| | | | | | |
|
گرت هواست که دایم درین وسیع فضا |
|
بود قضا به رضایت بده رضا به قضا |
|
|
هوا بهر چه رضا ده شود مشو راضی |
|
خدا بهر چه نه راضی بود مباش رضا |
|
|
مریض جهلی از آن کت هوس بود نشکیب |
|
که جز غذای مضر نیست مرضی مرضا |
|
|
نشان رخصت عیشت نویسد ارشه دل |
|
طلب نمای ز دستور عقل هم امضا |
|
|
بگرد مفسد مسری مرض مرو که مدام |
|
مریض مهر الهیست را ده مرضا |
|
|
ز صولت صمدی باش همچو بید ز باد |
|
مدام رعشه بر اندام و لرزه بر اعضا |
|
|
چو بی گمان اجلت میرسد تو آب کسی |
|
رضا نجسته مخور بر امید استرضا |
|
|
مساز شعبده با آن که قدرتش هر شام |
|
شکسته در کله چرخ بیضهی بیضا |
|
|
چنان به خلق به آهستگی بزی که زند |
|
فرشته بر تو برین بام چرخ کوس وفا |
|
|
ز شش جهت نکشی دردسر اگر نکشی |
|
نفس مبند درین هفت گنبد مینا |
|
|
فراز قاف قناعت گر آشیان سازی |
|
فروتنی نکشد پشه تو از عنقا |
|
|
مباش عاشق افراط و مایل تفریط |
|
کزین دو خصلت بد خسروان شوند گدا |
|
|
نکوترین صور در معاشت از کم و بیش |
|
توسطت که بخیرالامور اوسطها |
|
|
ولی ز خرج تو گر بحر و بر شود بهتر |
|
که قطرهای ز کف ممسکت شود دریا |
|
|
گه سخا مکن ابرو ترش ز عادت کبر |
|
تو چون حلاوه فروشی مباش سرکه نما |
|
|
اگر نهی قدمی بیرضا دوست بنه |
|
هزار بار جبین بر زمین به استعفا |
|
|
به آب حلم بشو روی تابناک غضب |
|
چو آتش تو نیاید به هیچ رو اطفا |
|
|
به هیچ خلوتی از روی راز خلق مشو |
|
نقابکش که محال است در زمانه خلا |
|
|
به باغ روی کسی کز محرمات بود |
|
چو محرمان مبر آهوی چشم را به چرا |
|
|
مگرد گرد عروس جهان به خاطر جمع |
|
که او عقیم نما جادوئیست تفرقهزا |
|
|
به پای نفس جنون پیشه بند محکم نه |
|
که این سرآمد دیوانهایست سلسله خا |
|
|
نظر به پوش ز خوان طمع که مائدهایست |
|
پر از گرسنه ربا طعمههای جوع فزا |
|
|
به دست صبر ز خالق نعیم باقی گیر |
|
بخوان خلق بنانی مشو بنان آلا |
|
|
به نفس بانگ زنان آگهش کن ازو یلی |
|
که کس بر آن نکند غیر بانک واویلا |
|
|
بگرد قلعهی دین آنچنان حصاری بند |
|
که عاجز آید از آن صد هزار قلعه گشا |
|
|
به تازیانه همت براق سان برسان |
|
کمیت نفس به میدان عالم بالا |
|
|
برای عزم تو زین بستهاند بر فرسی |
|
که هست غاشیهاش چرخ را کتف فرسا |
|
|
تو پای خود به رکابی رسان که چون مه نو |
|
بود بنعل سمندت فرشته ناصیه سا |
|
|
فکن گذار به جایی که نعل اگر فکند |
|
تکاور تو مکرر شود هلال سما |
|
|
گرت هواست ز شاخ بلند گل چیدن |
|
مکش ز زیر قدم بوتههای خار جفا |
|
|
دلیر باش که صبرآزمایی است غرض |
|
تو را چو بر سر خوان بلا زنند صلا |
|
|
به درد کو مرض خود که درد چاربریست |
|
به داغ سوزنشان و به زخم ریش دوا |
|
|
چو گیردت تب شهوت به نیش نهی بزن |
|
رگ هوس که بود فصد ماحی حما |
|
|
بکوش کز چمن تن چو مرغ روح پرد |
|
رسد ز سیر ریاض دگر به برگ و نوا |
|
|
ازین منازل اسفل چنان گذر که شود |
|
نزول گاه تو این طرفه غرفهی اعلا |
|
|
