مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۹۹
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۷۱۸
۵شنبه ۲۱ دی ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۹۹
مذاکرات مجلس شورای ملی
نشست ۹۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنج‌شنبه ۱۴ دی ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
- ۱- قرائت غایبین و طرح صورت مجلس جلسه قبل
- ۲- بقیه مذاکره در فوریت و اصل قانونی راجع به مردود بودن بیانات جلسه ۵ دی آقای وزیر دارایی و خاتمه مذاکره آن
- ۳- تصویب صورت جلسه قبل
- ۴- طرح و تصویب فوریت و مذاکره در طرح قانونی راجع به مطبوعات
- ۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و ده دقیقه صبح بریاست آقا رضا حکمت تشکیل گردید،
- قرائت غایبین و طرح صورتمجلس جلسه قبل
ویرایش۱ - قرائت غایبین و طرح صورتمجلس جلسه قبل
رئیس – صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)
غایبین جلسه یکشنبه دهم دی –
غایبین با اجازه آقایان: اورنگ. موقر. شوشتری. محمد علی مسعودی. دکتر هدایتی، دکتر مصدق. طباطبائی، معین‌زاده
غایبین بی اجازه - آقایان:خاکباز. آشتیانی‌زاده. اقبال. خسروانی. هراتی. ارباب گیو - جواد مسعودی
دیرآمدگان با اجازه آقایان فرامرزی - گنابادی.
دیرآمدگان بی اجازه - آقایان برومند. تولیت اکبری – قهرمان، پیراسته صورت غایبین روز سه شنبه ۱۲ دیماه
غایبین با اجازه – آقایان: اسکندری. ابریشم کار، عرب شیبانی. آصف، طباطبائی. عباسی. دکتر کیان. اورنگ. دکتر شایگان، خزیمه علم.
غایبین بی اجازه - آقایان: خاکباز، محمودی، شوشتری، معین‌زاده، دکتر مصدق، گنابادی، فرامرزی، شکرائی. دولت آبادی. برومند. منصف. موقر. عامری. نصرتیان. صاحبجمع. تولیت ارباب. اکبر. ابتهاج. آشتیانی‌زاده. اقبال. صفائی. شهاب خسروانی. دکتر طاهری. سالار بهزادی. غضنفری. پیراسته. کوراغلی. سلطانی هراتی محمد علی مسعودی. صدر میر حسینی. جواد مسعودی.
آزاد - اسم دکتر طاهری را جلو بگذارید اسم مرشد باید جلو باشد.
رئیس - آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر - بنده در استیضاحی که از آقای وزیر دارایی راجع به آن اظهارات نامناسب و بی‌جای مردود ایشان و عملی که کرده بودم اشاره کرده بودم و مضمون استیضاح این بود که بمناسبت استرداد گزارش کمیسیون مبنی بر ری قرار داد کس و گلشائیان بعنوان عدم تأمین حقوق ملت ایران، بنده در صورت جلسه دیدم نوشته‌اند بعنوان تامین حقوق ملت ایران و (عدمش) را انداخته‌اند و این عدم ما را معدوم می‌کند باید این عدم باشد تا زنده باشیم و ضمناً اطلاع دارم که عموم آقایان که با من صحبت کردند تشکر و امتنان دارند بخصوص از این انتشار دیشب در روزنامه اطلاعات که جمیع نمایندگان در رد اظهار آنمردو آن شخص موافقت کردند (صحیح است) این را باید ما هر چه زودتر مطرح کنیم ورد کنیم تا شخصیت مجلس و حفظ حقوق ملت ایران را بیشتر حفظ کنیم.
دکتر بقائی - ولی کسانیکه مخالف با شخصیت مجلس هستند نمی‌گذارند اکثریت بشود
رئیس - آقای جمال امامی
جمال امامی - بنده در روزنامه‌ها دیدم نوشته‌اند مجلس طرحی بر علیه فروهر داد و حال آنکه اینطور نبود مجلس ناظر شخص نبود مجلس ناظر بعمل دولت بود ناظر باظهارات دولت بود و آنها را رد کرد، آنها را تقبیح کرد (صحیح است) اظهارات دولت را تقبیح کرد مجلس کاری بشخص ندارد
رئیس - آقای مکی
مکی - ضممن اسامی غایبین بدون اجازه بنده شنیده که اسم جناب دکتر مصدق‌السلطنه را هم نوشته‌اند ایشان بستری هستند و اطبا قدغن کرده‌اند که هیچ نوع، حتی کسی بملاقاتشان هم نرود
رئیس - اجازه داده شده اصلاح می‌شود
نورالدین امامی - حقوقشان را هم بدهند به فقرا
مکی - حقوقشان را هم از اول دوره داده‌اند بکانون مسلولین
رئیس - آقای فقیه‌زاده
فقیه‌زاده - آقای شوشتری را هم غایب بی اجازه نوشته‌اند در صورتیکه آقای شوشتری مدتی است مریض و بستری هستند
رئیس - اصلاح می‌شود آقای دکتر شایگان جنابعالی که غایب با اجازه هستید
دکتر شایگان - بنده اینجا هستم و استدعا کردم هر وقت یکنفر برای اکثریت شدن لازم بود بنده را بخواهند
رئیس - آقای ناصر ذوالفقاری
ناصر ذوالفقاری - در طرحی که در جلسه قبل تهیه شده بود قبلا اسم دولت برده شده بود و در صورت جلسه اصولا ذکری از نام دولت نشده و به این جهت چون اسم دولت نیست تقاضا می‌کنم که اسم بنده را حذف بکنند
جمال امامی - اسم شما را حذف نکنند اسم دولت را اضافه بکنند، حذف نمی‌شود کرد، اضافه می‌شود کرد
رئیس - طبق ماده ۱۱۵ آیین‌نامه وقتی امضای کسی در مجلس قرائت شددیگر مسترد نمی‌شود آقای دکتر مصباح‌زاده بفرمایید
دکتر مصباح‌زاده - بنده عرضی نداشتم آقای قشقائی مطلبی داشتند
رئیس - آقای اسلامی
اسلامی - بنده در آن جلسه یکشنبه که صحبت کرده بودم چندتا اشتباه شده بود که آنها اهمیت ندارد ولی یک موضوعی که خیلی قابل توجه‌است اینست که بنده عرض کرده بودم که اگر خدای نخواسته تا هفت ۸ ماه به آخر دوره شانزدهم قضیه نفت حل نشد آقایان نمایندگان دیگر مطرح نکنند و بماند برای دوره ۱۷ برای اینکه مجلس در آنموقع رو بضعف می‌رود دیگر شایسته نیست و اینجا طوری نوشته‌اند که این مفهوم را ندارد بنده خواستم خواهش کنم که این را اصلاح کنند.
رئیس - اصلاح می‌شود – آقای غلام رضا فولادوند.
فولادوند - یکی از کلمات اظهارات بنده جمعی بود، اداره تندنویسی اجتماعی نوشته اینرا خواهش می‌کنم تصحیحش بفرمایید.
رئیس - اصلاح می‌شود چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند
اردلان – آقای رئیس اجازه بفرمایید بعداز دستور باشد چون دو نفر دیگر لازم است که عده کافی شود و ما رأیمان را بدهیم بعد از دستور صحبت بشود.
رئیس - اگرعده کافی باشد که رأی بدهند مانعی ندارد من که موافقم.
نورالدین امامی - آقای کار پرداز کل آقای پالیزی پشت در اطاق نشسته بفرمایید بیایند تو. (در اینموقع عده برای رأی کافی شد)
- بقیه مذاکره در فوریت و اصل طرح قانونی راجع به مردود بودن بیانات آقای وزیر دارایی در جلسه پنجم در و خاتمه مذاکره آن
ویرایش۲ - بقیه مذاکره در فوریت و اصل طرح قانونی راجع به مردود بودن بیانات آقای وزیر دارایی در جلسه پنجم در و خاتمه مذاکره آن
رئیس - در جلسه گذشته در فوریت اول مذاکره شد حالا رأی باید گرفت بفوریت اول آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر بر خاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است (گنجه - بخوانید آقا) بسیار خوب قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی - تقاضا داریم طرح زیر را بعنوان تصمیم قانونی با قید دو فوریت و فی‌المجلس طرح و تصویب آنرا پیشنهاد مینماییم: مجلس شورای ملی بیانات سه شنبه ۵ دیماه ۱۳۲۹ آقای فروهر وزیر دارایی را مردود …
جمال امامی – دولتش افتاده.
گنجه – دولت ندارد.
مکی - آقای گنجه شما که امضاء نکردید چه میگویید دولت ندارد؟.
گنجه – حرف نزن دولت ندارد.
جمال امامی – بنده اعتراض دارم طرحی که من امضاء کردم دولت داشت.
رئیس - اجازه بدهید قرائت بشود …
مجلس شورای ملی بیانات سه شنبه ۵ دیماه ۱۳۲۹ آقای فروهر وزیر دارایی را مردود و بهیچوجه مورد تصدیق نمایندگان ملت نخواهد بود و انزجار خود را از عمل ایشان اعلام می‌کند (صحیح است).
رئیس - آقای نورالدین امامی مخالفید؟ (جمال امامی - بنده مخالفم) (دکتر معظمی - فوریت اول دو نفر صحبت کرده‌اند) فوریت اول مذاکره شد و تصویب شد فوریت دوم را مذاکره می‌کنند، آقای جمال امامی.
جمال امامی - اصولا بنده شأن مجلس شورای ملی را اجل و اعلی از این می‌دانم که نسبت به یک فردی اظهار نظر بکند، نسبت بعمل دولت مجلس شورای ملی باید اظهار نظر بکند که این اظهارات دولت صحیح بود یا غلط است. ما چکار داریم فروهر یا دیگری آمده این اظهار را کرده وقتی که این اظهارات را کرده‌اند یعنی دولت این اظهارات را کرده و اگر هم ما تقبیح می‌کنیم باید عمل دولت را تقبیح بکنیم وقتی هم این ورقه را دست من دادند کلمه دولت نوشته شده بود حالا دولتش را زده‌اند، بنده ورقه‌ای را که ناظر بشخص باشد امضا نمی‌کنم، مجلس شورای ملی هم اگر بناست رأی بدهد باین، قاعدتاً باید باظهارات دولت یعنی بر رد اظهارات دولت رأی بدهد و گر نه غیر از این منطقی نیست، از ما شایسته نیست که بگوییم فلان وزیر غلط کرده ولی دولت خوب کاری کرده، این عمل معنیش این است که این کار معنی ندارد.
رئیس - آقای اردلان.
