نیرنگستان/چیزها و خاصیت آنها
چیزها و خاصیت آنها
فیروزه فیروز بختی میآورد و هر کس انگشتر فیروزه بدستش باشد سبب گشایش کارش میشود[۱].
مهرهٔ مار برای سفید بختی خوبست[۲].
نظر قربانی (چشم گوسفند است که روز عید گوسفند کشان قربانی میشود و چشم او را خشک میکنند) برای دفع چشم زخم مؤثر است (بخصوص اگر آنرا بدزدند) و با تکه ای نمک و خر مهرهٔ سبز به نخ میبندند و به کلاه بچه و یا بسر شانه اش می آویزند.
ببین و بترک - کجی آبی - هفت مهره - دندان ببر - سم آهو - ناخن گرگ - چشم بابا قوری و پارچهٔ کبود برای رفع چشم زخم همراه بکنند خوب است.
سنگ که زیاد در مجاورت آفتاب باشد لعل میشود؛
| گویند سنگ لعل شود در مقام صبر | آری شود و لیک بخون جگر شود | |||||
قلیاب سرکه را که دختر باکره زیر ناودان رو بقبله بکوبد برای باطل کردن سحر و جادو خوب است.
فندق (یا بادام یا گردوی) توی سمنو را کسی با خودش داشته باشد از همهٔ بلا ها ایمن خواهد بود[۳].
پیه گرگ از نظر میاندازد.
خوردن ماهی و ماست با هم بد است[۴].
شاش پسر نا بالغ جادو را باطل میکند[۵].
شاش زخم را خوب میکند.
شاشیدن پشت دیوار نکبت میآورد.
شاشیدن در آب خزینه نسیان می آورد.
در حمام کسی بشاشد کور میشود.
برای باطل سحر در حمام روی شست پا بشاشند مجربست.
قورباغه بکسی بشاشد تب میآورد.
پوست پیاز و تخم مرغ را بسوزانند آدم جنی میشود.
کسیکه بترسد نمک در دهنش میگذارند.
پشم شتر را با خود داشته باشند برای تب و نوبه خوبست.
برای اینکه مهمان برود نمک در کفشش میریزند.
نمک قابل ستایش و احترام است، در نزد عوام کسیکه نان و نمک کسی را بخورد رهین منت او خواهد بود[۶] و کسیکه بر خلاف آن رفتار کند نمک بحرام و نمک نشناس نامیده میشود.
دست بی‌نمک دست بی خیر و برکت است و در اصطلاح هرچه نمک ندارد لوس و بیمزه است مثل صورت بی نمک. همچنین مانند مقدسین به نمک قسم میخورند و نفرین میکنند چنانکه میگویند: نمکم بگیردت یا نمکم بزندت[۷].
میگویند کیومرث یا یکی از پادشاهان قدیم ایران نمک را پیدا کرد باین ترتیب که در بیابان بجای ظرف، گوشت شکار را روی تخته سنگی برایش آوردند، وقتی چشید آنرا خوشمزه تر از معمول یافت و پی برد که آن سنگ از نمک بوده که خوراک را روی آن گذاشته بودند و از آن زمان استعمال نمک در خوراکها مرسوم میشود. این پیش آمد را گمان کرده‌اند که خدا فراهم کرده تا بنده هایش استعمال نمک را فراگیرند. بحساب ابجد نمک و علی هرکدام «۱۱۰» میشوند و شاید نمک باین مناسبت مقدس شده باشد.
سرکه انداختن آمد نیامد دارد[۸].
باران نیسان که هفتاد روز بعد از نوروز میآید، روی سر کسی ببارد موی سر را پرپشت میکند و اگر به ناخوش بدهند شفا مییابد.
غدد گوشت را هر کس بخورد غدد در میاورد.
ماست و کاهو عمر را زیاد میکند.
جرم چپق مار را میکشد.
آب دهن برای زخم خوبست[۹].
دود کردن پشکل ماچه الاغ (عنبر نصارا) برای کلیه بادها و نا خوشیها سودمند است.
تار عنکبوت برای شکستگی و بریدگی نافع است و خون را بند میآورد[۱۰].
