صحیفه سجادیه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ترجمه قبل مربوط به آقای غرویان بود و از لحاظ قوانین حق تکثیر مشکل داشت. لذا ترجمه‌ی آقای قمشه‌ای به جای آن قرار گرفت. |
Mohamad61.20 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۶:
حضرت پیغمبر (ص) آگاه شد که در این آیه شجره ی ملعونه شجره ی خبیثه بنی امیه است که بوزینه وار بر منبر نبوت آن بزرگوار می جهند و فرود می آیند) فرمود ای جبرئیل در دوران من و در زمان حیواة من این قصه خواهد شد جبرئیل امین عرض کرد نه یا رسول الله از زمان هجرتت تا ده سال آرام و به صلاح آسیای اسلام همی می گردد و بعد از این ده سال باز تا سی سال این آسیا در گردش است تا آنگاه که سال هجرت به سی و پنج رسید (و دوران سه خلیفه گذشت) اول سی و پنج باز پنج سال گردش آرام و به صلاح می کند (که آن دوران خلافت امیرالمؤمنین علی علیه السلام است) از آن به بعد گردش این آسیا بضلالت و گمراهی است و بر این قطب می گردد و ملک و شاهی فرعون عالم (معویه و یزید و و و) خواهد گردید و خدا در سوره ی مبارکه (انا انزلناه فی لیلة القدر لیلة القدر خیر من الف شهر) پیغمبر را خبر داده و به این موضوع اشاره فرموده که هزار ماه البته حکومت و سلطنت بنی امیه خواهد بود که در آن لیله ی قدر نیست (یعنی تجلی نور خدا و اشراق انوار هدی وجود ندارد) در آن هزار ماه اگر کوههای عالم (و قوی ترین قدرت بشر) با آنها به مقاومت برخیزد مغلوب آنان شود تا وقتی که خدای متعال به زوال آنها فرمان دهد امام صادق فرمود و در این هزار ماه حکومت بنی امیه شعارشان دشمنی با اهل بیت پیغمبر و بغض و کینه آل علی و دوستان و شیعیان آنهاست و در این آیه ی شریفه (الم تر الی اللذین بدلوا نعمت الله کفرا و احلوا قومهم دار البوار جهنم یصلونها و بئس القرار) به همین ظلم و طغیان بنی امیه اشاره فرموده زیرا نعمت الله وجود اقدس پیغمبر (ص) و اهل بیت اوست که دوستی و محبت آنها ایمان است و مؤمن مستحق بهشت شود و دشمنی و کینه ی آنها نفاق و کفر است و مستوجب آتش دوزخ گردد و این مطلب سریست که پیغمبر اکرم به امیرالمؤمنین و اهل بیتش سپرد و آنگاه حضرت صادق آل محمد فرمود تا ظهور امام قائم غائب حجة ابن الحسن العسکری وقتش فرانرسد خروج نکرده و نخواهد کرد احدی از ما برای دفع ظلم و جور آنها و اقامه حق جز آنکه به بلای قتل و شهادت مبتلا شود و هرکه قیام کند جز آنکه بر غم و اندوه ما و شیعیان ما بیفزاید کاری از پیش نبرد آنگاه متوکل ابن هرون گفت حضرت امام صادق علیه السلام پس از این سخنان صحیفه جدش را بر من املاء فرمود و آن دعاها هفتاد و پنج باب بود من شصت و چند از آن را حفظ کردم و یازده بابش از خاطرم برفت (حدیث متوکل ابن هرون بطریق دیگر) حدیث کرد مرا ابوالمفضل از محمد ابن حسن ابن روزبه ابوبکر مدائنی کاتب ساکن رحبه در خانه خود و گفت حدیث کرد مرا محمد بن احمد بن مسلم مطهری و او گفت حدیث کرد مرا پدرم از عمیر پسر متوکل ابن هرون بلخی از پدرش که پدرم متوکل گفت من یحیی ابن زید ابن علی السجاد علیه السلام را ملاقات کردم و همین حدیث را به تمامه تا خواب حضرت پیغمبر (ص) در منبر که امام صادق از امام باقر و پدران گرامیش صلوات الله علیهم اجمعین بیان فرمود ذکر کرد و در این روایت مطهری ابواب صحیفه نیز بدین طریق مذکور است.
== نیایش سی و ششم: هنگامى كه سحاب آسمان و تابش برق (و بارش باران) را مى ديد و غرش رعد را مى شنيد به اين دعا با خداى متعال راز و نياز مى كرد==
̶ اى خداى بزرگ به حقيقت اين رعد و برق آسمانى دو نشان از آيات قدرت و دو خدمتگزار از خادمان درگاه تواند در طاعتت به رحمت نافع باريدن بر خلق يا باران قهر و غضب مضر مبادرت مى كنند پس (اى خداى مهربان كرم كن و) بر ما به واسطه اين رعد و برق باران غضب مبار و جامه ى ابتلاء و محنت و الم بر ما مپوشان.
̶ باز پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود و رحمت فرست و از اين ابر (و رعد و برق)ها بر ما امت و خير و بركتشان را نازل فرما و رنج و آفت و زيانشان را از ما دور ساز (يعنى اى خدا از لطف و كرمت نفع و خير و بركت از اين باران بر ما و بر كشت و زرع و قنوات و حيوانات ما نصيب فرما و از ضرر و آفاتش مزارع و مواشى ما را محفوظ دار) و بر محصول زراعت ما كه وسيله ى معاش ماست آفت و نقص و عيب نفرست
̶ اى خدا و اگر اين باران را براى قهر و انتقام فرستاده اى ما از قهر و انتقامت به درگاه رحمتت پناه مى بريم و با تضرع و زارى درخواست عفو و بخشش مى كنيم پس پروردگارا تو قهر و غضب را از ديار ما موحدان و اهل ايمان به جانب ديار مشركان باز گردان (كه ما اهل توحيد)
̶ از قهر تو بر لطفت برديم پناه اى دوست- ما را تو خود اى سلطان تعليم دعا كردى)
̶ پروردگارا تو به سقايت و آبيارى رحمتت بلاد و ديار (و كشت و زرع) ما را سيراب گردان و از دل ما وسوسه رزق را دور ساز (و به رزق مقدر خود) خيال ما را مطمئن ساز تا چشم ما به اسباب رزق در ابر و باران و كشت و زرع و سعى و كار خودمان هم نباشد و تو را به يقين روزى بخش بندگان و رافع جميع حوائج انسان دانيم تا وساوس و اوهام شيطانى در امر رزق و غير آن از دل ما دور گردد و بعلم اليقين تمام امور عالم از رزق و آجال و آمال همه را به حسن عنايت ازلى و مشيت حتمى تو بى هيچ شك و ريب مربوط دانيم و زنگار شكوك و ارتياب از آئينه دلهاى ما بكلى پاك گردد) و ما را از توجه به حضرتت مشغول غير مگردان (و به شهود وجود مسبب الاسباب از توجه به اسباب بى نيازمان گردان و چنان حجاب ظلمانى خلق و نورانى تقدير را از مقابل چشم باطن ما برانداز كه در عالم آفرينش ما موثرى و مدبرى و سلطانى جز تو نبينيم و به زبان دل گوئيم (ما به تو داريم و بس چشم نياز اى حبيب- در گه جود تو است بر همه باز اى حبيب هيچ شاهى را قدير هست و بود- جز تو نشناسيم در ملك وجود) و از ما اصل بر و احسان خود را منقطع مگردان كه اى خدا هر كس را تو غنى و بى نياز كنى بى نياز است (و بدون احسانت همه فقير محض اند) و هر كه را تو از حوادث عالم محفوظ دارى در امن و امانست (و بدون حفظ تو همه عالى و دانى قوى و ضعيف هدف تير بلا و حوادثند)
̶ جز تو كسى را قدرت دفاع از حوادث نيست و هم از سطوت و قهر و قدرتت كسى را ياراى سركشى و مقاومت نخواهد بود توئى تنها كسى كه به هر چه خواهى و بر هر كه خواهى حكمت نافذ است و هر حكم خواهى در حق هر كه خواهى اجرا مى كنى.
̶ بارى اى پروردگار من تو را حمد و ستايش مى كنم بر آنچه ما را از بلاهاى عالم حفظ كردى و سپاس مى گويم بر آنچه از نعم عالم به ما عطا كردى آن چنان حمد و سپاسى كه جانشين حمد تمام ستايش كنندگان عالم (از انس و جن و ملك) گردد حمدى كه زمين و آسمان را مملو از حمد (و ذكر اوصاف جمال و جلال) حضرتت سازد
̶ كه اى پروردگار همانا توئى عطا بخش خلق به عطاهاى بزرگ و بخشنده بى عوض به نعمتهاى عظيم توئى كه حمد و سپاس اندك بندگان را (پاداش عطاى بى شمار و نعمت بى حساب خود) مى پذيرى توئى صاحب احسان و نيكوئى به بندگان و داراى عطا و نعم (بى پايان) خدائى جز تو يكتا خداى عالم نيست و بازگشت تمام اهل عالم به سوى (درگاه رحمت و عنايت بى انتهاى) حضرتت خواهد بود.
== نیایش سی و هفتم: در اظهار عجز از اداى شكر و سپاس ايزد متعال در مقابل نعم بى شمار حضرت حق به اين دعا با خدا راز و نياز مى كرد ==
̶ اى خداى بزرگ هيچ كس شكر و سپاست را به حد كمال به جا نيارد (و احدى حق شكرت را با همه كوشش نتواند) چرا كه بر هر شكرى كه كند آن شكر هم نعمت و احسان تست و شكرى ديگر بر او لازم آيد (زيرا توفيق يافتن بنده بر شكر خدا به لطف و احسان الهى است و بر آن احسان هم شكرى لازم است يا به واسطه آنكه شكر بنده از نعمت خداوند چون موجب رفعت مقام عبد است و ازدياد نعمت حق پس آن شكر باز نعمتى است از نعم الهى و بر آن شكرى لازم است)
̶ و هر كس هر قدر هم سعى و كوشش در راه اطاعتت كند باز در انجام وظيفه طاعتت تقصير كرده و حق طاعتت را به جا نياورده و فضل و كرمت را سپاسگزارى بسزا نكرده است
̶ پس (اى خداى بزرگ) شكرگزارترين بندگانت و ساعى ترين خلق در عبادت و بندگيت باز از اداى حق شكرت عاجز و در انجام وظائف مقصر است
̶ اى خدا هيچكس نيست كه مغفرت و آمرزشت بر او به استحقاق واجب و لازم شود و احدى نيست كه رضا و خشنوديت را به عمل خود مستوجب گردد
̶ پس هر كس را بخشيدى و آمرزيدى به صرف كرم و احسان تست و هر كه را از او راضى و خشنود شدى آن هم به فضل و عطاى تست
̶ (اى خدا) ما اندك شكرى كه (در مقابل نعم بى شمارت) به جاى آريم باز جزا و پاداش مى دهى و اندك طاعتى كه (از وظايف بندگى است) انجام دهيم ثواب عطا مى كنى تا به حدى كه گويا شكر و طاعت بندگانت را بر خود ثواب و پاداش لازم و واجب فرموده اى و يا بندگانت بر آن شكر و طاعت بدون توفيق تو خود قدرت و تمكن داشته اند
̶ (در صورتى كه بى توفيق تو ابدا قادر بر شكر و طاعتت نيستند) و همان اندك شكر و طاعت هم به قدرت و توانائى (و احسان و توفيق) تو بوده
̶ پيش از آنكه آن طاعت به جاى آرند تو (طاعت) و ثواب آن را به كرمت مقدر و مقرر فرموده اى پيش از آنكه به طاعتت قيام كنند و البته چنين است (كه توفيق طاعت و اعطاى سعادت بر آن بسيار پيش از زمان طاعت و شكر آنها بوده زيرا سنت (ازلى و ذاتى تو فضل و كرم است و عادت هميشگى و ابدى تو جود و احسان است و طريقه نيكوى تو عفو و بخشش است)
̶ بارى اى خداى من تمام خلائق مقر و معترفند كه هر كس را تو عقاب كنى محققا به او ظلم و بيداد نكرده اى (بلكه خود مستوجب آن عقاب بوده) و به هر كس عافيت و سلامت بخشى همه خلق گواهند كه تو به او فضل و كرم فرموده اى (نه آنكه خود استحقاق داشته) و تمام بندگان در حق خود در انجام وظيفه شكر و طاعت شكرى كه تو مستوجب آنى همه به تقصير معترفند (كه مقصر و قاصر و عاجز و ناتوانند از اداء وظيفه ى بندگى و شكرگزارى)
̶ پس اگر بندگان را از راه طاعتت شيطان به خدعه و فريب دور نمى كرد هيچ كس از طريق طاعتت (كه عين سعادتست) به راه عصيان نمى رفت و اگر ديو رجيم باطل را در نظرشان به صورت حق جلوه گر نمى ساخت احدى از راه تو گمراه نمى شد (و هرگز از راه سعادت به راه شقاوت و ضلالت نمى شتافت)
̶ اى پروردگار عالم تو پاك و منزهى (و از هر عيب و نقص مبرائى) چقدر بر همه عالم لطف و كرمت نسبت به اهل طاعت و معصيت روشن و آشكار است مطيعان را پاداش مى دهى بر عملى كه خود بر آنها قدرت و شوق و موفقيت عطا كردى) و اگر الهام و اشتياق و نيرو بر طاعت را تو در آنها ايجاد نمى كردى هرگز به طاعتت موفق نمى شدند) و اهل عصيان را هم مهلت دادى به حلم و بردبارى در صورتى كه مالك (و ذيحق و قادر) بر تعجيل عقوبتشان بودى عقابشان را (از كرم) به تاخير انداختى (تا پشيمان شوند و به درگاه كرمت باز آيند و عفوشان فرمائى)
̶ پس اى خدا تو بر هر يك از اهل طاعت و عصيان آنچه را لازم و واجب نبود (و حقى هيچ نداشتند) به آنها عطا فرمودى و با هر دو طايفه با فضل و كرم (نه به عدل و صرف) رفتار كردى چون به هر يك چيزى كه استحقاق نداشت كرم فرمودى
̶ و اگر مى خواستى عدالت كنى اما اهل طاعت بر عملشان با آنكه به الهام و شوق و نيروى تو موفق شدند اجرى مستحق نمى شدند و از نعمت ثوابت ذيحق نبودند اما اهل عصيان با اول معصيتى كه مرتكب مى شدند مستحق هلاكت و عذاب بودند ليكن تو (اهل طاعت را) پاداش عملى كه در مدت كوتاه فانى (چند روزه دنيا) به جاى آورند اجر و پاداش طولانى فناناپذير (بهشت ابد) عطا كردى (و بر عمل موقت ناچيزى نعمت جاويد جنت و اجر باقى آخرت بخشيدى)
̶ و هنوز عوض رزقى كه به آنها دادى و آنها به رزق تو بر طاعتت قدرت يافتند بازخواست نكردى باز بر اسباب و آلاتى كه بر آنها در راه طاعتت مهيا كردى تا آن طاعت وسيله ى آمرزش آنها شود بر آنها به مناقشه (و محاسبه نپرداختى) (و با آنها سخت گيرى در حساب كارشان نفرمودى و) بار سنگين مناقشه تحميلشان نكردى و اگر به مناقشه (از نعمتهائى كه براى طاعتت به آنها دادى) مواخذه مى كردى تمام رنج و زحماتشان در راه طاعتت و جميع سعى و كوشش آنها در مقابل كوچكترين نعمت و احسانت هيچ بود (البته عمل و سعى بنده در مقابل نعم بى حد و حصر الهى چه قابليت دارد كه موازنه شود يا در حساب آيد) و هنوز بنده مطيع هم در گرو ساير نعمتهائى كه به او براى ابقاء حيواتش عطا كرده اى ماخوذ خواهد ماند در اين صورت كى و كجا كمترين اجرى از تو به استحقاق طلبكار بود هرگز و ابدا چيزى مستحق نبود.
