| | | | | | |
|
سر پیوند ما ندارد یار |
|
چون توان شد ز وصل برخوردار؟ |
|
|
کار ما با یکیست در همه شهر |
|
وان یکی تن نمیدهد در کار |
|
|
همدمی نیست، تا بگویم راز |
|
محرمی نیست، تا بنالم زار |
|
|
در خروشم به صیت آن معشوق |
|
در سماعم به صوت آن مزمار |
|
|
بلبلی هستم اندرین بستان |
|
غلغلی بستم اندرین گلزار |
|
|
مطربم پردهای همی سازد |
|
که درین پرده نیست کس را بار |
|
|
منم آن واله پریشان سیر |
|
منم آن عاشق قلندروار |
|
|
غارت عشق برده نقدم و جنس |
|
رشتهی عشوه بسته پودم و تار |
|
|
رخت فردا کشیده بر در دی |
|
نقد امسال کرده در سر پار |
|
|
گوش بر چنگ و چشم بر ساقی |
|
جام در دست و جامه در آهار |
|
|
بر سویدای دل نگاشته خوش |
|
نقش سودای آن بت عیار |
|
|
همه مستان بهوش میآیند |
|
مست ما خود نمیشود هشیار |
|
|
هر کسی را بقدر خود روزیست |
|
من همان روز دیدم این شب تار |
|
|
بر کنارم همی کشند، ار نی |
|
در میان زود بستمی زنار |
|
|
میبرد قاصد زمین و زمان |
|
میدهد جنبش خزان و بهار |
|
|
نکهت زلفش از شمال و جنوب |
|
نامهی عشقش از یمین و یسار |
|
|
همه پویندگان آن راهند |
|
همه جویندگان آن دیدار |
|
|
اوحدی، گر حکایتی داری |
|
فرصتست این زمان، بیا و بیار |
|
|
سخنی زان رخ نهفته بگوی |
|
نفسی زین دل گرفته بر آر |
|
|
میوه پختست ریزشی میکن |
|
ابر تندست قطرهای میبار |
|
|
نکتهای باز ران از آن دفتر |
|
اندکی باز گو از آن بسیار |
|
|
شربتی ده، که کم کند جوشش |
|
دارویی کن، که به شود بیمار |
|
|
احتیاطی بکن در اول روز |
|
تا پشیمان نگردی آخر کار |
|
|
راز داری به دست کن، که شود |
|
تو رساننده، او پذیرفتار |
|
|
در ده ار قابلی بود در ده |
|
بده آواز ده بده سالار |
|
|
کای پسر نامهای رسید از یار |
|
نفسی گوش باش و گوشم دار |
|
|
چیست این نامه و فغان در شهر؟ |
|
چیست این شور و فتنه در بازار؟ |
|
|
تو گمانی که میرسد معشوق |
|
آن نشانی که میرود دلدار |
|
|
همه در جست و جو و او فارغ |
|
همه در گفت و گو و او بیزار |
|
|
راه بسیار شد، مرنجان خر |
|
دزد همراه شد، بیفکن بار |
|
|
نار در زن به خرمن تشویش |
|
بار برنه ز مکمن انکار |
|
|
خانه در بیشهی الهی بر |
|
سنگ بر شیشهی ملاهی بار |
|
|
بر سواد سه نقش کش خامه |
|
بر در چار طبع زن مسمار |
|
|
این مثلث بنه بر آتش ننگ |
|
و آن مربع بریز بر گلعار |
|
|
چون دلیلان مخالفند، بگرد |
|
زین دم آهنج راه بیهنجار |
|
|
در غبارند شاه و لشکر، باش |
|
تا برون آید آن علم ز غبار |
|
|
راه و شاه و سپاه هر سه یکیست |
|
وین سه گفتن تعدد و تکرار |
|
|
جز یکی نیست صورت خواجه |
|
کثرت از آینه است و آینهدار |
|
|
آب و آیینه پیش گیر و ببین |
|
که یکی چون دو میشود به شمار؟ |
|
|
سکهی شاه و نقش سکه یکیست |
|
عدد از درهمست و از دینار |
|
|
از یکی آب نقش میبندد |
|
بر سر گلبن، ار گلست، ار خار |
|
|
