مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۱۰۰
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانی مصوبه و مقررات گزارش کمسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال ششم – شماره ۱۷۲۰
۱ شنبه ۲۴ دی ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۰۰
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۱۰۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یک‌شنبه ۱۷ دی ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
- ۱- قرائت اسامی غایبین و طرح صورت مجلس
- ۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: دولتشاهی - مکی - رفیع - صالح - حائری‌زاده
- ۳- بیانات آقای گنجه به استناد ماده ۹۰ آیین‌نامه
- ۴- تصویب صورتمجلس
- ۵- ققیه مذاکره در طرح قانونی راجع به مطبوعات
- ۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده صبح بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
- قرائت اسامی غایبین وطرح صورت مجلس
ویرایش۱ – قرائت اسامی غایبین وطرح صورت مجلس
رئیس- صورت غایبین جلسه پیش قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) غایبین با اجازه آقایان:اورنگ - محمد عباسی طباطبائی- افشار صادقی غایبین بی اجازه- آقایان:حسین خاکباز - سید محمد علی شوشتری - ابراهیم کار - ابتهاج - شهاب خسروانی - اقبال - آشتیانی‌زاده دکترطاهری - کوراغلی - دکتر مصدق - جوادمسعودی - صفائی.
دیرآمدگان با اجازه- آقایان: فرامرزی - بهادری - تیمورتاش.
دیرآمدگان بی اجازه – آقایان: محمد هراتی - حسن اکبر- محمد علی مسعودی.
رئیس- آقای جمال امامی نسبت بصورت مجلس نظری دارید؟ جمال امامی- بلی عرض کنم درجلسه گذشته وقتی که طرح مطرح بود بنده تقاضاکردم که لفظ آقارا از وزیردارایی حذف کنند وحضرتعالی هم توجه فرمودید بعضی‌ها خیال کردند که من از نظرتوهین این عمل را کردم خیر، منظور من این بود که این عمل ناظر بشخص نباشد ناظر بشغل باشد (صحیح است)
رئیس – آقای فقیه‌زاده
فقیه‌زاده – جلسه پیش بعرض مبارک رساندم که آقای شوشتری مریض هستند فرمودید که درصورت مجلس اصلاح می‌شود امروز باز در صورت مجلس دیده می‌شود که آقای شوشتری غایب بی اجازه نوشته شده درصورتی که آقای شوشتری مدتی است مریض بستری هستند
رئیس – اجازه‌ها صادر شده واصلاح می‌شود. آقای پیراسته
پیراسته - عرض کنم که درصورت جلسه روز دوازدهم و دهم بنده را غایب بدون اجازه و دیر آمده بی اجازه نوشته‌اند و حال آنکه بنده عرض کردم که مریض هستم قبلاً اجازه می‌گیرم تقاضا می‌کنم که دستور بفرمایید اصلاح بشود.
رئیس – اصلاح می‌شود آقای صفائی
صفائی – دو جلسه هم بنده بواسطه کسالت قادر بحضور نبودم واین تقاضا را تقدیم می‌کنم که به این عذر معذور بوده‌ام رئیس بسیار خوب آقای تیمورتاش
تیمورتاش – بنده هم برای پریروز اجازه خواسته یودم
رئیس – اجازه داده شده و پریروز هم با اجازه نوشته شده. آقای ابریشمکار درجلسه روز پنجشنبه نوشته شده آقای مکی آمدند وگفتند که چند نفروابریشم کار غایب هستند بنده دراطاق هیئت رئیسه نشسته بودم با حال کسالت می‌خواستم بیایم مجلس آقای مکی تشریف آوردند و گفتند که من ماموریت دارم اسامی را بنویسم من از آقای مکی گله می‌کنم که چرا از ایشان هم سؤال کردم که چه می‌خواهی بنویسی جواب ندادند واز نظر اینکه در صورتمجلس جلسه گذشته طرز بیان یک طوری است مثل اینکه بنده تعمداً نیامده‌ام اینست که عرض می‌کنم اگر حضرتعالی دستور فرموده‌اید که اسامی اشخاص برداشته بشود یعنی صورت برداری بشود البته مختارید والا بنده می‌خواستم بیایم مجلس.
رئیس - این صحبتها خارج از موضوع صورت مجلس است مذاکرات خارج مربوط بصورت مجلس نیست منهم چنین اجازه‌ای نداده بودم همان روز هم گفتم آقای مکی شما با اجازه کی اینکار را کردید و باعضاء مجلس باید چنین اجازه‌ای بدهم به آقای مکی مربوط نیست.
ابریشمکار- بنده هم همین را عرض می‌کنم که صورت برداشتن واجازه دادن مربوط به آقای رئیس است.
رئیس- آقای گنجه.
گنجه‌ای - بنده مطابق ماده ۹۰ اجازه می‌خواهم.
رئیس - درموقع دستور دیگر نظری نسبت به صورتمجلس نیست؟ (گفته شد خیر) صورتمجلس بعد تصویب می‌شود
- بیانات قبل از دستور - آقایان: دولتشاهی - مکی - رفیع - صالح و حائری‌زاده
ویرایش۲- بیانات قبل از دستور - آقایان:دولتشاهی - مکی - رفیع - صالح و حائری‌زاده
رئیس - چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند. آقای دولتشاهی
دولتشاهی - چند روز قبل بیانیه‌ای از طرف چند نفر از دانشجویان کرمانشاهی منتشر و به اکثر از آقایان نمایندگان محترم هم تقدیم کرده‌اند همان روز یعنی فردای آن روز بنده در نظر داشتم که عرایض آقایان را بسمع مجلس شورای ملی برسانم یکی از همکاران محترم بنده را هدایت کرد که قبلاً برویم به تلگرافخانه و از یک اشخاصی جریان را سؤال کنیم از کرمانشاه و بعد بیایم صحبت کنم بنده رفتم تلگرافخانه مجلس دو نفر از آقایان کرمانشاهی را خواستم بتلگرافخانه یکی فرهمند که از مردم بسیار خوش سابقه و پاک کرمانشاه است و یکی هم آقای مرتضی مهدوی مدیر روزنامه آئینه روز وقتی که به تلگرافخانه رفتم گفتند که آقای فرهمند حاضر است ولی مهدوی را نتوانستیم پیدا کنیم پس از سؤال از آقای فرهمند به اندازه کافی بنده آنچه را که باید بفهمم فهمیدم آقای فرهمند بما جواب داد که من روز جمعه درشهر نبودم و جریان را اطلاع ندارم این جواب ایشان برای بنده کافی بود که حتی فرهمند هم در تلگرافخانه آزاد نبود مطلبش را بمن بگوید والا در شهر کرمانشاه یک شهر کوچک شایسته نیست یکی از مردم محترم آن نداند چه واقع شده‌است شب جمعه ساعت ۱۱ تلگرافی از مرتضی مهدوی رسید معلوم شد روز جمعه که دانشجویان و یک عده‌ای از مدیران جراید کرمانشاه و مثل همه جای این مملکت میتینگی داده‌اند، آنجا ریخته‌اند و یک عده از دانشجویان را مضروب و با شدت میتینگ را بهم زده‌اند و یک عده‌ای را حبس کرده‌اند که یک چند نفری از امضاءکنندگان این بیانیه از دانشجویان فراری کرمانشاه هستند (آزاد - استاندار این کار را می‌کند) البته، ببینید چرا باید دانشجویان را حقیقة به این صورت متفرق کنند؟ مگر در تهران و یا هزار فقره میتینگی که در این شهر و سایر ولایات داده‌اند چه عکس العملی دولت نشان داد درقبال آن اینجا جلو مجلس کراراً پنجهزار نفر دو هزار نفر میتینگ دادند (پیراسته - بلندتر) بنده صدایم بیش از این بلند نمی‌شود دراین مملکت و در مرکز مملکت کجا بدانشجویان یک همچو اهانت و صدماتی زدند این همان دانشجویانند که در موقعی که اعلیحضرت همایونی روزی که برای جشن افتتاح به مجلس تشریف فرما می‌شدند ایشان را روی دوششان به این مجلس رساندند این همان دانشجویانند که احترام آنها پیش شاه از همه شماها بیشتر است هر وقت کوچکترین شکایتی دارند مثل اینکه بخانه پدرشان می‌روند مثل اینکه به خانه برادرشان می‌روند اولین دقیقه در خانه شاه جمع می‌شوند اولین دقیقه عرایضشان را بشاه عرض می‌کنند این دانشجویان رجال آینده این مملکتند. این دانشجویان را از حالا با ترس و لرز نباید بار آورد (فقیه‌زاده - کی اینکار را کرده؟) استاندار کرمانشاه (پالیزی -شما غرض دارید استاندار نبوده) بطوریکه فرمودند من غرض دارم صحیح است ولی امیدوارم که اغراض را بسنجید ببینید اغراض چیست؟ بلی غرض اگر کوچک باشد گناه است ولی اگر از هفتاد میلیون تومان تجاوز کرد آن صواب است (ناظرزاده –هفتاد میلیون تومان چیست مانفهمیدیم) (همهمه نمایندگان) (آزاد - بگذارید صحبت کند) (گنجه - موضوع هفتاد میلیون تومان چیست؟) آنراهم عرض می‌کنم این میتینگها این کنفرانسها برای این است که پس فردا همین سالن یک مردمان رشیدی را به خودش ببیند یک مردمان ترسو مثل من پیدا نشوند یک مردمان ورزیده‌ای پیدا بشوند که بتوانند دو کلمه حرف بزنند حالا به این دانشجویانی که این بیانیه را منتشر کرده‌اند با نهایت ظرافت به ما هم حمله کرده بودند عرض می‌کنم آنها راست می‌گویند بنده هم حق دارم بنده سه سال است می‌بینم اکثر از نمایندگان محترم اکثر از آقایان اینجا همیشه برای ولایات وحوزه انتخابیه شان هزار جور داد زدند هزار جور فریاد کشیدند ولی آنچه البته بجائی نرسد فریاد است چه کرده‌اند مگر درهمین مجلس شورای ملی درهمین پارلمان شکایاتی که درموقع زدن آنمدیر روزنامه شد کی گوش کرد چطور شد گفتند که بازرس می‌فرستیم بازرس فرستادند باید حالا البته گفت مثل سابق که می‌گفتند فلانجا همچو سابقه‌ای نبود باید بگوییم درایران هم همچو سابقه‌ای نبود مگر نه بازرس را برحسب پیشنهاد همین استاندار بفرمانداری انتخابش کردند معنی بازرس همین است؟مگر شکیبا عفیفترین عضو فرهنگ این مملکت که همه او را می‌شناسند برای دفاع از شرافت یک محله آسوری از آنجا آواره نشد و منفصل نشد؟ (فقیه‌زاده - شکیبا بسیار مرد شریفی است) آقایان من چه بگویم آقایان محصلینی که این بیانیه را امضاء کرده ایدمن از آن می‌ترسم که فردا پدر شما از کرمانشاه تلگراف کنند که ابوالفتح دروغ گفت برای چه؟برای اینکه تحت فشار است تحت مضیقه‌است کسی از تلگرافخانه بمانتوانست بگوید فردا پدر شما تلگراف می‌کند که این مطالب دروغ است فردا کسان شما اظهاررضایت می‌کنند بنده چه بگویم اینجا ناچارم که بخود جناب آقای صمصام مثل یک پدر مثل یک برادر بزرگتر نصیحت کنم عرض کنم جناب آقای استاندار اینمملکت نسبت بیک عده از خوانین محترم بختیاری حقشناس است خانواده مرحوم اسعد بمشروطیت به آزادی این مملکت خدمت کرده‌اند ولی درعین حال بدانید که درهمانروز هم دو احساس متضاد بود بین مردم که حتی بین رجال و بزرگان خود بختیاری هم این اعمال به اصطلاح قابل عفو و بخشش نبود کراراً درمحضر مرحوم سردار اسعد نسبت بحکومت‌های بختیاری خودش ملامت می‌کرد خودش تنقید می‌کرد آقا نگذارید آن احساسات خوب از بین برود وآن احساساتی که مردم ازحکومتهای بختیاری دارند تجدید شود خود کرمانشاه سابقه خوبی از حکومتهای بختیاری ندارد درخود کرمانشاه هنوز سابقه مرحوم امیر افخم باقی است بهتراین است که یک قدری اعمالتان را اصلاح بکنید تا یک منطق ثابت قدیمی نشود و یک کسی مثل من این جا پشت تریبون بدولت و بهر کسی که این کار را می‌کند نگوید اگر مملکت خواهی
آراسته - مده کار معظم بنوخاسته
بعضی از نمایندگان - احسنت
رئیس- سه دقیقه وقت ایشان باقی است که به آقای مکی داده‌اند
مکی - بنده عرض زیادی ندارم نامه‌ای به مجلس شورای ملی نوشته شده‌است ازدانشجویان علوم دینیه راجع به ملی شدن صنعت نفت اینها را بنده آوردم پشت تریبون تقدیم مقام ریاست کنم که دراطراف این موضوع هرچه از اطراف و شهرستان‌ها رسیده دریک پرنده بخصوصی که سند افتخار ملت ایران خواهد بود ثبت شود.(آزاد - صحیح است) این هم یک کاغذی است نوشته‌اند تراش کارهای تهران که تقاضای ملی کردن صنعت نفت را کرده‌اند اینها یک کاغذهایی است که امضاء کرده‌اند از تهران فرستاده‌اند تقاضای ملی شدن صنعت نفت را کرده اند(آزاد - برای ملی شدن صنعت نفت تمام ملت ایران موافقند) اینهم یک تلگرافی است که از اصفهان فرستاده‌اند وتقاضای ملی شدن صنعت نفت را کرده‌اند (قبادیان - برای ملی کردن صنعت نفت تمام ملت ایران درواقع موافقند)امیدوارم موفق شوند اگر تمام ملت ایران یک چیزی را خواستند محال و ممتنع است که هیچ قدرتی بتواند از امال و افکار وخواسته‌های ملت ایران جلو گیری بکند (صحیح است) اینهم یک کاغذی است از اراک فرستاده‌اند و می‌خواستند ببرند به تلگرافخانه گفتند تلگرافخانه ممانعت می‌کند و بوسیله پست امضاء کرده‌اند وفرستاده‌اند اینها هم تقاضای ملی کردن صنعت نفت را کرده‌اند این هم یک کاغذی است راجع بمنع مشروبات الکلی تقاضا کرده‌اند که کمیسیون زودترراجع به این موضوع اقدام بکند این کاغذ از بندر پهلوی است راجع بمنع مشروبات الکلی (دکتر سید امامی - درکمیسیون بهداری طرحش تهیه شده) همه اینها را بنده تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس - آقای رفیع
رفیع - اخیراً البته به اطلاع آقایان محترم رسیده که درباب اختلاف موضوع کشمیر و پاکستان بانهایت کوشش و جدیت آن دو دولت اسلامی توصیه سازمان ملل متحد و شورای امنیت نموده‌اند و با کمال تاسف نتیجه مطلوب حاصل نشده (صحیح است) واین موضوع علاوه براینکه ازنظر اسلامی مهم است وماها درغم و شادی خود را شریک دول اسلامی می‌دانیم (صحیح است) از نقطه نظر آرامش وتامین صلح جهانی هم اهمیت بسزائی دارد (صحیح است) حالا آقای انتظام نماینده ایران موقعیت محترمی درآنجا دارند (صحیح است) مخصوصاً باید استحضار حاصل کنند که دراین موضوع نهایت جدیت را لازم است مبذول داشته و اهتمام نمایند (صحیح است) که نظریات عموم مسلمین جهان مخصوصاً هموطنان عزیزشان با خواست خداوند یکتا در پیشرفت مقاصد اصلاحیه برادران اسلامی درمحیط صلح و صفا و یگانگی دریغ ننموده و ما نمایندگان مجلس شورای ملی را به آرزوی قلبی که سعادت و عظمت عموم مسلمین و تامین صلح دنیا است نایل دارند (صحیح است) مخصوصاً از مقام ریاست محترم تقاضا دارم مراتب را بوزارت امور خارجه تذکر دهند که بفوریت این مذاکرات را به استحضار ایشان برسانند تا در این موضوع نهایت جدیت را در حل موضوع بیش از پیش مبذول داشته و ما را متشکر دارند. (صحیح است) از موقع هم استفاده می‌کنم راجع به منع استعمال مسکرات از تمام ولایات تقاضاهائی رسیده (صحیح است) گویا این لایحه بکمیسیون بهداری رفته (یک نفر از نمایندگان – تصویب شده) و در آنجا تصویب شده‌است خواهش می‌کنم که زودتر تمام شود برای اینکه اگر چنانچه این مذاکرات نشده بود شاید این اندازه فحشاء در تهران و سایر نقاط زیاد نمی‌شد از روزی که این مذاکرات بعمل آمده، بدتر شده‌است من خواهش می‌کنم کمیسیون تصمیم بگیرد و یک یادگاری از خود برقراربگذارد (صحیح است) موضوع دیگر راجع بصدور پنبه‌است همانطور که در سنا نمایندگان سنا تذکر دادند آقایان برای گرفتاری نتوانستند تذکر بدهند یکی از کارهای بزرگ ما صادرات این مملکت است همه باید کمک کنیم که صادرات ما زیاد بشود (صحیح است) برای خاطر یک عده قلیلی جماعتی را نباید محروم کرد (صحیح است – احسنت) آزاد – جناب آقای رفیع باقی وقت تان را به بنده بدهید
رفیع – به آقای صالح داده شده.
