مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۱۴۵
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۱۸
۵شنبه ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۴۵
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۱۴۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۳۰ نشست ۱۴۵
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات آقای نخست‌وزیر
۳- طرح و تصویب طرح سه فوریتی راجع به میزان آرای اعضای کمیسیون مختلط نفت
۴- انتخاب ۵ نفر جهت عضویت کمیسیون مختلط نفت
۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و نیم صبح به ریاست آقای جواد گنجه (نایب رئیس) تشکیل گردید
- تصویب صورت مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: هدایت اله پالیزی. دکتر حسن علوی. دکتر یوسف مجتهدی. طباطبائی. افشار صادقی.
غائبین بی اجازه - آقایان: حسین خاکباز. محمود محمودی. عباس قبادیان. محمد علی منصف. محمد علی نصرتیان. ابوالفتح قهرمانی. محمد ابریشمکار. دکتر عبدالحسین طبا. ابوالفضل تولیت. عبدالوهاب اقبال. شهاب خسروانی. عماد تربتی. محسن طاهری ابوالحسن رضوی. سید مهدی پیراسته. جواد مسعودی. یوسف شکرایی. مرتضی حکمت خزیمه علم.
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: سلطان العلماء و سید محمد علی شوشتری آخروقت یکساعت.
دیر آمده بی اجازه - آقای حسن اکبر یکساعت.
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه گذشته اعتراضی نیست؟ (گفته شد خیر)
آشتیانی زاده - اگر اجازه می‌فرمایید بنده یک تذکری دارم.
نایب رئیس - نسبت به صورتجلسه؟
آشتیانی زاده - بعد از صورتجلسه تذکری دارم.
نایب رئیس - صورتجلسه سه شنبه ۱۷ اردیبهشت ماه تصویب شد.
عده‌ای از نمایندگان - نطق قبل از دستور را بگذارید برای بعد از دستور.
موقر - ساعت پنج صبح امروز آمدیم اسم نویسی کردیم برای نطق قبل از دستور.
نایب رئیس - امروز دستور انتخاب ۵ نفر برای هیئت مختلط است (صحیح است) آقایان اگر موافقت بفرمائید قبلا انتخاب بعمل آید بعد به کارهای دیگر برسیم (صحیح است)
آشتیانی زاده - بنده مخالفم
- بیانات آقای نخست وزیر
ویرایش۲- بیانات آقای نخست وزیر
نایب رئیس - آقای دکتر مصدق فرمایشی دارید؟
نخست وزیر (آقای دکتر مصدق) - اجازه بفرمایید قبل از انتخابات مطالبی دارم.
ملک مدنی - بنده هم اجازه می‌خواهم راجع به انتخابات توضیح بدهم.
نایب رئیس - بعد از آقای دکتر مصدق مطالبتان را بفرمایید.
آشتیانی زاده- بنده مقدم هستم و تذکری دارم.
نخست وزیر - چون برای بنده قبلا مجالی نبود یادداشتی در جلسه کردم و با تانی و ملایمت می‌خوانم برای اینکه مخبرین جراید بتوانند تمام آنرا بنویسند بر طبق دستور مجلس شورای ملی کمیسیون مطالعه می‌گردد که قرارداد ساعد - گس به نفع ایران هست یا نیست من بواسطه کسالت از ادامه کار مایوس بودم و به طبیب معالج خود رجوع کردم او به من گفت که برای ادامه کار حتما باید دو ماه تعطیل کنی و من نتوانستم در ایام تعطیل تابستان بیش از دو پنج روز بطور متناوب تعطیل کنم. اشتغال بکار هفته‌ای سه روز در کمیسیون و گاه از صبح تا عصر و سه روز در هفته حضور در جلسه علنی سبب شد که من به کلی بی پا شوم و هر وقت که از مجلس به خانه می‌رفتم و درجه می‌گذاردم حرارت بدن فوق طبیعی بود بالاخره طبیب معالج گفت دو ماه باید حرف نزنی و حرکت نکنی و من متجاوز از یکماه که به دستور طبیب پیروی کردم یکی از شبها خواب دیدم که شخصی نورانی به من گفت دکتر مصدق برو و زنجیرهایی که به پای ملت ایران بسته‌اند پاره کن این خواب سبب شد که مثل همیشه من به حفظ جان خود کوچکترین اهمیتی ندهم و دو ماه تمام نشده در کمیسیون حاضر شوم و وقتی که به اتفاق آراء ملی شدن صنعت نفت از کمیسیون گذشت قبول کردم که حرف آن شخص نورانی غیر از الهام چیز دیگری نبوده‌است. تصویب ملی شدن صنعت نفت را که هیچکس تصور نمی‌کرد از آن کمیسیون بگذرد سبب شد که من مایوس نشوم و با نهایت فرسودگی باز در کمیسیون حاضر شوم و یک روز پس از اینکه کمیسیون رای خود را بدهد مخاطراتی که متوجه مملکت می‌شد در جلسه علنی مجلس شورای ملی اعلام کنم و چون شرکت نفت مایوس شده بود و می‌دید که از کمیسیون و این مجلس نتیجه‌ای را که انتظار داشت نخواهد گرفت ترتیب اینطور داده شده بود که یکی از پسر عموهای جناب آقای شوشتری وارد کار شود مجلس را منحل کند و وضعیت را طوری درهم و برهم و تیره و تار نماید که اگر مملکت از مخاطره‌ای که احتمال دارد دچار شوند جان در ببرند چند سال هم وقت مملکت باز بیهوده تلف شود و دستگاه ما طوری فاسد شود که هیچ کار صحیحی غیر از کارهای مفید به حال شرکت از این دستگاه نگذرد اگر فراموش نکرده باشم اعلام مخاطره روز چهارشنبه چهارم اردیبهشت در مجلس شد روز پنجشنبه کمیسیون نفت رای به هفت ماده قانون اجرای ملی شدن صنعت نفت (دکتر کاسمی- ۹ ماده) بله ببخشید ۹ ماده بنده هیچ حالی که به سوابق مراجعه کنم نداشتم این کار سبب شد که من باز بیش از پیش به خوابی که دیده بودم معتقد شوم ساعت ۸ بعد از ظهر همانروز که در مجلس بودم جناب آقای علاء وزیر دربار شاهنشاهی از من وقت ملاقات خواست من ساعت ۹ در منزل برای پذیرایی ایشان حاضر شدم مذاکره درباره نفت بعمل آمد جواب من این بود که کمیسیون رای خود را داده و ۹ ماده تنظیم شده‌است که باید گزارش آن به مجلس داده شود