| | | | | | |
|
کوچکین رنجور بود و آن وسط |
|
بر جنازهی آن بزرگ آمد فقط |
|
|
شاه دیدش گفت قاصد کین کیست |
|
که از آن بحرست و این هم ماهیست |
|
|
پس معرف گفت پور آن پدر |
|
این برادر زان برادر خردتر |
|
|
شه نوازیدش که هستی یادگار |
|
کرد او را هم بدان پرسش شکار |
|
|
از نواز شاه آن زار حنیذ |
|
در تن خود غیر جان جانی بدیذ |
|
|
در دل خود دید عالی غلغله |
|
که نیابد صوفی آن در صد چله |
|
|
عرصه و دیوار و کوه سنگبافت |
|
پیش او چون نار خندان میشکافت |
|
|
ذره ذره پیش او همچون قباب |
|
دم به دم میکرد صدگون فتح باب |
|
|
باب گه روزن شدی گاه شعاع |
|
خاک گه گندم شدی و گاه صاع |
|
|
در نظرها چرخ بس کهنه و قدید |
|
پیش چشمش هر دمی خلق جدید |
|
|
روح زیبا چونک وا رست از جسد |
|
از قضا بی شک چنین چشمش رسد |
|
|
صد هزاران غیب پیشش شد پدید |
|
آنچ چشم محرمان بیند بدید |
|
|
آنچ او اندر کتب بر خوانده بود |
|
چشم را در صورت آن بر گشود |
|
|
از غبار مرکب آن شاه نر |
|
یافت او کحل عزیزی در بصر |
|
|
برچنین گلزار دامن میکشید |
|
جزو جزوش نعره زن هل من مزید |
|
|
گلشنی کز بقل روید یک دمست |
|
گلشنی کز عقل روید خرمست |
|
|
گلشنی کز گل دمد گردد تباه |
|
گلشنی کز دل دمد وافر حتاه |
|
|
علمهای با مزهی دانستهمان |
|
زان گلستان یک دو سه گلدسته دان |
|
|
زان زبون این دو سه گل دستهایم |
|
که در گلزار بر خود بستهایم |
|
|
آنچنان مفتاحها هر دم بنان |
|
میفتد ای جان دریغا از بنان |
|
|
ور دمی هم فارغ آرندت ز نان |
|
گرد چارد گردی و عشق زنان |
|
|
باز استسقات چون شد موجزن |
|
ملک شهری بایدت پر نان و زن |
|
|
مار بودی اژدها گشتی مگر |
|
یک سرت بود این زمانی هفتسر |
|
|
اژدهای هفتسر دوزخ بود |
|
حرص تو دانهست و دوزخ فخ بود |
|
|
دام را بدران بسوزان دانه را |
|
باز کن درهای نو این خانه را |
|
|
چون تو عاشق نیستی ای نرگدا |
|
همچو کوهی بیخبر داری صدا |
|
|
کوه را گفتار کی باشد ز خود |
|
عکس غیرست آن صدا ای معتمد |
|
|
گفت تو زان سان که عکس دیگریست |
|
جمله احوالت به جز هم عکس نیست |
|
|
خشم و ذوقت هر دو عکس دیگران |
|
شادی قواده و خشم عوان |
|
|
آن عوان را آن ضعیف آخر چه کرد |
|
که دهد او را به کینه زجر و درد |
|
|
تا بکی عکس خیال لامعه |
|
جهد کن تا گرددت این واقعه |
|
|
تا که گفتارت ز حال تو بود |
|
سیر تو با پر و بال تو بود |
|
|
صید گیرد تیر هم با پر غیر |
|
لاجرم بیبهره است از لحم طیر |
|
|
باز صید آرد به خود از کوهسار |
|
لاجرم شاهش خوراند کبک و سار |
|
|
منطقی کز وحی نبود از هواست |
|
همچو خاکی در هوا و در هباست |
|
|
گر نماید خواجه را این دم غلط |
|
ز اول والنجم بر خوان چند خط |
|
|
تا که ما ینطق محمد عن هوی |
|
ان هو الا بوحی احتوی |
|
|
احمدا چون نیستت از وحی یاس |
|
جسمیان را ده تحری و قیاس |
|
|
کز ضرورت هست مرداری حلال |
|
که تحری نیست در کعبهی وصال |
|
|
بیتحری و اجتهادات هدی |
|
هر که بدعت پیشه گیرد از هوی |
|
|
همچو عادش بر برد باد و کشد |
|
نه سلیمانست تا تختش کشد |
|
|
عاد را با دست حمال خذول |
|
همچو بره در کف مردی اکول |