رئیس – آقای صالح
صالح – امروز مشکل مطبوعات انشاء الله بنحو رضایت بخشی حل می‌شود و مجلس شانزدهم با پشتیبانی از مبارزه شرافتمندانه مدیران جراید ملی عقربک ساعت رادرواقع برمیگرداند بهمان آزادی مطبوعات که در اثر انقلاب مشروطیت نصیب ایران گردید وبدوره عملیاتی که دولتهای غیر ملی برای محدود ساختن آزادی مطبوعات مرتکب شده خاتمه می‌دهد واین یکی از یادگارهای بزرگ و پرافتخار دوره شانزدهم قانونگذاری خواهد بود(صحیح است) بهمین جهت از همکاران محترم تقاضادارم حتی المقدور پیشنهادهایی راکه فرموده‌اند مسترد بدارند و صرف نظر کنند تازودتر به اینکارخاتمه داده شود ملت ایرن امیدوار است دراین فاصله که به انقضای مدت مجلس باقیمانده‌است دوره شانزدهم موفق شود چند خدمت مهم دیگر از قبیل اعلام ملی شدن صنعت نفت – واصلاح قانون انتخابات والغای مقررات ظالمانه حکومت نظامی – وامثال آنرا نیز انجام دهد. و به این طریق مهم ترین دوره‌های مجلس شورای ملی خواهد بود. (نمایندگان انشاءالله) متاسفانه دولت بعملیات خود راجع به فشار وارد ساختن به مطبوعات ادامه می‌دهد مثل اینستکه اخیراً آقای احمد انوری مدیر روزنامه پرخاش را توقیف نموده شماره‌های روزنامه را جمع کرده و مجلس شورای ملی به این عملیات شدیداً معترض می‌باشد. درعین حال عمل مجلس راجع بمطبوعات بسیار شایان تحسین ومورد توجه می‌باشد آقایان نمایندگان محترم تصدیق می‌فرمایند که برای کشور ایران امروز موضوعی مهم تر از مسئله نفت نیست وهرگاه این مسئله بنحوی که مورد اراده وتمایل ملت یران می‌باشد حل نگردد یعنی دست شرکت غاصب نفت ازذخائرملی ایران قطع نشود بیم آن می‌رود که هرآن اوضاعی را ایجاد نمایند واین قبیل زنجیرها را مجدداًبدست و پای ملت ایران به بندند. بنابراین درعین کمال خوشوقتی ازجریانات راجع به آزادی مطبوعات ملت ایران نگران موضوع نفت می‌باشد و نسبت بهرعملی که از طرف هیئت حاکمه دراین خصوص انجام می‌شود بچشم اضطراب می‌نگرد و اکنون اینطور خیال می‌کند در مقابل نهضت بزرگی که در سرتاسر کشور برای ملی شدن صنعت نفت ایجاد شده شرکت در صدد است بهروسیله شده احساسات مردم را خاموش و موضوع نفت را از جریان طبیعی خارج نماید تا مجدداً در موقع مساعد بنفع خود آنرامطرح نمایند. استرداد لایحه از طرف وزیر دارایی با آن طرز عجیب را مردم ایران جزو همین نقشه می‌دانند و اکنون هم عقیده دارند موضوع نامه نخست‌وزیر برای ایجاد یک کمیسیون جدید جزو همین نقشه‌است. حقیقت با بودن کمیسیون قانونی مخصوص نفت چه احتیاجی به کمیسیون جدید داریم؟ مگر نمی‌توانند آقایان وزراء و سناتورها تشریف بیاورند با همین کمیسیون تشریک مساعی نمایند؟ بعلاوه خارج کردن موضوع نفت از جریان طبیعی و بردن آن به یک کمیسیون دیگر خلاف صریح قانون اساسی است (صحیح است)
در جلسه خصوصی مجلس شورای ملی بنده این موضوع را عرض کردم و الان هم در محضر آقایان تکرار می‌کنم همین اصل ۳۶ قانون اساسی است هر یک از وزراء می‌توانند مطلبی راکه به مجلس اظهار کرده در هر درجه‌ای از مباحثه که باشد استرداد کنند مگر اینکه «خواهش می‌کنم به این مگر توجه بفرمایید»مگر اینکه اظهار ایشان بتقاضای مجلس بوده باشد اظهار ایشان یعنی اظهار وزراء دراین صورت استرداد مطلب موقوف بموافقت مجلس است هیچ تردیدی راجع بعبارت این اصل قانون اساسی نیست مطلبی که عمل شد مبتنی بود بریک تصمیمی از طرف مجلس شورای ملی و آن قانون مهر ماه ۱۳۲۶ که دولت را مکلف کرده‌اید برای استیفای حقوق ملت ایران اقدام نماید دولت بنظر خودش اقدامی که بدستور مجلس کرده این بود که آن لایحه کذائی را به مجلس آوردند و کمیسیون مخصوص نفت آن را رد کرد و اینگونه احساسات در خارج مجلس پیدا شد، که بعد وزیر دارایی با آن طرز عجیب آن لایحه را مسترد داشت و مجلس شورای ملی در جلسه اخیر به اتفاق آراء تصمیم قانونی اتخاذ فرمودند دایر بعدم تصدیق اظهارات وزیر دارایی و مردود شناختن بیانات ایشان (نمایندگان – صحیح است) که یکی از اظهارات ایشان که از طرف مجلس مورد تصدیق واقع نشد و صریحاً به اتفاق آراء نمایندگان محترم رد گردید همان موضوع استرداد لایحه‌است پس این قسمت اخیر که اصل ۳۶ می‌گوید با موافقت مجلس باید باشد این موضوع انجام نشده‌است یعنی مجلس با استرداد لایحه نفت موافقت نکرده‌است (نمایندگان - صحیح است) بنابراین تردیدی باقی نیست که موضوع نفت همانطور دردستور مجلس شورای ملی باقی خواهد بود (نمایندگان – صحیح است) و پس از اینکه انشاء الله موضوع مطبوعات امروز خاتمه پیدا کرد از ریاست محترم مجلس استدعا می‌شود بنده این تقاضا را از طرف خودم و یک عده زیادی از همکاران خودم دارم که ایشان طبق همین اصل ۳۶ قانون اساسی موضوع گزارش کمیسیون مخصوص نفت را که در دستور هست بجریان بگذارد و بعد از یکی دو جلسه که صحبت دراطراف آن خاتمه پیدا کرد برای شور دوم بکمیسیون مخصوص نفت برود و همانطور که عرض کردم هر مشورتی که دولت یا نمایندگان محترم سنا یا اشخاص دیگر می‌خواهند بکنند دراین موضوع در کمیسیون قانونی که بدستور مجلس شورای ملی و با رای مجلس تشکیل شده‌است بفرمایند، عرض دیگر بنده موضوع بیانات آقای نخست‌وزیر در جلسات خصوصی مجلس است که قسمتی از آن را در یکی از جلسات مجلس سنا هم تاکید کردند راجع بعضی کارخانجات من جمله کارخانه سیمان می‌باشد که آن اظهارات جناب آقای نخست‌وزیر هم مورد تصدیق ملت ایران نیست و کانون مهندسین هم که از یک اشخاص تحصیل کرده و لایق تشکیل شده‌است دراین موضوع شرحی بعنوان نامه سرگشاده خطاب به آقای نخست‌وزیر نوشته‌اند که رو نوشت آنرا برای تقدیم به مجلس شورای ملی به بنده تسلیم نموده‌اند و بنده یکی دو قسمت از این گزالرش را قرائت می‌کنم و عین نامه را تقدیم ریاست محترم خواهم کرد، درقسمت مربوط به کارخانه سیمان می‌نویسند، کارخانه سیمان که در سال ۱۳۱۲ تاسیس و در سال ۱۳۱۷ با ایجاد کارخانه جدید ۲۰۰ تنی توسعه یافته‌است از ابتدای تاسیس بدست مامورین ایرانی اداره شده و در سال‌های قبل از شروع جنگ جهانی بحد اکثر ظرفیت تولیدی خود کار کرده و چندین برابر ارزش خود را نیز مستهلک کرده‌است این وضع بهره برداری تا سرایت جنگ جهانی بکشور ایران و حمله متفقین به این کشور ادامه داشت و از آن پس درنتیجه مسدود شدن راه‌ها وعدم امکان تهیه هرگونه وسایل یدکی برای یک چنین صنعت سنگین و بخصوص آشفتگی ودرهم ریختگی اوضاع کشور از هر نقطه نظر و ضعف دولتها و تحمیلاتی که از نظر کارمند و کارگر وفروش سیمان بقیمت ثابت آنهم برای استفاده رسانیدن به اشخاص که با مردم ذی نفوذ ودولتها بست و بند داشته رفته رفته وضع کارخانه رو بخرابی رفت چنانچه در سال ۱۳۲۶ اگر توجه به موقع متصدیان بانک صنعتی و فداکاری و جدیت قابل تحسین مهندسین و کارمندان فنی کارخانه نبود بکلی آن دستگاه از کار افتاده و امروز بیش از آهن پاره‌ای نمی‌بود در نتیجه جدیت مهندسین و کارمندان از طرفی و تقلیل فشارها و تحمیلات دولتی از طرف دیگر و بالاخره امکان وارد کردن پاره‌ای وسایل و ماشین آلات یدکی از سال ۱۳۲۶ تا کنون وضع کارخانه منظماً رو ببهبودی رفته و کارخانه‌ای که درمواقع بحران جنگ جهانی بیک پنجم ظرفیت خود رسیده بود مجدداًمیزان تولید متوسط روزانه خود را به ۲۰۰ تن رسانیده و توانسته‌است با این عمل علاوه تامین هزینه‌های سنگینی که بر کارخانه تحیل گردیده و هنوز هم آثار آن هویدا است درظرف ۹ ماهه سال جاری ۳۵ میلیون ریال هم سود نشان می‌دهد این یک قسمت بود «بنا بمراتب بالا نه تنها توانائی دستگاه فنی کشور جای هیچگونه نگرانی باقی نمی‌گذارد بلکه امیدواری و اطمینان کامل حاصل است که در صورت تشریک مساعی صادقانه دستگاههای اداری و رفع مضیقه‌های مالی فعلی کلیه دستگاههای تولیدی کشور بنحو احسن مورد استفاده و بهره برداری کامل قرار خواهد گرفت و وضع اقتصادی کشور را مرتباً رو به بهبودی خواهد برد. یکی دیگر از مندرجات این نامه این است
- ۱ – معنی اداره کردن یک صنعت توسط کشوری این نیست که کلیه امور مربوط به آن صنعت صرفاً بوسیله موسسات و افراد خود آن کشور انجام شود کما این که قسمت اعظم تاسیسات تصفیه خانه آبادان که توسط یک شرکت انگلیسی بهره برداری می‌شود در آنچه که مربوط به نفت می‌باشد بوسیله کارخانجات و متخصصین آلمانی و امریکایی انجام و بهره برداری آن بکارمندان انگلیسی شرکت نفت آموخته شده‌است و همچنین راه آهن سرتاسری ایران که از لحاظ عظمت مشکلات فنی از شاهکارهای دنیا می‌باشد و همیشه بعنوان یکعمل واقدام و ابتکار ملی شناخته شده‌است دربادی امر توسط مهندسین و کارشناسان وحتی مقاطعه کاران خارجی شروع شده و بتدریج کلیه آنان جای خود را به افراد و دستگاههای ایرانی تسلیم نموده‌اند بطوری که فعلاً ساختمان راه آهن‌های مشهد و تبریز بدست کارمندان فنی و مقاطعه کاران ایرانی اداره شده و تمام مراحل تعیین سیر و نقشه برداری وتهیه طرح موقتی و قطعی و برآورد و نظارت و ساختمان و تحویل وریل گذاری و غیره بدست افرادمهندسین و کارشناسان ایرانی انجام می‌شود
- ۲ – چنانچه درقسمت اول این برنامه اشاره شد اکثر کارخانه‌های دولتی و غیر دولتی و دستگاههای فنی اکثر کارخانه‌های دولتی و غیردولتی و دستگاههای فنی کشور که در۲۰ سال اخیر درایران احداث شده وتمامی آنها کارخانجات ملی و یا شخصی و درحال ایرانی تلقی می‌شوند ودر ابتداء بوسیله کارکنان ومهندسین خارجی دایر و ببهره برداری گذارده شده‌است با افزایش تعدادمهندسین ایرانی که درمدارس داخله وخارجه تربیت شده ودر اثر تجربه‌ای که گروه کارکگنان و کارگران فنی ضمن عمل دریافته‌اند امروز تمامی آنها مانند راه آهن، آبیاری، راه شوسه، ساختمان راه آهن، کارخانجات قند و نساجی وغیره که مجموع آنها معادل چندین برابر تصفیه خانه و دستگاه بهره برداری نفت جنوب می‌شود صد درصد بدست ایرانی‌ها اداره گردیده و همچنین گردش وسر پا ماندن این دستگاههای فنی با وجودمشکلات سیاسی و اداری بی مانندی که دولتهای ما مسئول مستقیم آن می‌باشند و بالاخره نرسیدن لوازم یدکی و مواد اولیه لازم برای آنها بخصوص درمدت ۷ ساله جنگ جهانی بهترین شاهد استعداد و لیاقت ایرانی می‌باشد و خوشبختانه روز به روز هم کمیت و کیفیت کارکنان فنی ومهندسین ایرانی رو به افزایش و بهبودی بوده و چنانچه درابتدای نامه به آن اشاره شد آثار بارز آن نیز هم اکنون در سراسر دستگاههای تولیدی کشور هویدا شده‌است از این قبیل مطالب خیلی قابل توجه در این نامه هست که چون نمی‌خواهم وقت جناب همکار محترم خودم را بیشتر بگیرم قناعت می‌کنم بتقدیم این نامه بجناب آقای رئیس
رئیس – آقای حائری‌زاده بفرمایید