̶ پروردگارا باز اين حال اهل طاعت و عبادت بود (كه هر ثواب و اجر و هر نعمت به آنها دادى صرف لطف و كرم و احسان بود) اما با اهل عصيان هم كه مخالفت امر و نهيت كردند (با آنها هم كرم كردى و) تعجيل در عقاب و انتقامشان نفرمودى تا آنكه حال نافرمانى و عصيانشان را بدل به توبه و انابه كنند تا به روى به عفو و كرم ببخشى و از او درگذرى و البته آن بنده عاصى (كه با امر و نهيت مخالفت ورزيده) در اولين مرتبه كه به معصيت اهتمام مى كرد بر تمام عقاب و انتقامى كه براى همه ى خلق مهيا كردى بدون مهلت مستحق و سزاوار بود
̶ پس تو آنچه را مهلتش دادى و به تاخير افكندى از عقاب سخت و قهر و سطوت و انتقام سريع همه را از كرم خود بر او بخشيدى و از او راضى شدى بدون استحقاق او بر تو.
̶ بارى (اى خداى مهربان) از تو كريمتر در عالم كيست (كه همه كارت عنايت و لطف و كرم با اهل طاعت و معصيت است) و از آن كس شقى تر كيست كه با چنين خداى كريمى راه مخالفت و طريق شقاوت پيموده است ابدا از او شقى تر در عالم نخواهد بود (زيرا آنكه با همه لطف و كرم و احسان بى انتهاى خداى خود باز راه شقاوت پيش گرفت ذات و سرشتش لايق سعادت نبود و چنين كس شقى ترين خلق است.) بارى اى خداى (بزرگ) تو پاك و منزهى و متعالى تر از آنكه جز به كرم و احسان (و لطف و جود و بخشش) تو را به وصفى توصيف توان كرد و بزرگوارتر از اينكه جز از عدل تو كسى بترسد (يعنى بندگان بايد از عدل و داد تو نسبت به اعمالشان از تو بترسند زيرا قهر و انتقام و عذاب سخت كه بر اعمال بدشان كنى به عدل مى كنى و هرگز تو خداى مهربان ذره اى به خلق ظلم نخواهى كرد بلكه خلق به كردار زشت بر خود ظلم و ستم مى كنند و مستحق عقاب و عذاب مى گردند و با همه عفو و مغفرت و لطف و احسانت باز به كفر و عناد و لجاج خود راه شقاوت پويند و از لطف و رحمتت خود را محروم سازند پس معصيتكاران از عدل تو و از گناه و عصيان خود بايد بترسند و ايمنى از عذاب تو طلبند) و گرنه تو را بر اهل عصيان مثقال ذره اى جور نخواهد بود و اهل طاعت كه به راه رضاى تو رفتند هم نبايد تصور كنند كه تو هرگز اجرشان را فراموش خواهى كرد. بارى اى خداى مهربان بر محمد و آل پاكش درود فرست و به من هم آنچه آرزومندم عطا فرما و هم (از لطف و كرم) هدايتت را بر من بيفزا كه آن هدايت مرا به هر عمل خير موفق مى سازد اى خدا همانا تنها توئى كه عطايت بى حساب و كرمت بى انتهاست.
== نیایش سی و هشتم: در هنگام عذرخواهى به درگاه خدا از تبعات اعمال و تقصير از اداء حقوق بندگان و طلب رهائى از عذاب نيران به دين دعا با خداى متعال راز و نياز مى كردند==
̶ پروردگارا من به درگاه تو عذر مى خواهم از اين (گناه) كه مظلومى به حضور من به او ظلمى رسيده باشد و من او را يارى نكرده باشم (و به فرياد آن مظلوم نرسيده باشم) و از (اين گناه) كه معروفى (يعنى خير و احسانى) از كسى به من رسيده باشد و من شكر او را به جا نياورده (يا پاداش احسانش را به احسانى نكرده) باشم و از اين (گناه) كه كسى نزد من از كار بدى عذر خواه آمده باشد و من عذرش را نپذيرفته (و معذورش نداشته) باشم و از اين (گناه) كه فقيرى مضطر از من درخواست چيزى كند و من بر او ايثار و اعطا نكرده (و حاجتش با تمكن روا نساخته) باشم و از اين (گناه) كه حقى از حقوق مومنى بر من لزوم يافته باشد و من اداء آن حق به حد كمال نكرده باشم و از اين (گناه) كه عيب كسى (و قبح عمل مومنى) بر من آشكار شود و من آن عيب را نپوشانيده و مستور نكرده باشم و هم از هر گناه كه بر من پيش آمد كرده و من از او دورى نكرده باشم
̶ از همه اين خطاها و امثال اين گناهان اى خدا به درگاهت عذر مى خواهم (و آمرزش از عفو و كرمت مى طلبم) عذرى كه با ندامت و پشيمانى مقرون است در حاليكه (از اين قبيل گناهان) چنان كه پيش آمد كند ديگر پند و اندرز گرفته (و ابدا چنين گناهان و اشباه و امثال اين خطاها را مرتكب نگردم.)
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و پشيمانيم را از معاصى گذشته كه مقرون به عزم بر ترك آن معاصى است و هر معصيت ديگر كه بعدا در معرض آن قرار گيرم اين ندامت و پشيمانيم را توبه من قرار ده (توبه قبول و پذيرفته اى) كه موجب محبت و لطف تو با من شود اى خدا اى محب توبه كنندگان از خطاء و گناهان.
== نیایش سی و نهم: هنگام درخواست عفو و رحمت الهى به اين دعا با خداى متعال راز و نياز مى كرد ==
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و قواى شهوانى مرا از هر كار حرام درهم شكن (و هواهاى نفسانى مرا مغلوب و مقهور خود گردان) و حرصم را از هر كار بد بر كناردار (و از هر عمل زشتم دور ساز و شهوت و ميل مرا از معصيت و شرور منصرف به جانب طاعت و خيرات گردان) و از جور و آزار هر مرد و زن اهل ايمان و اهل اسلام مرا باز دار (و قلبم را از ظلم و جور به خلق بى زار و منضجر ساز كه هرگز قصد اذيت و آزار هيچكس نكنم).
̶ پروردگارا هر آن بنده ات را كه من به كارى آزردم كه تو از آن كار منع كرده (و حرام فرموده) بودى يا از كار او (كه ناشايسته بوده و من بايد پرده پوشى كنم) پرده درى كردم (و آبروى آن بنده را به عيبجوئى و غيبت به خاك ريختم) و حال آنكه اين عمل من به حكم تو ممنوع بوده (و من بايد عيب و زشتى خلق را مستور كنم و از نظر مردم پنهان كنم نه آنكه فاش سازم و سبب رسوائى و هتك احترام او شوم) و آن بنده تو كه از من جور و آزار ديده از دنيا رحلت به آخرت كرده است يا هنوز به دنيا است. پروردگارا از تو درخواست مى كنم كه او را به جاى الم و آزارى كه از من به او رسيده به بخشى و بيامرزى و اگر من بر او حقى دارم و او مرا جور و آزارى كرده او را عفو فرمائى و (در عقبات قيامت) او را متوقف نگردانى و از گناهى كه نسبت به من مرتكب شده پرده بر مدار (و آن گناه را در پرده عفو و بخشش محو و مستور ساز) و عفو و مسامحه و بخشش من از ايشان را و صدقه و احسانى كه بر وجه تبرع با آنها كردم آن صدقه را نيكوتر صدقه عالم قرار ده و از عالى تر صله و عطائى كه مقربان درگاهت بخشند گردان
̶ و عوض عفو من از ايشان توهم از تقصير من عفو فرما و به جاى دعاى خيرى كه در حق آنها كردم كرم و رحمتت را شامل حالم ساز تا به فضل و كرمت ما همه (كه بر يكديگر حقوق و مظالم داريم همگى) به سعادت رسيم (و از قهر و انتقام و عذاب در امان باشيم) و به جود و احسانت همه از عقابت نجات يابيم
̶ اى پروردگار و هر كه آن بنده از بندگانت كه عيب و نقصى از من به او رسيده يا اذيت و المى از طرف من (يا به واسطه من) ديده يا ظلم و جورى به سبب من به او شده و يا حقى از او فوت كردم (يعنى حق او را ضايع نموده و ادا نكردم) يا به مظلمه و جورى بر او سبقت گرفتم (و ستمى از پيش دستى من به او رسيده) پس اى خداى مهربان بر محمد و آل پاكش درود فرست و آن بنده ستم رسيده را به جود و كرمت از من راضى و خشنود ساز و از لطف خود حق او را (كه به ذمه ى من داشت) به حد كامل عطا فرما
̶ و مرا هم كه به حكم عدل و شرعت به مظلمه ى او مسئولم (از عذاب و عقاب به عفو و رحمتت رهائى بخش و از مسئوليت حكم عدل خود (كه اگر بر من اجرا كنى مستحق عذاب خواهم بود) (كرم كن و) آزادى بخش كه اى خداى (مهربان) قوت و طاقت من (بنده ى ضعيف) تاب قهر و انتقام تو ندارد و تحمل خشم و غضبت نتواند كه گر تو به حق و عدالت مرا جزا دهى به يقين هلاك خواهم شد و اگر بر من لباس رحمت و مغفرت در نپوشى مرا ذليل و خوار خواهى كرد.
̶ پروردگارا من (از لطف و كرمت) درخواست عفو و بخشش دارم كه (اى خداى مهربان) اگر مرا ببخشى آن بخشش بر تو زيانى ندارد و زحمت و مشقتى بار نيارد (و مرا همه سود و سعادت باشد)
̶ اى خدا(ى مهربان) از تو بر نفس ناطقه خود موهبت و بخشش مى طلبم زيرا تو (خداى حكيم بى نياز) روح قدسى مرا بر آن نيافريدى كه زيانى از ذات خود دور كنى و يا نفعى بر حضرتت عايد سازى (كه ذات كامل غنى مطلق حضرتت منزه از احتياج به خلق است و به كمال ذاتى از سود مخلوق فقير عاجز بى نياز و از ضررشان ايمن خواهى بود و مطلقا تو خلق را براى استفاده و سود خود يا دفع زيان از ذات خويش نيافريدى بلكه صرف عنايت و جود و كرم ذاتى حضرتت موجب آفرينش است و حضرتت از كل بى نياز و كل به او نيازمندند و تو به استغناى ذاتى بى حد و قدرت فوق بى نهايت از همه عالم بى نياز و عالم به تو نيازمند است) پس تو خداى غنى الذات برتر و منزه تر از آنى كه كمترين نياز به مخلوق فقير الذات پيدا كنى (تعالى سلطانك و سبحان ما اكرمك و اعظم شانك) و ليكن خلق كردى براى اثبات قدرت كامل خود بر خلقت موجودى عجيب مانند نفس ناطقه ى انسان (و ظهور حكمت بالغه خويش در روح مجرد آدم كه در دايره خلقت اين موجود جهانى را منطوى ساختى و اهل معرفت را به حيرت انداختى كه مجموعه كتاب مفصل آفرينش را در صحيفه مجمل انسان كه در شانش على (ع) قطب عالم انسانيت (و فيك انطوى العالم الاكبر) فرمود:
̶ برنگاشتى تا اهل دانش و معرفت بدانند كه (ليس على الله به مستنكر- ان يجمع العالم فى واحد) تا به حكم (من عرف نفسه عرف ربه) آئينه تجلى تو و مظهر اسماء و اوصاف كمال و جمال تو تا شود چون مجموعه عالم در انسان نشانى از آن ذات بى نشان است و آن حقيقت پيداى پنهان را در اين آينه پيدا و هويدا سازد (چيست آدم عكس روى لم يزل)
ببين خود را كه از راه معانى
خدا را دانى ار خود را بدانى
تو آن نورى كه چرخت طشت شمع است
نمودار دو عالم در تو جمع است
̶ و براى اينكه وجود انسان آيت و حجت و دليل آشكارى است بر قدرت كامل نفس ناطقه ما را خلق كردى (كه در كتابت «سنريهم آياتنا فى الافاق و فى انفسكم» در شان و مقامش نازل فرمودى)
̶ و هم از تو (اى خداى مهربان) درخواست مى كنم كه (به عفو و كرم) گناهانم را كه پس بار پر مشقت سنگينى است پشتم را مى شكند از دوشم بردارى و هم مسئلت مى كنم كه اعمال زشتم كه آبرويم را در خطر انداخته (و متاع وجودم را در نقص و ضرر) مرا يارى كنى و آن گناهان را عفو فرمائى (و از من به كرم درگذرى)
̶ بارى اى خداى من بر محمد و آل پاكش درود فرست و ظلمى كه من در حق نفس خود كرده ام از من ببخش و لطف و رحمتت را بر محو گناهانم موكل ساز كه اى خدا چه بسيار رحمت بى انتهايت شامل حال گناهكاران گرديده و چه بسيار عفو و بخششت ستمكاران را نجات داده
̶ پس اى خدا بر محمد و آل پاكش درود فرست (و كرم كن) و نسبت به كسانى كه از لغزش و خطاهايشان مهياى در گذشتى مرا پيش قدم آنها قرار ده و از آنانم مقرر فرما كه به توفيقت از ورطه گناهان مهلك رها و مستخلص شان فرمودى و از آنانكه به عفو و كرمت از اسارت قهر و غضبت آزاد شدند بگردان و از آنان كه به اعمال حلم و رافتت از عهده عدل و مسئوليتت بيرون شدند قرار ده
̶ كه هرگاه اى خداى من با من چنين عفو و بخششى كنى اين كار را با كسى كرده اى كه منكر استحقاق عقابت نيست و ذمه خود را برى از مستوجب عذابت نمى داند (بلكه خود را مستحق كيفر دانسته و چشم اميدم به عفو و رحمت بى انتهاى تست)
̶ و باز چنين عفو و بخشش را تو در حق كسى فرموده اى كه خوفش از قهر و غضب بيش از طمع و اميد اوست و ياس و نوميديش از نجات فزون از اميد و رجاء به خلاصى از مجازات است ليكن نه ياسش از كرمت به مرتبه نااميدى و نه طمعش به كرمت به حد غرور و غفلت است (يعنى كرم تو او را مغرور و متجرى به گناه نكرده و گناهانش هم او را به كلى مايوس از نجات و نااميد از رحمت بى انتهايت نخواهد كرد) بلكه اين غلبه نااميدى بر اميد بدين سبب است كه عمل خيرش بسى اندك و اعمال زشت و گناهش بسى بسيار است
̶ و بهر حال اى پروردگار ما تو (آن خداى عادلى كه) صديقان هم (كه عمرى به اخلاص بندگى كردند و به طاعتت كوشيدند) باز (به رحمتت) مغرور نتوانند شد (و از عدل تو ترسان و هراسانند) و مجرمان هم (كه همه عمر را به راه گناه و عصيان شتافتند) باز از رحمت بى حدت نااميد نخواهند بود زيرا تو آن خداى بزرگى كه فضل و كرمت را از احدى منع نخواهى كرد و هيچ بنده ى با اخلاصى هم حق طاعتت را ادا نتواند كرد
̶ (اى خداى عالم) ذكر مقدست عالى تر از حد ادراك اهل ذكر است و نامهاى مباركت منزه و برتر از حد فهم توصيف كنندگان عالم است و نعمت بى حسابت در تمام خلق (مومن و كافر) منتشر است بارى اى پروردگار عالم ذات پاك تو را ستايش سزاوار است.
