات وقوانینی که مغایربامقررات این قانون باشدملغا است.
- ماده ۱۵- وزارت پست و تلگراف و تلفن ماموراجرای این قانون می‌باشد. نخست وزیر - وزیردارایی - وزیرپست و تلگراف و تلفن.
نایب رئیس - فوریت اول مطرح است آقای مهندس رضوی
مهندس رضوی - علت مخالفت بنده بافوریت اول این لایحه برای این است که بعرض نمایندگان محترم و هم چنین بعرض ملت ایران برسدکه اگر دستگاههای دولتی ایران درست کارمی کردند شرکت تلفن احتیاجی به ملی کردن نداشت این شرکت با تقلبات عدیده وباسوء استفاده‌هایی که بربسیاری ازاشخاص موثراین مملکت معلوم و مبرهن است مبالغ هنگفتی ازمردم قرضکرده بلکه کلاهبرداری کرده‌است (صحیح است) وهم چنین درامرقرضه ایی که ازبانک ملی طبق اساسنامه واختیارات ووظایف خودعمل می‌کرداساس این شرکت راشایدچندسال بودکه درتصرف خودگرفته بود(زیرک‌زاده - یعنی ملی کرده بود) بایدبه آقایان تذکراعرض بکنم که در تمام پرونده قرض گرفتن شرکت تلفن ازبانک ملی ایران درجمیع اوراق هروقت بازرسی رابرای اظهارنظرفرستاده‌اند آن مامور نارسا بودن وضع مالی و وضع دفتری و حسابداری شرکت را به بانک گزارش داده و عدم امکان اعطای قرضه را به آن شرکت در همان پرونده منعکس کرده معذالک اولیای بانک ملی ایران بیست و دو میلیون تومان پول راباین شرکت داده‌اند بایدعرض کنم که چون یکی از مواد این لایحه برای رسیدگی باین قسمت است اینجانب حقیقتا مخالفتی با لایحه نخواهم داشت و در فوریت هم رای خواهم داد ولی خواستم باین وسیله مخصوصا نظر دولت را جلب کنم که اگر کسانی درطی سالهای متمادی با استفاده از نفوذهای مختلف یعنی باطلاع دقیق چند نفر از نمایندگان مجلس و چندین نفر از وزیران و چندین نفر از کسانی که در تجارت این مملکت معروف هستند دست بدست هم داده‌اند و مبلغ هنگفتی از طرفی از مردم این مملکت و از طرفی از بانک ملی که آنهم متعلق به مردم این مملکت است کلاه برداری کرده‌اند (صحیح است) من عقیده دارم که در این زمینه باید رسیدگی دقیق بشود و این مرتبه لااقل بمردم این مملکت نشان بدهند که حکومت ملی دکتر مصدق حقیقتا در افشای حقایق و روشن کردن ملت موثراست و علاقه منداست و برای اینکه نظیر این مطالب دیگر پیدانشودآنچه را که مردم نمی‌دانند پس از رسیدگی به مردم اعلام کند و کسانی را که در این راهها ثروت ملی ما را از بین برده‌اند و در حقیقت آبروی مملکت ما را هم ریخته‌اند آنها را طبق قانون شدیدا مجازات کند(احسنت)
نایب رئیس - آقای مهندس زیرک‌زاده مخالید یا موافق؟
مهندس زیرک‌زاده - موافقم
حائری‌زاده - بنده مخالفم
نایب رئیس - آقای مهندس زیرک‌زاده.
مهندس زیرک‌زاده - موضوع ارتباطات یک مملکت صرفنظرازاینکه عمل ارتباط چگونه انجام می‌گیرد باید ملی باشد در هیچ جای دنیا شما پیدا نمی‌کنید که ارتباطات تلفنی بین مردم در دست اشخاص باشد (صحیح است) برای اینکه در ارتباطات تلفنی رازها و اسرارمردم و رازها و اسرارمملکت است و راز و اسرارمملکت باید در دست دولت که نماینده ملت است باشد (مشار – در دست دولت بیشتر سوء استفاده می‌کنند) بنده متاسفم که گاهی اوقات در مجلس ایران هنوز متوجه نیستندکه دولت یعنی مردم (صفایی - همیشه دولت مردم نمی‌شود) باید باشداگر نیست تقصیر ما است که نیست هر وقت که می‌گوییم دولت یعنی مردم و این مفهوم مشروطه‌است اگر این مفهوم در مجلس ایران نیست وای بحال مشروطه ایران ولی همینطوری که یک قسمتی را جناب آقای مهندس رضوی بیان فرمودند صرف نظر از این واقعیت این شرکت یکی از کمدیهای بزرگ اقتصاد ایران است (پورسرتیپ - تراژدیها) تراژدیها صحیحترش است از اقتصاد ایران همه می‌نالیم همه ازش فریاد داریم و هیچوقت نمی‌خواهیم بنشینیم فکربکنیم که این خرابی از کجا آمده‌است یکی از علل بزرگ خرابی این است که قوانین کلی اقتصاد بوسیله یکعده شیاد که با دستگاههای دولتی مرتبط می‌شوند در مملکت ما از بین رفته‌است در مملکت ما اشخاصی می‌توانند با یک سرمایه خیلی کوچکی که