مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۲۶
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۵۳۷
مدیر سیدمحمد هاشمی
۱شنبه ۱۴ خرداد ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۲۶
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۲۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۳شنبه دوم خرداد ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
- ۱- بیانات قبل از دستور آقایان بهادری - ناصر صدری - شوشتری - غلامرضا فولادوند
- ۲- تصویب صورت‌مجلس ۲۴ اردیبهشت ماه
- ۳- قرائت نامه آقای دکتر مصدق راجع به استجازه نطق در جلسه بعد
- ۴- دو فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
- ۵- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به فروش خالصجات
- ۶- قرائت گزارش عملیات یک ماه کمیسیون عرایض
- ۷- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت نه و سی و دو دقیقه صبح به ریاست آقای جواد گنجه‌ای (نایب رئیس) تشکیل گردید.
نایب رئیس - اسامی غایبین قرائت می‌شود(صورت اسامی عائبین توسط آقای صدرزاده – منشی - به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه آقایان: محمود محمودی - حسین فرهودی- محمدعلی منصف- محمدعلی مسعودی- دکتر طبا- سرتیپ‌زاده- دکترهدایتی- دکتر غلامرضا کیان- دکتر سید امامی – احمد حمیدیه – کشاورز صدر.
غایبین بی اجازه آقایان: شکرالله صفوی- مرتضی حکمت- ابوالفتح قهرمان- سالارسنندجی- تیمورتاش- عبدالوهاب اقبال - لطفعلی معدل- سودآور- کوراوغلی- کهبد – جواد مسعودی.
دیرآمدگان با اجازه آقایان: دولت شاهی دوساعت – امیری قراگوزلو۳ساعت- سالار بهزادی دوساعت و نیم.
دیرآمدگان بی اجازه آقایان: خاکسار ۴۵ دقیقه- دکتر مصباح‌زاده چهل دقیقه- عزیز اعظم زنگنه سی دقیقه – خسرو قشقایی ۳۰ دقیقه – ابریشم‌کار ۲۰ دقیقه – تولیت یک ساعت - حسن اکبر یک ساعت - شهاب خسروانی ۳۰ دقیقه - ثقه‌الاسلامی۳۰ دقیقه - مهدوی ۲۵دقیقه- عماد تربتی ۲۵ دقیقه- دکتر راجی ۳۰ دقیقه- پیراسته ۲۰ دقیقه- حکیمی یک ساعت - کاظم شیبانی ۲۰دقیقه – دکتر بقائی یک ساعت
نایب رئیس – نامه‌ای آقای وزیردادگستری فرستاده‌اند که قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
اول خرداد ۱۳۲۹ – ریاست محترم شورای ملی عطف بمرقومه شماره ۲۱۷۳ مورخ ۲۸ /۲/ ۲۹ ده روزاست که مبتلا به دردپا وتب بودم وبستری هستم بدین سبب نتوانستم درمجلس شورای ملی حاضر ونتوانستم جواب آقای عبدالصاحب صفایی نماینده محترم را به عرض مجلس برسانم البته دراولین فرصتی که از بستربیماری برخیزم وتوانایی حرکت داشته باشم به عرض جواب مبادرت خواهم نمود – وزیر دادگستری علی هیئت.
صفائی – بنظر بنده چون این موضوع از لحاظ مخالفت با قانون اساسی قابل توجه‌است ممکن است ایشان نظریاتشان رابوسیله معاون وزارت دادگستری به عرض مجلس شورای ملی برسانند (صحیح است)
نایب رئیس – اگرچنانچه کسالت ایشان طول بکشدالبته تقاضا خواهد شد که کتباً جواب بدهند، نسبت به صورتجلسه یکشنبه ۲۲ اردیبهشت که طبع وتوزیع شده اعتراضی هست؟
فولادوند – بنده اعتراض دارم
نایب رئیس – بفرمایید
غلامرضا فولادوند – بنده اظهارات خودم را دراین صورتجلسه نمی‌بینم ونمی دانم این صورتجلسه‌ای که تقسیم شده‌است مربوط به آن جلسه یا ماقبل است، جلسه پیش مقام ریاست فرمودند که درجلسه بعد آن صورت جلسه توزیع خواهد شد ودرجلسه بعدهم که نیست علیهذا خواستم عرض کنم که راجع به هیئت تصفیه که بنده عرض کردم کاری انجام ندادند و بعداً خیراً آقای دکترسجادی اقداماتی کردند بنده یک اشتباهی کردم چون هیچگاه بنده نمی‌خواهم به یک اشخاصی اهانت بکنم بنده عرض کردم که اینها حقوق گرفته‌اند واقدامی نکرده‌اند بعد معلوم شد که حقوق به هیئت تصفیه تا امروز داده نشده‌است.
نایب رئیس – این صورت مجلس مربوط به یکشنبه ۲۴ است (صحیح است) بعد از این دو جلسه دیگرهم مانده شاید در همان صورت مجلسها اظهارات آقایان منعکس شود آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی – عرض بنده دو موضوع است یکی راجع به همین صورتجلسه‌است که حالایواش یواش مثل دوره‌های قبل می‌شود، که سه جلسه چهارجلسه صورت مجلسها را نمی‌دهند ملاحظه بفرمایید مال یکشنبه را امروزداده‌اند که هشت روز گذشته‌است عرض دوم راجع به تشکیل جلسات است که سرساعت تشکیل نمی‌شود مثل همان یخ دربهشت می‌ماند خودمان را که نتوانیم مرتب بکنیم کارهای مردم راچه جوراینجا می‌خواهیم مرتب کنیم؟
نایب رئیس – آقای دهقان.
احمد دهقان – بنده می‌خواستم راجع به این طرز دادن صورتجلسه عرض بکنم که البته بطوری که وعده می‌دهند از جلسه دیگر منظم می‌شود ولی همین دادن دم در هم موقعی که آقایان می‌آیند توی جلسه بعقیده من وقت کافی نمی‌گذارد برای آقایانی که اگراشتباهی دارند رفع بکنند برای اینکه فوراً جلسه تشکیل می‌شود و می‌پرسند که نسبت به صورتجلسه نظری دارید یا خیر و فرصت نیست که آدم بگوید نظری دارد یا ندارد (صحیح است) بنده می‌خواستم از آقایان که مأمور اصلاح آیین‌نامه هستند استدعا کنند که درموضوع تقسیم صورتجلسه هم یک فکری بکنند که فرصت کافی باشد که نمایندگان بتوانند صورت جلسه را بخواند واگر یک اشتباهی شده باشد تذکربدهند چون این مورد بسیارمهمی است که بعضی وقتها ممکن است اظهارات نمایندگان تحریف شده باشد یا اشتباهی شده وتوجهی نکنند ویک اشکالات مهمی پیش بیاید اینست که بنده تقاضا می‌کنم که دراین مورد هم آقایان توجه داشته باشند که صورت جلسات بترتیبی بدست نمایندگان برسد که وقت کافی برای مطالعه داشته باشند اما نسبت به اظهارات خودم درآن قسمت صورت جلسه یکشنبه ۲۲ اردیبهشت خواستم عرض بکنم که آنچه من گفتم برطبق نوشته‌هایی بود چون صحبتم جنبه سیاسی داشت اینها رانوشته بودم وازروی نوشته خواندم ویک مقداری رامی بینم دراینجا نیست خواهش می‌کنم دستوربفرماییدبهمان ترتیب تصحیح کنند.
نایب رئیس – این تأخیر صورت جلسات یک قسمتش مربوط به تندنویسی است که یک قسمتش اخیراً مرتفع شده ودرهیئت رئیسه هم مطرح است و انشاءالله مرتب می‌شود.
- بیانات قبل از دستورآقایان: بهادری – صدری – شوشتری – فولادوند
ویرایش۱- بیانات قبل از دستورآقایان: بهادری – صدری – شوشتری – فولادوند
نایب رئیس – حالا نطقهای قبل از دستور شروع می‌شود. آقای بهادری بهادری – البته آقایان محترم اخیراً درجراید ملاحظه واستحضار حاصل فرموده‌اند که روز ۲۳ اردیبهشت دراثربارندگیهای متوالی سیل مهیبی از دو نقطه به داخله شهرمیانه سرازیرگردیده متجاوز از ۲۰۰ خانه اشخاص را که در مسیر سیل واقع بوده‌اند بکلی خراب و خسارات فوق العاده را به تجارو کسبه بازاری. وارد ساخته‌است. طبق تلگرافاتی که از محل رسیده‌است فعلاً ۲۰۰ خانواده بی خانمان و فاقد هستی گردیده با وضع اسف آوردرخیابانهاوکوچه‌ها سرگردان می‌باشند. مراتب را بانهایت تأسف وتأثر به عرض نمایندگان محترم رسانیده از دو. لت وجمعیت شیروخورشید سرخ خواستارم که توجه فوری نسبت به اعطای اعانه ومساعدتهای لازم بخسارت دیدگان محل مبذول وآنان را بمراحم دولت امیدوارفرمایند (صحیح است) ضمناً از جناب آقای نخست وزیر تقاضا دارم که دستور فرمایند سازمان برنامه هم از لحاظ وظایف عمران وآبادی که مورد توجه می‌باشددرقسمت سدبندی مسیر سیل میانه که همه ساله اهالی آن شهررامورد تهدید قرارمی‌دهد توجه عاجلی فرموده با اعزام مهندسین ترتیب سدبندی محل راتعیین واقدا م فرمایند. درخاتمه عرایضم از معاضدت ومساعدت فرمانده وافراد پادگان که لازمه مجاهدت وفداکاری را درجلوگیری از سرایت سیل به سایرنقاط شهر معمول ومساعدت وکمکی که به مردم آسیب دیده نموده‌اند تشکر می‌نمایم (احسنت)
نایب رئیس – آقای ناصر صدری
ناصر صدری - آنچه راکه می‌خواستم امروز به عرض آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی برسانم دروهله اول توضیح درباره بیانات جناب آقای وزیر دارایی است که درجلسه قبل نسبت به ترفیعات و اضافات کارمندان دولت ایراد فرموده‌اند (صحیح است) بدواً لازم می‌دانم به عرض برسانم که این عده ۱۵۰۰۰۰ نفری که هرکدام هم نماینده یک خانواده ۵ الی ۱۰ نفری می‌باشند و امروز کادر ثابت کارمندان دولت را تشکیل می‌دهند از بدبخت ترین وبیچاره ترین افراد کشور بوده که زندگی خود و خانواده منتسب به خودرا درمنتهای درجه سختی اداره می‌نمایند (حاذقی – اینطور نیست آقا معلوم نیست از ۱۵ میلیون مردم مملکت وضعیتشان بدتر باشد) این اشخاصی که اغلب آنها سه سال است از مزایای قانونی خودمحروم شده‌اند همه از افراد تحصیل کرده وطبقه فهمیده کشور می‌باشند وآنچه تقاضادارند بعقیده بنده قانونی است این آقایان می‌گویند چرا دولت ترفیعات سال ۲۸ و۲۷ مارا نمی‌دهد درحالی که ما برای آن دوسال اضافه حقوقی انتظارنداریم تنها چون ترفیع آندوسال درترفیع وحقوقی که درسال ۲۹ خواهیم گرفت آن راهم اگر دولت بدهد مؤثراست ما تقاضای بذل توجه داریم مضافاً به اینکه وزارتخانه‌هایی هستند که درهمان سالهای ۲۷ و۲۸ ترفیع خدمتگزاران خودرا داده وحتی اضافه مابه التفاوت آنراهم پرداخته‌اند از جناب آقای وزیردارایی سؤال می‌کنم مگر دریک کشور برای یکدسته کارمندان دولت یک بام ودوهوا می‌شود. (سالاربهزادی – بنده هم سؤال کردم جواب نمی‌دهند) بنده تقاضا می‌نمایم جناب آقای وزیردارایی دراین خصوص توجه بیشتری مبذول فرمایند چه فراموش نمی‌کنم که در چند جلسه قبل که لایحه فروش خالصجات مطرح بود یکی از نمایندگان محترم درهمین جا فرمودند که باید وضعیتی را درنظر گرفت تارعیت در ماه حداقل ۵ هزارریال عایدی بدست آورد چه باماهی ۲۰۰۰ ریال نمی‌تواند زندگی کند (صحیح است) رعیت که درده مسکن دارد وبیشترمایحتاج زندگی خودرامجاناً بدست می‌آورد باماهی ۲ هزارریال نمی‌تواند زندگی کند دراین صورت بنده نمی‌توانم بفهمم یک کارمند بدبخت دولت چطورباید باماهی معادل همین مقدار و یا کمتر خود و خانواده خود را در شهرها بازندگی به این گرانی اداره نماید ووقتی می‌گویند که چندتومانی درآخرسال بما اضافه تعلق می‌گیرد بدهند موجب هزار تف ولعنت می‌گردند. بخداقسم این کارمندانی که هر روز صبح درساعت هشت پشت میزهایشان نشسته و کار شما را انجام می‌دهند اگر دگمه کتشان را بازکنید می‌بینید اکثر آنها یک پیراهن سالم به تن ندارند (شوشتری – حالا خودآقای وزیر دارایی اینجا هستند صریحاً اظهارکنند)