تربت سیدالشهدا را روز اول ماه بخورند ثواب دارد.
ماست را باید خورد و کاسه اش را زیر سر گذاشت و خوابید[۱۱].
از شیرینی که سر عروس شاباش میکنند هر دختری بخورد بختش باز میشود.
گلوی کسی درد بگیرد باید آنرا نجس کرد تا خوب بشود.
برای اینکه به اتومبیل صدمه نرسد نظر قربانی و کجی آبی جلو آن آویزان میکنند.
برای تولید محبت نعل در آتش میگذارند.
دود کردن کندر و اسفند هر روز صبح سبب گشایش کار است.
سرکه انداختن و کشمش درست کردن آوارگی میآورد.
شیر مادیان ببچه بدهند هیچوقت سیاه‌سرفه نمیگیرد.
کسیکه هول بکند الماس یا چفت در را سه بار در آب زده آنرا باو مینوشانند.
گوشهٔ لب که زخم بشود و یا تب خال بزند نشان اینست که شیطان دهنه زده باید چفت در را بآن بزنند تا خوب بشود.
کسی را که نمیخواهند ببینند پشت سرش دیزی از کار در آمده بزمین میزنند.
هر کس دندان صد و بیست ساله را ببیند عمرش زیاد میشود.
اگر سرکه در خم بر گردد (شراب شود یا بی مزه شود) یکنفر از اهل خانواده میمیرد.
قندرون جویدن ریش راکوسه میکند و هر گاه فرو بدهند شاشبند خواهند شد.
سگ هار کسی را بگیرد باید از مویش سوزانیده روی زخم بگذارند.
دانهٔ کرچک مانع چشم زخم است.
هر کس ناخن بخورد جوع میگیرد.
هر کس موی گربه را بخورد آزار مراق میگیرد.
پنیر ذهن را کم میکند[۱۲].
نال قلم نی (رگ چوبی که میان قلم است) اگر آسمان ندیده بخورند ذهن را زیاد میکند.
شلغم شعر را زیاد میکند.
گاو دارو برای چاقی خوب است باید شب مهتاب روی بام لخت بشوند و بتمام تن بمالند مگر به بینی چون آن را هم بزرگ میکند.
سورمه بخورد کسی بدهند صدایش میگیرد.
هر زنی پوست زائد ختنه را گرم گرم فرو بدهد پسر خواهد زائید.
فرفره صدادار یا غارغارک ناخوشی میآورد.
از آجیل توی سمنو زبان‌نزده بردارند و مایه ته کیسه بکنند همیشه پولدار خواهند بود.
آب چاله میدان تهران را هر کس بخورد سالک در میآورد.
همهٔ خوراکیها و داروها یا گرمند و یا سرد و مزاج اشخاص مطابق طب عوام بر چهار گونه است: حرارتی، رطوبتی، خشک و سرد و برای اعتدال مزاج باید خوراکی مخالف طبع و مزاج خودشان را انتخاب بکنند و تأثیر هر کدام از این امزجه غلبه کرد خوراک ضد آنرا بخورند تا اعتدال از دست نرود.
شیر آدم خوب و بد تأثیر خودش را در اخلاق و صفات و عادات انتقال میدهد. چنانکه بطور نفرین گفته میشود: تف بشیرت بیاید، پستانش بسوزد که شیر دهنت گذاشت و یا در موقع آفرین میگویند: آفرین بشیر پاکی که خورده[۱۳].
تخم لاکپشت و مغز سر سگ توله نوزاد برای جادو بکار میرود.
مخمل مشگی آب ندیده برای سیاه سرفه خوب است.
خون خرگوش برای سل خوب است.
هرگاه عروسک توی گوشت خام را بزک بکنند و لای پارچه پیچیده در خانه ای چال کنند و یا روی بام بیندازند در آنخانه دعوا میشود.
کسیکه گوشت خوک بخورد جادو به او کارگر نیست.
«و از خاصیتهاءِ زر یکی آنست که دیدار وی چشم را روشن کند، و دل را شادمان گرداند، و دیگر آنک مرد را دلاور کند، و دانش را قوّت دهد. و سه دیگر آنک نیکوئی صورت افزون کند، و جوانی تازه دارد، و پیری دیر رساند و چهارم عیش را بیفزاید و بچشم مردم عزیز باشد.»[۱۴].