شاید اکثر اوقات روی کاغذاست اکثر اوقات هم اصلا حقیقت ندارد داخل میدان عملیات اقتصادی می‌شوند و با سرمایه مردم با سرمایه دولت عملیات اقتصادی می‌کنند بنده اطلاع دارم که اکثریت قریب به اتفاق فعالیتهای اقتصادی ایران که ما اسمش را می‌گذاریم فعالیت اقتصادی و در حقیقت نیست از سرمایه مردم است پول سرمایه داران در بانکهای خارجی است یا ملک است روی زمین آن چیزی که با آن عمل می‌شود پول مردم این مملکت است که با دست بندی با حقه بازی توانسته‌اند بعناوین مختلفه از دولت و یا بانکهای دولیت بگیرند و با آن بیایند تجارت بکننداقتصاد درست بکنند و این دستگاه شده‌است دستگاه میلیونرسازی و البته بسرعت هم میلیونرمی‌شوند این شرکت تلفن همین طوری که در متن لایحه نوشته شده‌است سه میلیون سرمایه اش بوده که حالا نمی‌دانیم این سه میلیون سرمایه هم چگونه بوده‌است (پورسرتیپ - روی کاغذ) و آیاحقیقتا حقیقت داشته‌است و در حدود چهل میلیون پول مردم است آقا این کجایش یک شرکت است از هر بچه مدرسه ده ساله ایی که بپرسید بشما می‌گوید که اگر شرکتی ایجاد شد که صد تومانش مال یک شخصی باشد و نهصدتومان مال مردم قطعا این شرکت مال آن کسی است که نهصد تومانی را داده این شرکت مال آن صد تومان نیست مال آن نهصد تومانی است این کلاهبرداری است که یک شرکتی که قسمت اعظم سرمایه اش مال دیگران است آن صاحب اصلی سرمایه را اسم نبریم اصلا شرکت تلفن وجودندارد اگر شما بخواهید بهش معنی بدهید اگر بخواهید بگویید نخیر این شرکت نیست واین پولها را قرض کرده‌است آقایان شما با این عمل آمده‌اید خودتان از جیب مردم با دست خودتان آن پولها را در آورده‌اید و به یکعده معدودی داده‌اید هیچ معنی دیگری ندارد برای اینکه اولا این شرکت تلفن یا هرشرکتی که چندین برابر سرمایه خودش را بپردازد و امکان ندارد که بپردازد مگر این که باز همان طوری که اصل را از مردم گرفته‌است و اصل و فرع را باز از مردم بگیرد یعنی یک مقرراتی شما وضع بکنید که این پولی که در هر سال بعنوان اصل و فرع باید بپردازد و نمی‌تواند بپردازد ملت ایران جایش بپردازد و هیچ راهی ندارد باید یک مقررایت وضع بکنید که اصل و فرع این دین را ملت ایران بپردازد والا شرکت نخواهد توانست هیچ شرکتی نخواهد توانست. و بنده تعجب می‌کنم اگر در مملکت ایران یک مجلسی باشد که بیاید تصویب بکند که ملت ایران فرع واصل دیون یک شرکتی را که چندین برابرسرمایه اش است بپردازد و بعد از چند سال با یک بست وبندی وحقه بازی یک عده‌ای که با سه میلیون سرمایه بردارند بنظر بنده آنهایی که ادعای اصلاحات اقتصادیات ایران را دارند آنهایی که همه اش می‌آیند فریاد از اوضاع اقتصادی ایران می‌کنند اینجا است که باید نشان بدهند که بخودشان صدیق هستند یا نه بملت ایران صدیقند یا نه هی نق زدن و ایراد گرفتن و تنقید کردن آسان است راه عملی برای رفع مشکلات وقتی پیدا شدآنهایی که دنبال آن راه رفتند آنها صدیق هستند آنها به هر ملت خودشان صادق هستند و یک لایحه ایی آمده‌است یک لایحه‌ای که حقیقتا باید گفت آنهایی که آنرا تهیه کرده‌اند زحمت کشیده‌اند و مطالعه کافی روی آن شده و یک لایحه‌ای است که افتخار آنهایی است که این لایحه را تقدیم می‌کنند مجلس ایران باید باین لایحه را تصویب بکند بنده معتقدبودم که شاید اصلح این باشد که با سه فوریت مطرح شود ولی چون یک عده‌ای معتقدهستند که مواد متعددی است که باید مطالعه شود البته مانعی ندارولی بنده می‌خواستم خواهش بکنم که این دفعه مجلس ایران با عمل خودش اولا درجه کال اصلاح طلبی خودش را نشان بدهد و مخصوصا این دکان کلاهبرداری که اقتصاد ایران را بکلی فلج کرده‌است یعنی یکعده ایی با تشبث و با دسته بندی با دستگاه دولتی بتوانند بجای سرمایه خودشان با سرمایه مردم کار بکنند. دکانی که اقتصاد ایران را بکلی از بین برده‌است این دکان را ببندیم و نشان بدهیم که از این به بعد در مملکت ایران از این کارها نمی‌شود کرد.