جناب ایشان یک نسخه از آن مواد که کمیسیون تصویب کرده بود گرفتند که آنها را مطالعه کنند آقای علاء به هیچ وجه درخیال استعفا نبودند (صحیح است) و با من مذاکره می‌کرد که خدا کند من که زمامدارم روز اول ماه مه حادثه‌ای در تهران رخ ندهد ولی روز جمعه خبری منتشر شد که دولت ایشان استعفا نموده‌است استعفای ایشان سبب شد که من یقین کنم اگر قبل از تشکیل دولت گزارش کمیسیون ازمجلس نگذرد دیگر هیچ وقت این گزارش از تصویب مجلس نخواهد گذشت روز شنبه چون به من گفتند که مجلس سنا تشکیل نمی‌شود تقاضا کردم که مجلس شورای ملی جلسه علنی خود را صبح همان روز تشکیل دهد و در جلسه مزبور گزارش کمیسیون به تصویب رسید روز یکشنبه که روز جلسه عادی مجلس بود و من به مجلس آمدم از دو نفر از نمایندگان محترم شنیدم که آن شخص معهود در دربار منتظر رای تمایل است در جلسه خصوصی که صحبت اززمامداری من شد بعضی از نمایندگان پیشنهاد کردند که خوب است که دکتر مصدق خودش این کار را قبول کند (آشتیانی زاده- آقای جمال امامی بودند) و من مثل همیشه که شانه از این کار خالی کرده‌ام و علت این بوده‌است که وسائلی در دست نیست که به اصلاحاتی موفق شوم چون تقریبا در صدر و ذیل این دستگاه اشخاصی کار می‌کنند که می‌خواهند از آشفتگی اوضاع استفاده کنند امتناع کردم و به محض اینکه آنروز رای تمایل به من داده شد بلادرنگ برای خدمت حاضر شدم چون گفتم که برای قبول حاضرم عده‌ای از نمایندگان که می‌دانستند اگر من وارد کار نشوم عاقبت مملکت چه خواهد شد همگی دست زدند و خواستند در همان جلسه خصوص به قیام و قعود که باعث کینه توزی بعضی اشخاص نشود به من رای بدهند از آنجاییکه من همیشه خواسته‌ام به سنن پارلمانی احترام بگذارم تقاضا نمودم که این رای مطابق معمول سابق در جلسه علنی ولی بدون حضور مردم و روزنامه نویس داده شود و همچنین در همان جلسه درخواست نمودم که تا گزارش کمیسیون از تصویب نگذرد برای قبول هیچ خدمتی حاضر نمی‌شوم نمایندگان وارد جلسه علنی شدند و رای خود را به من دادند و از من تقاضا کردند که فورا تشکیل دولت بدهم و تکلیف گزارش کمیسیون نفت را معلوم کنم که از آنجا که ممکن بود در تشکیل دولت و در برنامه آنقدر اشکالات وارد بکنند و حرف بزنند که در مجلس زمینه برای نگذشتن گزارش تهیه کنند گفتم تا گزارش کمیسیون از تصویب نگذرد دست به هیچ کاری نمی‌زنم این حرف سبب شد که در همان روز آقای فروزان معاون وزیر دارایی دولت قبل در جلسه حاضر شده وگزارش کمیسیون تصویب شود و پس از تصویب گزارش وزرای خود را به پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی معرفی کردم و برنامه خود را برای اینکه در آن زیاد صحبت نشود روی دو اصل تنظیم نمودم و نمایندگان مجلس شورای ملی و مجلس سنا از نظر وطن پرستی حاضر شدند که با اکثریت قریب به اتفاق آراء برنامه‌ام را در یک جلسه تصویب کنند پس از تصویب برنامه وارد کار شدم و می‌خواستم هرچه زودتر کمیسیون مختلط تصمیمی را که در مصالح مملکت لازم بود اتخاذ بکنند متاسفانه اوضاع طوری پیش آمد که نمایندگان مجلس شورای ملی در کمیسیون مختلط تا امروز انتخاب نشدند (عده‌ای از نمایندگان - امروز معین می‌شوند) برای امرار وقت مجلس پیشنهادی شد که کمیسیون نفت پنج نفری را که برای عضویت کمیسیون مختلط صلاحیت دارند پیشنهاد کنند کمیسیون هم با اینکه به کارهای بزرگتر از این موفق شده بود مثلا ملی شدن صنعت نفت و تصویب ۹ ماده برای اجرا کردن ملی شدن صنعت نفت نتوانست پنج نفری را که صلاحیت داشته باشند پیشنهاد کند این کار سبب شد که من یقین کنم دستی در مجلس کار می‌کند که کار نفت به زودی نگذرد و به طوری که شایع است دولت محافظه کار انگلیس روی کار بیاید و از هر گونه عملی که به نفع این مملکت باید بشود شدیدا جلوگیری کند (صحیح است) برای خود من کارهایی برخلاف ترتیب و معمول روی می‌داد مثلا یکی از این روزها که از نخست وزیری می‌خواستم خارج شوم و به مجلس سنا بروم دو نفر زن با یک بچه متصل به چهارچوب در ایستاد و یکی از آنها خود را طوری به اتومبیل چسبانید که نزدیک بود زیر چرخ برود و از توقف اتومبیل دیگری سوء استفاده نموده جلوی اتومبیل ایستاد واتومبیل را از حرکت متوقف کرده و چون دو نفر دیگر به فاصله چند قدمی ایستاده بودند و مثل این بود که در انتظار فرصت بودند من سوء ظن کردم و بدون اینکه رحمی به آن بیچارگان مصنوعی بکنم حرکت کردم و به مجلس سنا حاضرشدم. این اوضاع سبب شد که من به گفته‌های بعضی که جانم در خطر است اهمیت بدهم و یقین کنم که دستی در باطن برای اضمحلال من کار می‌کند یکی از این روزها که به پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مشرف بودم مراتب را عرض نمودم و مخصوصا عرض کردم که تا سه روز قبل همیشه مسلح بودم ولی برای اینکه حضور من در دربار با اسلحه ایجاد سوء ظن نکند از روزی که از طرف شاهانه نخست وزیر شده‌ام از برداشتن اسلحه خودداری کردم و اکنون چون بعضی چیزها شنیده‌ام ناچارم که باز مسلح شوم فرمودند اسلحه خود را نشان بدهید. ارائه دادم فرمودند مگر شما می‌توانید از خود دفاع کنید؟ من حاضرم اشخاصی که شما را محافظت کنند بگمارم. عرض کردم آن اشخاص از کسانی که رزم آراء را حفاظت می‌کردند که بیشتر مورد اعتماد نخواهند بود چگونه توانستند او را از بین ببرند و این شعر به خاطرم رسید که آ ن را خواندم. گر نگهدار من آن است که من می‌دانم شیشه را در بغل سنگ نگه می‌دارد من آنقدر قادرم و آنقدر توانایی دارم که اگر به دست کسی کشته شوم قاتل خود را از بین ببرم و هیچ احتیاجی به ماموران محافظ ندارم خدا هر چه مقدور فرموده و هر چه خواسته‌است می‌شود ماشا الله کان و مالم یشاء لم یکن. روز شنبه ۲۱ اردیبهشت که به افتخار شرفیابی پیشگاه همایونی موفق شدم فرمودند آنچه را که درباره خود می‌گفتی من هم شنیدم و آن این است که به من گفته‌اند شما را می‌خواهند ترور کنند و من دستور داده‌ام که شهربانی شما را محافظت کنند. چون معاونین خود را که برای معرفی به حضور برده بودم از حضور شاهانه خارج شدند من هم با آنها بیرون آمدم بعد از پیشگاه همایونی اجازه بار درخواست نمودم و عرض کردم ممکنست بفرمایید چه اشخاصی در صدد از بین بردن من هستند؟ فرمودند دکتر بقایی به دیهیمی که در سازمان اوست اینطور گفته بود که فدایان اسلام در صدد قتل دکتر مصدقند و دیهیمی هم به ستاد ارتش اطلاع داده و ستاد ارتش هم به من گزارش داده‌اند دیشب به شهربانی دستور داده‌اند که از محافظت خودداری نکنند و نهایت مراقبت را بنماید که شما جان سلامت به در ببرید و من بسیار تعجب کردم اگر فداییان اسلام هژیر را می‌کشند برای اینکه او شاهنشاه را به لندن برد و وعده داد که قرارداد ساعد و گس تصویب می‌شود و مجلس موسسان روی همین اصل تشکیل گردید اگر فداییان اسلام رزم آراء را از بین بردند که می‌خواست وحدت ملی ایران را از بین ببرد چگونه ممکن است که حاضر شوند دکتر مصدق که از همه چیز خود در راه خیر و صلاح مملکت خودداری نکرده‌است نابود کنند. روی این اصل که گزارش با حقیقت مطابقت ندارد عرض کردند اعلیحضرتا من یک جان دارم و می‌خواهم آن را در راه صلاح و صواب این مردم و شما نثار کنم من از اول عمر معتقد بودم که در بستر بیماری جان بدهم و آرزویم این بوده‌است که در راه انجام وظیفه شهید راه وطن بشوم (احسنت) من باید ماموریتی که نتوانند و یا اگر نخواهند قدمی بردارند احتیاج ندارم مرا به خدا بسپارید و هر چه خدا خواسته‌است تسلیم و رضا دارم فرمودند بسیار خوب حالا که نمی‌خواهید من اصراری نمی‌کنم و خودتان به رئیس شهربانی بگوئید که در توقیف فداییان اسلام اقدامی نکنند بلافاصله به نخست وزیری آمدم رئیس شهربانی را خواستم دکتر فاطمی معاون من هم حضور داشت. رئیس شهربانی گفت گزارش داده‌اند که نواب صفوی در خانه‌ای که محل آن را گفتند و من به واسطه عدم شنوایی درست نشنیدم آنجاست و همچنین رئیس شهربانی گفت من خود با عده‌ای برای د ستگیری او رفتم معلوم شد که جلسه‌ای است در آن برای روضه خوانی جمع شده‌اند از نخست وزیری به خانه آمدم و بعد از ظهر خواستم به وعده خود که می‌بایست به سفارت فرانسه برای بازدید بروم وفا کنم درب منزل من به قدری جمعیت بود که بدون دخالت چند نفر پاسبان نتوانستم از خانه خارج شوم و این اجتماع گوناگون وپی در پی سبب شد که یقین کنم مخاطراتی در پیش من است چیزی که هیچ وقت دیده نشده یک نخست وزیری را یک عده‌ای به این ترتیب در خانه خود محاصره کنند و از قرائن چنین استنباط نمودم که مقصود این است که نخست وزیری روی عصبانیت تصمیم‌هایی بگیرد که خلاف قانون باشد و او را به استناد کار خلاف قانون عزل کنند و یا اینکه در بین جمعیت اشخاص نابکاری مقصود خود را انجام دهند این است که در این روز که به مجلس شورای ملی آمده‌ام به عرض نمایندگان و به عرض همکاران سابق خودم که قدمهای بزرگی در راه استقلال و تمامیت ایران برداشته‌اند میرسانم که بودن در خانه و رفت و آمد در شوارع برای من ممکن است ایجاد خطر کند بنابراین اجازه دهید که در همین مجلس تا روزی که تکلیف کار نفت معلوم نشده‌است بمانم (جمعی از نمایندگان - بسیار خوب است) من هیچوقت طالب مقام نبوده‌ام و به کرات از قبول نخست وزیری خودداری کردم و این کار را فقط برای رسیدن به هدف قبول نموده‌ام و اگر خدا بخواهد در این مجلس می‌مانم تا به مقصود برسم این کاری که شما می‌خواهید بکنید مثل عمل جراحی است که یک جراحی برای خیر مریضی می‌کند اگر مریض عمل شود این را توجه بفرمایید که مریض ما شرکت نفت است اگر مریض عمل شود احتمال جان به در بردن است ولی اگر نشود ممکن نیست که جانی به در ببرد بیچارگی و فقر و بدبختی مردم به جایی رسیده‌است که هرکس برای حفظ حیات خود حاضر است که به هر کاری دست بزند که گفته‌اند الغریق یتشبث بکل حشیش. اگر این عمل جراحی صورت گرفت ممکن است دولی که تاکنون از نفت معادن نفت جنوب استفاده کرده‌اند باز استفاده کنند. ولی اگر مجلس به موقع خود کار خود را نکرد و کمیسیون مختلط آنچه را که وظیفه دار است انجام نداد مشکل به نظر می‌آید که مصرف کنندگان بتوانند از نفت معادن نفت جنوب استفاده کنند و همچنین محال است که ملت ایران روی سعادت و خوش بختی را ببینند. زیرا شرکت نفت در تمام مسائل حیاتی ما دخالت می‌کند و تا زمانی که دست شرکت از سیاست این مملکت کوتاه نشده‌است بد بختی و بیچارگی و فقر و استیصال برطرف نمی‌شود (صحیح است) از آقایان محترم استدعا دارم در این انتخابی که می‌فرمائید و خیلی هم تاخیر شده (فرامرزی - فقط یک جلسه) زیرا که من در چند جلسه عرض کردم ملت ایران روزی سیصد هزار لیره متضرر می‌شود و هیچ روا ندارم که نمایندگان مجلس که فعلا ده روز است که می‌گذرد یا کمتر یا بیشتر در انتخاب کمیسیون مختلط اقدام نفرموده باشند.