|
|
همچو فرزندش نهاده بر کنار |
|
میبرد تا بکشدش قصابوار |
|
|
عاد را آن باد ز استکبار بود |
|
یار خود پنداشتند اغیار بود |
|
|
چون بگردانید ناگه پوستین |
|
خردشان بشکست آن بس القرین |
|
|
باد را بشکن که بس فتنهست باد |
|
پیش از آن کت بشکند او همچو عاد |
|
|
هود دادی پند که ای پر کبر خیل |
|
بر کند از دستتان این باد ذیل |
|
|
لشکر حق است باد و از نفاق |
|
چند روزی با شما کرد اعتناق |
|
|
او به سر با خالق خود راستست |
|
چون اجل آید بر آرد باد دست |
|
|
باد را اندر دهن بین رهگذر |
|
هر نفس آیان روان در کر و فر |
|
|
حلق و دندانها ازو آمن بود |
|
حق چو فرماید به دندان در فتد |
|
|
کوه گردد ذرهای باد و ثقیل |
|
درد دندان داردش زار و علیل |
|
|
این همان بادست که امن میگذشت |
|
بود جان کشت و گشت او مرگ کشت |
|
|
دست آن کس که بکردت دستبوس |
|
وقت خشم آن دست میگردد دبوس |
|
|
یا رب و یا رب بر آرد او ز جان |
|
که ببر این باد را ای مستعان |
|
|
ای دهان غافل بدی زین باد رو |
|
از بن دندان در استغفار شو |
|
|
چشم سختش اشکها باران کند |
|
منکران را درد اللهخوان کند |
|
|
چون دم مردان نپذرفتی ز مرد |
|
وحی حق را هین پذیرا شو ز درد |
|
|
باد گوید پیکم از شاه بشر |
|
گه خبر خیر آورم گه شوم و شر |
|
|
ز آنک مامورم امیر خود نیم |
|
من چو تو غافل ز شاه خود کیم |
|
|
گر سلیمانوار بودی حال تو |
|
چون سلیمان گشتمی حمال تو |
|
|
عاریهستم گشتمی ملک کفت |
|
کردمی بر راز خود من واقفت |
|
|
لیک چون تو یاغیی من مستعار |
|
میکنم خدمت ترا روزی سه چار |
|
|
پس چو عادت سرنگونیها دهم |
|
ز اسپه تو یاغیانه بر جهم |
|
|
تا به غیب ایمان تو محکم شود |
|
آن زمان که ایمانت مایهی غم شود |
|
|
آن زمان خود جملگان ممن شوند |
|
آن زمان خود سرکشان بر سر دوند |
|
|
آن زمان زاری کنند و افتقار |
|
همچو دزد و راهزن در زیر دار |
|
|
لیک گر در غیب گردی مستوی |
|
مالک دارین و شحنهی خود توی |
|
|
شحنگی و پادشاهی مقیم |
|
نه دو روزه و مستعارست و سقیم |
|
|
رستی از بیگار و کار خود کنی |
|
هم تو شاه و هم تو طبل خود زنی |
|
|
چون گلو تنگ آورد بر ما جهان |
|
خاک خوردی کاشکی حلق و دهان |
|
|
این دهان خود خاکخواری آمدست |
|
لیک خاکی را که آن رنگین شدست |
|
|
این کباب و این شراب و این شکر |
|
خاک رنگینست و نقشین ای پسر |
|
|
چونک خوردی و شد آن لحم و پوست |
|
رنگ لحمش داد و این هم خاک کوست |
|
|
هم ز خاکی بخیه بر گل میزند |
|
جمله را هم باز خاکی میکند |
|
|
هندو و قفچاق و رومی و حبش |
|
جمله یک رنگاند اندر گور خوش |
|
|
تا بدانی کان همه رنگ و نگار |
|
جمله روپوشست و مکر و مستعار |
|
|
رنگ باقی صبغة الله است و بس |
|
غیر آن بر بسته دان همچون جرس |
|
|
رنگ صدق و رنگ تقوی و یقین |
|
تا ابد باقی بود بر عابدین |
|
|
رنگ شک و رنگ کفران و نفاق |
|
تا ابد باقی بود بر جان عاق |
|
|
چون سیهرویی فرعون دغا |
|
رنگ آن باقی و جسم او فنا |
|
|
برق و فر روی خوب صادقین |
|
تن فنا شد وان به جا تو یومن دین |
|
|
زشت آن زشتست و خوب آن خوب و بس |
|
دایم آن ضحاک و این اندر عبس |