نه آن چنان که قدم زین سرا نهی چو برون |
|
کنی سرای دگر را ز نوحه نوحهسرا |
|
|
متاز در عقب عیش دنیوی که هم اوست |
|
برندهی تو بسوی عقوبت عقبا |
|
|
چه حرص معصیت این که هیچ صید گنه |
|
نمیشود ز کمند تعلق تو رها |
|
|
به مشرب تو چنان شربت حرام خوش است |
|
که شرب آب به طبع مریض استسقا |
|
|
ز نشههای جزا غافلی و میسازی |
|
مفرح گنه خویش را تمام اجزا |
|
|
فغان از آن که شود نشهی بقا آخر |
|
دمند بهر جزا صور نشهی اخرا |
|
|
تو با بضاعتی از طاعت ریایی خویش |
|
کزان کننده معاذالله ار رسد به سزا |
|
|
چنان خجل ز احد سر برآوری ز لحد |
|
که بیشتر کنی از حشر دوزخ استدعا |
|
|
چو از عدم بوجود آمدی خطا پیشه |
|
اگر به خطه اولا روی بود اولی |
|
|
نعوذبالله اگر خود ز بیشه امروز |
|
کنند بهر تو آماده توشهی فردا |
|
|
کلاه ترک به دست نصیحتت بر سر |
|
چنان نهم که تو را یک سر است و صد سودا |
|
|
سر و کلاه عجب گر به باد بر ندهی |
|
که چون حباب هوا در سری و سر به هوا |
|
|
ریای محضی و محض ریا و هر عملی |
|
که بیریاست به کیش تو باطل است و هبا |
|
|
اگر برابر مردم به طاعتی مشغول |
|
نماز مغربت ار طول میکشد به عشا |
|
|
و گر نمیکنی از نقص دین نماز تمام |
|
نگشته در ته پای تو گرم روی روا |
|
|
عبارت تو به شکل نخست بدشکلی است |
|
پی فریب به رخ بسته به رقع زیبا |
|
|
به صورت دوم آن زشت روی بیشرم است |
|
که خویش را کند از پرده افکنی رسوا |
|
|
به هیچ فعل دنی ننگرم ز افعالت |
|
که نایدم به نظر دیگری از آن ادنا |
|
|
دو روز اگر ملک از آب و نان کند منعت |
|
نه وعدهای ز عطا و نه مژدهای ز سخا |
|
|
نه آن خطر که اگر داد اکل و شرب دهی |
|
به خلوتی که تو دانی از آن شود دانا |
|
|
ز بس که خوف بری از سیاست قروقش |
|
ز بس کزو بودت بیم در خلا و ملا |
|
|
به آب لب نکنی تر زتاب اگر سوزی |
|
بنان بنان ننهی گر شوی ز ضعف دوتا |
|
|
ولی ز فعلی اگر آفریدگار ملوک |
|
دهد به منع تو فرمان به وعدههای عطا |
|
|
تو را ز دست نیامد که در شب دیجور |
|
به حیله جنبش موئی ازو کنی اخفا |
|
|
ز شیشههای هوس از شراب کم حذری |
|
ز بس که پر بودت کاسهی سر شیدا |
|
|
چنان قروق شکن او شوی که پای نهد |
|
به سبزه پدر خویش طفل ناپروا |
|
|
چنین شعاری و اسلام شرم دار ای نفس |
|
اگر رسی به جزا وای بر تو روز جزا |
|
|
دگر به بزم شه اندر سلوک خویش نگر |
|
ببین که طاعت او میکنی چگونه ادا |
|
|
که موی بر بدنت از ادب نمیجنبد |
|
مگر بر رعشه ز خوف وی وز فرط حیا |
|
|
به صد هزار تعشق به جای میآری |
|
هزار حکم اگر بر تو میکند اجرا |
|
|
چو برگ بید زبانت ز بیم میلرزد |
|
به عرض حاجتی از خود چو میشوی گویا |
|
|
به آن شهی که شهان آفریدگان ویند |
|
چو در نماز سخن میکنی صباح و مسا |
|
|
ببین که صد یک آن بیم هست در دل تو |
|
به آن ادب نفسی میشوی نفس پیما |
|
|
به خویش هست گمانت که هرگز آن خدمت |
|
ملول ناشده آوردهای تمام به جا |
|
|
اگر بساط ریایی نبوده گسترده |
|
ز سرعتت متمیز شدست دست از پا |
|
|