اردلان - اظهاراتی که آقای فروهر وزیر دارایی در مجلس شورا ی ملی کردند در هر یک از آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی و افراد این مملکت یک تأثیر خاصی کرد در بنده یک تأثر فوق العاده‌ای بوجود آورد که خدا شاهد است الان ده روز از این مقدمه می‌گذرد که می‌خواهم تأثر خودم را از خاطرم دور کنم بر من مقدور نیست. یک وزیر دارایی که حافظ حقوق و اموال مملکت است بیاید و پشت تریبون مجلس شورای ملی یک بیاناتی بکند (جمال امامی - وزیر دارایی نکرده آقا دولت کرده) (مکی – نخست وزیر امضا کرده‌است) در این مملکت ما روی گنج طلا راه می‌رویم در عین اینکه همه مان می‌دانیم که وضع مملکتمان چیست، لخت و گرسنه و عریان، معهذا یک وزیر دارایی می‌آید و نمک هم بر جراحات ما می‌پاشد و اینکه جناب آقای جمال امامی فرمودند نسبت به یک وزیر نمی‌شود در قانون اساسی ما صراحت دارد که مجلس شورای ملی می‌تواند نسبت بیک وزیری هم اظهار عدم اعتماد بکند و از او پشتیبانی نکند و من تقاضا می‌کنم که کار که با ینمرحله رسید حضرتعالی هم موافقت بفرمایید تا ما این رأی را بدهیم (جمال امامی - آقا آن طرحی که امضا کردیم غیر از این بود) اجازه بفرمایید، دولت همیشه دست ماست (صحیح است) هر وقت که ما صلاح دیدیم که دولت نباشد آنوقت که مجلس شورای ملی صلاح دید که دولتی نباشد دولت خود بخود ساقط است بنا بر این نظر بنده اینست که ما در قدم اول باید نفرت خودمان را از چنین بیاناتی امروز رسماً اظهار بکنیم بعد هم اگر واقعاً لازم بود با یک رأی عدم اعتماد دولت ساقط می‌شود ولی فعلا وزیر دارایی آمده اینکار را کرده و قانون اساسی هم صریحا بما این اجازه را داده که نسبت بیک وزیری اظهار عدم اعتماد بکنیم،
رئیس – اینها در فوریت است، بعد در خود ماده هم بحث می‌شود آقایانی که با فوریت دوم موافقند قیام کنند (اکثر بر خاستند) تصویب شد، چون پیشنهاد شده که فی‌المجلس مطرح بشود یک رأی دیگر هم لازم دارد، آقای فرامرزی مخالفید؟ (فرامرزی – بلی) بفرمایید،
فرامرزی - علت مخالفت من اینست که من از هر حرکت نامردی بدم می‌آید، یا این عمل صحیح است یا صحیح نیست، هیچ حیوانی باور نمی‌کند که یک چنین لایحه‌ای مطرح باشد در مجلس و اینهمه هیاهو شده باشد، بعد یک وزیر دارایی خودش، از پیش خودش بیاید و پس بگیرد، و نخست وزیر و هیئت دولت خبر نداشته باشند (صحیح است) اگر مرد و مردانه هستید بهمه رأی بدهید، اگر نمی‌توانید این نامردی را نکنید که فقط یکنفر را اینطور کنید (صحیح است) آیا معقول است که یک همچو لایحه‌ای با اینهمه اضظراب در مملکت با اینهمه گفتگوی در کمیسیون مطرح باشد و آنوقت وزیر دارایی خودش پس بگیرد؟ خودش لایحه تنظیم بکند و نه رئیس دولت و نه هیئت دولت بااو مذاکره نکند و پس بگیرند ؤ اگر این جور باشد یک چنین دولتی که یک وزیرش اینجور شلتاق می‌کند و دولت خبر ندارد یک همچو دولتی لیاقت ندارد، یا همه شریکنند، یا وزیر دارایی هم مسئول نیست ؤ به این جهت من با همه قسم این جور طرح مخالف هستم، می‌خواهد فوریت باشد، می‌خواهد اصل طرح باشد (صحیح است – احسنت)
رئیس - آقای اسلامی موافقید؟
اسلامی - بنده می‌خواهم عرض کنم چه مجلس شورای ملی اظهار انزجار از بیانات وزیر دارایی بکند چه دولت معنای هر دو یکی است. یعنی چه مطابق قانون اساسی تمام وزرا مسئولیت مشترک دارند اگر یک وزیر کار بدی کرد یعنی همه کرده‌اند چرا بحث می‌کنیم در یک چیزی که اصلا جزء بدیهات است بنده عرض می‌کنم وزیر دارایی که اینحرف را گفته یعنی دولت گفته بنا بر این هر تصمیمی که بگیرید قانوناً مربوط بدولت است. من کاری بحب و بغض دولت یا چیز دیگر ندارم ولی این اصول را نباید زیر پا گذاشت و این بدعت را نباید گذاشت که برای موارد دیگر سوء استفاده بشود، بنده باز تکرار می‌کنم که این موضوع بسیار قابل توجهی است که در آینده ممکن است که در این یک جریانی پیش بیاید که استناد بکنند به این تصمیمی که امروز گرفته می‌شود بنابراین آقایان هر تصمیمی که اینجا بگیرند چه فردی چه اجتماعی پای دولت در میان است و بمناسبت مسئولیت مشترکی که فرد فرد وزرا و جمعاً دارند هر تصمیمی که اینجا گرفته بشود یعنی نسبت بخود دولت گرفته شده‌است.
رئیس – اینجا یک پیشنهادی شده که رأی سوم با ورقه گرفته بشود که خوانده می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
تقاضا داریم نسبت بفوریت با ورقه رأی گرفته شود. دکتر بقائی – حسین مکی – آزاد – نریمان – دکتر شایگان.
رئیس – فی‌المجلس اگر بخواهید بگیرید برای فی‌المجلس مطرح شدن است. این پیشنهاد ناظر به آن رأی قبلی بود که گذشت.
رئیس – اگر بخواهیم فی‌المجلس باشد باید رأی گرفته شود و اگر تصویب نشد باید طبع و توزیع شود.
جمال امامی – بنده یک پیشنهادی کرده بودم
رئیس – پیشنهأد شما راجع بفوریت نیست وقتی که در مطلب مخالف و موافق صحبت کردند و کفایت مذاکرات تصویب شد پیشنهادات خوانده می‌شود. پیشنهاد شما اینست که دولت علاوه بشود و این در آنموقع خوانده میشوود. حالا رأی گرفته می‌شود بفوریت سوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر بر خاستند) تصویب شد بنابراین در خود مجلس بحث می‌شود آقای حائری‌زاده بفرمایید.
حائری‌زاده – این موضوع نفت هر جهتش برای ما یک بلا و زحمت ایجاد کرده و می‌کند، من فکر می‌کنم که دولت یکنفر دوست و مشاور در مجلس شورای ملی نداشته که راهنمایی بکند، که کارباین مفتضحی و غلطی را نکند که ما را مجبور بکند بیاییم یک همچو طرحی تهیه بکنیم و تقدیم مجلس بکنیم لازمه این حکومت هم که فبلا تمایل از مجلس نخواسته‌اند قهراً همین است و در ایران اصل نزاکت یک اصلی است دشمن که برای دشمن کاغذ می‌نویسد در طلیعه او قربانت شوم و فدایت شوم می‌نویسد و از مطالبه حق خودش هم صرفنظر نمی‌کند. موقعی که قبلا تمایلی از مجلس نخواسته باشند و یک دولتی را همین طوری می‌فرستند بمجلس، از نظر نزاکت بمقام سلطنت احترام می‌گذارند مردم این مملکت و نمایندگان ۹۷ رأی هم می‌دهند ولی ششماه و کسری یک قدم برای کارهای دولت کمکش نمی‌کنند برای اینکه منظورشان این نبوده با آنها مشورت نشده بوده و او را فرستاده‌اند آمده و اگر دولت یکنفر مشاور عامل داشت این دولت، این کار مفتضح را وزیر دارایی در حضور اعضاء هیئت دولت در مجلس ممکن نبود انجام بدهد. لوایح دو سه قسم است یک قسم لوایحی است که خود مجلس تهیه می‌کند، اسمش را می‌گذارند طرح قانونی، ایو طرح قانونی البته باید دولت هم موافقت بکند، موقع طرحش هم باید دولت حضور داشته باشد نظر موافق و مخالف هم اظهار بشود ولی دولت حق ندارد این طرح قانونی را استرداد بکند و وکیل هم حق ندارد استرداد بکند باید جریان خودش را طی کند و تمام بشود. یکی دیگر لوایحی است که دولت خودش از طرف خودش بدون اینکه از طرف مجلس باو تکلیفی شده باشد تهیه می‌کند و می‌آورد بمجلس، لایحه ایست، دولت می‌آورد، وسط کار می‌بیند آنچه پیش بینی کرده اشتباه بوده، پس می‌گیرد و یک لایحه دیگر می‌آورد، هیچ مانع و محظوری هم ندارد، یک لوایح دیگری هست که مجلس دولت را مکلف می‌کند که شما باید این کار را انجام بدهید مثل این لایحه نفت، پنجاه سال است که نفت ایران را انگلیسها غارت می‌کنند و می‌برند و دولت هیچوقت برای اینکه حفظ حقوق مردم را بکند لایحه به مجلس نیاورده و به این فکر نیفتاده‌است تا در اوایل مجلس ۱۵ موقعیکه مجلس ایران قرار دادشرکت آقای قوام السلطنه و ساد چیکف راجع بنفت شمال را می‌خواست رد بکند دولت را مکلف کرد که برای استیفای حداکثر حقوق ایران راجع به نفت باید اقدام بکند این لایحه‌ای نبود که خود دولت آورده باشد مکلفش کردند که بیاورد (صحیح است) دولتهای وقت که مسامحه کردند استیضاح شدند خدا سلاممت بدارد عباس اسکندری را در همین مجلس چند روز راجع بهمین موضوع مذاکره کرد و استیضاحش را تعقیب کرد و گفت که شما چرا مسامحه می‌کنید چرا لایحه نمی‌آورید پس این لایحه طرح قانونی است نه لایحه ایست که دولت مرتجلا خودش تهیه و تقدیم مجلس کرده باشد یک لایحه‌ای است که بر حسب دستور مجلس شورای ملی دولت مجبور شده تهیه و آورده و دولت بیموافقت مجلس شورای ملی طبق استرداد ندارد چون در اطراف این موضوع جناب آقای دکتر شایگان آقای صالح و سایر آقایان مفصل صحبت کرده‌اند من در اینموضوع بتفصیل صحبت نخواهم کرد اینکار با آن عمل مفتضحانه‌ای که آقای وزیر دارایی در حضور آقای نخست وزیر و سایر وزراء فی‌المجلس اقدام کرد شد آقایان وزراء اغلبشان بما که می‌رسند می‌گفتند که اصلا ما اطلاع نداشتیم ولی حقیقت چی بوده ما که خبر از مذاکرات داخلی هیئت دولت نداریم ولی فرمایشات جناب نخست وزیر در جلسه بعد تأیید کرد که ایشان مطلع بودند و این عمل وزیر دارایی با دستور و موافقت ایشان بوده از اینجهت این طرحی ککه تهیه شد اظهارات فروهر و دولت باید باشد اینجا اول اسم دولت نوشته شده بود پیش بعضی از آقایان که بردند امضاء بکنند گفتند که کلمه دولت نوشته نشود بعد دو مرتبه حک شده و این بعقیده من یک چیز ناقصی است (مکی – آنهاییکه امضاء نکرده بودند حک کردند آقای گنجه که اصلا امضاء نکرده می‌گویند باید حکش کرد) خوب بنده که بردم خدمت آقایان (امامی اهری – آقا اشتباه می‌کنید بیخود حرف می‌زنید اطلاع ندارید آقا وطن پرستی انحصار بکسی ندارد همه را بخودتان انحصار می‌کنید آنهایی که اینجا هستند از شما وطن پرسترند) (در اینموقع آقای مکی بآقای دکتر بقائی که مشغول صحبت با ایشان بود گفتند بگذار ببینم چه می‌گوید دوره گذشته یک پیشنهاد می‌دهد وزیر یست و تلگراف می‌شود) در اینکه اظهارات دولت کاملا بضرر ملت بوده و اگر وزرایش هم همان طوریکه با ما صحبت می‌کردند مطلع نبودند و مجلس هم با تفاق مخالف است تردیدی در این قسمت نیست فقط چیزی که هست باید یک تصمیمی در دنباله این تصمیم گرفته شود که مذاکرات در لایحه باید با سیر خودش ادامه داشته باشد من با اینکه این طرح به این صورت بگذرد مخالفم معتقدم که باید تکمیل بشود و یک پیشنهادی هم تهیه شده‌است در این قسمت برای اینکه مجلس وقتی اظهار انزجار از مذاکرات و تخلفات دولت کرد تصمیم بگیرد که کما فی السابق مذاکرات در مجلس ادامه داشته باشد و بعد هم در کمیسیون مربوطه برای شور دوم مذاکره شود یک چیز دیگری که می‌خواستم تذکر داده باشم و از موقع استفاده می‌کنم اینست که شنیده‌ام یک مراسله‌ای بعد از همه این اعمال مفتضح از طرف جناب آقای رزم‌آرا به مجلس نوشته شده که یک کمیسیون مشترکی درست بکنند از مجلس و سنا و فلان اینحرفها …
رئیس – آقای حائری‌زاده اینکه مربوط به این طرح نیست نامه‌ای نوشته شده هر وقت مطرح شد در آن صحبت بکنید.