== نیایش چهلم: هنگامى كه خبر مرگ كسى به او مى رسيد و ياد مرگ مى نمود به اين دعا با خدا راز و نياز مى كرد ==
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و طول امل و آرزوهاى دنياى فانى را (كه اغلب خيالات پست باطل و اوهام سست ناقابل است) از ما دور ساز (كه همين طول امل و آرزوهاى دنيوى است كه دل را از ياد خدا و مرگ و قيامت و كار خير غافل مى سازد) كرم كن و رشته آمال و آرزوهاى دنياى ما را كوتاه گردان تا به عمل صالح و خالص پردازيم و زادى براى سفر طولانى خويش كه در پيش است مهيا سازيم تا به حدى كه ابدا از آن ساعت عمر كه گذشت به آرزوى ساعت ديگر نباشيم و از روز گذشته عمر انتظار روز ديگر نكشيم و (بلكه) يك نفس منتظر پيوستن به نفس ديگر بنشينيم و يك قدم كه برمى داريم پيوستن به قدم ديگر را به عمر خود مطمئن نباشيم (و عمر را رشته كوتاهى دانيم و به كار خير و ثواب بشتابيم تا وقت و ساعات عمر گران بها به باطل از دست نرود و صرف آمال و آرزوهاى لاطايل نشود)
̶ و ما را (اى خدا) از غرور طول امل و شر (و فساد اخلاقى) آن محفوظ دار و حالت مرگ (و انتقال از عالم فانى به جهان باقى) را دائم نصب العين ما و در جلو چشم ما قرار ده نه آنكه يك روز به ياد مرگ باشيم (و يك عمر غافل از سفر به ملك ابد شويم و از توشه راه آخرت كه طاعت حق و خدمت به خلق است غافل نشينيم
̶ و اى خدا از اعمال صالح ما را به عملى موفق ساز كه با آن عمل مدت بسيار توشه راه آخرت توانيم داشت (يعنى اى خدا ما را به عملى خالص براى رضاى خود توفيق ده كه آن عمل مدتى مديد زاد و توشه سفر طولانى آخرت ما تواند شد) و چون هنگام ملاقات ما با حضرتت نزديك شود (و مرگ ما كه روز لقاى تست فرا رسد) آن عمل نيك ما را حريص و مشتاق ديدار تو گرداند تا آنكه به حقيقت مرگ بر ما انس با تو و الفت به حضرتت و اشتياق به ملاقاتت گردد و ورود به محفل قدست و مقام قرب و شهودت شود كه دخول در بهشت نعيم و فردوس و عدن رضوان لازمه آن خواهد بود)
̶ بارى چون اجل و مرگ را از آسمان عنايت بر ما فرود آوردى (كرم كن و) به ديدار چهره مرگ (كه به حقيقت ديدار تست) ما را سعادتمند (و شاد خاطر) و مانوس با آن جهان گردان و در آن حال كه به مهمانى مرگ آمديم در آن حال ما را شقى و محروم (از لذات انس و الفت با حضرتت) مگردان و ديدار مرگ را و زيارت جمال او را موجب بدبختى و خذلان ما قرار مده بلكه مرگ را بر ما درى از درهاى مغفرت و كليدى از كليدهاى رحمت (و دار نعمت ابد) خود مقرر فرما
̶ و ما را با نور هدايت خود به ميران نه با ظلمت گمراهى و با حال طاعت و اشتياق به حضرتت بميران نه به حال كراهت از ملاقاتت و به حال توبه كامل از گناهان به ميران نه به حال اصرار بر نافرمانى و عصيان اى خدائى كه ضامن پاداش نيكوكارانى و اصلاح فرماى حال تبهكاران (شايد يعنى اى خدا تو خوبان را پاداش نيكو مى دهى و سيئات اهل ايمان را هم به لطف و رحمتت بدل به حسنات مى گردانى و كار نيك و بد همه را در پايان به لطف و كرم خود و بازگشت به رحمت واسعه خويش خواهى فرمود) اى بخشنده ى گناهان بدكاران و اى پذيرنده توبه گنهكاران (به حال بندگان ترحم فرما) كه تو مهربانترين مهربانان عالمى.
== نیایش چهل و یکم: در طلب پرده پوشي و محافظت خواستن از خدا ==
̶ اى خداى عالم بر محمد و آل پاكش درود فرست و بر من (بنده ضعيف) هم مسندهاى لطف و كرامتت را بگستران و اين تشنه كام شوق را به جويبارهاى رحمتت وارد ساز و در ميان بهشت (رضوانت) منزل ده و مرا به مردودى از درگاه خود و به نااميدى از (درياى لطف و رحمت) خويش محروم مگردان
̶ و در مقابل جرم و گناهانم به كيفر مگير (بلكه به عفو و بخششت و كرم و رحمتت با من معامله كن) و مرا به انواع گناهانى كه مرتكب شده ام به مناقشه و حساب در مياور (كه مقصر و مجرم خواهم شد بلكه بر من حساب را آسان گير و عفوت را شامل حالم گردان) و هرگز سر ضميرم بر خلق نمودار مگردان و عيوب و زشتيهايم آشكار مساز (كه رسواى عالم خواهم شد) و اعمالم را به ميزان عدل مسنج (كه روزگارم تباه خواهد گشت) و در پيش چشم خلائق خبرم را فاش مساز (يعنى از احوال و افعال ناشايسته ام خلق را آگه مگردان (كه حقير و ذليل و شرمگين مى گردم)
̶ و هر آن كردار و افكارم كه انتشارش مايه ى سرشكستگى و ننگ و عار است همه را (به كرمت) از چشم خلق پنهان دار
̶ اى خدا درجه مرا به مقام رضا (و بهشت رضوان) خود شرافت بخش و كرامتهائى كه در حقم فرموده اى به مغفرت و آمرزشت به حد كمال رسان و مرا در سلك اصحاب يمين (يعنى مردم با ميمنت و سعادت و راست گفتار و كردار) منتظم گردان و در مسلك و طريقه آنانكه ايمن (از شر شيطان و عذاب نيران) هستند قلبم را متوجه گردان و در زمره رستگاران عالم (و فيروزمندان جهان) مقرر فرما و زندگانيم را به جلوس با صالحان و نيكان خلق معمور ساز (و اى خدا) اين دعاى مرا (به كرمت) اجابت فرما.
== نیایش چهل و دوم: هنگام ختم قرآن به اين دعا با خداى متعال راز و نياز مى كرد ==
̶ اى خداى من تو بر ختم كتاب آسمانى قرآن مجيد مرا يارى كردى (و موفق داشتى) آن قرآنى كه نور (هدايت خلق) گردانيدى و شاهد و گواه بر (صدق و حقيقت) كليه كتب آسمانى كه پيش از آن فرستادى و بر تمام احاديث (وحى و الهام و كلمات و آيات رسالت) خود كه براى تميز بين حق و باطل و فرق ميان حلال و حرام نازل فرمودى بر همه اين قرآن كتاب عظيم الشان را برترى و فضيلت بخشيدى
̶ و اين فرقان (حكمت بيان) را براى روشن و آشكار ساختن شرايع و احكام خويش (براى ارشاد بندگان و تعليم اهل ايمان) فرستادى و كتابى جامع براى شرح و تفصيل هر چه (در علم و عمل) احتياج بندگانست گردانيدى و آن را به وحى خاص بر پيغمبر اكرمت محمد مصطفى (ص) كه درود و رحمتت بر او باد نازل كردى
̶ و پيروى از آن قرآن را نور تابان براى هدايت خلقان از ظلمتهاى گمراهى و جهالت مقرر فرمودى و بر دردمندانى كه در فهم آن كوشيدند و (به عقل و هوش) تصديق كردند آياتش را (بر هر درد جسمانى و روحانى) شفاى كامل قرار دادى و زبان حكمش را زبانه ترازوى عدل كه به هيچ كس ظلم در اجراى آن نشود گردانيدى و نور هدايتى در آن قرار دادى كه چراغ حجت و برهانش بر اهل يقين تا قيامت خاموش نشود و پرچم نجاتى كه هر كس به عزم خالص به راه سنن و آدابش سلوك كرد هرگز گمراه نشود و هر كه به حلقه حفاظ و عصمتش چنگ زد هرگز دست هلاكت و شقاوت به وى نرسد
̶ پروردگارا وقتى كه به يارى و اعانت خود ما را به تلاوتش بهره مند كردى (و توفيق بخشيدى) و بر زبان ما حسن عباراتش را سهل و آسان فرمودى پس با اين حال ما را از آنان قرار ده كه رعايت عملش و حفظ عهد و پيمانش هم كردند (و هدايت و سعادت كامل يافتند) و با دين و اعتقاد كامل تسليم محكمات آياتش شدند و به متشابهات و بيناتش كه توضيح متشابهاتست با تواضع كامل اقرار و اعتراف كردند.
̶ پروردگارا تو اين قرآن عظيم را بر رسول (گرامى) خود محمد مصطفى صلى الله عليه و آله نازل فرمودى و علم لدنى به عجائب و اسرار آن به طريق وحى به او تعليم فرمودى و ما (اهل بيت عصمت) را هم كه وارث علم تفسيرش فرمودى به تعليم آن بر جاهلان فضيلت و برترى دادى و به ما قوت و نيروى روحانى خاص بر فهم قرآن عطا كردى روح پاك قدوسى ما را به تحمل علوم قرآن بر ديگران كه لايق تحمل آن نبودند تفوق و رفعت بخشيدى.
̶ پروردگارا چنانكه (از لطف و مرحمت) قلوب ما را لايق تحمل حقايق و اسرار قرآن فرمودى و ما را از كرم به فضيلت و شرافت اين كتاب بزرگ شناسا كردى پس بر حضرت محمد كه به شرف خطاب اين قرآن كريم به وحى تو مخاطب گرديد و بر آل پاكش كه خزينه دار علوم قرآنند درود و تحيت فرست و ما را از آنانكه به حق و حقيقت (و از دل و جان و صدق ايمان) اقرار و اعتراف كردند كه قرآن از جانب حضرتت نازل گرديده مقرر فرما (و به ما آن مرتبه يقين كامل را عطا كن كه) ديگر هيچ شك و ريبى (در ايمان به قرآن) در دل ما به معارضه قدم ننهد و هرگز خلجان و لغزش (به وسوسه شيطان انس و جن) از حسن طريقت اين دفتر آسمانى بر قلب ما وارد نشود
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و ما را از آن كسان قرار ده كه به رشته محكم قرآن (كه نگهبان جسم و جان و دنيا و دين و ايمانست) چنگ زدند و در فهم متشابهات آياتش به پناهگاه محكم محكمات ماوى گرفتند (و از شبهات شيطان انسى و جنى ايمنى يافتند) و در زير سايه پر و بال با عواطفش به سكونت (و اطمينان خاطر رسيدند و به نور صبحگاهش (كه اشراق خورشيد جمال حقيقت محمديه است) هدايت يافتند و به آن نور مشعشع تابان اقتدا كردند و به چراغ علم و ادبش (از شب تار جهل و نقصان) به روشنى علم و ايمان رسيدند و به غير از آن كتاب حكيم از چيزى رهبرى نطلبيدند.
̶ پروردگارا چنانكه محمد مصطفى (ص) را براى وحى اين قرآن بزرگ منصوب و مبعوث فرمودى تا پيشواى عالم بر دلالت و ارشاد خلق به سوى تو باشد و آل پاكش را نيز براى تفسير و توضيح منصوب كردى تا راه رضاى تو پويند (و امت را بدان راه دعوت كنند) اى خداى عالم درود بر محمد و آل پاكش فرست و اين قرآن را بر ما (امت) هم وسيله ترفيع كامل با شرافت و وصول به مقامات قرب و منازل كرامت قرار ده و سلم عروج روح ما به رتبه عالى سلامت و سبب نجات در عرصه ى قيامت و دست آويزى كه بدان در منزل اقامت ابدى به نعيم بهشت سرمدى نائل شويم مقرر فرما.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و به وسيله (ايمان و عمل به) قرآن بار سنگين گناهان را از دوش ما بردار (يعنى قلم عفو بر معاصى ما دركش) و حسن شمائل نيكوكاران عطا فرما و ما را پيرو آثار (و اعمال) آنانكه در ساعات شبان تار و در اطراف روز روشن براى رضاى تو به قرائت قرآن (و اقامه حلال و حرام آن) قيام كردند مقرر فرما تا آنكه ما را هم (چون بندگان اخيار و) ابرارت (باب علم و حكمت قرآن) پاك و مطهر از هر ناپاكى (جهل و رذائل و قبايح) گردانى و ما را پيرو آنانكه از نور (علم و حكمت) قرآن روشن دل شدند و آرزوهاى (باطل دنيا) آنها را از عمل به قرآن بازنداشت مقرر گردان كه ابدا به خدعه و فريب دنيا مغرور نشده و دست از اطاعت امر قرآن نكشيدند.
̶ بار پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و (نور علم و ايمان) قرآن را در شب تار علم مونس ما ساز و (به آن نور) ما را از خطرهاى وساوس شيطان محفوظ دار و از قدم نهادن به راه گناه منع فرما و از گفتگو به سخنان باطل بدون آفت (يعنى بدون آنكه لال شويم) بر زبان ما مهر خاموشى زن و اعضاء و جوارح ما را از ارتكاب گناهان منضحر و ممنوع دار (يعنى قلب ما را از خيال بد و زبان و گوش ما را از كذب و تهمت و غيبت خلق و دست و بازوى ما را از ظلم و ستم به خلق و پاى ما را از راه باطل پيمودن نگاه دار) و آنچه از معانى قرآن را كه جهل و غفلت از نظر ما منطوى و مستور داشته (يعنى از آن صفايحى كه تذكرش موجب پند و عبرت مى گردد آن صفحات (و آن آيات) قرآن را مقابل چشم ما بازگردان و منتشر و منبسط ساز تا (بدان توجه كنيم و) دلهاى پاك ما به فهم عجائب و اسرار آن نائل شود و تمثالهاى قرآن (يعنى مثلهائى كه براى پند و حكمت و موعظه براى بيدارى دلهاى ما و روشنى قلوب ما آورده) كه كوههاى محكم با صلابت و استحكام از تحمل آن عاجز و ناتوان گرديد آن تمثالها را مانع ما از ارتكاب جرم و عصيان گردان (يعنى پروردگارا هنگام قرائت قرآن (قرآنى كه اگر بر كوه فرود آمدى كوه خاضع و خاشع شدى) دلهاى ما را فهم و هوشى عطا كن كه به اسرار و عجايب حكمتهايش نائل شويم نه آنكه از فرط جهل و غفلت آن حقائق و حكمتها از نظر فهم ما منطوى و پيچيده و نامفهوم بماند و چون مردم غافل جاهل هيچ به اسرار و لطائف آن پى نبريم و هيچ استفاده از علوم عاليه و حقايق متعاليه قرآن نكنيم و به صرف لقلقه ى لسان و معانى سطحى آن اكتفا كنيم كه در حديث است (ان للقرآن عبارات و اشارات و لطائف و حقايق العبارات للعوام و الاشارات للعلماء و اللطائف اللاولياء و الحقايق للانبياء) قرآن را عباراتى است و اشاراتى و لطائفيست و حقايقى عباراتش بهره عوام است و مردم بى علم و معرفت اشاراتش حظ و نصيب اهل علم و دانش است لطائف مخصوص ائمه معصومين (ع) و خاص اولياء خداست و حقايق آن مختص به مقام خاص پيمبران و رسولان الهى است لذاست كه امام (ع) از خدا درخواست مى كند كه او را به فهم لطائف و اسرار آن نائل گرداند و به تعليم آن بزرگوار امت هم از اشارات و برخى اسرار آن بهره مند شوند.)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و به واسطه قرآن (و عمل به آن) صلاح و مصلحت ظاهر ما را (و امور جسمانى و دنيوى ما را) دايم محفوظ دار و از وساوس (نفسانى و اوهام شيطانى) ضمائر دلهاى ما را هم به سلامت حفظ فرما و باب علم آن از قلوب ما هر پليدى (جهل و ريا و خلق بد و كينه و كبر و بخل و حسد و) ميل گناهان را شستشو ده (و از همه ناپاكيهاى نفسانى روح ما را پاك و مهذب و مطهر گردان) و به بركت (تعليمات اين) قرآن تفرقه امور زندگانى و خاطر پريشان ما را جمع گردان (و از پريشانى و هم و غم و تفرقه و اختلاف كلمه كه يگانه عامل ذلت و خوارى و بدبختى ملت اسلام است)
̶ ما مسلمانان را به واسطه قرآن (و اطاعت و عمل و تمسك به حقايق آن) محفوظ بدار و در موقف عرض اعمال (در روز محشر) عطش و تشنگى (و حرارت شوق) دلهاى ما را به آب رحمت سيراب فرما و در آن روز پر ترس و هراس بر ما لباس امن و امان بپوشان.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و به واسطه قرآن (و از بركت و رحمت و حكمت و ايمان و عمل به قرآن) حوائج و نيازمنديهاى ما را برآور كه فقر (مبرم) به ما رو نكند و عيش خوش و زندگانى به او سعت و آسايش و نعمت فراوان و روزى وسيع به سوى ما (ملت قرآن) روى آور ساز و از اخلاق رذيله و خوى پستى و لئامت دور گردان و از سيه چال (و تنگ گودال) كفر و نفاق و دورنگى محفوظ دار تا در قيامت ما را به سوى بهشت رضوان تو سوق دهد و در عالم دنيا از خشم و غضب تو (كه سبب انواع بلا و مصيبت و رنج و شكنجه هاست حفظ كند) و از تعدى و تجاوز از حدود احكام تو (كه منشا هر ظلم و جرم و گناه است) ما را باز دارد
̶ و بر آن (ناز و نعمتهاى بى حد و نهايت كه نزد تو (ذخيره آن بندگان) است كه اطاعتت كردند و حلالت را حلال و حرامت را حرام شمردند ما را به آن نعمتها شاد و ناظر گرداند (يعنى ما را به مقام عين اليقين رساند كه گوئى آن نعم را به چشم مشاهده مى كنيم.)
