| | | | | | |
|
کندن گوری که کمتر پیشه بود |
|
کی ز فکر و حیله و اندیشه بود |
|
|
گر بدی این فهم مر قابیل را |
|
کی نهادی بر سر او هابیل را |
|
|
که کجا غایب کنم این کشته را |
|
این به خون و خاک در آغشته را |
|
|
دید زاغی زاغ مرده در دهان |
|
بر گرفته تیز میآمد چنان |
|
|
از هوا زیر آمد و شد او به فن |
|
از پی تعلیم او را گورکن |
|
|
پس به چنگال از زمین انگیخت گرد |
|
زود زاغ مرده را در گور کرد |
|
|
دفن کردش پس بپوشیدش به خاک |
|
زاغ از الهام حق بد علمناک |
|
|
گفت قابیل آه شه بر عقل من |
|
که بود زاغی ز من افزون به فن |
|
|
عقل کل را گفت مازاغ البصر |
|
عقل جزوی میکند هر سو نظر |
|
|
عقل مازاغ است نور خاصگان |
|
عقل زاغ استاد گور مردگان |
|
|
جان که او دنبالهی زاغان پرد |
|
زاغ او را سوی گورستان برد |
|
|
هین مدو اندر پی نفس چو زاغ |
|
کو به گورستان برد نه سوی باغ |
|
|
گر روی رو در پی عنقای دل |
|
سوی قاف و مسجد اقصای دل |
|
|
نوگیاهی هر دم ز سودای تو |
|
میدمد در مسجد اقصای تو |
|
|
تو سلیمانوار داد او بده |
|
پی بر از وی پای رد بر وی منه |
|
|
زانک حال این زمین با ثبات |
|
باز گوید با تو انواع نبات |
|
|
در زمین گر نیشکر ور خود نیست |
|
ترجمان هر زمین نبت ویست |
|
|
پس زمین دل که نبتش فکر بود |
|
فکرها اسرار دل را وا نمود |
|
|
گر سخنکش یابم اندر انجمن |
|
صد هزاران گل برویم چون چمن |
|
|
ور سخنکش یابم آن دم زن به مزد |
|
میگریزد نکتهها از دل چو دزد |
|
|
جنبش هر کس به سوی جاذبست |
|
جذب صدق نه چو جذب کاذبست |
|
|
میروی گه گمره و گه در رشد |
|
رشته پیدا نه و آنکت میکشد |
|
|
اشتر کوری مهار تو رهین |
|
تو کشش میبین مهارت را مبین |
|
|
گر شدی محسوس جذاب و مهار |
|
پس نماندی این جهان دارالغرار |
|
|
گبر دیدی کو پی سگ میرود |
|
سخرهی دیو ستنبه میشود |
|
|
در پی او کی شدی مانند حیز |
|
پی خود را واکشیدی گبر نیز |
|
|
گاو گر واقف ز قصابان بدی |
|
کی پی ایشان بدان دکان شدی |
|
|
یا بخوردی از کف ایشان سبوس |
|
یا بدادی شیرشان از چاپلوس |
|
|
ور بخوردی کی علف هضمش شدی |
|
گر ز مقصود علف واقف بدی |
|
|
پس ستون این جهان خود غفلتست |
|
چیست دولت کین دوادو با لتست |
|
|
اولش دو دو به آخر لت بخور |
|
جز درین ویرانه نبود مرگ خر |
|
|
تو به جد کاری که بگرفتی به دست |
|
عیبش این دم بر تو پوشیده شدست |
|
|
زان همی تانی بدادن تن به کار |
|
که بپوشید از تو عیبش کردگار |
|
|
همچنین هر فکر که گرمی در آن |
|
عیب آن فکرت شدست از تو نهان |
|
|
بر تو گر پیدا شدی زو عیب و شین |
|
زو رمیدی جانت بعد المشرقین |
|
|
حال که آخر زو پشیمان میشوی |
|
گر بود این حال اول کی دوی |
|
|
پس بپوشید اول آن بر جان ما |
|
تا کنیم آن کار بر وفق قضا |
|
|
چون قضا آورد حکم خود پدید |
|
چشم وا شد تا پشیمانی رسید |
|
|
این پشیمانی قضای دیگرست |
|
این پشیمانی بهل حق را پرست |
|
|
ور کنی عادت پشیمان خور شوی |
|
زین پشیمانی پشیمانتر شوی |
|
|
نیم عمرت در پریشانی رود |
|
نیم دیگر در پشیمانی رود |
|
|
ترک این فکر و پریشانی بگو |
|
حال و یار و کار نیکوتر بجو |
|
|
ور نداری کار نیکوتر به دست |
|
پس پشیمانیت بر فوت چه است |
|
|
گر همی دانی ره نیکو پرست |
|
ور ندانی چون بدانی کین به دست |
|
|
بد ندانی تا ندانی نیک را |
|
ضد را از ضد توان دید ای فتی |
|
|
چون ز ترک فکر این عاجز شدی |
|
از گناه آنگاه هم عاجز بدی |
|
|
چون بدی عاجز پشیمانی ز چیست |
|
عاجزی را باز جو کز جذب کیست |
|
|
عاجزی بیقادری اندر جهان |
|
کس ندیدست و نباشد این بدان |
|
|
همچنین هر آرزو که میبری |
|
تو ز عیب آن حجابی اندری |
|
|
ور نمودی علت آن آرزو |
|
خود رمیدی جان تو زان جست و جو |
|
|
گر نمودی عیب آن کار او ترا |
|
کس نبردی کش کشان آن سو ترا |
|
|
وان دگر کار کز آن هستی نفور |
|
زان بود که عیبش آمد در ظهور |
|
|
ای خدای رازدان خوشسخن |
|
عیب کار بد ز ما پنهان مکن |
|
|
عیب کار نیک را منما به ما |
|
تا نگردیم از روش سرد و هبا |
|
|
هم بر آن عادت سلیمان سنی |
|
رفت در مسجد میان روشنی |
|
|
قاعدهی هر روز را میجست شاه |
|
که ببیند مسجد اندر نو گیاه |
|
|
دل ببیند سر بدان چشم صفی |
|
آن حشایش که شد از عامه خفی |
|