فرامرزی - فقط یک جلسه تاخیر شده
یکی از نمایندگان - امروز تمام می‌شود
نخست وزیر - استدعا می‌کنم اشخاصی را انتخاب بفرمائید که محافظه کار نباشند. اگر اشخاص محافظه کاری انتخاب شدند در این کمیسیون کی می‌تواند از مصالح ملت ایران دفاع کند. اشخاص غیر محافظه کار می‌توانند عقیده خود را اظهار کنند و اشخاص محافظه کار آن عقاید را سپر بلای خود قرار دهند و نیت وطن پرستانه خود را در دادن رای بموقع اجرا بگذارند اگر تمام اشخاص کمیسیون محافظه کار بودند بنده به انتخاب این کمیسیون هم امیدی نمی‌توانم داشته باشم. اگر بخواهید اشخاصی غیر از این اشخاصی که از جان خود بگذرند غیر از اشخاصی که در مصالح مملکت حرف می‌زنند انتخاب بکنید یقین بدانید که در این کمیسیون تصمیماتی گرفته خواهد شد که منافع و مصالح ملت ایران را تامین نخواهد کرد.
نمایندگان - انشاء الله نخواهد شد (در این موقع که آقای نخست وزیر تریبون را ترک می‌گفتند حالشان بهم خورد و به زمین افتاده و و چند نفر ایشان را به خارج تالار جلسه بردند)
- طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به میزان آراء اعضاء کمیسیون مختلط نفت
ویرایش۳- طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به میزان آراء اعضاء کمیسیون مختلط نفت
تصمیم قانونی دایر به طرز انتخاب پنج نفر از نمایندگان جهت شرکت در کمیسیون مختلط نفت
نمایندگان - انتخاب کمیسیونها را شروع کنید.
آشتیانی زاده - رای بگیرید آقا معتل نشوید اگر می‌خواهید حرف بزنید من یکساعت حرف من یکساعت حرف دارم.
نایب رئیس - جناب آقای دکتر مصدق در ضمن بیاناتشان فرمودند که در انتخاب کمیسیون مختلط شاید تاخیری شده در این کار. بنده خواستم توضیح بدهم که گمان نمی‌کنم تعمدی در کار بود زیرا جلسه خصوصی موکول کرد این امر را به نظر کمیسیون نفت کمیسیون نفت هم این مطلب را از نظر احترام تلقی کرده و نتوانست مستقیما بدون نظر آقایان نمایندگان کاری بکند این است که موکول کرد به نظر مجلس چون جلسه پنجشنبه هم مصادف با تعطیل بوده پس از آن روز هم جلسه‌ای نداشتیم این جلسه اولین جلسه‌است و حالا هم شروع می‌کنیم به انتخاب قبلا طرحی تقدیم شده که مطرح می‌شود.
ملک مدنی - بنده هم یک توضیحی دارم.
آشتیانی زاده - بنده اجازه خواستم مقدم هستم.
فرامرزی - فقط یک جلسه تاخیر شده.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی بفرمایید.
ملک مدنی - این چند روزه که مذاکره شد برای انتخاب پنج نفر از مجلس شورای ملی عده‌ای از آقایان بنده را در نظر داشتند که یکی از آن پنج نفر باشم ولی چون بنده این دو روزه احساس کردم که نامزدها زیاد هست و بهتر این است که ما سعی کنیم اشخاصی که برای کار نفت و کمیسیون مختلط انتخاب می‌شوند از افرادی انتخاب شوند که بتوتنند وظایف خودشان را با اطلاع و بصیرت بیشتری انجام بدهند این است که بنده از نامزد شدن منصرف شدم و صبح هم در جلسه خصوصی خدمت آقایان عرض کردم و البته همانطوری که مذاکره شد بنده فکر می‌کنم تاخیر مجلس فقط یک جلسه بوده و آنهم برای این بوده که شاید درخارج توافق بشود که اشخاصی که متناسب هستند و بهتر بتوانند انجام وظیفه کنند آنها انتخاب شده باشند اگر یک جلسه تاخیر افتاد قصدی نبوده که تاخیری دئر کارپیدا شود زیرا کار نفت را همه می‌دانیم که مجلس شورای ملی به اتفاق رای داده و ملت ایران هم پشت سر مجلس شورای ملی هست و و باز هم تا آخرین نقطه هم مجلس پشتیبانی از این کمیسیون و از دولت خواهد کرد و هم افکار عمومی از ما تقویت خواهند کرد این یک رویه عمومی است در این مورد نظریه فردی و شخصی نیست کار عمومی کشور است و امیدوارم در انتخاب این پنج نفر که همین حالا شروع می‌شود باز مثل همیشه مجلس شورای ملی بهترین اشخاص را انتخاب کند. عرض کنم دو نفر دیگر از آقایان هم بودند که نامزد بودند یکی آقایان دولت آبادی بودند از فراکسیون کشور که اظهار کردند اساسا فراکسیون کشور نامزد ندارد و ایشان هم برای اینکه رفقای دیگر بتوانند انتخاب شوند صرفنظر کردند همینطور هم آقای خسرو قشقائی که نامزد بودند از نامزدی خودشان صرفنظر کردند و کاندید نیستند و همینطور هم جناب آقای فرهودی کاندید نیستند و امیدوارم مجلس شورای ملی در این لحظه پنج نفر از اشخاصی را که باید در سرنوشت کشور موثر باشند از بهترین اشخاص انتخاب کنند که آن اشخاص هم بتوانند به یاری خداوند متعال انجام وظیفه کنند. (نمایندگان - انشاء الله)
نمایندگان - رای - رای
نایب رئیس - یک طرحی از آقایان رسیده که قرائت می‌شود (همهمه نمایندگان) توجه بفرمایید مطابق آیین نامه طرحی که پیشنهاد شده باید خوانده شود (به شرح زیر قرائت شد)
- امضاء کنندگان ماده واحد ذیل را به قید سه فوریت برای تصویب تقدیم می‌داریم.
- ماده واحده - انتخاب پنج نفر برای تشکیل کمیسیون مختلط نفت از مجلس شورای ملی باید به اکثریت نصف بعلاوهیک از آراء شرکت کنندگان در رای باشد به امضای بیش از ۱۵ نفر
نایب رئیس - فوریت اول مطرح است آقای اسلامی مخالفید بفرمائید.
