نظامی (لیلی و مجنون)/لیلی پس پرده عماری

by نظامی

	لیلی پس پرده عماری			در پرده‌دری ز پرده داری
	از پرده نام و ننگ رفته			در پرده نای و چنگ رفته
	نقل دهن غزل سرایان			ریحانی مغز عطر سایان
	در پرده عاشقان خنیده			زخم دف مطربان چشیده
	افتاده چو زلف خویش درتاب			بی‌مونس و بیقرار و بیخواب
	مجنون رمیده نیز در دشت			سرگشته چو بخت خویش می‌گشت
	بی‌عذر همی دوید عذرا			در موکب وحشیان صحرا
	بوری به هزار زور می‌راند			بیتی به هزار درد می‌خواند
	بر نجد شدی ز تیر وجدی			شیخانه ولی نه شیخ نجدی
	بر زخمه عشق کوفتی پای			وز صدمه آه روفتی جای
	هر عاشق کاه وی شنیدی			هر جامه که داشتی دریدی
	از نرم‌دلان ملک آن بوم			بود آهنی آب داده چون موم
	نوفل نامی که از شجاعت			بود آنطرفش به زیر طاعت
	لشگر شکنی به زخم شمشیر			در مهر غزال و در غضب شیر
	هم حشمت گیر و هم حشم‌دار			هم دولتمند و هم درم‌دار
	روزی ز سر قوی سلاحی			آمد به شکار آن نواحی
	در رخنه غارهای دلگیر			می‌گشت به جستجوی نخجیر
	دید آبله پای دردمندی			بر هر موئی ز مویه‌بندی
	محنت زده غریب و رنجور			دشمن کامی ز دوستان دور
	وحشی شده از میان مردم			وحشی دو سه اوفتاده دردم
	پرسید ز خوی و از خصالش			گفتند چنانکه بود حالش
	کز مهر زنی بدین حزینی			دیوانه شد این چنین که بینی
	گردد شب و روز بیت گویان			آن غالیه را زیاد جویان
	هر باد که بوی او رساند			صد بیت و غزل بدو بخواند
	هر ابر کزان دیار پوید			شعری چو شکر بدو بگوید
	آیند مسافران زهر بوم			بینند در این غریب مظلوم
	آرند شراب یا طعامی			باشد که بدو دهند جامی
	گیرد به هزار جهد یک جام			وان نیز به یاد آن دلارام
	در کار همه شمارش اینست			اینست شمار کارش اینست
	نوفل چو شنید حال مجنون			گفتا که ز مردمی است اکنون
	کاین دل شده را چنانکه دانم			کوشم که به کام دل رسانم
	از پشت سمند خیزران دست			ران بازگشاد و بر زمین جست
	آنگاه ورا به پیش خود خواند			با خویشتنش به سفره بنشاند
	می‌گفت فسانهای گرمش			چندانکه چو موم کرد نرمش
	گوینده چو دیدگان جوانمرد			بی‌دوست نواله‌ای نمی‌خورد
	هرچه آن نه حدیث دوست بودی			گر خود همه مغز پوست بودی
	از هر نمطی که قصه می‌خواند			جز در لیلی سخن نمی‌راند
	وان شیفته زره رمیده			زآنها که شنیده آرمیده
	خوشدل شد و آرمیده با او			هم خورد و هم آشمید با او
	با او به بدیهه خوش درآمد			چون دید حریف خوش برآمد
	می‌زد جگرش چو مغز برجوش			می‌خواند قصیدهای چون نوش
	بر هر سخنی به خنده خوش			می‌گفت بدیهه‌ای چو آتش
	وان چرب‌سخن به خوش جوابی			می‌کرد عمارت خرابی
	کز دوری آن چراغ پرنور			هان تا نشوی چو شمع رنجور
	کورا به زر و به زور بازو			گردانم با تو هم ترازو
	گر مرغ شود هوا بگیرد			هم چنگ منش قفا بگیرد
	گر باشد چو شراره در سنگ			از آهنش آورم فرا چنگ
	تا همسر تو نگردد آن ماه			از وی نکنم کمند کوتاه
	مجنون ز سر امیدواری			می‌کرد به سجده حق گزاری
	کاین قصه که عطر سای مغزست			گر رنگ و فریب نیست نغزست
	او را به چو من رمیده خوئی			مادر ندهد به هیچ روئی
	گل را نتوان به باد دادن			مه زاده به دیو زاد دادن