از چراغی هزار بتوان برد |
|
از یکی دانه غله صد خروار |
|
|
نقطهای را هزار دایره هست |
|
گر قدم پیشتر نهد پرگار |
|
|
الفست اول حروف و حروف |
|
بر الف میکنند جمله مدار |
|
|
هم به دریاست باز گشت نمی |
|
که ز دریا جدا شود به بخار |
|
|
به نهایت رسان تو خط وجود |
|
نقطهی اصل از انتها بردار |
|
|
تا بدانی که: نیست جز یک نور |
|
وان دگر سایهی در و دیوار |
|
|
همه عالم نشان صورت اوست |
|
باز جویید، یا اولی الابصار |
|
|
همه تسبیح او همی گویند |
|
ریگ در دشت و سنگ در کهسار |
|
|
جمله با او درین مناجاتند |
|
خواه موسی و خواه موسیقار |
|
|
سر بیتن چو نزد عقل یکیست |
|
با سر چوب، چنگ در گفتار |
|
|
پس انالاحق بدان که خواهی گفت |
|
سر منصور گیر یا سردار |
|
|
خیز، تا این سخن ز سر گیریم |
|
که به پایان نمیرسد طومار |
|
|
چند ازین ریش و جبه و دستار؟ |
|
دست آن دوست گیر و دست مدار |
|
|
ورد دل کن به جنبش و حرکت |
|
قوت جان ساز در سکون و قرار |
|
|
یاد او بالغدو و الاصل |
|
ذکر او بالعشی والابکار |
|
|
رنگ و بوی خود از میان برگیر |
|
تا ترا تنگ برکشد به کنار |
|
|
تا نگردی شکسته کی بینی |
|
به درستی جمال آن دلدار؟ |
|
|
بر کف دستش آورند و برند |
|
کوزه کش دسته بشکند به چهار |
|
|
آنچه گوید اگر توانی کرد |
|
هرچه گویی تو آن کند ناچار |
|
|
چون دیار تو از تو پاک شود |
|
کس نماند، پس از خدا، دیار |
|
|
مرد کاری، عیال حشر مشو |
|
کار خود هم تو کار خویش شمار |
|
|
نفس شوخ آورند در محشر |
|
خر ریش آورند در بازار |
|
|
کیل و میزان به دست توست، بسنج |
|
نقد و جنسی که کردهای انبار |
|
|
خویشت او بس، ز دیگران به کنار |
|
چون مجرد شوی ز خویش و تبار |
|
|
رخ به میعاد گاه معنی کن |
|
اربعینی به آب دیده برآر |
|
|
تا بگوید مسیح روح سخن |
|
تا ببیند کلیم دل دیدار |
|
|
در جهانی تو، این چنین که تویی |
|
نظری کن به خویشتن یک بار |
|
|
عضوهای تو هر یکی حرفیست |
|
وندر آن حرف احرفت بسیار |
|
|
زین حروف اربرون کنی اسمی |
|
اسم اعظم بود، مگیرش خوار |
|
|
چون به خود در رسی ز خود بررس |
|
که خدا کیست؟ ای خدا آزار |
|
|
بر تو این داستان تو دانی گفت |
|
دست بیگانه در میانه میار |
|
|
منزل و راه نیست غیر از تو |
|
راه و منزل نمودمت، هشدار! |
|
|
سایر و سالک از تو در عجبند |
|
ملک و مالک از تو در تیمار |
|
|
پیل و شیر از تو در سلاسل و بند |
|
گرگ و گور از تو در شکنج و حصار |
|
|
آسمان سخرهی تو در تسخیر |
|
اختران سغبهی تو در پیکار |
|
|
هم ز بهر تو فرقدان ثابت |
|
هم برای تو مشتری سیار |
|
|
در بن طور «هو» ت کرده وطن |
|
بر سر اسب «لا»ت کرده سوار |
|
|
هفت هیکل نوشته بر تو عیان |
|
چار تکبیر کرده بر تو نگار |
|
|
جز تو کامل نبود ازین ابداع |
|
بی تو دوری نبود ازین ادوار |
|
|
از ملک کی برآید این قدرت؟ |
|
آدمی که تواند این کردار؟ |
|
|
با تو نوریست، این خدایی، ضم |