حائری‌زاده - هر دم از این باغ بری می‌رسد تازه تر از تازه تری می‌رسد دستگاه تخریبی این کمپانی علیه السلام یکی دو تا ده تا صد تا نیست و مثل موریانه در حیات جامعه ایرانی مشغول تخریب است ۱۵۰ سال است که مشغول تخریب هستند قبل از این خارجی‌ها بودند ۵۰ سال است که این کمپانی عامل موثر است و هرچه مردم هوشیار تر بیدارتر برای مطالبه حقوق حقه خودشان حاضر تر می‌شوند فعالیت آنهابرای تخریب بیشتر می‌شود توقیف جراید با اینکه یک عده از آقایان مدیران جراید دراینجا متحصن هستند که حقوق حقه خودشان که آزاذی قلم باشد بگیرند و مجلس سنا و شورا هم هر دو به آنها کمک می‌کنند درعین حال دولت مشغول کار خودش است و روزنامه‌ها را توقیف می‌کند مدیر هایشان را حبس می‌کنند روزنامه مصلحت روزنامه ایست که وارد سیاست روز نیست طرفدار صلح عمومی جهان است وروی آن موضوع مشغول چیز نوشتن است روز نامه چاپ شده‌اش را گرفته‌اند برده‌اند در شهربانی توقیف کرده‌اند اجازه منتشر شدن آنرا هم دیگر ندادند، یک روزنامه دیگری است که آنهم روزنامه مهرگان است این روزنامه مال اندسته از لیسانسیه‌هایی است که برای خودشان اتحادیه‌ای دارند جامه‌ای دارند مطالب فرهنگی را در آنجا حلاجی می‌کنند (اللهیار صالح – بسیار روزنامه خوبی است) این روز نامه هم نیست گویا هفتگی باشد و آنرا هم یک عده فضلائی هستند که اداری می‌کنند و آنرا توقیف کرده‌اند، روز نامه پرخاش است که مدیرسش را هم گرفته‌اند و حبس کرده‌اند (فرامرزی – هرکه با مردم پرخاش کند مجازاتش همین است) این اطلاعاتی است که از تهران می‌رسد اما راجع بخارج، پشت همین تریبون بنده راجع بحکومت‌های نظامی صحبت کردم جناب آقای نخست‌وزیر وقت هم که هنوز هم شنیده‌ام استعفا نکرده‌اند و سر جای خودشان هستند با وزیر جنگ خودشان این جا صحبت کردند و اعلام کردند که ما حکومتهای نظامی مخصوصاً آبادان را منحل می‌کنیم، لغوش می‌کنیم، یکی از آقایان تقاضا کرد که اصفهان را هم لغو بکنید قول دادند که آنرا هم الغاء می‌کنیم بهمان نشانی شدت حکومت نظامی بیش از پیش شده برای فشار بکار گرها و کسانی که مطالبه حقوق حقه خودشان را می‌کنند وقتی رئیس دولت و وزیر مسئول در مجلس رسماً یک موضوع را می‌گوید فردا معلوم می‌شود دروغ است یا وزیرش عاجز بوده‌است نتوانسته‌است دراین نقطه اعمال قدرت کند یا دروغ گفته‌است در هر دو صورت باید فکری برای بدبختی مملکت کرد با این مشکل بار مملکت بمنزل نمی‌رسد درکرمانشاه درکابینه سابق بود خیال می‌کنم دراینجا خیلی بحث شد از وضعیت فشاری که به ارباب قلم آنجا وارد شده بود یک عملیات شرم آوری انجام شده بود وزیر وقت آمد وعده داد که بازرس می‌فرستد، اصلاح می‌کند، چنین می‌کند حال ما یک اخبار عجیب و غریبی می‌شنویم دیشب سحر دیدیم آقای دولتشاهی آمده‌است ومی گوید مذاکرات حضوری که با کرمانشاه داشتند آنهاجرات نمی‌کردند مطالب خودشانرا درتلگرافخانه کرمانشاه بگویند به این شکل بر مردم فشار وارد می‌شود که چرا مطالبه حقوق حقه خودشان را می‌کنند چرا می‌گویند کمپانی غارتگر دراین مملکت حقوق این ملت راباحقه بازی می‌برد یک تلگرافی از طرف آیت الله کاشانی به آن استاندار محترم شده‌است که بنده بعرض آقایان میرسانم، جناب آقای جهانشاه صمصام استاندار غرب، دراین موقع که عموم ملت ایران هم آهنگ برای استیفای حقوق خود از غاصبان نفت قیام کرده‌اند بقرار معلوم بدستور شما و شهربانی جمعی مردم و ارباب مطبوعات را مزاحم وتوقیف نموده‌اید عده‌ای فراراً بمرکز آمده‌اند واز ابراز احساسات سایر مردم جلو گیری می‌نمائند مگر شما عمال انگلیس و ایران مستعمره او است که بر علیه مصالح ملت و مملکت قیام نموده اربابان غاصب نفت را حمایت می‌نمایید اربابان انگلیسی عمده نفوذ خود را در دنیا و ایران از دست داده و بقیه را هم از دست رفته بدانید با این وصف عواقب خدمتگذاران ایرانی آنها خوب نخواهد بود. سید ابوالقاسم کاشانی. این وضع دستگاه مملکت ما است یکی از موریانه‌هایی که افتاده‌است بحیات امنیت مملکت و مملکت ما را به خطر انداخته موضوع دادگستری مااست چندی پیش در زمان حکونمت شاه سابق قانون آوردند استقلال قضات را که در قانون اساسی تصریح کرده‌است که قوه قضائیه را همه‌اش قوه قانونگذاری و قوه مجریه قرارداده یک تفسیری کرده و ضربت عظیمی به آن دستگاه وارد شد (صحیح است) حالا بحث گذشته را نمی‌کنم کم کم مرور زمان شده‌است و دستگاه قضائی ما تقریباً فلج شده به این ترتیب آمدند آن اصل را تفسیر کردند که معنی این که یک قاضی را نمی‌شود تغییر داد این نیست که بگوید این اطاق بنشین ممکن است قاضی بگوید که دراین اطاق که در تهران نشسته‌ای پاشو برو بندر عباس و این تغیر شغل نیست و دخالت دول در قوه قضائیه نیست اگر یک قاضی که در تهران نشسته‌است وزارت دادگستری به او ابلاغ کند که شما برو بندر عباس قضاوت کن مانعی ندارد این تفسیر در زمان آن جنت مکان آمد و در این مجلس گذراندند (اردلان ـ مجلس رای نداد کمیسیون قوانین دادگستری رای داد) خوب مع الواسطه رای دادند بالاخره یا از جنایات دوره سابق است این مسئله فلج کرده‌است کار قضائی را که قاضی بدبخت فکر بکند وقتی که یک قوی و ضعیف طرف هستند در پیشگاه محکمه آمدند من اگر این شخص مقتدر را زیر پا بگذارم که چرا تهدید کرده و محکومش کنم فردا جایم بندر عباس است بنابراین این شخص طفره می‌رود مسامحه می‌کند خیلی آدم خوبی باشد تمارض می‌کند که عضو علی البدل شود (فرامرزی – برای زمستان بندر عباس جای خوبی است) اصلاً یک تغییراتی داده شده‌است که با هیچ اصلی درست درنمیاید دو نفر از روسای شعب دیوان کشور را بدون اینکه با آنها مشورت کرده باشند جلب رضای آنها شده باشد و موافقت کرده باشند به آنها گفته‌اند شما بیایید رئیس استیناف باشید از حیث رتبه و مقام مساوی است با مستشار تمیز آن قانون علییه السلام را هم اگر بخواهند اجراکنند و بگویند پست قاضی را تغییر می‌دهم، رئیس شعبه تمیز را نمی‌شود تنزیل درجه داد و بگویند که تو برو رئیس استیباف آذربایجان یا خراسان باش این موریانه‌ای که افتاده‌است در دسستگاه قضایی دیگر امنیت دراین مملکت نخواهد بود تمام قضات حساب کار خودشان را می‌کنند می‌خواهند معاش کنند یا فکری می‌کنند که بروند دنبال رمالی و حمالی حساب خودشان را می‌کنند یا رسماً می‌شود مثل مامورین تامینات که برای هر کسی بگویند دو سیه بساز دوسیه می‌سازد ودر این مملکت باید صریحاً بگویم و اعلام خطر کنم که دیگر امنیت قضایی با این جریانی که هست نیست ما اگر میل داریم سرمایه داران دراین مملکت سرمایه‌اشان را خارج نکنند و بیک مملکت دیگر نفرستند ودر این مملکت زندگی کنند باید اول قاضی خوب داشته باشیم، قاضی خوب تا مقامش استحکام و استقرار نداشته باشد شما نمی‌توانید تهیه کنید هرچه حقوق هم زیاد بدهید هر چه مدرسه درست کنید نمی‌توانید با این تزلزلی که دردستگاه قضائی پیدا شده‌است توقع داشته باشید قاضی خوب پیدا شود یکی از موضوعاتی را که خواستم عرض کنم، جناب دکتر شایگان، جناب صالح رفقا در این موضوع توضیح خیلی مفصلی دادند من بطور خیلی مختصر برگذار می‌کنم و آن موضوع دستور مجلس است دستور مجلس، گزارش کمیسیون نفت بود و ناطقین نطق خودشان را کرده بودند نوبت آقای صالح بود و بعد از ایشان نوبت بنده بود که دراین خصوص صحبت کنم یک جمله معترضه‌ای این جا پیدا شد یک نامربوط‌هایی که از طرف دولت نوشته بودند که در پشت دراین تریبون خواندند آن لایحه‌ای که بعقیده خیلی‌ها کمپانی نفت تهیه کرده‌است و دولت حامی آن لایحه بوده‌است و در پشت تریبون آورد و قرائت شد. مجلس هم یک تودهنی به آن زد و گفت آن مردود است یک جمله معترضه اینجا پیدا شد حالا باز برمی گردیم به اصل مطلب خودمان که دستور مجلس ما حقاٌ همان موضوع نفت است و نوبت نطق آقای صالح است و بعد هم پیشنهادات را آقایان تقدیم خواهند کرد و در کمیسیون نفت هم تکلیف این پیشنهادات معلوم خواهد شد و گزارش ثانوی به این مجلس خواهد آمد دراین وضوع شرح و بسطی لازم نیست که متمم اصل ۳۶ قانون اساسی معنایش چیست، تکلیف لوایح معوقه‌ای که درآیین‌نامه نوشته چیست دیگر دراطراف این چون بحث شده دیگر من بحث نمی‌کنم فقط یک چیز هست که خیلی موجب شد من بیایم این جا وقت آقایان را بگیرم موضوع تقاضای مضحک جناب آقای نخست‌وزیر است که ایشان برای طفره و تعلل و برای اینکه مسئولیت لوث شود برای اینکه وقت مملکت تضییع شود و از این ستون به آن ستون برای کمپانی فرج است شنیده‌ام ودرروزنامه‌ها هم دیده‌ام که مراسله‌ای نوشته‌اند یکی به مجلس سنا و یکی بشوری که هرکدام سه نفرتعیین کنند بفرستند بیایند این جا مشاور باشند اگر مشاور مطلع می‌خواستند در وزارتخانه‌هاشان داشتند در خارج بود ژیدل را استخدام کردند برای مشاوره که داشتند آقایان که مدافع کمپانی نفت نیستند بعقیده من مجلس باید فوری مراسله را رد کند بدولت که تو نوشتن چنین مراسله‌ای را نداری، مجلس شورای ملی به دولت در مهر ماه ۲۶ تکلیف کرد که شما برو برای استیفای حقوق ملت ایران اقدام بکن در این فاصله دولتها مسامحه کردند، استیضاح شدند من فراموش نمی‌کنم چندین جلسه آقای عباس اسکندری در این موضوع دولت را استیضاح کرد و مجلس شورای ملی پذیرفت این حرف را که دولت با اینکه مقصر نیست عجاله مسکوت می‌گذاریم تا به بینیم بعد چه می‌شود تا بالاخره بیک کثافت کاریهائی آخر رسید یک لایحه‌ای که بر حسب امر و فشار مجلس دولت آورد و دراین جا باید تکلیف دولت معلوم شود که دولت چه باید بکند. دولت برود و بگوید که این قرارداد الحاقی را لازم نداریم به همان چند شیلینگی که در دوره دیکتاتوری قبول کردیم ما قانع هستیم؟ و شما چون خیلی زحمت کشیده‌اید ما قانع هستیم و دیگر حرفی نداریم، دولت برود بگوید که یک شیلینگ دیگر اضافه بدهید بعد لایحه آنرا بیاورید در مجلس دولت بگوید که ملی بشود؟ دولت بگوید که نصف بما بدهید نصف به آنها، دولت چه بگوید؟ دستور دولت را باید مجلس معلوم کند (صحیح است) از کمیسیون ما می‌خواستیم که دستور برای دولت معلوم بکنیم پیشنهاداتی هم دراین موضوع شد ولی بعضی از آقایان دراین کمیسیون خاص گفتند که وظیفه ما فقط برای تعیین رد و قبول است اگر مجلس به ما ارجاع کرد ما آنوقت در این موضوع بحث می‌کنیم یک پیشنهادی شد درانجا گفتند که مذاکرات حالا که برد لایحه دولت رسیده گزارشش را به مجلس می‌دهیم بعد پیشنهاداتی که از طرف مجلس شد در کمیسیون رویش بحث می‌کنیم هر نظری که مقتضی شد گزارش می‌دهیم به مجلس و پیشنهادات جورواجور نمودند بعضی از آن پیشنهادات بنظرم خیلی بنفع ایران بود پیشنهادی که ما داشتیم برای ملی شدن نفت بود و پیشنهاداتی که دیگران داده بودند که چند مرتبه بهتر از وضع فعلی است در هر صورت باید تکلیفی برای دولت معلوم کرد و مرکز صالح که این تکلیف را معلوم می‌کند مجلس شورای ملی است (صحیح است) فعلاً به احترام مطبوعات و این که مدیران روزنامه‌ها در مجلس متحصن هستند من تقاضا می‌کنم که لایحه مطبوعات تمام شود ولی الساعه در دستور گذاشته شود و ان جمله معترضه هم که از بین رفت من تقاضا ندارم که آن موضوع مطبوعات را از دستور خارج کنند و آن را جلوتر بگذارند (صحیح است) من تقاضایی که دارم این است که آقایان از پیشنهادات خودداری کنند چیزی نیست این لایحه مطبوعات (صحیح است) این لایحه گفته‌است غیر از قانون محرم ۲۶ بقیه قوانینی که روی منافع خصوصی گذشته لغو است (صحیح است) (فرامرزی – بسیار قانون جامعی است) این تمام بشود و بعد برگردیم روی دستور خودمان که نتیجه‌ای که بدرد بخورد عاید بشود آقای از آزاد من وقت می‌خواستند اگر از وقت من فاضلی دارد تقاضا می‌کنم که بایشان بدهید