از بن شعار تو صد ره صنم پرستی به |
|
که با ملک به خلوصی و با خدا به ریا |
|
|
روایت است که عبدالله مبارک داشت |
|
هوای سرو قدی از بتان مه سیما |
|
|
شبی که بود چنان برف از آسمان باران |
|
که بر عباد پس از توبهی رحمت مولا |
|
|
شبی که استره آبدار سرما بود |
|
به دست باد ز رخسار مرد موی ربا |
|
|
به پای منظر وی آنقدر به پای استاد |
|
که شد بلند ز هر سو ندای حی علی |
|
|
گمان به بانگ عشا برده بود تا در دید |
|
رسانده بود به عیوق شاه صبح لوا |
|
|
ز جان غریو برآورد و بانگ زد بر نفس |
|
که ای ز بوالهوسی ننگ کافر و ترسا |
|
|
گر از شبی دو نفس میکنی به طاعت صرف |
|
نمیشوی نفس نفس را سکون فرما |
|
|
هلاک سوره کوچکتری که زود ترک |
|
ز امر حق بگریزی چو مجرم از ایذا |
|
|
ور آیدت به زبان سوره قریب به طول |
|
به آن رسد که کنی از ملال جبه قبا |
|
|
ز شام تا سحر امشب برای بیخبری |
|
ستادهای نه ز سر باخبر نه از سرما |
|
|
عجبتر آن که شبی رفته و تو یک ساعت |
|
خیال کردهای از شغل عشق وسوسهزا |
|
|
به گفت این وره قبلهی حقیقی جست |
|
نشان حسن ازل را به چشم سر جویا |
|
|
بسی نرفت که دیدند خفته در چمنش |
|
مگس نموده بر او از جوانب استیلا |
|
|
گرفته ماری از اخلاص نرگسی به دهن |
|
ز بس ملاحظه او را مگس پران ز قفا |
|
|
تو هم اگر به خود افتی ز کوی بوالهوسی |
|
شوی رهی و کنی دامن مجاز رها |
|
|
تو هم به شهد حقیقت اگر لب آلایی |
|
کند هوای مگس رانی تو بال هما |
|
|
در آخر سخن ای نطق بهرهای برسان |
|
به آن بهار هوس زان نصیحت عظما |
|
|
الا یگانه جگرگوشه کز تو دارد و بس |
|
فروغ نسل محقر چراغ دودهی ما |
|
|
ایا نتیجهی آمال کز برادر من |
|
تو ماندهای به من اندر امل سرای بقا |
|
|
به نفس اگرچه خطایی که در نصایح تند |
|
ز روی قصد تو بودی مخاطبش همه جا |
|
|
بیا که ختم نصیحت کنم به حرف دگر |
|
به شرط آن که به سمع رضا کنی اصغا |
|
|
قدم نهادهای اندر رهی که وادی امن |
|
دروست منحصر اندر منازل اولا |
|
|
به قطع پانزدهم منزلی در آن وادی |
|
که بر تو نیست گرفتی ز کج روی قطعا |
|
|
ز چار منزل دیگر چو بگذری و کنی |
|
به باج خانهی تکلیف خیمهها برپا |
|
|
وزان تجارت کم مدت سبک مایه |
|
اثر ز سود و زیان عمل شود پیدا |
|
|
پی حساب تو خواهند طرح کرد به حکم |
|
محرران فصول عمل مفصلها |
|
|
که گر خوری لب نانی بر آن شود مرقوم |
|
و گر کشی دم آبی در آن بود مجرا |
|
|
غرض همین که چو فارغ شوی ز شغل و عمل |
|
تو را به فاضل و باقی دهند اجر و جزا |
|
|
پس از تو گر عملی سر زند که به نشود |
|
به فاضلت قلم کاتبان لسان فرسا |
|
|
نه به بود که ز باقی به قیدهای الیم |
|
تن الم زده فرسایدت هلال آسا |
|
|
جزای بد عملی نیست تازیانه و چوب |
|
که سوز آن بود امروز به شود فردا |
|
|
جزای بد عملی تابه ایست تابیده |
|
تن تو ماهی آن تابه خالدا ابدا |
|
|
نه آنقدر ز مکافات میدهم بیمت |
|
که بندی از رخ رحمت به یاس چشم رجا |
|
|
نه آنقدر دلت از عفو میکنم ایمن |
|
که کم زند در طوف دل تو خوف خدا |