|
در تو سریست، این الهی، سار |
|
|
این مثلها اگر ندانستی |
|
باز خواهیم گفت، یادش دار |
|
|
از تو این ما و من که میگوید؟ |
|
با تو این نیک و بد که داد قرار؟ |
|
|
گر کسی دیگرست، بازش جوی |
|
ور توی، چیست زحمت اغیار؟ |
|
|
اینکه پنداشتی که تست، تو نیست |
|
زانکه چون مرتفع شود پندار |
|
|
زین تو سیصد هزار منزل هست |
|
تا به جبریل، خاصه تا جبار |
|
|
و ز تو گر راستی حقیقت تست |
|
به حقیقت خود اوست بیاخبار |
|
|
این که وقتی نشان او بینی |
|
تا نگویی که: واصلم، زنهار! |
|
|
خاک دور، آنگهی سرادق نور |
|
«و قنا، ربنا، عذاب النار» |
|
|
پشک را با نسیم مشک چه انس؟ |
|
خاک را با خدای پاک چه کار؟ |
|
|
بیمکان در زمین نگنجد گل |
|
بینشان هم نشین نگردد یار |
|
|
آن تو، کین وصل در تواند یافت |
|
تویی و من، بدانم این مقدار |
|
|
تو الهی حقیقتی داری |
|
کز اله تو او کند اخبار |
|
|
در وصولی، که عارفان گویند |
|
همگنان را به دوست استظهار |
|
|
هست فرقی میان دیدن و وصل |
|
نیست زرقی مرا درین گفتار |
|
|
وصل و دیدار اگر یکی بودی |
|
دیده خونین شدی به دیدن خار |
|
|
هر تجلی وصال چون باشد؟ |
|
زانکه او مختلف شود بسیار |
|
|
به درازی کشید قصهی عشق |
|
آخر، ای دل، مرا دمی بگذار |
|
|
ساغری دادمت، مریز و بنوش |
|
دگری میدهم، بگیر و مدار |
|
|
غارت عشق بین و غیرت یار |
|
غیر ازو کس مهل درین بنغار |
|
|
عشق او خنجریست مردی کش |
|
شوق او آتشیست مردم خوار |
|
|
گربدانی که: در که داری روی؟ |
|
سر خود را ندانی از دستار |
|
|
بیحضوری و گرنه کی نگری |
|
در چنین حضرت، از یمین و یسار؟ |
|
|
تو امیری، کجا شوی عاشق؟ |
|
تو نمیری، کجا شوی بیدار؟ |
|
|
شیر زیلو چگونه گیرد صید؟ |
|
باز ایوان کجا شود طیار؟ |
|
|
روزنی نیست، چون بتابد نور؟ |
|
روغنی نیست، چون درافتد نار؟ |
|
|
لوح دل را ز نقش و حرف بشوی |
|
تا شوی فارغ از مشیر و مشار |
|
|
حاصل خاک را به خاک فرست |
|
بهرهی روح را به روح سپار |
|
|
دین درختیست، در دلش بنشان |
|
شرع تخمیست، در دماغش کار |
|
|
تو از آنجا مجرد آمدهای |
|
با تو نابوده این شعور و شعار |
|
|
هم ازین خاک توده پیوستند |
|
با تو این همرهان ناهموار |
|
|
چون ببینی رفیق اعلی را |
|
برهی زین مهاجر و انصار |
|
|
دین و دنیا مگو که: زشت بود |
|
نیفه در حیض و نافه در شلوار |
|
|
دل ز دنیا ببر، که دور بهست |
|
سنگ گازر ز تختهی عصار |
|
|
گر بدانی ترا رسد تفسیر |
|
ور ندانی رواست استغفار |
|
|
سر اینها ز مایهداری پرس |
|
ور نه بنشین و خایه میافشار |
|
|
آب داند شکایت ناجنس |
|
مشک داند حکایت عطار |
|
|
عاملت یوز پای در دامست |
|
واعظت مرغ دانه در منقار |
|
|
این یکی چون کند تمام سخن؟ |
|
وان دگر کی کند به کام شکار؟ |
|
|
کاسه بندی چه جویی از مجنون؟ |
|
کیسه دوزی چه خواهی از طرار؟ |
|
|
پیر ده را مگوی، اگر مردی |
|