بنده از دولت تقاضا می‌نمایم دستور صادرفرمایند ترفیعات سال ۲۷ و ۲۸ کارمندان را که هیچ نوع منع قانونی هم ندارند کارگزینی‌ها صادر نمایند منتها دراحکام نوشته شود که ما به التفاوت از اول سال ۲۹ وآنهم پس از تصویب بودجه قابل پرداخت خواهد بود حالا اینکه می‌فرمایند که دولت بودجه ندارد یعنی بنده تاحدی دولت راراهنمایی می‌کنم که از کجا بتواند کسربودجه را تأمین بنماید. بطوری که بنده اطلاع پیدا کردم دولت درظرف این سه سال اخیربالغ بر چهل میلیون وکسری ریالبه یک مشت رعایای بدبخت ومفلوکی که همقطارگرامیشان دردوره گذشته درهمینجایی که بنده ایستاده‌ام به عرض نمایندگان محترم رسانیده که به اندازه وسعت یکی از کشورهای اروپایی دراین مملکت بی صاحب زمین داردوهمکاران گرامیش هرکدام کم وبیش زمینهای معادل همین وسعت در اختیار دارند بعنوان پیش پرداخت برای تحویل گندم وجو تقدیم نموده‌است این رعایا بدبخت که از فرط استیصال مجبوربودند قبلاً از دولت پولی دریافت کنندتا سرخرمن بتوانند گندم وجویی تحویل نمایند مرتب سه سال است که نه گندم وجویی تحویل نمودند ونه پولی که گرفته مسترد داشتند چه خودآن پولها بمصرف خرید خانه وباغهایی رسیده‌است که از لوازم اولیه زندگی به شمارمی‌رود وحتی نازلترین منزلی که دو. لت برای این پولها تعیین کرده یعنی از قرارصدی چهارآنراهم نپرداخته‌اند بعقیده بنده اگر دولت همین منافع مختصررا وصول نماید که بطور حتم وصول آن برای دوئلت خالی از اشکا ل خواهی بود خواهد توانست کسری بودجه‌ای که از این جهت ایجاد میگرد تأمین نمایند وهزاران طرق مختلف دیگر که درمواقع مقتضی عرض نمایندگان محترم خواهدرسانیداینک موضوع دیگری که لازم بود به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم ودرضمن توجه دولت رابدان جلب نمایم این است بطوری که به بنده اطلاع داده‌اند دریکی از محلات شهر تبریز شخصی برای تهیه آب اقدام به حفر چاهی نموده‌است سرانجام آبی که از این چاه استخراج شده‌است مخلوط با نفت بوده وبطوری که کهنه‌ای که درآن آب زده شده وبه آتش نزدیک نموده‌اند مشتعل گردیده اینست که بنده انتظار دارم دولت در این باره تحقیقات لازم را نموده وصحت و سقم آنرا در اینجا تأیید یا تکذیب نماید و درصورت صحت اظهار نماید برای استفاده از این طلای سیاه چه تدابیر عاقلانه‌ای اتخاذ نموده یا خواهد نمود آخرین موضوعی را که می‌خواستم به عرض برسانم و از دولت تقاضا نمایم بدان توجه نماید این است شهرستان تبریز با حومه قریب ۵۰۰ هزارنفر جمعیت دارد و بیشتر این جمعیت در دهات وقصبات اطراف شهر پراکنده‌اند این دهات فواصلشان تا شهرتبریز۲۰ الی ۳۰ فرسخ هم می‌رسد و این جمعیتها از نقطه نظر بهداشتی هیچ نوع وسیله حتی حمام هم در اختیارندارند فقط در خود شهرستان تبریز عده معدودی دکتر بیشتر نیست و اهالی این دهات به هیچوجه نمی‌توانند درمواقع ضروری از وجودشان استفاده کنند این است که بنده پیشنهاد می‌نمایم دولت ۱۲ آمبولانس با طبیب در اختیاربهداری تبریز بگذارد که این آمبولانسها دراین دهات گردش کرده و در هر نقطه یک روز توقف نماید مردم با مراجعه به آنها رفع احتیاج نمایند. و از طرف دیگربه آنها مأموریت داده شود که شدیداً برعلیه امراض مسری که امروز نسل ایرانی راتهدید می‌نمایدودرآن مناطق بحد وفورشیوع یافته مبارزه نمایند.(احسنت) آخرین موضوعی که می‌خواستم عرض کنم این چیزی است که روزنامه‌های دیشب وامروزصبح منتشر کردند راجع به اعتصاب کارگران دراصفهان بطوری که نوشته‌اند دریک کارخانه درحدود چند هزارنفراعتصاب کرده‌اند ویک کارخانه را انبارش را آتش زده‌اند باوجوداینکه جناب آقای دکتر نخعی وزیر محترم کار خودشان چند هفته پیش دراصفهان بودند وبه این وضع رسیدگی می‌کردند بنده نمی‌دانم چرا هنوز این کارگرهابه این وضع ناراحت هستندو خواهش می‌کنم که دولت به این موضوع یک توجه بیشتری بکند بطوری که بنده اطلاع پیدا کرده‌ام این کارگران امروز عوض اینکه سرکارشا ن باشند دسته دسته جمع شدند واز میان خودشا ن عده‌ای را انتخاب کرده‌اند که اینها بدر تجارتخانه‌های تجارمی‌روند وبرای کارگران گدایی می‌کنند وبنده خیال می‌کنم که این عمل مدت زیادی ادامه پیدا بکند وخواهش می‌کنم که دولت یک توجه بیشتری بکند (صحیح است)
نایب رئیس - آقای شوشتری
شوشتری – بسم الله الرحمن الرحیم درجلسه یکشنبه ۲۴ جناب آقای حاجی حاذقی راجع به انتخابات تهران شرحی ایراد فرموده‌اند که عیناً صورت مجلس آن روز دست بنده‌است، از فرمایشات و مفهوم فرمایشات و منطوق بیانات ایشان مبتدا و خبر درکلی و جزئی رسیدگی که کردم دیدم آن نتیجه‌ای که منظورایشان است ومنظورقانون است از او گرفته نمی‌شود من از نظر اصول اگر اعتراضی کردم که سوختن آراء انتخابات اولیه تهران برخلاف موازین بوده، اعتراض برافراد و اشخاصی نبوده چه ایندسته آقایان، آقای دکترمصدق، چه آن آقایان رفقا همه بامن رفیقند، روی صلاحیت افراد بحث نکردم، البته درطرح انتخابات، یعنی وقتی که بیاید به مجلس برای تصویب نسبت به ۱۱ نفر نمی‌خواستم مخالفت کرده باشم خواستم متذکرکرده باشم که اصولاً نمایندگان متوجه باشند این عمل غلطی که نظیراو تابحال نبوده وبعضی از افراد ابهام این معنی برایشان هست که مرحوم مشیرالدوله دردوره ششم بعدازدو روز ونصفی آراء را سوزاند اولاً اوگفت چون انتخابات انجمن درزمان حکومت نظامی بود ودرمنزل حاج مهدی سلامت باحضوررمرحوم مدرس وآقای حاج سید رضا فیروزآبادی که الحمدالله حیات دارد و جزء خدمتگزاران این مملکت است و بنده چون اعتراض شده بود به انتخابات از این جهت اعلیحضرت فقید مرحوم مشیرالدوله را خواست، به قانون تطبیق کردند وگفتند چون انجمن درزمان حکومت نظامی انتخاب شده‌است قانونی نیست آقای تدین که بحمد الله حیات دارند رئیس انجمن بودند از نظراحتیاط انجمن هم استعفاء کرد و پس موضوع تشکیلش از نظر قانون منتفی قانونی بود و این عملی که کردند رعایت اطراف راکردند در قانون انتخابات می‌گویند رأی نهایی با مجلس است اگر بنا بشود انجمن خودسرانه این کار را بکند که نمی‌شود اولاً ۵۴۳ حوزه بوده من نقیب انساب این تهرانم، نقیب این کارم کمترخاندانی است که من نشناسم اغلب اینها از مردمان موجه محترم بدون سابقه وریب بودند، یک عملی واقع شده‌است که آقای حاج حاذقی، بنده وآقایان وهمه کسانی که علاقه دارند به مملکت آن عمل را قبیح وبدمی‌دانند جرم می‌دانند برخلاف اصول می‌دانند وآن عمل دستبردن به آراء مردم است (صحیح است) اما اینها باید با اصول درست بشود این کارغلط بوده وضعیت قانون روی حب وبغض نیست که من به جناب آقای دکترمصدق چون علاقه دارم اگر عمل خلاف قانونی درردیف ایشان ورفقایش انجام شد غمض کنم واگرغیرباشد نه قانون باید بطورتساوی درمملکت حکومت کند وعقید ه بنده چون رأی نهایی بامجلس است و بدواً انجمن طبق قانون تشکیل شده باید این قسمت راتوجه بدهند که قبل از آوردن اعتبارنامه آقایان به مجلس برای توبیخ، تکدیر، ترذیل، مجازات آن عمل قبیحی که شده‌است یاراه نشان بدهند آن اشخاصی که ارتکاب برخلاف قانون نکرده‌اند نشان بدهند واین رابیاورندبه مجلس تا بنده بمخالفت وارد نشوم وگرنه الزام دارم از نظرقانون هرکس باشدوهرچه باشد مخالفت بکنم ومخالفت من نسبت به ۱۱ نفر مخالفت اصولی است لیکن نسبت به یکنفر مخالفت با صلاحیت است روی عدم صلاحیت بحث خواهم کرد که هیچکس حق ندارد با مقدرات مملکت بفکر خود وشخص خود عمل قبیح بکند این یک نکته (دکترمجتهدی – آن یک نفرکیست آقا؟) بموقعش عرض خواهم کرد حالامجازنیستم، نزاکت هم مراعات بشود توضیح هم عرض می‌کنم کتمان ندارم (اردلان – خواهش می‌کنم بفرماییدازشعبه هم ردبشود) اما نکته دیگرآقای دهقان دردوسه نوبت دربیانات خودشان این معنی را تذکر دادند که مسئولیت بامصونیت سازش ندارداین حرف هم صحیح است صددرصد صحیح است آقای سرلشکرزاهدی چون سناتورشده‌اند این تذکرات ایشان رابرکنارکردوخود ایشان هم برکنارمی‌شدند من با حفظ احترام مقام شیوخیت ومقام سوابق خدمت ناچارم این نکته راتذکربدهم اعلیحضرت فقید که شایدبعضیها تصورکرده‌اند بمیل خود اموررا انجام می‌داد ومشورت از کسی نمی‌گرفت، بعضیهاشاید تصورکنند، ولی درعین حال تمام اموررا به آقانون تطبیق می‌کرد خوب بخاطردارم آقای فرج الله بهرامی دبیراعظم که نسبت به ایشان ارادت دارم وجزء دوستان من است وکیل مجلس شدند ورئیس دفتر مخصوص بودند بمحض اینکه وکیل شدند اعلیحضرت فقید فرمودند دیگرنمی‌شودبرای اینکه قاتی می‌شود وموهم معانی دیگراست، ممکن است اذهان مشوب بشود (صحیح است) مقامات ومقاماتی که شیخوخیت دارند وسابقه درآزادی دارند خوبست عمل شاه فقیدرادرنظربگیرند چون بعضیها عادت ندارند یعنی نزاکت و ادبشان اجازه نمی‌دهد بگویند آقا ما در تقیه هستیم من عقیده‌ام این است که باید تذکرداده بشود آن آقایان هم یا مقام نمایندگی را قبول بفرمایند یامقام دیگررا، این دوموضوع وموضوع دیگر شیوخ خوزستان بمن شکایت کردندعریضه‌ای نوشته‌اند عده‌ای از ایشان که این عریضه را الان تقدیم می‌کنم بمقام ریاست وآن موضوع تقسیم اراضی خوزستان است مراد از تقسیم اراضی عمران است هرکسی یک ملکی ده هزارمترزمین را آباد کرده باشد می‌فهمد عرایض من چیست آقا آبادکردن زمین، عمران کردن مملکت غیرازسفته بازی غیرازاحتکار غیراز زمین را آنجا انبارکردن واز این دست به آن دست بردن است شکایت کرده‌اند که اراضی مخصوص مارا آمده‌اند گرفته‌اند بدیگرا ن دارندتحویل می‌دهند، من چون عادت ندارم دروغ بگویم ورثه حاج معین بمن مراجعه کردند که شعیبیه که ماخریدیم از خزعلی که خریده‌است از نظام السلطنه آنها رادارند می‌برند اگرمراد از عمران وآبادی گرفتن املاک مردم است وبدیگری دادن یاتقسیم بقطعات ۶ هزارهکتار؟ آقای ابریشم کاردوست عزیزم اینجافرمودند که چهل هزارهکتارهم دارد آقا شش هزارهکتار۶۰ میلیون زرع است و۶۰ میلیون زرع را من سؤالی دارم از دولت دارم حاضر می‌کنم، از جلو سرخه حصارتا زیر پل کن تا پشت امین آباد تا این طرف سمت جنوب غربی تهران تمام راحساب کردم نهصدهکتاراست که ۴۵۰،۵۰۰ پارچه شهرتهران و قرائی مثل عباس‌آباد، عشرت‌آباد، بهجت‌آباد، یوسف‌آباد، سلیمانیه عضدالملک، کجا کجا را تشکیل می‌دهد ۳۰۰ تایش هم که بنده صورتش رادادم وسؤال می‌کنم لوطی خورده شده چپاولگرها، غارتگرها، دزدها که هی می‌آیند می‌دزدند وگتهش رامی گذارند سرفامیلهای اینها درصورتی که کسی نمی‌تواند ۱۵۰ تافامیل بشمرد آن مرد که هم از آنجا می‌آید واهانت می‌کند که اینها می‌دزدند احتکارمی کنند، من سؤال کردم تمام این مسافت ۳۰ کیلومتر در۳۰ کیلومتر ۹۰۰ کیلومتراست ۶ هزارکیلومتررا کی آبادمی‌کند، اگربنا به آبادکردن است خوب حالاهست، اگرازدست آقا دربیاید بدست بنده بیفتد وآباد نشود این چکارلغوی است (نورالدین امامی – آنها سوء هاضمه دارند) ما هاضمه شان رادرست می‌کنیم انشاءالله دیگر اینکه عده‌ای از فخارهای تهران آنروز هم تذکردادم این را بگویم که من معتقد نبودم به بودن این کوره‌ها درآنجا اولاً حرام است، حتماً دفن راهم اجازه نمی‌دادیم درچهارده معصوم برای دعواست، آن اراضی مغضوبه بوده‌است، دفن باید دراراضی غیر مغضوبه باشد واراضی چهارده معصوم نمی‌دانم چطوری است حالا مرده‌های مسلمان راببرند آنجا آجر بسازند باین صورت مخالفم هم از نظر موازین شرع وهم از حق وهم از صحت عمومی ولی یک استدعایی دارم که دو وزیر هم هستند تذکر می‌دهم آنها می‌گویند آجررا شبه صادرات بگیرید، آبادان وشرکت نفت سالی ۶۰ میلیون آجر از عراق مملکت همسایه، برادرعزیزمان وارد می‌کند آنجا مصرف می‌کند، این آجرهای ماراشبه صادرات بگیرید و۷۵ درصد تخفیف بدهید که ما آجررا ببریم ۲۶ هزار نفر کارگرداریم همه کارخانه‌ها دارند می‌خوابند و وضعیتشان بدشده، کمک بما بکنید آجر هم مال مملکت خودمان است برداریم ببریم آنجا مصرف بکینم، این بود عرایض بنده. (احسنت)