اسلامی - بنده نمی‌دانم این چه جریانی بوده که آمده‌اند آقایان این تصمیم را گرفته‌اند و سه چهار روز هم در جلسه خصوصی وقتشان تلف شده و حال آنکه ما همیشه آزمایش کرده‌ایم مذاکرات و تصمیماتی که در جلسات خصوصی گرفته می‌شود هیچوقت آن تصمیمات عملی نمی‌شود حالا اگر کسی ۱۵ یا ۲۰ رای داشت بنده که کاندید نیستم اگر ۲۰ رای داشت تفاوت دارد با آن کسی که ۶۰ رای خواهد داشت که امروز بیاییم برای خاطر این طرح یک ساعت یا اقلا نیم ساعت وقت مجلس را تلف کنیم بعد هم آخر جلسه که شد مجلس از اکثریت بیفتد اگر واقعا آقایان اینجا تشریف خواهند داشت تا لحظه آخر که حتما این کار انجام شود بنده مخالفتی ندارم ولی می‌ترسم به قدری پیشنهاد و مذاکره بشود که اصل موضوع از بین برود اگر آقایان خودشان که اینجا نشسته‌اند می‌توانند قضاوت کنند که چه اشخاصی شایستگی دارند و می‌توانند از خود گذشتگی نشان بدهند دیگر طرح لازم نیست البته یک افرادی در جبهه ملی بودند و از خودگذشتگی نشان دادند همه آقایان نمایندگان محترم با تصویب دو قانون مربوط به نفت از خود گذشتگی کردند بنابراین بدون این که قانون شما را ملزم بکند وجدان شما را ملزم می‌کند که یک اشخاص شایسته‌ای را انتخاب کنید و به عقیده من طرح لازم ندارد بر نمایندگان است که خودشان نمونه احساسات و سر مشق اخلاق باشند و خودشان باید اشخاص شایسته‌ای را انتخاب کنند نه اینکه قانون بگذرانیم و دو ساعت وقت مجلس را اینجا بگیریم (غلامرضا فولادوند - تا چهار بعد از ظهر هم باشد می‌نشینیم) بنده از این جهت مخالفم ولی اگر بدانم که آقایان واقعا تا آخر وقت خواهند بود و این کار امروز خواهد شد مخالفتی ندارم.
دکتر مصباح زاده - اجرای قانون است و باید مطابق قانون اساسی نصف به اضافه یک باشد.
نایب رئیس - آقای فرامرزی موافقت بفرمائید.
فرامرزی - عرض کنم که اگر آقایان طرحشان را پس می‌گرفتند من هم با آقای اسلامی موافق بودم که لازم نیست ولی چون طرحشان را پس نمی‌گیرند و من معتقدم هر چه زودتر که ممکن است این عمل باید بشود سنا کارش را کرده و ما ماندیم با اینکه ماندنمان خدا شاهد است فقط روی حسن نیت و روی ایمانو عقیده‌ای بوده که باید زیاد دقت شود (صحیح است) ولی حالا مجلس شورای ملی عقب مانده ملت هم می‌بینند که یک جلسه مانده این ماندن جلسه هم برای این بوده‌است که بلکه بتوانیم در کمیسیون توافق بکنیم معذلک الان پای ما حساب می‌شود که ما عقب ماندیم پس بهتر این است که حرف کمتر زده شود و زودتر به این موضوع رای بدهیم از یک طرف دیگر هم آقای اسلامی فرمودند آقایان وجدانشان را حکم کنند ما فقط پنج نفر می‌خواهیم انتخاب کنیم و در مجلس کسانی که طرف اعتماد هستند و بنده معتقدم که از عهده بر می‌آید بیش از پنج نفر هستند چون بیش از پنج نفر هستند و هرکس نظرش متوجه یکی از آنها می‌شود ممکن است تشتت بشود به این جهت آقایان پیشنهاد داده‌اند که راجع به اجرای یک قانون که تا این ساعت به اتفاق آراء تصویب شده اعضای کمیسیون کسانی نباشند که به آراء کمی انتخاب شده باشند به این جهت آقایان این پیشنهاد را داده‌اند و معقول هم هست پس من خواهش می‌کنم که آقای اسلامی مخالفتشان را پس بگیرند گو اینکه اگر هم پس نگیرند فرقی نمی‌کند چون باید رای گرفته شود و آقایان با فوریت‌ها هم مخالفت نکنند و همینطور رای بگیریم که زودتر کار تمام شود.
اورنگ - مخالفین و موافقین از صحبت کردن امساک بفرمایند.
دکتر معظمی - دلایل تقدیم طرح را اجازه بفرمایید که بگوئیم.
نایب رئیس - موافق صحبت کرد رای می‌گیریم به فوریت اول طرح آقایانی که موافقند قیام بفرمایید (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است آقای فرهودی مخالفید بفرمائید.
فرهودی - همین چند دقیقه پیش آقایان محترم ملاحظه فرمودند که جناب آقای نخست وزیر برای تاخیر انتخاب نمایندگان از مجلس چقدر گله می‌فرمودند و چه اظهاراتی فرمودند بنابراین وظیفه ما است که برای اینکه این اظهارات تکرار نشود چه در مجلس و چه در خارج زودتر این پنج نفر را انتخاب بکنیم اما این طرحی که آقایان داده‌اند به نظر بنده دو عیب دارد یکی اینکه مجاهداتی ما در این سه چهار روزه کردیم برای اینکه بتوانیم به اتفاق آراء رای بدهیم خوشبختانه موفق هم شدیم برای اینکه از مجموع کاندیدهائی که بودند فقط هفت نفر باقی مانده‌اند و پنج نفر باید انتخاب شوند انتخاب پنج نفر از ۷ نفر دیگر اشکالی ندارد و قطعا ما می‌رسیم به عده آراء زیادی که آقایان برای انتخاب پنج نفر می‌دهند و بعد هم این طرح بر خلاف قانون اساسی است یعنی احتیاجی بهش نیست چون اصل هفتم قانون اساسی می‌گوید که اکثریت وقتی حاصل می‌شود که بیش از نصف حضار رای بدهند بنابراین بدون قبول این طرح یا اینکه این توافق را بکنیم منظور حاصل است و این تکرار قانون است (امینی - پس بر خلاف نیست) ما این اصول را در قانون اساسی داریم بنابراین بدون اینکه قانون خاصی بگذاریم همین توافق را اینجا می‌کنیم که آنهایی که انتخاب می‌شوند باید نصف عده حضار رای داشته باشند این مساله در قانون اساسی هست و احتیاج به دادن این طرح و تصویب جداگانه نیست و اما اینکه عرض کردم خلاف قانون اساسی است برای این است که در اینجا نوشته شده‌است بیش از نصف آ نهایی که در رای شرکت می‌کند رای داشته باشند قانون اساسی می‌گوید بیش از نصف حضار نصف حضار با آنهایی که در رای شرکت می‌کنند تفاوت دارد برای اینکه ممکن است عده‌ای از دادن رای امتناع کنند و آنها جزء شرکت کنندگان در رای نمی‌شوند ولی جزء حضار هستند بنابراین ما از مذاکرات دو جلسه خصوصی که به حمد الله نتیجه گرفتیم که بنده خودم از کاندیداهای اولیه بودم صرفنظر کرده‌ام آقای ملک صرفنظر کرده‌اند دیگران صرفنظر کرده‌اند دیگران صرفنظر کرده‌اند و هفت نفر دیگر بیشتر باقی نمانده انتخاب پنج نفر از هفت نفر دیگر اشکالی ندارد این توافق را الان آقای رئیس اعلام می‌فرمایند که با این رائی که می‌گیریم کسانی انتخاب خواهند شد که بیش از نصف حضار به آنها رای بدهند دیگر احتیاجی به تصویب این طرح نخواهد بود.