حائری‌زاده – این کاملا قابل مذاکره‌است و عملی نیست دولتی که به این افتضاح می‌آید حق ملت ایران را تضییح می‌کند و ما باید برای کثافتکاریهای او چندین جلسه تعطیل داشته باشیم چند جلسه با همدیگر بحث بکنیم تا یک راه اصلاحی برای این افتضاح کاری‌ها و اظهارات او پیدا بکنیم آن تقاضای دولت اصلا مفتضحتر است ومجلس باید رد بکند کاغذ را بدولت و این کاغذ را قبول نکند.
ناصر ذوالفقاری – اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس – بفرمایید.
ناصر ذوالفقاری – این طرحی که اینجا مطرح شده با این ترتیبی که جریان دارد قابل طرح نیست برای اینکه اصل ۳۹ و اصل ۴۰ قانون اساسی تکلیف اینرا تعیین کرده اصل چهلم گفته که لوایح یا طرحهایی که داده می‌شود باید با حضور وزیر مربوطه هست نه نماینده قانونی او اصل ۴۰ قانون اساسی به این اشاره می‌کند.
کشاورز صدر – آنها حق ندارند بیایند اینجا (همهمه نمایندگان)
رئیس - گوش کنید آقایان، آقای کشاورز صدر چرا گوش نمی‌کنید می‌خواهم توضیح بدهم این اخطار شما آقای ذوالفقاری وارد نیست برای آنکه می‌نویسد اگر مربوط بامور داخلی مجلس نباشد یعنی مربوط بکارهای دولت باشد این یک تصمیمی است که مجلس خودش می‌گیرد (ناصر ذوالفقاری – مربوط باظهارات یک وزیر است) اصل ۴۰ قانون اساسی قرائت می‌شود. (اصل ۴۰ قانون اساسی. بشرح زیر قرائت شد)
در موقع مذاکره و مداقعه لایحه مذکور در اصل سی و نهم چه در مجلس و چه در انجمن تحقیق اگر لایحه مزبور راجع بیکی از وزراء مسئول باشد مجلس باید بوزیر مسئول اطلاع داده که اگر بشود شخصاً والا معاون او به مجلس حاضر شده مذاکرات در حضور وزیر یا معاون او بشود سواد لایحه و منضمات آنرا باید قبل از وقت ده الی یک ماه با ستثناء مطالب فوری از برای وزیر مسئول فرستاده باشند همچنان روز مذاکره باید قبل از وقت معلوم باشد پس از مداقعه مطلب با حضور وزیر مسئول در صورت تصویب مجلس با کثریت آراء رسماً لایحه نگاشته بوزیر مسئول داده خواهد شد که اقدامات مقتضیه را معمول دارد.
اردلان – آقای رئیس اجازه بفرمایید بنده جواب بدهم.
کشاورز صدر – جواب ندارد.
رئیس – ماده ۱۱۶ هم که مربوط باینموضوع است قرائت می‌شود. ماده ۱۱۶ آیین‌نامه (بشرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۱۶ - در غیر مواردی که طرح قانونی مربوط بامور داخلی مجلس باشد باید بوزیر مسئول اطلاع داده شود که خود یا معاون او در جلسه علنی حاضر شود و مذاکرات در حضور او بعمل آید و اظهار عقیده نماید در صورت عدم حضور وزیر یا معاون او و صاحبان طرح حق دارند او را مورد اخطار قرار دهند.
ناصر ذوالفقاری – این طرح مربوط بامور داخلی نیست مربوط با ظهارات وزیر است.
رئیس – تصمیم یکی از امور داخلی مجلس است بسته بنظر آقایان است.
ناصر ذوالفقاری – موقعی که وزیر دادگستری را اینجا استیضاح می‌کردند می‌گفتند مسئول دولت است حالا می‌گویند که مسئول یکنفر است.
کشاورز صدر – مسئولیت مشترک دارند بنده پیشنهاد بکفالت مذاکرات داده‌ام.
رئیس – آقای اردلان بفرمایید.
اردلان – بنده خواستم به همکار محترم معزز خودم جناب آقای جمال امامی و همچنین جناب آقای فرامرزی عرض کنم که اصل ۶۷ متمم قانون اساسی خیلی روشن اینموضوع مورد بحث مارا تصریح کرده اجازه بدهید بنده میخوانم
اصل ۶۷ – در صورتیکه مجلس شورای ملی یا مجلس سنا با کثریت تامه عدم رضایت خود را از هیئت وزراء یا وزیری اظهار نمایند آن هیئت یا آن وزیر از مقام وزارت معزول می‌شود.
جمال امامی – مربوط باینموضوع نیست. اردلان – اجازه بفرمایید آن طرحی که بنده امضاء کردم اظهارات شخصی وزیر دارایی بود بنابراین خود نخست وزیر هم که در جلسه گذشته آمدند در مجلس و آن ۴ ماده را خواندند اسمی از آن لایحه و استردادش نبود بنا بر این ما عجالتاً در قدم اول عدم اعتماد خود مانرا از چنین وزیری اظهار می‌داریم (جمال امامی – صحبت عدم اعتماد نیست) بعدهم البته مجلس شورای ملی قادر است هر وقت بخواهد سلب اعتماد از دولت بکند عرض می‌کنم که قانون اساسی این اجازه که بما داده‌است بطور صریح است و بنظر بنده مذاکرات هم بطور کافی شده‌است ما این مرحله را رأی بدهیم و بر سیم بکارهای دیگرمان (صحیح است)
کشاورز صدر – آقای رئیس بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات را داده‌ام.
رئیس – پیشنهاد دائر بر کفایت مذاکرات رسیده که قرائت می‌شود. (پیشنهاد کفایت مذاکرات بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم مذاکرات کافی است. کشاورز صدر
رئیس – آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر – بنده خواستم بعرض آقایان محترم برسانم که این مطلبی که الان در مجلس مطرح است صرف نظر از اینکه راجع بشخص وزیر دارایی باشد یا راجع بدولت و یک دولتی را ساقط بکند یا یک وزیری را بیندازد آنچه که مورد نظر اکثریت بلکه اتفاق مجلس است حفظ حقوق ملت ایران است و برای اینست که اظهاراتی در مجلس گفته شده که آن اظهارات مردود بشود چون آن اظهارات بملت ایران و حقوق ملت ایران ضرر و لطمه می‌زند آن چیزی که مورد نظر واقعی نمایندگان مجلس و مردم هست این است والا این بهانه برای اینکه ما بگوییم دولت برود یا وزیر دارایی برود بنده شخص خودم را میگوییم نظر بنده اینست که این اقدام را دولت کرده یا با مشورت کرده یا بی مشورت کرده یا وزیر دارایی تنها کرده‌است باید این مطلب در مجلس مردود بشود که فردا آن شرکت متجاوز نفت اتخاذ سند از این اظهارات نکند آقایان محترم تمنی می‌کنم که در این قضیه فارغ از دولت ووزیر دارایی باشید و این کار دولت خیلی تماشایی شده یکدسته طرفدار دولت هستند یکدسته طرفدار وزیر دارایی و این هم یک چیز نوظهوری است بنده می‌خواستم استدعا کنم که آقایان تعصب خود را در این امر بخصوص کنار بگذارند در اینجا و باتفاق رأی بدهند که این بیانات و این اظهارات مردود است او فرض از طرف دولت است یا از طرف وزیر دارایی او فرض کنید یک کس دیگری نوشته و داده بوزیر دارایی بخواند استدعایم از آقایان این است که اگر این مورد نظر قرار گیرد تأمین نظرمان شده یعنی آن اظهارات فاقد ارزش شده هیچکس در این مجلس شورای ملی در بین ملت ایران و کسی که ایرانی باشد نیست که معتقد نباشد که شرکت متجاوز نفت انگلیس و ایران بحقوق ملت ایران تجاوز نکرده برای این مقدمه را عرض می‌کنم که ما همه اینها را برای این نتیجه می‌خواهیم و همین نتیجه‌است یعنی حفظ حقوق ملت ایران حقوق تضییح شده ملت ایران است که همه ما را و امی‌دارد که بیاییم بگوییم آن اظهارات را رد می‌کنیم آن اظهارات را قبول نمی‌کنیم برای اینکه حقوق ملت ایران محفوظ بماند و همین جنبش...
رئیس – آقای کشاورز صدر شما در کفایت مذاکرات بیشتر از پنج دقیقه نمی‌توانید حرف بزنید.
کشاورز صدر – بنده بیشتر صحبت نمی‌کنم دودقیقه مانده این جنبش که در ملت ایران دیدیم طلیعه موفقیت و فتح ملت ایران و شکست کمپانی غاصب حقوق ملت ایران است در اینجا همزبان باشید رأی بدهید آن اظهارات را رد کنید آن گقتگوها را رد کنید و بیش از این من مذاکره را لازم نمی‌دانم آقایان با عمل تودهنی بزنید به کسی که حقوق ملت ایران را می‌خواهند تضییع بکنند.
دکتر معظمی – عرض داشتم بعنوان اخطار اگر اجازه میفرمایید بعد از کفایت مذاکرات عرض کنم اخطاری است راجع بیک اصلی از قانون اساسی.
رئیس – با کفایت مذاکرات مخالفید؟
دکتر معظمی – بعنوان اخطار می‌خواستم عرض بکنم.
رئیس – بفرمایید اخطار مقدم است.
