شرح حال رجال ایران/ابوالحسن میرزا
ابوالحسن شاهزاده ابوالحسن میرزا معروف به شیخ‌الرئیس و متخلص به حیرت پسر محمد تقی میرزا حسام‌السلطنه پسر هشتم فتحعلیشاه قاجار بوده و شیخ‌الرئیس از فضلاء – ادباء و خطبای قاجاریه است که در سال ۱۲۶۴ هجری قمری در تبریز متولد و در سال ۱۳۳۶ قمری در تهران در گذشت و در صحن حضرت عبدالعظیم حسنی[۱] در ایوان مقبره ناصرالدین شاه مدفون شد. شیخ الرئیس بر حسب وصیتی که کرده بود ابتداء قرار بر این بود که در مشهد دفن شود لکن بواسطه بدگوئیهایی که مکرر در سر منبر در
 |
 |
| شیخ‌الرئیسمیرزا غلامحسین نیشابوری متخلص به حکیم شفائی |
ابوالحسن میرزا شیخ‌الرئیس |
مجالس نسبت به آخوند ملا محمد کاظم خراسانی هروی ایراد کرده بود حاج میرزا محمد معروف به آقازاده پسر آخوند که در خراسان مرجعیت تام و نفوذ زیادی داشت بتهران تلگراف نمود که اگر نعش شیخ‌الرئیس بمشهد آورده شود دستور میدهم که آنرا بسوزانند از این جهت در تهران دفن گردید. شیخ‌الرئیس در مدت حیات خود کوشید که بجایی برسد لکن حنایش چندان رنگ حسابی نمیگرفته و در هر شهری که وارد میشده مردود و مورد طعن مردم و مخصوصاً روحانیون واقع میشده است. میرزا عبدالوهابخان آصف‌الدوله شیرازی که از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۳ قمری والی خراسان بود قصد داشت که شیخ‌الرئیس را توقیف کند شیخ‌الرئیس از موضوع آگاه شد و از مشهد از راه عشق‌آباد بخارج ایران مسافرت نمود و هنگام رفتن غزل معروف خواجه را که مطلعش این است:
| عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت | که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت | |||||
تضمین نموده بتوسط کامران میرزا نائب‌السلطنه به ناصرالدینشاه فرستاد و آن اشعار از این قرار است:
| نائب‌السلطنه بر گو بشه نیک سرشت | که یکی زهل خراسان بتو این نامه نوشت | |||||
| آصف و ملک و خراسان بتو ارزانی باد | ما ره عشق گرفتیم چه مسجد چه کنشت | |||||
ناصرالدینشاه نیز چون طبع شعر داشته در جواب او میگوید:
| نائب‌السلطنه برگو به خراسانی زشت | که شهنشاه جواب تو بدین نامه نوشت | |||||
| آصف ار نیک و اگر بد تو برو خود را باش | هر کسی آن درود عاقبت کار که کشت | |||||
محمد حسنخان اعتمادالسلطنه در یادداشت‌های روزانه خود مینویسد: «دوشنبه ۲۳ محرم ۱۳۰۸: مشیرالدوله (یحیی‌خان) نقل میکرد خراسان مغشوش است شیخ‌الرئیس را بحکم دولت محبوس نموده‌اند» حاج میرزا حسن انصاری در صفحه ۱۸۰ کتاب اصفهان تاریخ نصف جهان مینویسد: «۱۳۲۰ قمری – شیخ الرئیس باصفهان آمده اهل هوس گرد او جمع شدند علماء عذرش را خواستند».
- ↑ شهر ری ۶ کیلومتری تهران.