|
|
خاک را رنگ و فن و سنگی دهد |
|
طفلخویان را بر آن جنگی دهد |
|
|
از خمیری اشتر وشیری پزند |
|
کودکان از حرص آن کف میگزند |
|
|
شیر و اشتر نان شود اندر دهان |
|
در نگیرد این سخن با کودکان |
|
|
کودک اندر جهل و پندار و شکیست |
|
شکر باری قوت او اندکیست |
|
|
طفل را استیزه و صد آفتست |
|
شکر این که بیفن و بیقوتست |
|
|
وای ازین پیران طفل ناادیب |
|
گشته از قوت بلای هر رقیب |
|
|
چون سلاح و جهل جمع آید به هم |
|
گشت فرعونی جهانسوز از ستم |
|
|
شکر کن ای مرد درویش از قصور |
|
که ز فرعونی رهیدی وز کفور |
|
|
شکر که مظلومی و ظالم نهای |
|
آمن از فرعونی و هر فتنهای |
|
|
اشکم تی لاف اللهی نزد |
|
که آتشش را نیست از هیزم مدد |
|
|
اشکم خالی بود زندان دیو |
|
کش غم نان مانعست از مکر و ریو |
|
|
اشکم پر لوت دان بازار دیو |
|
تاجران دیو را در وی غریو |
|
|
تاجران ساحر لاشیفروش |
|
عقلها را تیره کرده از خروش |
|
|
خم روان کرده ز سحری چون فرس |
|
کرده کرباسی ز مهتاب و غلس |
|
|
چون بریشم خاک را برمیتنند |
|
خاک در چشم ممیز میزنند |
|
|
چندلی را رنگ عودی میدهند |
|
بر کلوخیمان حسودی میدهند |
|
|
پاک آنک خاک را رنگی دهد |
|
همچو کودکمان بر آن جنگی دهد |
|
|
دامنی پر خاک ما چون طفلکان |
|
در نظرمان خاک همچون زر کان |
|
|
طفل را با بالغان نبود مجال |
|
طفل را حق کی نشاند با رجال |
|
|
میوه گر کهنه شود تا هست خام |
|
پخته نبود غوره گویندش به نام |
|
|
گر شود صدساله آن خام ترش |
|
طفل و غورهست او بر هر تیزهش |
|
|
گرچه باشد مو و ریش او سپید |
|
هم در آن طفلی خوفست و امید |
|
|
که رسم یا نارسیده ماندهام |
|
ای عجب با من کند کرم آن کرم |
|
|
با چنین ناقابلی و دوریی |
|
بخشد این غورهی مرا انگوریی |
|
|
نیستم اومیدوار از هیچ سو |
|
وان کرم میگویدم لا تیاسوا |
|
|
دایما خاقان ما کردست طو |
|
گوشمان را میکشد لا تقنطوا |
|
|
گرچه ما زین ناامیدی در گویم |
|
چون صلا زد دست اندازان رویم |
|
|
دست اندازیم چون اسپان سیس |
|
در دویدن سوی مرعای انیس |
|
|
گام اندازیم و آنجا گام نی |
|
جام پردازیم و آنجا جام نی |
|
|
زانک آنجا جمله اشیا جانیست |
|
معنی اندر معنی اندر معنیست |
|
|
هست صورت سایه معنی آفتاب |
|
نور بیسایه بود اندر خراب |
|
|
چونک آنجا خشت بر خشتی نماند |
|
نور مه را سایهی زشتی نماند |
|
|
خشت اگر زرین بود بر کندنیست |
|
چون بهای خشت وحی و روشنیست |
|
|
کوه بهر دفع سایه مندکست |
|
پاره گشتن بهر این نور اندکست |
|
|
بر برون که چو زد نور صمد |
|
پاره شد تا در درونش هم زند |
|
|
گرسنه چون بر کفش زد قرص نان |
|
وا شکافد از هوس چشم و دهان |
|
|
صد هزاران پاره گشتن ارزد این |
|
از میان چرخ برخیز ای زمین |
|
|
تا که نور چرخ گردد سایهسوز |
|
شب ز سایهی تست ای یاغی روز |
|
|
این زمین چون گاهوارهی طفلکان |
|
بالغان را تنگ میدارد مکان |
|
|
بهر طفلان حق زمین را مهد خواند |
|
شیر در گهواره بر طفلان فشاند |
|
|
خانه تنگ آمد ازین گهوارهها |
|
طفلکان را زود بالغ کن شها |
|
|
ای گواره خانه را ضیق مدار |
|
تا تواند کرد بالغ انتشار |
|