کیهان/شماره ۳۰۶۷/انعکاس تحولات اوضاع ایران در خارجه
انعکاس تحولات اوضاع ایران در خارجه
رادیو و خبرگزاریهای مهم جهان حرکت شاه از ایران و توطئه کودتا را در صدر برنامه‌های خود منتشر کرده اند
شاه پس از چند روز توقف در بغداد بسویس میرود و بسایر افراد خانواده سلطنتی ملحق خواهد شد
ناظرین سیاسی لندن اعلام کردند:
با عزیمت شاه رژیم سلطنتی ایران برژیم جمهوری مبدل خواهد شد و وقایع مصر در ایران تکرار خواهد گردید
وزیر خارجه عراق از شاه و ملکه در فرودگاه بغداد استقبال کرد و از شاه در کاخ ابیض عراق پذیرائی کرد
سفیر کبیر ایران در بغداد از شاه استقبال نکرد
تایمز در شماره امروز خود مینویسد:
بعد از رفتن شاه دیگر کسی در ایران وجود ندارد که دکتر مصدق را از تعقیب سیاستی که مملکتش را بهر قیمتی که هست از نفوذ خارجی رهائی می‌بخشد ، باز دارد
شاه و ملکه دیروز عصر از ملک فیصل دیدن کردند و امروز هم او از آنها بازدید کرد
بغداد – رویتر - شاه ایران با همسرش ملکه ثریا ببغداد وارد شد. آجودان شاه که همراه وی بود اظهار داشت که پس از بی‌نتیجه ماندن کودتای نظامی اخیر ایران شاه فرار کرده ولی مشارالیه هنوز از سلطنت استعفا نداده است.
- سفیر ایران استقبال نکرد
در فرودگاه بغداد سفیر کبیر ایران از محمدرضاشاه پهلوی استقبال بعمل نیاورد و هنوز هم با وی ملاقاتی بعمل نیاورده است.
شاه ایران دو چمدان لباس نیز همراه خود ببغداد برده است. وی و همسرش مدت پانزده دقیقه در فرودگاه بغداد معطل شدند تا آنکه سید خلیل کناد وزیر امور خارجه عراق آمد و از آنها استقبال کرد.
- تقاضای اقامت
شاه و همسرش از مقامات عراقی درخواست کرده‌اند که قبل از مسافرت باروپا بآنها اجازه داده شود که چند روزی در عراق بمانند.
نمایندگان دربار، وزارت امور خارجه، ارتش و شهربانی عراق بعدا شاه و همسرش را بکاخ ابیض که محل پذیرائی از مهمانان خارجی میباشد بردند.
- کشمکش شاه و مصدق
از تاریخ ملی شدن صناعت نفت ایران که قبلا از طرف شرکت (سابق) نفت ایران و انگلیس اداره می‌شده به بعد کشمکشهائی بین دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر و شاه ایران در گرفته است.
شاه ایران در سال ۱۹۴۱ و موانعی که رضاشاه پهلوی پدر دیکتاتورش در زمان اشغال ایران از طرف نیروهای شوروی و انگلیس مجبور باستعفا گردید بتخت سلطنت نشست. ازدواج قبلی وی با فوزیه خواهر فاروق در سال ۱۹۴۸ منجر بطلاق گردید و وی از فوزیه یک دختر دارد در سال ۱۹۵۱ با دختر یکی از متمولین ایران بنام ثریا ازدواج کرده و از وی فرزندی ندارد.
شاه ایران با همسر و آجودان خود و یک نفر نگهبان بوسیله یک هواپیمای دو موتوره به بغداد رفته است.
- خبر منتشره از رادیو لبنان
لندن - اسوشیتدپرس - رادیو لبنان اعلام کرد که شاه ایران ببغداد وارد شده ولی راجع باینموضوع و اینکه چرا مشارالیه از کشور ایران خارج شده خبری منتشر نساخت.
- رادیو پاریس هم خبر عزیمت شاه را اعلام کرد
پاریس - رادیو پاریس نیز در برنامه‌های دیروز خود خبر فرار شاه ایران را ببغداد و همچنین خبر بی نتیجه ماندن کودتای افسران گارد شاهنشاهی را منتشر ساخت.
- خبر رادیو لندن
لندن - رادیو کندن در کلیه برنامه های خود خبر عزیمت شاه را به عراق پخش کرد. رادیو مزبور ضمنا اعلام کرد که کودتای نیم بند افسران گارد شاهنشاهی بجائی نرسید و ممکنست در ایران شورای سلطنتی تشکیل شود.