«چون بمیل زرین چشم سرمه کنند از شب کوری و آب دویدن چشم ایمن بود، و در قوت بصر زیادت کند و خلاخل زرین چون بر پای باز بندند بر شکار دلیرتر و خرم‌تر رود، و هر جراحتی که بزر افتد زود به شود … و بکوزهٔ زرین آب خوردن از استسقا ایمن بود و دل را شادمانه دارد[۱۵]».
« … و هر که زر را بی آنک در خنبره یا چیزی مسین یا آبگینه نهد، همچنان در زیر زمین دفن کند چون بعد از سالی بر سر آن رود زر را باز نیابد پندارد که کسی برده است، ندزدیده باشند لیکن بزیر زمین رفته باشد، از بهر آنک زر گران باشد و هر روز فروتر همی رود تا به آب رسد[۱۶]».
«یکی یاقوت که از گوهرها قسمت آفتاب است و شاه گوهرها ناگدازنده است. و هنر وی آنک شعاع دارد و آتش بر وی کار نکند، و همه سنگها ببرد مگر الماس را و نیز خاصیتش آنک وبا ومضرت تشنگی باز دارد.»[۱۷]
زردهٔ تخم مرغ برای قوّت کمر و چانه خوب است[۱۸].
پوست تخم مرغ را اگر در رهگذر بریزند موجب جنگ و نزاع میشود.
پوست اژدها را فقط با پوست سیر و پیاز که آتش بزنند میشود سوزانید.
- ↑ «گویند نگاه کردن بر آن روشنائی چشم آورد.» بر جان «پیروزه از بهر نامش را از بهر عزیزی و شیرینی دیدارش، و خاصیتش آنک چشم زدگی بازدارد، و مضرت نرسیدن در خواب». نوروزنامه ص ۲۸.
- ↑ طریقهٔ بدست آوردن آن قبلا آورده شده.
- ↑ کلثوم ننه.
- ↑ مثل: ماهی و ماست؟ عزرائیل گفته مگر تقصیر ماست؟
- ↑ برای کچلی هم خوبست.
- ↑ اصطلاح: نمکش را خورد و نمکدانش را شکت.
- ↑
نخست آزاده رامین خورد سوگند به یزدانی که گیتی را خداوند بماه روشن و تابنده خورشید به فرخ مشتری و پاک ناهید به نان و به نمک به دین یزدان بروشن آتش و جان سخن دان (ویس ورامین)
- ↑ بطور کلی آمد نیامد دامنهٔ وسیع دارد ممکن است از کاشتن گیاه‌ها یا نگاهداری جانوران و یا اشخاص و هر کاری که شروع میکنند برای برای یکنفر خوب باشد «بیاید» و برای دیگری بد باشد و باو «نیاید» و آنهم پس از آزمایش معلوم میشود.
- ↑
اگر لعاب دهن آدمی بر جراحتها مالند سود دارد و گزیدگی هوام و آدمی
را منفعت دهد و پا زهر (پادزهر) همه گزندها بود خامه اگر آدمی گرسنه یا تشنه
بود و آب دهن آدمی که ناهار بود کشنده جمیع جنبنده‌ها بود.» هزاراسرار.
آب دهن در عملیات جادوگری و برای دفع چشم زخم وغیره نیز بکار میرود. - ↑ «تنیدهٔ عنکبوت بر جای خون برآمدن نهند امساک پذیرد.» نزهة‌القلوب
- ↑ چونکه ماست خواب میآورد.
- ↑ پنیر و گوشت خر شرعاً مکروه است .
- ↑ معروف است که چنگیز از شیر ماده‌گرگ پرورش یافته و باین جهت خونخوار شد.
- ↑ نوروزنامه ص ۲۰–۲۱.
- ↑ نوروزنامه خیام ص ۲۱.
- ↑ نوروزنامه ص ۲۳.
- ↑ نوروز نامه ص ۲۷.
- ↑ اصطلاح: چانه‌اش را زردهٔ تخم مرغ انداخته.