̶ بار الها بر محمد و آل پاكش درود فرست و به واسطه كرامت اين قرآن هنگام مرگ و سختى حال رحلت و رنج و مشقت به فرياد آرنده سفر آخرت را بر ما آسان فرما و در آن حال كه نفس به شماره افتد و روح به ترقوه رسد و (بنده مضطر) گويد كيست آنكه روح مرا بالا مى برد آن حال را (اى خدا به كرم و رحمتت) بر ما آسان گردان (و بهترين ساعت نشاط و خوشحالى ما قرار ده) در آن حال كه ملك از حجابهاى غيب عالم حاضر براى قبض روحم شده و از كمان مرگ تير وحشتناك فراق را بر سينه ما رها كند و كاسه اى كه در آن شربت زهرآلود مرگ است با بانگ رحيل ما را به عالم آخرت نزديك سازد و آن بانگ رحلت با رهائى از قيد تن به جهان ابديت جان ما را رهسپار كند و اعمالى ما قلاده گردن ماست و منزلگاه ما قبرهاست تا روز لقاى حق
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و ورود ما را به خانه قبر و منزلگاه پوسيدن تن و طول اقامت بدن ميان طبقات خاك را بر ما مبارك گردان و پس از مفارقت از منزل دنيا قبر ما را (كه دريست به عالم برزخ و بهشت آن عالم) بهترين منازل ما مقرر فرما (آن منزلگاه را باغهاى بهشت آن عالم قرار ده) و لحد ما را در عين تنگى (و تاريكى) به لطف و رحمتت باغى وسيع و روشن و با طراوت و خوش و خرم) ساز و در عرصه ى قيامت (كه مجمع و محضر اهل عالم است) ما را به عقوبت گناهان مهلك مفتضح و رسوا مگردان
̶ و به واسطه (حرمت) قرآن (مباركت) در موقف عرض (اعمال) بر حضرتت به حال ذلت و خوارى ما ترحم فرما و هنگام عبور بر جسر دوزخ (و پل بهشت) كه خلق همه مضطربند (كه آيا از آن پل بلغزند به دوزخ درافتند يا از آنجا عبور كنند و بهشتى شوند) در آن حال ما را از لغزش نگاه دار و ثابت قدم فرما و هم به واسطه (تمسك به) اين قرآن (عظيم الشان) ما را از هر غم و اندوه نجات بخش
̶ و در آن روز حسرت و پشيمانى كه روى ستمكاران سياه است ما را روسفيد ساز و دلهاى پاك اهل ايمان را محب ما (و دوست با ما) گردان و زندگانى را بر ما سخت و ناگوار مگردان
̶ پروردگارا بر بنده خاص و رسول گراميت محمد مصطفى درود فرست كه او پيغام رسالتت را به امت كاملا تبليغ فرمود و به صداى بلند فرمانت را به خلائق رسانيد و بندگانت را (به راه سعادت) نصيحت و ارشاد كرد.
̶ پروردگارا حضرت محمد را كه درود و رحمت بر او و آل پاكش باد در قيامت مقرب ترين پيمبر در مقام قرب حضرتت قرار ده و تمكين و اقتدارش را در شفاعت خلق بيشتر عطا فرما و نزد حضرتت جلال و قدرش و آبرومندى و جاهش را (بر ساير رسولان) بيفزا.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و بر اساس و اركان آئين مقدسش (تا ابد) عزت و شرافت بخش و به حجت و برهانش (يعنى كتاب و سنت و عترتش) عظمت و رفعت كامل عطا فرما (و بر عقول عالميان بلندى مقام و علو شانش را هويدا ساز) و ميزان او را (كه عقل كامل و قرآن جامع اوست كه ميزان سعادت و كمال انسانيت است)
̶ گران مايه گردان و شفاعتش (در حق خلق عالم) مقبول و وسيله اشرا به حضرتت نزديك ساز و آبرويش را به رتبه اعلا و نور (علم و حكمتش) را به حد كمال بر اهل عالم روشن گردان و درجه و مقامش رفيع ساز
̶ و ما امت را بر طريقه و سنتش (و راه حق و حقيقت عترتش) زنده بدار و بر ملت و آئينش به ميزان و به طريق واضح و روشن (كتاب و حكمتش) سلوك ده و از اهل طاعت و پيروان حضرتش بگردان و در زمره او (و شيعيان پاك ايمانش) در قيامت محشور ساز و به حوض كوثرش وارد و به جام و ساغرش ما را سيراب فرما.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود و تحيتى فرست كه به آن تحيت او را به بيش از آنچه از خير و فضل و كرم و عناياتت اميدوار است نائل گردانى كه اى خدا توئى داراى رحمت واسع (بى حد و انتها) و فضل و بزرگوارى (و جود و كرم بى منت)
̶ خدايا تو اين پيغمبر (گراميت) را در مقابل تبليغ رسالتهايت و اداى حق ادله و آيات و احكامت بهتر از هر يك از ملائكه مقرب و پيمبران مرسل برگزيده ات پاداش عطا فرما و درود و رحمت و بركات خدا بر محمد و آل او باد كه همه از نيكويان و پاكان عالمند.
== نیایش چهل و سوم: در وقت رويت هلال حضرت با اين دعا با خدا راز و نياز مى فرمودند. ==
̶ خدايا اين ماه مبارك (رمضان) كه در آن قرآن نازل شد براى هدايت مردم و ادله روشن براى راهنمائى و جدا ساختن حق و باطل در آن مقرر گرديد اينك فرا رسيد و ما را در اين ماه و ماه را براى ما سلامت بدار و براى ما اين ماه را آسايش و عافيت مسلم فرما اى آنكه طاعت اندك ما بندگان را اخذ كرده و مقابلش پاداش بسيار عطا مى كنى از من هم اين قليل طاعت بپذير اى خدا از تو درخواست مى كنم كه بهر كار خيرى مرا راه نشان دهى و از هر چه محبوب تو نيست مرا مانع شوى اى مهربانترين مهربانان عالم اى كسى كه از من و از بديهائى كه از شرم خلق پنهان داشتم در گذشتى و اى كسى كه مرا به ارتكاب گناهان مواخذه نفرمودى عفو تو عفو تو عفو تو شامل حالم باد اى ذات بزرگوار اى خداى من تو مرا موعظه كردى (در كتابت) و من نشنيدم و از هر حرام انزجار دادى و من ترك ننمودم چه عذر به درگاهت آورم از من درگذر اى خداى با كرم و بخشش عفو تو عفو تو شامل حالم باد اى خدا از تو درخواست مى كنم راحتى در وقت مرگ و آمرزش هنگام حساب اگر گناه از بنده بزرگ است عفو و بخشش از تو نيكو است اى كه تقوى و آمرزش سزاوار تست عفو تو عفو تو شامل حالم باد اى خداى من بنده ى تو فرزند بنده و كنيز توام ضعيف و ناتوانم و به رحمت بى پايانت محتاج و توئى كه ثروت و بركت نازل بر بندگانت مى كنى تو قاهر و مقتدرى تو اعمال خلق به شمار آورده و روزيشان تقسيم كرده اى و زبانهاشان مختلف و رنگهاشان گوناگون ساختى خلقتى پس از خلقتى ديگر آفريدى بندگان از علم تو آگاه نيستند و به قدر و مقامت پى نتوانند برد و همه ما خلائق به رحمتت محتاجيم پس تو به كرم و بزرگوارى خود روى از من مگردان و مرا در مقام عمل و آرزو و در قضا و قدر از شايستگان خلقت قرار ده خدايا مرا با بهترين حال باقى بدار و در بهترين حال بميران كه آن حال دوستى با اولياء تست و دشمنى با اعدايت و شوق لقايت و ترس از قهر و جلالت و حال خشوع به درگاهت و وفاى به عهدت و به تسليم و رضايت و با تصديق به كتابت و پيروى از سنت پيغمبرت مرا بدين حال بميران اى خدا آنچه در دلم از شك و ريب و انكار و ياس و نوميدى و شادى و سركشى و عياشى و اسراف يا تكبر و خودپسندى يا رياكارى و خودنمائى يا شقاوت و نفاق و دوروئى يا كفر و فسق و گناه يا بزرگى نخوت يا هر چه تو نپسندى از تو درخواست مى كنم كه همه را از دلم دور گردانى و اين اوصاف را بدل كنى به ايمان به وعده هاى خود و وفاى به عهدت و رضا و خوشنودى به قضايت و زهد در دنيا و شوق و رغبت به آنچه نزد تست (در عالم آخرت) و آگاهى اطمينان خاطر و توبه ى نصوح كه من اين امور را اى پروردگار عالم از تو مى طلبم اى خداى من تو بس با حلم و بردبارى خلق كه تو را معصيت مى كنند گويا نمى بينى و بس با جود و كرمى اطاعتت كه مى كنند گويا هيچ معصيت نكرده اند و من با هر كه معصيت نكرده است همه ساكنان زمين توايم پس با ما به فضل و رحمتت كرم فرما و به عادتت كه خير و احسان است رفتار كن اى مهربانترين مهربانان عالم و درود فرست بر محمد و آل پاكش درودى پيوسته كه جز كسى آن را به حد و شمار و قدر و اندازه در نياورد اى مهربانترين مهربانان عالم.
== نیایش چهل و سوم: در وقت رويت هلال حضرت با اين دعا با خدا راز و نياز مى فرمودند.==
̶ خدايا اين ماه مبارك (رمضان) كه در آن قرآن نازل شد براى هدايت مردم و ادله روشن براى راهنمائى و جدا ساختن حق و باطل در آن مقرر گرديد اينك فرا رسيد و ما را در اين ماه و ماه را براى ما سلامت بدار و براى ما اين ماه را آسايش و عافيت مسلم فرما اى آنكه طاعت اندك ما بندگان را اخذ كرده و مقابلش پاداش بسيار عطا مى كنى از من هم اين قليل طاعت بپذير اى خدا از تو درخواست مى كنم كه بهر كار خيرى مرا راه نشان دهى و از هر چه محبوب تو نيست مرا مانع شوى اى مهربانترين مهربانان عالم اى كسى كه از من و از بديهائى كه از شرم خلق پنهان داشتم در گذشتى و اى كسى كه مرا به ارتكاب گناهان مواخذه نفرمودى عفو تو عفو تو عفو تو شامل حالم باد اى ذات بزرگوار اى خداى من تو مرا موعظه كردى (در كتابت) و من نشنيدم و از هر حرام انزجار دادى و من ترك ننمودم چه عذر به درگاهت آورم از من درگذر اى خداى با كرم و بخشش عفو تو عفو تو شامل حالم باد اى خدا از تو درخواست مى كنم راحتى در وقت مرگ و آمرزش هنگام حساب اگر گناه از بنده بزرگ است عفو و بخشش از تو نيكو است اى كه تقوى و آمرزش سزاوار تست عفو تو عفو تو شامل حالم باد اى خداى من بنده ى تو فرزند بنده و كنيز توام ضعيف و ناتوانم و به رحمت بى پايانت محتاج و توئى كه ثروت و بركت نازل بر بندگانت مى كنى تو قاهر و مقتدرى تو اعمال خلق به شمار آورده و روزيشان تقسيم كرده اى و زبانهاشان مختلف و رنگهاشان گوناگون ساختى خلقتى پس از خلقتى ديگر آفريدى بندگان از علم تو آگاه نيستند و به قدر و مقامت پى نتوانند برد و همه ما خلائق به رحمتت محتاجيم پس تو به كرم و بزرگوارى خود روى از من مگردان و مرا در مقام عمل و آرزو و در قضا و قدر از شايستگان خلقت قرار ده خدايا مرا با بهترين حال باقى بدار و در بهترين حال بميران كه آن حال دوستى با اولياء تست و دشمنى با اعدايت و شوق لقايت و ترس از قهر و جلالت و حال خشوع به درگاهت و وفاى به عهدت و به تسليم و رضايت و با تصديق به كتابت و پيروى از سنت پيغمبرت مرا بدين حال بميران اى خدا آنچه در دلم از شك و ريب و انكار و ياس و نوميدى و شادى و سركشى و عياشى و اسراف يا تكبر و خودپسندى يا رياكارى و خودنمائى يا شقاوت و نفاق و دوروئى يا كفر و فسق و گناه يا بزرگى نخوت يا هر چه تو نپسندى از تو درخواست مى كنم كه همه را از دلم دور گردانى و اين اوصاف را بدل كنى به ايمان به وعده هاى خود و وفاى به عهدت و رضا و خوشنودى به قضايت و زهد در دنيا و شوق و رغبت به آنچه نزد تست (در عالم آخرت) و آگاهى اطمينان خاطر و توبه ى نصوح كه من اين امور را اى پروردگار عالم از تو مى طلبم اى خداى من تو بس با حلم و بردبارى خلق كه تو را معصيت مى كنند گويا نمى بينى و بس با جود و كرمى اطاعتت كه مى كنند گويا هيچ معصيت نكرده اند و من با هر كه معصيت نكرده است همه ساكنان زمين توايم پس با ما به فضل و رحمتت كرم فرما و به عادتت كه خير و احسان است رفتار كن اى مهربانترين مهربانان عالم و درود فرست بر محمد و آل پاكش درودى پيوسته كه جز كسى آن را به حد و شمار و قدر و اندازه در نياورد اى مهربانترين مهربانان عالم.