آزاد – آقای رئیس وقتی باقی مانده‌است از آقای حائری‌زاده؟
رئیس – سه دقیقه هم زیاد صحبت کردند
- بیانات آقای گنجه بعنوان ماده ۹۰ آیین‌نامه
ویرایش۳ – بیانات آقای گنجه بعنوان ماده ۹۰ آیین‌نامه
رئیس – وارد دستور می‌شویم. آقای گنجه‌ای گنجه‌ای در جلسه گذشته درغیاب من جناب اقای مکی یک صحبتی کردند که شاید بنده عمداً مجلس را ترک کردم و یا این که من راضی نبودم به آن طرحی که درباره آقای فروهر طرح شده بود رای بدهم (فرامرزی – چه مانعی دارد که راضی نباشید) اجازه بدهید به این حرفها می‌رسیم درصورتی که بنده بسه فورییت این طرح رای دادم و بعد برای یک کار فوری که بنده را خواسته بودند رفتم ودربرگشتن همین آقای فرامرزی که حالا فرمایش می‌فرمایند، بنده را دم درب مجلس که از ماشین پایین می‌آمدم ودوباره آمدم درمجلس دیدند (فرامرزی – صحیح است) حالا این مطلبی است که خواستم موضوع روشن بشود ولی مطلب بنده یک موضوع دیگری است راجع به خودم نیست و می‌خواستم اگر ممکن می‌شد این مدافعه از خودم و مجلس را برای جلسه دیگر بگذارم ولی تحملش را نتوانستم بکنم برای اینکه امروز موضوع قانون مطبوعات مطرح است و تمام آقایان نمایندگان بالاتفاق حاضر شدند که این قانون مطبوعات را امروز و یا در این جلسات تمام بکنند و من نبایستی موجب بشوم که یک تشنجی ایجاد شود (عده‌ای از نمایندگان – صحیح است) متاسفانه احترامی که ما به اقلیت قائل هستیم و مخصوصاً به یک عده معتنابهی از اقراد اقلیت که شخصاً آنها را اشخاص محترم و مفید می‌دانیم و از نظر اصول پارلمانی هم وجود یک اقلیتی را لازم می‌دانیم باعث شده‌است که جناب آقای مکی از این موقعیت سوء استفاده می‌کند و علیه اکثریت مجلس و دولت و هر چه ایرانی است بکار می‌برند. هیچ یادم نمی‌رود از پشت همین میز بکرات بمقام ریاست توهین کردند توهینهای خیلی شدید و از پشت این تریبون به مجلس شورای ملی یک لغتی ذکر کردند که من خجالت دارم آنرا بگویم و همه آقایان آنرا شنیده‌اند تکرارش جایز نبیست و من نمی‌توانم آن را تکرار کنم زیرا آنجائی که ایشان فرمودند جائی است که شایسته خودشان است شایسته آقایان نیست (مکی – چه میگوئی؟من هم می‌گویم، ماده ۹۰، موضوع مصاره تبریز را می‌گویم) (بعضی از نمایندگان – آقای گنجه‌ای مجلس متشنج می‌شود، کافی است) خواهش می‌کنم اجازه بفرمایید این موضوع من نیست موضوع مجلس است آزادی را درمجلس از بین برده‌اند (صحیح است) هیچکدام نمی‌توانند از جایشان بجنبند آقایان هیچکدام آزادی گفتن عقیده شان را ندارند شما چرا رودربایستی دارید؟ این یکنفر حربه نفت را در دست گرفته نفت مسئله عمومی اسنت صبر کنید بحسابتان خواهم رسید (همهمه نمایندگان) (زنگ ممتد رئیس) (دکتر بقائی – چه میگوئی آقا؟) (امامی اهری – اول باید آزادی اینجا تامین بشود) هیچ آزادی نداریم (فرامرزی – آزادی از دست کی ندارید؟ آزادی از دست هشت نفر آدم ندارید؟ اینطور نیست) عرض کنم اینطور شده‌است که تا یک کسی می‌خواهد پا شود برود بیرون داد می‌زنند مفتی رفت، این مجلس است؟ شما چرا حاضر می‌شوید که این حرفها را بشنوند؟ مگر واقعا شما رگ و ریشه ندارید؟ (دکتر بقائی – آقای گنجه‌ای ایجاد تشنج نکنید مجلس گذشته به اتفاق آراء یک خائن را مردود شناخت حالا نباید ایجاد تشنج کنید.) (زنگ رئیس)بنده هم قبول ذارم من اول باید حیثیت خودم را رعایت کنم بعد حیثیت خودم را رعایت کنم بعد حیثیت مجلس را هر کس نتوانست از حیثیتش مدافعه کند از هیچ چیز نمی‌تواند دفاع کند (امامی اهری – درفرکسیون اتحاد فقط آقای گنجه‌ای نبود تمام بودند و رای دادند) (مکی – من دلیل دارم، می‌گویم که در پست و تلگراف چه شد؟ هرچه توی صورتجلسه هست حق داری دفاع کنی) خیلی چیزها متاسفانه توی صورت مجلس‌ها نیست، خیلی چیزها حق هم این است که نباید باشد برای اینکه این کلمات قابل این نیست که درصورت مجلس ایران منعکس بشود متاسفانه گوینده‌های این حرفها اینقدر خجالت و شرم و حیا ندارند (مکی – حیا تو نداری) (دکتر بقائی – شما از افکار عمومی می‌ترسید شما از تبریز تلگراف کردید که مملکت تجزیه بشود شما رفتید آنجا تلگراف درست کردید فراموش نمی‌کنم نگذارید بگویم بنده تقاضا کردم استدعا کردم که تشنج در مجلس ایجاد نکنید) (زنگ ممتد رئیس) موضوع حربه‌هایی که آقایان در دست گرفته‌اید.. رئیس آقایان رعایت نظم مجلس را بفرمایید بگذارید حرفشان را بزنند والا به آقایان تذکر می‌دهم. آقای گنجه‌ای بفرمایید گنجه‌ای جنابعالی ساکتشان بفرمایید بنده توهین به شخص نمی‌کنم ولی نمی‌توانم از مطالبم صرف نظر بکنم چند مرتبه مجلس را متشنج کردند سکونت کردیم حالا بگذارید یک مرتبه هم ما بکنیم
دکتر بقائی – تشنج ایجاد کنید هیچ مانعی ندارد (زنگ رئیس)
رئیس – به آقایان تذکر می‌دهم نظم مجلس را رعایت بفرمایید
گنجه‌ای – بنده یک چیزی درتلریخ زندگیم.. حالا نمی‌خواستم اینها را بگویم
مکی – صورت جلسه کمیسیون اقتصاد هست بروید بخوانید شما را برای جاسوسی وزیر پست و تلگراف کردند (زنگ ممتد رئیس)
رئیس – آقای مکی بشما تذکر می‌دهم
دکتر معظمی – بنده پیشنهاد تنفس کرده‌ام قرائت بشود.
رئیس – دربین نطق که نمی‌شود باید بیاناتشان تمام بشود
فرامرزی – من مخالف با تنفس هستم
مکی – ما سند داریم
گنجه‌ای – حسابتان را خواهم رسید، سه چهار، پنج تا از رفقای عزیز بنده تقاضا کرده‌اند که بنده یک قدری ملایم حرف بزنم.
مکی - خواهش می‌کنم نکنید
گنجه‌ای - بنده نظرم خودم نیست جناب آقای معدل این مجلس بایستی اصلاح شود. باید آزادی و حیثیت شما محفوظ باشد (صحیح است) آقا شما نمی‌دانید که چه وضی است کسی نمی‌تواند از اینجا پا شود برای آب خوردن این دکتر شما می‌گویید، کمی مانده بود که مریض بشود سکته بکند برای اینکه اجازه نمی‌داد آقای مکی
دکتر بقایی – چرا؟ مگر مسلسل داشت مکی؟.
گنجه‌ای -... کنار آب نمی‌گذاشت برود
دکتر بقایی – زنجیرش کرده بود آقای گنجه ای؟ مکی که زنجیرش نکرده بود شما از افکار عمومی می‌ترسید.
رئیس – آقای دکتر بقائی برای دفعه دوم بشما تذکر می‌دهم
گنجه‌ای -... از ۱۷۰ سال پیش تا امروز ما وجاهت ملیمان پشت به پشت محفوظ است
دکتربقائی – بیایید این حرفهارا در یکی از میتینگها بزنید (زنگ رئیس) گنجه‌ای شما بترسید که آنروز رفتید از همین جا خجالت نکشیدید آقای دکتر بقائی
مکی – خجالت تو بکش (زنگ رئیس)
گنجه‌ای – سی نفر از نمایندگان گفتند که پول گرفته‌اید این سی نفر کدامند؟
دکتر بقایی – بله آن تلگرافی که از تبریز شده‌است من ثابت می‌کنم شما می‌خواهید تشنج ایجاد کنید شما نمی‌گذارید لایحه نفت تمام بشود شما خیال می‌کنید که ما بلد نیستیم و یا حرفی نداریم بزنیم
معدل – استدعا می‌کنم با احترام قانون مطبوعات طرفین سکوت بکنید
رئیس – آقای گنجه‌ای صبر کنید
گنجه‌ای – من تا حرفهایم را نزنم از این جا پایین نمی‌آیم باید از حیثیتم دفاع کنم رای بگیرید اگر اکثریت مجلس اجازه دادند صحبت کنم والا می‌آیم پایین
رئیس – آقای دکتر معظمی پیشنهاد تنفس کرده‌اند
ارباب مهدی – مخالفم
رئیس – اولاً این سابقه ندارد در بین نطق نمی‌شود پیشنهاد تنفس داد مجلس باید ساکت بشود. گنجه‌ای ایشان دو حربه ناجوانمردانه برعلیه همکاران خودش استعمال می‌کند. دکتر بقائی همکاران نه، بلکه شما
گنجه‌ای – یکی موضوع نفت است یکی موضوع دولت موضوع نفت آقا یک مسئله مهم سیاسی خاور میانه‌است و یک مسئله حیاتی برای کشور ما (صحیح است) دکتر بقائی نفت ملی خواهد شد بکوری چشم دشمنان ایران صنایع نفت ملی خواهد شد
گنجه‌ای – انشاءالله
دکتر بقائی – از این انشاء الله تان صمیمانه تشکر می‌کنم
گنجه‌ای – مطمئن باشید صمیمانه می‌گویم (دکتر بقائی – من هم صمیمانه می‌گویم) در کمیسیون نفت ۱۷نفر، ۱۸ نفر از نمایندگان محترم بودند خدا را به شهادت می‌طلبلم که هیچوقت قسم نخورده‌ام این اولین دفعه ایست که قسم می‌خورم ما تصمیم گرفته بودیم مسئله نفت را از این خیلی بهتر تمام بکنیم متاسفانه حرکات ناشایست همین شخص (اشاره به آقای مکی – حرکاتی که یک بچه‌ای قابل تحمل آن را نداشت ما را مجبور کرد که بحداقل قناعت کردیم
دکتر بقائی – آقای رئیس ما سکوت کردیم. مکی من طبق ماده ۹۰ اجازه می‌خواهم
گنجه‌ای - اماموضوع دولت موضوع دولت آقا یک مطلبی است خیلی پیش پا افتاده (صحیح است) یک جمعی از آقایان نمایندگان محترم موافقند یک عده‌ای مخالف و همیشه هم باید اینطوری باشد روال پارلمانی اینطور است و غیر از این نمی‌تواند باشد دیگر نمی‌شود آقای فقیه‌زاده را ملامت کرد که تو چرا طرفدار رزم آرا هستی عقیده‌اش است آقای دیگر می‌گوید مخالفم مخالف باشد این را دیگر نباید گفت تو چرا موافق دولت هستی
دکتر بقائی- ولی ملت ایران به این دولت میخندد و تمام شهر طهران به این دولت میخندد در هر میتینگی به این دولت میخندد شما خبر ندارید
گنجه‌ای – ملت ایران که نمایندگانش اینجا ست به این دولت رای داده‌است
بعضی از نمایندگان – آقای گنجه‌ای کافی است
گنجه‌ای – بنده خوشوقتم و اطاعت می‌کنم ولی خوشوقتم از اینکه این باب باز شد تا حالا که درمحظور و رودربایستی و مراعات نزاکت و ادب بودند حالا این گوی و این میدان حالاا گر جناب آقای مکی مایل هستند ما همان هستیم که از دوره گذشته مبارزه مان بود و شروع شده بود وهمینطور هم هستیم تا آخر خواهد بود فعلاً تقاضای آقایان را اطاعت می‌کنم وخاتمه می‌دهم (احسنت) مکی – مطابق ماده ۹۰ من باید حرف بزنم
رئیس – ماده ۹۰ شما محفوظ است. آقای دکتر معظمی بفرمایید
دکتر معظمی – بنده آنوقت که پیشنهاد دادم منظورم این بود که این صحبتها نشود (جمال امامی – چه پیشنهادی؟) بنده پیشنهاد تنفس کردم، برای اینکه بنده عقیده دارم هر چه ما متحد باشیم به نفع مملکت است (صحیح است) مجلس هم خوشبختانه دستوری داشت بعد هم درخارج خواهش کردیم که صحبتی نشود ولی الان چون صحبتها شده‌است بنده پیشنهاد خودم را مسترد می‌دارم.