اورنگ - برای تسریع امساک کنید در صحبت کردن هر کسی پشت تریبون می‌رود می‌گوید برای تسریع و خیلی عجیب است که خودش بیشتر صحبت می‌کند.
نایب رئیس - آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی - آقای فرهودی با این قسمت مخالفت نکردند فرمودند که قانون اساسی تکلیف را معین کرده‌است بنده هم معتقدم که قانون اساسی تکلیف را معلوم کرده‌است ولی چون در آئین نامه ما این بود که انتخابات مجلس که منظور انتخاب کمیسیونها و انتخاب هیئت رئیسه‌است نسبی است برای اینکه رای نسبی را از بین ببریم این طرح را پیشنهاد کردیم بعلاوه قانون هم گفته‌است که مجلس این پنج نفر را معین کند و به عقیده اشخاصی که این طرح را امضاء کرده‌اند و پیشنهاد کرده‌اند نصف بعلاده یک رای دهندگان است بنابراین خواستم توضیح عرض کنم و تمنی بکنم آقایان زودتر تکلیف این طرح را تعیین بفرمایند و یک رای هم بیشتر لازم ندارد و چون ماده واحده‌است کلیات هم ندارد و اگر اینطور رای گرفته شود به این ترتیب کمکی است که می‌فرمایید و علاوه بر این حق این بود که امضاها خوانده می‌شد برای اینکه طرح سه فوریتی باید ۱۵ امضاء آن اقلا خوانده شود.
فرامرزی - کاندیداها را اسم ببرید.
نایب رئیس - رای می‌گیریم به فوریت دوم آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت سوم مطرح است مخالفتی نیست.
دکتر معظمی - فوریت سوم صحبتی ندارد.
نایب رئیس - آقای غلامرضا فولادوند.
غلامرضا فولادوند - بنده چون عرایضم را در جلسه خصوصی حضور نمایندگان محترم عرض کردم و خوشبختانه بنا به اظهار جناب آقای دکتر مصدق تایید شد عرایض بنده ولی بنده ولی البته برای جناب دکتر سوء تفاهمی شده بود و منظور اینکه تصویب نکنیم نداشتیم ولی جریان مجلس طوری شد که به طول انجامید این است که دیگر آن عرایض را نمی‌کنم ولی تصویب این طرح هم مخالف است با ماده ۱۶۴ آئین نامه داخلی مجلس که آقایان همه استحضار دارند چون در اینجا می‌نویسد که انتخاب بایستی به اکثریت نصف بعلاوه یک باشد اگر این اکثریت حاصل نشد تکلیف چیست؟ چون طبق آئین نامه در انتخابات دیگر نسبی است فقط رئیس مجلس در دفعه اول به اکثریت نصف بعلاوه یک است و در دفعات بعد باکثریت نسبی است حالا اگر ما یک مرتبه رای دادیم نصف بعلاوه یک حاصل نشددر مرتبه دوم هم حاصل نشد سوم هم نشد تکلیف چه می‌شود؟ این را یک پیش بینی بفرمائید و پیشنهادات زیادی هم رسیده‌است واین کار به طول خواهد انجامید.
اورنگ - آن ترتیب سه دفعه رای گرفتن نسبت به تاخیر کار است یک کاری کنید که زودتر کار تمام شود.
نایب رئیس - رای گرفته می‌شود به فوریت سوم آقایان موافقین قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد اصل ماده مطرح است. (به شرح زیر قرائت شد)
- ماده واحده - انتخاب ۵ نفر برای تشکیل کمیسیون مختلط نفت از مجلس شورای ملی باید باکثریت نصف بعلاوه یک از آراء شرکت کنندگان در رای باشد.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی مخالفید؟
ملک مدنی - موافقم.
نایب رئیس - آقای کشاورز صدر مخالفیر بفرمائید.
کشاورز صدر - بنده این طرح را ضروری و لازم می‌دانم و می‌خواهم استدعا کنم از آقایانی که امضاءکنندگان این طرح هستند و جناب آقای دکتر معظمی که موافقت بفرمایند که چنانچه در دو مرتبه رای گرفته شود اگر اکثریت نصف بعلاوه یک حاصل نشد در دفعه سوم نسبی باشد این را موافقت کنید که نظر جناب آقای فولادوند هم تامین شود و ضمنا می‌خواستم استدعا کنم که آقایان پیشنهادشان را پس بگیرند که زودتر این کار تمام شود.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی
ملک مدنی - عرض کنم انتخابات داخلی مجلس شورای ملی از هیئت رئیسه و کمیسیونها مربوط به قانونگذاری نیست این نکته‌ای که در اصل قانون اساسی پیش بینی شده برای قانونگزاری است ما هیچ وقت نشده یک قانونی را بگذرانیم از مجلس مگر نصف بعلاوه یک رای داده باشند این اصل است هیچوقت رای نسبی درقانونگزاری نبوده این قانون دنباله آن قانونی است که ما گذراندیم بنابراین به نظر بنده مقام ریاست باید تذکر بدهند و اصلا بدون اینکه این طرح هم مطرح شود این را اجرا کنند این نظر بنده‌است. اورنگ - سه دفعه رای دادن سبب تاخیر است.