== نیایش چهل و چهارم: هنگام دخول ماه مبارك رمضان به اين دعا با خداى متعال راز و نياز مى كرد. ==
̶ ستايش مخصوص (ذات پاك يكتاى) خداست كه به حمد و ثناى خود ما (اهل بيت يا امت) را هدايت فرمود و شايسته حمد و ستايش خويش گردانيد تا از سپاسگزاران وى و شاكران لطف و احسان او باشيم كه باز بر آن شكرگزارى پاداش نكوكاران را به ما عطا كند (با وجودى كه بر حمد و شكر و سپاسش هم او ما را هدايت فرموده و توفيق بخشيده است)
̶ و ستايش مى كنم خداى متعال را كه ما (امت يا خاندان عصمت) را بدين خود برگزيد و به آئين خويش مخصوص گردانيد و به راه احسان خود راهنمائى كرد تا عاقبت به لطف و كرمش سالك راه بهشت رضوان شويم ( تا به واسطه اداء شكرش و نور معرفتش و انجام طاعتش به سعادت ابد و جنت نعيم سرمد نائل گرديم)
̶ و ستايش خداى را كه از آن طرق بهشت رضوان يكى را ماه خود (يعنى) ماه مبارك رمضان كه (ماه خداست و) ماه روزه گرفتن و ماه مخصوص اسلام است (يعنى ماهيست كه عظمت و جلالش بدين اسلام مخصوص و روزه اش در قرآن مسلمين مذكور و مفروض است و عبادات و ادعيه مخصوصه در آن به ملت اسلام اختصاص دارد) و ماه طهور است (يعنى ماهيست كه روزه آن روح انسانى را از پليدى قواى شهوى و غضبى حيوانى پاك مى سازد و از نجاست اخلاق رذيله تكبر و حسد و حرص و غرور طاهر و منزه مى گرداند) و ماه تمحيص است و استخلاص (بندگان از آلودگى به هواهاى نفسانى و آراسته شدن به صفات فرشتگان عالم قدس و نزاهت) و ماه قيام اهل ايمانست (به نماز و دعاء و طاعت و عبادت) ماهيست كه خدا در اين ماه براى هدايت و ارشاد خلق و براى حجت و برهان اهل ايمان و تميز راه حق از باطل قرآن عظيم الشان نازل كرده
̶ و بدين جهات مذكور فضيلت و شرافت اين ماه را بر ساير ماهها پديدار ساخته به واسطه شرف و برترى و احترامات بسيار و فضائل (بى شمار) كه از آن جمله امورى كه در غير اين ماه حلال است (مانند اكل و شرب و جماع و غيره) به واسطه احترام و تعظيم اين ماه مبارك حرام گرديد و براى روزه اين ماه وقت تمام ماه (از سپيده صبح تا مغرب) معين شده و ايزد متعال ابدا تقديم و تاخير آن را اجازه نفرموده
̶ ديگر آنكه شبى از شبهاى اين ماه را بر هزار ماه برترى بخشيده و آن شب را شب قدر نام نهاده (كه ليله القدر خير من الف شهر نازل فرموده) است كه فرشتگان عالم بالا و روح اعظم (يا جبرئيل امين) به امر پروردگار عالم براى تعيين و تقدير كليه امور قضاى (و قدر) الهى با سلام و تحيت و بركت تا طلوع فجر صبح از آسمان بر آن كس كه مشيت ازلى خدا خواسته (كه خليفه الله و قطب عالم امكان و امام زمان) است فرود آمدند براى انجام حكم مبرم و قضاى حتمى الهى (به فرمان خليفه الله كه خدا به او مقام علم و فضل و شرافت را عطا فرموده است)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و به ما هم معرفت و تفضيل و جلال و احترامات اين ماه را الهام فرما و توفيق به حفظ از آنچه در اين ماه حرام كردى به ما عنايت فرما و ما را موفق دار كه اعضاء و جوارح خود را بر آنچه رضا و خشنودى تست بكار بنديم تا هيچ حركتى جز آنچه رضاى تست در اين ماه از ما سرنزند به گوش سخن لغو نشنويم و چشمان ما به جانب لهو و لعب نشتابد (و توجه به هيچ چيز جز آنچه تو خواهى نكند)
̶ تا آنكه هيچ دست به جانب كارى ممنوع دراز نكنيم و قدم به راهى ناروا برنداريم و هرگز شكم را از غير لقمه اى كه حلال گردانيدى پر نسازيم (زيرا خوردن حرام منشا هر طغيان و عصيان است و موجب سلب حضور قلب در عبادت و عدم توفيق بر اعمال خير و طاعت است و سبب غلبه نفس اماره بر عقل قدسى شود و كشور دين و ايمان را تاراج كند و سرمايه سعادت ابد را نابود گرداند) و تا زبان جز به سخنى كه معين كردى نگشائيم (و از هر حرفى كه ناصواب است مانند دروغ و تهمت و غيبت و فحش و لغو و بيهوده زبان در بنديم) در علمى جز آنچه ما را به ثواب و عطاى تو نزديك ساز در رنج بيهوده نكشيم (و علم) و عملى جز آنچه از عقاب و انتقام تو ما را نگاه دارد فرا نگيريم و باز (كرم كن و) تمام اعمال ما را خالص از شايبه ى ريا و سمعه بگردان تا طاعت را خاص تو و براى رضا و خشنودى و تقرب به حضرتت بى هيچ شرك و ريا به جاى آريم و به هيچ كس در طاعت و عبادتت نظر نبسته و مراد و مقصودى جز تو نداشته باشيم.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و در اين ماه (مبارك) بر مواقيت نمازهاى پنجگانه (يعنى بر اوقات و مقامات و مراتب و اسرار و آثار و احكام و شئونات و درجات نماز و نمازگزاران) ما را واقف و متذكر ساز (يا ما را موفق بدار) و بر نماز كاملى با حد و حدودى كه مقرر فرمودى و فرائض و احكامى كه معين فرمودى و با شرائط وظائف خاصى كه بر آن اهل نماز را موظف گردانيدى و در اوقات مخصوصى كه تعيين فرمودى ما را انجام همه توفيق مقرر فرما
̶ و ما را از آن نمازگزاران قرار ده كه اركان نماز را محافظت كردند (و حضور قلب و شرائط ظاهر و باطن نماز را كاملا انجام دادند) و در اول وقتى كه معين فرمودى نماز را ادا كردند (اول اوقات اين عبادت بزرگ كه حضور سلطان ملك وجود آمدن است مشاقانه و عاشقانه و خالص براى تقرب به حضرت احديت و براى اداء فرض عبوديت و وظيفه بندگى به اداء نماز شتافتند تا به مصداق (سارعوا الى مغفره من ربكم) مشمول مغفرت و عنايت الهى شوند) و با همان سنن و آدابى كه حضرت محمد بنده خاص و رسول گراميت (كه درود و رحمتت بر او و آل او باد) به جاى آورد ما را هم بر آن آداب و سنن در نماز موفق دار در ركوع و سجود و جميع مزايا و فواصل كه آن حضرت انجام داد و با طهارت حد اكمل (يعنى طهارت ظاهر و باطن جامه و بدن از پليدى و طهارت خيال و قلب و روح و سر و باطن از توجه به غير خدا كه توجه به غير حق روج را پليد و ظلمانى مى سازد) و با خضوع و خشوع كامل و حد اعلى به نماز توفيق ده
̶ و باز اى خدا در اين ماه مبارك ما را به صله رخم و نيكى و احسان در حق ارحام موفق ساز و هم (كرم كن و) توفيق ده كه با همسايه به عطا و فضل و بخشش پردازيم (و با آنها حسن سلوك و جود و كرم كنيم و اگر حاجتى دارند برآوريم و مريضشان را عيادت و فقيرشان را اعانت كنيم و در مقابل اذيت و آزارشان هم نيكى و احسان كنيم) و ما را موفق دار تا كه اموال خود را (در اين ماه) از آلودگيهاى (شبهه و حرام و ربا و رشوه و گران فروشى و هر غل و غش و خلط به حرام) پاك و خالص سازيم و به واسطه ى اخراج زكوه (و اداء صدقات) اموال خود را پاكيزه و طاهر گردانيم (و خلقى نيكو عطا فرما) تا آنكه با هر كس كه از ما قطع كند و دورى گزيند به او رجوع كنيم (با هر كه از ما برد به او بپيونديم و قطع صله از او نكرده و عهد مودت را نگسليم و شرط محبت را نگاه داريم) و با هر كه به ما ظلم و بيداد كند عدالت و احسان كنيم و با هر كس با ما دشمنى آغازد با او (تا بتوان) راه مسالمت (و طريق دوستى) پيش گيريم (يعنى با دشمن هم دشمنى نكنيم مگر آن دشمنى كه از جهت دوستى ما با تو با ما دشمن باشد و به جرم خدا دوستى با ما عداوت كند كه البته با او هرگز دوستى و مسالمت نخواهيم كرد بلكه او را دشمن حقيقى خود دانيم و حزب مخالف خود شناسيم و با او مادامى كه به دين حال است تا قيامت دشمنى و عداوت خواهيم كرد و كدورت ما با او تا ابد به صلح و صفا مبدل نخواهد شد (يعنى ما بايد با دشمن هم نكو خلق و باصفا باشيم و با شفقت و مسالمت رفتار كنيم تا دشمن را دوست گردانيم و از ما درس صلح و صفا و مهربانى آموزد.
(درخت دوستى بنشان كه كام دل ببار آرد
نهال دشمنى بر كن كه رنج بى شمار آرد)
̶ كه چون دشمن از دشمن خود مهربانى ديد و صلح و صفا يافت كينه اش به دل به مهر و عداوتش مبدل به محبت مى گردد و ليكن آن كس كه با خدا و دوستان خدا براى آنكه خداپرست و خدا دوستند دشمن است چنين دشمن را بايد دشمن حقيقى خود دانيم و هيچگاه تا تسليم نشود و از كفر و عناد و عداوت برنگردد با او به صلح و صفا رفتار نكنيم بلكه با او به جهاد و مخالفت قيام كنيم تا جائى كه بنياد آن دشمن خدا را براندازيم يا او را مطيع فرمان خدا سازيم)
̶ و باز (اى خداى من) به ما در اين ماه مبارك مقام تقرب به حضرتت به واسطه كارهاى نيك و اعمال خالص و پاك (از شرك و ريا و اغراض فاسد) عطا فرما تا به طفيل آن اعمال ما را از دنس و پليدى گناهان پاك و پاكيزه گردانى و از آنكه دگر بار بازگشت به عيوب (و معاصى) كنيم (و سركشى و عصيان از سر گيريم) ما را محفوظ دارى (و ما را موفق دارى) به حدى كه هيچ يك از فرشتگانت (كه به انواع ذكر و طاعات براى تقرب به حضرتت مى كوشند مقام قربت درنيابند مگر به ما دون طاعت و بندگى ما و دون تقرب ما به درگاهت (يعنى خدايا مقام ما را از كرم به واسطه طاعت و بندگيت برتر از فرشتگان مقربت مقرر فرما.)
̶ پروردگارا از درگاه حضرتت درخواست مى كنم كه به حق اين ماه عزيز و به حق آن كس كه به عبادت و پرستش تو در اين ماه قيام كرده از اول خلقت تا انتهاى عالم از فرشتگان مقرب و پيمبران مرسل و بندگان صالح كه از خاصان حضرتت گردانيدى به آنان قسم كه بر محمد و آل پاكش درود و رحمت فرستى و ما را هم اهل و شايسته گردانى بر نعمتها (و بر آن كرامت و مقاماتى) كه به اولياء و دوستانت وعده فرمودى و آنچه بر كوشش كنندگان در طاعت (و بالغ نظران در معرفت) خود واجب و لازم گردانيدى (از مراتب عاليه بهشتى و درجات بلند قرب) بر ما هم نظير آن را به كرمت لازم و واجب گردان و ما را در سلك آن بندگان خاص كه مستحق عالى ترين مقام رفعتند به لطف و كرم مقرر فرما.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و ما را از شرك و الحاد در طريق توحيدت دور بدار و از تقصير در ستايش (و تنزيه و تقديس ذات پاك يكتايت) و از كوتاه نظرى در معرفت عظمت و جلالت نگاه دار و از شك و ريب در امر دينت و كورى و گمراهى از راه شرع و آئينت و اغفال و بى توجهى به احترامات شعائرت ما را نگه دارى كن و از خدعه و فريب دشمنت شيطان رجيم محفوظ دار.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و چون تو در هر شب از شبهاى اين ماه مبارك بسيار بندگان را به عفو و رحمتت (يا به جود و احسانت) از آتش دوزخ قهرت آزاد مى گردانى ما را هم (به لطف و كرم) از آن آزادشدگان قرار ده و بهترين طاعت گزاران اين ماه و نيكوتر اهل آن مقرر گردان.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و با محاق ماه (و محو نورش) گناهان ما را هم محو و نابود ساز (يعنى چنانكه آخر ماه نور ماه را به محاق محو مى گردانى گناهان ما را هم در آخر اين ماه مبارك به كرمت محو گردان و به همراه رفتن اين ماه معاصى ما را از نامه اعمال ما به قلم عفوت نابود ساز) و با زوال و انقضاء ايام اين ماه شريف تبعات و عصيان ما را هم از صحيفه عمل ما زائل و محو فرمائى تا آنكه چون اين ماه از (دوران عمر ما) در گذشت تو (از لطف و كرم) قلب ما را از لوث گناهان پاك و پاكيزه داشته (و از پليدى و تيرگى عصيان مبرا و مصفا) ساخته باشى.
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و اگر در اين ماه از حق به باطل ميل كرديم (و به افعال زشت پرداختيم) ما را به طريق حق و عدالت بازگردان (و به كارهاى خير و طاعات كه راه عدل مستقيم به سوى خداست رهبرى فرما) و چنانكه لغزشى (در امر دين) پيش آيد ما را استوار (و ثابت قدم بدار و اگر شيطان بر ما تسلط) (و تحكم) پيدا كرد ما را از شر او نجات بخش.
̶ اى خدا تمام (ساعات و ليالى و ايام) اين ماه ما را به طاعتت مشحون ساز (و جميع اوقات ما را به عبادتت زيب و زيور بخش) و ما را يارى كن كه تمام روزهاى اين ماه به روزه داشتن و شبها همه به نماز و تضرع و زارى به درگاه حضرتت كردن و خشوع و تذلل در پيشگاه عظمتت نمودن به پايان رسانيم تا آنكه اين ماه روزش بر ما به غفلت از خدا نگذرد و شبش به تفريط (و تضييع عمر به لهو و لعب) پايان نيابد.
̶ پروردگارا (نه تنها در اين ماه مبارك) بلكه در تمام ماهها و روزهاى دوران عمر ما چنين فرما (يعنى ما را در تمام ايام و ماه و سال دوران عمر به طاعت و بندگى خود موفق بدار و بر تضرع و تذلل و دعا و ناله ى اشتياق به درگاهت يارى فرما) و ما را از بندگان شايسته ى خود بگردان آن بندگانى كه وارث بهشت فردوس اعلا شدند و در آن بهشت عالى تا ابد به شادى زيستند آنانكه هر چه (از مال و منال دنيا) يافتند همه را در راه خدا به فقيران اعطا كردند دلهايشان خدا ترس (و پرهيزكار) بود و محققا مى دانستند كه بازگشتشان (پس از مرگ) به سوى خدا (و شهود و تجليات حسن و جمال الهى) خواهد بود و آنانكه بهر كار نيكو مى شتابند و بر اعمال نيك سبقت مى گيرند.
̶ پروردگارا بر محمد و آلش درود فرست در تمام اوقات و در هر لحظه به عدد هر كس كه بر او درود و رحمت فرستى و اضعاف آن چندان برابر كه عددش را جز تو كسى نتواند بشمار آرد. اى خدا توئى كه محققا بر هر چه بخواهى قادرى و هر كار اراده كنى البته توانى كرد (و قدرتت بى حد و رحمتت بى انتهاست.)
