نظامی (مخزن الاسرار)/نیم شبی کان ملک نیمروز

by نظامی

	نیم شبی کان ملک نیمروز			کرد روان مشعل گیتی فروز
	نه فلک از دیده عماریش کرد			زهره و مه مشعله داریش کرد
	کرد رها در حرم کاینات			هفت خط و چار حد و شش جهات
	روز شده با قدمش در وداع			زامدنش آمده شب در سماع
	دیده اغیار گران خواب گشت			کو سبک از خواب عنان تاب گشت
	با قفس قالب ازین دامگاه			مرغ دلش رفته به آرامگاه
	مرغ پر انداخته یعنی ملک			خرقه در انداخته یعنی فلک
	مرغ الهیش قفس پر شده			قالبش از قلب سبکتر شده
	گام به گام او چو تحرک نمود			میل به میلش به تبرک ربود
	چون دو جهان دیده بر او داشتند			سر ز پی سجده فرو داشتند
	پایش ازان پایه که سر پیش داشت			مرحله بر مرحله صد بیش داشت
	رخش بلند آخورش افکند پست			غاشیه را بر کتف هر که هست
	بحر زمین کان شد و او گوهرش			برد سپهر از پی تاج سرش
	گوهر شب را به شب عنبرین			گاو فلک برد ز گاو زمین
	او ستده پیشکش آن سفر			از سرطان تاج و زجوزا کمر
	خوشه کزو سنبل‌تر ساخته			سنبله را بر اسد انداخته
	تا شب او را چه قدر قدر هست			زهره شب سنج ترازو به دست
	سنگ ورا کرده ترازو سجود			زانکه به مقدار ترازو نبود
	ریخته نوش از دم سیسنبری			بر دم این عقرب نیلوفری
	چون ز کمان تیر شکر زخمه ریخت			زهر ز بزغاله خوانش گریخت
	یوسف دلوی شده چون آفتاب			یونس حوتی شده چون دلو آب
	تا به حمل تخت ثریا زده			لشگر گل خیمه به صحرا زده
	از گل آن روضه باغ رفیع			ربع زمین یافته رنگ ربیع
	عشر ادب خوانده ز سبع سما			عذر قدم خواسته از انبیا
	ستر کواکب قدمش میدرید			سفت ملایک علمش میکشید
	ناف شب آکنده ز مشک لبش			نعل مه افکنده سم مرکبش
	در شب تاریک بدان اتفاق			برق شده پویه پای براق
	کبک وش آن باز کبوتر نمای			فاخته‌رو گشت بفر همای
	سدره شده صد ره پیراهنش			عرش گریبان زده در دامنش
	شب شده روز اینت نهاری شگرف			گل شده سرو اینت بهاری شگرف
	زان گل و زان نرگس کانباغ داشت			نرگس او سرمه مازاغ داشت
	چون گل ازین پایه فیروزه فرش			دست به دست آمد تا ساق عرش
	همسفرانش سپر انداختند			بال شکستند و پر انداختند
	او بتحیر چو غریبان راه			حلقه زنان بر در آن بارگاه
	پرده نشینان که درش داشتند			هودج او یکتنه بگذاشتند
	رفت بدان راه که همره نبود			این قدمش زانقدم آگه نبود
	هر که جز او بر در آن راز ماند			او هم از آمیزش خود باز ماند
	بر سر هستی قدمش تاج بود			عرش بدان مائده محتاج بود
	چون به همه حرق قلم در کشید			ز آستی عرش علم برکشید
	تا تن هستی دم جان می‌شمرد			خواجه جان راه به تن می‌سپرد
	چون بنه عرش به پایان رسید			کار دل و جان به دل و جان رسید
	تن به گهر خانه اصلی شتافت			دیده چنان شد که خیالش نیافت
	دیده که نور ازلی بایدش			سر به خیالات فرو نایدش
	راه قدم پیش قدم در گرفت			پرده خلقت زمیان برگرفت
	کرد چو ره رفت زغایت فزون			سر ز گریبان طبیعت برون
	همتش از غایت روشن دلی			آمده در منزل بی منزلی
	غیرت ازین پرده میانش گرفت			حیرت ازان گوشه عنانش گرفت
	پرده در انداخته دست وصال			از در تعظیم سرای جلال
	پای شد آمد بسر انداخته			جان به تماشا نظر انداخته
	رفت ولی زحمت پائی نداشت			جست ولی رخصت جائی نداشت
	چون سخن از خود به در آمد تمام			تا سخنش یافت قبول سلام
	آیت نوری که زوالش نبود			دید به چشمی که خیالش نبود
	دیدن او بی عرض و جوهرست			کز عرض و جوهر از آنسو ترست
	مطلق از آنجا که پسندیدنیست			دید خدا را و خدا دیدنیست
	دیدنش از دیده نباید نهفت			کوری آنکس که بدیده نگفت
	دید پیمبر نه به چشمی دگر			بلکه بدین چشم سر این چشم سر
	دیدن آن پرده مکانی نبود			رفتن آن راه زمانی نبود
	هر که در آن پرده نظرگاه یافت			از جهت بی جهتی راه یافت
	هست ولیکن نه مقرر بجای			هر که چنین نیست نباشد خدای
	کفر بود نفی ثباتش مکن			جهل بود وقف جهاتش مکن
	خورد شرابی که حق آمیخته			جرعه آن در گل ما ریخته
	لطف ازل با نفسش همنشین			رحمت حق نازکش او نازنین
	لب به شکر خنده بیاراسته			امت خود را به دعا خواسته
	همتش از گنج توانگر شده			جمله مقصود میسر شده
	پشت قوی گشته از آن بارگاه			روی درآورد بدین کارگاه
	زان سفر عشق نیاز آمده			در نفسی رفته و باز آمده
	ای سخنت مهر زبانهای ما			بوی تو جانداروی جانهای ما
	دور سخا را به تمامی رسان			ختم سخن را به نظامی رسان