بعضی ازنمایندگان – دستور، دستور
حاذقی – بفرمایید لایحه را مطرح کنند
مکی – بنده مطابق ماده ۹۰ اجازه خواستم
دکتر معظمی – بنده می‌خواهم از آقای مکی تمنی کنم جلسه دیگر صحبت کنند.
رئیس - آقای مکی حق شما محفوظ است حالا پیشنهادات قانون مطبوعات قرائت می‌شود.
مکی - بنده باحترام قانون مطبوعات فرمایش آقای دکتر معظمی را قبول می‌کنتم برای جلسه بعد و در جلسه دیگر اسناد خیانت‌های ایشان را می‌آورم و جواب خواهم داد با سند و دلیل.
گنجه – اسنادتان را بیاورید ماهم حاضر هستیم
- تصویب صورتمجلس
ویرایش۳ – تصویب صورتمجلس
رئیس – عده کافی است صوررت مجلس تصویب می‌شود. بقیه مذاکره در طرح قانونی راجع به مطبوعات
رئیس – پیشنهاد آقای اردلان در جلسه پیش قرائت شد منتهی برای شد اکثریت نبود یک دفعه دیگر قرائت می‌شود برای رای
فرامرزی – پیشنهاد آقای اردلان درقانون تامین شده.
اردلان - اجازه بفرمایید بنده یک توضیح مختصری دارم. (پیشنهاد آقای اردلان به شرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی تبصره زیر را پیشنهاد می‌نمایم - اردلان
تبصره – از تاریخ تصویب این قانون نوشتن روزنامه و مجله احتیاج به داشتن امتیاز و اجازه شورای عالی فرهنگ ندارد وبرای انتشار مجله و یا روز نامه با رعایت شرایط و مقررات مندرجه در قانون مطبوعات مصوب پنجم محرم ۱۳۲۶ قمری نویسنده روزنامه و یا مجله برای نشریه خود باید اسمی انتخاب نماید که دیگران قبلاً این اسم را برای روزنامه و نشریه خود انتخاب نکرده باشند به این ترتیب که نویسنده نام مجله ویا روزنامه‌ای را که برای خود انتخاب نموده‌است توسط شهربانی بوزارت فرهنگ اطلاع می‌دهد و اگر پس از ۱۵ روز وزارت فرهنگ رسماً اطلاع نداد که این نام را قبلاً دیگری درخواست نموده‌است امتیاز روزنامه و یا مجله بدان نام بلامانع است
اردلان – اجازه بفرمایید بنده دو کلمه حرف بزنم.
رئیس – یعنی توضیح مجدد بدهید؟ بفرمایید
اسلامی – خود مدیران جراید بااین موافق نیستند با ما صحبت کردند
اردلان – اجازه بدهید من عرض کنم
مسعودی – توضیح ندارد صحبت کردید درجلسه پیش.
اردلان – اجازه بفرمایید آقای مسعودی ترورنکنید عقیده را
مسعودی – ترور نیست، مطابق آیین‌نامه شما صحبت کردید شما شهوت صحبت دارید ما می‌خواهیم قانون بگذرد چه تروری کردیم؟ ترور عقیده چیه که یاد گرفته‌اید؟تا هر کس حرف می‌زند می‌گویند ترور عقیده شما می‌خواهید وقت تلف بشود.
رئیس- چون نماینده دولت هم نیست ده دقیقه تنفس داده می‌شود. (سه ربع قبل از ظهر جلسه بعنوان تنفس تعطیل و ده دقیقه قبل از ظهر مجدداً تشکیل گردید)
رئیس – در جلسه گذشته پیشنهاد آقای اردلان منتهی برای شد ولی ایشان بعنوان اینکه چند روز گذشته و شاید از نظر آقایان رفته باشد می‌خواهند توضیح بدهند
اردلان – بنده دو دقیقه توضیح عرض می‌کنم خیلی مختصر
فرامرزی- بنده اخطار دارم. رئیس طبق چه ماده‌ای؟ فرامرزی طبق ماده ۱۶۷ اخطار دارم
رئیس – آقای فرامرزی بفرمایید
فرامرزی – اینجا آقای گنجه‌ای گله کردند که آزادی نطق را نداریم برای اینکه ۸ نفر آدم ۱۲۰ نفر آدم را خفه کرده من نمی‌خواهم وارد این موضوع بشوم یعنی حق هم ندارم فعلاکه این بیان را بکنم چون باید مختصر عرض کنم به این جهت نه حق دارم این کار را بکنم و نه حالا می‌خواهم بکنم که چرا اینطور است که ۸ نفر ادم اینقدر قوی است که که ۱۲۰ نفر آدم درمقابل او حتی یکی جرات هم ندارد که برود آب بخورد (یکی از نمایندگان – اینطور هم نیست) اگر نیست که خیلی خوب اعتراضی که می‌خواهم بکنم این است الان جلسه را اینجا جناب آقای رئیس تنفس دادند و تعطیل کردند که نماینده دولت نیست بنده می‌خواهم اعتراض را بکنم چرا هیچوقت نماینده دولت نیست ووقتی به این اشکال برخوردند آنهائی که می‌خواهند، زیاد البته طرفدار دولت هستند تلفن می‌کنند این طرف و آنطرف التماس می‌کنند که یک نفر از طرف دولت بیاید که این فراق پر شود، این چای خالی پر شود که نگویند نماینده دولت نیست من بهمچنین می‌خواهم اعتراض بکنم می‌خواهم بگویم که دولت یا می‌تواند با مجلس کار کند یا نمی‌تواند کار بکند اگر نمی‌تودند کار بکند قبل از این دولت می‌رفت حالا ممکن است مجلس برود (خنده نمایندگان)اما این نمی‌شود که دولت مجلس را ببازی نگیرد یا مجلس دولت را ببازی نگیرد هرکس پیش خودش
رئیس – آقای فرامرزی این تذکر حالا مورد ندارد
فرامرزی – این ماده به من این اجازه را داده‌است
رئیس – این تذکر را قبل از دستور باید بدهید چون این ماده فقط اجازه می‌دهد قبل از دستور یا بعد از دستور
فرامرزی – پیش از دستور و بعد از دستور نداریم.
رئیس – حالا وارد دستور شده‌ایم
فرامرزی – هیچ فرق نمی‌کند اخطار نظامنامه‌ای است درهر حال این مقدم است بنده عرضی بیش ازاین ندارم غرضم این است که اینجور نکنند صندلی وزراء همیشه خالی است ووقتی که احتیاج بیک نماینده دولت باشد با التماس تلفن می‌کنید یک نماینده دولت را بخواهید اینجا این صحیح نیست این بار به منزل نمی‌رسد.
آزاد – آقای فرامرزی بنشینید جایشان را پر کنید
فرامرزی – رای بدهید تا اینجا بنشینم.
رئیس – آقای اردلان بفرمایید بنشینید که رای بگیریم و برای توضیح مجدد سابقه پیدا نشود
بعضی از نمایندگان – رای، رای
آزاد – جناب آقای رئیس جواب ندادید بفرمایشات آقای فرامرزی.
رئیس – رای گرفته می‌شود به پیشنهاد آقایی اردلان آقایان موافقین قیام فرمایند (۴۴ نفر برخاستند) اکثریت نیست تصویب نشد
فرامرزی – تصویب بشود یا نشود تاثیر ندارد در خود قانون هست.
رئیس – پیشنهاددیگری قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهادزیر را تقدیم می‌دارم. قسمت ۳ از ماده سوم قانون بودجه سال ۱۳۲۶ مجلس شورای ملی از این تاریخ لغو و آگهی‌های وزارتخانه‌ها و بنگاهها و موسسات دولتی و موسساتی که بسرمایه دولت اداره می‌شود و شهرداری‌ها کمافی السابق درجراید یومیه منتشر خواهد شد. صفوی – کشاورز صدر
رئیس – این فقط بقرائتش اکتفا می‌شود قابل رای نیست. صفوی اجازه می‌دهید توضیح عرض کنم؟
رئیس – توضیح ندارد شما نمی‌توانید یک قانومن بودجه‌ای را دراین قانون بگنجانید و لغو کنید و الا از این پیشنهادات بقدری می‌آید که اصل موضوع از میان خواهد رفت پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای مخبر فرهمند بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم دولت مکلف استلایحه مطبوعات رادرمدت سه هفته به مجلس تقدیم دارد.
مخبر فرهمند – بنده مسترد می‌دارم.
رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنها د آقتای معدل به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم محاکمات مطبوعاتی که تا بحال مطابق قانون اخیر شده ملغی الاثر است
رئیس – این طبیعی است وقتی بمرحله حکم نرسیده باشد ملغی الاثر است بفرمایید.
معدل – آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایید بهترین قدمی که مجلس شانزدهم بر می‌دارد الغاء قانون مطبوعات است و برداشتن این غل‌ها و زنجیرها ز پای نویسندگان و دست روزنامه نگاران دراین عمل دراین مدت یک ناروائی‌هایی شده‌است نسبت به بعضی از نویسندگان و مدیران جرایدیک محاکماتی جریان پیدا کرده (صحیح است) موضوع یا ادامه پیدا کرده و بنتیجه نهائی رسیده یا نرسیده و در جریان است امروز که ما با حسن نیت داریم این قوانین را ملغی می‌کنیم مقتضی نیست که نسبت به اشخاصی که تا بحال گرفتار این قانون بوده‌اند توجهی نکنیم پیشنها د بنده این است که همراه این قانون که الغاء می‌شود تمام آثار گذشته این قوانین هم که شما ببدیش پی برده‌اید و حالا لغو می‌کنید تمام آن آثار هم از میان برود (اسلامی – خواهد رفت) شما که مدیر روزنامه هستید من غرضم این است وقتی این را می‌دانید رای هم در این باب می‌دهید چرا ما کاری را که می‌کنیم نویسندگان مملکت را به این وسیله تشویق می‌کنیم این که ضرر و زیانی بحال ما ندارد ما بوسیله این قانون درحقیقت می‌خواهیم تشویقی از قلم نویسندگی بکنیم احترامی برای قلم و نویسندگی قائل بشویم درهر قدمی که برمی‌دارید و در هر کلمه‌ای که می‌گویید بایستی که احتراممطبوعات را تثبیت کنید و ز رای دادن به این موضوع هم هیچ استنکاف نکنیم و همینطور که به اتفاق آراء علاقه مندی را نسبت بمطبوعات نشان دادید و بنظر من این شان مجلسش شورای ملی است که درمورد مطبوعات اینطور هیچوقت فراموش نمی‌کند و نویسندگانی هم که تا حالا رعایت نمی‌کردند تحت تاثیر همین اهانت‌ها قرار می‌گیرند و احترام شخصیت‌ها و مشزوطیت را نگهمی‌دارند و آقایان باید بلند نظری بکنید چیزهایی که شخصاً دردل دارند و همانطورکه دردل نگرفتند و متفقاً رای دادند امروز این کار را خاتمه بدهند و امروز را عید مطبوعات قراربدهیم از نظر اینکه مجلس شورای ملی حق آنها را رعایت می‌کند (صحیح است)
رئیس – آقای صفائی
صفائی – بنده موافقم
رئیس – آقای عامری مخالفید فرمایید
اسلامی هستیم و همه ما مسلمانیم واسلام می‌گوید سیاه حبشی با سید قریثی نزد من تفاوتی ندارد ان اکرمکم عندالله اتقیکم هر کس پرهیز گارتر است نزد خدا شریف تر ومحترم تر است این از لحاظ اسلام و از لحاظ قانون اساسی ایران می‌گوید کلیه اشخاص درمقابل قانون متساوی الحقوقند و هیچکس برهیچکس مزیت ندارد و قانون باید در مورد همه یکسان اجرا بشود درمملکت مشروطه چه بسا و چه بسیار که پادشاه یک مملکتی را با یک فرد عادی در یک محکمه محاکمه کرده‌اند چرا؟ برای اینکه همه در مقابل قانون متساوی هستند آقایان همه توجه دارند درسال گذشته ولیعهد انگلستان را بردند بکلانتری پادشاه انگلستان تقدیر کرد این جا نسبت بمقام سلطنت همه مجلس شورای ملی متفق القول اند که باید احترامات مقام ایشان محفوظ باشد و هیچکس حق تعرض بمقام سلطنت ایران را ندارد (صحیح است) اگر فرض بفرمایید یک روزنامه‌ای برداشت یک چیزهائی راجع به یکی از افرادی که منتسب بخانواده سلطنتی است نوشت مثل همین جریانهائی که در مجلس شنیدید راجع به آقای احمد شفیق که البته منتسب بخانواده سلطنتی هستند آنوقت شما می‌گویید باید تعقیب گردد اینکه یک بام و دو هوا است برخلاف قانون اساسی است برخلاف اصول مذهب اسلام است و برخلاف همین قانونی است که ما می‌گوییم هیچگونه تصرفی دراین قانون نکنیم همان قانونی که در صدر مشروطیت مطمئناً مردم با یک ایمانی آمدند و آن قانون را گذرانیدند همان قانون را بدون هیچ کم و زیادی تصویب بکنیم و به آقایان هم گفتیم که هر نوع پیشنهادی بشود و یا کم وزیادی بشود ما مخالفیم
جمال امامی – اینکه موافقت نبوداجازه می‌فرمایید بنده جواب بدهم
رئیس - دو نفر صحبت کرده‌اند باید رای گرفت
جمال امامی – اینها هر دو مخالف صحبت کردند کسی که موافق صحبت نکرد اینکه نمی‌شود.