== نیایش چهل و پنجم: هنگام وداع ماه رمضان با خداى خويش به اين دعا راز و نياز مى كرد ==
̶ اى خدا اى آنكه در عطاء و احسان به خلق پاداش نخواهى
̶ و هرگز از عطا و كرم به بندگان پشيمان نشوى (كه جود و احسان تو ذاتى و از پاداش خلق بى نيازى و جود و كرمت بر بد و خوب خلقان شامل است گرچه نيكو كار مطيع بيشتر لايق احسان تست و عاصى بدكار كمتر (كه فرمانبردارى بنده را به رحمت خدا نزديك و ناسپاسى دور مى سازد)
̶ و اى خدائى كه با بنده خود مقابله به مثل نمى كنى (كه اگر بنده راه طاعت گيرد و شكر نعمت كند بر او احسان كنى و اگر به راه عصيان رود منع نعمت فرمائى بلكه بر همه خلق از مومن و كافر انبياء و اولياء و فرشتگان همه را رحمت رحمانيت شامل و نعمت عامت واصل خواهد بود. (كه رحمتى وسعت كل شيى ء) فرمودى و هيچ مخلوقى را محروم از آن رحمت نساختى اما رحمت رحيمى و لطف خاص تو خاص نيكوكاران است كه فرمودى (ان رحمه الله قريب من المحسنين) و درباره عموم خلق فرمودى (كلا نمد هولاء و هولاء من عطاء بك و ما كان عطاء ربك محظورا)
̶ بلكه اى خدا احسان تو بى سابقه مقدم (بر استحقاق خلق است و قبل از لياقت و عدم لياقت بندگان چنانكه نعمت وجود و حيوه را به همه خلائق بى سابقه و پيش از قابليت و عدم قابليت عطا فرمودى اما در مقام رحمت رحيمى هرگز مومن و كافر يكسان نيستند بلكه كافر محروم و مومن هم متفاوت بر حسب استحقاق به مراتب ايمان و طاعت و معرفت است (لان شكرتم لازيدنكم و لئن كفرتم ان عذابى لشديد) و عفو و بخششت اى خدا از فضل و كرم تست بر بندگان (نه استحقاق خلق) و اما عقاب و عذابت بر خلق عدل محض است (و طبق استحقاق و ابدا هيچ ظلم و جورى از تو به خلق نخواهد شد) و حكم قضا و قدرت (هر چه اقتضا كند بر خلق) عين خير و صلاح است (و چنانكه بندگان در قضاى الهى شر و نقصى پندارند از جهل و نادانى است و از عدم احاطه به صلاح نظام عالم آفرينش و در نظر انبياء و اولياء و عالمان ربانى و حكيمان الهى هر چه در قضاى الهى است از صلح و جنگ و فقر و غنى و صحت و مرض و خوش و ناخوش همه خوش است و ظهور كمالات وجود است و عين لطف و محض رحمت و صرف خير و سعادت و كمال خلق و حسن نظام عالم است)
(ندانم كه ناخوش كدام است يا خوش
خوش است آنچه بر ما خدا مى پسندد)
̶ اگر تو اى خدا به خلق چيزى عطا كنى هرگز مشوب و ممزوج به منت نخواهد بود ( زيرا عطاى تو ذاتى وجودت بلا عوض و غرض است و بى تقاضاى شكر و سپاس از خلق و خلائق در مقابل نعمتهاى بى انتهاى تو قابل نيستند كه منتى نهى يا عوض خواهى و اگر بندگان را امر به شكر نعمتت فرمودى آن شكر خود نعمت ديگرى است بر آنها و مزيد احسانى از تو نسبت به خلق نه آن كه شكر آنها عوض نعمتت خواهد بود بلكه توفيق عبد بر شكر نعمت معبود كه توجه به منعم و به معرفت خدا است بزرگتر از هر گونه نعمت ظاهر و باطن است بلكه تمام نعمتها مقدمه است و نعمت معرفت و شناسائى منعم نتيجه و مقصود اصلى از خلقت است و اى خدا اگر منع عطا كنى منع تو هم ظلم و تعدى به خلق نخواهد بود (بلكه منعت خير و صلاح بندگانست و لطف و كرم در حق آنهاست چنانكه در اشعار منسوب به اميرالمومنين (ع) است (المنع منه عطيه معروفه- و الفقر احسان و لطف عاجل) مفاد شعر آنكه منع خدا عطائى نيكوست و فقر احسان و لطف عاجل خدا در حق بنده است)
̶ اى خدا تو به شكرگزاران نعمتت پاداش مى دهى در صورتى كه تو خود شكرت را به آنها الهام مى كنى
̶ و هم آنكه حمد و ستايش تو به جاى آرد تو در مقابل ستايش به او عطا مى بخشى و حال آنكه تو به او حمد و ثنايت را تعليم دادى (چون حمد خدا ذكر اوصاف جمال و كمال اوست و شناسائى اوصاف الهيه به تعليم خداست و بندگان بدون تعليم الهى به مقام معرفت اوصاف كماليه حق نتوانند رسيد به عبارت ديگر چون خداى متعال به چشم بصيرت آنها حسن و جمال خود را نشان دهد كه اين معنى تعليم خداست آنگاه بندگان حمد خدا كه تذكر اوصاف كمال اوست توانند كرد)
̶ اى خدا توئى كه (از لطف و كرم) زشتى و بديهاى بندگان را پنهان مى كنى و اگر مى خواستى (كرم نكنى) آنها را مفتضح و رسوا مى ساختى و (با همه عصيان بندگان) در حق خلق لطف و احسان مى كنى در صورتى كه اگر مى خواستى منع جود و احسان مى كردى و آن دو قوم كه مفتضح و رسوا نكردى و منع احسان نفرمودى هر دو مستحق رسوائى و منع احسان بودند جز آنكه تو بناى كارهاى خود را بر فضل وجود و احسان مقرر داشته اى و با قدرت كامل (بر انتقام) جريان قدرتت را بر عفو و گذشت از گناهان خلق قرار داده اى
̶ و معصيت كاران را با حلم و بردبارى روبرو كنى (و عاصيان با حلم تو را ملاقات كنند) و آن كس كه با عصيان و گناه قصد ظلم به نفس خود دارد او را مهلت براى توبه و پشيمانى دهى تا به واسطه حلم و امهال به درگاهت به توبه و انابه باز آيد و تعجيل در عقاب آنها نكنى تا به سبب توبه آنانكه مستوجب قهر و عذابند هم هلاك نشوند و هم آنان كه مستحق شقاوت و حرمانند به واسطه كرم و رحمتت از شقاوت برهند پس از طول مدت امهال و اعتذار و اتمام حجت پى در پى تو اى خداى كريم كه (اين مهلت دادن براى توبه و بازگشت به سوى تو) آن هم از عطوفتت و لطف و كرم (نامنتهاى) تست اى خداى با حلم و بردبار
̶ توئى كه درى به سوى عفو و بخششت به روى بندگان باز كردى و نامش را توبه نهادى و براى اين درگاه توبه آيتى براى دلالت و راهنمائى خلق (در كتاب وحى خود قرآن كريم) فرستادى تا خلق به واسطه گناه گمراه نشوند (يعنى به واسطه ى عصيان خود را محروم از رحمتت نپندارند) و به واسطه توبه به درگاهت راه جويند
̶ مبارك است نام پاكت و آن آيه آن است كه فرمودى (توبوا الى الله توبه نصوحا عسى ربكم ان يكفر عنكم سيئاتكم و يدخلكم جنات تجرى من تحتها الانهار يوم لا يجزى الله النبى و الذين آمنوا معه نورهم يسعى بين ايديهم و بايمانهم يقولون ربنا اتمم لنا نورنا و اغفرلنا انك على كل شيى ء قدير) الا اى اهل ايمان به درگاه خدا توبه كنيد توبه ى نصوح (با خلوص و دوام كه ديگر نشكنيد) باشد كه خدا گناهانتان را مستور و محو گرداند و شما را در باغهاى بهشتى كه زير درختانش نهرها جارى است داخل كند در آن روزى كه خدا پيغمبر خود را و گرويدگان به او را ذليل و خوار نسازد (بلكه عزيز و سرفراز گرداند) در آن روز نور (ايمان و عبادت) آنها در پيش رو و سمت راست ايشان مى رود (و راه بهشتشان مى نمايد) و مومنان در آن حال (از روى شوق و نشاط) گويند پروردگارا تو نور ما را به حد كمال رسان و ما را (به لطف و كرم خود) ببخش كه تنها تو بر هر چيز توانائى (و بر عفو همه ى گناهكاران قادرى) پس چيست عذر گناهكارى كه از ورود به اين منزلگاه (امن و امان) توبه خود را غافل مى سازد (و به توبه نمى پردازد) با وجودى كه تو اين درگاه توبه را به روى خلق گشودى و همه را به اين در راهنمائى كردى
̶ و اى خدا توئى كه در معاملات بندگانت با تو بر خود لازم كردى كه سود بندگان منظور دارى (و يك عمل خير را ده پاداش دهى) و هنگامى كه بر حضرتت وارد شوند (يعنى روز مرگ كه تو را ملاقات كنند) آنها را رستگارى و سعادت بخشى و زياده از پاداششان به آنها عطا فرمائى
̶ (مبارك و متعالى است نام پاكت) در كتاب خود (براى بشارت بر اين زياده بر پاداش بندگان و لطف و رحمت به خلق) فرمودى (من جاء بالحسنه الخ) هر كس كار نيكو كند (و يك عمل خير براى رضاى خدا به جاى آرد) او را ده برابر پاداش خواهد بود و هر كس كار زشت كند جز به قدر آن كار بد مجازات نشود) و باز در كتاب خود فرمودى (مثل الذين ينفقون الخ) مثل آنانكه مالشان را در راه خدا انفاق كنند به مانند دانه اى است كه (در كشتزار) از يك دانه هفت خوشه برويد و در هر خوشه صد دانه درج باشد (كه يك دانه هفتصد شود) (و خدا بر هر كه خواهد از اين مقدار (يك بر هفتصد) هم بيفزايد (و هر كه بخواهد و صلاح داند بيش از آنچه پاداش اوست بى حد از رحمت بى منتهاى خود عطا مى كند) و باز در كتاب خود فرمودى (من ذا الذى الخ) كيست كه خدا را وام دهد (يعنى قرض الحسنه دهد براى رضاى خدا به حاجتمندان) تا خدا بر او به چندين برابر بيفزايد و همچنين در كتاب كريمت قرآن نظائر اين آيات نازل فرمودى كه حسنات بندگان را به اضعاف مضاعف (از رحمت واسعت) عطا فرمائى
̶ و باز تو اى خدا بندگان را به كلام خود از عالم غيب دلالت فرمودى و ترغيب و تشويق نمودى تا به حظ و بهره كامل خود بهره مند شوند كه آن حقايق را كه در قرآن از عالم غيب فرستادى اگر از آنها مستور مى داشتى (و به واسطه كتاب آسمانى قرآن تعليمشان نمى فرمودى) آن حقايق را نه هرگز به چشم مى ديدند و نه به گوش مى شنيدند و نه پرواز عقل و افكارشان به انجام مى رسيد چنانكه در قرآن فرمودى (اذكرونى الخ) مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و شكر و سپاس مرا (بر نعمتهاى بى شمارى كه عطا كردم) به جاى آريد و كفران مى كنيد و باز فرمودى (لان شكرتم الخ) اگر از نعمتهاى من شكرگزارى كرديد البته من بر نعمت شما بسيار مى افزايم و اگر كفران كرديد همانا عذاب من بسيار سخت است ( يعنى شما را از معرفت منعم و حظ نعمت بسيار محروم مى سازم)
̶ و باز در كتاب مقدست فرمودى (ادعونى استجب لكم) مرا از دل به اخلاص كامل بخوانيد تا دعاى شما را مستجاب كنم و آنان كه از دعا و عبادت من اعراض و سركشى كنند زود با ذلت و خوارى در دوزخ (قهر حق) داخل شوند (آن قدر دعا به درگاهت محبوب تست كه در اين آيه ى مباركه دعاى بندگان را به درگاهت عبادت نام كردى و ترك تضرع و دعا را تكبر) (و خودبينى و غرور و سركشى از فرمان خدا) خواندى و بر ترك دعا به درگاهش بر دخول در آتش دوزخ با ذلت و خوارى خلق را وعيد دادى و سخت ترسانيدى
̶ پس خلائق به لطف و كرم تو به ذكر و دعا موفق شده و ياد تو مى كنند و به فضل و احسانت بر شكر و سپاست به حقيقت توفيق مى يابند و به امر تو جرات كرده و به دعاء و راز و نياز با حضرتت زبان مى گشايند (چون اگر تو امر به دعا نمى كردى مخلوق ضعيف چه جرات داشت كه با سلطان باعظمت ملك وجود به دعا و راز و نياز لب گشايد و خواهش و تمنا كند؟) و تصدق و احسانها كه خلق به فقرا در راه تو مى كنند براى طلب مزيد احسان تست (پس بندگان در صدقه با تو معامله ربوى كنند كه بر حسب وعده تو در مقابل هر دينارى هفتاد و بيشتر از لطف حضرتت عوض گيرند و تو هم به وعده ى خود وفا كرده و عطا خواهى كرد) و در عين حال صدقه و احسانهايشان به فقيران سبب نجاتشان از قهر و غضب تو خواهد شد و به رضا و خشنوديت نائل مى شوند (يعنى گناهانى كه مرتكب شدند و بدان سبب مستوجب غضب تواند به واسطه صدقه به فقرا مى بخشى و عفوشان مى كنى و چون فقيران را شاد و خشنود كردند تو از آنها راضى و خشنود مى شوى)
̶ و اگر يك مخلوقى با مخلوق ديگرى اينگونه رفتار كند كه تو بندگان را ارشاد كردى (يعنى به او گويد كه اگر به فقيران صدقه اى دادى و دلى را شاد كردى من به تو هفتاد برابر و بيشتر عوض دهم و از گناهت درگذرم و به لطف و كرم از تو خشنود شوم) آن مخلوق كارى بسيار پسنديده كرده و به احسان و نيكوكارى موصوف خواهد بود و به انعام و لطف و كرم به هر زبان ستايش خواهد شد پس تو را اى خدا (كه بندگان را تعليم دادى كه صدقه دهند تا در عوض به آنها لطف و كرم بسيار كنى و گناهشان عفو فرمائى همين امر به صدقه دادن تو احسان بزرگى است در حق ما ما هم بر اين احسان) حمد و ستايش و سپاسگزارى مى كنيم تا به سر حدى كه ما را راه به ستايش حضرتت يافت شود (يعنى تا آنجائى كه حد معرفت ما و ادراك ما به حمد و ستايش تو است نه آن حمدى كه لايق تست و ثنائى كه تو خود را به آن ستايش كنى و الا حمد حقيقى حضرتت آن است كه تو خود را بدان ستودى سبحانك ما اثنى ثناء عليك انت كما اثنيت على نفسك) كلام رسول خاتم و عقل كل عالم و سيد ولد آدم است) و تا آنجا كه لفظ و عبارت براى حمد و ثنايت به زبان توان آورد و مادامى كه قوت فهم ما به معنائى بر مقام حمدت كه ادراك اوصاف كمال تست راه تواند يافت و عقل قاصر و فكرت كوتاه ما توانائى انتقال داشت (و الا)
(ما نتوانيم حق حمد تو گفتن
با همه كروبيان عالم بالا)
̶ اى خدائى كه به فضل و احسان بى انتهاى خويش بندگانت را غرق نعمت كردى و از آنان حمد و ثناى خود خواستى (در صورتى كه از حمد و ثناى خلق به كلى بى نيازى پس براى آنكه بندگان را به واسطه حمد و ثنايت كه ذكر اوصاف كمال و جمال تست با خود انس دهى تا از انس به حضرتت به عالم شهود حسن اعظمت كه منتهاى آرزوى عارفان است نائل شوند و به لذت و ابتهاج بى انتهاى آن حسن كل و كل حسن به سعادت عظمى رسند به دين سبب خلق را امر به حمد و ثناى خود كردى و نيز براى آنكه زبان و دل به ذكر حمد و ثناى حضرتت مشغول دارند و به دين وسيله بدان سلطان عزت تقرب جويند خلق را به ذكر و ستايشت دستور دادى و الا ذات پاكت از شكر و سپاس خلق بى نياز است و لطف و عطا و نعمت و احسانت بر بندگان البته بى عوض و بى غرض و بى منت است) اى پروردگار چقدر انواع نعمت بى شمار و عطاى وافرت ميان ما بندگان منتشر است و توئى كه (بى تقاضا و بى استحقاق ما) ما را به فضل و احسانت مخصوص گردانيدى
̶ و بدين برگزيده (و شرع پسنديده) خويش ما را هدايت فرمودى و به راه معرفت خود كه بر خلق سهل و آسان فرمودى رهنمائى كردى و براى تقرب نزد حضرتت و وصول به لطف و كرامتت به ما چشم بصيرت (و آئينه دل روشن) عطا كردى
̶ و اى پروردگارا تو يكى از برگزيده هاى آن وظائف (شريعت و تكاليف عبوديت) و فريضه هاى مخصوص ماه مبارك رمضان را مقرر داشتى كه اين ماه شريف را بين ديگر ماهها امتياز و اختصاص دادى و از تمام زمانها و دوران روزگاران اختيار كردى و از جميع دوران سال اين ماه (عزيز) را برگزيدى (و برترى بخشيدى) چون در اين ماه (شريف) قرآن كتاب آسمانى (عظيم) را نازل فرمودى (شرح بايد دانست كه قرآن در مدت بيست و سه سال بر پيغمبر اكرم (ص) نازل گرديد و مراد از نزول آن در ماه رمضان و ليله القدر يا نزول سوره ى اول و آيات اوليه قرآن است يا مراد نزول قرآنى و جمعى اجمالى بر روح مقدس رسول در اين ماه بوده و نزول فرقانى تفصيلى آن تدريجا و نجوما نجوما در ظرف بيست و سه سال بوده يا نزول آن به واسطه ى روزه ى ماه رمضان كه رسول به واسطه ى روزه استعداد بيشترى بر اخذ وحى يافت بوده يا مراد از رمضان و ليله القدر كه فرمود عز من قائل (انا انزلناه فى ليله القدر) قلب مقدس رسول «ص» است) و آن قرآن را با نور (علم و حكمت) فرستادى (كه بشر را در راه نظم معاش و معاد روشن سازد و تربيت جسمانى و روحانى او را به حد كمال رساند.) و در اين ماه مبارك نور ايمان بندگان را (به واسطه روزه كه صفاى باطن مى بخشد) مضاعف و كاملتر گردانيدى و روزه را بر مردم فرض و واجب فرمودى و (بيش از ساير ماهها) ترغيب و تشويق به اقامه نماز در شبهاى اين ماه فرمودى و به واسطه شب قدر كه بهتر از هزار ماه است جلال و شرافت به ماه رمضان بخشيدى
̶ آنگاه اين ماه با فضل و شرف را به ما امت تخصيص دادى و به فضيلت روزه اش بين اهل ملل عالم ما امت مرحومه را برگزيدى ما هم به فرمان تو روز را روزه داشتيم و شب را به يارى تو به اقامه نماز شب قيام كرديم و از انجام روزه و نمازش منظور ما اين بود كه در معرض رحمتت درآئيم و سببى انگيزيم تا قابل مثوبت و لطف و احسان حضرتت شويم چنانكه منظور تو هم (از نماز و روزه بندگان) همين بود (كه بندگان به واسطه اين دو عبادت صفاى قلب يافته و شايسته رحمت و لطف بى پايانت شوند بلكه به ديده قلب لايق شهود جمالت گردند و الا از نماز و روزه بندگان حضرتت بى نياز است و از فعل و تركش تو را سود و زيانى نيست) و تو اى خدا به طاعاتى كه (رسولانت براى اينكه رو به سوى تو آريم) ما را ترغيب و تشويق كردند از آن طاعات بى نيازى و آنچه بندگان از فضل و كرمت درخواست مى كنند بخشنده ى بى عوضى (يعنى عبادات و طاعاتى كه به وحى تو انبيا بر امت واجب كردند بر تو نفع و فائده ئى نداشت بلكه براى آنكه بندگان به آن عبادات از رحمت نامنتهايت بيش منتفع شوند و از لطف احسان تو بهره ى كامل يابند ما را به عبادتت تشويق كردند) و تو (اى سلطان ملك وجود) بهر بنده اى كه تقرب به حضرتت مى جويد بسيار نزديكى (و هيچ ميانه تو با بندگان خداجو حجابى و بعدى نخواهد بود و به مردم غافل هم كه جوياى تو و طالب قرب حضرتت نيستند باز تو نزديكى آنها از تو دورند.