- مقدمه تغییر رژیم
لندن - آسوشیتدپرس - فرار شاه جوان ایران و همسرش ببغداد ممکنست بعنوان پایان یافتن رژیم سلطنتی در کشور باستانی و افسانه‌ای ایران بشمار رود.
بعضی از محافل تهران اظهار داشته‌اند که یکی از هدفهای دکتر مصدق در زندگیش استقرار رژیم جمهوری در ایران بوده و مبارزه‌اش برای محدود ساختن اختیارات شاه نیز بهمین جهت صورت گرفته است.
تنها علتی که از اقدام مصدق بیک عمل متهورانه علیه شاه ممانعت بعمل آورده عمل نیکی بوده که شاه ایران در زمان حیات پدرش رضا شاه که دیکتاتوری بیرحم بود و مصدق را بزندان انداخته بود، نسبت بدکتر مصدق انجام داده و او را از زندان رهائی بخشیده بود.
دکتر مصدق در زمان سلطنت رضا شاه در تهران دستگیر شد و هنگامی که سربازان رضا شاه برای دستگیری وی بمنزلش ریختند، دختر کوچک دکتر مصدق از وحشت ضعف کرد.
- مخالفت دکتر مصدق با اشرف
دکتر مصدق از اشرف خواهر شاه بسیار متنفر است و تاکنون چندین بار ویرا بتوطئه علیه رژیم خود متهم ساخته و کمی پس از روی کار آمدن در سال ۱۹۵۱ شخصا دستور خروج اشرف را از ایران صادر کرد و هر موقع که وی بتهران میرفت روزنامه های طرفدار دکتر مصدق چنان سر و صدایی راه میانداختند که مجبور بترک ایران میگردید و مثلا اخیرا شاه پس از مراجعت اشرف از سویس بتهران دستور داد که خواهرش از ایران خارج شود زیرا که با مطلع نساختن دربار از مراجعتش در واقع بدربار توهین کرده بود ولی حقیقت اینست که مصدق نمی‌خواست او در ایران باشد
- قصور خالی از سکنه
مبارزه دکتر مصدق با خانواده سلطنتی تقریبا قصور سلطنتی را خالی از سکنه ساخته است و گذشته از شاه و همسرش پنج نفر دیگر از افراد خانواده سلطنتی و از جمله ملکه مادر بر طبق اعلامیه‌های صادره از طرف دربار برای معالجه در خارج از ایران بسر میبرند.
- شهرت یافتن کشمکش
کشمکش بین شاه و مصدق در ژوئیه ۱۹۵۲ که مصدق تقاضا کرد وزارت دفاع بوی محول شود شدت یافت و شاه چند بار از اقدام باین عمل خودداری کرد و مصدق نیز از کار کناره گرفت و بهمین جهت شاه بر حسب تمایل پارلمان از قوام‌السلطنه هشتاد و دو ساله تقاضای تشکیل کابینه کرد و در این موقع بین طرفداران دکتر مصدق و قوام‌السلطنه نزاع شدیدی رویداد که منجر باستعفای قوام‌السلطنه گردید
- توطئه های دربار
بعدا نیز مصدق با در دست داشتن مدارکی توطئه دربار را علیه دولت فاش کرد و نیز سرانجام توانست کنترل ارتش را بدست خود بگیرد. نکته دیگری که همواره باعث دردسر دکتر مصدق بوده نقشه تقسیم املاک شاه که با زور در زمان حیات پدرش از مردم گرفته شده بین زارعین بوده است دکتر مصدق معتقد بود که این امر با برنامه اصلاحات ارضی او منافات دارد و موجب قیام کشاورزان علیه صاحبان املاک مزروعی میشود.
- شورای سلطنتی
از قرار معلوم در ایران شورای سلطنتی بریاست شاهپور عبدالرضا برادر شاه و عضویت دکتر محمد مصدق تشکیل خواهد شد.
- شاه باروپا میرود
گفته میشود که شاه ایران برای ملاقات با سایر اعضاء خانواده سلطنتی بزودی از بغداد باروپا خواهد رفت
شهناز دختر شاه نیز که اکنون در سویس بسر میبرد بافراد خانواده سلطنتی ملحق خواهد گردید
- حوادث مصر در ایران، تکرار میشود
در صورت تشکیل شورای سلطنتی در ایران وقایعی نظیر آنچه که در مصر پس از کودتای انقلابیون ارتش و خلع فاروق از سلطنت اتفاق افتاد در ایران نیز روی بدهد.