رئیس – دو نفر صحبت کردند یکی بنام موافق و یکی مخالف باید رای گرفته شود رای گرفته می‌شود و به پیشنهاد آقای فولادوند آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد پیشنهاد آقای امامی اهری قرائت می‌شود: (بشرح زیر قرائت شد):
چون در قانون مطبوعات ۵ محرم الحرام ۱۳۲۶ در باب محاکمه متخلفین از قانون مطبوعات فقط بذکر عدلیه اکتفا کرده و قید نکرده که در کدام محکمه و برطبق چه تشریفاتی محاکمه بعمل آید لذا پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بقانون مطبوعات ۱۳۲۶ اضافه شود. تبصره – جرائم مطبوعاتی بدوون استثناء بر طبق اصل بیستم و اصل ۷۹ متمم قانون اساسی در محکمه جنائی با حضور هیئت منصفه که بموجب قانون موقت هیئت منصفه مصوب ۱۰ قوس ۱۳۰۱ انتخاب خواهد شد بعمل خواهد آمد و انتخاب قضات محکمه جنائی هم در جلسه عمومی روساء شعب دیوان کشور بعمل خواهد آمد – امامی اهری
رئیس -آقای امامی اهری
امامی اهری – بنده در این باب توضیح بیشتری را لازم نمی‌دانم همه آقایان معتقدند و نظرشان این است که قانونی که می‌گذرد آزادی مطبوعات را در برخواهد داشت و این البته جای تاسف است که بعد از چهل و چند سال ما برگشته‌ایم و می‌بینیم که قانونمحرم ۱۳۲۶ باز کامل ترین قوانین است ولی اینجا درضمن محاکمه ارباب جراید و مطبوعات فقط بذکر کلمه عدلیه اکتفا کرده و قید نکرده درکدام یک از محاکم باید برود آیا بمحکمه جنحه باید برود یا بمحکمه جنائی گو اینکه بعضی از آقایان نظرشان اینست که از میزان مجازاتی که درآنجا مقرر شده‌است می‌شود پیش بینی کرد که درمحکمه جنحه محاکمه خواهد شد یا جنائی ولی چون مدت زیادی است که اغلب ارباب جرائد ومدیران مطبوعات کشور میل دارند و آرزومندند که با حضور هیئت منصفه مطابق مطابق قانون اساسی محاکمه آنها بیاید روی این اصل بنده پیشنهاد کردم که در صورت تخلف محاکمه با حضور هیئت منصفه ودرمحکمه جنائی بعمل بیاید و طرز انتخاب هئیت منصفه ومحکمه جنائی هم برای اینکه تحت تاثیر بعضی مقامات واقع نشوند بنده پیشنهاد کردم که اعضاء محکمه با انتخاب روسای دیوان کشور انتخاب شوند و هیئت منصفه بهمان ترتیبی که در پیشنهاد عرض کردم انتخاب شود
اردلان – بنده مخالفم
رئیس - آقای دکتر بقائی
دکتر بقائی – مخالفت بنده با پیشنهاد جناب آقای امامی اهری یک مخالفت اصولی است درمورد این موضوعی که بطور کلی مطرح است یعنی موضوع قانون مطبوعات البته همانطوریکه ایشان توجه کردند و یک نقصی را در این قانون پیدا کردند ما هم توجه کرده‌ایم و نواقص دیگری هم دراین قانون مطبوعات دوره اول وجود دارد ما هم هیچ وقت ادعا نکردیم که کامل ترین قانون مطبوعاتی است که ممکن است وجود داشته باشد ولی مهمتر از آن این است که اگر ما بخواهیم هر گوشه‌ای از نواقص را رفع بکنیم این بقول مولوی یک شیر بی سر و دم و اشکمی از کار در میاید که باز هم درعمل دچار اشکالات خواهد شد بنده مقصودم از این مخالفت این بود که یک نکته‌ای را حضور کلیه آقایان عرض کنم و آن این است که فعلاً خواهش می‌کنم بهمان قانون سابق اکتفا بشود و ما خودمان مصر تر از همه هستیم برای اینکه یک کد مطبوعاتی صحیحی در این کشور وجود داشته باشد و بعد وقتی که این قوانین بعدی از بین رفت در عرض یکی دو ماه می‌نشینیم و یک کد مطبوعاتی در نظر می‌گیریم که تمام نواقص رفع بشود چون اگر بخواهیم با این پیشنهادات نواقص را رفع بکنیم نه تنها با این پیشنهادات نواقص رفع نخواهد شد بلکه تولید یک اشکالات دیگری خواهد کرد بنده می‌خواستم با تشکر از اتحاد و اتفاقی که در مجلس شورای ملی پیدا شده و آقایان همه به این مسئله توجه دارند و با کمال دلسوزی مشغول خدمتگزاری شده‌اند با عرض تشکر از این موضوع می‌خواستم استدعا کنم که آقایان در صورتیکه لطف می‌فرمایند پیشنهاداتشان را پس بگیرند و راجع به این ما حاضر هستیم که بعد از القاء قوانین مضره مطبوعاتی بنشینیم و یک کد مطبوعاتی صحیحی در نظر بگیریم علت مخالفت بنده فقط همین بود والا خود بنده هم اذعان دارم و دوستان ما هم اذعان دارند که این قانون خیلی نواقص دارد که باید رفع بشود ولی وضعیت این قانون طوری است که دو سه ماه می‌شود با آن سر کرد ولی اگر ما آمدیم و یک بحث طولانی کردیم و سه هفته هم طول کشیدبرای تصویب این قانون مطبوعات بشرط اینکه یک چیزهای غیر مترقبه‌ای اتفاق نیفتد برای اینکه ناقص نشود عمر مجلس کافی نخواهد بود که این نواقص اصلاح شود به این جهت بنده استدعادارم که آقایان توجه بفرمایند که پیشنهاداتشان را اگر میلشان باشد مسترد بفرمایند
امامی اهری – اجازه می‌فرمایید توضیحی بدهم
رئیس - بفرمایید
امامی اهری – بنده منظورم خدمت بعالم مطبوعات بود همانطوری که جناب آقای دکتر بقائی توضیح دادند اینهم واقعاً نقص آن قانون مطبوعات است معهذا با این توضیحاتی که ایشان دادند چون مقصودم این است که وضعیت بهتر شود این است که بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم
عده‌ای از نمایندگان – احسنت
رئیس – پیشنهاد آقای آزاد قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم کلیه جرائم مطبوعاتی که احکام آنها قطعی نشده ودر جریاناست غیر قابل تعقیب باشد – آزاد
رئیس – این که تمام شد درپیشنهاد آقای معدل بود
آزاد – اجازه بدهید این پیشنهاد غیر از پیشنهاد آقای معدل است اجازه بدهید توضیح عرض کنم
رئیس – بفرمایید
آزاد - عرض کنم جناب آقای معدل پیشنهادی که فرموده بودند غیر از پیشنهاد من است که جرائم مطبوعاتی که الان در جریان است غیر قابل تعقیب باشد و روی این قضایا دلایلی را می‌خواهم عرض کنم آن این است که الان در حدود هزار پرونده جرائم مطبوعاتی است که فرستاده شده‌است بدادگستری برای هر یک از این محاکمات اقلاً مملکت باید ۵ هزار تومان خرج بکند که محکمه استیناف یا جنحه و جنائی با حضور هیئت منصفه رسیدگی بکند یکی از محاکم وقتی که تمام شد لااقل برای مملکت ۵ هزار تومان تمام می‌شود بعد محکمه رای خواهد داد که ۵ یا ۱۰ هزار تومان جریمه داده شود تمام وقت محکمه را ما گرفته‌ایم که یک کسی را اگر محکوم شد ۵ تومان یا ۱۰ تومان جریمه کنند بنابراین بنده تقاضا می‌کنم از آقایان که موافقت بفرمایند که اینها را شامل نشود و اینها غیر قابل تعقیب باشد (حاذقی تمام تابع قانون جدید می‌شود تابع قانون قدیم نیست.
رئیس – آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی – عرض کنم آقای آزاد استدعا می‌کنم توجه بفرمایید بنده تصور می‌کردم با توضیحاتی که آقای عامری فرمودند راجع به این قسمت و تقاضائی که آقای دکتر بقائی فرمودند دیگر این پیشنهاد ات موردی ندارد و محاکمات همانطوریکه آقاب عامری فرمودند دو شکل دارد قطعی است یا غیر قطعی است یعنی اگر انشاء الله قانونی که ما امروز میگذرانیم تمام بشود و سیر قانونی خودش را بکند این محاکمه‌ها و این رسیدگی‌ها در محاکم یا قطعی است یا قطعی نیست اگر قطعی نشده‌است که خودش طبیعتاً از بین خواهد رفت (آزاد- نه آقا) اجازه بفرمایید بنده توضیح بدهم بنده که ضمن فرماشات آقا عرضی نکردم محکمه‌ای می‌تواند رسیدگی بکند که بموجب یک قانون باشد اگر قانونی لغو شده باشد و از بین رفته باشد دیگرمحکمه نمی‌تواند بیک جرمی رسیدگی بکند (آزاد – دقت نکرده‌اید آقا) بنده دقت کرده‌ام اگر مقصود احکام قطعی است ماده اول قانون مدنی تکلیف آنرا تعیین کرده آنرا باید اینجا قید کنیم کلیه احکامی که بموجب این قانون صادرشده و قطعی است از بین می‌رود (آزاد – اینطور نیست آقا) اگر اینطور نیست خود بخود از بین رفته و دیگر حاجتی به این پیشنهاد آقا نیست (آزاد – هزار پرونده‌است آقا مطابق این قانون محاکمه می‌کنند)
رئیس – آقای امامی شما حرف خود تان را بزنید نورالدین امامی بنده به ایشان کاری ندارم به آقایان عرض می‌کنم وقتی که قانونی از قوه و اعتبار افتاد قانونیت ندارد و دیگر هیچ مقام صالحه‌ای به اتکای آن قانون نمی‌تواند حکم صادر کند این یک اصل کلی است و یک بحث عادی و ابتدایی قضائی است و در اطراف ان صحبت مورد ندارد قاضی باید قانون را باز کند و از روی آن حکم بدهد اگر قانون نباشد دیگر احتیاجی به این حرفها نخواهد داشت
رئیس – چون موافقی اجازه نخواسته‌است لذا رای می‌گیریم پیشنهاد آقای آزاد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (عده کمی قیام کردند) تصویب نشد پیشنهاد آقای دکتر کاسمی قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد):
بنده پیشنهادمی‌کنم از این پس کسانی که بعنوان صاحب امتیاز و سردبیر روزنامه یا مجله معرفی می‌شوند باید حداقل دارای گواهی ششم متوسطه و یا معلومات عمومی معادل باشند
رئیس – آقای دکتر کاسمی
دکتر کاسمی – بنده پیشنهادی را که تقدیم مجلس محترم کردم بیشتر بنفع ارباب جراید است تا به نفع مملکت برای اینکه حیثیت و تشخص هر قوم و طایفه‌ای بستگی مستقیم دارد با حیثیت افراد آن (عده‌ای از نمایندگان – صحیح است) امروزه موضوعی که قابل توجه‌است متاسفانه تا کنون قابل توجه وزارت فرهنگ هم می‌خواهم بگویم واقع نشده موضوع زبان فارسی است که امروزبوضعی افتاده این زبان که باید بحالش تاسف خورد (صحیح است) بکلی امروز این زبان غریب و بی کس شده و موضوع دیگری که قابل اهمیت است این که امروزه افراد جوان و اشخاص زبان فارسی را از روی جرائد یاد می‌گیرند برای این که تعداد روزنامه هاخیلی زیاد است و مردم هم برای خواندن روزنامه از خودشان رغبت بیشتری ظاهر می‌کنند بنا براین زبان فار سی هر چه بهتر و روز نامه‌ها منتشر شود مردم بزبان فارسی بیشتر عنایت می‌کنند و این زبان فصیح و بلیغ فارسی به این وضع اسفناک نمی‌افتد بعقیده بنده در قانون محرم ۲۶ از لحاظ اخلاقی برای مدیران جرائد شرایط خیلی مهمی قائل شده باید آنها اشخاص باشرفی باشند زوال شرف از آنها نشده باشد اخلاق حمیده داشته باشند ولی راجع بمعلومات و سوا د تقریباً می‌توانم عرض بکنم مسکوت است و هیچ قیدی نیست بنده در این پیشنهادی که کردم مدیر جریده را استثنا کردم برای اینکه مدیر یک کسی است که باید بتواند بساط مادی و اداری یک روزنامه را اداره کند ولی سردبیر باید دارای یم معلوماتی باشد که هم خودش وقتی چیز می‌نویسد خوب بنویسد و هم مقالاتی که می‌آید بتواند سره را از ناسره و خوب را از بد تشخیص بدهد و غث و ثمین بکند این قسمت را بنده کاملاً استثنا کردم و نکته دیگری که در پیشنهاد بنده قید شده این است که(از این پس) گذاشته شده‌است بنابراین کسانی که تا کنون طبق قانون سابق یک حقی برایشان مسلم شده‌است بنده نخواستم آن حق ازشان سلب شودحتی عده‌ای عقیده داشتند که لیسانس باشد ولی لیسانس به عقیده من زیاد است حداقلی که یک سردبیر روزنامه یا یک صاحب امتیاز روزنامه باید داشته باشد بایستی که دیپلمه متوسطه باشد یا اینکه معلوماتی معادل با دیپلم داشته باشد (فرامرزی – هر کس دیپلم داشته باشد خوب می‌نویسد؟) بعقیده بنده اگر به این پیشنهاد مجلس موافقت بکند بیشتر بنفع ارباب جراید است (اسلامی – آقا معادل خیلی کشدار است)
رئیس - آقای نبوی