|
|
به صد ثواب ازو گر چه ایمنی غلط است |
|
به صد هزار خطا ناامیدیست خطا |
|
|
کسی که سجدهی او نارواست در کیشش |
|
هزار باره ازو حاجتش شده است روا |
|
|
تو کز سعادت اسلام بهرهای داری |
|
عجب که تشنه روی از کنار بحر عطا |
|
|
گناه بندهی نادم ز فعل نامرضی |
|
اگر بزرگتر از عالم است و مافیها |
|
|
فتد به معرض عفو غفور چون شوید |
|
به آب توجه رخ معصیت کمای رضا |
|
|
ولی بدان که گناه و خطای توبه پذیر |
|
ز غیر حق خدا خارج است و مستثنا |
|
|
چو یافت موعظه اتمام سعی کن که تمام |
|
بیاد داری و آری تمام عمر به جا |
|
|
کشی هزار زیان گر یکی ازین سخنان |
|
رود زیاد تو تا وقت رفتن از دنیا |
|
|
به قصد تزکیه نفست از نصیحت و پند |
|
چو گشت خاتمه یاب این قصیدهی عزا |
|
|
به عهد کردم از آن ذکر دایمش تاریخ |
|
که دایم این بودت ذکر در خلا و ملا |
|
|
دگر تو دانی و رایت که رایت فکرت |
|
بلند شد به مناجات حی بیهمتا |
|
|
بزرگوار خدایا که ذات بیچونت |
|
که بسته عالمیان را زبان ز چون و چرا |
|
|
به کنز مخفیت آن شاهد نهفته جمال |
|
که تا ابد نکند جلوه بر دل عرفا |
|
|
به اسم اعظمت آن گنج بینشان که اگر |
|
فتد به دست نهد غیر پا بکوی فنا |
|
|
به آن گروه که از انقیاد فرمانت |
|
به جنس خاک نکردند از سجود ابا |
|
|
به انبیای اولوالعزم خاصه پاد شهی |
|
که راند رخش عزیمت بر اوج او ادنا |
|
|
به اولیای ذوالحزم خاصه کراری |
|
که بر تو نقد بقا میفشاند روز دغا |
|
|
بلابه لب لبیک گوی کعبه روان |
|
به کعبه و عرفات و به مشعر و به منا |
|
|
به مجرمان پشیمان که از حیا سوزند |
|
اگر کنند سر از بهر معذرت بالا |
|
|
به تائبان موفق که در رسند به عفو |
|
ز گفت شان چو ظلمنا رسد به انفسنا |
|
|
به بیگناهی زندانیان شحنهی عشق |
|
به بینشانی سرگشتگان دشت بلا |
|
|
به پاکدامنی عاشقان عصمت دوست |
|
که جیب خاطرشان کم کشیده دست هوا |
|
|
به گریههای زمان غریو خیز وداع |
|
که سنگ را اثر آن درآورد به بکا |
|
|
به آب چشم یتیمان چهره گرد آلود |
|
که تاب دیدنشان ناورد دل خارا |
|
|
به بیزبانی طفلان مضطرب در مهد |
|
که دردشان نپذیرد ز نطق بسته دوا |
|
|
به مادران جگرگوشه در نظر مرده |
|
که از فلک گذرانند بانگ واولدا |
|
|
به آن کثیر عیالان بینوا که مدام |
|
خیال بیع مصلی کنند و رهن ردا |
|
|
بسوز قافله مبتلا به غارت جان |
|
که آهشان نگذارد گیاه در صحرا |
|
|
به درد پرد گیانی که دست حادثهشان |
|
کشد ز هودج عصمت برون به ظلم و جفا |
|
|
به طول طاعت ترسندگان ز صبح نشور |
|
که روی خواب نبینند در شب یلدا |
|
|
به غازیان مجاهد که در تکاور شوق |
|
کنند جان خود از بهر نصرت تو فدا |
|
|
بهر چه نزد تو دارد نشان خیر و بهی |
|
بهر که پیش تو از اهل عزتست و بها |
|
|
که چون لوای شفاعت نهی به دوش نبی |
|
دوانی اهل گنه را به ظل آل عبا |
|
|
چنان کنی که شود محتشم طفیل همه |
|
یکی ز سایه نشینان آن خجسته لوا |
|
|
که جرم کافر صد ساله میتوان بخشید |
|
به یک شفاعت او یا رسول اشفعنا |
|