	او را سوی ما کجا طوافست			دیوانه و ماه نو گزافست
	شستند بسی به چاره‌سازی			پیراهن ما نشد نمازی
	کردند بسی سپید سیمی			از ما نشد این سیه گلیمی
	گر دست ترا کرامتی هست			آن دسترسی بود نه زین دست
	اندیشه کنم که وقت یاری			در نیمه رهم فروگذاری
	ناآمده این شکار در شست			داری زمن وز کار من دست
	آن باد که این دهل زبانی			باشد تهی از تهی میانی
	گر عهد کنی بدانچه گفتی			مزدت باشد که راه رفتی
	ور چشمه این سخن سرابست			بگذار مرا ترا ثوابست
	تا پیشه خویش پیش گیرم			خیزم پی کار خویش گیرم
	نوفل ز نفیر زاری او			شد تیز عنان به یاری او
	بخشود بر آن غریب همسال			هم سال تهی نه بلکه هم حال
	میثاق نمود و خورد سوگند			اول به خدائی خداوند
	وانگه به رسالت رسولش			کایمان ده عقل شد قبولش
	کز راه وفا به گنج و شمشیر			کوشم نه چو گرگ بلکه چون شیر
	نه صبر بود نه خورد و خوابم			تا آنچه طلب کنم بیابم
	لیکن به توام توقعی هست			کز شیفتگی رها کنی دست
	بنشینی و ساکنی پذیری			روزی دو سه دل به دست‌گیری
	از تو دل آتشین نهادن			وز من در آهنین گشادن
	چون شیفته شربتی چنان دید			در خوردن آن نجات جان دید
	آسود و رمیدگی رها کرد			با وعده آن سخن وفا کرد
	می‌بود به صبر پای بسته			آبی زده آتشی نشسته
	با او به قرار گاه او تاخت			در سایه او قرارگه ساخت
	گرمابه زد و لباس پوشید			آرام گرفت و باده نوشید
	بر رسم عرب عمامه در بست			با او به شراب و رود بنشست
	چندین غزل لطیف پیوند			گفت از جهت جمال دلبند
	نوفل به سرش ز مهربانی			می‌کرد چو ابر درفشانی
	چون راحت پوشش و خورش یافت			آراسته شد که پرورش یافت
	شد چهره زردش ارغوانی			بالای خمیده خیزرانی
	وآن غالیه گون خط سیاهش			پرگار کشید کرد ماهش
	زان گل که لطافت نفس داد			باد آنچه ربود باز پس داد
	شد صبح منیر باز خندان			خورشید نمود باز دندان
	زنجیری دشت شد خردمند			از بندی خانه دور شد بند
	در باغ گرفت سبزه آرام			دادند بدست سرخ گل جام
	مجنون به سکونت و گرانی			شد عاقل مجلس معانی
	وان مهتر میهمان نوازش			می‌داشت به صد هزار نازش
	بی‌طلعت او طرب نمی‌کرد			می جز به جمال او نمی‌خورد
	ماهی دو سه در نشاط کاری			کردند به هم شراب‌خواری
	روزی دو بدو نشسته بودند			شادی و نشاط می‌فزودند
	مجنون ز شکایت زمانه			بیتی دو سه گفت عاشقانه
	کای فارغ از آه دودناکم			بر باد فریب داده خاکم
	صد وعده مهر داده بیشی			با نیم وفا نکرده خویشی
	پذرفته که پیشت آورم نوش			پذرفته خویش کرده فرموش
	آورده مرا به دلفریبی			وا داده بدست ناشکیبی
	دادیم زبان به مهر و پیوند			و امروز همی کنی زبان بند
	صد زخم زبان شنیدم از تو			یک مرهم دل ندیدم از تو
	صبرم شد و عقل رخت بربست			دریاب و گرنه رفتم از دست
	دلداری بی‌دلی نمودن			وانگه به خلاف قول بودن
	دور اوفتد از بزرگواری			یاران به از این کنند یاری
	قولی که در او وفا نه‌بینم			از چون تو کسی روا نه‌بینم
	بی‌یار منم ضعیف و رنجور			چون تشنه ز آب زندگی دور
	شرطست به تشنه آب دادن			گنجی به ده خراب دادن
	گر سلسله مرا کنی ساز			ورنه شده گیر شیفته‌ای باز
	گر لیلی را به من رسانی			ورنه نه من و نه زندگانی