نایب رئیس – آقای دهقان
دهقان – چون آقای شوشتری صحبتی راجع به مجلس سنا کردند و اظهار من یک قدری تحریف شده‌است می‌خواستم استدعا کنم اجازه بفرمایید
نایب رئیس – نوبت شما محفوظ است برای وقتی که صورت جلسه طبع و توزیع شد آقای غلامرضا فولادوند
فولادوند - بنده امروز اولین مرتبه‌ای است که بعنوان نطق قبل از دستور در دوره‌ای که درمجلس بوده‌ام صحبت می‌کنم چون معتقدهستم که وقت مجلس رابی جهت نگیرم (احسنت) ودوسه تذکرداشتم که بطور فهرست عرض می‌کنم، بنده معتقدم همانطور که بایستی مأمورین خاطی را دراینجا خطای آنها راشمرد وازاولیای امور خواست که دولت نسبت به آنها شدت عمل یا مجازات قائل شود همانطور مستخدمین خوب واشخاصی که خدمت کرده اندآنها راهم بایستی گفت و از اولیای امورخواست که نسبت به آنها تشویق بکنند (صحیح است) تا اینکه مأمورین عادت کنند بعمل خوب (صحیح است) موضوعی که مابه ابتلاء حوزه سمنان و دامغان و شاهرود و سبزه‌وار و نیشابور تا قسمتی از خاک خراسان نزدیک سر حد افغانستان بود در این چند سال مربوط بود به یک عده سارقین باصری و غیره که سلب آسایش مردم را کرده بودند اهالی شاهرود به بنده گفتند که ما درشاهرود شاید همیشه ۴۰۰،۵۰۰ هزارگوسفند نگاهداری می‌کردیم وقسمتی از کره وروغن و گوشت تهران وسایر نقاط دیگری رامی‌دادیم ولی از وقتی که این دزدها شروع به دزدی کردند بکلی سلب آسایش از همه شده‌است جناب آقای نبوی نماینده مجترم که نماینده نیشابور هستند وجناب آقای عامری نماینده سمنان وهمچنین سایر آقایان نمایندگان آقای دکترنبوی آقای عبدالغدیر آزاد نمایندگان دوره فعلی سبزه‌وار همه مستحضر هستند مانسبت به این قضیه یعنی تمام آقایان نمایندگان اقداماتی کردیم وبعکس سابق که همیشه یک مشت مأمورمی رفتند و این دزدها را شاید تشویقی هم می‌کردند و اینها بعد از یک غقب نشینی مختصر دوباره شروع می‌کردند به آزار مردم این دفعه به امر اعلیحضرت همایونی از طرف ستاد ارتش دستور به امنیه داده شد که یک هیئتی از مأمورین مجرب با تلگراف بیسیم جبپ، مسلسل و غیره بروند واینکارراتمام کنند برای همیشه و این عمل شده‌است از تهران آقای سرهنگ مقرب که رئیس هنگ نگهبانی تهران بوده‌اند ایشان رئیس این ستون بودند آقای سرگرد اردوبادی فرمانده نگهبانی سمنان وآقای سروان مدنی و فرمانده نگهبانی شاهرود و آقای سروان البرز فرمانده نگهبانی شاهرود وسمنان این آقایان بایک عده‌ای رفتند وبه این ترتیب شر این سارقین راکندند (صحیح است) سارقین عده آنها ۸۰ نفر مسلح بود وشعاع عمل این سارقین ۱۵۰ فرسخ از گرمسار الی کاشمر و جندق و خور است درنتیجه زد و خوردهایی متوالی و جدیت و فداکاری مأمورین آنهم در فصل سخت زمستان ۱۸ نفر از این سارقین مقتول شدند و۴۲ نفربا اسلحه دستگیر شدند و ۲۵ نفر هم با دادن تأمین اسلحه شان را دادند و فعلاً در شاهرود و سمنان آنها از طرف دولت تأمین دارند و سکونت کرده اند و فقط ۵ نفر از این سارقین باقی مانده‌است بنده خواستم که اینجا تشکرکنم (امامی اهری - سروان مدنی بیش از همه زحمت کشید) (مهدی ارباب – نسبت به سرتیپ گلپیرا هم باید تقدیر کرد) یک موضوع دیگری که خواستم به عرض آقایان برسانم، به عرض آقای وزیردارایی برسانم وآقایان هم استحضارداشته باشند آن این است که بنده معتقدم عمل خوبی که شده بایستی تشویق کرد، زمینهایی است که بمستخدمین دولت دراطراف تهران داده شده‌است بنده چند روز پیش از خیابان پهلوی به شمیران می‌رفتم، نزدیک مریضخانه یوسف آباددیدم که یک شهر جدیدی آنجا بنا شده‌است، واقعاً یک شهر جدیدی، رفتم نگاه کردم دیدم که این مستخدمین مشغول هستند کار میکننند، برای خودشان خانه می‌سازند ویک عده عمله و بنامشغول کار هستند ونان می‌خورند آن قسمت جلوی خیابان را بمستخدمین رتبه داردادند وقسمت عقب را بشوفرها ومستخدمین جز وسر پایی واقعاً یک شهر ایجاد شده‌است حیلی زیبا و خیلی قشنگ فقط شکایت که آنها کردند به بنده این بودکه بعضی از این مستخدمین جزشوفرها پول ندارند یعنی یک کمکی می‌خواهند، از آن قسطی که بابت زمین گرفته می‌شود وازاین قسط به بعضی که فقیرند اگر کمکی بشود آنها صاحب خانه خواهند شد نتیجه خدمت است به مملکت وبنده خواستم از اولیای امور وزارت دارایی تشکرکنم و مخصوصاً به جناب آقای وزیر دارایی که بنده شخصاً نهایت اعتمادرابه ایشان دارم وایشان را مرد اشرافی می‌دانم عرض کنم که دوموضوع مربوط به حوزه انتخابی بنده هست یکی راجع به شاهرود ویک هم راجع به معدن عباس آباد عباس آباد دربیست فرسخی شاهرود درسر راه سبزوار واقع شده آ نجا کویر است، سابقا آنجا مرکز دزدها بوده یعنی تمام قافله که بخراسان میرفته‌است دراین محل میزده‌اند درزمان اعلیحضرت رضاشاه برای اینکه اهالی آنجا کاری داشته باشند معادن مس عباس آباد را استخراج کردند متأسفانه چون این معادن خرج ودخل نکرده‌است برنامه فعلاً عملیات استخراجی را متوقف کرده‌است ومخارج راتوقیف نکرده‌اند یعنی تمام عمله‌ها راداده‌اند بوزارت راه آنها هم کارمی کنند اجرت می‌گیرند تمام مستخدمین اداری راهم فرستاده‌اند بوزارت پست وتلگراف وغیره نتیجه این می‌شود که خرج همان خرج است درصورتی که دیناری عائدی نیست درسابق یک میلیون خرج بود ۸۰۰ هزارتومان دخل ۲۰۰ هزارتومان ضررمی‌داد نتیجه این شده‌است که دولت یک میلیون خرح می‌کند کاری هم برای مملکت نمی‌شود واین تشکیلات معدن عباس آباد که شاید چند میلیون تومان قیمت داشته باشد اینها ظرف دوسال سه سال بکلی فرسوده می‌شود وازبین می‌رود این راهم خواستم توجهی بفرمایید، موضوع دیگر این است که یک سرمای شدیدی که در فروردین ماه درشاهرود پیش آمد کلیه سر درختیهای این شهرستان از بین رفت شاهرود گندم وحو زیادندارد خیل یکم است عواید مردم شهرستان شاهرود روی سردرختی است خواستم توجه حناب آقای وزیردارایی راجلب کنم که به بانک کشاورزی یاهرمؤسسه دیگری که ممکن است دستور بفرمایند که به فقرا یک کمکی بشود که آنها همه هجوم نیاورند به تهران و بتواند کار زراعت خودشان را انجام بدهند، تلگرافی از طرف اهالی شاهرود که به امضای کلیه محترمین شاهرود است تشکر از مأمورین نگهبانی وژاندارمری راجع به همین موضوع که عرض کرده‌ام رسیده‌است تقدیم مقام ریاست می‌کنم (صحیح است) عرضی دیگر ندارم
- تصویب صورت مجلس ۲۴ اردیبهشت
ویرایش۲– تصویب صورت مجلس ۲۴ اردیبهشت
نایب رئیس – صورت جلسه ۲۴ اردیبهشت ماه تصویب شد
– قرائت نامه آقای دکترمصدق راجع به استجازه نطق درجلسه بعد
ویرایش۳ – قرائت نامه آقای دکترمصدق راجع به استجازه نطق درجلسه بعد
نایب رئیس – نامه‌ای از طرف آقای دکتر مصدق رسیده‌است برای اطلاع مجلس خوانده می‌شود.
ریاست محترم مجلس شورای ملی، خواهشمندم از مجلس شورای ملی تحصیل اجازه فرمایید که درجلسه آینده یعنی روزپنجشنبه چهارم خرداد پاره‌ای از حقایق را که لازم است به عرض ملت ایران برسانم قبل از دستور بیان نمایم امیدوارم مجلس شورای ملی از بذل این اجازه دریغ نفرمایند والا مجبور خواهم بود عرایض خودرا بنحو دیگری بیان نمایم، دکتر محمد مصدق
نایب رئیس – آقای دکتر مصدق کسالت دارند و به این جهت نمی‌توانند صبح زود بیایند اینجا واسم نویسی کنند (صحیح است) اگر آقایان موافقت بفرمایند این نامه بمنزله ثبت در تابلو تلقی بشود که جلسه آینده قبل از دستور صحبت بفرمایند (صحیح است)آقای صدرزاده یک تذکر مختصری دارند بفرمایید
صدرزاده – درجلسه گذشته یک سؤالی آقای اللهیارصالح راجع به لوله‌کشی از دولت فرموده بودند که جواب هم داده شد درضمن آن راجع به لوله کشی شهر شیراز هم صحبتی شد که ممکن است اسباب نگرانی هموطنان مارافراهم کند بنده باتحصیل اجازه واطلاعات از آقای مهدی نمازی که از طرف آقای حاج محمد نمازی درشیراز درامر لوله کشی شیرازدخالت دارند کسب اطلاع کردم به عرض آقایان میرسانم، مطابق اطلاعی که ایشان دادند تاشش ماه دیگر درتمام خیابانهای بزرگ شیراز آب وارد لوله خواهد شد وتاشش ماهه دوم هم تمام کوچه‌های شیراز استفاده خواهند کرد وبنابراین تایکسال دیگر تمام مردم فارس از این همت بلند وقدم بزرگی که آقای حاج محمد نمازی درراه سلامت مردم برداشتند استفاده خواهند کرد (صحیح است)
- دو فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
ویرایش۴ – تقدیم دوفقره لایحه به وسیله آقای وارسته وزیر دارایی
نایب رئیس – آقای وزیردارایی
وزیر دارایی – بطوری که آقایان محترم مستحضرند دولت وعده داده بود که بودجه سال ۱۳۲۹ را تا آخر اردیبهشت ماه تقدیم مجلس شورای ملی کند با اینکه تهیه بودجه باوضع فعلی زحمت داشت ومستلزم صرف وقت بود معذالک باسعی وکوششی که بعمل آمد بودجه سال ۲۹ درموقع مقرر حاضرشد منتهی روز آخر اردیبهشت ماه مصادف باتعطیل یکشنبه شد به این جهت بودجه را امروز تقدیم و تقاضا می‌کنم توجهی بفرمایید که در اسرع وقت رسیدگی وتکلیف آن معین بشود که وقفه‌ای درامورکشور وپیشرفت کارکشور فراهم نشود
دکتر معظمی – بودجه ضمیمه هم هست؟ راجع به بازخرید حق خدمت کارمندان زاید که آن راهم تقدیم می‌کنم (احسنت)
نایب رئیس – آقای ملک مدنی فرمایشی دارید بفرمایید.
ملک مدنی – بنده می‌خواستم یک تذکری عرض کنم آقای وزیردارایی خواهش می‌کنم توجه بفرمایند، همه آقایان مسبوق هستند بکارمندان دولت که راجع به ترفیعات گذشتشان یک عریضه‌هایی به مجلس ومقامات دولتی عرض کرده‌اند وآنچه که من هم اطلاع دارم دولت درنظردارد که ترفیعات گذشته راتأمین کند (حاذقی – همچو چیزی نیست) اجازه بدهید آقای حاذقی (کشاورزصدر – آقای حاذقی شما اینقدر حرف نزنید) آقای حاذقی شما توجه بفرمایید از تمام ادارات کارمندان تلگراف کرده‌اند که می‌خواهند اعتصاب بکنند (حاذقی – برای چه اعتصاب بکنند دولت پول ندارد) (زنگ رئیس) به شما چه مربوط است حرف نزنید بگذار من حرفم رابزنم بنده می‌خواهم که تشنجی درمملکت پیدا نشود، آقایان اعلامیه داده‌اند از تمام ولایات وتهران تلگراف کرده‌اند ودولت هم تصمیم دارد که با نظر آنها موافقت بکند خواستم یک تذکری آقای وزیر دارایی بدهند که پس فردا باز مواجه نشویم با اعتصاب کارمندان دولت وجلوی مجلس آمدن ما باید سعی کنیم کشور را آرام بکنیم آقای حاذقی (صحیح است)
حاذقی – ما اسکناس جدیدرا تصویب نمی‌کنیم
ملک مدنی – کسی نگفته‌است که اسکناس جدید را تصویب کنیم
نایب رئیس – نامه‌ای از طرف آقای وزیر کشوررسیده‌است که سؤالاتی که برای ایشان رسیده‌است از طرف آقایان آزاد وحائری‌زاده ومکی وهمچنین آقای آشتیانی‌زاده وبرای سؤال آقایان نمایندگان راجع به استاندار پنجم کرمانشاهان حاضرند جواب بدهند اگرموافقت بفرمایید این سؤالات برای جلسة آینده مطرح بشود وحالاوارد دستوربشویم.