دکتر معظمی – عرض کنم بنده معتقدم در مواقعی که یک جریاناتی پیش آمد می‌کند ما نباید یک سابقه هم که بعداً بضرر مملکت باشد بوجود بیاوریم الان منظور مجلس شورای ملی چیست؟ منظور مجلس شورای ملی اینست که بیاناتی که آقای وزیر دارایی کرده‌اند برای اینکه مبادا در آتیه بر علیه منافع ملت ایران از آن استفاده بشود بایستی ما این قسمت را مردود بکنیم (صحیح است) و راجع به این که آیا این رأی اعتماد هست یا نیست این اینجا مطرح نیست حالا عرض می‌کنم که چرا برای رأی عدم اعتماد بدولت دو طریق قانون اساسی پیش بینی کرده‌است یک طریقش اینست که نمایندگان عدم اعتماد خودشان را بدولت ابراز کنند عدم اعتماد را ابراز کردن بدو طریق است یک طریق موقعی است که دولت پس از استیضاح تقاضای رأی اعتماد می‌کند و نمایندگان ورقه موافق باو نمی‌دهند بنا بر این یک طریق است یک طریقی هم هست که دولت در واقع یاغی باشد نه تقاضای رأی اعتماد بکند و نه لایحه بیاورد که تمایل نمایندگان ملت معلوم باشد در اینجا هم قانون اساسی یک راهی پیش بینی کرده راهش اینست که نمایندگان ملت عدم اعتماد خودشان را ابراز می‌کنند و ابراز عدم اعتماد را در جلسه علنی تقدیم مجلس شورای ملی می‌نمایند چرا در جلسه علنی؟ برای اینکه مبادا یک وقتی وکلا در تحت فشار خارجی یک امضایی بکنند بنابراین بایستی که رأی عدم اعتمادشان را بنویسند ووقتیکه نصف بعلاوه یک شد تقدیم مقام ریاست گردید دولت ساقط خواهد شد این نه صورت لایحه دارد و نه صورت طرح و نه فوریت اول و دوم دارد راجع به ابراز عدم اعتماد اگر ما بخواهیم متوسل بشویم بطرح دائماً مجلس دچار این خواهد شد که برای دولت لایحه‌ای بیاورند و بگویند که این دولت متزلزل است (صحیح است) بنابراین می‌خواستم تمنی بکنم آقایان در همین موضوع موافقت بکنند و باتفاق نظر رأی بدهند که بیانات آقای وزیر دارایی که در واقع خود دولت گفته‌است مورد تأیید نیست و مردود است این که گفتم خود دولت گفته‌است از این جهت است که من در روزنامه‌ها دیدم آقای نخست وزیر نوشته‌است که دولت باستناد اصل ۳۶ قانون اساسی پس گرفته‌است بنابراین بیاناتی که بوسیله وزیر دارایی شده عمل دولت بوده‌است بینات دولت که هست این بینات را ما مردود می‌کنیم موضوع اعتماد را هم اگر خواستند آقایان با یکی از این دو طریقه عمل بکنند بنابراین من فکر می‌کنم که نشود پیشنهاد داد به این قانون که یکی بگوید دولت را اضافه بکنید یک کسی بگوید وزیر بهداری را. برای آتیه خوب نیست و من از نظر اصول خواستم این توضیح را اینجا عرض بکنم و خودم هم البته به این طرح رأی خواهم داد که این مذاکرات مردود است و اکثریت ملت ایران یعنی اکثریت قریب باتفاق ملت ایران به این بیانات مخالف است. (صحیح است – احسنت)
رئیس – آقای فولادوند
غلامرضا فولادوند – بنده عرضم اینست که آقایان نمایندگان در هر موردی باید مربوط به آن مورد صحبت بفرمایند. پیشنهاد کفایت مذاکرات که رفیق عزیز بنده آقای کشاورز فرمودند خودشان یک شمه یی اینجا صحبت کردند که معلوم بود که مربوط به کفایت مذاکرات نیست چون صحبت کردند به این دلیل به این دلیل، به این دلیل، حالا بنده یکی راجع به این مورد و یکی هم در مورد بیانات جناب آقای دکتر معظمی هم ایراد داشتم، با ورقه نوشتن و به مجلس فرستادن نمی‌شود اظهار رأی اعتماد کرد.
دکتر معظمی – در مجلس علنی باید باشد
فولادوند – باید وکلا بیایند اینجا رأی سفید و کبود بدهند و عمل ۱۶ دوره مجلس هم این بوده.
رئیس – فعلا باید رأی گرفته شود وعده برای رأی کافی نیست.
جمال امامی - اسم را بردارید آن اظهارات را تقبیح کنید من موافقم.
کشاورز صدر – به آقایانی که در خارج هستند بفرمایید که اشکالات را رفع می‌کنیم بیایند.
رئیس – پیشنهادات اصلاح عبارتی و اینها را می‌شود بعداً داد.
مکی – آقایان ارباب مهدی، ظفر السلطان، ابریشمکار، دکتر راجی، سلطانی، سنندجی، در بیرون تشریف دارند، آقای شکرائی هم هستند بفرمایید آقایان بیایند تو.
رئیس - آقای شکرائی غایب است اصلانیامده
مکی – در سرسرا با آقای کشاورز صحبت می‌کردند.
رئیس – بالاخره فرستادم آقایان بیایند. چند دقیقه تنفس می‌دهم.
امینی – تنفس ندهید آقا
رئیس - پس چکار کنیم؟ پنج دقیقه می‌نشینیم.
کشاورز صدر – آقا بنده کفایت مذاکرات را پس گرفتم
رئیس – دیگر نمی‌شود، صحبت شده و رأی رسیده نمی‌شود پس گرفت.
کشاورز صدر – حضرتعالی بفرمایید که اگر آقایان نیایند ما هم آنوقت لج می‌کنیم سر کار دیگر آنوقت گله نکنید.
رئیس – آقای ملک مدنی.
ملک مدنی – بنده معتقد نیستم که ایشان پس بگیرد باید در یک مواقع حساس معلوم بشود که چه اشخاصی خدمتگذار و چه اشخاصی تابع دیگران هستند پس نباید بگیرند و اگر نشد مجلس را تعطیل می‌کنیم (صحیح است) تا ملت ایران هم بفهمند که چه اشخاصی باعث تعطیل مجلس هستند (صحیح است)
فرامرزی – با این عمل خودشان تمام مجلس را بد نام می‌کنند، همانهایی که سه نفری با هم ساخته‌اند آنها تمام مجلس را بد نام می‌کنند.
مکی – جناب آقای رئیس امر بفرمایید نایب رئیس تان جناب آقای گنجه بفرمایید تو.
امامی اهری - آقای مکی هم خرده حساب تصفیه می‌کنند آقای گنجه را الان پای تلفن خواستند از تبریز.
رئیس - اگر آقایان موافقت می‌کنند ده دقیقه تنفس داده شود که آن مورد اختلاف هم که در این قسمت است رفع بشود. (در اینموقع ساعت ۱۱ و ده دقیقه جلسه بعنوان تنفس تعطیل و یکبع بظهر مجدداً تشکیل شد)
رئیس – در خارج یک موافقتی شده که این طور رأی گرفته شود، به این ماده واحده یی که حالا قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) بیانات آقای وزیر دارایی (جمال امامی – آقا را بزنید)
رئیس – نظر باینکه اسم برده نمی‌شود، صحیح است: بیانات آقای وزیر دارایی در جلسه ۲۹/۱۰/۵ راجع بنفت بهیچوجه مورد تصدیق نمایندگان ملت نمی‌باشد و مردود است.
رفیع – بنویسید مورد قبول مجلس نیست، نمایندگان چیست؟
رئیس – به کفایت مذاکرات رأی گرفته می‌شود، آقایانی که با کفایت مذاکرات موافقند قیام بفرمایند (اکثر بر خاستند) تصویبی شد. یک دفعه دیگر قرائت می‌شود، بعد رأی می‌گیریم: (بشرح زیر مجدداً قرائت شد)
بیانات وزیر دارایی در جلسه سه شنبه ۲۹/۱۰/۵ راجع بنفت بهیچوجه مورد تصدیق مجلس شورای ملی نمی‌باشد و مردود است
اردلان – احسنت
رئیس - مخالفی که نیست؟
دکتر معظمی - عوض ۱۰ هم دیماه بنویسید، سه شنبه ۵ دیماه ۱۳۲۹ (صحیح است)
رئیس - رأی گرفته می‌شود به این تصمیم قانونی، آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (عموم نمایندگان قیام نمودند) باتفاق تصویب شد برای مجلس سنا فرستاده می‌شود.
- تصویب صورتمجلس
ویرایش۳- تصویب صورتمجلس
رئیس - چون عده کافی است تصویب صورت مجلس اعلام می‌شود.
- طرح و تصویب فوریت و مذاکره در طرح قانونی راجع به مطبوعات
ویرایش۴ - طرح و تصویب فوریت و مذاکره در طرح قانونی راجع به مطبوعات
رئیس - طرحی است راجع به مطبوعات قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی نظر بر اینکه پاره‌ای از قوانین در ادوار تفنینیه قبل بر خلاف افکار عمومی تصویب شده و نظر بر اینکه بعضی از این قوانین مغایر با منشور ملل متفق و سایر منشورهای جهانی (اعلامیه حقوق بشر) می‌باشد و اجرای آن خالی از اشکال نیست بنابراین ماده واحده ذیل را پیشنهاد و باقید دو فوریت تقاضای طرح و تصویب آنرا فی‌المجلس دارم.
ماده واحده - کلیه قوانین مربوط بمطبوعات باستثنای قانون پنجم محرم ۱۳۲۶ قمری ملغی است چنانچه قانون جدیدی لازم باشد دولت مکلف است در ظرف یکماه لایحه آن را تهیه و به مجلس تقدیم نماید.
رئیس - فوریت اول مطرح است. آقای ملک مدنی.
ملک مدنی - موافقم. رئیس آقای نورالدین امامی مخالفید؟
امامی - بلی
رئیس - بفرمایید
نورالدین امامی - بعضی از اوقات بنده فکر می‌کنم و می‌بینم حقیقه از مشروطیت باقی مانده (صحیح است) دیگر هیچ وظیفه حکومت مشروطه را یک فرد ایرانی حاضر نیست انجام بدهد.
یکی از نمایندگان – چطور نیست آقا
امامی – اجازه بفرمایید استدعا می‌کنم آقایان توجه بفرمایید بنده مکرر پشت این تریبون عرض کردم که من با بدترین و کثیف‌ترین روزنامه‌نویس و کثیف‌ترین روزنامه‌ها در حکومت مشروطه برای تنویر افکار عمومی موافقم (امینی – کثیف‌ترین که تنویر افکار عمومی نمی‌کند) یک روز اینجا بنده با آقای دکتر بقائی یک شوخی زننده‌ای هم کردم ؛ ایشان هم خندیدند و اظهار ارادت هم کردم راجع بهمین موضوع، من عرض می‌کنم حکومت مشروطه یعنی حکومت نمایندگان ملت بر مملکت و ملت، فرق حکومت مشروطه با حکومت دیکتاتوری همینست که حکومت مشروطه صد، صد و پنجاه نفر باید بنشینند دور هم مطالعه بکنند، و هم یکنفر از آن ضرر نبرد، حکومت مشروطه یعنی این، بدبختانه ما هر طرحی که می‌خواهیم در مجلس شورای ملی ایران در این چندین دوره بگذرانیم روی یک جهاتی است چون یک موقع خدای نکرده یک سوء قصدی نسبت به شخص اول مملکت، اعلیحضرت همایون شاهنشاهی شد، آمدیم نشستیم اینجا و تمام کاسه کوزه‌ها را سر چهار تا روزنامه‌نویس شکستیم درست؟ امروز هم چون آقای وزیر دارایی آمده لایحه نفت را پس گرفته، برای اینکار می‌آییم یک قانون بی‌مطالعه لغو می‌کنیم (یک قانونی را بی‌مطالعه گذرانده‌ایم، بی‌مطالعه لغو می‌کنیم (مکی - اینطور نیست) اجازه بفرمایید، تأمل بفرمایید آقای مکی، آنروز هم عرض کردم مخصوصاً خدمت جنابعالی که اول موافق لغو تمام این قوانین مطبوعاتی هستم البته من قبول دارم، هر طرحی که فوریت نداشته باشد می‌رود توی کمیسیون می‌خوابد ولی در این مورد بیاییم و پنج نفر از وزارت فرهنک، و پنج نفر از قضات درجه اول، و پنج نفر از ریش سفید‌های مجلس شورای ملی، ۵ تا از حقوقدانها بنشینیم در ظرف یک هفته یک قانونی بیاوریم از اول مشروطیت تمام قوانین راجع بمطبوعات را لغو بکنیم: یک قانون دنیا پسند بیاوریم و هم تکلیف آقایان و هم تکلیف بنده و هم تکلیف روزنامه‌نویسها معلوم شود (کشاورز صدر – آن قانون سابق که با مطالعه گذشته) آن قانونی را هم که بخواهید الان لغو بکنید می‌گفتند با مطالعه تنظیم شده در صورتی که حالا معلوم می‌شود آنرا هم بی‌مطالعه گذراندیم بشهادت همین آقایان پشت این تریبون بنده مخالفت کردم و تصویب شد آن را آمدم بنده مخالفت کردم، حالا با این قانون هم من موافق نیستم با این طرح و عقیده دارم بنشینید مطالعه کنید، در ظرف یک هفته، نه اینکه سه سال برود توی کشوی میز کمیسیونها بگردد، یک قانون دنیا پسند که نه حق یک کسی از بین برود و نه اینکه بیک کسی ظلم بشود و نه اینکه یک روزنامه‌نویس را بگیرند حبس کنند و نه اینکه روزنامه را از دست روزنامه فروش بگیرند پاره بکنند، این قانون را لغو می‌کنید با عصبانیت، امروز وضع می‌کنید با عصبانیت، پس فردا هم این را لغو می‌کنید با عصبانیت این نمی‌شود قربان این بر خلاف حق و انصاف است، برخلاف حکومت مشروطه‌است، این حکومت مشروطه نمی‌شود بالای سرتان نوشته‌است که در هر کاری شور بکنید، مشورت بکنید، هی بیاییم در اینجا هی بیخ خرمان را بگیرند با عجله یک قانون بنشینیم بلند بشویم و تصویب بکنیم فردا صد نفر ضرر ببینند و دو نفر نفع ببرد این حکومت مشروطه نمی‌شود با این کار ریشه به تیشه مشروطیت می‌زنیم. (خنده نمایندگانم)
نمایندگان - تیشه بر ریشه نه ریشه بر تیشه مشروطیت.