نبوی – در گذشته در سال ۲۱ یا ۲۲ قانونی وضع شد که شرط داشتن روزنامه لیسانس بود و آن قانون بعدها لغو شد این پیشنهاد جناب آقای دکتر کاسمی بنده خیال می‌کنم مخالف با قانون اساسی باشد زیرا در قانون اساسی آن اصولی که را جع بمطبوعات است هیچگونه قید و شرطی برای آنها قید نگردیده منظور مقنن هم همین بوده که آزادی بیشتری بمطبوعات بدهد یعنی هر کس اگر سوادش هم کم باشد بازمی‌تواند اگر یک حرف حسابی دارد آن را بنویسد و منتشر کند و مردم هم از آن استفاده کنند اگر ما این پیشنهادرا تصویب کنیم برخلاف قانون اساسی برخلاف منظور آزادی است دیگر آنکه خواستم عرض کنم که با داشتن دیپلم منظور آقا ی دکتر اجرا نمی‌شود و دیپلمه‌ها معلوم نیست واقعاً بتوانند زبان فارسی را یک جوری بنویسند که حضرت عالی هم قبول بکنید (دکتر کاسمی – باز بهتر از بیسوادی است این فکر حضرتعالی هم یک فکر صحیحی است) که حقیقت ما بتوانیم یک زبان فارسی صحیحی یا بگیریم ما نباید بگذاریم زبان فارسی دستخوش اشخاص بشود همین ایراد بر گوینده رادیو هم وارد است (فرامرزی – یک خورده برای وکیل مجلس هم بله)آقایان اگر به رادیو گوش بدهند می‌بینند که گفته‌های فارسی رادیو صحیح نیست و اغلاط زیادی دارد ولی این کاری است که از مجرای وزارت فرهنگ باید اصلاح بشود مردم باید از طریق تحصیل و از طریق وزارت فرهنگ زبان فارسی را خوب بیاموزند و خوب بنویسند این جابجایی که ما بتوانیم از این طریق زبان فارسی را اصلاح کنیم نیست و حالا بنده قانون اساسی در دسترسم نیست والا می‌خواندم آن قسمت از قانون اساسی که را که مخالف صریح این پیشنهاد است در آنجا هیچ قیدو شرطی برای این موضوع نیست و بنده تمنی می‌کنم که این پیشنهاد را مسترد دارند این پیشنهاد بایستی درموقعی که قوانین فرهنگی مطرح است داده شود و جناب آقای معاون وزارت فرهنگ هم که اینجا تشریف دارند باید توجه بفرمایند که در مدارس یک توجه بیشتری به این قسمت بشود
رئیس – آقای فرامرزی مخالفید؟ (فرامرزی – بله مخالفم)
رئیس - بفرمایید
دکتر کاسمی – آقای نبوی هم مخالف بودند ایشان هم مخالفند دو نفر مخالف که نمی‌شود
فرامرزی – عرض کنم که این فکر آقای دکتر کاسمی فکری است که برای هر کس که علاقه به اخلاق و علم و دانش و فرهنگ کشور دارد آمده به این جهت بطور کلی هر کس با این فکر موافق است یعنی همه مردم می‌گویند برای بیرون آمدن روزنامه‌ها از این وضع آشفته باید فکری کرد که هم آزادی مطبوعات باشد و هم هرج و مرج قلمی نباشد شکی نیست که این فشارهایی که مخالفین آزادی مطبوعات بمطبوعات میآ ورند و موفق هم می‌شوند علتش هرج و مرج قلمی است که در مطبوعات حاصل می‌شود ولی دراینجا دو عیب هست عیب اول اینکه اگر ما بگوییم فقط داشتن دیپلم شرط است یکعده زیادی از نویسندگان درجه اول این مملکت دیپلم ندارند علی دشتی دیپلم ندارد و نویسنده تر از او هم کسی نیست گمان می‌کنم که آقای تقی‌زاده هم ندارد و در فارس در شیراز ما آقای مدیر روزنامه استخر دیپلم ندارد حاذقی – (ولی از بهترین نویسسندگان است) بله و از اینها خیلی زیاد است (دکتر کاسمی – عرض کردم یا معادل دیپلم)
حالا می‌رسیم بمعادل دیپلم و صحبت می‌کنیم بدون شبهه نه آقای دکتر کاسمی این تردید را دارد نه یک نفر از نمایندگان که اگر یک دیپلمه متوسطه معلوماتش اعتبار افتاد قانونیت ندارد فقط آن جزوه‌ای باشد که توی مدرسه یاد گرفته و خارج تحصیل نکرده‌است یک سطر به نه نه‌اش نمی‌تواند بنویسد یک سطر کاغذ بخاله‌اش نمی‌تواند بنویسد من خودم معلم بوده‌ام از کلاس پایین تا آخرین کلاس در این مملکت یعنی از کلاس سوم ابتدایی معلمی کردم تا آخرین کلاس دانشکده حقوق (جمال امامی – و همین‌ها را شما تربیت فرمودید؟)- مجال نیست فرصت نیست مقصودم این است که (مردم مدرسه را خوب شناسد یغما) اگر آقای دکتر شایگان می‌آید اینجا و خوب حرف می‌زند همه‌اش از دکتریش نیست برای این است که تحصیلات خارج دارد اگر فقط دیپلم تنها قرار بدهیم دیپلم تنها هیچ کافی نیست برای اینکه بتواند روز نامه بنویسد یا روزنامه اداره کند و نویسنده باشد اگر بگوییم معادلش مشخص این کیست؟ (دکتر کاسمی شورای عالی فرهنگ) شورای عالی فرهنگ اگر دولت ما و دستگاه ما یک دستگاه سالم بیغرضی بود همه اینکارها را می‌شد کرد در ۱۳۲۱ بود گمانم که آقای قوام‌السلطنه نخست‌وزیر بود قانونی آورد و برخلاف کلیه قوانین دنیا حتی کسانی را که امتیاز هم داشتند امتیازشان را لغو کردند ولی آیا مطبوعات اصلاح شدند نه چرا برای اینکه هرکسی خواست یک امتیازی بگیرد پنج شش نفر آدم را واسطه کرد یک وکیل و یک وزیری هم توصیه کرد یک مدیر مدرسه توصیه کرد و بالاخره همان قانون هم که یک قانون شدیدی است و از آن شدید تر قانونی نیست باز هم رفع هرج و مرج از مطبوعات نکرد اینکه شما پیش بینی می‌کنید برای آینده این قوانینی که برای مطبوعات شده و بهانه‌هایی که از هرج و مرج قلمی اشخاص که در واقع صاحب قلم نیستند و وارد این صنف شده‌اند بقول شیخ مرتضی انصاری طلبه نبوده و آن شخص بوده‌اند جلوگیری شود این برای آنموقع بود برای آتیه نبوده یعنی از وضع گذشته نالیده‌اند پس معلوم می‌شود که آن قوانین هم روی نظریات بوده مطبوعات را هیچ چیز اصلاح نمی‌کند غیر از آزادی مطبوعات غیر ازاین چاره نیست.
وقتی که آزادی مطبوعات داده شد تا مدتی بعد هم هرج و مرج خواهد بود ولی بعد خود مطبوعات یکدیگررا اصلاح می‌کنند چرا؟ برای اینکه روز نامه جنس است مثل پارچه مثل کالاهای دیگر می‌ماند و مشتری می‌خواهد اگر طرف نویسنده نباشد نتواند روزنامه رادرست بنویسد طبعاٌ این روزنامه می‌میرد به این جهت من تصور می‌کنم آقای دکتر کاسمی اصولاٌ پیشنهادشان را پس بگیرند بدلیل این که آن قانون محرم ۱۳۲۶ را اگر کسی خوانده باشد می‌بیند به اندازه‌ای جامع است آنچه فکر شما می‌رسد دران پیش بینی کرده اما شرط سواد چرا نکرده روزنامه نوشتن مثل کتاب می‌ماند مثل نطق کردن می‌ماند مثل کاغذ نوشتن می‌ماند مثل مسئله گفتن سرگذر می‌ماند اساساٌکسی که می‌داند باید بکند وکسی که نمی‌داند نمی‌کند قانون دگرنمی‌خواهد اینها بدون قانون خود مطبوعات یکدیگر را اصلاح می‌کنند ومن استدعا می‌کنم برای اینکه این قدمی که مجلس برداشته به آخر برسد و این قانون بگذرد و در جامعه مطبوعات بگویند آن افکار شدید علیه آزادی که در مجلس پانزدهم بوجود آمد بعللی در مجلس شانزدهم نیست و مجلس شانزدهم می‌خواهد آن نیری را که بگردن مطبوعات در دوره پانزدهم گذشته بودند برداردخواهش می‌کنم بدون حشو و زوائد به آن قانونی که نظم مملکت حیثیت افراد و آزادی قلم هرسه را یک مردم بی غرضی درنظر گرفته‌اند رای بدهند و این پبشنهاد راهم پس بگیرید (احسنت)
رئیس - رای گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر کاسمی آقایانی که موافقندقیام کنند(چند نفربرخاستند) تصویب نشد پیشنهاددیگری قرائت می‌شود بشرح زیرقرائت شد ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم قانون محرم۱۳۲۶قمری در مجلس قرائت شود- عماد تربتی
رئیس – آقای عماد تربتی
عماد تربتی – عرض کنم که به هیچ وجه شکی نیست که جراطد پرچم دار آزادی مطبوعات راهنمای ملت هستند (صحیح است) درقانون اساسی هم اصول مخصوصی برایرعایت احترام مطبوعات وضع شده‌است مجلس هم درنظردارد که برای آزادی مطبوعات یک قانون جامعی بگذراند (صحیح است) اینجا بطور دربست و سربست ندیده یک ماده واحده‌ای به مجلس شورای ملی پیشنهاد شده‌است که کلیه قوانین مطبوعاتی منسوخ و قانون محرم ۱۳۲۶ بقوت خودباقی و لازم الاجرا است دراین حدود یکماده واحده‌ای نوشته شده‌است وآقایان هم امضا ءکرده اندوحالا هم در صدد تصویب آن هستند بنده دیدم که بعضی از آقایان نمایندگان سوال می‌کنند که این قانون چیست و می‌گویند ما ندیده‌ایم بنده خودم هم در نهایت این است که در کتابخانه کوچک خودم در بین اوراق متفرقه این قانون ۴۶ سال قبل را جستم و پیدا کردم یک قانونی است بایستی که در مجلس قرائت شود آقایان ببینند چیست ممکن است که یک موادی داشته باشد که مناسب نباشد آقایان محترم آمده‌اند استدلال می‌فرمایند که رجال صدر مشروطیت خواستار آزادی بوده‌اند آنها آمده‌اند و این قانون را وضع کرده‌اند البته کسی منکر این نیست که رجال صدر مشروطیت فداکاری کرده‌اند ودارای هرگونه حسن نیت بوده‌اند ولی آقایان علم حقوق را ترقی کرده‌است یکی از این دکترهای حقوق یکی از این قانوندان‌ها در آن زمان اصلاٌ وجود نداشته‌است این را نمی‌شود گفت که بهمان اصل سابقی که در چهل سال قبل یک قانونی گذشته و ما هم نمی‌دانیم چیست بیاییم در بست و سر بست ندیده و نسنجیده آن قانون را تصویب بکنیم اغلب آقایان نمی‌دانند چند ماده است؟ مواد آن چیست چه اموری در آن گنجانده شده‌است بنده که آنرا خوانده‌ام دیدم که سواد فارسی برای مدیران جراید در آن قائل نشده‌است حق سانسور داده شده‌است رعایت حداقل و اکثر در بین جرائم نشده‌است نوشته از یکماه تا ۳ سال همچو چیزی در قوانین نباید اظهار بشود برای موزعین که اصلاٌ نمی‌دانند در این روزنامه چی نوشته شده‌است مجازات تعیین کرده آن موزع بیچاره که برای امرار معاش داد می‌زند اطلاعات اطلاعات و نمی‌داند که در آن روزنانه چه نوشته شده ومحتویات ان رونامه چیست حق جلب آنرا داده‌اند شهربانی می‌تواند اورا جلب کند و توقیف کند منتهی بمحکمه ۲۴ ساعت باید اطلاع بدهد و این قانونی نیست که آزادی مطبوعات را بتواند تامین کند حفظ کند این بود که بنده پیشنهاد کردم همین قانون در مجلس قرائت بشود آقایان ببینید اگر یک موادی است برخلاف آزادی یک موادی است که عبارات آن نامفهوم است یک موادی است که شایسته زمان نیست آن مواد حذف شود در اطراف آن پیشنهاد داده شودو یک قانونی که مطابق شئون مطبوعات است بگذرد این پیشنهاد بنده علاوه براینکه آقایان را مستحضر می‌کند و روشن می‌کند که مواد این قانون چیست منطبق با آیین‌نامه هم هست این ماده ۱۱۳ نظامنامه‌است می‌گوید: طرح قانونی مطلبی ست که از طرف نمایندگان مجلس لااقل به امضای پانزده نفر پیشنهاد و در مجلس برئیس داده می‌شود رئیس پس از اعلام وصول آن در جلسه علنی آنرا بکمیسیون مربوطه ارجاع می‌نماید طرح مذبور قبل از ارجاع بکمیسیون طبع و توزیع خواهد شد. (تبصره) این تبصره خیلی مهم است نمایندگان و دولت نمی‌توانند تصویب مطالب ومواد یک لایحه یا طرح قانونی یا گزارش را بعنوان طرح یا لایحه به صورت ماده واحده طرح یا لایحه پیشنهاد می‌شود باید موادو تبصره‌های آن جزءطرح باشد
دکتر بقائی – آن قانون است
عماد تربتی – این قانون است که گذشته‌است این آیین‌نامه‌است و ضمن ماده واحده نمی‌شود مطرح کرد باید جزء بجزءنوشته شود این را من می‌گویم مثل ینست که این مجلس برای قانون شکنی تشکیل شده‌است نه برای وضع قانون الان قانون مطبوعات در مجلس مطرح است در مجلس سنا هم مطرح است اصل ۴۶ قانون اساسی می‌گوید باید رعایت ترتیب را کرد هرچه در سنا مطرح است بعد می‌آید بشورا یا هر چه در شورا مطرح است بعد می‌رود به سنا الان در عرض هم درهر دو مجلس یک قانوی مربوط به مطبوعات درجریان است یعنی هم مجلس سنا راجع به قانون مطبوعات وارد شده و مشغول است و درعین حال در مجلس شورا هم یک قانون مربوط به مطبوعات برخلاف اصل ۴۶ مطرح است ممکن است اینها ضدونقیض در بیاید یک چیزی دراینجا در بیاید و یک چیزدیگر در آنجا همینطور شمااصل ۴۵ قانون اساسی را درارید زیر پا می‌گذارید باید وزیر مربوطه باشد الان وزیر فرهنگ نیست وزیر دادگستری نیست و در این قانون برای مطبوعات جرائمی پییش بینی شده (حائری‌زاده – معاون وزیر فرهنگ هست) این آیین‌نامه چیزی است که مادر قوانین محسوب می‌شود اگر آیین‌نامه عملی نشود تمام قانون گذاریها ی شما لغواست دارید بهوو جنجال و داد و فریاد و تروریزه کردن افکار در بست یک چیزی را میگذرانید این به هیچ وجه صحیح نیست و مثل این است که هیچ قانونی در این مجلس نیست. (مکی – اینطرح قانونی است)؟
رئیس – ساکت باشید عرض کنم این قانونیست مصوب محرم ۱۳۲۶ و من تحقیق کردم چند ماده ازآن نیست که شما پیشنهاد فرمودیدکه مفاد آن مطرح شودشما دارید یک قانونی که مصوب بوده و بعضی از مواد آن اصلاح شده دارید بقوت خودش باقی می‌گذارید و تصور نمی‌کنم که عمدی برخلاف شده باشد و اما فرمودید که در سنا یک چیزی راجع به مطبوعات مطرح است آنهم مانعی نیست طبق این طرح دولت مکلف است در ظرف یک ماه لایحه‌ای به مجلس راجع به مطبوعات پیشنهادکند اگر سنا باشد بعد به مجلس شورا خواهد آمد و در هر حال الغاء قانون محرم ۱۳۲۶ را نمی‌کند و فقط یک موادی از آن اصلاح شده آقای عامری بفرمایید.