حال گندم به موش و حیله مدار |
|
|
دهن تو ز ذکر ظاهر راست |
|
چه کنی با درون کج چون منار؟ |
|
|
بی ریاضت نرفت راهی پیش |
|
ور کسی گفت، نشنوی، زنهار! |
|
|
چون بدن پر شود نباید داد |
|
روزها راز نامهی شب تار |
|
|
جام را روشنی دهد باده |
|
جامه را نازکی دهد آهار |
|
|
آتش و بوتهای همی باید |
|
تا پدید آورد زر تو عیار |
|
|
خود نشد پخته جز بحر حری |
|
میوهی سر احمد مختار |
|
|
تا نیایی برون چو مار ز پوست |
|
نتوانی ربود گنج ز مار |
|
|
چون سمندر شوی در آتش تیز |
|
گر شوی بر سمند عشق سوار |
|
|
تا ترا سایهایست او نشوی |
|
نور با سایه چون کند رفتار؟ |
|
|
سایه برگیر، تا فرو تابد |
|
از در و بام گونه گون انوار |
|
|
اگر این راه مینهی در پیش |
|
و گر این جامه میکشی دربار |
|
|
توبهای کن ز روی استهدا |
|
غوطهای خور به آب استغفار |
|
|
چون کنی توبه لازمت باشد |
|
در خلا و ملا و سر و جهار |
|
|
به مقامات انبیا ایمان |
|
به کرامات اولیا اقرار |
|
|
شود ایمان به پنج رکن درست |
|
لیکن آن پنج را چنین بگزار |
|
|
اول این جا شهادتی باید |
|
که نماند ز کفر و دین آثار |
|
|
پس نمازی، که استقامت او |
|
ببرد شاخ غفلت از بن وبار |
|
|
زین دو چون بگذری ز کوتی هست |
|
که دل و جان درو کنند ایثار |
|
|
زان سپس روزهایست هستی سوز |
|
که درو نفس کشته گردد زار |
|
|
بعد از آن در صفای جان حجیست |
|
که از آن جا رسی به صفهی بار |
|
|
ما به عمری ادا کنیم این پنج |
|
عارفانش به ساعتی صد بار |
|
|
همه اثبات نفی و اثباتست |
|
این که گوینده میکند تکرار |
|
|
در دو حرف این میسرت گردد |
|
اگر از حرف خود شوی بیزار |
|
|
تو شهادت نگفتهای، ورنه |
|
در شهادت مرتبند آن چار |
|
|
«لا» و «هو» چیست چیست، میدانی؟ |
|
در شهادت که میکنی تکرار |
|
|
«هو» پلنگیست کبریا نخجیر |
|
«لا» نهنگیست کاینات او بار |
|
|
«لا» دهن باز کرده دریاوش |
|
«هو» دم اندر کشیده عنقاوار |
|
|
باش تا «لا» بروبد این میدان |
|
«هو» در آید به قلب این مضمار |
|
|
«لا» و «هو» چون یکی شوند، ببین |
|
«هو» کمر باز کرده، «لا» زنار |
|
|
«لا» سر از خط «هو» نپیچاند |
|
زانکه «هو» دایره است و «لا» پرگار |
|
|
شهر «هو» از پس کریوهی «لا»ست |
|
تو نه مرد کریوه، این دشوار |
|
|
رقم «هو»ست حلقهای، که درو |
|
نقد عزت کشند و جنس وقار |
|
|
هرچه جز «هو»ست در وجود نهند |
|
تا بر آرد نهنگ «لا»ش دمار |
|
|
تو صفت دیدهای گزیری هست |
|
از معز و مذل و نافع و ضار |
|
|
گر صفت نیز را بجویی نیک |
|
این تفاوت نماند و تیمار |
|
|
چون بدینجا رسند اهل سلوک |
|
شتران را فرو نهند مهار |
|
|
در جهان خدا همه نیکاند |
|
زشت ناخوب و لنگ نارهوار |
|
|
حاصل قصه آن که: نیست جزو |
|
با تو گفتم هزاربار، هزار |
|
|
رفته شد باغ و فتنه شد خفته |
|
سفته شد در و گفته شد اسرار |
|
|
اوحدی، گر چنانکه سهوی کرد |
|
تو ببخش، ای مهیمن غفار |
|