نایب رئیس - رای می‌گیریم به فوریت اول (حائری‌زاده - مخالف صحبت نکرده‌است) مخالف و موافق صحبت کردند اجازه بفرمایید رای می‌گیریم به فوریت اول آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثربرخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است آقای حائری‌زاده مخالفید بفرمایید
حائری‌زاده - من قبلا از آقای وزیرپست و تلگراف متشکرم که توجه کرده‌اند باین وضع خراب تلفن و در مقام این که راه حلی پیدا کنند برآمدند ولی اصولا این راه حل نیست در قسمتی از این لایحه که برای کان لم یکن دانستن این امتیاز ادله‌ای اقامه شده‌است بسیار بجا و بموقع است ولی ملی شدن را نفهمیدیم یعنی دولت را که دست و پایش را نبسته‌اند اینکار دست خود دولت است در مقام این برمی آید که تاسیسات تلفنی خودش را مرتب کند من این مطلب را در ۲۰ سال پیش هم در مجلس گفته‌ام که این امتیاز چرند است آن موقع مرحوم ارباب کیخسرو اداره می‌کرد تلفن را این عملی را که شمامی‌کنید برای همین دستگاه موجود بسیار مفید است یکدستگاه ورشکست شده یک دستگاهی که به فرمایش آقایان کلاهبرداری کرده و حقه بازی کرده نجات پیدا می‌کند یک پولی شما می‌آیید می‌دهید به قروض آن و محاسبات و تمام وزرو و بالش را به گردن می‌گیرید که از سر نو بروید یک دستگاهی ایجاد بکیند این باشد برای خودشان شما دستگاه نوی ایجاد بکنید این دستگاه پوسیده این دستگاه خراب این دستگاه هرج و مرج چه فایده دارد که بروید اداره کنید وزرو و بالش را گردن بگیرید من نظرم هست که در کابینه رزم‌آرا وزیر پست و تلگراف آنروز اینجا صحبت می‌کرد و گویا یک لایحه ایی هم داد ولی صحبتش نظرم هست که می‌گفت کسانی هستند خیال می‌کنم گفت که آمریکایی هستند که نماینده شان می‌آیند یک دستگاهی آخرین سیستم پست و تلگراف برای ایران درست می‌کنند که در هر قریه ایی هم که پنجهزار نفر جمعیت دارد یک دستگاه تلفن خودکاری آنجا درست می‌کنند که از شهرهای بزرگ بتوانندبا همه دنیا صحبت کنند و از آن قصبات و قرا بتوانند با داخله مملکت صحبت کنند (نریمان - ارتباطات مملکت را نباید دست خارجیها بدهیم) هنوز که صحبت دست خارجی نبود جناب آقای نریمان که اینقدر شما تند می‌روید وقتی که آمدیم به یک چنین دستگاهی کنترات دادیم که یک همچو چیزی برای ما بسازد و ما خودمان اداره بکنیم و او برود این صحبت دست خارجی نیست آنروز او می‌گفت باید دستگاه را بدهیم در ظرف ۱۰ و ۱۵ سال یک کنتراتچی بیاید برای ما این دستگاه را اینجا سوار کند درست بکند وسایلش را تهیه بکند و در ظرف ده پانزده سال پولی را که برای تعمیرات این دستگاه امروزمی دهیم یک مبلغی اگر اضافه بکنیم قرضمان داده می‌شود و یک دستگاه کاملا مجهزی هم داریم اصلا ما خودمان دستگاه تلفنی که در تهران نداریم باید بخریم حالا کمپانیش روشی باشد انگلیسی باشد امریکایی باشد سگ باشد یا گربه من در اطراف او نمی‌خواهم بحث کنم که چه کمپانی باشد پس بعقیده من شما ورزو و بال این دستگاه تلفن موجود را بی خود گردن نگیرید خودشان بروند قروض خودشان را بدهند مطالبات خودشان را بروند وصول کنند و داراییشان و املاکشان و تیر و تخته و مقره و سیم دارند بفروشند و قروض شان را با مردم تصفیه کنند شما نقشه ایی برای این که ایران را دارای یک تلفن حسابی بکنید طرح ریزی بکنید و لایحه اش را بیاورید حال اگر آن حرفهایی را که اشرافی وزیر پست و تلگراف آنروز می‌گفت پایه و اساس داشته آنرا دنبال بگیرید و اگر نداشته بروید یک راه دیگری که بنفع مملکت است دنبال کنید و لایحه اش را هم با سلام و صلوات تصویب بکنید ملی کردن یعنی قروضش را به گردن بگیریم و کثافتکاری‌هایش را ما تحمل کنیم هیچ لزومی ندارد مال خودش برای خودش دستگاه خودش برای خودش قروض خودش برای خودش وقتی ما امتیاز برای او قائل نشدیم حق تقدم برای او قائل نشدیم دولت این دستگاه را یا خودش اداره می‌کند و یا شرکت‌هایی تاسیس می‌کند و آنها اداره می‌کنند در اطرافش مطالعه بکند هر چه مصلحت است اقدام بکند یک جمله دیگری هم دارم که نگفته نگذارم این لایحه برای صاحبان سهام خیلی خوبست ولی برای دارندگان تلفن نمی‌دانم خوب می‌شود یا نه بیشتر در این موضوع نمی‌خواهم صحبت کنم.