ارباب – سؤال بنده مربوط به آسایش مردم بدبخت است تمنی می‌کنم اجازه بدهید زودتراین سؤال را بکنم که اگر از طرف مجلس هم نتوانستم نتیجه بگیرم منصرف بشوم
نایب رئیس – باشد جلسة بعد. وارددستورمی‌شویم
دکترمعظمی - بنده اخطارقانونی دارم
نایب رئیس – بفرمایید
دکترمعظمی – عرض کنم بنده سؤالی از آقای وزیردارایی کردم که دراین بودجه آیابودجه‌های ضمیمه یعنی قسمت راه آهن و قسمت شرکتها هم ضمیمه‌است یا خیر چون درقانون بودجه سال گذشته تصویب شده‌است که دولت مکلف است بودجه‌های ضمیمه راهم بیاورد خواستم تذکربدهم که این بودجه ناقص است وحتماً باید اضافه کنند (صحیح است)
وزیردارایی – مطابق معمول بودجه جزء را وقتی باید از ادارات وابسته وزارتخانه‌ها بخواهیم که بودجه تقدیم شده باشد بمحض اینکه حاضرشد بلافاصله مطالبه می‌کنیم وبعد به کمیسیون بودجه تقدیم می‌کنیم معمول سنواتی هم همینطوربوده‌است
نایب رئیس – وارد دستور می‌شود
دکترمعظمی – بنده می‌خواهم عرض کنم جواب تذکربنده این فرمایش آقای وزیر دارایی نبود وسکوت من دلیل این نیست که آن قانون مسکوت بماند
- بقیه مذاکره درگزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به فروش خالصجات
ویرایش۵ – بقیه مذاکره درگزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به فروش خالصجات
نایب رئیس – درموقع طرح بودجه البته درنظر گرفته می‌شود. لایحه فروش خالصجات ماده ۶ مطرح بشود درماده ۶ آقای نبوی پیشنهاد کفایت مذاکرات داده بودند اکثریت حاصل نشد. حالا در ماده ۶ مذاکره می‌شود آقای نریمان
نریمان – ماده ۶ بطور مبهم وباصطلاح کشدار تهیه شده‌است – تنها مسئله‌ای که دراین ماده تکلیفش معلوم گردیده عرصه خانه‌های رعیتی است که مجاناً واگذارمی‌شود والا بقیه مبهم است – تازه درقسمت عرصه خانه‌های رعیتی هم معلوم نیست این عرصه بچه کسانی واگذارمی‌شود وباید استنباط کرد که واگذاری این عرصه بصاحبان اعیانی است ولو دیگران درآن خانه‌ها سکونت داشته باشند بایددرقانون مطالب هرچه ممکن است روشن وصریح نوشته شودکه دراجرا اشکالاتی پیش نیاید. موضوع دیگر این است که تکلیف عرصه سایر ساختمانهای رعیتی از قبیل طویله‌ها انبارها آغل‌ها وغیر معلوم نشده‌است همچنین معلوم نشده‌است اگرباغات یاساختمانهای اربابی از قبیل عمارت مسکونی اربابی وحمام وغیره درملک خالصه باشد تکلیف آنها چه خواهد بود و اگر قانون بهمین طور که نوشته شده نسبت به آنها ساکت بماند این داراییها بالطبع به ملکیت دولت باقی ماند ه ومستمسکی برای مداخله درملک و تخصیص بودجه برای نگاهداری این داراییها خواهدشد دراین لایحه باید تکلیف تمام آنچه دریک ملک که خالصه هست معلوم وروشن شود وهیچ ابهامی نباشد که در عمل اشکالات وسرگردانی تولید شود جمله (به توافق بصاحبان اعیانی در صورتی که طالب باشند نقداً یابا اقساط ۵ ساله فروخته می‌شود) هم مبهم و هم خیلی کشدارووسیع است ومحتاج به تشریح می‌باشد اگرصاحبان اعیانی طالب نباشند که اولاً فروش دربین نخواهد بود ومعامله انجام نخواهد گرفت ثانیاً اگر طالب نباشند تکلیف عرصه چه خواهد بود و البته در اینصورت به ملکیت دولت باقی خواهد ماند وکار مشکل می‌شود شقوق قضیه درنظر گرفته وتکلیف هرشق روشن ومعلوم شود. مطلب دیگراینکه درمعامله قاعدتاً واصولاً توافق فروشنده وخریدار شرط است وتصریح این مطلب دراینجا آنهم به این شکل یعنی با اضافه شدن کلمه (به) به توافق مفهوم دیگری غیرازتوافق عادی بین خریداروفروشنده داردوهمین مفهوم است که قضیه را خیلی کشداروراه سوءاستفاده‌های زیادی رابازمی‌کند. جمله ((نقد یا باقساط ۵ ساله)) هم منطقی بنظر نمی‌آید زیرا وقتی گفته شد باقساط ۵ ساله معلوم نیست کدام آدم عاقل حاضر خواهدبود نقدمعامله کند. گذشته از این معایب تازه در این ماده دومطلب مهم جلب توجه می‌کند: یکی آنکه معلوم نشده‌است قیمت باید به چه مأخذ حساب شود دیگر آنکه تصریح نشده‌است چه شخصی یا اشخاصی باید این بها راتشخیص و عمل فروش یا واگذاری را انجام دهند. البته آقایان محترم توجه دارند که دربعضی خالصجات مانند کرج اشخاصی درزمین‌های دولت درختکاری وساختمانهایی کرده‌اند وضعیت این اعیانی غیرازاعیانی باغات وساختمانهای رعیتی دهات دور افتاده خالصه‌است وبهای عرصه اعیانی واقع درخالصجاتی مثل کرج وامین آباد وامثال آنها غیر از املاک خالصه دوردست می‌باشد – دراین ماده معلوم نشده‌است قیمت این عرصه چگونه تعیین خواهد شد وتصریح نشده‌است چه کسانی اینکارراخواهند کرد آنچه بنظر می‌آید همان کمیسیون کذایی که دراین لایحه پیش بینی شده که حلال مشکلات ومنبع فیض وکرم باید نامش نهاد مأمور تعیین بهای عرصه اعیانی‌های کرج وامین آباد وغیره واجراء کننده ماده ۶ و فروشنده تمام املاک خالصه خواهد بود، من از آقایان انصاف می‌خواهم یکنفر از اهالی یک دهی که نامش رامطلع ویا متخصص کشاورزی می‌گذاریم بایک مردی که مهندس نقشه بردارش می‌خوانیم یافلان کارمند دون رتبه ثبت که دردهات دوردست انجام وظیفه می‌نماید یایکنفر نماینده بانک کشاورزی که ابداً از خالصجات اطلاعی نداردومعلوم نیست سابقه اش چیست آیا یک چنین افرادی صلاحیت دارند بروند مثلاً کرج ویا امین آباد وامثال آنها وبهای عرصه باغها یاساختمانهایی راکه متنفذین تهران یامحل درملک خالصه احداث کرده‌اند تعیین نمایند وبا املاک مهم دیگر دولت رابفروشند ویا اینگونه مالکین اعیانی درباب بهای عرصه وطرز پرداخت آن گفتگو ودراین مسائل با آنها توافق نمایند. من از شما سؤال می‌کنم یک چنین اشخاص چه صلاحیت دارند که شما این اختیارات وسیع رابه آنها می‌دهید اینجا است که مفهوم کلمه (به توافق) معلوم می‌شود ومی فهمم بچه منظور دراین ماده بکاررفته وقتی آقایان نمایندگان سؤال می‌کنند(به توافق صاحبان اعیانی) یعنی چه وتصور می‌کنند شاید درچاپ اشتباهی رخ داده‌است چرا نمی‌گوییدخیر این اشتباه نیست چرا توضیح نمی‌دهید (به توافق) یعنی اختیار وسیع یعنی اجازه واختیار سازش باخریدار چرا نمی‌گویید این همان اختیار است که درامورمالیاتی داده‌ایم وخیلی از مؤدیان از آن استفاده کرده‌اند چرا نمی‌گویید بگذارید مردم دیگرهم از نعمت (توافق) استفاده کنند چرا نکنند وقتی ثروت این مردم درمعرض حراج گذراده شده چرا یک مشت طالبین املاک بی صاحب خالصه هم از این کلمه استفاده نکنند. مگرمانمی‌دانیم درمیان صدها مردمان پاک وبا ایمانی که دردهات ایرا ن زندگی می‌کنند افرادی هم مثل همه جای دنیا پیدا می‌شوند که دررندی وحقه بازی دست کمی از هم جنسان شهری خود ندارند وهمین اشخاص خواهند بود که دراین کمیسیونها خودرا باسم متخصص کشاورزی قالب زده بادستیاری سایر اعضاء مجهول الهویه کمیسیون درست وحسابی بدولت ورعیت خدمت خواهندکرد بدست یک چنین اشخاصی خواهدبودکه بهای عرصه خالصجات کرج وامین آباد وغیره تعیین ویافروش خالصجات مهمی مثل ظغان وخاوه وخالصجات مهم گرمسار وامثال آن صورت خواهد گرفت. من از جناب آقای وزیردارایی وجداناً می‌پرسم اگر ملک یک عده صغار فروش آنرا ایجاب می‌نمود آیا حاضر می‌شدید آن ملک را بایک چنین اختیارات وسیع بدست یک چنین مردمی بفروشید من مطمئن هستم که هیچ وقت حاضر نمی‌شدید پس چرا راضی می‌شوید مال مملکت که به شما سپرده شده‌است اینطور درمعرض تفریط قرارکیرد ویک چنین لایحه به مجلس شورای ملی بیاید. جناب آقای وزیردارایی این لایحه رامن اگر بجای جنابعالی بودم می‌دادم یک کمیسیونی از مردمان اهل فن ومطلع از تمام جزئیات کار خالصجات مطالعه می‌کردند ویک لایحه خوبی که تمام اطراف وجوانب کاردرآن رعایت ومورد توجه واقع شود می‌آوردم وبه کمیسیون دارایی می‌دادم و این لایحه راپس می‌گرفتم. مگر بین هزاران کارمندان باسابقه و شریف و بردبار دولت که بعقیده من خوشبختانه عده آنها هم زیاداست کسی پیدا نمی‌شد که باید خالصجات از طریق بانک کشاورزی بدست یک چنین هیئت‌هایی فروخته شود. اگر مقدر اینست که ثروت عمومی این مردم از دست برود اگر بناست فقرو بدبختی این ملت هرروز افزایش یافته به تمول ومکنت یک مشت نورچشمی‌ها افزوده گردد ترتیب امور طوری داده شده وروال کار طوری فراهم شده که دیگر احتیاجی به کمک و خدمت اینگونه کمیسیونها نیست و هستند دستگاه‌هایی که بابرنامه و یا بدون برنامه اینکار را و این منظور را بخوبی انجام می‌دهند بعقیده من اجرای ماده ۶ قانون و سایر مواد بدست بانک کشاورزی وتوسط کمیسیونی که دراین لایحه پیش بینی شده وآنهم بکیفیتی که دراین لایحه مندرج است بضرر کشوراست ومعتقدم باید برای اجرای قانون فروش خالصجات یک کمیسیون مرکزی مهمی مرکب از اشخاص وزین وآزموده وباسابقه من جمله چند نفر نمایندگانی که هیئت عمومی مستشاران دیوان محاسبات از بین خود یاسایر کارمندان شایسته دولت انتخاب نمایند وچند تن مأمورین عالی مقامی که وزیر دارایی برحسب پیشنهاد اداره بازرسی وزارت دارایی از بین بازرسان وزارتی ویا سایر مأمورین خوش سابقه انتخاب نماید باحضور وشرکت رئیس ومعاون اداره مربوطه وزارت دارایی تشکیل گردد که اجرای این قانونرا تحت نظر قر ارداده ونظارت نماید وبرای تهیه مقدما ت اجرای قانون درهرمحل نیز کمیسیونهایی مرکب از دونفرنمایندگان منتخب کمیسیون مرکزی ویک نفر نماینده‌ای که رعایا وبرزگران هرمحل انتخاب کرده باشند. ویک نفر نماینده بانک کشاورزی بمنظور اینکه درآتیه بانک بتواند بزارعین ورعایا وام بدهد وکمک مالی نماید تشکیل شده وتحت نظر ونظارت یکی دونفر از اعضای سیار کمیسون مرکزی مقدمات را درهرمحل فراهم نماید وپس از انکه کمیسیون مرکزی مقدمات رادرهرمحل فراهم نماید وپس از انکه کمیسیون مرکزی نقشه عمل وگزارش کمیسیون فرعی را مورد رسیدگی قراردادووزارت دارایی تصویب نمود بموقع اجرا گذارده شود. بدیهی است کلیه آیین‌نامه‌های مربوطه باید به تصویب کمیسیون دارایی برسد وترتیب کارطوری داده شود که بایک برنامه منظم وصحیحی این قانون درظرف مثلاً سه سال بموقع اجرا گذراده شود این بود عرایض بنده.
نایب رئیس – آقای مکرم.
مکرم – (مخبر کمیسون دارایی) بیاناتی که جناب آقای نریمان فرمودندچون مفصل بود بنده نتوانستم یادداشت کنم که جزء جزء راتوضیح بدهم ودرحقیقت جواب داده باشم وازلایحه دفاع کرده باشم، ولی یک نکته‌ای راکه می‌خواستم عرض کنم این است که جناب آقای نریمان حودشان روزی وزیر دارایی بوده‌اند وحالا این بیاناتی که فرمودند هیچ توجه نکردند که منظورازاین لایحه این نبوده که املاک خالصه را تبانی بکنند وبه یک عده اشخاص غیر از رعایا بفروشند روح این قانون ومنظوردولت ونظر مجلس شورای ملی غیرازاین نیست که به رعایا وزارعین کمک بشود حالا اگر احیاناً در املاکی یا در یک ملکی که اشخاصی هم صاحب عرصه و اعیان باشند اینهابنظر من خیلی صریح دراین قانون پیش بینی شده‌است که اینها چطور فروخته شود (کشاورز صدر – توافق است وغلط است) هیچ همچنین نیست وغلط نیست (کشاورز صدر – یعنی نباید به آنها داده شود) اتفآقا این یک ارفاق خیلی زیادی شده‌است برای اینکه اشکالتراشی نکنند برای رعایا اگر یک کسی واقعاً آنجادوتا دکان ساخته، یا یک خانه تهیه کرده، یا یک باغی درست کرده برای این دیگر اشکال تراشی نکنند و برای این تشکیلاتی قائل نشویم یک مبلغی هزینه سفرو فوق العاده بشود که می‌خواهند بروند آنجا تقویم و ارزیابی بکنند یا نقشه برداری بکنند توافق بکنند یکنفر از آنها یک نفر از طرف دولت، یک نفر هم خبره مرضی الطرفین توافق بکنند و بفروشند حالا منظورم این بود که خود جناب آقای نریمان که خودشان وزیر دارایی بودند و مامورین وزارت دارایی را خوب می‌شناسند حالا نفرمایند که بهتر است این لایحه را پس بگیرند وبه یک کمیسیونی مراجعه بکنندولی هیچ توجه نفرمودند که در این کمیسیون یعنی در کمیسیون قوانین وزارت دارایی که در مجلس تشکیل می‌شود یا هر کمیسیون دیگری هم که بخواهد لایحه‌ای تنظیم کند بوسیله وزارت دارایی با ید بیاید در این کمیسیون، در این کمیسیون اکثراً اشخاصی شرکت دارند که یک عمر سابقه خدمت در وزارت دارایی داشته اندودارند از قبیل خود بنده که این افتخار را دارم که بیشتر از سی سال در وزارت دارایی خدمت کرده‌ام جناب آقای وارسته وزیر دارایی که اطلاعاتشان بسیار وسیع و بسیط است در امور مالی و هر نظری که بدهند واقعاً صائب است و مورد پسند، جناب آقای گنجه‌ای نایب رییس محترم مجلس شورای ملی ایشان عمری را در وزارت دارایی طی کرده‌اند آقای امینی وهمینطور سایرآقایان یک عده زیادی اعضای وزارت دارایی هستند جناب آقای اردلان، همه اینها مردمانی هستند مطلع وبصیر خلاصه اگر بنا است با نظر بد بینی بخواهیم جزءجزء این لایحه را انتقادبکنیم وپیشنهادی هم ندهیم این لایخه بنظر بنده بجایی نخواهد رسید. ولی بنده به جناب آقای نریمان عرض کردم که خوب است این مطالبی که می‌فرمایند پیشنهاد بدهید وراه رسیدنبه یک نتایجی که نظر داشته باشید جزءازطریق پیشنهاد وطرح درکمیسیون قوانین دارایی راه دیگری ندارد بعد فرمودند که گفته شده‌است که نقد بخرد یابه اقساط پنچ ساله بخرند کدام آدم عاقل می‌آید که نقد بخرد و پنج ساله نخرد در صورتی که این طور نیست آن کسی که می‌خواهد پنج ساله بخرد طبعاً تا اقساطش را نپردازد ملکش در رهن دولت است وهیج گونه استفاده‌ای نخواهد توانست بکند واگر نقد خرید البته طبیعی است دیگر مال خودش است ودر اختیار خودش خواهد بود وهرگونه دخل وتصرفی می‌تواند بکند راجع به تقویم خالصجات اظهار نگرانی فرمودند که بوسیله این کمیسیونی که در ماده ۳ معین شده اظهار نگرانی کردند که اگر باین وسیله تقدیم بشود ممکن است تبانی بشود و نتیجه‌ای که منظور دولت یا مجلس شورای ملی است عاید نشود در صورتی که بنده عرض می‌کنم یکی از مواردی که باز جنبه ارفاق در نظر گرفته شده‌است که برعایا کمک بشود همین ماده‌است که تکرار می‌کنم از هر گونه اشکال تراشی احتراز شده بهر صورت بنده از ایشان و از سایر آقایان محترم استدعا می‌کنم برای اینکه این لایحه شور اولش زودتر تمام بشود (صحیح است) واین پیشنهادات در کمیسیون مورد مطالعه قرار گیرد وبعد از تنقیح و تصحیح برگردد به مجلس و دوباره یک ماه دیگر قطعاً مورد شور قرار خواهد گرفت و فراموش نشود که بعد از شور دوم باز باید به مجلس سنا فرستاده شود این لایحه این طرحی که برای کمک به رعایا است این را موافقت بفرمایید که شور اولش زودتر تمام بشود برود به کمیسیون
نایب رئیس – آقای ملک مدنی موافق هستید؟
ملک مدنی – بله موافقم.
نایب رئیس – بفرمایید.
ملک مدنی – بنظر بنده این لایحه خوبی است که وزارت دارایی به مجلس داده‌است و منافاتی هم با نظر آقای نریمان ندارد زیرا ما می‌توانیم در کمیسیون هم آن نظریات اصلاحی که داریم متذکر بشویم خود جنابعالی یا هر کس نظریاتی داشته باشد مینواند در کمیسیون حاضر بشود و این لایحه و موادش را یک طوری تهیه بکنیم که بنفع مردم باشد ولی اگر بخواهند پس بگیرند و دو مرتبه به مجلس بفرستند باز همین جریان را باید طی کند زیرا دولت هر لایحه‌ای که تهیه کند بالاخره باید در محلس مورد شور و بحث واقع شود و جریانهای پارلمانیش را طی کند بنابرین بنظر بنده این نظریه ای که آقایان اظهار کردند که تسریع بکنند این لایحه کارش انجام بشود بنفع آن طبقه ایست که اغلب آقایان طرفدارش هستنداما نکته‌ای که می‌خواستم متذکر بشوم این موضوع اعیانی که اینجا بحث شد آقایان خیلی رویش صحبت کردند ولی بعقیده بنده مثل اینکه به اصل مطلب توجه نکردند اعیان دردهات خالصه سه قسم است یک اعیانی است که مال خودرعیت است (کشاورزصدر- آنرا ماموافقیم) یک اعیانی است که مال مردمی است که زراعت ندارند ولی ساکن ده هستند که اینها راخوش نشین می‌گویند باغ دارد که جریبانه می‌دهد ولی صاحب اعیان است حتی بثبت هم رسانده هم آن دسته وهم این دسته اگر آن عرصه به آنها فروخته شود اشکالی ندارد. یکدسته سومی هستند که مردمی هستند که درشهرها نشسته‌اند پاشده‌اند رفته‌اند توی ده یامأمورخالصه بوده‌است، مأمور جمع آوری ده خالصه بوده، رفته آنجا برای خودش یک اعیان درست کرده، یک باغ درست کرده، یک بیشه درست کرده آن بیشه وباغ که آنجا درست کرده الان اعیانش حیلی قیمت دارد توجه بفرماییدولی وقتی بناشد که این املاک بفروش برود آن زارعین آنجا مطابق قاعده‌ای که تابحال ماداشتیم آن اعیان دردست سوم که خارج از سکنه هستند متعلق به آن ملک است شما ملاک عمل چه قرارمی‌دهید؟ درموقع فروش از روی درآمدش است یک درآمد همین جریبانه باغدارهای خارج از سکنه‌ای هستند که جزء درآمد آن حساب می‌کنند بایدباخود زارعین این اعیان تقویم بشود ودرواقع جزء درآمد گذارده شود نه اینکه مستقیماً خودوزارت دارایی آنرابخواهد بفروشد مگرآنکه زارعین خودشان حاضر بشوند ودرموقع خرید قرارداد ببندند بادولت که ما این دسته صاحبان اعیان خارج از سکنه را که درشهرها نشسته‌اند مجزا می‌کنیم آن وقت است که بازخود وزارت دارایی یعنی صاحب آن ملک هرکس که هست یادولت است آن اعیان راعرصه اش راتقدیم می‌کند وبه آنها واگذارمی‌کند ولی قاعدتاً باید باخود صاحبان املاک خریداری بست چرا؟ برای اینکه اعیان از آن آب قنات باید مشروب بشود (مکرم – معذرت می‌خواهم این درآخر ماده اول تصریح شده بشرط سکونت درمحل) اما اشخاصی که صاحب ده نیستند وخارج از سکنه هستند عرض کردم مباشر خالصه بوده، پاشده رفته دراین دهات اطراف الان دارای اعیان مهمی است که اعانش راثبت کرده ورقه ثبتش راهم در دست دارد این رانباید از نظر دورکرد که آنرا باید عرصه اش را بقیمت صحیح ازش پول گرفت چون این زارع نیست که مورد ارفاق باشد برای چنین کسی که اعیان آمده آنجا ایجادکرده و سالی ده هزارتومان استفاده مبیبرد بدولت قیمت اعیان راندهد اینکه نمی‌شود جنابعالی که مخبر کمیسیون هستید بنده خواستم این نکته را متذکر بشوم که سوءتفاهمی نشود که آن دسته متمول است توی شهر نشسته زارع نیست، ساکن ده نیست این نباید مورد ارفاق واقع بشود.
نایب رئیس – پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای نبوی راجع به کفایت مذاکرات به شرح زیر خوانده می‌شود)
نسبت به ماده ۶ درخواست کفایت مذاکرات می‌شود نبوی.
پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌شود دهقان.
نایب رئیس – آقای نبوی بفرمایید
نبوی – ماده ۶ سه جلسه‌است رویش صحبت شده (صحیح است) درجلسه گذشته هم بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کردم چون عده کافی نبود رأی گرفته نشد درجلسه امروز اول جلسه باید راجع به کفایت مذاکرات رأی گرفته می‌شد در هر صورت مذاکرات به اندازه کافی شده واگر هم نظری آقایان دارند از طریق دادن پیشنهاد باید نظرشان تأمین بشود استدعا می‌کنم موافقت بفرمایید این ماده اقلاً به کفایت مذاکراتش رأی گرفته شود (صحیح است)
کشاورز صدر – بنده مخالفم
نایب رئیس – بفرمایید
کشاورز صدر – بعقیده بنده مذاکره کافی نبود برای اینکه اگر مذاکرات کافی شده بود جناب آقای وزیر دارایی تا بحال خودشان این ماده را اصلاح فرموده بودند این دلیل بنده‌است ما این قانون را برای چه آورده‌ایم که به رعایا و کشاورزان حکم بکنیم بجزاین نظری نبود ما نظر دیگری درموردقانون نداشتیم در اینجا قسمت اخیر این ماده که می‌گوید عرصه خانه‌های مسکونی رعایا حتی اضافه بکنند عرصه خانه‌های مسکونی وباغات رعایا مجاناً واگذار می‌شود بنده نمی‌دانم بچه جهت آمده‌اند توافق راراجع بعرصه اعیان اشخاص بجز رعیت هم قائل شده‌اند همانطور که جناب ملک فرمودند درست است یک دسته‌ای مثل نجاریا آهنگر واین قبیل اشخاص در ده خوشنشین هستند وباغ وخانه هم دارند اما الان که خالصه از بابت عرصه از آنها چیزی نمی‌گیرد واینهاشکایتی نکردند مگر نمی‌شود اینرابگذارند بعدتکلیف آن رامعین کنند حقیقت قضیه این است که اسباب نگرانی فراهم شده‌است یکنفر خود بنده دراین قسمت نظریاتی دارم وقطع دارم با این توضیحی که عرض می‌کنم چون نظری ندارم جناب آقای وزیر دارایی هم خودشان توجه می‌کنند وآنوقت خواهند دید که اگر مخالف وموافق صحبت کند مطلب روشن می‌شود مثلاً الان اراضی خالصه خوزستان را که صورتش رابنده خواندم دراین موقع که بعضیها گفتگو می‌کنند که بایستی خورده مالک راتشویق کرد دولت لایحه می‌آورد می‌گوید طبقه زارع وبیکار مملکت رامشمول بکنند رعیتی بکنندبنده می‌بینم همه اش از ۲۰۰ هکتار و ۲۵۰ هکتار و ۶۰۰ هکتار (شوشتری- شش هزارهکتار) ششهزارهکتارصحبت است شما که این رامی‌خواهیدآب درآورید این را شش‌هزار هکتار نکنید وبدهیدبدست اشخاصی که ۵۰جای دیگر ملک دارند وبازمی‌خواهندبروندآنجا قضیه اینجاست چون مال خالصه مثل مال- بی صاحب می‌ماندچون رفته اندآنجا خوب امکان داردکه ۵۰ هکتار ازهرده بهترین زمینش راگرفته‌اند یا قلمستان کرده‌اند یا باغ کرده‌اند و منافع آن اعیانی که اصلاً جزو ملک به شمارنمی‌رودبمراتب زیادتر است از عایدی خودآن ده خالصه این نقض غرض است بنده عقیده‌ام این است که دراین ماده جناب آقای وزیردارایی فقط قسمت اخیر ماده راکه مربوط برعایاست موافقت بکنندکه بشود ماده شش وقسمت اول ماده حذف بشود البته اگر به اشکالاتی برخورد قانون دیگری می‌آورد والا اینکه زیاد صحبت می‌شود جناب آقای نبوی برای این نگران است که باز همان لاشخورها می‌بینیم که پنجه انداخته‌اند واین رعیت بدبخت را از پادرمی‌آورد این را موافقت بفرمائید بنده همانطوری که دفعه قبل عرض کردم ویک سوء تفاهمی حاصل شد برای بعضیها معتقدم همه کس هر جا مالک باشد کسی بخل نداردولی درمملکت رادادبددست یک طبقه جدید الولاده که ۲۰ سال از عمر شریفشان نگذشته‌است وتمام سرمایه مملکت راجمع کرده‌است این است که استدعایم ا ازجناب آقای وزیر دارایی این است برای امتحان روحیه مجلس الان امتحان بفرمایند این عبارت از ماده اراضی خالصه که اعیانی آنمتعلق باشخاص است از طرف بانک بتوافق صاحبان اعیانی درصورتی که طالب باشند نقداً یا اقساط ۵ساله داده می‌شود حذف بشود واین جمله بماند ماده شش: عرصه خانه‌های مسکونی رعایا وباغات مسکونی مجاناً برعایا واگذار می‌شود فوراً ملاحظه بفرمائید مجلس موافقت می‌کندونسبت بقسمت بعدهم اگراحتیاجی ایجاب کرد، اگر تقاضائی شد آنوقت یک تحصیل اجازه‌ای از مجلس بشود واگر غیر از این باشد پیشنهاد حذف می‌شود وممکن است قبول کرد والا قانون بسیار خوب است ماده هم خیلی خوب است بشرط اینکه این قسمت اخیرش باشد ما وقتی داریم راجع برعایا صحبت می‌کنیم وفکر می‌کنیم شاید بیاییم دیگران راهم بیاوریم اینجا من حالا نمی‌خواهم زیاد طول وتفصیل بدهم که اشخاص از قسمت اول این ماده استفاده نامشروع خواهند کرد واستدعا می‌کنم جناب آقای وزیر دارایی قناعت بکنند که ماده ۶ همین قسمت مربوط به رعایا باشد و قطعاً تصویب خواهد شد.
نایب رئیس – رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات در ماده ۶ آقایان موافقین قیام فرمایند (عده کثیری قیام کردند) تصویب شد آقای وزیر جنگ مطلبی دارید؟
وزیر جنگ – سؤالی کرده بودند آقای حائری‌زاده.
نایب رئیس – سؤالات مطرح نیست باشد برای جلسه آتیه، پیشنهادات قرائت می‌شود.(بشرح زیر قرائت شد)
- ریاست مجلس شورای ملی – درماده ۶ نوشته شده اراضی خالصه که اعیانی آن متعلق باشخاص است از طرف بانک به توافق بصاحبان اعیانی فروخته می‌شود این ماده مبهم است به این معنی که معلوم نیست اگر کسی در ملک خالصه اعیانی داشته بادش دولت می‌تواند تمام اراضی خالصه رابه آن شخص بفروشد یاخیر دولت باید توضیح بدهد مقصودش چیست –آزاد
- درماده ۶ پیشنهاد می‌کنم اضافه شود: اراضی که رعایا در آن ابنیه و اشجار دارند مجاناً به آنها واگذار می‌شود – نبوی
ریاست محترم مجلس شورای ملی – پیشنهاد می‌کنم درماده ۶ بعداز جمله عرصه خانه‌های مسکونی رعایاکلمه (وباغات رعایا) اضافه شود – عماد تربتی
ریاست محترم مجلس – پیشنهاد می‌کنم در ماده ۶ بعداز جمله از طرف بانک (باحق آبه معمول) اضافه شود- دولت‌آبادی
ریاست محترم مجلس شورای ملی – اصلاح ماده ۶ رابطریق زیر پیشنهاد می‌کنم اراضی خالصه آنچه که زیر ابنیه از قبیل خانه مسکونی ودکانین. امثال آنها واقع است بطور رایگان ومجانی بصاحبان ابنیه برگزارشود وآن مقدار از اراضی که بطور باغات احداث وعمران شده ودرآنها درختکاری ویا امثال آن شده باشد زیر نظر مطلعین محلی ونماینده دولت عادلانه قیمت شده نصف قیمت را متصرف و آباد کننده درمدت پنجسال پرداخت خواهد نمود و نصف قیمت دیگر به او بخشوده خواهد شد – سید محمد علی شوشتری
ریاست محترم مجلس شورای ملی- اینجانب بهاءالدین کهبد پیشنهاد می‌نمایم که تبصره ذیل به ماده ۶ علاوه شود تبصره: اراضی خالصه که اعیانی از قبیل باغ وخانه متعلق بکشاورزان همان محل باشد باین معنی که عمل زراعتی درهمان محل داشته باشد وساکن همان محل باشد مجاناً به کشاورزان فقط واگذار گردد- کهبد
درماده ۶ پیشنهاد می‌کنم رعایایی که درمحل ملک ساکن هستند وتا این تاریخ خانه ساخته یا باغ مو ودرخت زده عرصه مجانی به آن رعیت ساکن ملک داده شود – قاسم فولاد وند
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی – پیشنهاد می‌نمایم درماده تبصره زیر اضافه شود
تبصره – اشخاصی که ساکن ده هستند عرصه اوراباید مطابق نرخ روز تقویم شود وپرداخت نمایند- ملک مدنی
ریاست محترم مجلس شورای ملی – اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که تبصره ذیل بماده ۶ اضافه شود تبصره: بمنظور کمک بزارعین وبرزگران وبرای تشویق آنها بهرنفر برزگر که ساکن محل باشد جهت احداث باغ یکهزار متراز اراضی مجاناً به آنها واگذار می‌شود – کهبد
نایب رئیس – پیشنهادات راجع به ماده ۶ به کمیسیون ارجاع می‌شود حالا ماده ۷ مطرح است وقرائت می‌شود (ماده ۷ بشرح زیرقرائت شد)
ماده ۷ – بهره مالکانه تاتاریخ معامله متعلق بدولت بوده وبانک کشاورزی موظف است از تاریخ تحویل، درآمد وبقایای املاک راجمع آوری نموده وبعداز وضع صدی ۱۵ بابت هزینه وصول درآخر هرماه بخزانه دولت پرداخت نماید
نایب رئیس – آقای شوشتری مخالف هستید
آقای شوشتری – بلی
نایب رئیس – بفرمائید
شوشتری – بازهم بسم الله الرحمن الرحیم (یک نفر از نمایندگان – باز هم؟) بله همه وقت بسم الله الرحمن الرحیم مخالفت بنده با این ماده از نظر فکری است که پیدا کرده‌ام، این چندروزه خیلی دقت کردم اراضی خالصه املاک خالصه که قبلاً فروخته شده ،آن فروشی که شده‌است بنا بمصالح مملکت و مصالح رعا یا و مصالح عمران صورت نگرفته ضمناً این جمله را خواهش می‌کنم آقایان تند نویسان چون در آن بیانا تم قبلاً اشتباه کردم نه هزار هکتاررانهصد هکتار عرض کردم اصلاح بفرمایند. عرض کردم که غرض از فروش خالصجات اگر گرفتن از دست دولت است که یک عده مأمورین دولت می‌روند و استفاده می‌کنند و آن روز هم خود من عرض گردم خلق الله مال دولت رامثل آنکه برایگان باید بردارند ویاگنجی پیدا کرده‌اند ومفت بایدبردارند ببرند (دهقان – مال دولت نیست مال ملت است) اجازه بدهید دولت و ملت یکی است کما تکونون پولی علیهم دولت وملت یکی است من باشما یکی آقای نخست وزیر، وزیر دارایی و؟ آقای مکرم وآقا همه مثل هم هستیم همه یکی هستیم ملت مملکت راتشکیل می‌دهیم یعنی همه ما مال این مملکت هستیم (صحیح است) عرض کنم که این تقسیم اراضی خوزستان که همه را بشبهه انداخته (صحیح است) می‌شنوم که یک عده‌ای رفته‌اند انسان مبهوت می‌شود که اشخاصی که شایسته نیست ونباید دراطراف شئون آنها این کلمات گفته شود می‌روند ودسته بندی راه می‌اندازند وباین صورت در می‌آید بعقیده بنده این چهار صد پانصد پارچه ملک یک سرمایه‌ای است که از این سرمایه اگر با ایمان ودقت و توجه بخواهیم می‌توانیم هم کارمندان دولت رامرفه کنیم و هم مازاد کارمندان را با رضایت آنها برکنار کنیم خدمتی است هم بمملکت شده وهم مملکت آباد می‌شود پریروز با جناب آقای جواد عامری سلمه الله تعالی داشتیم صحبت می‌کردیم که مملکت ما که هیجده میلیون و سیصد و چند هزار جمعیت دارد که در ستون ملاحظات باز اداره آمار می‌نویسد بواسطه نبودن وسائل و مامور عده زیادی از موالید ثبت نشده و همین طور در قسمتهای کنار مملکت شاید یک عشر از مملکت هنوز شناسنامه نگرفته‌اند حالا بین الهلالین این عرض را می‌کنم یکی از اشتباهات دولت زمان جنگ گذشته این بود که آمار جمعیت کشور را روی ده میلیون حساب کرده و سهمیه قند و شکر وقماش گرفتند و طبعاً بازار سیاه تولید شد اگر آن روز فکر می‌کردند و سرشماری واقعی بود و برای ۲۰میلیون سهمیه می‌گرفتند اینطور یکدسته محتکر پیدا نمی‌شدندکه ۷۰میلیون تومان و صد میلیون تومان در ۶-۷سال پیدا بکنند بعد هم بروند آمریکا وبریش مردم بخندند(صحیح است)توجه می‌فرمایید اینها نکاتی است که تمامش علی الظاهر خیلی کوچک است لیکن در مملکتداری اینها بزرگ است اینها موثر است برای این ۱۶۰۰ پارچه ملک آقای مکرم خوب گوش کن (مکرم- متوجه هستم بفرمایید آقا) ۱۰،۲۰یا۳۰ملک را بفروشیم بطور مزایده با جناب آقای عامری صحبت کردیم برای این مملکتی که یک میلیون و هفتصد هزار کیلومتر مربع وسعت دارد ومامی‌خواهیم عمران بدهیم بحرف که نمی‌شود جمعیت تکافوی عملی این کار را نمی‌کند ما اول کاری که باید بکنیم باید سرمایه‌ای پیدا کنیم که نسبت برعیت ونسبت بملک ونسبت بمالک یک عمل اساسی بکنیم وآن عمل شخم است شخم را باید مجانی بکنیم زمین را باید مجاناً برگردانیم ممکن است از مالکین یک ثلث اجاره تراکتور را بگیریم ولی اگر پانصد تراکتور هزار تراکتورتقسیم کنیم بده استان چطور می‌شود این کار را کرد (امامی اهری- فارسی تراکتور را بفرمایید) اینها لغات خاصی است و فارسی شده بعضی لغاتی را که فارسی کرده اندخنک شده ونباید اصطلاح کرد آقا لغاتی خاص مثل لغت تاکسی مصطلح شده اگر من می‌گویم فارسی لغات استعمال شود برای این که خواستم جلو بگیرم که اینقدر لغت جعفرخان از فرنگ آمده در مجلس و محیط مملکت استعمال نشود والا مگر تاکسی وسماور فارسی است؟اینهارا بلدم و می‌فهمم که چه می‌گویم واشتباه هم نمی‌کنم انشاءالله ولی در این اموری که مربوط بمردم است از خدا می‌خواهم که اشتباه نکنم ما اگر سرمایه‌ای بدهیم بدست دولت و دولت بدست مردمان با ایمان که بیایند و تراکتور در اختیار مردم بگذارند تا اراضی را شخم بزنند مجانی، عواید و سطح درآمد رعایا درست دو برابر می‌شود حداقل (یکی از نمایندگان – خیلی بیشتر می‌شود) خیلی بیشتر می‌شود چه مانعی دارد سی پارچه پنجاه پارچه را اگر بطور پاکیزه بمزایده بگذاریم فروشش را اما نه باخرج تراشی آن بازی هارا درست کنیم، گرگان ۸۰۰هزارهکتار اراضی دارد وشاید بیشتر وشاید کمتر حساب نکردم اسفراین که آقای سعید مهدوی درآنجا مالک است از جلوی سلطان آباد که حرکت می‌کنید تا میان آباد ۲۱ فرسخ است آن وقت عرضش راهم بگیرید از آن طرف ده تا پانزده فرسخ است من همه رادیده‌ام آثار سدها آثار سابقه مال ساسانی‌ها مال دیالمه همه موجود است متأسفانه بدست ما که افتاد باین صورت درآمد ما برویم این اراضی را۵هکتار و۱۰هکتار درست بکنیم بدهیم بدست یک کارمند دولت بگوییم آقاجان این زمین است برایت شخم زده‌ایم این هم تخمش برو آنجا قیمت عادله اش این است ما بنصف قیمت برایت حساب می‌کنیم حقوق ده ساله راهم پیش می‌دهیم خدارا شاهد می‌گیرم از این طریق تأمین می‌شود ناینکه بیاییم این هزاروششصد هزارپارچه هزاروهفتصد پارچه ملک راهم از دست دولت بگیریم همین صورت باشد شما خواهید دید با این جور تقسیم خوزستان که ۴۰هزار هکتار و۲۰هزار هکتار باشخاص دادند مملکت آباد نمی‌شود مملکت داری روی حرفهای شیرین نیست روی دقت عمل با ایمان وتوجه بخدا وعدالت ومنافع مردم را در نظر گرفتن است از این جهت بنده حذف این ماده راهم قبلاً پیشنهاد کردم برای اینکه عرایضم را عرض کنم جناب آقای وارسته من شما را آدم خوبی می‌شناسم باید مجدداً بروی بنشینی فکر بکنی دقت کنی ببینی چطور می‌شود که در فروش این اراضی رعایا استفاده کنند بیانی که آقای ملک مدنی فرمودند جناب آقای ملک مدنی صحیح بود یک عده‌ای در تهران اگر تاجر است فعلاًرفته اراضی یک جایی را گرفته استفاده می‌کندولی باز رعیت ساکن آنجا همان طوربیچاره‌است علت این را بادقت وتوجه بیشتری درک کرد توجه بفرمایید اگر اصلاح بشود البته در شور دوم در مجلس شورای ملی نمایندگان محترم بایک توجه مخصوصی رأی خوهند داد والا اگر غیر از این جور باشد بنده مخالفم.
نایب رییس – آقای نبوی موافقید؟
نبوی – بله بیانات، جناب آقای شوشتری نماینده محترم بسیار متین وصحیح بود ولی می‌خواستم عرض بکنم معایب و گرفتاری ما در مملکت خیلی زیاد است اگر یک لایحه‌ای یا طرحی یا قانونی برای رفع یکی از آن معایب به مجلس آمد تمام آنها را نمی‌شود در ضمن آن طرح رفع کرد هر کدام آنها بایستی بجایش باشد از طرفی اظهار نظر فرمودند که تعدادی از این دهات یا تمام دهات یا تمام آنها را بطور مزایده بفروش برساند و حال آنکه در گذشته همین کار را کردند همان خالصه هائی که حضرت تعالی از طرز فروش آنها تنقیح فرمودید و فرمودید بصورت خوبی انجام نشد از طریق مزایده شد این همان کاری بود که قانون اجازه داده بود و دولت هم کرد حالا بنده عرض نمی‌کنم آن عمل صحیح بود آن کار بنفع مملکت بود یابه ضرر مملکت در هر صورت آن املاک را اشخاصی خریدند و فعلاً هم آباد شده‌است اگر هم منظور ما افزایش محصول مملکت باشد به محصول مملکت فروش آن املاک افزوده و آلآن هم بر تعداد دهات آباد مملکت از آن طریق افزوده شده مطلب دیگری که در اینجا هم حضرتعالی و هم سایر آقایان مکرر فرمودند موضوع خوزستان است اراضی خوزستان قانون مخصوصی دارد مربوط به این قانون بهیچوجه نیست آن قانون اگر بد تنظیم شده یا بد اجرا شده ارتباطی باین کارکه الان دولت می‌خواهد اترا انجام بدهد ندارد آن اگر بد اجرا شده بایستی که وزارت دارایی جواب بدهد اگر قانون بد وضع شده باید مواد را بیاورند اینجا اصلاح کنند فعلاً وزارت دارایی و دولت حاضر شدند با حسن نیت یک عملی انجام بدهند که این عمل از صدر مشروطیت تا بحال جزوآمال وطن پرستان مملکت بوده (صحیح است) اگر شما بمرام نامه احزابی که در ایران تشکیل شده مراجعه کنید در تمام آنها می‌بینید که نوشته‌اند فروش خالصجات به رعایا این رعایا سالها در این مملکت زحمت کشیده‌اند و سالها در این املاک کار کرده‌اند وباصطلاح معروف حق آب و گل دارند این املاک را آنها ایجاد کرده‌اند حالا ما نبایستی در مقابل این فکری که دولت کرده مشکلاتی ایجاد کنیم (یکی از نمایندگان - مال رعایاست) بله مال رعایاست ما باید کاری کنیم که باین منظور برسیم مال خود راجع به بهره مالکانه‌است تا وقتی که برعایا واگذار نشده گفته‌اند که بانک کشاورزی وصول کند وبدولت بدهد وقتی که املاک مال او شد از بهره مالکانه استفاده می‌کند فقط خواستم یک تذکری بدهم که این بهره مالکانه یک جمله بآن اضافه شود که بطریق معمول سابق (مکرم- البته از تاریخ تحویل) نه اینکه بانک کشاورزی بهره مالکانه را یک رقم زیادتری فرض کنداز رعایا مطالبه کند که برای آنها دادتش مشکل باشد وخلاف انصاف، ویک پیشنهادی هم کرده‌ام و تمنی می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند این قانون زودتر شور اولش بگذرد که اگر همین جور در این عمل بشود ۶-۷ ماه کار خواهد داشت.
نایب رئیس – پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده‌است قرائت می‌شود. (شرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم بعد ازبیانات آقای نبوی به کفایت مذاکرات درماده ۷ رأی گرفته شود – نورالدین امامی
نایب رئیس – مخالفی نیست؟ (گفته شد خیر) رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات درماده ۷ آقایانی که موافقند قیام کنند تصویب شد پیشنهاد قرائت می‌شود:
ریاست محترم مجلس شورای ملی - اینجانب پیشنهاد می‌نماید که تبصره ذیل بماده ۷ اضافه شود:
تبصره: مطالبات دولت از رعایای خالصه تا این تاریخ بهراسم ورسم که میزان هریک آنها ازیکهزارریال تجاوز نکند بخشوده می‌شود - کهبد
ریاست محترم مجلس شورای ملی - اینجانب پیشنهاد می‌کنم ماده ۷ از الی قانون حذف شود - شوشتری
پیشنهاد می‌کنم درماده ۷ بجای بانک کشاورزی موظف نوشته شود (وزارت دارایی موظف است) و جمله پس از وضع ۲۵ درصد حذف شود - حاذقی. (دراین موقع ۳ ربع ساعت پیش از ظهر جلسه بعنوان تنفس تعطیل و مجدداً ۱۰ دقیقه بظهر بریاست آقای جواد گنجه (نایب رئیس) تشکیل گردید)
نایب رئیس – ماده ۸ لایحه مطرح است.(ماده ۸ بشرح زیر قرائت شد)
ماده ۸ - وجوه حاصله از فروش کلیه املاک واراضی خالصه که طبق مقررات این قانون فروخته می‌شود بعنوان سرمایه به بانک کشاورزی داده می‌شود
تبصره ۱ – بانک کشاورزی موظف است که آراء صادره از کمیسیون تعویض املاک موضوع قانون دوم مرداد ۱۳۲۸ و تبصره ۳ ماده واحده قانون اجازه پرداخت یکدوازدهم مصوب چهارم اریبهشت ماه ۱۳۲۹ و سایر محکومیتهای دولت را بابت املاک خالصه اعم از اینکه محکومیت دولت نقدی یا جنسی و یا واگذاری عین ملک باشد اجراء نماید.
تبصره دوم – از تاریخ تحویل املاک تعقیب کلیه اختلافات دولت باید با مدعیان مالکیت و یا دعاوی که برعلیه افراد نسبت به املاک مزروعی واراضی دایر و بایر خالصه آقامه شده و یا اقامه باید شود در کلیه مراجع قضایی بابانک کشاورزی خواهد بود و خالصجاتی که بعداً به تصرف دولت درآید مشمول این قانون خواهد بود.
تبصره سوم – اراضی واملاکی که مورد حاجت وزارت کشاورزی برای تهیه بذر ومزرعه نمونه باشد بموجب تصویب نامه هیئت وزیران واگذار خواهد شد.
نایب رئیس – آقای اردلان مخالفید؟
اردلان – بلی بنده درکمیسیون قوانین دارایی هم که افتخار عضویت دارم با این ماده ۸ مخالفت کردم ولی متأسفانه پیش نبردم حالا هم همان نظر مخالفی که درکمیسیون به عرض اعضاء محترم کمیسیون رسانیدم به عرض مجلس شورای ملی میرسانم شاید بتوانم جلب نظر آقایان نمایندگان محترم رادراین خصوص بنمایم دراین ماده ۸ نوشته شده‌است که وجوه حاصله که طبق مقررات این قانون گرفته می‌شود بعنوان سرمایه بانک کشاورزی خواهد بود بنده نظرم این بود که ما ازموقع استفاده بکنیم وبیاییم از فروش این خالصات یک قسمتی از بدهی که دولت سالهاست ببانک ملی ایران دارد ویک باری برای مملکت شده یک قسمتی از این بدهی را ما بپردازیم وقرض دولت را سبک کنیم و فکربنده این بود که با اینکار دونظر را انجام دهیم اگراین نظر بنده تأمین شود و او این بود که ما پول رابدهیم ببانک ملی ایران قرض دولت را سبک کنیم بانک ملی ایران چکارمی‌کند راکد که نگه نمی‌دارد ومسلماً که تابحال قوانین وضع نشده ببانک کشاورزی کمک کرده همان پول راممکن است ببانک کشاورزی وبانک رهنی که یک مؤسسه دیگری است کمک بدهد بالمآل ما هم قرض دولت راسبک کرده‌ایم وهم بانک کشاورزی که دراین ماده نوشته شده استفاده از این پول بکند بالمآل این استفاده راخواهدکرد نظر بنده این بود خواستم آقایان مجترم درست مسبوق باشند که چرامن این پیشنهاد راکردم درترازنامه‌ای که بانک ملی ایران درچندروز قبل منتشر کرده بود که منتهی می‌شد بسال ۲۸ آنجا یک ارقامی است که حقیقتاً ارقام سرسام آوری است می‌نویسد بدهکاران درردیف اول دولت ۴۴۵، ۶۰۵،۲۷۱ و ۴ ریال در روز۲۹/۱۲/ ۱۳۲۸ ببانک ملی ایران بدهکار بود بعلاوه بدهکاری بنگاههای دولتی و شرکتها وشهرداری‌ها که به ضمانت وزارت دارایی به بانک ملی ایران معترض هستند جمعاً ۰۰۰ / ۷۸۳ /۳۷۴ ریال می‌باشد که اگر جمع این دوقلم راما حساب کنیم رقمی بیرون می‌آید تقریباً ۵ میلیارد ریال (شوشتری – بودجه ۵ سال مملکت) بانک ملی ایران از دولت حاضر ۵ میلیارد طلبکار است ۵ میلیارد ریال و هر سال که بودجه رابه مجلس تقدیم می‌کند و امروز هم جناب آقای وزیردارایی تقدیم کردند یک رقمی جزء هزینه دولت می‌بینیم که نوشته‌است از بابت استهلاک قرض دولت ببانک ملی ایران صد میلیون ریال ببانک بدهیم درظرف ۵۰ سال وقت لازم دارد که این قرض مستهلک بشود و البته این صحیح نیست شما اگر از یکنفر ۵۰ تومان طلبکار باشید و بگویید سالی یک تومان به شما می‌دهم اعتبار شما پهلوی آن شخص، آنطرف زیاد نخواهدشد این است که بنده از اشخاصی هستم که همیشه فکر می‌کنم بیاییم این قرض دولت راببانک ملی ایران مستهلک کنیم وهیچ راهی بهترازاین نیست که امروز ما می‌خواهیم خالصجات رابفروشیم بیاییم بگوییم ۵۰ درصد این پول را که بتدریج بدست می‌آید بدهند ببانک ملی ایران بابت بدهی دولت ودر بودجه هم که سالی صد میلیون ریال می‌گذارند یواش یواش این قرض مستهلک می‌شود والا به هیچ نحوی مقدورنیست این وام داده شود بانک ملی هم که پول بدستش بیاید چکارمی‌کند غیرازاین ببانک کشاورزی و بانک رهنی و بیمه می‌دهد که همه اش منافع اجتماع درش است کاردیگری نخواهد کرد واگرما این کاررانکنیم این قرض همیشه بگردن دولت می‌ماند و در ترازنامه‌های بانک ملی ایران هم ما می‌بینیم که بانک ملی ایران درمقابل بمردم مدیون است درمقابل هم ۵ میلیارد ریال از دولت طلبکاراست اگر یک وقتی مردم پولشان رابخواهند بانک نمی‌تواند بگوید من از دولت طلبکارم باید آناً پول رابدهد بنابراین بنظر بنده مصلحت مملکت اقتضا می‌کند که مابیاییم در ماده ۸ اینطور بنویسیم که وجوه حاصله از فروش خالصجات نصفش رابابت بدهی دولت ببانک ملی ایران بدهد نصفش راهم ببانک کشاورزی بدهند البته من نمی‌گویم که این خالصحات خیلی پول است ولی اساساً وقتی یک بدهکاری حسن نیت بخرج داد که می‌خواهد بدهی خودش رابدهد ووسیله‌ای الان دارداین اعتماد رازیاد می‌کند این است که بنده خواستم به عرض آقایان برسانم پیشنهادی هم دراین خصوص داده‌ام و اگر کمیسیون قوانین دارایی بانظر من موافق بشود من باز درشور دوم پیشنهاد خودم را تقدیم خواهم کرد برای اینکه من عقیده دارم که باید این طلب بانک ملی ایران هرطور شده تصفیه شود وحالا این یک وسیله‌ای هست اگرهم یک عوایدی دیگری بوجود بیایدآقایان نمایندگا ن محترم خواهند دید که من از اشخاصی خواهم بود که پیشنهاد خواهم کرد از آن عواید هم بازبابت بدهی دولت ببانک ملی ایران سهمی بدهند که رفته رفته تصفیه شود وقسمت دیگری که در این باره بنده عرض داشتم این بود که البته درخود ماده مستتر است ولی این باید تصریح بشود دولت خالصجاتی رامی‌فروشد که الان مالک است، متصرف است. والا اگر یک مردمانی دراین مملکت باشند که درمحاکم صالحه، دادگاهها بادولت دعاوی دارند بهیچوجه ما نمی‌خواهیم بگوییم آن املاک رادولت بفروشد این قانون شامل حال آنها نخواهدبود. بنده قطع دارم که این موضوع موردتوجه جناب آقای وزیر دارایی قرارگیرد که املاکی که بطور قطع مال دولت است، درتصرف دولت است آن املاک رابتوانند بفروشند نه املاکی که درمحاکم صالحه، دردادگاهها مورد گفتگو است البته هروقتی که حکمی بحقانیت قطعی دولت صادر شد آنهاهم مشمول این قانون می‌شوند ولی حالا نمی‌توانید بفروشید (صحیح است) تاوقتی که نشده‌است دولت حق ندارد آنها راواگذار بکند (وزیردارایی- این نظر تأمین است) چون از مجموع این قانون که می‌بینیم منظور رفاه حال کشاورزان وبرزگران ایران است بنده می‌خواستم عرض کنم به جناب آقای وزیردارایی کاغذی از کردستان نوشته‌اند که از طرف وزارت دارایی امرشده‌است که زراعت توتون دربلوک اسفندآباد کردستان نشود درصورتی که بنده خودم از اشخاصی هستم که معتقدهستم که بهرقیمتی هست باید زراعت تریاک را ازاین مملکت برداریم (صحیح است) ووقتی زراعت تریاک رامنع کردیم بایدیک زراعتهای دیگر جانشین آن بکنیم الان دریک قسمتی از کردستان که آب وهوایش مستعد برای زراعت توتون هست وسالهای سال برزگران ایرانی از این محل استفاده می‌کنند بنده نمی‌دانم چه دلیلی دارد که مأمورین دارایی مزاحم زارعین می‌شوند ومن یقین دارم که خودجناب آقای وزیر دارایی هم... (وزیردارایی – دستور صادرشده جلوگیری نشود) خیلی تشکر می‌کنم از این نظر جنابعالی وبا اجازه خودتان با این فرمایشی که اینجا فرمودید تلگرافی می‌کنم به اهالی آنجا که جناب آقای وزیر دارایی دستور فرمودند که در بلوک اسفندآباد کشت توتون منع نخواهدشد خیلی هم تشکر می‌کنم.
نایب رئیس – آقای شوشتری موافق هستید؟
شوشتری – بنده مخالفم.
نایب رئیس – آقای دولتشاهی (گفته شد نیستند) آقای قاسم فولادوند موافق هستید؟
قاسم فولادوند – بنده مخالفم.
نایب رئیس – آقای برومند.
برومند - یک تذکری دارم.
نایب رئیس – پس مخالف هستید. بایستی یک موافق صحبت کند.
حاذقی – بنده موافقم واجازه هم خواسته‌ام.
نایب رئیس – بفرمایید.
حاذقی – عرض کنم که اتفآقا من با این ماده صد در صد موافق هستم و روز اولی هم که این لایحه مطرح شد عرض کردم که درآمد حاصله از فروش این املاک خالصه باید مستقیماً به نفع وام کشاورزان در خود بانک کشاورزی متمرکز شود و به تدریج به زارعین وفلاحین که احتیاج دارند مطابق مقررات بانک کشاورزی وام داده شود دلیلش هم این است که تاکنون قدمهای اساسی برای کمک بکشاورزان مملکت برداشته نشده (صحیح است) واین بانک کشاورزی هم سرمایه کافی ندارد وهرچه هم درهرموقع تذکرداده شده ترتیب اثرندارد وحتی درسال گذشته دولت قانونی راکه مجلس شورای ملی تصویب کرده بود که ۱۵ میلیون تومان بسرمایه بانک افزوده بکندندادندملاحظه بفرمائید این امر چقدرمایه تأسف است زارعین که طبقه مؤدی مالیات هستند واگر مالیاتی بدست بیاید برای دولت درنتیجه کار و زحمت و دسترنج زارعین است حداقل زندگی هم ندارند و من وقتی که نماینده محترم آقای صدری تذکردادند که دولت اضافات ۲۷ و ۲۸ و ۲۹ کارمندان رابدهد از ایشان تعجبی نکردم چون ایشان تازه واردند وروشن بقضایای بودجه‌ای مملکت نیستند اما وقتی که همکار محترم جناب آقای ملک مدنی تذکر فرمودند تعجب کردم که وقتی خزانه مملکت وضعش این است که همکارمحترم آقای اردلان فرمودند که دولت ما ۵۰۰ میلیون تومان بدهکاراست بانک ملی یعنی درحقیقت می‌شود گفت که به اندازه بودجه سالیانه مملکت دولت مامقروض است بازاصراربکنیم که چرا اضافات وترفیعات کارمندان دولت داده نشده (سالاربهزادی – آنها حقشان است) چه حقی من می‌گویم آن ملتی که باید این پول رابدهد دارد از بین می‌رود آقای محترم من هم به کارمنددولت احترام دارم، علاقه دارم دلم می‌سوزد که وضع زندگی کارمند بسیاربداست اجازه بفرمایید که عرض کنم وضع زندگی آن مؤدی بسیار بدتر است. ملت درزیر شکنجه مالیات داردخرد می‌شود ودولت بدهکاراست وآنوقت ما می‌نشینیم اینجا، اینجا آقایان محل مصلحت اندیشی مملکت، قوه عاقله مملکت است مانباید روی احساسات حرف بزنیم البته کارمندان دولت خیلی خوششان می‌آید که مابیاییم اینجا بگوییم که چرا اضافات رانمی دهید، چراترفیع نمی‌دهید ولی آقایان این مطابق مصلحت مملکت نیست جناب آقای وزیردارایی شاهدند همان روزاول که بیانیه اتحادیه کارمندان رسید من بضمیمه شرحی فوری فرستادم خدمتشان که خوبست نماینده اتحادیه کارمندان دولت رادعوت نمایید بهشان بفرماییدکه اضافات سال ۱۳۲۹ رامی‌دهیم (نایب رئیس - آقای حاذقی خارج از موضوع شدید) همین موضوع است اما راجع به سال ۲۷ و۲۸ چون درصندوق دولت پولی نیست که داده شود وبعلاوه خودنفس مرورزمان هم مجوز وموجب اینکه حتماً ترفیع بدهند نیست آقایان یادشان هست که درسابق سالها می‌گذشت ۶و ۷ سال که یکی عضو یک رتبه، بالامی‌رفت وحالا چطورشده‌است که باید درظرف ۸ سال تمام مأمورین را از رتبه یک ببریم به رتبه نه قرارشده‌است که کارمنددولت یک حقوق متوسطی بگیرد واین حقوق مستمر معیشت اوباشد ودائم باشد نه اینکه کاری کند که کشاورزان مملکت هم اعتراض کنند همانطوری که آقای ملک مدنی فرمودند مهم کارمندان دولت می‌خواهند اعتصاب بکنند یک روزهم تمام ملت خواهند گفت که ما حاضرنیستیم این مالیات رابدهیم واعتصاب خواهند کرد، نود درصد مالیاتی که می‌دهند همش صرف حقوق مستخدم دولت می‌شود باید اول کمک کنید بنیه اقتصادی ملت بالارود مالیات بیشتربدهد آنوقت بیایید به مستخدم دولت هم ده برابربیشترحقوق بدهید.
