شرح حال رجال ایران/امیر اسدالله‌خان عرب

اسدالله امیر اسدالله‌خان عرب خزیمه (راجع به اعراب خزیمه و خانواده علم به کلمه اسمعیل خزیمه رجوع شود) فرزند امیر علم خان دوم است در سال ۱۲۴۷ هـ.ق. که عباس میرزا نایب‌السلطنه بخراسان آمده بود عبدالرضاخان یزدی در همین سال از بافق فرار کرده بحدود قاین و طبس آمد و بامیر اسدالله خان که حاکم قاین تون و طبس بود پناه آورد. امیر اسدالله‌خان از او در نزد نایب‌السلطنه شفاعت کرد و مورد بخشایش وی واقع گردید در سال ۱۲۴۹ هـ.ق. که محمدمیرزا (محمد شاه قاجار) از طرف عباس میرزا نایب‌السلطنه پدر خود برای تسخیر هرات عزیمت نمود. امیر اسدالله‌خان با افراد و سواران ابوابجمعی خود در عرض راه هرات باردوی شاهزاده پیوست. در سال ۱۲۵۳ و ۱۲۵۴ هـ.ق. با اردوی محمدشاه در اطراف هرات بود و بواسطه مخالفت سخت و ضدیت شدید انگلستان با اقدام دولت ایران برای اشغال هرات محمدشاه بس از اینکه ۱۶ ماه سفرش طول کشید از هرات بتهران بازگشت و امیر اسدالله خان نیز مانند سایر امراء و خوانین با سواران ابوابجمعی خود بمقر حکمرانی خویش مراجعت نمود. در سال ۱۲۶۳ و ۱۲۶۴ هـ.ق. که محمدحسنخان سالار پسر الله‌یارخان آصف‌الدوله قاجار بر مشهد استیلا یافت خواست که بر نواحی دیگر خراسان نیز تسلط یابد از این جهت برادر کهتر خود محمدعلیخان را با لشکریانی چند بقاین فرستاد امیر اسدالله خان چون تاب مقاومت سپاهیان سالار را نداشت بهرات فرار کرد لکن پسرش امیر علمخان (امیر علم خان سوم حشمت الملک) گرفتار شد و او را به مشهد فرستاده در آنجا زندانی گردید نامبرده پس از چندی از زندان فرار کرده بهرات رفت و به پدر خود پیوست و پس از تصفیه امور خراسان و اعدام سالار و بستگانش در سال ۱۲۶۶ هـ.ق. پدر و پسر از هرات بازگشته و بحکمرانی خود ادامه دادند.