در مصر چند ماه پس از تشکیل شورای سلطنتی این شورا منحل و استقرار رژیم جمهوری در آن کشور اعلام گردید.
فقط فرقی که بین وضع ایران و مصر وجود دارد اینستکه هنوز اعلامیه رسمی درباره خلع شاه منتشر نشده است.
- دستگیری مخالفین مصدق
تهران - اسوشیتدپرس - بی‌نتیجه ماندن کودتای گارد شاهنشاهی موجب شد که چندین نفر از مخالفین سرسخت دکتر مصدق و از جمله دکتر بقائی، ارنست پرون سویسی معلم شاه ابو القاسم امینی کفیل وزارت دربار و سرهنگ نعمت‌الله نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی و بهبودی یکی از کارمندان وزارت دربار دستگیر شدند.
- آخرین موانع از بین رفتند
شکست سریع کودتا آخرین موانع را از پیش پای دکتر مصدق برای احراز عالیترین درجه قدرت برداشت و چند ساعت بعد از اعلام این موضوع که کودتای نیم‌بند مواجه با شکست شده دکتره صدق طی اعلامیه مخصوصی مجلس هفدهم را منحل ساخت
بقائی رقیب سرسخت دکتر مصدق دیروز از طرف مامورین انتظامی دستگیر گردید.
دکتر فاطمی وزیر امور خارجه ایران طی سرمقاله تندی که در روزنامه باختر امروز نوشته بشاه شدیداً حمله کرده و او را بمار خوش خط و خال تشبیه کرده است.
- رژیم جمهوری
لندن - خبرگزاری فرانسه - محافل دیپلماتیک در لندن باستناد اخبار رسیده از تهران اعلام کردند که با شکست کودتای افسران گارد شاه ایران عمر رژیم سلطنتی در ایران سپری شده و دیر یا زود رژیم جمهوری در ایران برقرار خواهد شد خبرهایی که از تهران رسیده حاکی است که رژیم جمهوری آینده ایران از لحاظ قانون اساسی شبیه رژیم جمهوری امریکا، یوگوسلاوی و مصر خواهد بود و دکتر مصدق نخست وزیر ایران اولین رئیس جمهور ایران خواهد شد و مادام‌العمر در این مقام خواهد ماند،
- مندرجات امروز جرائد لندن
لندن - رویتر - مطبوعات انگلیس امروز اهمیت زیادی باخبار مربوط بفرار شاه و ملکه ایران بعراق و شکست کودتای نظامی بوسیله دکتر مصدق دادند و برخی آنرا در سرمقاله‌های خود مورد تفسیر قرار دادند
روزنامه تایمز مینویسد که باید دید دکتر مصدق چه تصمیمی برای استفاده از این پیروزی خود اتخاذ خواهد کرد.
قدر مسلم آنست که کسی در ایران وجود ندارد که او را از تعقیب سیاستی که مملکتش را بهر قیمتی که هست از نفوذ خارجی رهایی می بخشد باز دارد.
روزنامه یورکشایر پست مینویسد چنین بنظر میاید که برای بسط نفوذ شوروی در ایران اکنون شانس خوبی پیدا شده است این بسط نفوذ شوروی بنفع انگلیس و آمریکا نیست
روزنامه محافظه کار دیلی تلگراف مینویسد: تنها شاه از پیروزی دکتر مصدق رنج نبرده است بلکه ایران نیز روزی پشیمان خواهد شد
ممکن است مخالفین دکتر مصدق ضعیف و منفور باشند اما هرج و مرج و فقر در انتظار مصدق است و سرانجام بر او چیره خواهد شد.
- گزارش رادیو مسکو
رادیو مسکو - خبرگزاری فرانسه از تهران اطلاع میدهد که دیروز مردم ایران متینگی بر ضد توطئه حکومت ایران در تهران داده و با شعارهای خود داغ ننگ بر پیشانی عمال خارجی زدند
رادیو اطلاع داد که شوارتسکف ژنرال آمریکائی مسبب این توطئه است.
شوارتسکف متهم است که باین منظور بایران آمده که تشکیل توطئه‌ای را بر ضد مردم ایران تحریک کند.
خبرنگار رویتر اطلاع میدهد که روز شانزدهم اوت شاه ایران باتفاق عیالش و دو نفر دیگر با هواپیما وارد بغداد شد.
- دید و بازدید شاه و ملکه با ملک فیصل
بغداد - رویتر - شاه ایران و ملکه که دیروز با هواپیما وارد بغداد شدند، حالا در عمارتی که مخصوص میهمانان رسمی است اقامت دارند و دیروز عصر از ملک فیصل پادشاه آنکشور دیدن کرده و با وی چای صرف نمودند و بعد از آن ملک فیصل ببازدید آنها رفت.
- گفتار امروز رادیو لندن
رادیو لندن امروز بعد از ظهر وقایع اخیر ایران در سرلوحه اخبار جراید بحروف درشت بچاپ رسیده و مورد تفسیر قرار گرفت. روزنامه منفرد تایمز چاپ لندن، روزنامه دیلی تلگراف از کنسرواتیوها و یورکشایر پست و نیوز کرونیکل در طی مقاله بخصوصی راجع بحوادث اخیر ایران مطالب مفصلی درج کردند
جریده نیوز کرونیکل می گوید که در بین کسانی که در این روز کار پر آشوب تاج شاهی بر سر گذاشته هیچ کدام از آنها مانند اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با مصائب و مشکلات مواجه نبودند مصدق از همان هنگامی که قدرت را در دست گرفت از سهمی که دربار بر عهده داشت سوءظن میبرد و حال ما ناظر هستیم که وی با استفاده از قدرت دیکتاتوری خود بطور غیر مستقیم تصمیمش را عملی ساخته و شاه را بتبعید فرستاده است.
روزنامه تایمز تحت عنوان انقلاب در ایران مینویسد که دو بار دکتر مصدق پیروز شده است و این بار بر مخالفی که ممکن بود تا حدی در راه او جهت تحصیل قدرت مطلق که متدرجا برای خود بنا کرده است، مانع شود فائق آمد. در مدت تعطیلات آخر هفته وی هم پارلمان را مغلوب ساخت و هم شخص شاه را.
تایمز میگوید اختلاف شاه و دکتر مصدق بر سر رفتار نخست‌وزیر با مجلس شورایملی باوج خود رسید. شاه بر اثر تعلیم و تربیت غربی خود یکی از پشتبیان های پر حرارت رژیم پارلمانی است دکتر مصدق حاضر نبود که از اختیارات فوق‌العاده خود که با ارعاب و تهدید طرفدارانش گرفته است صرف نظر کند.
وی مدتها بود سعی میکرد شاه را وادار کند و شاه نیز بکرات این تقاضا را رد کرد و معتقد بود که مجلس بایستی دوره قانونی خود را بپایان برساند.
تایمز میگوید باید دید که دکتر مصدق بود بچه نحو از این پیروزی خود استفاده میکند آنچه که مسلم بنظر میرسد اینستکه دیگر کسی در ایران باقی نمانده است که در مقابل رویه بی‌پروای او مانع شود یعنی سیاستی که مملکت را از نفوذ خارجیان آزاد سازد حال بهر قیمتی که میخواهد باشد.
روزنامه کنسرواتیو یورکشایر پست یقین دارد که پیروزی مصدق کامل شده ولی روزنامه مزبور مطمئن نیست که این پیروزی نفوذ شوروی را در ایران فزونی نخواهد بخشید. چون از یکطرف سرلشکر زاهدی که گفته شده است از طرف شاه نخست‌وزیر شد یکی از دشمنان سرسخت کمونیستهاست اگر وی اینک همانطور که معلومست از میان برداشته شود موقعیت کمونیستها استحکام خواهد پذیرفت. بعلاوه یکی از سفرای مهم و با درایت روسیه بتهران آمده و واضحست که اینک معامله‌ای بین ایران و روسیه صورت میگیرد.
یورکشایر پست عقیده دارد که اینک فرصت خوبی جهت بسط و نفوذ روسیه در ایران فراهم شده است.
روزنامه کنسرواتیو تلگراف مینویسد جا دارد که ایرانیان بر پیروزی دکتر مصدق افسوس بخورند حال که شاه رفته است آخرین ترمز از روی پیشرفت دکتر مصدق در سراشیبی برداشته شده است. ممکن است دشمنان شخصی او ضعیف باشند ولی عصیان و احتیاج در کمین او نشسته‌اند و در سر موقع داد خود خواهند ستانید.