نایب رئیس - اگر مخالفی نیست پیشنهادات قرائت شود (گفته شد - مخالفی نیست) پیشنهاد آقای مخبر فرهمند قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم در دفعه سوم با اکثریت نسبی انتخاب شوند.
نایب رئیس - مخافی نیست؟ (گفته شد - خیر) رای می‌گیریم به پیشنهادآقای مخبر فرهمند آقایان مخبر فرهمند آقایان موافقین قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد آقای تیمور تاش مطرح است. (به شرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود چون جناب آقای دکتر مصدق در اثر احراز مقام نخست وزیری از مجلس شورای ملی کناره گیری فرموده‌اند و طبعا مسند ریاست کمیسیون مخصوص نفت بلا متصدی مانده و از طرفی هم فداکاریها و زحمات جنابایشان در این مقام بر هیچ کس پوشیده نیست و توانسته‌اند اعتماد و اطمینان کامل ملت ایران را جلب فرمایند پیشنهاد می‌کنم به هر صورت و در هر مقام که باشند ریاست هیئت نظارت که طبق قانون اجرای ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور بوجود می‌آید بر عهده معظم له محول گردد.
نایب رئیس - آقای تیمورتاش این پیشنهاد وارد نیست حالا توضیحتان را بدهید.
پناهی - اگر وارد نیست توضیح ندارد جناب آقای رئیس.
تیمورتاش - اگر آقایان محترم توجه می‌فرمودند پیشنهادی که بنده عرض کرده بودم به توضیح زیادی محتاج نبود خلاصه مطلب منظور عرض بنده این است که جناب آقای دکتر مصدق در اینکه در راه ملی شدن صنعت نفت در سراسر ایران مجاهدت‌های بسیاری فرموده‌اند جای هیچگونه تردیدی نیست (صحیح است) و فعلا یگانه ارتباطی که با ملی شدن نفت دارند مسند نخست وزیری ایران است بنده علاقمند هستم و امیدوارم که مجلس هم علاقمند باشد که در این زمینه و در جریان کاری که شروع فرمودند تا خاتمه عمل مداخله داشته باشند و بتوانند نظریاتی که دارند اعمال بفرمایند و نتیجه لازم را اخذ کنند روی این زمینه‌است که بنده پیشنهاد می‌کنم آقای دکتر مصدق به هر صورت ریاست هیئت نظارتی که در اثر همین اجرای قانون ملی شدن نفت در سراسر ایران بوجود می‌آید به هر ترتیب و در هر مقامی که هستند عهده دار باشند به این معنی که اگر خدای نکرده فردا از مقام نخست وزیری به علتی از علل کناره گیری فرمودند از جریان نفت و مسئولیت خطیری که ایشان عهده دار شدند در مقابل ملت ایران برکنار نباشند و بتوانند نظریات خدمتگزاری خودشان را اعمال بفرمایند این منظور پیشنهاد بنده بود.
نایب رئیس - چون وارد نیست محتاج رای نخواهد بود. رای می‌گیریم به ماده واحده با اصلاحی که شده‌است آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
- انتخاب پنج نفر جهت عضویت کمیسیون مختلط نفت
ویرایش۴ - انتخاب پنج نفر جهت عضویت کمیسیون مختلط نفت
نایب رئیس - حالا شروع می‌شود به انتخاب پنج نفر جهت کمیسیون مختلط. قبلا به حکم قرعه سه نفر برای نظارت در اخذ و استخراج آراء تعیین می‌شوند.
عامری - بنده یک تذکری داشتم خواستم عرض کنم که بنده داوطلب نیستم چون عده زیادی از آقایان صبح به بنده مراجعه کردند ۷ نفر گفتند باقی مانده‌است بنده هم که کنار بروم شش نفر می‌ماند (افتراع به عمل آمد آقایان: حسین مکی و احمد حمیدیه و دکتر مصباح زاده برای نظارت در اخذ و استخراج آراء تعیین شدند)
نایب رئیس - شروع می‌شود به اخذ آراء - آقایان نظار تشریف بیاورند و آقایان ناظرزاده و فولادوند هم شرکت خواهند کرد. (اسامی آقایان به ترتیب ذیل اعلام و در محل نطق حاضر شده و رای خود را دادند).
- آقایان: اورنگ. آشتیانی زاده. فرامرزی. حائری زاده. محمد علی مسعودی. فرهودی. اردلان. گنابادی. مجتهدی. صدری. پناهی. بهادری. دکتر مجتهدی. دکتر معظمی. محمد ذوافقاری. آزاد. امامی اهری. حکیمی. امیری. جمال امامی. کهبد. تیمور تاش. خسرو قشقایی. موقر. افشار. اعظم زنگنه. اکبر. نور الدین امامی. وهاب زاده. سرتیپ زاده. مهدی ارباب. دکتر بقایی سنندجی. عرب شیبانی. شیبانی. ملک مدنی بهبهانی. دکتر جلالی. گودرزی. اسلامی. سعید مهدوی. سلطان العلما. طاهری. افشار صادقی. بوداغیان. مکرم. حاذقی. دکتر نبوی. امیر نصرت اسکندری. رفیع. نبوی. دکتر شایگان. کشاورز صدر. نریمان صالح. صدرزاده. سود آور. شادلو. موسوس عباسی. آصف. صاحبجمع. قرش. بزرگ نیا. صفائی. دکتر کاسمی. فولادوند. ظفری غضنفری. گرگانی. ثقه الاسلامی. سلطانی. دکتر راجی. معدل. دهقان. صدر میر حسینی. معین زاده. سالار بهزادی. برومند. دولت ابادی. دکتر طاهری. دکتر کیان. مخبر فرهمند. عامری. آبکار. ارباب گیو. کوراغلی. هراتی. امیر افشاری. دکتر برال مکی. ناظرزاده. دکتر سید امامی. حمیدیه. دکتر مصباح زاده. ناصر ذوالفقاری. گنجه فولادوند.