(دوست نزديكتر از من به من است
اين عجبتر كه من از وى دورم)
̶ اى خداى من (لطف خاص حضرتت) مرتبه اين ماه را در ميان ما (امت ختمى مرتبت) با مقام محمود و رتبه شرافت اقامه فرمود و ما هم با اين ماه عزيز رفيق و هم صحبت نيكو شديم و بهترين و عاليترين سود را بين اهل عالم از اين ماه شريف بهره يافتيم (كه اين ماه عطاى خاص تو بر اين امت بود نه امم ديگر) و پس از آنكه مدت اين ماه به اتمام رسيد و زمانش سپرى شد و عدد ايام شريفش به پايان آمد ما ازو مفارقت كرديم
̶ با او هنگام فراق وداع كرديم وداع كسى كه سخت درد فراقش بر ما مشكل بود و مفارقتش سخت ما را غمين و اندوهگين و وحشتناك ساخت ولى عهد محبتش هميشه در قلب ما محفوظ و حرمت و جلالتش ملحوظ و اداء حق وى بر ما حكم حتم گرديد لذا ما (اين رفيق شفيق و دوست عزيز شريف را مخاطب ساخته و) مى گوئيم
̶ سلام و تحيت ما بر تو اى شهر الله اكبر (اى ماه خداى بزرگ) و اى عيد مبارك دوستان خدا سلام و درود ما بر تو اى گرامى ترين يار و مونس ما از همه دور روزگار و اى بهترين ماه عزيز از گردش تمام ايام و ساعات زمان
̶ درود و تحيت ما بر تو اى ماهى كه دعاها و آرزوهاى بندگان از درگاه خدا در اين ماه به اجابت نزديك شده و كار خير بيشتر از اهل ايمان منتشر مى شود (چون به واسطه روزه اين ماه و گرسنگى و تشنگى از شهوت حيوانى و تن پرورى دور مى شوند و به صفات ملكوتى نزديك لذا به آرزوهائى كه هر بنده ئى را به قرب خدا و انس با مولاست البته تا حدى نزديك خواهند شد و بيشتر اعمال خير و نيكوكارى از بندگان به توفيق خدا در اين ماه انتشار خواهد يافت)
̶ درود و سلام بر تو اى ماه مبارك كه همدم ما بودى و با جلالت و عزت و قدرت نزد همه و فراق و فقدانت دلها را سخت نالان ساخت آرى اهل ايمان همه به تو چشم اميد داشتند (چون اين ماه محو گناهان و رفعت مقام روزه داران است) تو درگذشتى و الم فراقت دلها را دردناك نمود
̶ و درود بر تو اى ماه عزيز كه چون به ما روى آوردى با تو انس و الفت و نشاط داشتيم و چون منقضى شدى و روى از ما بگردانيدى همه دلها را وحشت زده و محزون كردى
̶ سلام بر تو (اى ماه مبارك) كه در اثر همجوارى تو دلها رقت و شفقت با هم داشت و فسق و گناه كمتر از بندگان صادر مى شد (چون روزه قواى حيوانى را ضعيف و نور و صفاى روحانى را قوى مى گرداند لذا گناهان كه از شهوت و غضب حيوانى برمى خواست در ماه رمضان كمتر از مردم صادر و شفقت و مهربانى دلها به هم افزون مى گردد)
̶ درود و سلام بر تو اى ماه شريف كه بر عليه شيطان (و نفس اماره) ما را يارى مى نمودى و خوش رفيقى بودى كه طريق نكوكارى و احسان را بر ما آسان مى كردى (چون روزه صحيح شهوت و غضب را كه منشاء بدكارى است محو مى سازد و نور و صفاى دل را كه منشاء نكوكارى است قوى مى گرداند لذا روزه داران را نيكوكارى و احسان كارى سهل است و آسان و زشتكارى و عصيان كارى مشكل است)
̶ درود تحيت بر تو (اى ماه صيام) كه چقدر آزاد شده گان (از آتش دوزخ) در تو بسيار است
̶ و آن كس كه احترام تو را كاملا رعايت كرده (به وظايف خود عمل نمود و به وجه صحيح روزه داشت) چقدر سعادتمند (ابد) گرديد
̶ و تو چه اندازه گناهان را محو و انواع عيوب را مستور مى گردانى
̶ درود و تحيت بر روانت اى ماه چقدر رحمت و احسانت بر گنهكاران و هيبت و جلالت در قلوب اهل ايمان بسيار است
̶ و درود بر روانت اى ماه كه هيچ دور روزگاران با دوران تو در نفاست (و شرافت و حسن و جمال) همانند نتواند شد
̶ سلام بر تو و درود بر روانت اى ماهى كه (از وحى آسمانى با نزول فرشتگان روحانى در شب قدر) از هر امر و فرمان الهى تو را سلام و تحيت است
̶ درود و تحيت بر روان تو باد كه به مصاحبتت (مشتاق و مايل بوديم و) هيچ كراهت نداشتيم و ملازمتت ما را ناپسند نبود
̶ درود ما بر روانت باد چنانكه تو به رحمت و بركات بر ما وارد شدى و مقدم مباركت ما را از دنس و پليدى گناهان پاك و مطهر ساخت
̶ درود بر روانت سلام و داع ما با تو اى ماه مبارك نه از روى ملالت و دلتنگى است ترك روزه تو نه از خستگى و انضجار (بلكه با محبت قلبى و شوق ذاتى به ناچار با تو وداع نموديم و الم فراقت را ناگزير تحمل مى كنيم)
̶ درود بر روان شريفت اى ماه كه پيش از ورودت محبوب و مطلوب ما بودى و هنگام رحلتت مايه حزن و اندوه قلب ما گشتى
̶ درود و تحيت بر روان عزيزت چه بسيار شر و بديها كه به واسطه ى وجود تو از ما برطرف شد و چه بسيار خير و خوبيها كه به سبب تو بر ما (از خدا) افاضه گرديد
̶ درود بر روانت و بر شب قدر تو كه بهتر (و برتر) از هزار ماه است (كه خدا در شانش فرموده «ليله القدر خير من الف شهر» شب قدر بهتر از هزار ماه بدون شب قدر است شايد يك معنى شب قدر قلب مطهر امام (ع) و صدر شريف اولياء خداست كه محل هبوط و نزول فرشتگان و منبع و مخزن علوم آسمانى و اسرار علم لدنى و مهبط روح القدس است و لوح محفوظ حق و كتاب حفيظ و مبين الهى و كتاب مكنون انفسى يا نفس كليه ى الهيه يا عدل و سلطنت خليفه الله است (كه لا رطب و لا يابس الا فى كتاب مبين- و كل شيئى احصيناه فى امام مبين)
̶ درود بر تو اى ماه (اى شهر الله اعظم) ديروز (كه از ايام وصالت بود) چقدر حرص و اشتياق به ديدارت داشتيم (و سرگرم جذبه جمالت بوديم) و فردا (كه روز فراق تست) باز چقدر شوق ما به ديدارت شديدتر خواهد بود
̶ درود بر تو و بر فضيلت و شرافتت كه دريغا امروز از آن فضيلت محروم شديم و درود بر رحمت و بركات ايام گذشته ات كه از ما منقطع گرديد.
̶ پروردگارا ما اهليت و شايستگى بر اين ماه عظيم الشان داشتيم كه به اين ماه ما امت را شرافت دادى و براى انجام روزه و عباداتش به لطف و كرمت موفق فرمودى هنگامى كه اشقياى امت شرافت اوقات و ايام اين ماه را (از جهل و شقاوت) نشناختند و از فضيلت بركاتش محروم شدند
̶ اى خدا توئى ولى نعمت ما كه به معرفت و شرافت اين ماه ما را برگزيدى و به آداب و سننش ما را هدايت فرمودى و ما با همه تقصير (و قصور) باز خدايا به توفيق تو بر انجام روزه و نماز (و آداب) اين ماه قيام كرديم و اندكى از وظائف بسيار اين ماه را (به حسن توفيق تو) ادا نموديم.
̶ پروردگارا پس تو را سپاس و ستايش مى كنيم و اقرار به زشتكارى خود و اعتراف به ضايع و ناقص بودن اعمالمان داريم و براى (تقصيرمان در بندگى) تو ما را در دلها عقده پشيمانى است و بر زبانها با صدق و حقيقت عذر خواهى پس تو (از كرمت) بر آنچه از اعمال ضايع و تفريط كرديم اجر كامل بخش كه از فضل و كرم مرغوب و عطاى محبوب تست كه به جاى انواع ذخيره هاى مرغوب پربها عوض قرار دهيم (يعنى تا آن پاداش و اجر تو كه از كرمت عطا كردى ذخيره ما در عالم ابد بهشت خلد سرمد گردد)
̶ و اى خدا عذر ما را از تقصيرات و كوتاهى در حق بندگيت به واجب از لطف و كرم بپذير و اى خدا كرم كن و همين عمرى كه اكنون داريم به ماه رمضان آينده سال دگر برسان و چون ما را باز به رمضان آينده رسانيدى ما را يارى كن كه به فيض عبادت شايسته حضرتت (تا حدى كه قابليم) نائل ساز و بر اداء نماز و طاعتت بدان گونه كه شايسته تست لايق ساز و ما را در جريان اعمال شايسته اى قرار ده (يا به اجر اعمال صالحى رسان) كه تدارك حق طاعتت را در دو ماه مذكور از ماه هاى روزگاران توانيم كرد
̶ پروردگارا (كرم كن و) آنچه در اين ماه عزيز از ما لغزشى سر زد يا در گناهى واقع شديم و عمل خطا و ناشايسته اى با قصد عمد يا نسيان و فراموشى انجام داديم كه در آن ظلم و ستم بر غير و هتك احترام ديگران بود پس تو اى خدا بر محمد و آل پاكش درود فرست و جميع آن لغزش و گناهان را در پرده (رحمتت) مستور ساز و به عفو و كرمت از ما درگذر و ما را در معرض نظر شماتت كنندگان در مياور (و در پيش چشم معرضين و شامتين وامدار) و زبان طعن طاعنان را بر ما باز مگردان و ما را به كار خيرى بدار كه در آن كار محو گناهان ما باشد و كفاره آنچه تو را ناپسند و منكر بود گردد به حق رافت و فضل و رحمتت كه نفاذ نپذيرد و نقصان نيابد (چون فضل و رحمتت را حد و انتهائى نباشد.)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و مصيبت ما را به فراق اين ماه رمضان مبارك در روز عيد فطر جبران و تدارك فرما و روز عيد ما را مبارك گردان و بهترين ايام روزگارى كه بر ما گذشته است از حيث جلب عفو و رحمت و محو گناه مقرر فرما و از جميع گناهان پنهان و آشكار ما (به لطف و كرم) درگذر
̶ و با زوال يافتن اين ماه رمضان خطاهاى ما را هم از كتاب ما خارج ساز (و قلم عفو به خطا و گناهانمان دركش) و ما را از سعادتمندترين اهل اين ماه و بزرگترين قسمت برهاى آن مقرر فرما و وافرتر حظ و بهره را در اين ماه نصيب ما گردان (يعنى از همه مطيعان و روزه داران كه به سعادت و بهره وافر از ثواب در اين ماه مى رسند ما را سعادت كاملتر و ثواب و بهره بيشتر نصيب فرما.)
̶ پروردگار او هر كس حق رعايت اين ماه را به جاى آورد و احترام اين ماه را چنانكه سزاوار است نگاه داشت و به حدود وظايف و آدابش چنانكه بايد و شايد قيام كرد و از گناهان در اين ماه به حقيقت معنى تقوى پرهيزكارى و تقوى گزيد يا آنكه به درگاه حضرتت تقرب يافت تقربى كه موجب رضا و خشنوديت از او گرديد و رحمت (خاص) تو بر او توجه كرد (يا عطوفت و رافتت شامل او شد) پس اى خدا سهم و بهره ما را همانند آن كس از دارائى بى حد و نهايت خويش عطا فرما و چندين برابر هم نيز از فضل و كرمت افزون بخش زيرا فضل و رحمتت از بخشش كم نگردد و گنجينه هاى كرمت از عطا نقصان نپذيرد
(گنج تو به جود كم نيايد
از گنج كس اين كرم نيايد)
̶ بلكه هميشه (از ازل تا ابد) بر خلق افاضه مى كند و معدنهاى احسان تو فناپذير نباشد و همانا عطاهاى تو خوشتر و گواراترين عطاست (بلكه هر معطى و هر عطا از منبع جود و عطاى تو از درياى كرم و رحمت بى منتهاى تو وجود يافته و بى عطايت هيچ معطى و عطائى در عالم هستى نيست)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و همانند آنانكه در اين ماه روزه گرفتند يا تو را به اخلاص عبادت كردند تا روز قيامت مانند همه آنان به ما اهل بيت (ع) يا (به ما امت پيغمبر- ص-) اجر و ثواب عطا فرما.
̶ اى خدا ما به درگاه تو (از هر گناه به درگاهت توبه مى كنيم در روز فطر كه اين روز را براى اهل ايمان عيد و روز شادى و سرور قرار دادى و براى ملت خود (يعنى ملت اسلام كه «ان الدين عند الله الاسلام» دين خدا اسلام است) مجمع و محفلى آراستى ما در اين روز شريف از هر گناه كه مرتكب شده ايم و از هر زشتكارى و بدى كه از اين پيش از ما سر زده يا خيال بدى كه در دل پنهان داريم توبه مى كنيم توبه ى كسى كه هرگز قصد رجوع به هيچ گناه نكند و به هيچ خطا و ناروائى باز نگردد توبه نصوح كه خالص و پاك از هر شك و ريب باشد پس اى خدا تو از ما اين توبه را (به لطف و كرمت) بپذير و از ما راضى و خشنود باش و بر اين توبه نصوح ما را ثابت بدار (و ما را يارى كن كه توبه نشكنيم و بر نفس اماره و شيطان رجيم هنگام اراده معصيت فيروز گرديم و از نفس و شيطان به يارى تو اطاعت نكنيم تا توبه ما ثابت بماند)
̶ پروردگارا دلهاى ما را از خوف عقاب و وعده عذاب و شوق ثواب و وعده اجر و رحمت دائما نصيب گردان (كه هميشه از معصيتت به ترسيم و به طاعتت مشتاق باشيم و لحظه اى دل ما را از يادت غافل مگردان كه اگر ترس و شوق تو از دل ما بيرون رود دل خانه شيطان شود و غرق دوزخ عصيان گردد و از درجات عالى بهشتى به قعر دركات جهنم سقوط خواهد كرد) (دو چشمه خوف و شوقت را در دل ما جارى ساز) تا ما از شوق بهشت و نعمتهائى كه از تو به دعا درخواست مى كنيم شاد باشيم و لذت بريم و از ترس عذابهائى كه به تو از آنها پناه مى بريم محزون و هراسان شويم
̶ و اى خدا ما را در نزد خود از توبه كنندگان آنانكه بر آنها محبتت را حتم و لازم «در آيه ى ان الله يحب التوابين» فرمودى مقرر فرما) و از آنانكه رجوع به طاعتت را از آنها قبول فرمودى قرار ده اى عادل تر از همه دادگران عالم.
̶ اى پروردگار از خطاهاى پدران و مادران و اهل دين ما (و برادران ايمانى ما) از رفتگان و آيندگان ايشان تا روز قيامت از خطاهاى جميعشان (به عفو و كرمت) درگذر.
̶ خدايا بر محمد (ص) پيغمبر ما و آل پاكش رحمت فرست چنانكه بر فرشتگان مقربت رحمت فرستادى. و باز درود و رحمت فرست بر او و آل پاكش چنانكه بر انبياء و رسولانت درود و رحمت فرستادى و نيز درود و رحمت فرست بر او و آل پاكش چنانكه بر بندگان صالح و شايسته ات رحمت فرستادى و افضل و كاملتر از همه آنان اى خداى پروردگار عوالم بى نهايت چنان رحمت كاملى بر رسول خاتمت ( محمد مصطفى) فرست كه بركات آن رحمت ما را فرارسد و به نفعش ما نيز نائل شويم و از بركاتش دعاهاى ما مستجاب گردد كه همانا اى پروردگار تو از هر كس كه خلق به كرمش راغب و مشتاقند البته بى نهايت كريم ترى و از هر كس كه خلق به او اعتماد كنند تو محققا كافى تر از او خواهى بود (بلكه تنها توكل و اعتماد بر تو كه كل رحمت و قدرتى شايسته است نه بر غير تو كه همه فقير و عاجز فانى الذاتند) و تو عطا بخش ترين كسى كه از فضل و كرمش خلق درخواست حاجت كنند و توئى كه بر كل موجودات عالم قدرت كامل دارى.
== نیایش پنجاه و یکم: امام سجاد علیه السلام با خداى خود به تضرع و تذلل، راز و نياز مى كند.==
̶ پروردگارا تو را حمد و ستايش مى كنم و تنها تو شايسته ستايش و حمدى (تو را سپاس و شكرگزارى مى كنم) كه بسى با من نيكوئى كردى و نعمتهاى (ظاهر و باطن) خود را به حد وافر به من كرم فرمودى و مرا عطاى بزرگ (معرفت و ايمان و غيره) بخشيدى و هم به رحمت خاص مرا (بر بسيارى از موجودات عالم) فضيلت دادى (كه فرمودى لقد كرمنا بنى آدم و فضلناهم الخ) و به نعمت خلافت خويش و امامت بر خلق برگزيدى و نعمت هايت را بر من كامل و وافر عطا كردى همانا آنقدر احسان و نيكوئى كرده اى كه من از اداء شكرش عاجزم
̶ و اگر لطف و احسانت در حق من نبود و وفور نعم بى شمارت هرگز به اين بهره كامل نمى رسيدم و اصلاح نفس خود (و سعادت دين و دنيا و كمالات عاليه نفس كليه الهيه خود) نائل نمى شدم و ليكن تو نخست در حقم احسان فرمودى (و در تقدير ازلى خود بدين نعمتهاى كامل وافرم بهره مند فرمودى) و در تمام امورم به حد كفايت (و كمال) روزى عطا كردى و رنج و مشقت بلاهاى عالم را از من برطرف كردى و قضا و قدر سوء و سهمگين را از جانم بازداشتى (و گرنه در معرض خطر و شرور عالم بودم)
̶ بارى اى خداى (مهربان) چه بسيار بلاهاى پر مشقت و الم از جان من دور ساختى و چه بسيار نعمتهاى وافر كامل كه بدان نعم چشمم روشن (و دلم شاد) گرديد و چه بسيار نيكوئيهاى ارجمند از تو (خداى كريم بزرگوار) نزد من موجود است
̶ توئى آن (خداى مهربان) كه چون بيچاره و مضطر شدم دعايم مستجاب كردى و از لغزشهايم درگذشتى و از دشمنان كه به من ظلم و بيداد كردند حقم را گرفتى
̶ اى خداى (مهربان) من از تو هر وقت مسئلتى كردم و خواهشى نمودم هرگز تو را بخيل و منقبض نيافتم بلكه تو را (خداى) عطا بخش كريم يافتم كه دعايم مستجاب كردى و هر چه از حضرتت خواستم عطا كردى و بلكه تو را چنان (خداى كريمى) يافتم كه نعمتهايت را بر من پيشتر از هر مرتبه و هر شانى از شئون وجودم و قبل از هر زمانى از دوران حيواتم به من عطا كردى (يعنى پيش از آنكه در صلب پدر آيم مرا در بطن نباتات و حيوانات محافظت كردى و مستعد تا به صلب پدر درآمدم و از آن مرتبه باز به لطف و كرم پدر را ميل شهوانى عطا كردى تا مرا از مضيقه ى صلب به سعه ى رحم درآوردى و آنجا هم به لطف و مرحمت پرورانيدى به حكم (يصور كم فى الارحام) نقش زيبايم و صورت با حسن و اعتدال و بهايم و قدسى روح امرى الوجودم عطا كردى و باز پيش از آنكه از تنگناى رحم به اين عالم وسيع مرا بيرون آرى دو پستان نرم و لطيف مادر را پر از شير شيرين گوارا براى غذايم فرمودى (و نعمت كامل براى رشد و كمالم فرستادى همين گونه نعمتهاى تو پيشاپيش از مراتب وجودم و قبل از احتياج شئونم به من عطا مى شد و هيچگاه نبود جز آنكه عطاى كامل تو پيش از احتياج خلق به لطف و كرم ذاتيت مى رسيد) پس اى خدا تو بسيار نزد من محمود و شايسته سپاس و ستايشى و انعام و احسانهايت بسى شايان تمجيد و تكريم است
̶ بارى اى خدا من تو را به جان و زبان و عقل (و جميع قواى ظاهر و باطن) خود سپاس و ستايش مى كنم به آن حمد و سپاسى كه به حد وافى رسد و به حقيقت شكر و سپاس تو باشد و به آنجا رسد كه تو از من خشنود شوى بارى اى خدا از قهر و سخطت مرا نجات بخش
̶ تو اى خدا پناه منى آنگاه كه از هر طريق درماندم (و از هر تدبير عاجز و بيچاره شدم) اى آنكه از لغزشهايم (به كرمت) مى گذرى (و خطاهايم مى بخشى) كه اگر پرده پوشيت از عيوب و زشتيهايم نبود همانا (ميان خلق) مفتضح و رسوا مى شدم و اى خدائى كه به نصرت و يارى خود مرا قوت بخشيدى و اگر يارى تو نبود (در مقابل دشمنان) سخت مقهور و مغلوب بودم و اى خدائى كه بر گردن شاهان عالم يوق مذلت و خوارى گذاشتى (و به سرپنجه ى مرگ آنان را از تخت عزت به خاك ذلت فروبردى و هر كس از آنان اهل عدل و احسان بود باز در جهان ديگر تاج عزت بخشيدى و چون گدايان كويت به آنها شاهى ابد عطا كردى) و همه ى شاهان از سطوت و قهر تو ترسان و هراسانند اى خدا تو را سزد كه خلق از هيبت و جلالت خائف و ترسان باشند و اى آنكه اسماء و (اوصاف) نيكوى تو بسيار است از تو درخواست مى كنم كه از گناهانم عفو كنى و مرا بيامرزى كه مرا هيچ برائت از گناه نيست كه بى جرمى عذر آرم و هيچ قدرت و نيروئى نيست كه با قهر و انتقامت مقاومت كنم و هيچ مفر و پناهى نيست كه از عذاب و عقابت آنجا بگريزم
̶ از تو درخواست گذشت از لغزشهايم دارم (و از گناهانم از تو طلب مغفرت مى كنم) و به درگاه تو از گناهانم عذر خواه آمده ام كه اگر نبخشيدى آن گناهان را البته مرا هلاك ابد مى كرد و به من (غم و اندوه ظلمت و وحشت آن گناهان) احاطه مى كرد تا عاقبت به هلاكتم مى رسانيد (و از سعادت ابد و لذت و نعمت جاويدم محروم مى ساخت) من از آن گناهان به درگاه تو با حال توبه و پشيمانى فرار كرده ام تو اى خدا توبه ام بپذير و به حضرتت پناه آورده ام (كرم كن و) مرا پناه ده و نزد تو به زينهار آمده ام مردودم مگردان و در پيشگاه رحمتت سئوال مى كنم محرومم مساز از تو عصمت و حراست مى طلبم مرا تسليم (بلاها و جزا و كيفرهاى اعمالم) مگردان و به درگاه احسانت دعا مى كنم مرا محروم از درگاهت برمگردان
̶ اى خداى من تو را در حالى مى خوانم كه مسكين و درمانده ام هراسان و ترسان و بيمناك و فقير و مضطر و بيچاره ام
̶ به درگاهت از ضعف و ناتوانى خود به شكايت آمده ام كه نه قدرت دارم كه بشتابم به سوى آن (مقامات عاليه بهشتى) كه به دوستانت وعده فرمودى و نه نيروئى كه دورى جويم از آن وعده هاى عذابى كه به دشمنانت فرمودى و نه مى توانم از هم و غم و وسوسه نفس خلاصى يابم
̶ اى پروردگار من مرا به زشتيهاى سريرتم (و گناهان پنهانيم) مفتضح و رسوا مگردان و به اعمال بدم هلاك مكن اى خدا تو را هرگاه بخوانم مرا اجابت مى كنى گرچه هرگاه تو مرا (به اطاعت امرى) خوانى من بسيار كندى و كاهلى مى كنم از تو اى خدا من هر حاجتى دارم درخواست مى كنم و هر كجا باشم (و به هر حال پسند و ناپسندم) سر درونم را نزد تو به امانت مى گذارم غير تو را (در انجام مقاصدم) نمى خوانم و جز حضرتت به هيچ كس اميد ندارم (در هر حال و در هر عالم چشم اميدم به درگاه كرم تست و هيچ كس را قادر بر انجام حوائجم جز تو نمى دانم)
̶ لبيك لبيك (گويان به كوى تو به اجابت فرمانت مى آيم) اى خدا تو هر كه به درگاهت به شكايت آيد مى شنوى (و به فريادش مى رسى) و هر كه بر حضرتت توكل و اعتماد كند او را كفايت مى كنى و هر كه به درگاهت عصمت و ايمنى طلبد او را (از هر بلا و شر و فتنه عالم) خلاص مى گردانى (و ايمنى مى بخشى) و هر كه به تو پناهنده شود فرج و آسايش (از هر غم و رنج و الم) عطا خواهى كرد
̶ اى خداى من مرا چون سپاس و شكرم اندك است از خيرات دنيا و آخرت محروم نگردان (و تمام خيرات و سعادت دو عالمم عطا فرما) و آن گناهانم كه همه را مى دانى (و بسا من بسيارى را فراموش كرده ام) همه را بيامرز
̶ كه اگر تو مرا عذاب كنى (به گناهان بى حسابم). البته من خود بر خويش ظلم و ستم كرده ام و راه تضييع و خطا و تقصير و قصور پيش گرفته ام و از حظ و بهره خود غفلت ورزيده ام و اگر (از لطف و كرم) گناهانم ببخشى (و عذاب نفرمائى به رحمت واسعه ات مرا بخشيدى) كه تو مهربانترين مهربانان عالمى.
== نیایش پنجاه و سوم: امام سجاد (ع) در حال تذلل و زارى به درگاه بارى تعالى به اين دعا با خدا راز و نياز مى كرد ==
̶ اى خداى من گناهانم مرا (از شرمندگى) ملزم به سكوت كرده و گفتگويم را با (حضرتت) منقطع ساخته (از كثرت گناه ديگر شرم دارم كه با تو عرض حالى كنم و حاجتى طلبم) دگر به هيچ حجت و دليلى متمسك نتوانم شد بارى اين منم كه به ببليه (و اعمال بد شرم آور) خود اسير و در گرو افعال (زشت) خويش گرفتارم در ما بين كارهاى خطايم (و ناپسندم) هى مى روم و برمى گردم (و از خطا به كلى به راه صواب نمى آيم) از مقصد و مقصود خود به راه حيرت افتاده ام و از طريق خويش بازمانده ام
̶ ناچار نفس خود را (به درگاه حضرتت) در موقف و مقام بندگان خوار و ذليلت به پا داشته ام اكنون به موقف اشقياى خلق كه بر (امر و فرمان) حضرتت تجرى و بى باكى كرده اند و به وعد و وعيدهايت به چشم اهانت و حقارت نگريسته اند ايستاده ام
̶ اى خداى پاك و منزه من (بنده ضعيف ناتوان) به كدام جرات و كدام غرور و اعتماد به نفس بر مخالفت فرمان حضرتت اقدام كردم (و خود را متعرض قهر و عقاب و عذاب نمودم)
̶ اى مولاى من به حال من (ضعيف) كه (از خطا و گناهان) برو در افتادم و به لغزش قدم (به غم و حسرت گرفتارم) ترحم فرما و باز هم (كرم كن و) از جهالت و نادانيم به حلم و بردباريت درگذر و از بدكرداريم به لطف و احسان عفو فرما كه (اى خداى مهربان) من به گناه خود اقرار مى كنم و بر خطاى خويش اعتراف دارم و اين است دست (خالى) و جبهه (شرمنده) من كه به درگاه رحمتت از ترس انتقام از نفس (سركش عاصى) خويش تضرع و زارى مى كنم پس (اى خداى مهربان) به حالم ترحم كن و بر ضعف پيرى من و به پايان رسيدن ايام عمرم و نزديكى اجلم و عجز و ناتوانى و بيچارگيم رحم كن (كه از هر وسيله جز ناله و زارى به درگاهت دستم كوتاه است)
̶ اى مولاى من هنگامى كه اثرم به كلى از دنيا منقطع شد و نامم از زبان خلق محو گرديد و من به كلى از فراموش شدگان شدم مانند همه ى فراموش شده گان عالم (كه هيچ اسم و اثرى از آنان باقى نماند) در آن هنگام به حالم ترحم فرما (و در آن عالم آخرت سعادتمند ابدم ساز)
̶ اى مولاى من (اى خداى مهربان) آنگاه كه (در قبر صورتم متغير گردد و حالم دگرگون شود) و جسمم كهنه و اعضا و جوارحم از يكديگر متفرق شوند و اعضايم از هم گسسته گردد اى خدا اى واى بر غفلت من از آنچه مولايم از من خواسته (و مقصودى كه از خلقت من داشته) اى واى بر من كه چقدر من از مقصد اصلى وجودم و جهان ابدى آخرتم فراموش كردم و به كار دنياى دو روزه فانى پرداختم و به لهو و لعب و نقش زرد و سرخ عالم طبيعت دل با ختم)
̶ اى مولاى من در روز سخت حشر و نشر (عرصه ى قيامت پر غوغا) بر من ترحم كن و در آن روز (پروحشت و حيرت) مرا با ياران و دوستانت همنشين گردان و در محفل محبان و عاشقانت جاى گزين فرما و در جوار رحمتت منزل (نيكوى سعادت و بهجت) كرامت كن اى آفريننده ى عالميان (و اى خداى جهانهاى بى حد و پايان.)
== نیایش پنجاه و چهارم: براى رفع هم و غم ==
امام سجاد علیه السلام هنگام هجوم هم و غم به اين دعا با خدا راز و نياز مى‌كرد:
̶ اى خدائى كه دل تنگ پر غم و اندوه بندگان را گشايش عطا مى كنى و حزن و غمها را از دلها برطرف مى سازى اى خدائى كه رحمت رحمانى عام تو تمام خلق دنيا و آخرت را شامل است و رحمت خاص رحيميت هم جميع خلق دنيا و عقبا را اصل است.
| |||