رئیس - آقای ملک مدنی
ملک مدنی - همین الان مجلس شورای ملی نشان داد که خوشبختانه باز هم افراد علاقمند و خدمتگذاران در این مملکت و در این مجلس خیلی زیاد است (صحیح است) این عملی که چند دقیقه پیش ما کردیم و نشان دادیم که افکار عمومی مورد احترام ماست و همیشه نمایندگان ملت ایران در همه مواقعی که منافع ملت ایران در میانست حاضر است همه جور فداکاری بکند و دلیل اینست که از مشروطیت ما اگر جهل و چند سال گذشته، خوشبختانه افرادی که به آزادی و مشروطیت علاقه دارند خیلی زیادند ما نباید مأیوس باشیم بنده خدا شاهد است در این چند روزه هر روز که جلو رفتم ایمان و عقیده‌ام بمبانی آزادی و مشروطیت زیادتری شده زیرا می‌بینم مردمی که در این مسائل سیاسی و اجتماعی هیچوقت وارد نمی‌شدند در مسائلی که پیش آمده و پای منافع همه در میان بوده اظهار علاقه می‌کنند (صحیح است) آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی بخصوص که وظیفه شان بود به این جهت ما باید حالا که یک قدری داریم خوشبختانه قدم‌های مفید و مؤثری بر می‌داریم راجع بمطبوعات هم باید یک فکر اساسی بکنیم یکی از اردکان مشروطیت مطبوعات است، بنده اعتقادم اینست که خدمات نویسندگان خدمات مطبوعات و جراید شاید بالا تر از خدمات اشخاصی است که در ابتدای مشروطیت شمشیرزدند و کشته شدند (صحیح است) چرا؟ برای اینکه آنها کار خودشان را کردند و کشته شدند ولی اگر این قلمها نبود ممکن بود استبداد باز برگردد با اینهمه گاهی می‌بینیم که با همه این تفاصیل از یک گوشه این استبداد می خواهد قیافه مهیب خودش را نشان بدهد و آزادی را خفه کند برای اینکه ضربه مؤثری برو جودش زده باشیم باید از طبقه روزنامه‌نویس حمایت کنیم و خودآقایان ارباب جراید هم چند روز پیش در همین مجلس شورای ملی بامن صحبت کردند که آقا خودمان می‌خواهیم پس از اینکه این طرح از مجلس گذشت و قانون مطبوعات الغاء شد بر خلاف اصول سابقه خودمان بنشینیم طرحی تهیه کنیم تقدیم وزارت فرهنک بکنیم که به مجلس بیاورد که ما هم مثل و کلای دادگستری یک کانونی داشته باشیم که اگر یک روزنامه‌نویس متخلف شد، خود ما او را مردود کنیم، صلاحیت اخلاقی، صلاحیت عملی او را آن کانون تصدیق کند، باینجهت اگر ما امروز اینکار را بکنیم باز نخواهیم تأخیر بیندازیم کار مهمی انجام داده‌ایم جناب آقای نورالدین امامی شما که می‌دانید من واقعاً بشما اعتقاد واردات دارم و پدر شما آیت الله مرحوم خوئی خدماتی در راه مشروطیت کرده‌است ما باید این سدی که در راه مطبوعات پیدا شده، این سد را بر داریم که دولت مجبور شود یک لایحه یی بر دارد بیاورد که طبق آن لایحه آنچه که دنیا با مطبوعات عمل می‌کند در حکومتهای مشروطه ما هم عمل کنیم. بنده هم اعتقادم اینست که اگر ما از این فرصت، اغتنام فرصت نکنیم ممکنست وضعی پیدا بشود و این قانون بماند و مزاحم حال جامعه و مردم باشد (صحیح است احسنت)
رئیس - رأی گرفته می‌شود بفوریت اول آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است. آقای دکتر سید امامی
دکتر سید امامی – موافقم.
رئیس - آقای فولادوند - مخالفم رئیس بفرمایید.
غلامرضا فولادوند - آقای امیر قاسم فولادوند نگاهی ببنده کردند و خیال کردند که بنده مخالفت با آزادی مطبوعات دارم می‌خواستم به ایشان عرض کنم اینطور نیست، همینطور که نیت سر کار هست و سایر نمایندگان محترم، بنده هم با آزادی مطبوعات همیشه موافق بودم (مکی - جناب آقای فولادوند ولی ببنده فرمودید مخالفت نمی‌کنید) حالا هم مخالفت نمی‌کنم فقط یک نکته یی را می‌خواهم عرض کنم در دوره پیش براثر یک واقعه یی که مجلس عصبانی بود یک قانونی راجع بمطبوعات گذشت، البته در آن دوره هم چون یکعده از جراید از حدود قانون تجاوز می‌کردند، یک جماعتی از نمایندگان و مردم را هم عصبانی کرده بودند و نتیجه این عمل این شد که یک عده مدیران جرائدی که همیشه بنفع این مملکت اقدام کرده‌اند برای آنها یک تضییقاتی فراهم شد هر وقت قانونی با فوریت می‌گذرانیم ممکنست دارای این معایب باشد. بنده قانون محرم ۲۶ را دیدم هیچ عملی را بدون مجازات نگذاشته، هیچ عملی را حتی روزنامه فروش برای روزنامه فروش هم مجازات معین کررده و باید ما ایمان بیاوریم که در صدر مشروطه اکثر قوانینی که وضع شده تمام با مطالعه و ملاحظه جوانب و اطراف کار بوده (امینی – واجرا هم میشده) و اجرا هم میشده مجازاتها هم بتناسب آنروز خوب بوده‌است، یک شرایط متناسبی بوده که اجرا بشود، هر وقت یک مجازاتی خیلی متناسبی نبود، همیشه قاضی ارفاق می‌کند پا اینکه دولتها نمی‌توانند اجرا کنند. حالا بنده در اینمدت ملاحظه کردم که مدیران جراید گاهی تجاوز می‌کنند از وظیفه خودشان و دولتها هم اکثراً تجاوز می‌کنند و واقعاً ما نبایستی برای مطبوعات یک چنین قوانینی داشته باشیم و بایستی که اصلاح بشود آن قانون محرم ۲۶ برای تمام امور مجازات تعیین کرده مثلا یک ماده دارد که اگر کسی نسبت به مقام اعلیحضرت همایون شاهنشاهی اهانت کند از چه مدت تا چه مدت حبس شود با اینکه اکثر جریمه نقدی است در اینجا یک حبس زیاد قائل شده (یکی از نمایندگان – ۳ ماه تا یکسال) و می‌نویسد چه بسا ممکنست روزنامه مادام العمر توقیف شود (صحیح است) همیشه راجع بعملیاتی که مدیر روزنامه علیه استقلال داخلی و یا منافع خارجی مرتکب می‌شود مجازاتهای بس شدیدی معین کرده چهار سال حبس (دکتر طبا – راجع بمذهب) نسبت بمذهب همینطور. اما یک نکته می‌خواهم اینجا روی ایمان عرض کنم، بعضی از مجازات‌هایش متناسب با امروز نیست، مثلا نوشته ۵ قران تا دو تومان مجازات می‌شود (مکی - همچو چیزی ندارد) آزاد - حداقلش پنج تومان) (امینی - سه تومان هم دارد) عرض کردم که من خوانده‌ام این قانون را. این البته ۳تومان یا پنج تومان آن روز واقعاً یک پولی هم بوده) (امینی - بنده پیشنهاد کرده‌ام که همه اش ده برابر بشود) ممکنست در موقع پیشنهادات، پیشنهاد بکنید که این مجازاتهای نقدی را متناسب با وضع امروز بکنند، پنج تومان چهل سال پیش قدرت خرید صد تومان امروز را داشته علیهذا مخالفت بنده با فوریت این بود و آقایان اگر اینها را ضمن پیشنهاداتشان اصلاح بکنند، بنده مخالفتی ندارم ولی همانطور که آقای نورالدین امامی فرمودند اگر واقعاً نرود در در کمیسیونهای مجلس دفن بشود و دو روز سه روز پنج روز روز این یک مطالعه دقیقی بشود که هر روز آنرا بهم نزنند و دولت هم ملزم بر رعایت این قانون باشد دولتها هم این قانون را که متناسب دیدند اجرا کنند این عرض بنده‌است.
رئیس - آقای کشاورز صدر
مکی - بنده اول اجازه خواسته بودم
خسرو قشقائی - آقای کشاورز صدر نوبت شما نیست.
رئیس - آقای مکی بفرمایید
کشاورز صدر - اقای قشقائی شما نباید پا شوید و آنجا اظهار عقیده کنید اسم شما می‌نویسید و می‌گذارید آنجا این وظیفه رئیس است شما نباید اظهار عقیده کنید.