فرامرزی - بنده خیال می‌کردم رای به ماده‌است اسم خودم را روی یک ورقه نوشتم دادم بعد فهمیدم رای گرفته می‌شود یک ورقه دیگر دادم که آن را نسخ کردم (پس از شماره مهره‌های تفتیشیه و اوراق رای و قرائت آرائ نتیجه به قرار ذیل حاصل شد). مهره تفتیشیه -۹۸ اوراق رای ۹۹ ناظرزاده- یک رای زیادی همان است که آقای فرامرزی فرمودند آقای دکتر شایگان ۷۱ رای آقای دکتر معظمی ۶۶ رای آقای حسین مکی ۵۱ رای آقای اردلان ۴۵ رای آقای جمال امامی ۴۳ رای آقای صالح ۴۳ رای آقای گنجه ۴۱ رای آقای غلامرضا فولادوند ۳۲ رای آقای عامری ۱۵ رای آقای رفیع ۱۲ رای آقای صدرزاده ۴ رای آقای دکتر بقایی ۳ رای آقایان نریمان. حائری زاده دکتر راجی هر یک ۲ رای آقایان فرامرزی معدل. دکتر علوی. ناصر ذوالفقاری. کهبد تیمور تاش. ناظرزاده. مخبر فرهمند. امینی آزاد. آبکار هریک ۱ رای ورقه سفید ۵)
نایب رئیس - آقایان دکتر شایگان با اکثریت ۷۱ رای و دکتر معظمی باکثریت ۶۶ رای و حسین مکی ۵۱ رای در درجه اول انتخاب شدند نسبت به دو نفر دیگر اکثریت حاصل نشد. حالا برای دو نفر دیگر بایید رای گرفت.
چند نفر از نمایندگان - آراء سایرین را هم بفرمایید.
نایب رئیس - آقای اردلان ۴۵ رای آقای جمال امامی ۴۳ رای آقای صالح ۴۲ رای گنجه ۴۱ رای آقای فولادوند ۳۲ رای آقای عامری ۱۵ رای داشتند آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی - آقای جمال امامی کاندید نیستند خواهش می‌کنم آقایان ایشان را مرقوم نفرمایند.
نایب رئیس - برای انتخاب دو نفر مجددا رای گرفته می‌شود. (اسامی آقایان به ترتیب ذیل اعلام و در محل نطق حاضر شده رای خود را دادند.)
- آقایان: آشتیانی زاده. نورالدین امامی. بهادری. محمد علی مسعودی. حائری زاده. اعظم زنگنه. اردلان. گنابادی. کشاورز. صدر. پناهی. مجتهدی. صدری. محمد ذوالفقاری. امیر نصرت اسکندری. مکرم. دکتر مجتهدی. ملک مدنی. دکتر معظمی. نبوی. حکیمی. کهبد. افشار. دکتر کیان. سلطان العلماء. بهبهانی. وهاب زاده. حسن اکبر. اورنگ. سرتیپ زاده. امامی اهری. ظفری. صفائی. شیبانی. دکتر جلالی. دکترراجی. گودرزی. ثقه الاسلامی. مهدی ارباب. افشار صادقی. فولادوند. سود آور. سعید مهدوی. صدرزاده. حاذقی. دکتر نبوی. دکتر شایگان. دکتربقائی. نریمان صالح. امینی. شادلو. آبکار. موسوی. آصف. تیمور تاش. بزرگ نیا. فرشی. صاحب جمع. غضنفری. گرگانی. عرب شیبانی. معدل. علی محمد دهقان. معین زاده. دولت آبادی. صدر میر حسینی. فرهودی. هراتی. دکتر طاهری. برومند. محمد فرهمند. ارباب گیو. کوراوغلی. امیر افشار. دکتر برال. مکی. دکتر مصباح زاده. دکتر سید امامی. ناصر ذوالفقاری. جواد عامری. ناظر زاده. فولادوند. صالح. فرامرزی. گنجه. دکتر کاسمی. حمیدیه. سالار بهزادی.
(پس از شماره مهره‌های تفتیشیه و اوراق رای و قرائت آراء نتیجه به قرار ذیل حاصل شد.)
مهره تفتیشیه ۸۹ - اوراق رای ۸۹ آقای اردلان ۵۱ رای آقای صالح ۴۳ رای آقای گنجه ۳۵ رای آقای فولادوند ۲ رای آقای عامری ۳ رای آقایان جمال امامی و دکتر بقائی هر یک ۲ رای و آقایان آزاد و نریمان و فقیه زاده هریک ۱ رای ورقه سفید ۳.
نایب رئیس - آقای اردلان باکثریت ۵۱ رای انتخاب شدند و آقای صالح ۴۳ رای داشتند بنابراین اکثریت ندارند برای دفعه سوم رای می‌گیریم برای انتخاب یک نفر این دفعه اکثریت نسبی است بنده هم کاندید نیستم و رای خودم را به آقای صالح می‌دهم. (اسامی آقایان مجددا به ترتیب ذیل اعلام و در محل نطق حاضر شده و رای خود را دادند.)
- آقایان: مهدی ارباب. نورالدین امامی. امامی اهری. پناهی. حائری زاده. مجید موقر. فتحعلی افشار. دکتر بقائی. فرهودی. صدری. دکتر کاسمی. مجتهدی. شیبانی. زنگنه. فرامرزی. نبوی. اردلان. محمود ذوالفقاری. صالح. مکرم. طاهری. دکتر معظمی. گودرزی. سود اور. ملک مدنی. دکتر جلالی. ناصر ذوالفقاری. تیمور تاش. امینی. بود اغیان. بزرگ نیا. کهبد. صدر زاده. کشاورز صدر. دکتر شایگان. حکیمی. وهابزاده. سرتیپ زاده. دکتر راجی. ثقه الاسلامی. دکتر نبوی. حاذقی. آبکار. افشار صادقی. ظفری. سلطانی. عرب شیبانی. گرگانی. دکتر کیان. غضنفری. صفائی. قریشی. صاحب جمع. آصف. نریمان. دکتر مجتهدی. بهادری. امیر نصرت اسکندری عامری. مخبر فرهمند. دکتر طاهری. دولت آبادی. معین زاده. صدر میر حسینی. دهقان. معدل. دکتر برال امیر افشاری. هراتی. کور اوغلی. ارباب گیو. مکی. دکتر مصباح زاده. حمیدیه. ناظر زاده. دکتر سید امامی سالار بهزادی. غلامرضا فولادوند. جواد گنجه. آشتیانی زاده.
(پس از شماره مهره‌های تفتیشیه و اوراق رای و قرائت آراء نتیجه به قرار ذیل حاصل شد)
مهره‌های تفتیشیه ۸۰ - اوراق رای ۸۰ (آقای صالح ۵۳ رای فولادوند ۱۷ رای آقای گنجه ۳ رای آقای عامری ۲ رای ورقه سفید ۴)
نایب رئیس - آقای صالح با کثریت ۵۳ رای انتخاب شدند (نمایندگان مبارکست).
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
ویرایش۵ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم (آشتیانی زاده - بنده عرض مختصری دارم) عده کافی نیست جلسه آینده روز سه شنبه ساعت ۹ صبح (یکساعت بعد از ظهر جلسه ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - جواد گنجه