نایب رئیس – آقای عامری
عامری – عرض کنم نظر بنده این بود که تردیدی نیست که دولت با نهایت حسن نیت این قانون رابه مجلس آورده وبرحسب ئعهدی هم که دربرنامه داده بودند اصرارداشتند که تعهدات خودشان رابموقع ایفاکنند یکی از دلایل این هم بیانی بودکه آقای وزیردارایی اینجا کردند راجع به تقدیم بودجه چون گفتند وعده کرده بودیم که دراردیبهشت لایحه بودجه رابدهیم وچون یکشنبه تعطیل بود حالاتقدیم می‌کنیم این دلیل نهایت حسن نیت آنها است. اما یکقدری بنده روشن نیستم یک قدری این راسرسری می‌دانم بنظربنده خالصجات از منابع عمومی است ومافردفرد سهیم هستیم وبه اینصورت یکقدری برای بنده دشواراست درموقع رأی دادن چون دراین ماده می‌نویسید که بتدریج که می‌دهند ومی فروشند وجوه حاصله بسرمایه بانک افزوده می‌شود بنده بنظرم می‌رسد که این صحیبح نیست قبل از اینکه این فعل وانفعال انجام بشود بایست که میزان خالصجات، اراضی قابل زرع وکشت حدودش معین باشد قیمتهایش معین شود مشخصاتش کاملاً معلوم شود یک نسخه هم به مجلس شورای ملی بدهند بعد اگر بخواهند انتقال بدهند مجموع آن باید سرمایه اضافی بانک راتشکیل بدهد باید ببینیم وبدانیم که چند پارچه خالصه‌است چند هزارهکتاراراضی قابل کشت است چند هزارهکتاراراضی مزروعی است قیمت اینها چقدراست درکجا واقع شده آنوقت می‌توانیم ببانک کشاو. رزی بگوییم که این چند صد میلیون جزء سرمایه اضافی تواست هرسال درترازنامه‌ای که درآخرسال می‌دهد عملیاتش راگزارش می‌دهد یک ترازنامه خاصی هم نسبت به این پولها بدهد که چقدرش راواگذارکردیم، چقدرش رافروختیم عواید حاصله اش چقدراست البته جایش درست دراین ماده بود چون درماده اول ودوم وسوم بنده پیشنهاد ندادم این راپیشنهاد دادم که درکمیسیون مطرح شود آقایان هم انشاءالله موافقت بفرمایند وبعد که وزارت دارایی صورت جزء می‌دهدبنده تصور می‌کنم همانطوری که درابتدای ماده درنظر گرفته شده‌است برای وزارت دارایی میسرباشد که صورت املاک راقبل از پایان شهریور تنظیم بکند وتعیین بکند حدودش را، بهای هریک را اگر قیمت دارد اگر هم ندارد لااقل بوسیله یک اشخاص مقومی که مابدانیم هرقطعه قیمتش چقدراست وجمع کلش چقدراست یک سرمایه‌ای ببانک کشاورزی بدهیم که بعد اگرخواستند حسابش را بکنند بدانند چقدراست. پیشنهادی هم بنده تقدیم کردم دراین باره
قاسم فولادوند – بنده با این پیشنهاد مخالفم.
نایب رئیس – آقای نبوی موافقید بفرمایید.
نبوی – بیانی که جناب آقای عامری فرمودند بسیارموجب بطول کارخواهد شد اگربخواهید حالاتقویم کنید وتعیین حدودبکنید وقیمتش رامعین بکنید چند هزارممیز می‌خواهد با وضعی که ما درممیزی این مملکت دیده‌ایم نتیجه خوبی نخواهدداشت. باضافه این املاک ثبت شده‌است همانطورکه املاک افراد ثبت شده وزارت دارایی هم اینهاراثبت داده ودرثبت یک تقویم تقریبی شده ویک تحدید حدود تقریباً هم شده‌است وآن مشخصاتی که مورد نظر جناب آقای عامری است تعیین شده اگر امروز انجام اینکارامتوقف بکنیم به آن عملیات ۷ / ۸ سال طول خواهد کشید ونتیجه نخواهدداد وخلاف همان منظوریست که حضرتعالی دارید باضافه اگرآن نظری که حضرت عالی دارید که الان اینها اضافه بسرمایه بانک کشاورزی بشود این راهی که بیان فرمودید باید از طریق پیشنهاد تأمین کنید (عامری - پیشنهاد داده‌ام) پس تمنی می‌کنم که موافقت بفرمایند که این لایحه امروزتمام بشود چون یکی دوماده دیگر بیشترباقی نیست و آنها هم چیزی نیست که زیاد قابل بحث و صحبت باشد.
نایب رئیس – پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود. (بشرح زیرقرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود. نورالدین امامی. راجع بماده ۸ کفایت مذاکرات می‌کنم. نبوی.
نایب رئیس – آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی – آقای نبوی توضیح خواهندداد.
نبوی – عرض کردم این صحبتهادرماده شده و منظور آقایان هم از طریق پیشنهاد تأمین خواهد شد تمنی می‌کنم هر نظری آقایان دارند بصورت پیشنهاد تقدیم کنند تمام این نظرها در کمیسیون موردتوجه خواهد شد و حالا در کلیات هرچه بحث بشود منظورآقایان حاصل نخواهدشد این است که استدعا می‌کنم موافقت بفرمایند به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود.
نایب رئیس – آقای قاسم فولادوند.
قاسم فولادوند – بنده مخالفم با این پیشنهاد و در جلسه قبل عرض کردم که دراینکارهاعجله زیاد لازم نیست و در اطراف این مواد هر قدر بیشتر بحث شود شاید یک چیزی براطلاع آقایان اضافه شود و یک نظریاتی که نتیجه هم بنفع باشد. دراین ماده هم معتقدم قانون همیشه روی حسن نیت نوشته شود وشاید دولت هم دراجرای آن حسن نیت داشته ولی مع التأسف وقتی که بعمل رسیدیم نتیجه برعکس است اصولاً بایددید که بانک کشاورزی چه عمل مهمی تابحال برای این مملکت کرده‌است ومی خواهم بگویم از تأسیس بانک کشاورزی از اول تابحال عمل مهمی برای این مملکت نکرده‌است رعیتی که باید انتفاع ببرد آیا به اوکمک کرده ابداً هیچ (شوشتری – خاصه وخرجی) خاصه وخرجیبه یک عده پول داده‌اند یارفته‌اند بناساخته‌اند ویاملک خریدند ولی یک شاهی برعیت وخرده مالک نداده انده پیشنهادی کرده‌ام و به مقام ریاست تقدیم کرده‌ام و حالا به جناب آقای وزیر دارایی عرض می‌کنم و به دولت عرض می‌کنم بجای اینکه بسرمایه بانک کشاورزی اضافه بکنید بیاییدوجوه حاصله از فروش این ممالک را صرف خودرعایابکنید وجانشان راحفظ بکیند تمام کارها را اختصاص داده‌اید به تهران وبمستخدمین دولت ولی یک قدم تاکنون برای رعایای این دهات وقراء وقصبات وبخشها برداشته نشده (صحیح است) بیایید پول این املاک رابیاورید اول جان این افراد را ازامراض حفظ کنید، الان در بخشهای این مملکت مریضخانه نیست، طبیب نیست، دوا نیست، غذا نیست، هچ چیز نیست بفرماییید اول روح اینها رادرست کنید، بدنشان رادرست کنید تا آنها بتواند رعیتی بکنند تابتوانند قرض کنند این پولی راکه از فروش املاک درست می‌شود وجه زیادی است درازای این بمحلها ونقاطی که مریضخانه ندارند درآنجا مریضخانه بسازید وجان مردم راحفظ کنید بنده مثال می‌زنم سه بخش دارد بروجرد و انتخابیه بنده سیلاخورسفلی، سیلاخورعلیا، جاپلق وبربرود درتمام این بخشها یک مریضخانه ندارد سیصد هزارنفرجمعیت دارد دوسه مرتبه دیگر هم بنده عرض کردم یک طبیب داشته درمرکز بخش آنهم آوردند برای نظا م وظیفه سیصد هزارنفرازمردم طبیب ندارند چند دفعه هم که عرض کردم کسی رانفرستاده‌اند آنجا، آنجا تنها نیست تمام این مملکت، این پول را بیایید آقا جان مردم راحفظ کنید شاید چندین میلیون تومان از فروش این املاک تحصیل شود در هریک از بخشها یک مریضخانه تأسیس کنید این بود عرض بنده.
نایب رئیس – رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات درماده ۸ آقایان موافقین قیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهادات قرائت می‌شود. به شرح ذیل قرائت شد ماده ۸
مقام ریاست معظم مجلس - پیشنهاد می‌کنم صدی ۵۰ درقیمت فروش املاک خالصه بمصرف تهیه وسائل کودهای شیمیایی بشود. ابوالفتح دولتشاهی
مقام ریاست مجلس شورای ملی – اصلاح ماده ۸ چون یکی از مشکلات زراعتی این کشورفقدان کود به اندازه کافی می‌باشد پیشنهاد می‌کنم، صدی ۵۰ از فروش املاک بمصرف تهیه وسائل کودهای مصنوعی بشود. ابوالفتح دولتشاهی ۲۱ /۲ /۲۹
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم که ماده ۸ بطریق زیر اصلا ح شود. وجوه حاصله از فروش کلیه املاک و اراضی خالصه که طبق مقررات این قانون فروخته می‌شود برسرمایه بانک کشاورزی اضافه شود فقیه‌زاده پیشنهاد مربوط بماده ۸ درتبصره ۳ عبارت (و دانشگاه) پس از عبارت (وزارت کشاورزی) اضافه شود دکتر مجتهدی ۱۲/ ۲/ ۲۹ پیشنهاد نسبت به ماده ۸.
پیشنهاد می‌کنم ماده ۸ بشرح زیرتغییریابد:
ماده ۸ – نصف وجوه حاصله از فروش کلیه املاک واراضی خالصه که طبق مقررات این قانون فروخته می‌شود بابت بدهی دولت ببانک ملی ایران پرداخت شده ونصف دیگر آن بعنوان سرمایه به بانک کشاورزی داده می‌شود. اردلان
پیشنهاد می‌کنم ماده ۸ بطریق ذیل اصلاح شود وزارت دارایی مکلف است فهرست کافی از املاک مزروعی واراضی قابل کشت واراضی خالصه‌ای را که باید به بانک کشاورزی منتقل شود تنظیم نموده قبل از پایان شهریور ۱۳۲۹ حدود و میزان اراضی مزبور و بهای هریک از آنها را با مشخصات کامل تهیه نموده طبق صورت تحویل به بانک کشاورزی دهد و نسخه‌ای از آن را برای اطلاع به مجلس شورای ملی بفرستد. جمع بهای اراضی واملاک مزبور جزو اضافه سرمایه بانک کشاورزی محسوب می‌شود وبانک مکلف است همه ساله درموقع تنظیم بیلان سالیانه به بیلان مخصوص از انتقال وفروش اراضی مزبوره و وجوه حاصله از آن ترتیب داده این رامنتشر ودر دسترس عموم بگذارند. جوادعامری ماده ۸
پیشنهاد می‌کنم وجوه حاصل از فروش این املاک را اختصاص به بهداشت رعایا وساختن مریضخانه دربخشهایی که مریضخانه نیست بدهند. قاسم فولاد وند
ریاست محترم مجلس شورای ملی - اینجانب پیشنهاد می‌کنم تبصره ۳ ماده ۸ بطریق ذیل اصلاح شود:
تبصره ۳ – اراضی واملاکی که مورد حاجت وزارت کشاورزی برای تهیه بذر و مزرعه نمونه شد همچنین دهاتی که برای تمرینات دانشجویان دانشکده کشاورزی مورداحتیاج دانشگاه باشد بموجب تصویب نامه هیئت وزیران واگذار خواهد شد اللهیارصالح ماده ۸
ریاست محترم مجلس شورای ملی – اینجانب محمود نریمان پیشنهاد می‌کنم تبصره (۱) ماده (۸) طوری تکمیل شود که اگراملاکی باشد که برای احتیاجات دولتی مورد ضرورت بوده و هنوز بهایی بمالکین داده نشده باشد پس از رسیدگی ومالکیت افراد وضعیت دعاوی آنها در دادگاه مربوطه وذیصلاحیت ترتیب تعویض اینگونه املاک با املاک خالصه از طرف وزارت دارایی داده شود. محمود نریمان.
- قرائت گزارش عملیات یک ماهه کمیسیون عرایض
ویرایش۶ – قرائت گزارش عملیات یک ماهه کمیسیون عرایض
نایب رئیس – پیشنهادات به کمیسیون ارجاع می‌شود – گزارش از کمیسیون عرایض رسیده که به اطلاع آقایان می‌رسد.(بشرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی – اولین کمیسیون عرایض دردوره ۱۶ به تاریخ ۱۶ /۱۲ /۲۸ از آقایان ذیل:
- -حاذقی
- – گودرزی
- – موسوی
- – حکیمی
- – ناصر ذوالفقاری
- – شوشتری (که استعفادادند)
تشکیل و پس از انتخاب هیئت رئیسه خود با رجوع بصورت مذاکرات و تصمیمات کمیسونهای دوره قبل نسبت بزیادبودن عرایض مردم و لزوم تسریع درجریان امورمخصوصاً رفع انتظار دادخواهان با همکاری آقای عنقا رئیس اداره دبیرخانه که دراین مورد سابقه ممتد و احاطه کامل دارند تصمیم‌ها سریع اتخاذ شده علاوه بر انجام کارهای عادی درضمن ۶ جلسه قریب ۲۱۹۰ عرضحال و شکایات مختلفه که قسمت بیشتری ازبیکاری و ناداری است به وزارتخانه‌های مربوطه با امضای نیابت ریاست ارجاع وجوابهای رسیده بمتظلمین ابلاغ گردیده‌است و نیز چند برگه اعلام جرم از دوره ۱۵ موجود بوده که یکی از آنها اعلام جرم آقای عبدالغدیر آزاد علیه جناب آقای احمد قوام نخست وزیر اسبق بوده که کمیسیون گذشته گزارش آنرا مشعر بغیر قابل تعقیب بودن موضوع تهیه کرده ولی مصادف باخاتمه آن دوره شده بود که چند روز قبل عین آن به عرض مجلس رسیده بعلاوه اعلام جرم آقای دکتربقایی علیه جناب آقای ساعد نخست وزیر سابق (در دوره ۱۵) واعلام جرم آقای آزاد علیه جناب آقای گلشائیان وزیر سابق دارایی (دردوره ۱۵) و همچنین اعلام جرم آقای اسلامی در این دوره علیه جناب آقای ساعد چون مدارک و اسناد مربوطه به اتهام را ضمیمه نداشت و انجام وظیفه کمیسیون عرایض موقوف به مطالعه مدارک بوده لذا به مقام محترم ریاست مجلس کتباً از طرف کمیسیون یاد آوری شده‌است که مطابق ماده سوم قانون محاکمه وزرا (که مقررات اعلام جرم را به انضمام اسناد و مدارک به کمیسیون عرایض بفرستند) دستور فرمایند فعلاً نسبت به اعلام جرمهای مذکوره وسپس اگر اعلام جرمی بشود طبق مدلول ماده سوم قانون مزبور اعلام جرم را با مدارک و اسناد به کمیسیون بفرستند که در ظرف ۱۵ روز ضرب‌العجل قانونی رسیدگی و تقدیم گزارش مقدور باشد و به تعویق نیفتد مخبرکمیسیون عرایض - ابوالفضل حاذقی
آزاد – بنده مختصر عرضی داشتم
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
ویرایش۷ – تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
نایب رئیس – راجع به گزارش بحث نمی‌توان کرد با موافقت آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه ساعت هشت و نیم صبح دستور بقیه لایحه فروش خالصجات.
بیست دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم شد.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – جواد گنجة