خسرو قشقائی - شما می‌خواهید متکلم وحده بشوم
مکی - اینجا آقایان ناطقین محترم یک نکته را متذکر شدند که الغای این قانون یکقدری با عجله‌است وقتی این قانون لغو شود چه جایش می‌گذارید بنده می‌خواهم عرض کنم که یک قانونی که یک فوریتش طرح شد و تصویب شد اگر فی‌المجلس بگذرد مثل قانون حکومت نظامی خواهد شد که الان سه چهار ماه است معلوم نیست کجا رفت چطور شد در صورتیکه اکثریت قریب باتفاق به فوریتش رأی دادند و یک چیزی که مورد قبول اکثریت باتفاق مجلس بود الان ۳ ماه است رفته در کمیسیون دفن شده از این لحاظ باید فی‌المجلس باشد و بنده تصور می‌کنم که نمایندگان دوره اول مشروطیت نمایندگانی بوده‌اند که کاملا طبیعی انتخاب شده بودند و آنها قوانینی که گذراندند کاملا خالی از حب و بغض بوده راجع بمطبوعات قانونی نوشتند که ۱۴ صفحه قانون است حتی کسر اعتبار اشخاص را جرم شناخته روزی که بنده این طرح را تهیه کرده و می‌بردم خدمت آقایان امضا کنند بعضی از آقایان می‌گفتند نسبت بمقام سلطنت بایستی استثنی بشود بنده این قانون را نشان دادم والان هم برای اطلاع آقایان محترم میخوانم (توهین بمقام سلطنت ممنوع قانونی است و تخلف در این قانون مرتکب را اگر مدیدان جراید باشند از سه ماه الی یکسال محکوم بحبس و یا بالتزام شرعی از ده الی سیصد تومان دادنی خواهد کرد واگر غیر از مدیرهای جراید هستند بر حسب تشخیص عرفی مرتکب از سه ماه الی یکسال حبس خواهد شد جریده با لایحه‌ای که آن سوء ادب را کرده باشد یا مقاله‌ای مندرجه آن شامل آن خلاف باشد توقیف خواهدشد و این توقیف ممکن است ابدی باشد پس بنابراین حبس دارد و همان روز هم توهین بقام سلطنت را ممنوع کرده‌است ((غلامرضا فولادوند آن قسمت را هم بخوانید که می‌گوید ممکن است توقیف روزنامه ابدی باشد)) بله جرده یا لایحه‌ای که آن سوء ادب را کرده باشد یا مقاله مندرجه آن حاوی آن خلاف باشد مجله یا جریده توقیف خواهد شد و این توقیف ممکن است ابدی باشد این قدر شدید است این قانون (بعضی از نمایندگان - صحیحی است) اینها در آن زمانی که این قانون را می‌نوشتند فکر همه چیز را کردند اگر کسی تحریک بقیام بر علیه استقلال مملک کرد اینرا هم مشمول همین ماده اش می‌کند اینجا می‌گوید هتک احترام و شرف و حتی کسر اعتبار را جرم شناخته آقایان بنده بشما اطمینان می‌دهم که با اجرا کردن این قانون هیچ قانونی لازم نیست جایش بگذارید و در ضمن ما راهش را هم نبستیم گفتیم دولت اگر لازم باشد در ظرف یکماه لایحه قانونی تهیه و تقدیم مجلس شورای ملی بکند برای تکمیل این قانون در صورتیکه این قانون کامل هست و اگر این قانون را هم اجرا بکنند بنده خیال می‌کنم کافی است این قوانینی که بعد از حوادث ۱۵ بهمن پارسال در مجلس وضع شده‌است با عجله بوده و باستناد این قانون و بدون اینکه جرمی ثابت شود مدیر جرایده را دست بند می‌زنند و حبس می‌کنند چند ماه در زندان نگاه می‌دارند و بعد هم محکمه رأی می‌دهد که تقصیری نداشته در هیچ جای دنیا سابقه ندارد هیچکس را قبل از تحقیق محکوم نمی‌کنند و حبسش نمی‌کنند اینجا قبل از اینکه شخصی در محکمه محکوم شود روزنامه اش را توقیف کرده خودش را هم حبس کرده‌اند و برائتش هم بعداً ثابت می‌شود و حتی آقایان ملاحظه فرمودند در مورد آقای دکتر فاطمی اصلا قرار توقیفی نبود شب با یک تلفن ایشان را گرفتند و شب با تلفن آزادش کردند در اینجا از قوانین سوء استفاده کردند آقای سکاکی مدیر روزنامه را با دستبند بمحکمه برده بودند که هنوز این بدبخت در زندان است اینکه وض۱ع روزنامه نیست بنابراین بنده تصور می‌کنم این قانون کافی باشد و اینکه اقای امامی فرمودند پارسال جزء مخالفین بوده‌اند برای اطلاع ایشان عرض می‌کنم که پارسال شش نفر مخالف با قانون مطبوعات بودند آقای فرامرزی بودند که خدا بسلامتشان دارد آقایان آزاد، قشقائی، رحیمیان، حائری‌زاده و مکی (ناصر ذوالفقاری – بنده هم رأی ندادم آقا) (نورالدین امامی - صورت مجلس‌ها را بفرمایید بیاورند) بنده صورت مجلس‌ها را خوانده‌ام یکدسته ممتنع بودند آنهایی که رأی کبود دادند ۶ نفر بودند.
رئیس - رأی گرفته می‌شود بفوریت دوم آقایانی که با فوریت دوم موافقند قیام بفرمایند (نمایندگان باتفاق قیام کردند) تصویب شد.
کشاورز صدر – تقاضا می‌کنم آن پیشنهاد بنده را بفرمایید قرائت شود.
رئیس - حالا که به آنجا نرسیده‌ایم تازه یک فوریت سوم هم دارد چون تقاضا شده‌است فی‌المجلس مطرح شود چون فی‌المجلس باید بحث شود یک فوریت دیگر دارد فوریت سوم مطرح است آقای صالح موافقید؟
صالح - موافقم
رئیس - آقای فولادوند
فولادوند - موافقم
رئیس - آقای عامری موافقید؟
عامری - بلی
رئیس – آقای مخبر فرهمند موافقید؟
مخبر فرهمند - بلی
کشاورز صدر – اسم آن کسانی را می‌نویسند که اصلا اجازه نخواسته‌اند.
رئیس - آقای حاذقی با فوریت سوم موافقید؟
حاذقی - بلی
رئیس - آقای اسلامی موافقید؟ (اسلامی – خیر مخالفم) بفرمایید.
اسلامی – عرض می‌کنم که آقای مکی اینجا اشتباه کردند به کسی که رأی داده یا نداده که حلوا نمی‌دهند ولی کسانی که رأی داده یا نداده‌اند در صورت جلسه معین است (غلامرضا فولادوند - اصلا رأی کبود نداشت با مهره رآی گرفته شد) بنده چون خودم روزنامه‌نویسم مخالف بودم حالا هم مخالفتم با اصل این لایحهنیست ولی مخالف با قانون ۱۳۲۶ هستم چرا؟ برای این که چند تا ماده در آنجا هست که بنده مطالعه کرده‌ام مثلا می‌نویسد هر زمان شهربانی می‌تواند روزنامه جات را جمع آوری کند و مزاحم اینها بشود بنده از این جهت مخالفم که بایستی هر چه زودتر بهمان ترتیبی که آقایان مدیران جراید تصمیم گرفته‌اند بایستی یک طرحی تهیه بکنند که البته مزارت فرهنگک هم تصدیق بکند و بیاید به مجلس و بعضی نواقصی که در این قانون هست مثل اینکه شهربانی الان می‌آید در کوچه و یا در مطبعه روزنامه را توقیف می‌کند بطوریکه خودم شاهد بودم که بروزنامه دار یا باچه وضعی ریختند و بردند بنده از پاسبان پرسیدم که تو حکم داری گفت نه آمده‌ام اینجا که این دو سه نفر سیویل را مواظب باشم بعد که من خودم را معرفی کردم یواشکی فرار کردند که ما دنبالشان رفتیم و بردیمشان شهربانی الان که شهربانی روزنامه‌ها را جمع آوری می‌کند باستناد همان مواد است ولی مادام که قانونی از مجلس نگذشته یعنی حکمی از محکمه صادر نشده حق ندارد روزنامه را توقیف و یا جمع آوری کنند بنده مخالفتم از برای همین بود اصلا دولت از قوانین سوء استفاده می‌کند بنده می‌خواهم این را عرض کنم که آیا یکدفعه شده که دادستان وقت یا وزارت دادگستری و یا حکام نظامی بیایند یک مدیر روزنامه‌ای که به مجلس شورای ملی فحش داده‌است تعقیب بکنند هیچ همچوچیزی دیده نشده بنده خودم یکوقتی که حکومت نظامی بود در حکومت نظامی بودم دیدم که یک کسی شکایت کرده بازپرس نظامی می‌گفت که ما موظفیم اگر روزنامه به نخست وزیر و یا وزراء فحش دادند تعقیب بکنیم والا اگر بنمایندگان و یا برئیس مجلس هم بد بگویند ما تعقیب نمی‌کنیم بنابراین باید کاری کرد که قانون برای همه مساوی باشد و بطور کلی و عمومی اجرا شود نه فقط قانونی که شما تصویب می‌کنید یک عده‌ای از آن استفاده کنند الان شما این قانون را تصویب می‌کنید همین قانون را می‌بینید که دولت چطور اجرا می‌کند و چطور از آن سوء استفاده می‌کند (مکی - با حضور هیئت منصفه‌است همه اش) خیر آقا جرائم مطبوعاتی را بند، مطالعه کرده‌ام بنده وکیل دادگستری هستم هم وکیل اشخاص بوده‌ام و هم وقتی که روزنامه داشتم و انشاءالله قریباً هم منتشر می‌شود بر علیه خودم اقامه دعوا شده دیده‌ام اینها سوء استفاده از قوانین می‌کنند اینها را سوء تعبیر و تفسیر می‌کنند برای اینکه در قانون مجازات عمومی مواد را طوری قید کرده که جرائم مطبوعاتی با جرائم غیر مطبوعاتی مخلوط می‌شود و بخوبی تشخیص داده نمی‌شود یعنی تقریباً بنظر قاضی است این است که بنده با همان قانون محترم فلان هم مخالفم از جهت اینکه در آنجا تصریح نشده‌است که جرائم مطبوعاتی از چه قرار است و جرائم غیر مطبوعاتی از چه قرار
رئیس – آقای صالح بفرمایید.
اسلامی - بنده مخالفتم را پس گرفتم
رئیس - رأی گرفته می‌شود بفوریت سوم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (نمایندگان باتفاق قیام کردند) تصویب شد اصل مطرح است آقای کشاورز صدر موافقید؟
کشاورز صدر ۰ بله موافقم مخالفی نیست
نورالدین امامی - آقای مکی عده برای رأی کافی نیست بیرون نرو.
رئیس - آقای مخبر فروهمند موافقید یا خیر؟
مخبر فرهمند - مخالفم.
رئیس - بفرمایید.
مخبر فروهمند - عرض کنم بنده مخالفتی که اظهار کردم برای مدتی بود که در آن لایحه هست برای یکماه والا بنده نه تنها مخالف نیستم بلکه صد در صد موافقم (اردلان - احسنت) حالا اجازه بفرمایید مطبوعات و روزنامه جاتی که بدو مشروطیت ایجاد شدند که حالا اگر بنده عرض کنم که شاهد آنها بوده‌ام می‌گویند هزار سال عمرت است (یکی از نمایندگان - نفرمایید هم همان است) عرض کنم که فداکاری که جراید کردند یعنی شهدایی که دادند مثل میرزا جهانگیر خان صوراسرافیل و روح القدس که اینها را در باغ شاه بدار کشیدند (یکی از نمایندگان - عشقی را بفرمایید) اینها برای چه بود؟ برای اینکه اینها در ندای آزادی برای پیشرفت آزادی برای قوت آزادی برای گرفتن آزادی و مشروطیت مقدم بوده‌اند (عده‌ای از نمایند گان – صحیح است) اینست که حالا ما در یک محیط آرام و ساکت هستم (ابوالقاسم امینی - اینجا خیلی هم آرام نیست) خیلی آرام است اینها جریان روز است آقا جان مجلس آرام است شما کجایش را دیده‌اید (نورالدین امامی - خدا نکند باز هم آنروز‌ها را ببینیم انشاءالله) اینها در راه آزادی و مشروطیت شهید شدند و حالا ما آمدیم من طرفدار این نیستم که در جراید قلم‌های پاک و تمیز آلوده بالفاظ بد می‌شود (نورالدین امامی - بعضیشان خیلی خبیث اند) (کشاورز صدر - سخن را روی با صاحبدلان است) حمله کردن بیک دولتی و یا به یک مجلسی و یا به یک فردی اینکه وحشت و اضطرابی ندارد چه وحشت و اضطرابی دارد؟ اگر من بدم باید خودم را اصلاح بکنم او مرا هدایت می‌کند (بعضی از نمایندگان - صحیح است) و آنوقت آمدن و روزنامه را در مضیقه گذاشتن که معنی ندارد فرض بفرمایید بیایند با این مصونیتی که وکلا دارند فردا ۵ نفرشان را بگیرند و ببرند حبس بکنند بدون اینکه سلب مصونیت بکنند این همان عملی است که با روزنامه می‌شود چه فرقی می‌کند؟ (عده‌ای از نمایندگان - صحیح است) روزنامه و مطبوعات یکی از ارکان مشروطه است آن را هم وقتی که توقیف کردند و مدیرش را حبس کردند و روزنامه اش را پاره کردند همین حال را دارد بنا براین بعقیده بنده باید قانون مطبوعاتی باشد و حدود همه همه را معلوم کند باید افراد مصونیت داشته باشند از هر چیز قلم از بدن و آزادی که ما میگوییم و اینهمه برای آن فداکاری کرده و می‌کنیم برای این است که آزادی یکی سلب آزادی دیگری را نکند و همه آزاد باشند صحیح است بنابراین بنده با مخالفت خودم یعنی با مخالفتی که اظهار کردم و یک پیشنهاد ی هم دادم برای این بود که آن مدت یک ماهی که گذاشتیم که دولت قانون مطبوعات را تقدیم بکند مدت زیادی است و دولت خوابش می‌برد (یکی از نمایندگان - قانون هست) قانون هست بیاورند و تکلیف را معلوم بکنند الان که شما قانون ندارید فردا اگر جراید یک چیزی نوشتند چون قانون ندارید بیشتر مزاحمشان خواهند بود (نبوی - قانون هست) (صالح ـ دولت اصلا لایحه نیاورد بهتر است) یک لایحه‌ای دولت آقای منصور داده‌است آنرا به کمیسیون مربوطه مراجعه دهند اگر آن قانون خوبی است مطرح کنند و بگذرانند اگر نقصی دارد نقصش را برطرف کنید.