عامری – بنده آن قانون را گرفتم ببینم که لغو شده یا خیر چون آقای نبوی بنده رابا اشتباه انداختند که گویا لغو شده عرض کنم که قانون محرم ۱۳۲۶ هیچ لغو نشده در ۱۳۲۱ که بنده خودم دوماده آوردم روی فشاری بودکه متفقین و یک عده از نمایندگان مجلس آورده بودند که از همین وضع بستوه آمده بودندو فشاری داشتند که قانون مطبوعات کافی نیست بهمه مردمتوهین می‌کنند عرض کنم یک لایحه‌ای آقای سهیلی آوردبمجلس خیلی شدید بود آن لایحه و آقایان ارباب مطبوعات بکلی آنرا کوبیدند ومجلس هم زیر بارش نرفت در دولت دیگری که بنده بودم (صفوی – دولت قوام‌السلطنه) بله همین فشار چه از طرف متفقین وچه از طرف نمایندگان بود وقتی که می‌خواستند آنرابیاورند به مجلس بنده مخالفت کردم اوقات همه تلخ شد وببنده آن اصطلاح معروف را گفتند که گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن. بنده گفتم بله کار بنده‌است گفتند شرطش این است که خودت مدافع باشی بشهادت بعضی از آقایان که تشریف داشتند بنده وزیر داخله بودم ولی دفاع ازآن لایحه را خودم کردم. پرسیدم که چه می‌خواهید گفتند که یکی اینکه مدیران شرایط علمی و مالی باید داشته باشند بدلیل اینکه بعضی هستند سواد ندارند یک ورقه‌ای را می‌گیرندووقتی سی چهل تومان پیدا کردندطبعش می‌کنند وپس فردا شروع می‌کنند بفحش دادن گفتم این شرط علمی را بگذاریم دیگر چه هست گفتند با وضع فعلی این محاکمه‌های مطبوعاتی بجائی نمی‌رسد گفتم این راهم می‌گوییم خارج از نوبت رسیدگی کنند همان وقتی که آوردیم بنده اگر آقایان ملاحظه فرموده باشند دو ماده را اصلاح کردم یکی ماده اول بود که گفتم شرایط علمی داشته باشند لیسانس باشند یکی هم شرایط مالی دیگر هم ماده ۳۶را اصلاح کردم گفتم جرایم مطبوعاتی خارج ازنوبت رسیدگی شود بنابراین همانجا که اصلاح کردم گفتم که قانون محرم ۱۳۲۶ دوماده‌اش را اصلاح کردم در این قانونی هم که سال پیش گذشته بنده بهیچوجه من الوجوه نمی‌بینم که قانون ۱۳۲۶ را لغوکرده باشیم پس در یک ادوار مختلفی روی نظر خاصی این اصلاح شده بنابراین کسی نمی‌تواند بگوید که چهل سال پیش قانونی گذشته در مملکت حالا اطلاع ندارم که چیست آنهم مخصوصاٌ نماینده مجلس باید اطلاع داشته باشد (صحیح است) این همان قانون است و هیچ لغو نشده و این جا چند نفر از آقایان بنده را به اشتباه انداختند که می‌گفتند این را در دوره گذشته لغو کرده‌ایم حالا که من مراجعه کردم دیدم به هیچ وجه من الوجوه لغونشده‌است قانون موجودی است و بقوت خودش باقی است آنچه که بعد گذراندیم روی نظریات خاصی بوده‌است نظر این است آن نظریات خاص برداشته شود بدون هیچ شائبه‌ای تصویب شود وهیچگونه نظری برای ایذاء و اذیت مردم در کار نباشد و این همان قانونی است که مدتها روزنامه نگاران در اطراف آن چیز نوشته‌اند و هیچ خواندنش لزوم ندارد همه با یستی مطلع باشند ودر همه جای دنیا این اصل که عدم اطلاع قانون رفع مسئولیت نمی‌کند معمول است همه باید مطلع باشند و نمایندگان مجلس هم نمی‌توانند بگویند قانونی که چهل سال از مجلس گذشته‌است ما بی اطلاع هستیم نکته دیگری که خواستم خدمت آقایان عرض کنم آن پیشنهاد جناب آقای فولاد وند بود که منظور من آن نبود که با حفظ حیثیت مقام سلطنت مخالفت کرده باشم در این قانون محرم ۱۳۲۶ هم اسمی از مذهب برده و هم مقام سلطنت را محفوظ داشته این که گفتم اسم نبریدبرای این بود که مقام سلطنت یک مقام مقدسی است برای ما مثل اینکه العیاذ یالله بگویند بائمه...
رئیس – آقای عامری از موضوع خارج نشوید.
عامری – بسیار خوب بنده از آن می‌گذرم ونظرم این بود که مورد احترام هستند وتفوه در آن غلط است و یک موضوع دیگری که عرض می‌کنم این است که آنچه را که ما اینجا میبا ید ببینیم که قوانین اساسی دنیا چه می‌نویسند وراجع به سانسور مطبوعات چه هست سانسور درمطبوعات راکه در قانون اساسی ما تعبیر به ممیزی یعنی نظارت شده درتمام ممالک مشروطه نه این است که شرطی تعیین نکرده باشند همه جاشرط تعیین کرده‌اند ولی در اصل در قانون اساسی است یکی اصل ۱۳ قانون اساسی و یکی هم اصل ۲۰ متمم قانون اساسی که در همان جا هم کلیه مطبوعات راآزاد ساخته مگرآنچه را که ضاله باشد بعد هم در اصل ۱۳ قانون اساسی هم بکلی آزاد است چیزی نبا ید اجازه داده شود همان ممیزی در مطبوعات است که این را زبان فرانسه در اروپا سانسور و نظارت درجای دیگر می‌گو یند وقبل از این هم در تمام ممالک دنیا سانسور را اجازه نمی‌دادند فقط یک کشوربنظرم شاید سانسور را اجازه می‌داد وآن دولت تزاری بود که سانسور داشتند(دکتر بقائی – آن یاد داشت را ملاحظه بفرمایید) یکی از آقایان یادداشت فرمودند که نباید رای مجدد بدهیم این قانون هست و مشمول ماده ۱۳۳ نمی‌شود
رئیس – آقای عماد تربتی بنابراین چهار ماده تغیر کرده‌است اگر بخواهید آن چهارماده قرائت می‌شود والا تمام قانون که الغا نشده و بقوت خود با قی است لزومی ندارد قرائت و مطرح شود
عماد تربتی – همان چهار ماده راقرائت کنند
رئیس – آنرا هم درموقع خودش بعداز قرائت پیشنهادات خواهد خواند. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود به شرح زیر قرائت شد ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم که در تبصره ماده قانون مطبوعات محرم ۱۳۲۶قمری بجای دو سال حبس یک سال حبس نوشته شود عماد تربتی.
رئیس – عماد تربتی
عماد تربتی- پیشنهاد بنده این بود که در ماده ۲۶ بجا ی دوسال حبس یک سال وشته شود وبنده لازم است که ماده ۲۶ را قرائت کنم که آقایان متوجه شوند که چیست ماده۲۶:نطق وقرائت لوایح و روزنامه جات و دیگر مطبوعات یا مکتوبات بدر و دیوار و عرضه آنها بر انظار خلق بهر وسیله که بوده باشد مادامی که در آنها ترغیب وتشویق و تهییج خلق بارتکاب جنحه وجنایات باشداعم از اینکه منشاءاثر بشود یانشود مستوجب سیاست ومرتکب خواهد بود وبه تشخیص حکومت عرفیه در حاکم عرفیه از دوماه الی دو سال حبس خواهد شد
جمال امامی – خودشان که قبول دارند شما چراکاسه از آش داغ ترید
عمادتربتی- بنده پیشنهاد کردم که دوسال اضافه‌است شما قانون را ملاحظه بفرمایید درست که موید بیانات قبلی من است ولی چون زاید دانستم که حتی محاکم اجازه داشته باشندکه تا دو سال هم شخصی را زندانی کنند این بود که بنده یکسال پیشنهادکردم
دکتر بقائی – متشکرم ولی خودشان آن دو سال راقبول کردند
رئیس آقای حاذقی
حاذقی – حکایتی بیادم افتاد که در فارسی معروف است که زنی چها ردخترداشت (خنده نمایندگان) ودخترهایش هر چهار تا پیش زبانی صحبت می‌کردند وکمی لال بودند وبرای همین خواستگار برای آنها پیدا نمی‌شد اتفاقاٌ چون در سابق دامادها خودشان عروس نمی‌گرفتند خواستگار می‌فرستادند ودخترها راخواستگاری می‌کردند ازیک محله دور دست زنی آمد برای خواستگاری این دخترها مادر دخترها سفارشی کردبدخترها که شما جلوی این کس که خواستگاری شده حرف نزنید (همهمه نمایندگان – قصه می‌گویید) اجازه بدهید مختصر عرض می‌کنم و اتفاقاٌ این دخترها حرف مادرشان راگوش ندادند وقتی شربتی برای خواستگار کننده آورده بودند یک مگسی افتاده بود توی آن شربت اولی تاب نیاورد وگفت مدس بجای مگس خواستگار کننده دید که این دختر پیش زبانی می‌گوید دومی طاقت نیاورد گفت این دست و پایش را بدیر و بتش سومی گفت مگر ننه من بشما ندفت که چیزی ندویید چهارمی گفت که شکرخدا والحمدخداراکه من چیزی ندفتم خواستگار کننده برخاست ودید منظورش اینجا نیست ورفت و یک طرحی آمد و مجلس بعد از آن همه گفتگوومذاکره راجع باینکه بدون دادن بسط کلام و بدون این که پیشنهاد تغییر وتبدیل بدهیم این طرح را می‌خواهیم تصویب کنیم که خلاصه این قوانین ظالمانه که بی مطالعه یا تحت تاثیر یک شرایط مخصوصی در مجلس شورای ملی تصویب شده‌است آنها را لغو بکنیم وبرای اینکه گفت زمین خالی شده از حجت نمی‌تواند باشد گفتیم قانون باصطلاح محرم ۱۳۲۶ بقوه خودش با قی باشد بلکه برای مدت یک ماه دولت بعد از رسیدگی ومطالعه و بررسی و بارعایت شرایط و اصول مناسب و بادر نظر گرفتن نبض مجلس شورای ملی که منظورش تسهیل امور روزنامه نویسی و احترام بقلم و آزادی فکر و تشویق ارباب نویسندگی باشد لایحه‌ای بیاورد به مجلس البته همه ما می‌دانیم که این قانون یک قانون دائمی نیست و توافق هم کردیم که پیشنهادی روی این موضوع ندهیم همکار محترم آقای عماد تربتی در اول پیشنهادفرمودند که این قانون خوانده شود وجناب آقای رئیس هم جواب ایشان فرمودند که این قانون لغو نشده‌است بلکه سه چهار ماده آن اصلاح شده‌است که بعقیده من اگر آن سه چهار ماده را بخوانیم نظر ایشان تامین شده‌است ووقتی راجع به تقلیل جرم پیشنهادی دادند دیده می‌شود که مثل این است که قانون می‌خواهدبماند در صورتیکه ما می‌دانیم این قانون دائمی نیست و موقتی است برای اینکه بلاتکلیف نمانیم گفتیم که این قانون موقتی باشد که در ظرف یک ماه آن را تصحیح کنیم پس همکاران محترم لطف بکنید و اجازه بدهید هرچه زود تر تصویب شود و سیر قانونی خودش را ادامه بدهد تا اینکه بتوانیم با فراغت بال به نشینیم و آن قانون را تهیه کنیم
یک نفر از نمایندگان – شیرِین زبانی راکه خود جنابعالی فرمودید نه پیشنهاد دهنده.
رئیس – آقای جمال امامی
جمال امامی – والله من تعجب می‌کنم از آقایان که این قضایا و این صحبتها راراستی جدی تلقی می‌کنید؟ خوب آقا مگر یک یک فرد فرد شما نمی‌دانید چرا این قوانین می‌آید تصویب می‌شود و چرا لغو می‌شود مگر شما تا کنون قانونی تصویب نموده‌اید که اجرای آن را هم بخواهید مگر این قانونی که این قدر بهش فحش می‌دهید در یک مورد اجرا شده‌است همین قانون سابق را که می‌خواهید الغاء بکنید یا این قانونی که می‌خواهید بگذرانید در یک موقعی اجرا خواهدشده آقا مد شده که امروز ییایید از مطبوعات دفاع بکنید یک لایحه‌ای هم داده‌اید این را بیایید تصویب بکنید برود تمام بشود (صحیح است) تا بحال ده قانون مطبوعات گذرانده‌اید یکی را بیاورید بمن نشان بدهید که در یک مورد اجرا شده‌است نفیاٌ و اثباتاٌ چرا خودتان را مسخره می‌کنید وچراوقت مملکت را تضییع می‌کنید یکسال دو سال پنج سال تا ده سال جرم بگذارید یک ماهش نمی‌شود یک سال یک سال هم بگذارید ده روزش اجرا نمی‌شود این را هم که بنده موافقت کردم با پیشنهاد آقای فولادوند آن برای یک موضوع بودکه بنفع ارباب مطبوعات بودکه علف هرزه‌ها به دیانت اسلام و مقام شامخ سلطنت توهین نکنند که فردا بیایند یک قانون شدیدتری بیاورنداین جا برای این بودوالا شما می‌دانید که اینها مسخره‌است کجایش اجرا شده که فردا هم اجرا بشود این پیشنهادات را چرامی کنید بگذارید بگذرد این مد شده امروز که این قانون را بگذارنند بگذارید که بگذرد و برود
رئیس – رای گرفته می‌شود پیشنهاد آقای عماد تربتی آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (چند نفری برخاستند) تصویب نشد
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد
ویرایش۵ – تعیین موقع ودستور جلسه بعد – ختم جلسه
رئیس - یک ساعت وچیزی از ظهر گذشته وده پیشنهاد هم هست فعلاٌ جلسه راختمی کنیم انشاءالله امیدوارم که جلسه آینده این کار تمام بشود جلسه آینده روز سه شنبه ساعت ۹ صبح (یک ساعت و پنج دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت