پدیدآورنده:ابوحامد محمد غزالی

ابوحامد محمد بن محمد الغزالی الشافعی
(۴۳۶ خورشیدی—۴۹۰ خورشیدی)
(۴۵۰ قمری—۵۰۵ قمری)
همچنین به زندگی‌نامه، نقل‌قول‌ها نگاه کنید. همه‌چیزدان، فیلسوف، متکلم و فقیه ایرانی
ابوحامد محمد بن محمد الغزالی الشافعی
 

محمد غزالی فرزند محمد (۴۵۰ — ۵۰۵ ه‍ ق) فیلسوف، متکلم و فقیه ایرانی و یکی از بزرگ‌ترین مردان تصوف سدهٔ پنجم هجری است. نام کامل وی: ابی حامد محمد بن محمد الغزالی الشافعی ، ملقب به حجت‌الاسلام زین الدین الطوسی ، است. او در غرب بیشتر با نامهای Al-Ghazali و Algazel شناخته می‌شود.

الف- آثار سالهای دانش اندوزی غزالی، از سال ۴۶۵ تا ۴۸۷ هجری

  • التعلیقه فی فروع المذهب
  • المنخول فی الاصول

ب-آثار نخستین دوران درس و بحث

  • البسیط فی الفروع
  • الوسیط
  • الوجیز
  • خلاصةالمختصر و نقاوةالمعتصر
  • المنتحل فی علم الجدل
  • مآخذ الخلاف
  • لباب النظر
  • تحصیل المآخذ فی علم الخلاف
  • المبادی و الغایات
  • شفاء الغلیل فی القیاس و التعلیل
  • فتاوی الغزالی
  • فتوی (فی شأن یزید)
  • غایةالغور فی درایةالدور
  • مقاصد الفلاسفه در (فلسفه)
  • تهافت الفلاسفه در (کلام)
  • معیار العلم فی فن المنطق در (منطق)
  • معیار العقول
  • محک النظر فی المنطق در (منطق)
  • میزان العمل در (منطق)
  • المستظهری فی الرد علی الباطنیه در (کلام)
  • حجةالحق در (کلام)
  • قواصد الباطنیه
  • الاقتصاد فی الاعتقاد در (کلام)
  • قوائد العقائد در (کلام)
  • الرسالةالقدسیة فی قواعد العقلیة در (کلام)
  • المعارف العقلیة و لباب الحکمةالاهیة

ج- آثار دوران خلوت نشینی و مردم گریزی غزالی از سال ۴۸۸ تا ۴۹۹ هجری

  • احیاء علوم الدین در (تصوف)
  • کتاب فی مسئله کل مجتهد مصیب
  • جواب الغزالی عن دعوة مؤید المک له
  • جواب مفصل الخلاف
  • جواب المسائل الربع آلتی سألها الباطنیه بهمدان من ابی حامد الغزالی
  • المقصد الأسنی فی شرح الأسماءالحسنی
  • رسالة فی رجوع اسماءالله الی ذات واحدة علی رأی المعتزله و الفلاسفه
  • بدایةالهدایة در (اخلاق)
  • کتاب الوجیز فی الفقه
  • جواهر القرآن
  • کتاب الاربعین فی اصول الدین در (اخلاق).
  • کتاب المضنون به علی غیر اهله
  • المضنون به علی اهله
  • کتاب الدرج المرقوم بالجداول
  • القسطاس المستقیم
  • فیصل التفرقة بین الاسلام و الزندقة

القانون الکلی فی التأویل

  • کیمیای سعادت در (تصوف) به فارسی.
  • ایها الولد
  • اسرار معاملات الدین
  • زاد آخرت به فارسی
  • رسالة الی ابی الفتح احمدبن سلامة
  • الرسالةاللدینیه
  • رسالة الی بعض اهل عصره
  • مشکاةالانوار در (تصوف).
  • تفسیر یاقوت التأویل
  • الکشف و التبیین
  • تلبیس ابلیس

د- بازگشت به سوی مردم و دومین دوران درس و بحث از سال ۴۹۹ تا ۵۰۳ هجری

  • المنقذ من الضلال
  • کتاب فی السحر. الخواص الکیمیاء
  • غور الدور فی المسألة السریجیة
  • تهذیب الاصول
  • کتاب حقیقة القولین
  • کتاب اساس القیاس
  • کتاب حقیقة القرآن
  • المستصفی من علم الاصول در (فقه)
  • الاملاء علی مشکل الاحیاء

ه- آخرین سالهای زندگی ۵۰۳ تا ۵۰۵ هجری

  • الاستدراج
  • الدرةالفاخره فی کشف العلوم الآخرة
  • سر العالمین و کشف ما فی الدارین
  • نصیحت الملوک در (تصوف) به فارسی
  • جواب مسائل سئل عنها فی نصوص اشکلت علی المسائل
  • رسالة الاقطاب
  • منهاج العابدین در (تصوف)
  • الجام العوام من علم الکلام در (تصوف)

سایر کتابها، که یا در صحت انتساب آن تردید وجود دارد و یا با نامهایی متفاوت از کتب فوق خوانده شده‌است.

  • معراج السالکین در (تصوف).
  • الادب فی الدین
  • القواعد العشره
  • الرسالةالوعظیه
  • رسالةالطیر
  • روضةالطالبین در (تصوف)
  • عجائب المخلوقات و اسرارالکائنات. این کتاب به «الحکمة فی مخلوقات الله» نیز معروف است.