رئیس - آقای کشاورز صدر.
کشاورز صدر - جناب آقای مخبر فرهمند که موافق صددرصد بودند و اظهار مخالفتی نفرمودند بنده فقط متذکرشان می‌کنم به این که قانون محرم ۱۴۲۶ از جمیع این قوانین جامعتر است (بعضی از نمایندگان - صحیح است) حتی در محدود کردن مطبوعات زیادتر از همه حتی از همان لایحه‌ای که منصورالملک داده جامعتر و کافی تر است و لی اگر در یکی دوجایی جزای نقدی کم دارد آن اهمیت ندارد و چیز مهمی نیست مثلا در موضوع دیانت و یا اهانت بقام سلطنت تمام اینها و سایر مسائل را دارد و بسیار بسیار قانون جامعی است و به اعتقاد بنده اگر دولت قانون بیاورد و همان قانون اجرا شود بهتر است زیرا اگر دولت قانون بیاورد به آن جامعی نیست و اینطور کافی کافی و وافی که پیش بینی شده نمی‌تواند تهیه بکند بنده اجازه خواستم که بعنوان موافق با این طرح بعرض آقایان برسانم که انصاف بدهید امروز یعنی امسال و این ماه را با ۴ سال قبل مقایسه کنید حالا بنده نمی‌گویم با این محدودیتها که بوده ولی انصاف بدهید که جراید تا چهار سال قبل چه خدمتی در باز کردن و تنویر افکار عمومی کرده‌اند بنده تصدیق دارم که باز شدن افکار عمومی گاهی از اوقات ممکن است بضرر بنده بطور قطع و یقین بعرض آقایان محترم میرسانم اگر در سال ۱۹۳۳ یعنی آنموقعی که آن قرار داد را تصویب کردند ما محیطمان مثل امروز و این جراید بود به تحقیق این قرار دادشود بگردن ما نمی‌افتاد زیرا در مقابل قلم توانا و مبارزه شدید مطبوعات خارجیها سر تمکین خم می‌گردند و در مقام آزار ما بر نمی‌آمدند دلیلش این است که الان بزرگترین خدمت و کومک و بهترین همراهی را مطبوعات برای مقام و ایستادگی در مقابل خارجیها بما می‌کنند این قابل انکار نیست اما مطلبی فرمودند که قانونی بیاورند یعنی همان قانونی که منصورالملک به مجلس شورای ملی داده و بسنا هم داده و بنده دیشب توی روزنامه خواندم که در آنجا مطرح است و شاید تا دو هفته دیگر تمام بشود و آنهم می‌رسد می‌آید و اگر نواقصی داشته باشد مرتفع می‌شود یک مطلب دیگر بنده می‌خواستم از آقایان استدعا بکنم و آن اینست که ما در بودجه مجلس شورای ملی روزنامه‌ها را محروم کرده‌ایم از انتشار آگهی‌های دولتی و اینها را اختصاص دادیم بروزنامه رسمی و حال آنکه این یک تجاوز و تعدی بحقوق مطبوعات است بنده اطلاع کامل دارم که این آگهیها که در این روزنامه چاپ می‌شود هیچکس نمی‌خواند و اسباب تضییع حقوق دولت برای عدم شرکت در مناقصه‌ها می‌شود و بنده پیشنهادی خدمت جناب آقای رئیس تقدیم کردم از حضور آقایان هم استدعا می‌کنم حالا که ما در مقام تقویت مطبوعات بر آمدیم و این قانون را می‌خواهیم لفو کنیم و قانون محرم ۲۶ را جانشین آن کنیم با این پیشنهاد هم آقایان محترم موافقت بفرمایند که آگهیها بجمیع جراید داده شود این از بسیاری چیز‌ها جلوگیری می‌کند زیرا اولا بنفع دولت است برای امر مناقصه‌ها و مزایده و بعد یک روزنامه‌نویسی که برای خدمت به مملکت روزنامه منتشر می‌کند دادن اعلانات قانونی کمک مشرعی است باو که روزنامه اش را اداره کند و اسباب تقویت بنیان مشروطیت است و آقایان مدیران محترم جراید هم بنده قطع و یقین دارم که قبل از تعیین تکلیف قانونی خودشان دور هم می‌نشینند و از تجاوز یک روزنامه‌نویسی که بخواهد خلاف شأن روزنامه‌نویسی رفتار کند جلوگیری خواهند کرد این را آقایان بطور قطع بدانند که جلوگیری خواهند کرد و نخواهند گذاشت که برخلاف‌شان جراید چیزی نوشته شود بنده استدعایم این بود که به این لایحه رأی داده بشود و برای دادن آگهیها بجراید هم موافقت بفرمایید که یک کمک مؤثری باینها بشود.
رئیس - اینجا یک تذکر ی بعضی از آقایان داده‌اند که چون طرح قانونی است باید نماینده وزارت فرهنک بیاید تا در حین مذاکراتی که می‌شود اگر نظری دارند بگوید بنده دستور دادم تلفن کنند بیاید حالا پیشنهادی رسیده که قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد کفایت مذاکرات را می‌نمایم - مخبر فرهمند.
رئیس - در همین زمینه پیشنهادهایی هم از آقای صالح و آقای کشاورز صدر و آقای عامری رسیده‌است آقای مخبر فرهمند بفرمایید.
عامری - بنده مخالفم با کفایت مذاکرات
مخبر فروهمند - بنده پیشنهادی برای کفایت مذاکرات داده بودم که حالا می‌بینم لازم است نماینده وزارت فرهنگ هم حضور داشته باشد بنده آن را پس می‌گیرم.
ملک مدنی - بنده آن را قبول می‌کنم.
رئیس - پیشنهاد دیگری هم در کفایت مذاکرات هست. آقای کشاورز صدر.
کشاورز صدر - بنده نوبتم را به آقای ملک مدنی می‌دهم.
ملک مدنی - در این کاری که مجلس اقدام کرده‌است نکته‌ای را که جناب آقای رئیس فرمودند صحیح است باید نماینده وزارت فرهنگ هم حاضر باشد حالاکه تلفن فرمودند که نماینده وزارت فرهنک حاضر شود کفایت مذاکرات برای این است که کار بمرحله خاتمه مذاکرات رسیده باشد که دیگر مورد بحث واقع نشود که اگر نماینده دولت آمد بار دیگر بحث در این قسمت نداشته باشیم که مانعی پیدا شود.
رئیس - آقای ارباب با پیشنهاد کفایت مذاکرات مخالفید بفرمایید.
ارباب - بنده با اینکه کسالت دارم موضوعاتی که حالا است صحبت بشود بگذریم ازش بصلاح مملکت نمی‌دانم. شکی نیست که هر فرد ایرانی موافق با آزادی مطبوعات است و همه این آزادی را محترم میشمارند به خود بنده کراراً بعضی آقایان بی لطفی کرده‌اند ولی بهیچوجه نسبت بخودم حتی گله هم نکرده‌اند اما نکته‌ای که لازم می‌دانم تذکر بهم این است که اخیراً بلکه مدتی است که مندرجات بعضی از جراید مانع بکار افتادن سرمایه‌های داخلی و خارجی در ایران شده‌است یک روزنامه‌ای را بنده دیروز خواندم در همین مجلس که نمی‌خواهم اسم ببرم راجع به حضرت والا آقاخان محلاتی که اصلا ایرانی است و می‌خواهد بیاید در ایران و بنده از ایرانیانی هستم که آرزومندم این شخص بیایند در ایران و سرمایه‌های خود را انتقال به این کشور بدهند تا اینکه کار ایجاد بشود هنوز این آدم پایش به ایران نرسیده‌است شروع کرده‌اند به توهین و هتاکی بطوری که این آدم اگر بیاید یکی از این مقالات را بخواند فکر نمی‌کند که کمترین مصونیتی در این کشور وجود دارد (مخبر فرهمند ـ چه گفتنی دارد آقای ارباب) آزادی را ترور نکنید بگذارید عقایدم را بگویم خلافش را هم بیایید اینجا صحبت کنید آقایان یعنی چه باید بگویم بنده دوستی با اشخاص ندارم حاجی میرزا علی نقی کاشانی یکنفر سرمایه‌دار ایرانی بود کمترین کاری که می‌کرد این بود که شب عید بتمام دانش‌آموزان بی بضاعت لباس می‌داد در سال ۱۳۲۱ در همان قحطی برای مردم غذا تهیه می‌کرد اینقدر بد نوشتند که الان رفته‌است در آلمان دارد تجارت می‌کند (معدل – به درک آقا) (دکتر راجعی ـ به درک آقا) من بیش از جنابعالی علاقمند بمطبوعات ایرانی هستم برای من هر چه می‌خواهند بنویسند کوچکترین گله‌ای نمی‌کنم آزادی مطبوعات را مافوق مصلحت خودم می‌دانم اما آقایان باید سرمایه داخلی و خارجی بیاید اینجا کار بیفتد ولی وقتی که از طرف چها روزنامه‌نویس نوشته شد انتقاد شد توهین کرد چه علتی دارد که سرمایه دار بیاید در چنین کشوری سرمایه اش را بکار بیندازد بنده خواستم از اینجا از رفقای مطبوعاتی استدعا کنم توجه کنید که بکسی که خطایی مرتکب نشده و بی جهت بیک سرمایه داری توهین نکنند تشویق کنید که سرمایه داران بیایند در اینجا و کار بکنند.
رئیس – آقای عامری
عامری - بنده چیزی که می‌خواستم خدمت آقایان عرض کنم نه راجع بمطبوعات بوده نه راجع برکن چهارم مشروطیت بنده خواستم خدمت آقایان عرض کنم که مقصود از آزادی مطبوعات این نیست که ما فهمیده‌ایم مقصود از آزادی مطبوعات آزادی و اختیار در بیان عقاید و افکار است تا اینکه اشخاص بتوانند عقاید و افکارشان را آزادانه بمعرض افکار عامه بگذارند و این از احتیاجات اولیه انسانی است این چیزی که موجب شده آزادی مطبوعات را اینقدر بهش اهمیت بدهند که بنده اگر آزاد نباشم که عقیده‌ام را بگویم اصلا آزادی ندارم برای این است، من دو جور افکارم را می‌توانم بگویم یکی با بیان و نطق یکی هم با قلم، بوسیله طبع کتاب، بوسیله طبع اوراق چاپی، بوسیله اوراق چاپی، بوسیله روزنامه اگر این نباشد آزادی نیست از این جهت این را می‌گویند از احتیاجات اولیه بشر است و این آزادی است که با آن می‌تواند سایر حقوقش را حفظ بکنند هر روز در این جراید می‌خوانید اشخاص از ولایت داد می‌زنند و در روزنامه می‌نویسند که بمن همچو ظلمی شد این بدبختی که در یک گوشه دیگر دنیا افتاده و دسترسی هم ندارد اگر این را هم نداشته باشند که بتواند بوسیله یک روزنامه‌ای بنویسد که فلان مأمور دولت ملک مرا ضبط کرده‌است بچه وسیله بگوید از این طور خبر‌ها هر روز در روزنامه‌ها هست این است که می‌گویند آزادی مطبوعات یک اختیار و آزادی است از برای آزادی افکار و عقاید و اینهم از احتیاجات اولیه بشر است که با این آزادی بتواند سایر حقوق خودش را حفظ کند در این قانون محرم ۲۶ که بنده هم امضا کردم هر چه می‌خواهند در این هست همانطور که آقای مکی توضیح فرمودند شاید شدید تر از بعضی قوانین باشد (ممن ارتباطی بآقاین مدیران جراید ندارم) یک قانونی که در محرم ۲۶ بدون هیچگونه شایبه‌ای گذشته خواسته‌اند هر دو حقوق را با هم التیام بدهند چون امر مشگل در قانونگذاری التیام دادن دو حقوق متضاد است با یکدیگر این دو حقوق متضاد کدام است یکی حقوق افراد است یکی حقوق جامعه و اینجا آنچه بنظر ما آمده به بهترین وجهی اینها را با یکدیگر التیام داده‌اند همانطوریکه یکی از آقایان دیگر هم فرمودند هر چه بخواهند در اینجا هست این جامع ترین و بهترین قوانین است آن لایحه هم که دولت بخواهد بیاورد بهیچوجه من الوجوه از این بهتر نخواهد بود و سایر قوانینی هم که در اینجا گذشته تمام روی نظر‌های خصوصی بوده‌است یکی از اینها را خود بنده شاهد بودم اگر آقایان اجازه بفرمایند یک تکه اش را بنده در زمان وزارت کشور خودم آوردم اینجا گذراندم و بخیال خودم خدمت بزرگی بمطبوعات کردم ولی برای اینکه آقایان ملتفت بشوند هر چه قانون بد گذشته روی نظر خاصی بوده این بود که بنده خواستم آنرا توضیح بدهم و ضمناً عرض کنم که این بهترین قانون است.