نایب رئیس - آقای دکتر سنجابی موافقید بفرمایید
دکتر سنجابی - بنده تصور می‌کنم آقایان نمایندگان محترم و تمام ملت ایران این لایحه‌ای را که دولت برای ملی کردن تلفن به مجلس آورده‌است یکی از اقدامات مهم و اصلاحات اساسی دولت بدانند (صحیح است) و این امروزنیتس که مردم ایران انتظار دارند مخصوصا مردم این پایتخت انتظاردارند که دولت باید وضع آشفته و دزد بازار از شرکت تلفن سالهای متمادی است که مردم ایران تقاضاوتوقع رادارند واین تقاضا امروز بوسیله لایحه ایی که دولت تقدیم مجلس شورای ملی کرده‌است برآورده می‌شود و جناب آقای حائری‌زاده تشریف آوردند اینجا و در واقع دلایلی ک اقامه کردندبنده را که قانع نکرد گمان می‌کنم شایدهیچ یک ازآقایان نمایندگان را قانع نکرده باشد می‌فرمایند ایشان این دستگاه را بگذاریم و یک دستگاه دیگری درست بکنیم بنده نمی‌دانم که این چه صورتی پیدا خواهدکرد آیا مثل برق است که همان دستگاه چندی پیش امین الضرب باشد و در مقابلش هم یک دستگاه برق دیگر باشد مگر می‌شود دو دستگاه تلفن در پایتخت و مملکت و سایر نقاط باشد یک دستگاه تلفن ناقص خراب و ویرانی که خود شما از آن شکایت دارید مردم از آن شکایت دارند موجود است بایدآن دستاه درست بشود وبالاخره بایدتکلیف این اداره تلفن معلوم بشودنمی‌شودکه یک دستگاهی موجودباشدودرمقابل آن یک دستگاه دیگری ایجادبشود بعلاوه این شرکت تلفن برای خودش یک امتیازی قائل است اگر شما این امتیاز را لغوشده بدانید باید از اقدام او از کار او از اداره شرکت تلفن که موجود است جلوگیری کنیم (حائری‌زاده – آزاد است کسب) آزاد است یعنی چه؟ امتیاز موجود است برای اینکار؟ تلفن که نمی‌تواند آزاد باشد که هر کس هر دستگاهی بوجودبیاورد لازمه اداره تلفن این است که به صورت انحصارباشدغیرممکن است که در یک شهر ده دستگاه تلفن وجود داشته باشد در کدام مملکت شده یک شهر از آن را نشان بدهید که ممکن باشد دستگاه ارتباط تلفنیش دو مرکز داشته باشد (مهندس زیرک‌زاده - آنهم بدون امتیاز) آنهم بدون امتیازآقا این دکان بقالی و عطاری نیست که توی هر خیابان چندین تلفنخانه دائربشود بالاخره تلفن باید یک مرکزیتی درش باشد جنابعالی می‌فرمایید او هم برای خودش درست کند دیگری هم درست کند اینکه عملی نیست جاده‌ای که هست برای یک شهر باید یک جاده باشد نمی‌شود که جاده‌های مختلف داشته باشد بنابراین باید وضعیت حقوقی شرکت تلفن معولم بشوداگر شما برای آن امتیاز قائل نیستید باید جلوگیری از عملیات و اقداماتش بکنید و این جلوگیری صورت دیگری غیر از ملی شدن نخواهد داشت اما اینکه می‌فرمایید جنابعالی اگر این شرکت ملی بشود معلوم نیست که این یک امری است که صد و پنجاه سال است در تمام دنیا تمایل اجتماعات و ملت بر این است که این نوع اموری که لازمه اداره اش انحصاراست در دست دولت باشد که بنفع مردم اداره شود حالااگر جنابعالی می‌فرمایید دستگاههای دولت صحیح نیست اصل را نمی‌شود از بین بردارید باید دستگاه اداری دولتی را درست کنید شما هزار موضوع مهمتری در دست دارید بعلاوه این موضوع دیگر امروزه حل شده با این فکراشخاصی که می‌خواهند این امور را بدست سرمایه داران خصوصی بدهند صد سال دویست سال است که درباره اش قضاوت شده و این فکر آقای حائری‌زاده که می‌خواهید موسسات عمومی را بدست یک سرمایه دارهایی بدهید مثل همین شرکت تلفن که بدست خودشان اداره بکنند این فکر دیگر کهنه و پوسیده‌است با قرن بیستم وفق نمی‌دهد و این فکرقرن هیجده‌است حالا باین کیفیات با وضع اداره شرکت با وضعیت حقوقی که دارد بنده خیال می‌کنم هیچ راه عملی بهتر از این نیست و بخصوص جنابعالی در فوریت اول این لایحه هم هیچ دلیلی اقامه نکردید و آقایان محترم توجه بفرمایید برای این موضوع که واقعا مورد علاقه و توجه مردم است هرچه زودتر راه حلی پیداکنید.
حائری‌زاده - سوء تعبیرشد عرایض من تحریف شده بنده طبق ماده ۹۰ عرض دارم
مهندس غروی – اخطار دارم مطابق ماده ۱۴۰
نایب رئیس - بفرمایید
مهندس غروی - ماده ۱۴۰ می‌گوید فوریت لوایحه با طرحها باید مستند بدلایل قطعی برای لزوم سرعت تصویب باشد و دو فوری بودن لوایح و طرحها موقعی مطرح می‌شود که تصویب ان از لحاظ امکان وقوع خسارت و فوت فرصت وجهات مشابه باشد و در غیراین صورت قابل طرح در مجلس نخواهد بود.
شمس قنات‌آبادی - همین است دیگر
نایب رئیس - دلایل در فوریت در مقدمه ذکر شده‌است استدعا می‌کنم بفرمایید اخطار جنابعالی وارد نیست رای می‌گیریم به فوریت دوم آقایانی که موافقند با فوریت دوم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد طبع و توزیع خواهد شد و در جلسه آینده مطرح می‌شود.
- بیانات آقایان: وزیر فرهنگ و وزیر امورخارجه راجع به تحریکات آقای تولیت در قم
ویرایش۴- بیانات آقایان: وزیر فرهنگ و وزیر امورخارجه راجع به تحریکات آقای تولیت در قم
نایب رئیس - آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ (آقای دکتر آذر) - عرض کنم طوماری به امضای عده ایی از اهالی قم رسیده‌است بعنوان ریاست محترم مجلس شورای ملی که به نخست وزیری و به هیئت دولت فرستاده شده این طومار و همینطور گزارشهای دیگری که رسیده مشعر بر این است که از چندی پیش آقای ابوالفضل مصباح تولیت نماینده محترم قم ترتیباتی فراهم کرده‌اند در حوزه انتخابیه شان که منتهی به ایجاد تحریکات و تشنجاتی در آنجا شده (صحیح است) و مخصوصا بعد از آنکه در اثر اینکه ایشان مدتها مقررات اوقافی را مسکوت عنه گذاشته بودند و آنطوریکه قوانین اقتضا داشت گزارشهای دخل و خرج و صورت حسابهای اوقافی که تحت تصدی ایشان بود باداره اوقاف نفرستاده‌اند و اداره اوقاف کرارا درخواست کرده صورت طلب را ارسال دارند و بالاخره حساب ایشان روشن نشده وزارت فرهنگ ملتجی شده‌است باینکه تصمیم بگیرد متصدی دیگری برای اوقاف قم تعیین کند این تحریکات هم شدت پیدا کرده‌است بنده در ضمن اینکه خواستم این طومار را تقدیم مجلس شورای می‌کنم خواستم موضوع را هم باستحضارمجلس شورای ملی برسانم که توجهی آقایان نمایندگان محترم باین موضوع بفرمایند تا شاید در انشاء الله در اثر توجه آقایان این تشنجات که بهیچوجه به صلاح مملکت نیست خاتمه پیدا کند و احیانا هم دولت اجباری پیدا نکند دست به یک اقدامات شدیدتری بزند و به تصمیمات جدی ترمبادرت ورزد این طومار را هم تقدیم می‌کنم.
ناظرزاده – طومار را همیشه وکلا می‌دادند
ناصر ذوالفقاری - این به مجلس چه مربوط است؟ دولت خودش هرکاری می‌خواهدبکند.
قنات‌آبادی – گویا در روز اربعین می‌خواهد اقداماتی بکند.
وزیر فرهنگ – طومار را توسط دولت فرستاده‌اند برای مقام ریاست مجلس.
ناصر ذوالفقاری - دولت خودش هرعملی می‌کند مختار است یواش یواش شورش را درآورده‌اند
دکتر معظمی - تحریک و تشنج می‌کند.
کریمی - مسلم است روز عاشورا را یک مشت دهاتی را از بیرون شهر آورده‌است به شهر و یک نفر دیوان را تحریک کرده‌است که به تمام مقدسات ملی ما توهین کرده‌اند.
شمس قنات‌آبادی - حضرت معصومه که دزدگاه نیست که سنگر بکند.
نایب رئیس - آقای وزیر امور خارجه فرمایشی دارید؟
وزیر امور خارجه - علت اینکه این مطلب بعرض مجلس شورای ملی رسید از این نظر بود که هر نوع اقدامی را که دولت می‌کند بایستی باستحضارمجلس شورای ملی برسد و مخصوصا اینکه این مطالب مربوط به یکی ازاعضای محترم پارلمان بوده‌است و باید آقایان توجه بفرمایند اگر دولت مطالبی را بعرضتان میرساند این را نباید مورد بازخواست قرار بدهید این مطلبی است که مربوط به مجلس شورای ملی است مربوط به یکی ازاعضای محترم پارلمان است دولت هم اقدامی نکرده خواسته‌است مطلب را باستحضار مجلس شورای ملی برساند و صرفا از این نظر بوده‌است این هم که یکی از آقایان نمایندگان محترم فرمودند که طومار مرسوم نبوده‌است که از طرف وکلا تقدیم میشده این یک طوماری است که برای دولت فرستاده شده‌است و بنام مجلس شورای ملی است و از طریق جناب آقای دکتر مصدق به آقای وزیر فرهنگ داده شده‌است که عین طومار را بریاست مجلس شورای ملی تقدیم بکنند بنده خیال می‌کنم که با این توضیح آقای ناصر ذوالفقاری قانع شده باشند (ناصر ذوالفقاری - من که عرضی نکردم می‌گویم مجلس را وارد این کارها نکنید) مربوط به مجلس است ایشان عضومجلس است.
طرح و تصویب لایحه تمدید فرمانداری نظامی در تهران و حومه
ویرایش۵- طرح و تصویب لایحه تمدید فرمانداری نظامی در تهران و حومه
نایب رئیس - لایحه حکومت نظامی طهران و حومه مطرح است قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد):
- ریاست محترم مجلس شورای ملی. نظر باینکه مدت فرمانداری نظامی طهران و حومه در تاریخ ۵ صبح ۲۹ مهرماه ۳۱ پایان می‌یابد و دولت در وضعیت فعلی برای حفظ امنیت و رفاه اهالی تمدید آنرا ضروری می‌داند ماده واحده زیر تقدیم و تقاضای تصویب آنرادارد.
- ماده واحده - بدولت اجازه داده می‌شود که مقررات فرمانداری نظامی را در طهران و حومه برای مدت دو ماه دیگر از تاریخ ۵ صبح ۲۹ مهرماه ۱۳۳۱ تا ۵ صبح ۲۹ آذرماه ۱۳۳۱ تمدید نماید. نخست وزیر دکتر محمد مصدق. از طرف وزیر دفاع ملی مهنا
نایب رئیس - آقای خلخالی بفرمایید
خلخالی - البته آقایان در نظر دارند یکمرتبه دیگر هم این لایحه که الساعه مطرح است مطرح شد و بعد تنفس داده شد و ماند تا امروز می‌بینیم دوباره مطرح شد در آنجلسه هم بنده عرض کردم و علل و جهاتی که یکمرتبه دولت مجبورشداین لایحه را مسترد بدارد آن علل و جهات هنوز هم هست و مخالفت من اینجا فقط از نظراصول است هیچگونه مخالفت من حمل بر مخالفت با دولت نمی‌تواند باشد اصولا حکومت نظامی مطلوب با لذات نیست اگر حکومت نظامی مطلوب با لذات بود همیشه برقرارمی شد اینکه در موارد خاصی برقرارمی‌شود احساس این نکته‌است که همیشه این قانون مورد احتیاج نیست مخصوصا در کشورها و اجتماعاتی که بعللی میسر نیست حکومتهای دیکتاتوری بوجود بیاید متشبث بحکومتهای نظامی می‌شوند حکومت نظامی در موارد خیلی استثنایی بطوری که در قوانین ما هم پیش بینی شده برقرار می‌شود غیر از این استدلالی که بنده عرض کردم مهمترین دلیل دلایلی است که در سابق نیست بعدم محسنات حکومت نظامی بیان شد و منجر باین شد که دولت لایحه اش را پس گرفت و هنوز مطلب جدیدی گمان نمی‌کنم بوجود آمده باشد که آن دلایل را ازبین برده باشند و ما به برقراری حکومت نظامی که مورد تنفر عامه‌است رای بدهیم چنین دلایلی بنظرمن نمی‌رسد عرض کردم این خیلی مورد استثنایی می‌تواند داشته باشد که حکومت نظامی را بر حکومت قانون و عادی که مطلوب با لذات است رجحان بدهند و برقرارکند مخصوصا برقراری حکومت نظامی موجب می‌شود که در مقابل احترام شدید قانونی که مردم و عموم ملت ایران نسبت بحکومت حاضر دارند یک دلیل مخالفتی بدست خودمان بتراشیم و بگوییم که جامعه ما را با قانون عادی نمی‌توان اداره کرد و وضع طوری است که به زور بیش از قانون احتیاج هست و مخصوصا که برقراری حکومت نظامی بعد از شهریور ۲۰ در ایران سوابق خوبی ندارد و همیشه منجر به یک خونریزیها و تصادفات غیرملی شده‌است و تنفر شدید افکار مردم را جلب کرده‌است عرض کردم ممکن است خیلی مورد استثنایی داشته باشد که من بهیچوجه معتقد به آن مورد استثنایی نیستم اگر چنانچه دولت قانون را بخواهد اجرا کند قوانینی هست که افراد را خواه بتحریکات عمال خارجی یا بوسیله افراد خائن داخلی تحریک شده باشند تعقیب کند و دستشان را از خیانت کوتاه کند یا برای تعقیب افرادی که بخواهند نهضت ملی را شکست بدهند یا اخلال دیگری بخواهند بوجود بیاورند که در نتیجه بزیان ملت تمام بشود قوانین زیادی محققا هست آن قانون شدیدی که فعلا درباره اش بحث نمی‌کنم چون مطرح نیست بنام قانون امنیت اجتماعی شاید شدیدتر از حکومت نظامی باشد اگر کسی بخواهد قهرمان باشد و در میدان مبارزه دلیری کند لازم نیست از فرق تا قدم خودش را غرق اسلحه کند کافی است که یک شجاعت و غیرت و شرف و استعدادی داشته باشد من که در این دولت چنین خصلتها را تقریبا می‌بینم فکر می‌کنم خودش را با قانون امنیت اجتماعی مسلح کرده دیگر حکومت نظامی موردی ندارد و البته اینجا نمی‌تواند این عرضم دلالت تضمینی داشته باشد که من با قانون امنیت اجتماعی موافقم راه حکومت زورگفتن به چیرگی نشان دادن نیست مخصوصا فراموش نکرده‌ایم چند ماه پیش همین مردم بودند که قانون را در جای خودش مستقر گردانیدند و همین مردمی بودند که قوای انتظامی را در شهر کنار کشیدند و شهر را در آن موقع بحرانی خود مردم اداره کردند (کریمی - این اخلالگران آنها نیستند) اخلالگران که در یکی دو ماه پیش به وجود نیامده‌اند این یک مشکلی است که در این مملکت باید روزی حل شوداگر مردم عدم رضایتی دارند اگر قوانین درباره آنها اجرا نشده‌است اگر خرابی‌هایی است که آقایان گاه و بیگاه اینجا مطرح می‌فرمایید آخر اخلالگر گفتن و اشخاص را بصورت اخلالگر و متشنج به ملت نشان دادن صلاح مملکت نیست (ناظرزاده - اگراجنبی بودند؟) اجنبی بودن قانونی دارد مگر حکومت نظامی تاکنون برای آن اخلالگران اعمال شده کسانی بوده‌اند که اینجا از حکومت نظامی بد گفته‌اند و بشدت انتقاد کرده‌اند یک موضوع نمی‌تواند هم خوب باشدهم بد بنده از نظر اصول عرض می‌کنم بنده از این جهت و از نظرامنیت عمومی معتقدم و می‌خواهم که در این مملکت قانون حکومت کند مخصوصا دولتی که مورد اعتماد ملت است ما ازش حمایت می‌کنیم احتیاج باین طرز عمل و زورگفتن ندارد حکومت نظامی هیچکس نمی‌تواند بگوید فی حدنفسه خوب است و مطلوب هم حتما معایبی دارد که به آن تن در نمی‌دهند و فقط در مواردی برقرارمی‌شود که مواقع استثنایی است البته برای حفظ مصلحت کلی مملکت به معایبی هم تن در می‌دهند آن هم بناچار و من هم گمان می‌کنم که این حکومت آنقدرقدرت قانونی دارد که اگر یک چیزهای استثانیی هم پیدا بشود باین قوانین دست نزند. و البته باز عرض می‌کنم من خودم هم معتقدم در مواقع خیلی استثنایی (حالا موردش را نمی‌توان توضیح بدهم) ممکن است ایشان برای تحقق حق از زور کمک بگیرند یعنی زور فقط موقعی مقدس است که پشتیبان حق و عدالت باشد اگرچنین چیزی است و چنین دلایلی است که بحث دیگری هست
نایب رئیس - آقای وزیر امور خارجه بفرمایید.
وزیر امور خارجه - اینکه بنده جواب عرض می‌کنم و توضیحاتی عرض می‌کنم نه بعنوان جواب بیانات حضرتعالی است آقای خلخالی بکل از نظر روشن شدن وضعیت اینکه چرا همانطوریکه خود جنابعالی فرمودید دولت معتقد به حکومت نظامی شده‌است همانطوریکه آقایان می‌دانند این لایحه ایی که الان مطرح است باینصورت آقای دکتر مصدق و رفقای ایشان در مجلس پیشنهادکردند و مجلس شورای ملی موافقت کرد که باینصورت حکومت نظامی باجازه مجلس شورای ملی باشد بنده می‌خواهم توضیحا عرض کنم اگر حکومت نظامی و قانون حکومت نظامی یک روزی ممکن است مفید باشد برای مملکت ایران روزش امروز است (صحیح است) برای اینکه رجال صدر مشروطه که قانون حکومت نظامی را گذراندند آنها هم روزیکه دیدند مملکت از لحاظ امنیت داخلی و از لحاظ امنیت خارجی و اصول حکومت مشروطه در خطر است آمدند به حکومت نظامی متوسل شدند امروز آقا اگر ما معتقد باشیم باینکه سیاست خارجی می‌خواهد با تحریکاتی ملت ایران را به زانو در بیاورد و مسلم بدانید که باید جلوی این تحریکات را گرفت صحیح فرمودید که عده شان کم است اما این عده کم را اگر مجال اخلالگری بهشان دادید امنیت را از امردم صلح طلب از مردمی که طالب آرامش هستند سلب می‌کنند و مثل اینکه نماینده محترم توجه فرموده‌اند که چندی پیش با اینکه مقررات بود مع الوصف بسیاری از مردم و نوامیس عمومی از خیابانهای شهر نمی‌توانستند عبور کنند مسئله امنیت آقا اولین وظیفه دولت است و نمایندگان محترمی که معتقد هستند باید مملکت باقی بماند در مقابل سیاست خارجی و تحریکات داخلی بایستی که دولت را همیشه تقویت بفرمایید که این اولین وظیفه اش را انجام بدهد و اگر غیر از این باشد دولت فلسفه وجودی ندارد که امنیت را در مملکت مستقرکند ملازمه حکومت نظامی در مواقع استثنایی و فوق‌العاده‌است و کیست که باور کند که امروز مواقع استثنایی و فوق‌العاده نیست اگر تاریخ ایران مواقع استثنایی و فوق‌العاده را در چند مورد نشان بدهد یکی از مهمترین مواقعش وضع امروز ما است (صحیح است) و بنده خوشوقت هستم که آقایان ملاحظه فرموده‌اند درست است که دولت از سر تا پا همانطوریکه فرمودیدغرق اسلحه‌است ولی هیچوقت این اسلحه را برعلیه کسی برعلیه بی گناهی برعلیه مردم بکار نبرده‌است (خلخالی - دستگاه فاسد سوءاستفاده می‌کند) اگر حکومتهای نظامی قبل به کار می‌بردند امروز بعکس این است امروز حکومت نظمی برای حفظ ملت ایران است امروز اگر ملاحظه می‌فرمایید در نقاط نفت خیز یا در پایتخت حکومت نظامی است برای این است که منافع ملت ایران حفظ بشود و بنده باید عرض کنم که این اولین دفعه ایست که حکومت نظامی بمعنی و مفهوم خودش در مملکت اجرا شده‌است بنابراین بنده از آقایان نمایندگان محترم استدعا می‌کنم باین مسئله کمال توجه را بفرمایند و بدانندکه کوچکترین سوء استفاده‌ای از هیچیک از مقررات نخواهدشد مقرراتی اگر وجود دارد برای این است که اخلالگری فرصت پیدا نکند امروز آقا وضعیت مملکت ما یک وضعیت عادی نیست امروز ممالک دیگری که هیچ از مشکلات ما ندارند در یک وضعیت استثنایی قوانین استثنایی و مقررات استثنایی دارند ما در یک وضعیتی هستیم که خود جنابعالی آقای خلخالی بهتر توجه دارید که این مملکت گرفتار طوفان و حوادث است و این طوفان حوادث را فقط می‌تواند وحدت و اتفاق نظر و همکاری (صحیح است) و اجرای کامل قوانین برطرف سازد (خلخالی - عرض کردم دستهای فاسد سوءاستفاده می‌کنند) عرض کنم که این مورد را اجازه بفرمایید عرض کنم قصاص قبل از جنایت است اگر یک موردش را بنده از آقایان محترم استدعا می‌کنم در هر یک از مواردش که ملاحظه می‌فرمایید سوءاستفاده از مقررات می‌شود یا بیگناهی را صدمه می‌زنند و اذیت می‌کنند بفرمایید با کمال میل دولت حاضراست رسیدگی بکند و تعقیب بکند و هیچوقت میل ندارد کوچکترین بی عدالتی درباره یکی از افراد مملکت بشود. (احسنت) (خلخالی – نظر بنده هم همین است)
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده
اخگر - بنده آقا موافق بودم
حائری‌زاده - منهم موافقم
نایب رئیس – شما بعد از آقای حائری‌زاده هستید
اخگر - بنده قبلا امضا کرده‌ام
حائری‌زاده - حکومت نظامی در مملکت ما تقریبا مثل امراض بومی کم کم اهلی شده حکومت نظامی برای یک موقع استثنایی و خطرناک است ولی من نمی‌دانم چطور شده که کم کم بومی شده‌است اگر قوانین موجود را دستگاه ما اجرا بکند هیچ احتیاجی به حکومت نظامی نیست ولی معروف است در جهنم عذابهایی است که مردم به مار غاشیه پناه می‌برند بنده هم به حکومت نظامی خواستم پناه بیاورم موافق مشروطه شدم حکومت نظامی مظالمش خیلی زیاد است بسوءظن می‌روند اشخاص را می‌گیرند توقیف می‌کنند یا مطابع را شنیدم که می‌فرستند آنجا که هیچ روزنامه ایی چاپ نکنید هنوز و روزنامه چاپ نشده توقیفش می‌کنند حالا ممکن است بعد لازم باشد بعضی را توقیف کنند من مخالف نیستم ولی تمام اینها وقتی حکومت نظامی رفت مردم راحت می‌شوند این قانون امنیت اجتماعی که میدانش بقدری وسیع است که آن قاضی آن رئیس اداره همینکه خواست یک کسی را طرد بکند این باید نیست و نابود بشود خودش و فامیلش و اثراتش هم تا چندین سال باقی است من چون قانون امنیت اجتماعی را دیدم پناه بحکومت نظامی آوردم و شدم موافق مشروط من در اطراف صفات حمیده قانون امنیت اجتماعی صحبت نمی‌کنم چون آقای دکتر بقائی رفیق ما چند روز پیش در اوصاف حمیده آن بیاناتی فرمودند که محتاج نیست دیگر من در این باره صحبت بکنم همچنین قانون چاقوکشی که در اولیا بیست و بیست ویک آنوقتها بود یک قانون تشدید مجازاتی گذشت که اشخاصی که خیانت کردند جیب بری کردند تشدید مجازاتی برای آنها قال شدند و این را از محکمه خارج کردند.
نایب رئیس – رای به کفایت مداکرات می‌گیریم آقایانی مه موافقند قیام بفرمایند (آکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده واحده قرائت می‌شود و بعد رای می‌گیریم(به شرح زیر قرائت شد):
- ماده واحده – بدولت اجازه داده می‌شود که مقررات فرمانداری نظامی را در تهران و حومه برای مدت دو ماه دیگر از تاریخ ۵ صبح ۲۹ مهر ماه ۱۳۳۱ تا ۵ صبح ۲۹ آذر ماه ۱۳۳۱ تمدید نماید
نایب رئیس – آقایانی که موافقند راجع بتمدید حکومت نظامی به مدت دو ماه در تهران و حومه قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
ویرایش۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
نایب رئیس – آقایان وزراء اینجا حاضرند برای جواب سوالات آقایان نمایندگان (بعضی از نمایندگان – ختم جلسه) پس با اجازه آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز ۳ شنبه بیستم آبان ماه خواهد بود دستور لایحه تلفن و لوایح موجود دیگر (مجلس ۵۰ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی – محمد ذوالفقاری