مثنوی معنوی/نقصان اجرای جان و دل صوفی از طعام الله

by مولوی

	صوفیی از فقر چون در غم شود			عین فقرش دایه و مطعم شود
	زانک جنت از مکاره رسته است			رحم قسم عاجزی اشکسته است
	آنک سرها بشکند او از علو			رحم حق و خلق ناید سوی او
	این سخن آخر ندارد وان جوان			از کمی اجرای نان شد ناتوان
	شاد آن صوفی که رزقش کم شود			آن شبه‌ش در گردد و اویم شود
	زان جرای خاص هر که آگاه شد			او سزای قرب و اجری‌گاه شد
	زان جرای روح چون نقصان شود			جانش از نقصان آن لرزان شود
	پس بداند که خطایی رفته است			که سمن‌زار رضا آشفته است
	هم‌چنانک آن شخص از نقصان کشت			رقعه سوی صاحب خرمن نبشت
	رقعه‌اش بردند پیش میر داد			خواند او رقعه جوابی وا نداد
	گفت او را نیست الا درد لوت			پس جواب احمق اولیتر سکوت
	نیستش درد فراق و وصل هیچ			بند فرعست او نجوید اصل هیچ
	احمقست و مرده‌ی ما و منی			کز غم فرعش فراغ اصل نی
	آسمانها و زمین یک سیب دان			کز درخت قدرت حق شد عیان
	تو چه کرمی در میان سیب در			وز درخت و باغبانی بی‌خبر
	آن یکی کرمی دگر در سیب هم			لیک جانش از برون صاحب‌علم
	جنبش او وا شکافد سیب را			بر نتابد سیب آن آسیب را
	بر دریده جنبش او پرده‌ها			صورتش کرمست و معنی اژدها
	آتش که اول ز آهن می‌جهد			او قدم بس سست بیرون می‌نهد
	دایه‌اش پنبه‌ست اول لیک اخیر			می‌رساند شعله‌ها او تا اثیر
	مرد اول بسته‌ی خواب و خورست			آخر الامر از ملایک برترست
	در پناه پنبه و کبریتها			شعله و نورش برآیدت بر سها
	عالم تاریک روشن می‌کند			کنده‌ی آهن به سوزن می‌کند
	گرچه آتش نیز هم جسمانی است			نه ز روحست و نه از روحانی است
	جسم را نبود از آن عز بهره‌ای			جسم پیش بحر جان چون قطره‌ای
	جسم از جان روزافزون می‌شود			چون رود جان جسم بین چون می‌شود
	حد جسمت یک دو گز خود بیش نیست			جان تو تا آسمان جولان‌کنیست
	تا به بغداد و سمرقند ای همام			روح را اندر تصور نیم گام
	دو درم سنگست پیه چشمتان			نور روحش تا عنان آسمان
	نور بی این چشم می‌بیند به خواب			چشم بی‌این نور چه بود جز خراب
	جان ز ریش و سبلت تن فارغست			لیک تن بی‌جان بود مردار و پست
	بارنامه‌ی روح حیوانیست این			پیشتر رو روح انسانی ببین
	بگذر از انسان هم و از قال و قیل			تا لب دریای جان جبرئیل
	بعد از آنت جان احمد لب گزد			جبرئیل از بیم تو واپس خزد
	گوید ار آیم به قدر یک کمان			من به سوی تو بسوزم در زمان