رئیس - آقای عامری این راجع بکفایت مذاکرات نیست.
عامری - بنده عرضم برای همین بود که بعضی از آقایان تصور می‌کردند که این قانون ناقص است ولی کامل کامل است قانونی نیست که روی اشخاص گذشته باشد روی اصول گذشته سایر قوانین هر کدام جنبه خاص داشته همان لایحه‌ای هم که خود بنده وزیر بودم دادم روی نظر خصوصی بوده.
رئیس - رأی می‌گیریم بکفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب بر خاستند) تصویب شد، پیشنهادها قرائت شد (پیشنهاد آقای اردلان بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی تبصره زیر را پیشنهاد می‌نمایم
تبصره - از تاریخ تصویب این قانون نوشتن روزنامه و مجله احتیاج بداشتن امتیاز و اجازه شورای عالی فرهنگ ندارد و برای انتشار مجله و یا روزنامه با رعایت شرایط و مقررات مندرجه در قانون مطبوعات مصوب ۵ محرم ۱۳۲۶ قمری نویسنده روزنامه و یا مجله برای نشریه خود باید اسمی انتخاب نماید که دیگران قبلا این اسم را برای روزنامه و نشریه خود انتخاب نکرده باشند به این ترتیب که نویسنده نام مجله و یا روزنامه را که برای خود انتخاب نموده‌است توسط شهربانی بوزارت فرهنک اطلاع می‌دهد و اگر پس از پانزده روز وزارت فرهنک رسماً اطلاع نداد که این نام را قبلا دیگری در خواست نموده‌است امتیاز روزنامه و یا مجله بدان نام بلامانع است.
رئیس - آقای اردلان
اردلان - آقایان نمایندگان محترم اگر توجه بفرمایند در این قانون محرم ۱۳۲۶ یک فصلی دارد فصل سوم و این فصل سوم سه ماده‌است ماده ۶ ماده ۷ماده ۸ و اگر اینرا بااین تبصره‌ای که بنده پیشنهاد کردم آقایان نمایندگان محترم رأی ندهند بعد از این هر کس که بخواهد در اینمملکت روزنامه‌ای منتشر کند وزارت فرهنک و دولت می‌تواند سدی در مقابل او ایجاد کند و مانع نشر روزنامه اش بشود و من در دوره گذشته که افتخار نمایندگی داشتم در دوره ۱۴ بار‌ها آمدم اینجا این موضوع را بحث کردم و خوشبختانه در دوره گذشته یک تبصره‌ای اقای فرامرزی پیشنهاد فرمودند که تقریباً همین است که الان داده شد و آن اینست که اگر ما تمام قوانین را لغو بکنیم غیر از قانون محرم ۲۶ طبعاً آن تبصره را هم لغوش کرده‌ایم مطبوعات از دو قسمت خارج نیست مطلب که می‌نویسند یا خوب است یا بد است اگر مطلبی که می‌نویسند خوب است هر چقدر بیشتر بنویسند بنفع مملکت است اگر هم مطلب بدی بنویسند که همین قانون محرم ۲۶ یک مجازاتهایی در حدود کاری که کرده برایش معین کرده‌است بنا بر این همانطور که ما از یکطرف مجازاتی برای نویسندگان قائل می‌شویم اگر تخلف بکند از آنطرف هم یک آزادی مطلقی برای روزنامه‌نگاری باید قائل بشویم. از یکطرف آزادی می‌دهیم از یک طرف اختیار می‌دهیم که یک دادگاهی تشکیل بشود که اگر از آن مقررات قانونی تخلف کرده بتوانند اینها را به آن محاکمه دعوت بکنند ولی شرط اصلیش این است که آن آزادی را بهش بدهیم ولی در قانون محرم ۲۶ اینطور نیست فصل سومش یک سدی گذاشته باسم نظارت اطلاعات یک قسمت و یکی دیگر هم اینکه نوشته‌است شهربانی کل مملکتی و دادگستری باید تشخیص بکند که این صاحب امتیاز سابقه جنحه و جنایتی نداشته باشد کسی که می‌خواهد یک روزنامه‌ای دایر بکند مطابق آن قانون محرم ۲۶ که اما الان می‌خواهیم به آن رأی بدهیم باید از تمام ولایات و دادگاههای مملکت اطلاع بدهند که این سابقه سوءندارد شما می‌دانید در این دستگاه دولتی ما تهیه عدم سوء سابقه خودش ماهها طول می‌کشد بنابراین برای دولت یک وسیله‌ای است که هر یک این را یک سدی بکنند و اصلا از دادن امتیاز روزنامه جلوگیری کنند این است که بنده پیشنهادی کردم که اگر آقایان توجه نفرمودند وقتی که آقای صدر‌زاده این پیشنهاد را قرائت میفرمودند اجازه بدهید بنده یک مرتبه دیگر پیشنهاد خودم را بخوانم و مصرم که آقایان رأی بدهند بدنده پیشنهاد کرده‌ام از تاریخ تصویب این قانون نوشتن روزنامه و مجله احتیاج به داشتن امتیاز و اجازه شورای عالی فرهنگ ندارد و برای امتیاز مجله یا روزنامه با رعایت شرایط و مقررات مندرجه در قانون مطبوعات مصوب ۵ محرم۲۶ قمری نویسنده روزنامه و یا مجله برای نشریه خود باید اسمی انتخاب نماید که دیگران قبلا این اسم را برای روزنامه و نشریه خود انتخاب نکرده باشند به این ترتیب که نویسنده نام مجله و یا روزنامه را که برای خود انتخاب نموده‌است توسط شهربانی بوزارت فرهنک اطلاع می‌دهد و اگر پس از پانزده روز وزارت فرهنگ رسماً اطلاع نداد که این نام را قبلا دیگری در خواست نموده‌است امتیاز روزنامه و یا مجله بدان نام بلا مانع است. بنابراین وقتی که شما از یک طرف مطابق قانون محرم ۳۲۶برای تخلفاتی که روزنامه‌ها و مطبوعات می‌کنند یک مجازاتهایی معین می‌کند از طرف دیگر ما باید این آزادی را به ایشان بدهیم ولی باز هم تکرار می‌کنم هر چند تکرار مطلب شاید ناپسند باشد ولی در این مورد ضروری است از دو صورت خارج نیست مطلب خوب می‌نویسد یا بد اگر خوب باشد هر چه بیشتر باشد بهتر است اگر مطلب خدای نخواسته بد باشد بر خلاف مصلحت مملکت است قانون محرم ۲۶ جلویش را می‌گیرد بنده استدعا می‌کنم که آقایان توجه بفرمایند اگر مصلحت مملکت است چنانچه خود من تشخیص می‌دهم به این پیشنهاد رأی بدهند.
رئیس - آقای صالح (صالح – موافقم) آقای نبوی
نبوی - نظر آقایان نمایندگان این بود که همان قانون محرم ۲۶ اجرا بشود و آن قانون همان طوری که سایر آقایان توضیح دادند از هر حیث جامعتر است و این نظر جناب آقای اردلان هم کاملا در این قانون هست تضییقاتی که راجع بگرفتن امتیاز در قانون مطبوعات ایجاد شد در سال ۲۱یا ۲۲ بود که سالش کاملا خاطرم نیست انجام شد آن قانون هم بموجب قانون گذشته که ما لغوش خواهیم کرد لغو خواهد شد و هم بموجب این طرح از بین خواهد رفت بموجب قانون محرم ۳۲۶ شرایط منحصر است باینکه سواد فارسی داشته باشد تبعه ایران باشد و این اسم را دیگری نگرفته باشد پس وقتی که کسی تقاضای امتیاز می‌کند در همین حدود بایستی آنرا وزارت فرهنک یا مقام دیگری که آن قانون تعیین کرده یک رسیدگی هایی بکند و الان هم اگر این قانون تصویب شد و آن قانون بقوت خودش بلقی ماند بیش از این تضییقات و تحدیدات نخواهد بود و این اشکالی که جناب آقای اردلان فرمودند ایجاد خواهد شد عرض کنم گفتند باید برای اینکه تشخیص بشود که سابقه سوء دارد یا خیر بادارات مراجعه کنند و این ممکن است مدت زیادی وقت بگیرد و تولید اشکال بکند بنده می‌خواستم عرض کنم که اینطور نیست آقایانی که برای این کار به اداره دادگستری مراجعه کردند می‌دانند که برای این کار الان اداره مخصوصی هست و هر کس می‌تواند در عرض یکی دوساعت این را تهیه کند که آیا سابقه محکومیت جنایی و جنحه‌ای دارد یا ندارد البته تصدیق می‌کنید کسی که سابقه جنایت داشته باشد چنین آدمی نباید روزنامه‌نویس باشد روزنامه‌نویسی یک کار شرافتمند ی است که مربوط بکار مملکت است و چنین آدمی نباید روزنامه‌نویس باشد و اگر یک همچو سابقه‌ای نداشت در عرض یکی دو ساعت معلوم می‌شود بنده می‌خواستم از حضور آقا استدعا کنم که اگر علاقمندید که این قانون تصویب بشود این پیشنهادها را پس بگیرید آن قانون همانطوریکه گفته شد قانون جامع بسیار خوبی است باضافه طرحی که دولت داده در سنا مطرح است و خواهد آمد اینجا اگر چیزهایی که در آن قانون ۳۲۶ هست که متناسب با امروز نیست آنها را در ضمن این طرحی که از سنا بشورا خواهد آمد اصلاح خواهیم کرد من از جناب آقای اردلان و سایر آقایان تقاضا میکنتم که این چند تا پیشنهادی که داده شده مسترد بدارند و صرفنظر بکنند که این موضوع تصویب بشود چون بعداً نمی‌دانیم چطور خواهد شد (جمعی از نمایندگان - پس بگیرید)
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
ویرایش۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
رئیس – مراد از یک طرحی که با دو فوریت است و تقاضا می‌شود که فی‌المجلس مطرح بشود این است که تشریفات رفتن بکمیسیون و طبع و نشر و اینها را ندارد و چون عده کافی برای رأی نیست دو سه پیشنهاد دیگر هم هست مو کول می‌کنیم به اول جلسه آینده و جلسه را ختم می‌کنیم (مجلس پنجاه دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت