مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۴۹
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۵۸۴
روزنامه یومیه - مدیر: سیدمحمد هاشمی
۱شنبه ۸ امرداد ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۴۹
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۴۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یک‌شنبه یکم امرداد ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت‌مجلس ۲۵ و ۲۷ تیر
- ۲- اخذ رای نسبت به لایحه یک دوازدهم تیر ماه و تصویب آن
- ۳- اخذ رای نسبت به اعتبارات ساختمانی و راهسازی ۱۳۲۹ و تصویب آن
- ۴- اعلام وسول طرح مجلس سنا راجع به استخدام ده نفر تندنویس و تصویب دو فوریت آن
- ۵- قرائت استیضاح آقای مکی از آقای وزیر دادگستری
- ۶- بیانات آقای رفیع دایر به کافی بودن توضیحات آقای کفیل وزارت امور خارجه نسبت به سوال چند نفر آقایان نمایندگان
- ۷- تصویب نمایندگی آقای معین‌زاده از رفسنجان
- ۸- بیانات آقای دکتر مصدق به استناد ماده ۹۰ آیین‌نامه
- ۹- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای دکتر نصر وزیر دارایی و تصویب فوریت لایحه دو دوازدهم بودجه کل کشور بابت ماه‌های امرداد و شهریور ۱۳۲۹
- ۱۰- نقدیم سه فقره لایحه به وسیله آقای دکتر صالح وزیر بهداری و طرح و تصویب یک فوریت لایحه داروهای اختصاصی
- ۱۱- تصویب دو فوریت لایحه راجه به تعرفه گمرکی
- ۱۲- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر جنگ
- ۱۳- تصویب دو فوریت لایحه معافیت چند قلم دارو از حقوق گمرکی
- ۱۴ - مذاکرات در طرح پیشنهادی آقایان نمایندگان راجع به امور اقتصادی
- ۱۵ - طرج گزارش کمیسیون کشور راجع به اختیارات شهرستانها
- ۱۶ - موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دوساعت و بیست دقیقه قبل ازظهر بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
- تصویب صورت‌مجلس ۲۵ و ۲۷ تیر
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - صورت غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
غائبین با اجازه – آقایان: صفوی – مکرم – اورنگ – منصف – نصرتیان – امینی – اسکندری – محسن طاهری- حاذقی – دکتر راجی – طباطبائی – خسرو قشقائی
غائبین بی اجازه – آقایان: ابریشمکار – حسن اکبر- دکترسیدامامی – بهزادی – صدرمیرحسینی – معین‌زاده
دیرآمدگان با اجازه – آقایان: حسن نبوی ۲ ساعت – اسلامی ۲ ساعت. دکتر بقائی وسط جلسه یکساعت
رئیس - نسبت بصورت مجلس دوجلسه قبل نظری نیست؟ آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر - بنده راجع به این صورت مجلس عرضی ندارم ولی راجع به این تابلوئی که گذاشته‌اند یک عرضی داشتم راجع به این تابلو دوباره اختیاردادند بولایات اینجا قبلاً یک تابلوئی گذاشته بودند اسم نویسی شده بود بنده نمی‌دانم چرا این تابلو راعوض کرده اند اگرلایحه طبع وتوزیع نشده بود چرا گذاشته‌اند واگرشده بود چرا عوض کردند چون بنده اینجا نوبتم پایین آمده خواستم عرض کنم که در تابلو گذاشتن ترتیبی رعایت بشود که تقدم وتأخر پیدا نشود
اردلان - بنده یک تذکر نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - بفرمایید
اردلان- عرض کنم که مطابق نظامنامه اعضا هیئت رئیسه نمی‌توانند عضو کمیسیون محاسبات باشند جناب آقای فولادوند چون عضو کمیسیون محاسبات بودند وحالابرای هیئت رئیسه انتخاب شده‌است استدعا میکنم بجای ایشان شخص دیگری که رأی داشته تعیین بفرمایید که کمیسیون محاسبات تشکیل شود مرخصی‌های آقایانی که معطل مانده تکلیفش معین شود.
رئیس- بسیارخوب آقای کشاورز صدر راجع بتابلو نویسی لایحه مطالبی فرمودند روزپنجشنبه عده زیادی از آقایان اظهارکردند که گزارش کمیسیون شب چهارشنبه بمارسیده و توزیع شده بود که ورقه گذاشته شد (مکی – اینطورنبود) روز پنجشنبه جلسه تشکیل نشد ولی آن روزبعضی ازآقایان اظهارفرمودند گزارش بما نرسیده وبیست وچهار ساعت قبل توزیع نشده این بود که ورقه دیگری گذارده شد حالا اگرآقایان همه تصدیق دارند که ۲۴ ساعت قبل ازروز پنجشنبه بآقایان رسیده که طرح شود (مکی – اگررسیده بود که می‌آمدیم اسم می‌نوشتیم) این دلیل نمی‌شود چون هرلایحه ایکه جزء دستورباشد یانباشد اینجا یک تابلوئی برای اسم نویسی نصب می‌کنند اگربه آقایان رسیده باشد همان ورقه اولی صحیح است والا ازاین قسمت دوم استفاده می‌شود (نورالدین امامی –نرسیده بود) (چند نفر ازنمایندگان – رسیده بود) (مکی – اجازه بدهید بنده توضیح بدهم) بفرمایید
مکی – تا کنون سابقه این بود که اداره قوانین مجلس وقتی یک لایحه‌ای از کمیسیون خارج می‌شد بصورت طبع وتوزیع درمی آید بمحض اینکه طبع و توزیع می‌شد اداره قوانین فوراً تابلو برای نام نویسی می‌گذاشت اگرمقام ریاست می‌خواهند اینطور استدلال بکنند که درجلسه قبل باید اعلام شده باشد جلسه پنجشنبه هم چون جلسه خصوصی بود جلسه‌ای نبوده که لایحه اعلام شده باشد بنابراین همان ورقه اولی صحیح است این حرفها فقط برای ازبین بردن حق اقلیت است وبرخلاف سیرقانونی است ومی خواهند زبان اقلیت راببندند
رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- سابقه این بود که وقتی از طرف هیئت رئیسه تابلو گذاشته می‌شد واشخاص اسم نویسی می‌کردند آن تابلوئی که اسم نویسی شده بود معتبرشناخته می‌شد بنده خواستم اینجا به آقای رئیس عرض کرده باشم البته خودشان هم مسبوقند دلیلش هم این است که وقتی تابلو گذاشته شد اگرجلسه هم نشد آن ورقه باید به اعتبار خودش باقی باشد
رئیس- اداهر قوانین هم می‌گوید که طبع و توزیع شده و تابلو هم گذاشته شد برای ثبت نام بنابراین آن اشخاصی که اول ثبت نام کرده بودند صحبت می‌کنند بعداً نوبت آقایان دیگرمی‌رسد (صحیح است) نظری بصورت جلسه نیست؟ آقای اردلان
اردلان- راجع به این اسم نویسی بنده می‌خواستم عرض بکنم که جبهه محترم ملی یکیشان موافق نوشته و یکیشان هم مخالف نوشته این را بنده می‌خواستم استدعا کنم توضیح بفرمایند
رئیس- این را نمی‌شود گفت چرا عقیده یک نماینده‌ای اینطور است (مکی – ممکن است ایشان موافق باشند و دیگری مخالف) نسبت بصورت مجلس‌ها دیگر نظری نیست (گفته شد خیر) صورت مجلس دوجلسه پیش تصویب شد – آقای صفائی
صفائی – بنده بصورت مجلس عرضی ندارم ولی راجع به آن تابلو عرض دارم برای اینکه آقای دکتر معظمی فرمودند که طبع و نشر نشده وببنده که یکی از نمایندگان هستم قبل از ۲۴ ساعت نرسیده و آقای دکترمعظمی که جلسه را اداره می‌کردند تذکردادند این موضوع را
رئیس - چند نفر ازآقایان امروز تقاضای نطق قبل ازدستور کرده‌اند این می‌ماند برای آخرجلسه
مکی- نوبت جلسه قبل محفوظ است قبادیان - چون یکی از سه نفری که بعنوان قبل ازدستور می‌خواهند صحبت کنند بنده هستم اجازه بفرمایید برای نطق قبل ازدستور زاد وقت مجلس رانمی گیرم
- اخذ رای نسبت به لایحه یک دوازدهم تیر ماه و تصویب آن
ویرایش۲- اخذ رأی نسبت بلایحه یک دوازدهم تیرماه وتصویب آن
رئیس - الان حقوق ادارات پرداخت نشده این یک مطلب فوری است از مجلس سنا رسیده کارهای لازم تری داریم بعد هم نطق قبل از دستور می‌شود لایحه یکدوازدهم قرائت می‌شود.
ریاست محترم مجلس شورای ملی – لایحه اجازه پرداخت یکدوازدهم حقوق وهزینه کل کشور در تیرماه ۱۳۲۹ که برای اظهار نظر به مجلس سنا ار سال شده بود در جلسه روز چهار شنبه ۲۸ – ۴- ۲۹ بموجب ماده ۳ آیین‌نامه مشترک فوریت آن اعلام شده وجزء دستور جلسه روز شنبه ۳۱- ۴- ۲۹ قرار گرفت در جلسه مزبور پس تز مذاکراتی که در اطراف آن بعمل آمد نظر موافق اظهار شد وعیناً به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس - باید با ورقه رأی گرفته شود دیگر مذاکره وبحثی ندارد (اخذ رأی در محل نطق بعمل آمده واسامی آقایان ذیل برای اخذ رأی اعلام شد) آقایان: فرهودی – صدری – اردلان – مجتهدی – دکتر مجتهدی – آشتیانی‌زاده – جمال امامی - کشاورز صدر – دکتر هدایتی – دکتر معظمی – جواد مسعودی – قاسم فولادوند – دکتر طبا – ابوالحسن حکیمی – پالیزی – شوشتری – نصرتیان – محمودی – وهاب‌زاده – پناهی – سرتیپ‌زاده – امامی اهری –گنجه – مکی – دکتر مصدق – دکتر شایگان – دکتر بقائی – عبدالقدیر آزاد- دکتر نبوی – عماد تربتی – شکرائی – بوداغیان – مهدی ارباب – گنابادی – نبوی – سلطان العلما – ابتهاج – اسلامی – گودرزی- دکتر جلالی – بهبهانی – ملک مدنی – دولتشاهی – افشار – حمیدیه – نریمان – صالح – حائریزاده – ناظرزاده – مکرم – تیمورتاش – مهدوی – افشار صادقی – موسوی – آصف – فقیه‌زاده – صاحب جمع – قرشی – بزرگ نیا – نورالدین امامی – قبادیان – صفائی – دکتر کاسمی – ظفری – غضنفری – گر گانی – امیری قراگوزلو – دکتر علوی – عرب شیبانی – رضوی – رفیع – بهادری – عامری – مخبرفرهمند – دکتر طاهری – دولت آبادی – معین‌زاده – نا صر ذوالفقاری – مرتضی حکمت – ارباب – گیو – کوراوغلی – معدل – دهقان – دکتر برال – فرامرزی – کهبد – غلامرضا فولادوند – صدرزاده – اقبال – ثقه الاسلامی – قشقائی – (شماره آراء بعمل آمد ونتیجه بقرار زیر اعلام گردید)
رئیس - از ۹۳ نفر عده حاضر یکدوازدهم باکثریت ۷۸ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین –آقایان: دکتر علوی – گرگانی – قرا گوزلو – پالیزی – ثقه الاسلامی – مسعودی – پناهی – اقبال – معین‌زاده – کوراوغلی – دولت آبادی – دهقان – مرتضی حکمت – ملک مدنی – ذوالفقاری – شوشتری – رضوی – مخبر فرهمند – محمودی – دکتر طبا – جمال امامی – گیو – دکتر مجتهدی – عرب شیبانی – حکیمی – قاسم فولادوند – سرتیپ‌زاده – عماد تربتی – بوداغیان – دکتر نبوی – مهدی ارباب – دکتر برال – شکرائی – سلطان العلماء حسن نبوی – موسی گودرزی – ابتهاج – گنابادی – وهاب‌زاده – دکتر جلالی – دکتر کاسمی – سید علی بهبهانی – اردلان – دکتر هدایتی – افشار- مجتهدی – بهادری – دولتشاهی- غلامرضا فولادوند – معدل – کهبد- صدرزاده- فرامرزی- نصرتیان – خسرو قشقائی- امامی اهری- افشارصادقی- محمد قرشی- بزرگ نیا- حمیدیه – مجید موسوی- عامری – دکترطاهری- عباسی- تیمورتاش – صاح جمع – قبادیان – صفائی- سعید مهدوی- آصف- حسن مکرم – گنجه- ظفری- فقیه‌زاده – غضنفری- نورالدین امامی – ناظرزاده برگ سفید علامت امتناع – چهارورقه
- اخذ رأی نسبت به لایحه اعتبارات راه سازی و ساختمانی ۱۳۲۹ و تصویب آن
ویرایش۳- اخذ رأی نسبت به لایحه اعتبارات راه سازی و ساختمانی ۱۳۲۹ و تصویب آن
رئیس - یک طرح قانونی که راجع براه سازی رفته بود به مجلس سنا آنهم مورد موافقت واقع شده باستثنای دو تبصره آنکه غیر مالی تشخیص داده‌اند (دکتر جلالی – مثل اینکه تعمدی دارند) تبصره‌هایش یکی راههای اسفالته که از شهرها می‌گذرد و یکی هم راه ترانزیتی که از محل برنامه ساخته می‌شود
اینها را گفته‌اند که باید لایحه مستقل باینجا بیاید حالا این طرح قرائت می‌شود ریاست محترم مجلس شورای ملی – طرح قانونی مربوط به تصویب ۳۶۵ میلیون ریال اعتبارات ساختمانی وراه سازی مندرجه دئر بودجه سال ۱۳۲۹ کل کشور که برای اظهار نظر به مجلس سنا ارسال شده بود درجلسه روز چهارشنبه ۲۸ تیر(۲۹/۴/۲۸) فوریت آن اعلام شد وجزء دستورروزشنبه ۲۹/۴/۳۱ گذارده شد درجلسه مزبور پس از بحث مفصل نسبت بماده واحده یاستثنا عبارت (طبق برنامه هائیکه به تصویب کمیسیون بودجه می‌رسد) درقسمت آخر آن نظر موافق اظهارشد وبه تصویب رسیده راجع به این عبارت در اصل ماده ودو تبصره الحاقی بماده واحده چنین تشخیص داده شد که چون مفاد آنها غیر مالی است لازم است پس از انجام تشریفات آنها غیر مالی است لازم است پس از انجام تشریفات قانونی در مجلس شورای ملی وتصویب آن فوراً به مجلس سنا ارسال شود که دراین صورت بدیهی است مجلس سنا در اولین فرصت (وشاید در صورت لزوم در یک جلسه فوق العاده) آن قسمت را نیز مطرح ومورد رأی قرار خواهنددادمنضماً رونوشت ماده واحده که به تصویب مجلس سنا رسیده‌است ارسال می‌گردد.
رئیس مجلس سنا – سید حسن تقی‌زاده طرح قانونی مربوط به تصویب ۳۶۵ میلیون ریال اعتبارات ساختمانی وراهسازی پیش بینی شده دربودجه سال ۱۳۲۹ کل کشور ماده واحده برای جلوگیری ازگذشتن فصل مساعد راهسازی واجرای کارهای ساختمانی بودجه ساختمانی وراهسازی بمبالغی که دربودجه کل کشورپیشنهاد شده‌است تصویب ودر اختیار وزارتخانه‌های مربوطه گذارده شود که با رعایت تبصره ازقانون اجازه استفاده ازاعتبارات ساختمانی وراههای باقیمانده ازسال ۱۳۲۸ درسال ۱۳۲۹ بمصرف برساند
رئیس - رأی گرفته می‌شود (ملک مدنی – بنده عرضی داشتم) بفرمایید
ملک مدنی – این جمله‌ای که مجلس سنا در لایحه ارسالی فرستاده‌اند که طبق برنامه‌هائی که به تصویب کمیسیون بودجه می‌رسد حذف کرده‌اند و مطالبی هم غیر مالی تشخیص داده‌اند که باید به آنجا هم ارجاع شود بنظر من صحیح نیست (صحیح است) کمیسیون بودجه کمیسیون خود مختاری است که همیشه بودجه‌های تفصیلی وزارتخانه هارامجلس اجازه میداده و تصویب میکرده و این ابداً ارتباطی به مجلس سنا ندارد بنده اینجا ناچارم برای حفظ حقوق مجلس شورای ملی این عقیده‌ام راعرض کنم این جمله نباید ازاین لایحه حذف شود مجلس سنا فقط جنبه مشورتی دارد و این را ازآن جمله ازمسائل مشورتی که ما فرستادیم
رئیس - محتاج به این تذکر نبود ما رأی می‌گیرم ملک مدنی – خواستم عرض کنم واین تذکر رابعرضتان برسانم که توجه بفرمایید باید همان لایحه اول به تصویب برسد جناب آقای رئیس باید اعلام کنید که بهمان لایحه اول رأی گرفته می‌شود این لایحه مالی است وازمختصات مجلس است ما نباید بگذاریم حق مجلس شورای ملی هیچوقت تضییع بشود (احسنت) حقوقی که مال ما است وکلای آینده اگرمنافعی ازآنها تضییع گردید خواهند امد اینجا وبما نظربد نگاه خواهند کرد ما بالاخره باید حفظ حقوق مجلس شورای ملی رابکنیم واگریک موافقتی کردیم بامجلس سنا برای احترامی است که برای آنها قائلیم بنده خودم یکی ازاشخاصی بودم که خاطرآقایان هم هست که گفتم باید تفاهم بین مجلسین باشد و. تفاهم داشتن معنی اش این نیست که ما حق مجل را بخواهیم ازدست بدهیم (صحیح است)
رئیس – بادوتبصره رأی گرفت همی‌شود آقایانی که موافقند ورقه سفید می‌دهند
کشاورز صدر- دو کلمه هم بگذارید ما حرف بزنیم راجع به این تبصره تبصره‌ها بنظر بنده صحیح است این نظر آنها حسابی است باید قبول بکنیم البته بانظرمشورتی آنها اگر یک مشورت حسابی دارند ما می‌پذیریم نظر مجلس سنا ودراینجا درست است خوب است رأی نگیرید باتیصره‌ها دکترجلالی – جناب آقای رئیس رأی باتبصره می‌گیرید یاخیر؟
رئیس- رأی گرفته می‌شود ودومرتبه به مجلس ین افرستاده می‌شود (اخذ رأی درمحل نطق بعمل آمد واسامی آقایان بشرح زیر اعلام شد)
آقایان: حسین مکی – عماد تربتی – فرهودی – صدری – اردلان مجتهدی – آشتیانی‌زاده – دکترنبوی – دکترهدایتی – دکترمعظمی – دکترطبا – فولادوند – جواد مسعودی- حکیمی – محمد ذوالفقاری – کشاورز صدر- قبادیان – نصرتیان – وهاب‌زاده – پناهی- گنجه- ثقه الاسلامی- پالیزی- دکترمجتهدی- دکترمصدق- دکترشایگان- دکتربقائی- بهادری- سالارسنندجی- بوداغیان – خزیمه علم- نبوی- سلطا ن ا لعلماء – پیراسته – ابتهاج – اسلامی- گودرزی- دکترجلالی- ملک مدنی – شوشتری- دولتشاهی- بهبهانی- افشار- حمیدیه – محمودی – نریمان- صالح- حائریزاده – ناظرزاده – تیمورتاش- مکرم – سعید مهدوی – افشار – حمیدیه – محمودی – نریمان – صالح – حائریزاده – ناظرزاده – تیمورتاش – مکرم – سعید مهدوی – افشار صادقی – موسوی – عباسی – آصف – صاحب جمع – قرشی- بزرگ نیا- صفائی- دکتر کاسمی- ظفری- گرگانی- امیری- دکترعلوی- غرب شیبانی- جمال امامی- شکرائی- کهبد – عامری- مخبرفرهمند – فیه‌زاده – دکترطاهری- فرامرزی- دولت ابادی- قهرمان- معین‌زاده –دکترکیان- خاکباز- مرتضی حکمت – عزیز زنگنه- غضنفری- خسرو قشقائی- ارباب گیو – کوراوغلی- معدل- دهقان- ناصر ذوالفقاری- دکتربرال – مهدی ارباب – صدرزاده- اقبال- فولادوند- امامی اهری- امیرافشاری – سرتیپ‌زاده
رئیس - عده حاضر ۹۹ نفر باکثریت ۸۵ رأی طرح قانونی راجع باعتبار راهسازی باتیصره‌ها تصویب شد
اسامی موافقین - آقایان: سرتیپ‌زاده – علی بهبهانی- دکتربرال – دکترکاسمی- دکترهدایتی عزیز اعظم زنگنه – ابوالحسن حکیمی – جواد گنجه – نصرتیان – بهادری- ثقه الاسلامی- دکترطبا- جواد مسعودی- پناهی- قبادیان – وهاب‌زاده – ناصر صدری- قاسم فولادوند – خزیمه علم – عبدالحسین مجتهدی- صاحب جمع – نبوی- پیراسته – سلطان العلماء – ابتهاج – گودرزی- دولتشاهی- محمد ذوالفقاری- پالیزی- دکترنبوی- عماد تربتی- سنندجی- افشار- دکترمجتهدی- بوداغیان – دکترجلالی- شوشتری- ملک مدنی- محمودی- تیمورتاش- افشارصادقی- ناظرزاده- معین‌زاده- سعید مهدوی- گرگانی- ظفری- عامری- ابوالحسن رضوی- دکترعلوی صفائی- عرب شیبانی – جمال امامی- عباسی- آصف- حسن مکرم – قراگوزلو- مخبرفرهمند- موسوی- علی بزرگ نیا – نورالدین امامی- فقیه‌زاده – قهرمان – شکرائی- غضنفری- دکترطاهری- دکترکیان- امیرافشار- کوراوغلی- رستم گیو- دولت آبادی- کهبد- اقبال- مهدی ارباب- خاکباز- ناصرذوالفقاری- علیمحمد دهقان – مرتضی حکمت- خسرو قشقائی- فرامرزی- غلامرضا فولادوند- صدرزاده- معدل- امامی اهری- قرشی- حمیدیه ورقه سفید علامت امتناع – چهاربرگ
- اعلام وصول طرح مجلس سنا راجع به استخدام ده نفر تندنویس و تصویب دو فوریت آن
ویرایش۴- اعلام وصول طرح مجلس سنا راجع به استخدام ده نفر تندنویس و تصویب دو فوریت آن
رئیس - یک چیز دیگری هم ازمجلس سنا رسیده که قرائت می‌شود وبعد وارد کارها می‌شویم
ریاست محترم مجلس شورای ملی- طرح قانونی مربوط باستخدام ده نفر تند نویس که بقید دو فوریت در جلسه روزچهارشنبه ۲۸-۴-۱۳۲۹تقدیم مجلس سنا شد پس از تصویب دو فوریت آن جزء دستور مذکور به تصویب رسیدکه اینک رو نوشت آن برای تصویب مجلس شورای ملی ارسال می‌شود:
ماده واحده – بکارپردازی مجلس سنا اجازه داده می‌شود که بحکم مسابقه تا ده نفر از بین کسانی که داوطلب برای تند نویسی مجلس سنا باشند انتخاب نماید.
رئیس – چون احتیاج بده نفر تند نویس مجلس سنا داشته یک طرحی باقید دوفوریت داده‌اند واگرفوریت آن مورد تصویب قراربگیرد برای طبع فرستاده می‌شود وبعد از نشر بحث می‌شود حالا دوفوریت آن مطرح است. آقای کشاورز صدر کشاورز صدر- بنده با دوفوریت آن مخالفت نمی‌کنم ولی یک تذکری داشتم بنده می‌خواستم عرض کنم که مجلس سنا یک هیئت برای رسیدگی بکار برنامه معین کرده این علی الاصول باید ازطریق قانون باشد قانون وقتی رسمیت پیدا می‌کند در هردومجلس تصویب شود (صحیح است) ما کمال علاقه راداریم که بکار برنامه رسیدگی شود ولی بصورت قانونی خوب است تذکر بفرمایید که آقایان این قسمت رارعایت بفرمایند
رئیس - این عادت شده که هرکاری رامخلوط بکار دیگری می‌کنند عرض کنم ازطرف مجلس شورای ملی نظاری برای برنامه معین شده و باید گزارششان رامجلس بخواهد آنها هم یک اقدامی اگر کرده‌اند معلوم نیست که ما بخواهیم تبعیت کنیم. آقای دکترمعظمی
دکترمعظمی – گمان میکنم مطابق موافقتی که بین مجلسین شده لوایحی که درهریک ازمجلسین بفوریت آن رأی داده شد مجلس دیگر نیز آنرا فوری تلقی خواهد نمود بنابراین محتاج رأی نیست امربفرمایید برای طبع وتوزیع بفرستند (رئیس- باید رأی گرفته شود) (شوشتری- نه قربان درآن کمیسیون اینطور نظرداده شده)
رئیس- باید رأی گرفته شود بفوریت اول طرح سنا رأی گرفته می‌شود بدون رأی نمی‌شود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است مخالفتی نیست؟ (گفته شد خیر) رأی گرفته می‌شود بفوریت دوم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (جمعی قیام نمودند) فوریت دوم هم تصویب شد برای طبع و توزیع فرستاده می‌شود
- قرائت استیضاح آقای مکی از آقای وزیر دادگستری
ویرایش۵- قرائت استیضاح آقای مکی از آقای وزیر دادگستری
رئیس - استیضاحی ازطرف آقای مکی رسیده قرائت می‌شود وبرای دولت فرستاده می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی – اینجانب آقای وزیر دادگستری رابعلت توقیف جراید و سوءجریان دادگستری استیضاح می‌نمایم. متمنی است به آقای وزیردادگستری اطلاع داده شود هرچه زودتر برای استیضاح و تعیین روز آن در مجلس حاضر شوند.
– بیانات آقای رفیع دایر به کافی بودن توضیحات آقای کفیل وزارت امور خارجه نسبت به سؤال چند نفر آقایان نمایندگان
ویرایش۶ – بیانات آقای رفیع دایر به کافی بودن توضیحات آقای کفیل وزارت امور خارجه نسبت به سؤال چند نفر آقایان نمایندگان
رئیس - آقای رفیع چون رئیس کمیسیون خارجه هستند بیاناتی دارند، بفرمایید آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع - درجلسه گذشته سؤالی شد از کفیل وزارت امورخارجه و اینطور تقاضا شد که کمیسیون خارجه تشکیل شود درسی و یکم تیرماه دیروز جلسه‌ای تشکیل شد درکمیسیون خارجه باحضور دوسه نفر ازآقایان محترم غیراز اعضا کمیسیون، کفیل وزارت امورخارجه توضیحاتی دادند درکمیسیون که تقریباً قانع کننده بود ولذا بنده علاوه میکنم که مذاکرات درین باب کافی است و کفایت کرد برای اطلاع آقایان عرض میکنم و تقاضا میکنم که درین باب دیگرصحبتی نشود (صحیح است)
– تصویب نمایندگی آقای معین‌زاده از رفسنجان
ویرایش۷ – تصویب نمایندگی آقای معین‌زاده از رفسنجان
رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده – اگرراجع بگزارش انتخابات رفسنجان است آقای مخبر خودشان هستند اگربنا شد منشی باید بخواند که بنده منشی کمیسیون هستم و آقای دکترکیان مخبر کمیسیون خودشان هستند
رئیس - آقای دکترکیان مخبر شعبه سوم (آقای دکترکیان مخبر شعبه سوم گزارش انتخابات رفسنجان و نمایندگی آقای معین‌زاده باقری را بشرح ذیل قرائت کردند پرونده انتخابات رفسنجان حاکی است که درتاریخ هشتم مهر ۱۳۲۸ از طرف فرمانداراز طبقات ششگانه جهت تعیین اعضای اصلی و علی‌البدل فرماندار ازطرف استاندار احضار گردیده و کارانتخابات معوق مانده است ولی در ششم خرداد طبق دستور وزارت کشور انجمن شروع بکارنموده و از هفدهم خرداد تا روز ۲۱ خرداد جهت توزیع تعرفه و اخذ رأی اعلام می‌گردد درخلال جریان انتخابات چون آرا صندوق فوق علیا مشکوک بنظر رسیده انجمن اقدام به ابطال آن نموده و درفوق سفلی هم اخذ رأی نشده و آراء مأخوذه دیگراستخراج و قرائت می‌گردد که درنتیجه آقای مهدی معین‌زاده باقری باکثریت ۹۶۲۰ رأی از مجموع ۱۱۳۰۱ رأی مأخوذه دارای اکثریت بوده‌اند در مدت مقرر جهت رسیدگی بشکایات چند فقره شکایت بدفتر انجمن واصل و چون انجمن شکایات وارد را مردود تشخیص می‌دهد درتاریخ هشتم تیر ۱۳۲۹ اقدام بصدور اعتبارنامه بنام آقای مهدی معین‌زاده باقری می‌نماید پس از ارجاع پرونده بشعبه سوم و رسیدگی نسبت بآن و توجه بشکایات وارده درموعد مقرر به مجلس شورای ملی شعبه صحت انتخابات رفسنجان و نمایندگی آقای مهدی معین‌زاده راتأیید و اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود.
شوشتری- اما آن دو عمل انجمن هم غلط بودابطال کردن و نخواندن
رئیس - نمایندگی آقا معین‌زاده باقری تصویب شد. آقای دکترمصدق در جلسه پیش بعنوان ماده ۹۰ اجازه خواسته‌اند بفرمایید آقای دکتر مصدق
- بیانات آقای دکتر مصدق به استناد ماده ۹۰ آیین‌نامه
ویرایش۸- بیانات آقای دکترمصدق به استناد ماده ۹۰ آیین‌نامه
دکتر مصدق - قبلاً لازم می‌دانم متن پیام حضرت آیت الله کاشانی راکه بملت ایران و مجلس شورای ملی داده‌اند قرائت کنم بعد نظر خودم راراجع بماده ۹۰ اظهار نمایم پیام بملت ایران و مجلس شورای ملی توسط دکتر مصدق پیشوای جبهه ملی دراین اوان که ممالک مترقی عالم سعی می‌کنند هر قسم اختلاف و تشتت را ازبین ملت خود بردارند و فرق و جماعات مختلفه کشور خودرا بسوی وحدت و یگانگی ببرند و یکی از وسایل عمده این توحید قومی و ملی تبعیت از قوانین و دستورات متحدالشکل است با کمال تأسف می‌بینم اولیای امور ما بتبعیت از سیاستهای بیگانه خانه برانداز کوشش می‌کنند بوسیله قانون فریبنده پوچ مضری ایجاد تفرقه و تشتت کنند و ملتی راکه چندین قرن است تابع قانون واحد حکومت واحده بوده ابتدا به ممالک خود مختار داخلی و بعد قریباً به تسبیب اسباب و وسایلی که دردست دارند بصورت دول مستقله درآورند و استفادات جنایت آمیزی که درنظر دارند از آن بنمایند. حال که وحدت ملی و سیاسی مملکت مسلم است بیگانگان در پیشرفت مقاصد خود از هیچگونه تحریکات فروگذار نمی‌کند چه رسد به آن که مملکت بصورت ممالک مستقله درآید که در آن حال باکمال سهولت به مقصود نهائی خود خواهند رسید. برعموم مسلمین و قاطبه ملت ایران لازم است که با تمام قوا ازایجاد تفرقه و تشتت جلوگیری کنند و همانطور که عموم مسلمین ایران خدای واحد کتاب واحد دو دین واحد دارند در امر سیاست و اداره مملکت هم از قوانین اساسی مملکتی تبعیت نمایند و فریب حرفهای فریبنده و اظهارات خلاف حقیقت و ناروای اولیا اموررا نخورند البته هیچ مسلمان ایرانی با اجرا قانون سیاسی و متمم قانون اساسی کع انجمنهای ایالتی و ولایتی و بلدی رابرای تأیید بنیان حکومت مشروطه ایران لازم دانسته مخالف نیست و نباید هم باشد بلکه سعی کند امور مردم برطبق همین قوانین موجوده بخود مردم واگذار شود و اگر بواسطه مقتضیات زمان بعضی اصلاحات هم باید موافقت کند. ولی معاذالله هیچ ایرانی نباید حاضر شود ببهانه دادن اختیارات به ایالات و ولایات مقدمه تجزیه کشور خود را فراهم کند و راضی شود مملکتی که چند هزار سال مملکت واحده بوده بمیل اجانب قطعه قطعه و سپس مضمحل و منقرض گردد. این آقایان که بمیل بیگانگان و تجزیه طلبان به بهانه دادن اختیارات بمردم محل می‌خواهند مملکت را تجزیه کنند چرا مهمترین اختیارات مردم ولایات یعنی اختیار..(پناهی- این ماده ۹۰ است آقای رئیس که بیایند پشت تریبون روزنامه بخوانند؟) انتخاب نماینده مجلس و انجمنها ایالتی و ولایتی و بلدی را از آنها عملاً سلب می‌کنند، چرات حقوق ابتدائی اولیه بشری یعنی آزادی نطق و بیان و قلم و اظهار عقیده سیاسی رابوسیله حکومت نظامی زیرپا می‌گذارند و مال و جان و ناموس خلق خدا را با ایجاد حکومت نظامی از حمایت قانون محروم و بدست چند نفر سرباز میسپارند. اینها نیست مگراز خودخواهی و جهالت یا تبعیت ازاهواء و امیال اجانب که میل ندارند ملت ایران آنی درآسایش و راحت باشند مبادا بفکر احقاق حق خود افتد و حقوق ازدست رفته خودرا ازغاصبان و ظلمه مطالبه کند سید ابوالقاسم کاشانی
اردلان - ایشان خودشان وکیل هستند تشریف بیاورند فرمایشاتشان را اینجا بفرمایند هی پیغام می‌دهند
حائریزاده – مگر مانعی دارد اشکالش چیست؟
اردلان- تشریف بیاورند در مجلس فرمایشاتشان رابفرمایند این چه وضعی است؟
دکتر مصدق- قبلاً لازم است که از جناب آقای سپهبد رزم‌آرا گله‌ای دوستانه‌ای بکنم و آن این است که یکی ازاظهارات جناب ایشان را که فرموده بودند (غیر ازمن کسی نیست که بتواند اصلاحاتی بکند) من بعد از اینکه نخست‌وزیر شدند و خود را مصلح معرفی نمودند، و موضوع استتار ازبین رفته بود در مجلس بیان نمودم، بهانه قراردهند و مطالبی را بمن نسبت دهند که برخلاف حقیقت باشد اینکه در جلسه قبل فرموده‌اند اینجانب می‌خواستم نخست‌وزیر بشوم و از ایشان تقاضا کرده‌ام ماده واحده‌ای از مجلس بگذرد تا اگر بعللی نتوانستم بکار خود ادامه دهم باز بتوانم در مجلس شورای ملی انجام وظیفه نمایم عاری از حقیقت است ابشان مرا سرافراز فرموده بودند که با نخست‌وزیری ایشان موافقت کنم آیا خلاف نزاکت نبود که من موافقت نکنم و عرض کنم که خود می‌خواهم نخست‌وزیر بشوم همه می‌دانند وقتی که مجلس چهاردهم با اکثریت قریب باتفاق بمن رأی تمایل داد از ترس اینکه پس از چند روز به بهانه‌ای مرا استیضاح کنند و بمن رأی اعتماد ندهند نظر من این بود که مجلس اجازه دهد پس از کناره جوئی از کار باز بسمت نمایندگی وارد مجلس شوم و انجام وظیفه کنم و با اینکه این نظریه با قانون اساسی متباین نبود زیرا اصل ۳۲ می‌گوید (چنانچه یکی از وکلا ء در ادارات دولتی موظفاً مستخدم بشود از عضویت مجلس منفصل می‌شود) و اینجانب که حقوقی نمی‌گرفتم منفصل نمی‌شدم بمحض اینکه بعضی از نمایندگان در یکی از جلسات غیر رسمی مایل بموافقت نشدند اینجانب از قبول مقام خودداری کردم اکنون چه موجباتی پیش آمده بود که من داوطلب نخست‌وزیری بشوم و از جناب آقای سپهبد رزم‌آرا که آن روز رئیس کل ستاد ارتش بودند در خواست کنم که از مجلس برای من ماده واحده بگذرانند چون تصور نمی‌کردم بیاناتی را که در جلسه ۲۷ تیر ماه فرموده‌اند کسی قبول کند، بیش از این زائد می‌دانم چیزی عرض کنم و قضاوت در اظهارات ایشان را بعهده هموطنان عزیز محول می‌نمایم. راجع بمذاکراتی که درروز ملاقات بعمل آمد چون جناب آقای سپهبد نخواستند مذاکرات ما مستور بماند اینجانب هم آنچه فرموده‌اند باختصار عرض میکنم. ایشان فرمودند پس از مراجعت موکب شاهنشاهی از پاکستان برنامه خود را که مقصود همین ماده واحده راجع باختیارات ولایات و آیین‌نامه آن است، پیشگاه ملوکانه تقدیم نموده و اعلیحضرت همایون شاهنشاهی پس از ملاحظه فرمو ده‌اند با اجرای آن دیگر اختیاری برای ما باقی نخواهد ماند و بهمین جهت دراین باب اقدامی نشد. ولی اکنون که دولت امریکائی هرگونه کمک اقتصادی را موکول باجرای اصلاحات کرده‌است، تصمیم گرفته‌ام که خود این برنامه را اجرا کنم. خدمتشان عرض کردم که صلاح مملکت دراین است که شما در کار خود باقی بمانید و بخود می‌گفتم که ایشان در رأ‌س ستاد کل باشند و در پاره‌ای از امور دخالت‌های نا مشروع کنند به از آن است که زمام کلیه امور را دردست بگیرند و جامعه را از آزادی محروم نمایند. و بعد در جواب سؤالی که فرمودند آیا ممکن است خود اینجانب قبول مسئولیت کنم و ایشان هم از هر گونه کمک برای پیشرفت کار از من مضایقه نخواهند فرمود، عرض کردم بدلایلی که در دوره ۱۴ نتوانستم قبول کار کنم اکنون هم نمی‌توانم با نظریه جناب ایشان موافقت نمایم مجدداً سؤال فرمودند پس چه باید کرد؟ عرض کردم طرفین روی یک نفر موافقت کنیم جنابعالی اکثریت را متقاعد کنید و من اقلیت را تا آن شخص بتواند با اتفاق آرای نمایندگان مجلس شورای ملی موفق باصلاحات شود. این گفته من کجا معنای آوردن شخص ضعیفی روی کار و اورا آلت نمودن داشت که باصطلاح ایشان ریسمان در خارج دست ما باشد که فرموده باشند راضی به پشت پرده نشستن و ریسمان کشیدن نشده‌اند آیا مردم ایران نمی‌دانند که چندین سال است بخلاف آنچه می‌گویند در پشت پرده نشسته و ریسمان سیاست مملکت را بدست داشته‌اند اگر جناب سپهبد با گفته‌های من مخالف بودند چگونه با تلفن فرمودند که من خودرا در اختیار شما می‌گذارم و ضمناً باید عرض کنم که گفته خودرا هم تکذیب نکرده‌اند بالاخره جناب ایشان قول دادند که فکر کنند و بعد نظریات قطعی خودرا بفرمایند، ولی بعد اینطور پیش آمد که دوشنبه پنجم تیرماه جناب آقای منصور بدرباراحضار شوند و با اینکه روز ششم تیر ماه را برای جواب استیضاح شوند و با اینکه روز ششم تیر ماه را برای جواب استیضاح تعیین کرده بودند در ازای سفارت ایران در رم استعفا دهند و جناب سپهبد بدون اخذ رأی تمایل نخست‌وزیر شوند اما راجع بدعوت این جانب برای رسیدگی به محاسبات وزارت جنگ با تقدیم تشکر از تعارفاتی که در جلسه قبل فرموده‌اند عرض میکنم که در یکی از جلسات خصوصی مجلس شورای ملی نظریات من این بود کمیسیونی مرکب از پنجنفر از نمایندگان از طرف مجلس شورای ملی مأمور شوند که بکلیه امور وزارتخا نه‌ها و بنگاههای دولتی رسیدگی کنند و گزارش جامع الاطرافی از جریان امور و اصلاحات لازمه به مجلس شورای ملی تقدیم کنند چون این پیشنهاد مورد توجه آقایان نمایندگان محترم واقع نشد اکنون بمصداق (ما لایدرک کله لا یترک کله) تشکرات خودرا به جناب ایشان تقدیم و عرض میکنم دعوتی را که بطور خصوصی و دوستانه فرموده‌اند مثمر ثمر نیست و منتج نتیجه نخواهد بود چنانچه جناب آقای سپهبد مایل باشند که رسیدگی و تحقیقات دقیقی در امور محاسبات وزارت جنگ بشود لازم است این کار رسمیت پیدا کند و عده‌ای از طرف مجلس مأمور شوند که رسیدگی و تحقیقات کنند و نتیجه کار خود را گزارش دهند و هر قدر هم که زودتر اینکار بشود البته بهتر است و برای جلوگیری از تأخیر که ممکن است مدارک و اسنادی را ازبین ببرند، اینجانب لایحه‌ای تهیه نموده‌ام که قرائت میکنم و در صورت موافقت استدعا دارم آن را امضا فرمایند که در این جلسه مطرح و تکلیف آن معلوم شود.
متن لایحه – نظر با اینکه بعضی از نمایندگان در جلسه علنی مجلس شورای ملی بمحاسبات وزارت جنگ نسبتهائی داده‌اند که عاری از حقیقت بوده‌است و نظر به اینکه اینجانب سالها افتخار خدمت در آن وزارتخانه را داشته و با اطلاعات کافی که به اوضاع و احوال آن وزارتخانه دارم نسبت‌های مزبور را بکلی بی اصل و ناروا تشخیص داده‌ام. و نظر به اینکه اگر تحقیقات و تفتیشاتی بعمل نیاید و رفع هرگونه سوء تفاهمی از اذعان عامه نشود موجب یأس و دلسردی کارمندان آن وزارتخانه خواهد بود، لذا مواد ذیل رابقید دوفوریت تقدیم و تصویب آن را در مجلس شورای ملی در خواست می‌نماید.
- ماده اول – برای رسیدگی و تفتیش محاسبات وزارت جنگ مجلس شورای ملی کمیسیونی مرکب از ۵ نفر از اعضای اقلیت یا اکثریت آراء انتخاب خواهد نمود.
- ماده دوم – کمیسیون مزبور دارای یک رئیس و یک منشی خواهد بود که از بین اعضای خود به اکثریت آرا انتخاب خواهد شد
- ماده سوم – برای انجام این وظیفه به اعضای کمیسیون حقوقی داده نمی‌شود.
- ماده چهارم – کمیسیون مکلف است که در ظرف ۳ ماه گزتارش جامعی از اعمال حسابداری ۶ سال احیر وزارت جنگ تهیه کرده به مجلس شورای ملی تقدیم کند. چنانچه در مدت مزبور نتواند بکار خود خاتمه دهد مدتی را که برای خاتمه کار لازم باشد مجلس شورای ملی تمدید خواهد نمود. ایام تعطیل مجلس در فترت حساب نمی‌شود
- ماده پنجم – چنانچه در ضمن رسیدگی معلوم شود اشخاص سوءاستفاده کرده‌اند کمیسیون مکلف است نام آنان را در گزارش خود فاش کند
- ماده ششم – کمیسیون می‌تواند از دادسرا و ضابطین دادگستری و افسران و روسا و اعضای اداری وزارت جنگ و سایر وزارتخانه‌ها دفاتر و پرونده‌های موجود در هر وزارتخانه برای انجام وظایف خود استفاده نماید.
- ماده هفتم – چنانچه مأمورین مذکور در ماده فوق دستور کمیسیون را اجرا نکنند و مدارکی که مورد احتیاج باشد در اختیار کمیسیون نگذارند متخلف شناخته می‌شوند و بتشخیص کمیسیون از یکماه تا یک سال از حقوق و کلیه مزایای قانون استخدام محروم خواهندبود
(در این موقع آقای دکتر مصدق با اشاره به پیشخدمت گفتند بیا آقا این را به آقای نخست‌وزیر بدهید که امضا کنند) (چند نفر از نمایندگان – اینطور نمی‌شود) (شوشتری – این کار با مجلس است) اگر جنابعالی واقعاً نظرتان اصلاح هست (اشاره به نخست‌وزیر) استدعا میکنم الساعه امضا کنید به مجلس که این کمیسیون بفوریت مشغول کار شود و جریان را بعرض مجلس شورای ملی برساند.
نخست‌وزیر- تقدیم کنید به آقای رئیس مجلس که هر طور صلاح است انجام شود
رئیس - نماینده حق طرح دارد حق لایحه با دولت است باید درخارج مذاکره کند اگر دولت نظر موافق داشت که به مجلس تقدیم خواهد کرد والا پانزده نفر از نمایندگان اگر طرحی را امضاء کنند در مجلس مطرح می‌شود
شوشتری - وکلا مگر حق نظارت در قوانین ندارند؟
نورالدین امامی – اینکه مجلس نشد روزنامه را پشت تریبون بعنوان ماده ۹۰ می‌خوانند و شما هم آقای رئیس اجازه می‌دهید شما تبعیض می‌کنید اینکه نمی‌شود
رئیس - من باید حق اقلیت را تاحدی حفظ کنم (صحیح است) آقای وزیر دارایی لوایحی دارند که می‌خواهند با فوریت به مجلس بدهند بفرمایید آقای وزیردارایی
- تقدیم دوفقره لایحه بوسیله آقای وزیر دارایی و تصویب فوریت لایحه دو دوازدهم بودجه امرداد و شهریور کل کشور
ویرایش۹ – تقدیم دوفقره لایحه بوسیله آقای وزیر دارایی و تصویب فوریت لایحه دو دوازدهم بودجه امرداد و شهریور کل کشور
وزیر دارایی – (آقای دکتر تقی نصر) چند روز پیش لایحه یک دوازدهم بودجه تقدیم شد به مجلس شورای ملی و امروز تصویب شد به این امید بودیم که بودجه در خلال این مدت به تصویب خواهد رسید و ماهم بکارمان می‌رسیم متأسفانه چون مجلسین روبه تعطیل می‌روند در حلال این مدت نباید حقوق کارمندان دولت بتعویق بیفتد و بنده بقید دوفوریت (مکی – لوایح مالی یک فوریت دارد) بایک فوریت لایحه دردوازدهم بودجه راتقدیم مجلس شورای ملی میکنم. یک مطلب دیگر که آن حائز کمال اهمیت است و توجه آقایان نمایندگان را به آن معطوف می‌دارم آن این است که آقا این مکرر را از وضع اقتصادی کشور شکایاتی در اینجا داشته‌اند و همچنین در خارج هم شکایت بوده‌است (محمد علی مسعودی- حالا هم دارند) یکی از عوامل اصلی مؤثر در وضع اقتصادی و وضع تجارتی تعرفه گمرکی است یعنی تعرفه گمرکی باید اصلاح شود، تعرفه گمرکی یکی از عوامل اصلی که مؤثر خواهد بود در اینکه ما بتوانیم از یک طرف صادرات کشور را تشویق بکنیم و از طرف دیگر از وارداتی که بر ای کشور ضروری است ازانهم تشویق کنیم و از وارداتی هم که برای کشور ضروری نیست و تجملی است جلوگیری کنیم براین اساس یک طرح جدیدی برای تعرفه گمرکی تهیه شده‌است این طرح جدید تعرفه گمرکی که یک اندازه مفصل است درصورتی که آقایان بخواهند وارد بحثش شوند ماهها ممکن است بطول انجامد (یکنفرازنمایندگان – صلاح هم نیست) و در عرض این مدت هم ممکن است آن برنامه اقتصادی ما بعقب بیفتد از این جهت نظر به تعطیل مجلسین و نظر به اینکه در خلال این مدت یعنی در دوره آزمایشی اگر هم نواقصی باشد خود دولت رفع بکند و بعد هم تکمیل بکند و بیاورد به مجلس ازاین جهت ماده واحده‌ای بقید دوفوریت تقدیم می‌شود
رئیس - چون لایحه دو دوازدهم مالی است همان یک فوریت بجای دوفوریت محسوب است یعنی یک شوریست فقط چاپ می‌شود و جلسه آینده مطرح می‌شود لایحه ۲ دوازدهم قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
مجلس شورای ملی – برای اینکه تاتصویب بودجه سال جاری کشور موجبات پرداخت حقوق و مزایای کارمندان و خدمتگزاران و مصارف جاری و ضروری وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی و سایر مخارج مملکتی دردست باشد و در جریان امورکشور ازاین حیث وقفه حاصل نشود ماده واحده ذیل پیشنهاد و تصویب آنرا استدعا می‌نماید
ماده واحده – بوزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و کمک و مزایای قانونی کارمندان و خدمتگزاران و مصارف مستمر و غیرمستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاههای دولتی و سایر مصارف منظور دربودجه کل کشور رادردوماهه مرداد شهریور ماه ۱۳۲۹ درحدود دودوازدهم اعتبارات مصوب سال ۱۳۲۸ بارعایت قانون بو دجه سال مزبور و سایرقوانین و مقررات مالی از محل درآمد عمومی سال جاری کشور پرداخت نماید اعتبار بودجه مجلس سنا در دوماهه مزبور بمیزان سه میلیون ریال علی الحساب از درآمد عمومی جاری پرداخت و پس ازتصویب بودجه آن محسوب و بخرج قطعی منظور می‌گردد و تعهدات سال قبل که در بودجه‌های مصوب اعتبار داشته به مأخذ دو و دوازدهم ازاعتبار انتقالی قابل پرداخت خواهد بود. نخست‌وزیر. وزیردارایی
رئیس - فوریت لایحه مطرح است آقای شوشتری.
اردلان – فوریتش را آقای صدرزاده نفرمودند.
کشاورز صدر- بنده مخالف بودم و جلوتر اسم نوشتم.
صدرزاده – (منشی) آقای وزیر دارایی شفاهاً تقاضای فوریت نمودند.
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم خانه ازپای بند ویران است خواجه دربند نقش ایوان است (صاحب جمع – صحیح است) بنده مخالفتم اصولاً بایک دوازدهم و دو دوازدهم مربوط به تصمیماتی است که می‌بینم ضرردارد گرفته می‌شود که چه از مجلس سنا گرفته شده‌است و چه از مجلس شورای ملی راجع به تعطیل با موضوع بودجه و اصلاحاتی که دراین اوقات و در این ماهها دراین روزها ما در مملکت پیش بینی می‌کنیم از طرفی یک مدتی مجلس سنا می‌آید رأی می‌دهد بدو ماه و نیم تعطیل یا مجلس شورای ملی به بیش از یکماه البته با کمتر از یکماه من موافقم برای اینکه خستگی رفع بشود اما یکماه و یکماه بیشتر تعطیل راستی راستی در این اوقات، این وضعیت دنیا برای ما صحیح است؟ برای ما جایز است؟ خیر جایز نیست از یک طرف من ناچارم با ارادتی که به جناب آقای دکتر مصدق دارم راجع بطرحی که دادند عرض کنم جناب آقای دکتر ما تماممان، مجلس شورای ملی، وکلای محترم، در تمام امور مالی و غیر مالی مملکت رادارند (مکی – این راجع به فوریت است؟) باید برویم و رسیدگی بکنیم و اگر حس کردیم یکجا تخلفی شده‌است یکجا سرقتی شده است، یکجا رشائی دربین آمده‌است اگر سکوت اختیار کنیم خیانت به مملکت کرده‌ایم از این جهت عرض میکنم این ساعت من با ۱ دوازدهم و ۲ دوازدهم از نظر وظیفه شخصی و وظیفه مجلسی و انتظار ملت اصولاً مخالفم چرا باید دو ماه و نیم در این وقت و در این ساعت بیاییم تعطیل کنیم حالا که مجلس شورای ملی همچو تصمیمی نگرفته و شنیده‌ام آقایان بطور اکثریت بیش از ۲۰ روز موافقت نمی‌فرمایند اصلاً ۲۰ روز هم چندان اشکالی ندارد ولی در موضوع بودجه اصلاحات مملکت پیش بینی‌هایی که شده حتماً باید تسریع شود الان مدتی است من سه سؤال کرده‌ام از دولت یک موضوع نفت است این را رها نمی‌کنم... (زنگ رئیس)
رئیس - راجع بفوریت بفرمایید
شوشتری - اجازه بفرمایید اگرخارج شدم بفرمایید اینقدرها پرت نمی‌روم عرض میکنم تعطیل می‌شود شما می‌خواهید یک دوازدهم و یا دو دوازدهم تصویب کنید وقتی که دو دوازدهم تصویب شد موضوع سؤالات من سؤالات به این مهمی چه جور می‌شود من دو ماه دیگر صبر کنم آنوقت بیایند بگویند دولت و ملت ایران چقدر در سال پول بنزین و مواد سوختنی به شرکت نفت جنوب می‌دهد من همچو تأملی نمی‌کنم، یکی دیگر راجع به آن اراضی تقسیم کرده وزارت دارایی است این چه حرفی است باید روشن کند دولت آقای رزم‌آرا اگر می‌خواهد اصلاحات بکند پایه اول اصلاحات این است که ما بنشینیم بسرعت بوظیفه خودمان عمل کنیم بسرعت جلو دزدیها رابگیریم جلو تبعیضات را بگیریم. یک موضوع دیگر که گفتم من دو ماه مهلت دادم که وزارت دادگستری که صورت ۴۰ کیلومتر در ۳۰ کیلومتر را بیاورد آقایان شوخی نمی‌کنم قریب ۳ میلیارد تومان یعنی ۳ هزار میلیون تومان قیمت این اراضی بوده برده‌اند و خورده‌اند آنوقت بگذاریم به ۴۰ روز ۵۰ روز دیگر و باز ما یک دوازدهم و دو دوازدهم عمر خودمان راتلف کنیم و به این حرفها نرسیم عقیده من اینست جناب آقای نخست‌وزیر و آقای وزیردارایی و نمایندگان محترم اینجا توجه بفرمایند با حفظ این نظریات و با اصلاحات سریعی که در نظر داریم یک فکری بفرمایید که ما به تعطیل برنخوریم و هی مثل سنوات و ادوار گذشته ۱ دوازدهم، ۲ دوازدهم، ۳ دوازدهم بودجه مملکت داده نشود به این ترتیب تمام اصلاحات مملکت راکد می‌شود
رئیس - آقای کشاورز صدر موافقید؟
کشاورز صدر- بنده موافقم. موافق مشروط
محمدعلی مسعودی - شما که مخالف اسم نوشته بودید چرا در موافقت صحبت می‌فرمایید موافق مشروط که نمی‌شود
کشاورز صدر - شما که رئیس نیستند آقای مسعودی، بنده هم که بشما ارادت دارم. البته عموم آقایان تصدیق می‌کنند و بنده هم تصدیق میکنم این هم دلیل موافقم است که وقتی مجلس تعطیل می‌شود حقوق امردادماه باید بفوریت یک دوازدهم بودجه تصویب شود این را کسی تردیدی ندارد، شبهه‌ای ندارد در صورتیکه مجلس تعطیل شود چه جوری دولت حقوق بدهد اگر دولت حقوق بدهد بدون تصویب مجلس که استیضاح می‌شود اگر ندهد که مستخدمین دولت گرسنه می‌مانند این لازم است اما شروطی که فرمودید شرط‌هائی که شده این است و بطور اجمال بنده عرض میکنم و شاید دودقیقه بیشتر طول نکشد این دلیل و این تذکر اینجا درلایحه نوشته شده‌است دودوازدهم آقای وزیردارایی آنچه من در نظر دارم در آیین‌نامه ممنوع است که ۲ دوازدهم باشد خوبست این را یک دوازدهم بخواهید که ما بتوانیم تصویب کنیم و با آیین‌نامه اختلاف نداشته باشد (تیمور تاش – ناظرزاده کرمانی – در آیین‌نامه نوشته شده‌است دو دوازدهم معلوم نکرده یک دوازدهم) خوب اگر اشکالی نداشته باشد حرفی نیست و آقایان می‌توانید رأی بدهید، این نکته‌ای که منهم با آقای شوشتری هم عقیده‌ام این است که خیلی از کارها هست که در نتیجه تصویب بودجه دولت برنمی‌خورد بهش همانطور که سابق اجرا می‌شد اجرا می‌شود برای نمونه عرض میکنم اگر بودجه عمومی مطرح می‌شد برای نمونه عرض میکنم اگر بودجه عمومی مطرح می‌شد و مذاکره می‌شد قطعاً دولت به این کار توجه می‌کرد ۱۱، ۱۲ میلیون تومان خرج اتومبیلهای سواری دولتی است، اینها تمام جناب آقای نخست‌وزیر می‌روند در اوشان و شمیران و ییلاقات غالباً هم من دیدم بازن و بچه هستند چون جنابعالی مخصوصاً دراینکار تخصص دارید و مراقبت می‌توانید بکنید مأمور بگذارید کهبروند و ببینند دوتا ازاینها را بگیرند که آقا چرا اینطور می‌کنی این را سرویسش بکنید (مهدی ارباب – سرویس ضرردارد برای دولت) یا اینکه توی اتوبوس بنشیند بیاید اداره آقای مدیرکل ما گرسنه‌ایم، گداییم اتوبوس سواربشود آقای مدیر کل، رئیس اداره اما نکته دیگراین است که ببنده اطلاع دادند که در بین راه امامزاده داود از کسی که یک الاغ دارد، دو الاغ دارد، یک قاطر دارد مالیات می‌گیرند. ما مالیات نفت را از انگلیسیها نمی‌توانیم بگیریم و حال انکه خون ما را مکیده‌اند و آنوقت می‌رویم سراغ کسی که یک الاغ دارد و آن بدبختی که قطعاً عایداتش به ۱۲۰۰ تومان که مشمول بمعافیت است نمی‌رسد این را توجه بکنید یک نکته دیگر راهم توجه بفرمایید و آن راجع بحقوقها است این در اختیار آقایان است الان حقوق سه هزار تومان سه هزار و پانصد تومان و دوهزارتومان درشرکت قماش در شرکت بیمه در شرکتهای دیگر می‌دهند وزیر ۲۵۰۰ تومان حقوق می‌گیرد اینها در حدود معاون بیشتر نیستند معاون هزار تومان نهصد تومان حقوق می‌گیرد شما آقای دکتر نصر جنابعالی که می‌خواهید کارها را اصلاح کنید بروید جلو حقوق اینها را بگیرید بنده اینها را که عرض کردم اگرالان اینجا بفرمایید که اینکار می‌کنید موافقم و رأی می‌دهم
رئیس - رأی گرفته می‌شود بفوریت لایحه دو دوازدهم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثرنمایندگان قیام نمودند) تصویب شد برای طبع و توزیع فرستاده می‌شود و دور سه شنبه جزو دستورات آقای دکتر جهانشاه صالح وزیر بهداری لوایحی دارند؟
دکتر طبا – مال گمرک چه شد
- تقدیم سه فقره لایحه به وسیله آقای دکتر صالح وزیر بهداری و تصویب یک فوریت لایحه داروهای اختصاصی
ویرایش۱۰ – تقدیم سه فقره لایحه به وسیله آقای دکتر صالح وزیر بهداری و تصویب یک فوریت لایحه داروهای اختصاصی
دکتر جهانشاه صالح – بنده با تجربیات ۱۵ ساله ای که درامور بهداشتی و تربیت پزشک در این کشور داشته‌ام در این مدت کوتاهی که افتخار خدمتگذاری وزارت بهداری را پیدا کرده‌ام به این نتیجه رسیده‌ام که اشکالات وزارت بهداری متکی به سه اصل یکی عدم وجود قوانین پزشکی که مردم رابه وظایف خودشان آشنا بکند و مؤسسات را مختار کند که اشخاص متخلف را تنبیه بکند (صحیح است) یکی عدم اجرا قوانین موجوده درکشوراست یعنی یک قوانینی در کشور وجوددارد که متأسفانه بدلائلی که برمن مجهول است تاکنون اجارنشده‌است (دکتر طبا – باید شما اجرا کنید) یکی دیگر قضیه اینست که بعضی چیزهائی هست که احتیاج بقانون ندارد و می‌توان با تصویبنامه قضایا راحل کرد و باینترتیب دروزارت بهداری تصمیم گرفتیم که بترتیب قوانین لازم پیشنهاد کنیم و انهائی که اجرا نشده‌است حتماً اجراخواهیم کرد و تصویبنامه‌های لازم برای کارهائیکه احتیاج به تصویبنامه دارد و هیئت دولت پیشنهاد خواهیم کرد با درنظر گرفتن این مراتب و درنظر گرفتن الا فالا هم بنده سه لایحه امروز تقدیم میکنم لایحه اول که ازمهمترین لوایح است لایحه‌ایست که مربوط بکمک مهمی است برای بهبود بهداشت ساکنین شهر و بهداشت ارزاق عمومی و کسبه و پیشه‌وران – و کلیه مواد غذائی و آب مشروب و خواربار عمومی (نمایندگان – بسیار خوبست) این لایحه خیلی اهمیت دارد از نقطه نظر اینکه امروزه هر کس بفکر خودش هرچه بخواهد از نقطه نظر بهداشتی می‌کند مثلاً فرض بفرمایید که در قسمت دارو و درقسمت چیزهای دیگرازقبیل اتفاقات غیربهداشتی که درشهرروی می‌دهد و هرروز می‌بینیم ما یک وسائلی نداریم که اشخاص رابتوانیم بموقع لزوم تنبیه بکنیم فقط ممکن است آنها رابدادگاه بفرستیم و باقوانین موجوده یک جریمه مختصری می‌دهند. خلاص می‌شوند درصورتیکه درتمام دنیا یک قوانین مخصوصی برای این کارها هست یعنی مثلاً مراکز و مؤسسات خطرناک یاناسالم یاناراحت که درشهرایجاد می‌شود پزشکان دارو ازان دندان پزشکانی که برخلاف اصول تبلیغات بی اساس می‌کنند و باعث گمراهی و فریب بیماران می‌شوند و یا فرض بفرمایید (دکتر طبا – خواربار) اشخاصی که نوشابه‌ها و مواد خوراکی برخلاف شرائط درست می‌کنند یا داروفروشان و عطارانی که ادویه و مواد خوراکی فاسد بمردم می‌دهند و همین طور بسیاری ازمؤسسات درمانی که دراین مملکت ابداً بهیچوجه تحت کنترل نیست که هرکس بمیل خود دکانی بازمی‌کند و بجان مردم می‌افتد اینها قضایایی است که بایستی بوسیله قوانین جلوگیری شود (صحیح است) بنابراین بنده با قید یک فوریت این لایحه قانون بهداشت شهر راتقدیم میکنم (شوشتری- بهداشت کشور بفرمایید بهداشت شهر برای چه و امیدوارم که باکمک نمایندگان محترم هرچه زودتر تصویب شود و ما بتوانیم از این هرج و مرج بهداشتی تا اندازه‌ای جلوگیری بکنیم (صاحب جمع – بعد از تصویب کی اجرا بکند؟ (برای اینکه جناب آقای شوشتری متوجه شوند که مقصود ازقانون بهداشت شهری چیست در ممالک راقیه دو قانون هست یکی قانون بهداشت عمومی کشورست که انرا با اجازه آقا اگر اجازه بفرمایند زبان خارجه اش رامی‌گویم چون شنیده‌ام عصبانی می‌شوند بهش می‌گویند سنتری کد که اینرا از قوانین ممالک دنیا مخصوصاً از ترکیه گرفته‌ایم که از نقطه نظر مذهبی و وضع عمومی شباهتی با مملکت ما دارد ترجمه می‌کنیم ولی با در نظرگرفتن احتیاجات مملکت خودمان با وفق دادن به اصول و چیزهائی که در این مملکت لازم است تهیه می‌شود و عنقریب تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود این قانون بهداشت شهر مال شهر تهران نیست مال تمام شهرستانهای کشور است (شوشتری- مفهومش همان کشور است) یک لایحه و دیگری که بعقیده بنده خیلی مه ماست موضوع دارو است آقایان نمایندگان بعقیده بنده همانطوریکه غذا و پوشاک خوراک برای مردم مهم است همانطور هم دارو یکی از اهم مسائل است (ششوتری – دردرجه اول)امروزاگر یکنفر بیمار طاقت دادن ویزیت پزشک راداشته باشد که با اجازه آقایان ویزیت پزشکان هم درتحت بررسی است تازه وقتی که آمد ویزیت پزشکان راداد باور کنید که بعضی داروه اهست کهباید برود دویست تومان اغلب ۲۵۰ تومان بدهد و این مرد یا زن محکوم بفنا است برای اینکه کمترکسی است که پیدا بشود و بتواند ۲۵۰ تومان پول کلرومیسیتن بدهد یک داروئی است باسم کلرومیسیتن که درظرف سه روز تیفوس رامعالجه می‌کند و این دارو قیمتش ۲۵۰ تومان است برای دویا سه شیشه مختصر ملاحظه می‌فرمایید این موضوع باحیات مردم سروکار داردهمینطور داروی گنه گنه که همه آقایان می‌شناسند آیامی‌توان مالاریا رابدون گنه گنه معالجه کرد؟ و یکی ازداروهای ضروری است و امروزه گنه گنه ۴۰ درصد ۲۰ درصد گمرک دارد کلرومیسیت ۲۰ درصد گمرک دارد واووستین که تب مالت رامداوا می‌کند ۴۰ در صد گمرک دارد بنده یک لایحه‌ای تهیه کرده‌ام با اجازه آقا این که یک مواد ضروری که ۴-۵ قلم بیشترنیست یکی کلرومیسیتن است پنی سیلین است گنه گنه‌است ارسنیک و بیسموت برای سفلیس است ددت برای ازبین بردن حشرات مالاریا اینها راتقدیم میکنم و با موافقت جناب آقای وزیر دارایی از گمرک معاف خواهند شد و با کمک آقای وزیراقتصاد ملی و با موافقتی که فرمودند از سهمیه و از کنتراکت خارج خواهند شد و هرکس خواهد توانست دارو را بدون دادن سهمیه و بدون دادن گمرک واردبکند و جان مردم را که بواسطه نداشتن دارو در خطراست نجات بدهد (احسنت) یک لایحه مهم دیگری هم هست باسم لایحه داروهای اختصاصی آقا این می‌دانند که کشور ما امروزه موزه پاتولوژیک یعنی موزه تمام داروهای ممالک دنیا است اگرچنانچه درداروخانه‌ها یا و درمطب پزشکان تشریف ببرید خواهید دید که کلیه اقسام ویتامین‌ها و دواهائی که بهیچوجه در ممالک خودشان خریدار ندارد و در مملکت خودشان این دارو بزوال محکوم است و نوشته‌اند که این دارو باید بدریا ریخته شود به شکم ما ریخته می‌شود یعنی در امریکا یا در فرانسه یا در بلژیک اگر دارو سازی دید دوایش را نمی‌تواند مصرف بکند خوب محل مصرفش راپیدا کرده فوری می‌فرستد خدمت آقایان در روی میز بنده بقدری دارو است که خدا می‌داند که بنده بقدری دارو است که خدا می‌داند که بنده حقیقت گیج شده‌ام بنده نمی‌دانم کدام راذبنویسم این که وضع نشد یکی از خارج هر چه داروی بنجل و کثافت است بمملکت ما می‌فرستد حالا در بین خودمان هم اشخاصی پیدا شده‌اند که خودشان کاشف شده‌اند یکی حب اتم می‌سازد یکی الگریز می‌سازد آن یکی داروی طول عمر درست می‌کند حضور آقایان عرض کنم که تاکنون هیچ قانونی نبوده‌است که بگوید آقا شما که حب اتم می‌سازید روی چه فورمول و اساسی است چند وقت پیش اینجا متأسفانه یک دکتر دندانسازی از این حب‌ها که درروزنامه می‌نویسند و حق ندارند بنویسند و همین قانون بهداشت شهر جلوش را خواهد گرفت خورد و مرد و خودش هم دندانساز بود دکتر دندانسازی که اینکار رابکند آقایان که اطلاعات پزشکیان نسبت بدندانساز مز جاه است چکار خواهندکرد این لایحه‌است که داروهای اختصاصی را تحت کنترل می‌آورند و طبق این لایحه داروهای اختصاصی باید پروانه ورود داشته باشد در وزارت بهداری تمام ممالک دنیا یک اداره‌ای هست باسم کنترل مواد داروئی و غذائی آقایان پزشکان محترم مطلعند و در اینجا درست می‌شود خوشبختانه اگر متخصصین هم برای اینکار کم داشته باشیم با قانون فولبرایت و کمکی که سازمان بهداشت جهانی می‌کند بما گفته‌اند که شما هر چقدر متخصص هم بخواهید برایگان بشما خواهیم داد این اداره را تشکیل می‌دهیم و بعد که این اداره را تشکیل دادیم هرکس داروئی در خارجه یا در داخله خواست از این تاریخ بسازد مکلف است که این دارو را وزارت بهداری تصدیق کند و این اداره دارو را از لحاظ کمیت و کیفیت تصدیق بکند آیا سازنده دارو از نقطه نظر کمی و کیفی راست می‌گوید آنچه که نوشته‌است یادروغ است و برای اینکه جناب آقای وزیر اقتصاد ملی عصبانی نشوند و نگویند پول اینکار را از کجا خواهیم آوردی تمبری معین کرده‌ام که یک دهم قیمتش را روی شیشه دارو می‌زنیم که صاحب د ارو نتواند گران بفروشد مثلاً بسته داروئی که ده تومان قیمتش باشد اگریک ریال تمبر رویش زدید خریدار فوراً می‌فهمید که قیمتش ده تومان است (چندنفرازنمایندگان – اینکه یک صدم شد) بلی یک صدم اشتباه کرده بودم درهرصورت پول یکصدم برای تشکیل این اداره بکارمی‌رود و ضمناً هروقت می‌توان معین کرد که چقدر دارو در کشور است و همیشه می‌توان موجودی دارو راکنترل نمود نکته دیگری این اداره داروئی رسیدگی می‌کند اینست هر داروئی که شما می‌خرید و جنبه تونیک دارد و دواهای مقوی است اینرا متوجه باشید که عبارت است از آب و مقداری قند و چند مواد جزئی فسفات و تنطورهای مختلف ما امروزه وقتی برای یک شیشه دوا ۲۰ تومان پول می‌دهیم ما پول شیشه می‌دهیم و پول آب می‌دهیم و پول چسب و قشنگیش را می‌دهیم را می‌دهیم وقتی این مواد اولیه را اداره کنترل وزارت بهداری معین کند عوض اینکه پول شیشه و آب قند بدهیم و بیاوریم اینجا از مملکتی که اول درست می‌کند آن دواها را می‌خرد و خودش می‌سازد قرض که شما می‌خرید و می‌خورید لازم نیست به این وضع باشد ماشین قرص سازی می‌آورد و خودش قرصی می‌سازند خلاصه بنده خیلی معذرت می‌خواهم که باعث زحمت آقایان شدم ولی لازم بود که اهمیت این سه لایحه را عرض کنم و هرسه راباقید فوریت تقدیم میکنم و امیدوارم کهئ آقایان اعضای کمیسیون بهداری مجلس شورای ملی که همه از فضلای کشور و از اطبا و استادان هستند توجهی به این لوایح بفرمایند و هر نظر اصلاحی داشته باشند بفرمایند و بنده هم شرفیاب می‌شوم بانظر آقایان درست می‌شود (احسنت) در آتیه خبکی نزدیکی چند لایحه دیگر راجع بقانون طبابت قانون پزشکی و چند لایحه دیگر خدمت آقایان تقدیم میکنم در ضمن تقاضا داشتم راجع بپرستاران دانشکده پزشکی که ۱۳ ماه است حقوق نگرفته‌اند آقایان توجهی بفرمایید پرستار رکن بزرگ پزشکی است بدون پرستار نمی‌شود کار کرد این لایحه بطوریکه آقای دکتر جلالی فرمودند گم شده معلوم نیست چطور شد و گفتند گم شد مجلس سنا گفت گم کردیم حالا این لایحه خوشبختانه پیدا شده و الان در مجلس است و از آقایان خواهش میکنم اگر ممکن است کمیسیون بهداری مجلس شورای ملی امر بفرمایند چاپ شود و هرچه زودتر تکلیف این پرستاران راتعیین کنند (صحیح است)
رئیس - لایحه پرستاران را از مجلس سنا آمده و لایحه هم گم نشده آمده و برای چاپ فرستاده شده بعد هم مطرح می‌شود که تصویب شود. فوریت لایحه راجع بداروهای اختصاصی مطرح است قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی نظر بوفورداروهای اختصاصی درسنوات اخیر درایران و لزوم تشخیص داروهای مفید و لزوم تشخیص داروهای اختصاصی مفید و جمع آوری داروهای غیرمفید و نظارت درطرز تهیه داروهای اختصاصی که درداخله کشورتهیه می‌گردد بالنتیجه ایجاب وضع مقرراتی برای کسانیکه داروهای اختصاصی یا ازخارجه وارد می‌نمایند لایحه قانونی مشتمل بر۱۲ ماده برای طرح در مجلس شورای ملی و تصویب آن باقید یک فوریت تقدیم می‌گردد:
- ماده ۱- داروی اختصاصی داروئی است که بطور ساده و یا ازاختلاط چند جسم داروئی و یاترکیب چند دارو درنتیجه ابداع شخص و یا اشخاص صلاحیتدار ساخته شده باشد داروی مزبور باید دارای نام و فرمول معین و علامت صنعتی باشد که درایران و کشور مبدأ (ئرئفتر ثبت علایم و نشانها) بثبت رسیده باشد
- ماده ۲- ورود داروهای اختصاصی و همچنین ساختن آن درداخله کشورمنوط به شرایط زیراست:
- الف- ورود داروی اختصاصی مستلزم اخذ پروانه ازطرف واردکننده از کمیسیون نظارت بر داروهای اختصاصی که دروزارت بهداری تشکیل می‌شود می‌باشد
- ب- وارد کننده باید خوددارای صلاحیت فنی باشد یاتوسط اشخاصیکه دارای چنین صلاحیت فنی باشند به اخذ پروانه ورود دارو اقدام کند
- ج- توزیع کننده باید حق اشتغال بحرفه داروسازی داشته و پروانه توزیع اخذ نماید.
- ماده ۳- اشخاصیکه صلاحیت ساختن داروی اختصاصی رادرداخله کشور دارند عبارتند از داروسازانیکه دوره تحصیل مدرسه یادانشکده دارو سازی ایران و یادرخارجه راطی نموده و اجازه اشتغال به این حرفه راداشته باشند و اقلاً سه سال پس ازختم تحصیلات عملاً داروسازی کرده باشند دوره خدمت وظیفه جزء این دوره محسوب نخواهد شد.
- ماده ۴ – شرائط مربوط بصلاحیت واردکنندگان و همچنین شرائط ورود داروی اختصاصی و ساختن داروی اختصاصی و تعیین بهای مناسب و یکنواخت درتمام کشور و الصاق تمبر کنترل بهداری را کمیسیونی که در وزارت بهداری باحضور نماینده اقتصاد ملی بنام کمیسیون (نظارت داروهای اختصاصی) تشکیل می‌شود تعیین و پس از تصویب وزیربهداری اجرامی‌شود
- ماده ۵- حق استفاده امتیاز ازداروی اختصاصی ساخته شده درداخله کشور ازتاریخ صدور پروانه برای سازنده آن (۳۰) سال است دراثنای مدت امتیاز از طرف سازنده یا ورثه او در صورتی قابل انتقال است که منتقل الیه نیز دارای همان صلاحیت سازنده اول باشد و پس از انقضا مدت سی سال حق امتیاز داروی اختصاصی بخودی خود ملغی است.
تبصره – وارث یا ورثه سازنده داروی اختصاصی نیز در صورتی از حق ساختن دارو می‌تواند استفاده کنند همان صلاحیت سازنده را دارا باشند درای نصورت کمیسیون مذکور در ماده (۴) بدواً صلاحیت ورثه را تصدیق نماید در غیر این صورت امتیاز لغو خواهدشد.
- ماده ۶ – کلیه دارندگان داروهای اختصاصی اعم ازاینکه ازخارجه وارد شده و یا در داخله کشور تا حال ساخته شده باشد. و همچنین کلیه اشخاصی که درداخله کشور تاحال داروی اختصاصی ساخته و رواج داده‌اند باید پس ازانتشار آگهی ازطرف وزارت بهداری درظرف مدت شش ماه بکمیسیون نامبرده درماده۴ مراجعه نموده و پروانه اخذ نمایند والا پس ازگدشتن مدت مذکور ساختن و فروش اینگونه داروها ممنوع و آنچه بدون پروانه‌است ضبط خواهد شد.
- ماده ۷- چنانچه داوری اختصاصی که در بازار بفروش می‌رسد اعم ازداخله یاخارجه ازحیث کمیت و کیفیت و کلیه مشخصات بافرمول آن دارو که کمیسیون تسلیم و به تصویب رسیده اختلافی داشته باشد کلیه داروهای مزبور ضبط و خرید و فروش آ ن ممنوع و پروانه مربوطه لغو خواهد شد و صاحب پروانه طبق ماده ۹ مجازات خواهد شد
- ماده ۸- هرگاه سازنده داروی اختصاصی درداخله کشور داروی خوداز حیث کمیت و کیفیت و بسته بندی و غیره بدو تصویب کمیسیون مذکور درماده چهارم تغییراتی بدهد که داروی تهیه شده و رواج یافته برخلاف فرمولی باشد که کمیسیون تصویب نموده سازنده به سه ماه تا یکسال حبس تأدیبی محکوم می‌شود و پروانه او نیز لغو می‌گردد
تبصره۱- درصورتیکه توزیع کننده عالماً داروی مزبور رابفروش برساند بعد اقل مجازات مذکور دراین ماده محکوم می‌شود
تبصره ۲- داروسازان و مسئولین دستگاههای داروسازی هم که درتهیه نسخه پزشک ازلحاظ کمیت و کیفیت در داروهای ترکیبی تغییراتی بدهند مشمول مجازات مذکور در ماده نامبرده می‌باشند
- ماده ۹- ازتاریخ اجرای این قانون هرکس داروئی بنام داروی اختصاصی بدون تحصیل پروانه رواج داده و یابفروشد به حبس تذدیبی از سه ماه تاشش ماه و جزای نقدی ازده هزار ریال تایکصد هزارریال محکوم خواهدشد
- ماده ۱۰ – برای صدور پروانه نسبت بهرداوری اختصاصی که تقاضا می‌شود تقاضا کننده باید مبلغ پنجهزار ریال بصندوق وزارت بهداری پرداخت نماید وجوهی که از این بابت جمع‌آوری می‌شود از طرف وزارت بهداری صرف تأسیس آزمایشگاهی برای تجزیه داروها و مواد خوراکی خواهد گردید.
- ماده ۱۱ – بهربسته داروی اختصاصی یک ورقه تمبر کنترول دارو معادل ۱ صدم قیمت فروش دارو الصاق مبشود مبلغ مزبور بمصرف تشکیلات لابراتوار کنترول دارو خواهد رسید
- ماده ۱۲- وزارت بهداری مکلف است آیین‌نامه وابسته به این قانون راباموافقت وزارت دادگستری و اقتصاد ملی تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارد وزارتخانه‌های دادگستری اقتصاد ملی و بهداری مذمور اجرای این قانون خواهند بود.
- - نخست‌وزیر- رزم‌آرا
- – وزیر دادگستری – محمد علی بوذری
- - وزیر بهداری- دکتر جهانشاه صالح
- – وزیراقتصاد ملی – دکترآزموده
رئیس - فوریت این لایحه مطرح است (کشاورز صدر- کدام لایحه؟) همین لایحه که الان قرائت شد. آقای مهدی ارباب
ارباب – بنده بسیارخوشوقتم که مقدمات فعالیت دولت جناب آقای رزم‌آرا را امروز درمجلس شورای ملی می‌بینیم شروع شده‌است. اماراجع بلایحه‌ای که باقید یک فوریت جناب آقای وزیر بهداری تقدیم کرده‌اند بنده از موقع استفاده میکنم و خاطراتی راکه دارم بعرض میرسانم تا انشاءالله وزیربهداری صالح مأمور صالح راهم انتخاب کند خاطرم هست یکروزی رفتم در ساوجبلاغ (اردلان – راجع بفوریت بفرمایید) بلی دلیل مخالفت بافوریت است (دکتر طبا – می‌دانید کدام لایحه‌است؟) بلی می‌دانم این اولیش است فرمودند که زمین گرد است مانند گلوله عرض کنم دیدم یکی از دهستانهای ساوجبلاغ اکثراً مبتلا به تیفوئید هستند آمدم دروزارت بهداری و تقاضای استمداد کردم و گفتم آنجا یک عطاری است که با دواجات یونانی معالجه می‌کند یکی از مدیرکل‌های وزارت بهداری گفت این مطلب را بار دیگر نگوئید برای اینکه آن عطار را هم از معالجه باز می‌دارند و داروهای دیگر را هم نمی‌فرستند اگر یک طوری بشود که داروهای مجاز را مأمورین سوءاستفاده نکنند و در ورودش هم بحدی اشکالات ایجاد نکنند که ذخیره داروهای کشورهم از بین برود کما اینکه در اوایل جنگ دوم آلمانها حاضر شدند دارو برای ده سال ما بدهند و هر وقت ما وسیله پیدا کردیم پول آنرا در هر زمان توانستیم برسانیم مشکلات دستگاه دولت مانع شد تا جنگ جهانگیر روبه توسعه گذاشت و ما دچار گرانی دارو و تلفات مردم شدیم نکته دیگر که می‌خواستم اینجا تقاضا کنم یک رویه‌ای را اطبا اتخاذ بفرمایند و یک مقداری آمپول عاطفه واردکنید. برای اینکه غالباً نمی‌توانم عرض کنم دکترهای ما بیعاطفه هستند با عاطفه بسیار هستند ولی بی عاطفه هم بسیار هستند (وزیربهداری- درهرقومی خوب و بد است آقا، اشکال ندارد) (دکترجلالی – این حرفها یعنی چه آنها طبیب نیستند) باید یک تذکراتی داد در اینجا (وزیربهداری- طبیب بیعاطفه نمی‌شود، طبیب عاطفه دارد) قاضی دادگاه جزائی وظیفه‌اش محکوم کردن است و متهم رابزندان فرستادن اما طبیب وظیفه اش اینست که اگر ساعت یک بعد از نیمه شب یک بدبختی با مرگ دست بگریبان شد او را استمداد کند، یاری کند و درتهران این وضعیت نیست. آقایان اگر ساعت ۱۰ شب یک طبیب یا دکتر حاذق خواستید و در این پیداکردید بنده عرضم را پس می‌گیرم (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس) (دکترجلالی – چرا توهین می‌کنید این حرفها توهین است بجای اینکه تشویق بکنند توهین می‌کنند، اطبا که تاجر نیستند) بنده خواستم این نکته را تذکر بدهم و مخالفتم را هم پس می‌گیرم
دکتر مجتهدی - طبیب وظیفه ندارد اگر شما بعد از نصف شب رفتید در منزلش بیاید منزل شما، فهمیدید؟
رئیس - آقای ملک مدنی
ملک مدنی – بیاناتی که آقای ارباب کردند اولاً اصولاً هیچ مربوط بفوریت لایحه نبود (صحیح است) برای فوریت اظهاری نکردند، دراصل ماهیت لایحه و مواد اودارد شدند بنطر بنده اگردربعضی قسمتها جواب عرض نمی‌کنم برای این است اما فوریت لایحه بنظر بنده معلوم است. همه آقایان توجه دارند که موضوع بهداری و بهداشت این کشور خوب نیست (ارباب – بنده مخالفتم راپس گرفتم) و یکی ازجهاتی که دولت باید برای اصلاحات اقدام کند همین موضوع بهداشت و بهداری است که خوشبختانه آقای وزیربهداری قدم اولیه رابرداشته‌اند و بنظر بنده از طریق خوبی هم وارد شده‌اند زیرا بنظر بنده اگر قوانین خوبی در دست نداشته باشند اصلاح هر کاری امکان پذیر نیست برای اینکه در مملکت مشروطه هر قدمی که دولت برمی‌دارد باید طبق یک قوانین و مقرراتی باشند آقایان موافقت بفرمایند که بفوریت اول رأی داده شود و به کمیسیون برود. اما مطالبی که جنابعالی فرمودید راجه بآقایان اطباء ممکن است دراطباء هم مثل سایرطبقات دیگر یک اشخاص خاطی و متخلف هم باشد ولی آنچه ما اطلاع داریم اکثریت آنها مردمان وظیفه شناسی هستند (صحیح است) و مقام پزشکی هم درعالم خودش یک مقام شامخی است همه باید نسبت بآنها تقدیر و تشویق کنند خود جنابعالی هم قطعاً همین نظر رادارید (ارباب – البته) برای اینکه طبیعت همیشه خودش رابا امراض مختلف در مخاطره می‌اندازد و وظیفه یک ملت وظیفه شناس این است که از آنها قدردانی کند وطبقه اطبا در تمام دنیا مورد احترام هستند (صحیح است) مجلس شورای ملی هم همیشه نسبت به این طبقه قیافه مساعد نشان داده‌است و در کاروزارت بهداری همیشه اظهار موافقت کرده‌است بنابراین آقای دکترجلالی هم که یکنفر طبیب هستند و افتخار همکاریش راداریم و اوقاتشان تلخ نشود بنده خواستم به آقای ارباب حواب بدهم که ما نسبت به آقایان اطبا همیشه احترام قائل هستیم و اطبا یک طبقه مفید و خدمتگذار مملکت هستند.
رئیس - متأسفانه بعضی ازآقایان واعظ غیر متعظ هستند و ازطریق بحث خارج می‌شوند آنچه وظیفه شان است نمی‌گویید و اسباب زحمت مجلس می‌شوند. رأی گرفته می‌شود بفوریت لایحه وزارت بهداری که قرائت شد آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثربرخاستند)تصویب شد. لایحه برای طبع و توزیع فرستاده می‌شود.
- تصویب دوفوریت لایحه راجع به تعرفه گمرکی
ویرایش۱۱- تصویب دوفوریت لایحه راجع به تعرفه گمرکی
رئیس - فوریت لایحه گمرکی که تقاضای فوریت آنرا کرده اند مطرح است. لایحه قرائت می‌شود: (بشرح زیر خوانده شد) مجلس شورای ملی: چون قانون تعرفه گمرکی که فعلاً موردعمل و اجرا است مناسب باوضع کنونی اقتصادی کشور نمی‌باشد طرح جدیدی که درآن مقتضیات تشویق صادرات و تسهیل ورود لوازم ضروری برای اصلاح و توسعه و تکثیر تولید کشور و جلوگیری از اتلاف ارزهای خارجی برای واردات غیرلازم و تجملی تا آنجا که ممکن بوده رعایت شده‌است تهیه گردیده ولی نظر به اینکه طرح و تصویب تعرفه مزبور درمجلس شواری ملی و کمیسیونهای مربوطه ممکن است بطول انجامد و یا ازعجله زیاد درتصویب آن در ضمن اجرا مشکلات و نواقصی ایجاد گردد طرح ماده واحده زیرباقید دوفوریت پیشنهاد می‌نماید تا هم کمک مؤثری باقتصاد کشور شده باشد و هم دولت اصلاحاتی را که درضمن عمل لازم می‌داند در تعرفه جدید نموده و سپس تعرفه قطعی را به مجلس شورای ملی تقدیم دارد.
ماده واحده – دولت مجاز است درتعرفه گمرکی اصلاحات و تغییراتی راکه لازم می‌داند بعمل آورده و پس از شش ماه آزمایش تعرفخ اصلاح شده رابرای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید
نخست‌وزیر - رزم‌آرا
وزیردارایی - دکتر نصر
قاسم فولادوند - ما تقاضای دوفوریت این لایحه راکرده‌ام
رئیس - فوریت اول مطرح است
کشاورز صدر- آقای رئیس آن اجازه‌های اول را درنظر بگیرید
رئیس - اجازه‌هائی راجع به چیز دیگری است چطور از حالا یادداشت کنید
رئیس - آقای تیمورتاش
تیمورتاش - علت مخالفت بنده بافوریت این لایحه نه ازاین لحاظ است که جناب آقای وزیر دارایی لایحه‌ای را که واقعاً در امور اقتصادی ما مؤثر است و کمال لزوم را هم دارد تقدیم نموده‌اند ولکن همانطور که در مقدمه فرمودند تعرفه گمرکی مستلزم بحث در امور اقتصادی است و کمیسیون اقتصاد مجلس از چندی پیش مشغول تهیه طرحی است یکی راجع بصادرات و یکی راجع بواردات و تصدیق می‌فرمایند جناب آقای وزیر دارایی که تعرفه گمرکی در هر کشوری باید متناسب با وضع اقتصادی آن کشور و در واقع بهترین عامل و پشتیبان آن وضع اقتصادی باشد بنابراین جنابعالی که این لایحه را باقید دوفوریت تقدیم کرده‌اید چونکه هنوز راجع به سیاست اقتصادی و مشی اقتصادی که دارید و مکرر هم بحث شده‌است دراین لایحه معلوم نیست و معلوم نیست که دراین لایحه گمرکی که فعلاً تقدیم فرموده‌اند روی چه طرح اقتصادی است و منظور نهائیشان چیست این است که بنده با فوریت لایحه مخالفم مخصوصاً از ایشان استدعا میکنم که قسمت اساسی مطلب یعنی روش و مشی اقتصادی که تصور می‌فرمایند برای کشور ایران لازم باشد و بامشارکت و مساعدت آقای وزیر اقتصاد ملی و کمکی هم که در هرزمان کمیسیون اقتصاد ملی داشته‌است این تعرفه راتهیه بفرمایند و این را یک چیز کامل و جامع و حسابی تهیه بفرمایند که واقعاً ما بدانیم منظور اساسی از این طرح چیست و کمال تشکر را پیدا کنیم از اینکه قدم اول را برداشته‌اند
رئیس - آقای امامی
نورالدین امامی – راجع به این قسمت بنده در برنامه دولت جناب آقای منصور عرایض مفصلی کردم عرض کنم بعد از سوم شهریور بزرگترین خبط و خیانتی که به این مملکت شد همین بود که جلوی این واردات گرفته نشد و این مملکت کارش به نیستی کشید (صحیح است) هیچوقت در ایران شما آنقدر مغازه اسباب فروشی نمیدیدید و اگر این اسباب بازی‌های نبود این پدرهای بدبخت مجبور نمی‌شدند که این اسباب بازیها را بقیمت گزاف بخرند (صحیح است) اینقدر اسباب توالت لوکس هست که اگر تمام ایران را شما بخواهید قرمز کنید با این قرمزیها باز هم بیشتر است اینها برای چه می‌آید؟ این اتومبیلهای لوکس و اشیا مختلف لوکس ۵۰ و ۶۰ چرا می‌آید باسیستم‌های مختلف و اشکال مختلف و پول این مملکت را می‌برد؟ من تصور میکنم اول باید یک لایحه‌ای بیاورید در مجلس برای این اشیا لوکس و تصویب کنید پول ملت بکجا می‌رود تعرفه گمرکی که در تمام دنیا اینطور است یک ماده می‌آورند و اختیارات می‌گیرند و تعرفه گمرک رادر ظرف ۲۴ ساعت وضع می‌کنند این امر مهمی است و فرم بسیار مفیدی است که برداشته شده و من از آقایان مخالفین هم استدعا میکنم که مخالفت نکنند
رئیس - رأی گرفته می‌شود بفوریت آقایانی که موافقند قیان کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است آقای مکی
مکی – بنده بافوریت دوم لایحه مخالفم بدلایلی که عرض میکنم نکاتی را عرض میکنم دلایلی است که عدم فوریت و عدم ضرورت این لایحه را میرساند همه آقایان بخاطر دارند گویا امروز هم در رادیو اعلان کردند که بر اجناس نخی قماش ۱۰ درصد یا ۱۵ درصد اضافه کردند چند روز پیش هم که دولت تصویب نامهای صادر کرد که هرکس هر چیزی در گمرک دارد برود مرحص کند و بیاورد و توزیع کند که این کار این تصویب نامهای که دیشب یا پریشب دولت گذرانده و اجازه داده که بروند اشخاص اجناس از گمرک خلاص کنند بدون رعایت سهمیه وارداتی مبالغ خطیر و هنگفتی بجیب یک دسته‌ای ریخته‌است الان هم که اینجا می‌گویند لایحه تعرفه گمرکی رادولت برود ببینید ما که نمی‌دانم آن مواردی را که دولت برود ببینید ما که نمی‌دانیم آن مواردی راکه دولت می‌خواهد تاکس گمرکی را اضافه کند چیست یک دسته محتکر که با بعضی از مقامات سر و کار دارند همین الان مشغول جمع آوری آن مال‌التجاره و آن کالا هستند که بمحض اینکه دولت این اختیار را گرفت با توافق همدیگر این را بفروشند یک قیمتی هم به افراد وابسته بهش یعنی هرکس که بهشان خدمت کرده برسانند از این گذشته یک مالیاتی را که خود دولت انتخاب خواهد کرد برود یک تعرفه گمرکی بنویسد و بموقع اجرا بگذارد و آن اشخاصی که با هرمقامی سروکار دارند مبالغی به اجناس خود بیفزایند و بعد از ۶ ماه که کالایشان را فروختند می‌گویید ضرورتی نداشته‌است لغوش می‌کنیم اشکالی ندارد اگر واقعاً مقصودشان این است که اشیا تجملی وارد کشور نشود یک لایحه بردارند بیاورند اینجا که بمحض ورود این اشیا در گمرک آنها را آتش بزنند اقلیت هم باچنین لایحه موافقت خواهد کرد، در ترکیه، در افغانستان و در سایر ممالک دنیا هم هست بمحض اشیا لوکس وارد می‌شود آتش می‌زنند، افغانستان اجازه نمی‌دهد کتاب از ایران وارد افغانستان بشود درمانها و افسانه‌ها را اجازه نمی‌دهد وارد شود حتی رمانهای غیر اخلاقی را افغانستان آتش می‌زند و اجازه نمی‌دهد که وارد کشورش بشود اگر منظورتان پودر و ماتیک و امثال اینها است لایحه بیاورید که هرچه و پودر و ماتیک در مملکت هست آتش بزنند اولین دسته‌ای که امضا خواهد کرد ما خواهیم بود رأی خواهیم داد ولی منظورش را نمی‌دانم چه نوع کالاهائی را آقایان می‌خواهند برایشان سور تاکس معین کنند این است با این لایحه موافقت کردن خیانت است و خدمت بیک مشت محتکر است که آنها این کالاها را الان می‌روند جمع می‌کنند از فردا هم بقیمت گزاف در بازار عرضه می‌کند و می‌فروشد همین مذاکرات که الان در مجلس شده از فردا یک دسته اسپکولاتور و سرمایه دار و محتکر شروع بجمع آوری کالاها می‌کنند نوع کالاهایش رامی‌روند از محل هائی که اطلاع دارند و با آنها ارتباط دارند سؤال می‌کنند که نوع کالاهائیکه می‌خواهید سورتاکس معبن بکنید و ورودش قدعن می‌شود چیست و یکدسته اسپکولار می‌توانند جمع آوری بکنند محتکر می‌تواند برود جمع کند باهمانکه خودش احتکار کرده می‌تواند بفروش برساند بلی این را اگر یکدسته مخصوصی فهمیدند و مخصوصاً آنهائی که از این راهها استفاده نامشروع می‌کنند قطعاً با آن پنجنفر یا شش نفری که می‌خواهند آن تعرفه رابنویسد و سورتاکس بنویسند ارتباط دارند قبلاً می‌دانند چه نوع کالاهائی را دولت می‌خواهد برایش سورتاکس معین کند می‌روند جمع‌آوری می‌کنند این بعقیده من به زیان مملکت است و هم اینکه یک دسته‌ای را می‌خواهند از این راه میلیونر کنند.
رئیس - آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی – دلیل موافقت بنده با این لایحه از این جهت است که در مسائل اقتصادی که ممکن است در زندگانی مردم تأثیر داشته باشد. وظیفه مجلس شورای ملی این است که نفیاً یا اثباتاً زود جواب بدهد دادن یک لایحه اقتصادی و طول کشیدن آن درکمیسیونها بزیان کشور است بنابراین بنده بافوریت این لایحه موافقم آقای مکی هم بعنوان مخالف فرمودند که یک معایب اصولی ممکن است درخود ماده باشد البته که فعلاً خود ماده مطرح نشده‌است تصویب فوریت اجازه ورود درشور است وقتیکه شورشروع بشود اگر معایب اصولی باشد در خود ماده که مطرح شد گفته می‌شود و در خود ماده اصلاح خواهیم کرد که عیب اصولی نداشته باشد ولی تصویب فوریت ماده یعنی تصویب این اختیار بعقیده من ضروری است و عرض میکنم چرا آقایان نظرشان این است که بعد ازشهریور درواقع تمام بازار مملکت مایکی ازتابلوهای ننگین زندگانی ملت ایران این وضع واردات مملکت است که تمام ارزی را که داشتیم دودستی تقدیم دیگران کردیم و از طرفی دستها را بازگذاشتیم و اشیا تجملی به مقدار خیلی گزاف وارد این مملکت شد فعلاً که دولت می‌خواهد یک تصمیمی بگیرد تصمیمی که خواهد گرفت برایش یک تعرفه گمرکی است که در واقع با اوضاع جدید دنیا تطبیق کند آقایان می‌دانید که در تمام ممالک بعد از جنگ تمام معاملات رابهم زدند و عوض کردند متأسفانه در مملکت ما به این موضوع بهیچوجه توجه نکردند و اینکار حتی یکی از کارهای مفید خواهد بود دولت باید توجه کند ازاشیایی که بدرد این مملکت نمی‌خورد جلوگیری کند و ازاشیایی که برای مملکت ضروری است بایستی تهیه بکند در مسائل تولید در مسائل کشاورزی این قسمت ها را باید در نظر داشت بنابراین بنده تمنی میکنم که با این قسمت موافقت بفرمایید و حتی معتقدم به لایحه یک دوازدهم جواب دولت داده شود والا اگراین لایحه بهمین ترتیب بماند در بازار شروع می‌شود به نقل و انتقال و زندگی مردم در زحمت می‌افتد (صحیح است)
رئیس - رأی گرفته می‌شود بفوریت دوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد - برای طبع و توزیع فرستاده می‌شود - آقای وزیر جنگ
- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر جنگ
ویرایش۱۲- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر جنگ
وزیر جنگ – (سرلشکر هدایت) – بطوری که آقایان استحضار دارند دولت سابق یک لایحه‌ای تقدیم مجلس کرده‌است برای یکنواخت کردن حقوق افسران بازنشسته آن لایحه مورد تأیید دولت است و بنده استدعا دارم هرچه زودتر بجریان بیفتد و درتعقیب این لایحه برای اینکه استواران و گروهبانان و درجه داران هم در همان وصف هستند و بایستی که حقوقشان یکنواخت بشود (صحیح است) این است که یک لایحه دیگر هم که در تعقیب او است تهیه شده و برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی میکنم.
رئیس - به کمیسیون فرستاده می‌شود
وزیر جنگ – ضمناً چون در ضمن مذاکراتی که امروز اینجا بعمل آمد جناب آقای دکتر مصدق راجع بوضعیت محاسبات و رسیدگی بوضع مالی وزارت جنگ یک مطالبی فرمودند لزوماً بایستی بعرض مبارک آقایان برسانم که وزارت جنگ هم یکی ازوزارتخانه‌های این کشور و دولت است (صحیح است) (مکی- دو میلیون لیره فشنگ حالا کجاست) الان عرض میکنم بنده تصورمی‌کنم این حملاتی که مخصوصاً بوزارت جنگ می‌شود و بنده دراینجا عرض میکنم که اطمینان دارم علتش عدم توجه آقایان بوزارت جنگ است اگر آقایان تشریف بیاورند که بنده اینرا استدعا کرده ام و استدعادارم و ملاحظه بفرمایید که وزارت جنگ دروضعیت خودش چه تغییراتی داده‌است وزارت جنگ بودجه‌ای که خرج می‌کند این خرج سربازان این مملکت می‌شود این سربازان برادران شما و ما هستند (صحیح است) شما بیایید ببینید نانی که ما امروز در وزارت جنگ بسرباز می‌دهیم شما گیرتان نمی‌آید (صحیح است) این کار را ما شروع کرده‌ایم این نانی که بسرباز می‌دهیم شما نمی‌خورید ما بودجه را خرج اینها می‌کنیم دروزارت جنگ آقایان تشریف نمی‌آورند و نمی‌بینند که بدون اینکه دیناری ببودجه اضافه بکنند بسربازی که معلول بشود و ازخدمت برود ازاو نگهداری می‌کنند (صحیح است) بنده متأسفم که آقایان نمی‌آیند ببینند که وزارت جنگ با ۳۲۵۰ تومان سرمایه که همین افسران ارتش که همیشه مورد شماتت هستند رویهم گذاشته‌اند فروشگاهی برای افسران و خانواده آنها تأمین کرده که در ماه گذشته ۳۰۰ هزارتومان فروش کرده و این بنفع افسران بوده آقایان بنده که امروز افتخاردارم که وزیر جنگ هستم بنده با دزدی موافق نیستم (احسنت) بیایید دزد را بدست من بدهید اگربنده مجازات نکردم مرامجازات بکنید (صحیح است) وزارت جنگ جزء این کشوراست و دولت و بنده وزیر جنگ بهش سوءظن خاصی ند اریم که لایحه خاصی تقدیم کنیم اگرشما دارید لایحه بدهید ضمناً بنده برای جواب آقای حائریزاده حاضر هستم.
رئیس - بیشترآقایان وزرا برای جواب آقایان نمایندگان حاضرهستند آقای وزیرکشاورزی
وزیر کشاورزی - (آقای مهدوی) آقایان نمایندگان محترم کردستان راجع بدفع ملخ کردستان سؤال فرموده بودند چه شده و چه خواهد شد.
آصف - اول باید سؤال را عرض کنم آنوقت جواب بدهید.
رئیس - لایحه‌ای دارید؟
وزیر کشاورزی - بنده خیر! راجع بسؤال
رئیس - باید اول سؤال مطرح شود بعد جواب گفته شود سؤالات هم قرار شد درجلسه بعد مطرح شود
کشاورز صدر - تمنی میکنم آن لایحه بهداری را جزء دستور بگذارند
رئیس - بشما چه استدعا بکنید بنده خودم می‌دانم پنج نفر هم که امضا کردید مطابق آیین‌نامه نیست
کشاورزصدر - چرا مطابق آیین‌نامه نیست؟
- تصویب دوفوریت لایحه معافیت چند قلم دارو از حقوق گمرکی
ویرایش۱۳- تصویب دوفوریت لایحه معافیت چند قلم دارو از حقوق گمرکی
رئیس - لایحه وزارت بهداری قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد):
ساحت مقدس مجلس شورای ملی چون مبارزه بابیماریهای واگیر و بومی هدف اصلی وزارت بهداری بوده و یکی از شرایط اصلی اجرای این نظر وجود داروهای لازمه به بهای ارزان و بطور و افر درکشور می‌باشد و همچنین سازمان بهداشت جهانی هم دردومین جلسه خود تصمیم گرفته که بکشورهای عضو توصیه شود که این قبیل داروها از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف گردد و دراکثر کشورهای عضو سازمان هم این نظرعملی گردیده لذا لایحه قانونی مبنی بر معافیت این قبیل داروها پیوست تقدیم و استدعای تصویب آنرا باقید یک فرویت دارد:
ماده واحده – ازتاریخ تصویب این قانون داروهای مندرجه درزیر:
- ۱- گنه گنه و سایر الکالوئیدهای کمگینا و املاح آنها بانضمام اتبرین و پالودین و پلاسموشین پالوزیل و کامو کین و ارالن بشکل گرد، قرص، حب، کپسول، کاشه محلول، آمپول و سایر اشکالی که داروهای مزبور برای خورده فروشی و یاغیر آن آماده شده باشند
- ۲- ترکیبات بیسموتی قابل تزریق – ترکیبات ارسینیکی سه والانسی و پنج والانسی مانند سالوارسان – نئو سالوارسان – سولوسالوارسان – نئو سولفارسینول- نئوارسه فنامید
- ۳ - ترکیبات اسید پارا امینو سالیسیلیک مانند پاساپاسل – امینوکس
- ۴- داروهای انتی بیوتیک مانند کلر و میتیسین و ارکؤمیسین
- ۵- ترکیبات گندزدائی و حشره کشی و همانند مانند د. د. ت- کامکسان – پن سالت – کلورودان – اکساکلور – اکتا کلور که برای مبارزه با بیماریهای واگیر و امراض بومی مصرف می‌شوند از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف خواهند بود.
تبصره - ورود داروهای اختصاصی (اسیسپالیته) درهرمورد و همچنین اقسام سرم‌ها و واکسنها موکول به تحصیل پروانه ورود ازوزارت بهداری است وزیربهداری وزیردارایی دکترجهانشاه صالح دکترنصر نخست‌وزیر رزم‌آرا
کشاورز صدر - بنده طبق ماده ۱۳۹ اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس - آقای وزیربهداری تقاضای دوفوریت کرده‌اند. آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر - من خیلی تعجب میکنم..
رئیس - تعجب نکنید حرفتان را بزنید (خنده نمایندگان)
کشاورز صدر- تعجب میکنم که چرا آقای رئیس عصبانی می‌شوند اگر بنده ماده‌ای یادم رفت قرآن خدا را غلط نشده ما پنج نفر تقاضای دوفوریت کردیم هرچه می‌گوییم شما اخمتان رادرهم می‌کنید شما پدر ما هستید بنده و آقای دکتر طبا و دو سه نفر دیگر تقاضای دوفوریت کردیم شما می‌فرمایید قانونی نیست می‌خواهی مببینیم چرا قانونی نیست جنابعالی فرمودید قانونی نیست تقاضای پنجنفر بنده خواستم عرض کنم چراقانونی نیست رئیس ماده ۱۳۹ آن درست است ولی من مکرر گفتم اگر آقایان آیین‌نامه را بخوانید بسیاری از مطالب حل می‌شود و ازموارد بحث خارج می‌شود هرکس هرچه دلش می‌خواهد اینجا می‌گوید برای این است که آیین‌نامه را نخوانده‌است این ماده ۱۳۹ می‌نویسد اگر تقاضای فوریت یا دو فوری بودن در ضمن لایحه‌ای طرحی که در مجلس مطرح است درج نشده باشد و ۱۵ نفر از آقایان کتباً تقاضای آنرا بنمایند بدون مباحثه در اصل مطلب در باب فوریت اخذ رأی بعمل می‌آید اگر در آیین‌نامه شما ۵ نفر است باید ۱۵ نفر باشد اصلاح شده‌است
کشاورز صدر- اجازه بدهید اینماده رابنده بخوانم
رئیس - کدام ماده را؟ کشاورزصدر- ماده ۱۳۹ بعضی ازنمایندگان – اصلاح شده‌است
رئیس - لایحه دوفوری است فوریت اول مطرح است (بعضی از نمایندگان – مخالفی نیست)بفوریت اول رأی می‌گیریم آقایان که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد. رأی می‌گیریم بفوریت دوم. مخالفی نیست؟(جمال امامی – بنده مخالفم)بفرمایید.
جمال امامی- بنده مخالف هستم برای دادن یک تذکری به جناب آقای وزیر بهداری چند روز پیش آمدند مرا بردند به بیمارستان بوعلی ۱۵۰،۱۶۰ مسلول جوان زن و مرد آنجا است این سازمان اعطائی اعلیحضرت همایونی است ولی اداره‌اش با وزارت بهداری است بنده خیلی متأثر شدم از وضعیت بیمارها که بی اندازه فاقد تمام وسائل هستند بیمار مسلول جوان حتی فاقد تشک و ملافه‌است بچه، زن و پیر و جوان تشک و ملافه ندارند (کشاورز صدر- آن دکترش خیلی زحمت می‌کشد) دکتر کیا حد اعلای زحمت رامی‌کشد. همه هم ازش راضی هستند ولی وسایل در اختیارش نمی‌گذارند. آبش رئباز است و از آنجا خارج می‌شود آشپزخانه ندارد وضعیت ساختمانیشان ناگوار است. بیمارها جمع شدند و از من خواستند که تقاضایشان را به عرض اعلیحضرت همایونی و آقایان برسانم من تقاضاهایشان را بعرض همایونی رساندم دستورفرمودند که سازمان کمک کند آقای وزیرجنگ توجه کنید من مستدعیات آنها بعرض اعلیحضرت همایونی رساندم فرمودند که سازمان و هم شیر و خورشید سرخ کمک کنند ولی فرمودند که به آقایان هم تذکر بدهم و بالاخص آقای وزیر دارایی چون از رئیس محاسبات خیلی شکایت داشتند این آقا را احضار کنید یا گوشش را بکشید که وسایل تسهیل اینها را فراهم کند یا تعویض بفرمایید و یا تشریف ببرید به آنهاسرکشی کنید که ببینید نواقصشان چیست این بود عرض من.(احسنت)
رئیس - آقای دکتر طبا موافقید؟ (دکتر طبا – بنده موافقم ولی گمان نمی‌کنم احتیاجی باشد برای اینکه مخالفتی نشد) رأی می‌گیریم بفوریت دوم آقایانی که موافقثند قیام کنند (اکثربرخاستند) تصویب شد برای طبع و نشر فرستاده می‌شود
- مذاکرات در طرح پیشنهادی آقایان نمایندگان راجع به امور اقتصادی
ویرایش۱۴ – مذاکرات در طرح پیشنهادی آقایان نمایندگان راجع به امور اقتصادی
رئیس - یک طرحی است که آقایان داده‌اند یک ماده واحده ایست که ۶۸ امضا دارد قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد):
ساحت مقدس مجلس شورای ملی بطوریکه آقایان نمایندگان محترم نمایندگان مجلس شورای ملی توجه دارند ییک ازارکان حیاتی کشور اساس و حفظ بنیان اقتصاد است و کشوری که مبانی اقتصادی آ ن براساس صادرات استوار نباشد درمعرض خطر فقر و بدبختی است. برای بهبود فوری اوضاع اقتصادی و تولیدی کشور که موازنه واردات و صادرات و پیشرفت امور تولیدی و جلوگیری فوری ازبکاری و بکارافتادن سرمایه‌های راکد امضا کنندگان زیر طرح ذیل رابعنوان ماده واحده و یک تبصره بقید دو فوریت پیشنهاد و استدعای تصویب آنرا داریم
ماده واحده – کلیه کالاهای صادراتی ازایران ازهرگونه تعهد ارزی معاف می‌باشد و صادر کنندگان ایرانی می‌توانند برابررقم ارز ریالی خود کالاهای مجاز وارد نمایند گواهی گمرک مبنی بر صدور کالا بمنزله پروانه ورود تلقی می‌گردد بازرگانانیکه ارز صادراتی خودرا برای فروش عرضه می‌دارند بانکهای مجاز مکلف بخرید آن بنرخ ارزی که برای واردات بفروش میرسانند می‌باشند
تبصره – ورود کارخانجات وماشین آلات صنعتی وتولیدی جدید التأسیس وبرق شهرستانها که بهره برداری آن هنوز شروع نشده ازعوارض گمرکی معاف بود وهمچنین ازتاریخ بهره برداری تا مدت ۵ سال ازپرداخت مالیات وعوارض انحصاری نیزمعاف خواهند بود بامضا ۶۸ نفر
جمال امامی - ۶۸ نفر وقتی یک طرحی را امضا کرده باشند خودش قانون است
رئیس - آقای کهبد نظری دارید؟
کهبد - بنده موافقم
رئیس - بسیارخوب آقای وزیر دارایی
وزیردارایی (دکتر تقی نصر) - بنده خیلی متأسفم که بعد از چندین سال که اوضاع اقتصادی ما همینطور روبخرابی گداشته‌است حالا که دولت جدید درنظر دارد یک اقدامات اساسی دراین باب بکند با مطالعه مجموع جوانب که نظر می‌کند که یک منافع خاصی و منافع موقتی فقط هادی امور اقتصادی نباشد یکعده ازآقایان نمایندگان نظربعلاقه خاصی که دارند بامور اقتصادی یکقدری ازدولت سریعتر می‌خواهند اقدام بفرمایند و نظر به این که مسئولیت دولت را دارند این لایحه درکمیسیون اقتصادی مجلس شورای ملی چند روز پیش مطرح شد خود بنده و آقای وزیر اقتصاد ملی دراین جلسه حضورداشتیم درهمانجا خود آقایان کمیسیون اقتصاد موافقت فرمودند که فردای آن روز تشریف بیاورند دروزارت دارایی دردفتر اینجانب یک عده ازاشخاصی که مأمور اینکارند ازقبیل آقای زند رئیس بانک ملی رئیس کمیسیون ارز و یک عده ازمتخصصین دیگر، رئیس اطاق بازرگانی و غیره این مطالب درآنجا بخث شود بعد ازاین که بحث شد و مجموع جوانبش ملاحظه شد اگرصلاح بود درآنموقع بیاید به مجلس علاوه برمجموع جوانب می‌خواستم اینرا اضافه بکنم که این لایحه متضمن خرج است برای مملکت چرابرای اینکه آزاد شدن صادرات از تعهد ارزی یعنی ازبین بردن گواهینامه یعنی ضررمالی برای دولت و همینطور معافیت از حق انحصار و معافیت ازدرآمد مجموع اینها متضمن خرج است و چون متضمن خرج است لایحه خرج فقط ازطرف دولت باید تقدیم شود نظر به مجموع این جهات ازآقایان استدعا میکنم همانطور که در کمیسیون موافقت شده موافقت بفرمایید که این دردفتر اینجانب درهیئت دول تمطرح بشود بع دازانکه مجموع جوانب در نظرگرفته شد اقدامی بعمل آید شاید الان دولتی که در حضور آقایان است درعرض این یکی دو هفته نشان داده‌است که به مسائل اقتصادی توجه کامل دارد تعرفه گمرکی که یکی ازعوامل اینکاربوده مطالعه کرده و برایتان لایحه‌اش را آورد و برای حمایت صنایع داخلی دیشب تصویب نامهای صادرشد که آقای مکی اشاره فرمودند متأسفانه باصل فلسفه این تصویب نامه توجه نداشتند و آن این بود که این کارخانجاتی که با خون جگر تهیه شده آنها از بین بروند این بافندگان دستی تمام اینهائی که کرباس و متقال تهیه می‌کنند اینها درمقابل رقابتهای خارجی مضمحل نشوند برای اجرای این نظر تصویب نامهای که دو سال بود خود بنده بنده شاهدم در دو سال قبل مطرح بود و بجائی نمی‌رسید این اقدام شد و در عین حال برای اینکه هزینه زندگانی مردم بالا نرود قیمت قند را بهمان نسبت پائین آوردیم بطوریکه هم حمایت صنایع ملی بشود هم هزینه زندگی تغییر نکند و هم درآمد عمومی متضرر نشود اینطور لایحه باید تهیه گردد که مجموع مسائل که درآن برای ما مؤثر است ملحوظ باشد والا ازیک طرف اگر سؤال بفرمایید از صادر کننده آزادی حدود را فقط بخواهد بدون تعهد و ازوارد کننده اگربپرسید برعکس می‌خواهد ارز دولتی باو داده شود و ازمصرف کننده اگربخواهید چیزهای دیگرمی‌گوید دولت می‌خواهد تمام امور راباهم تلفیق بکند و یک نتیجه بگیرد ازاینجهت استدعا میکنم و تکرار میکنم که آقایان در جلسه بعد این را مطرح بفرمایید تا نتیجه گرفته شود
رئیس - باتوضیحاتی که آقای وزیر دارایی دادند و اظهار عقیده‌ای که کردند آقایان اجازه بفرمایید که برای جلسه بعد بماند
مهدی ارباب – بنده اخطاردارم.
کهبد - اجازه بفرمایید بنده یک توضیحی بدهم ذهن آقایان روشن بشود
افشارصادقی- آقا ما موافق نیستیم شما بدون اجازه آوردید قرارنبود که این مطرح بشود
کهبد - اجازه بفرمایید آقا عرض میکنم این طرحی که تهیه شده‌است برای حمایت از صادرات اگر بموجب این احصائیه‌ای که الان خدمت آقایان تقدیم میکنم این احصائیه ۱۵ سال صادرات کشور است پشم در سال ۱۳۱۸، ۱۱۹۰۰ تن صادرات داشته و الان ندارد پنبه ۲۰ هزار تن صادرات داشته و امسال ندارداین لایحه با نظر عده‌ای ازمتخصصین تهیه شده‌است چندین جلسه کمیسیون اقتصاد مجلس شورای ملی در اواخر این طرح بحث کرده نظر متخصصین خارج ازمجلس راخواسته نظر اطاق بازرگانی را خواسته و با تمام دقتها از لحاظ نجات صادرات این لایحه را تهیه کرده‌است و داده‌است و در عین حال هم از دولت همین تقاضا رادارد و نظر دولت را تأیید می‌کند این آقایانی که امضا کردند تمام منظورشان این بوده‌است که حمایت از صادرات بشود آنچه تا حالا در این مجلس گفته شده‌است صحبت واردات است بنابراین بنده می‌خواستم تمنی بکنم چون ما مواجه با تعطیل مجلس می‌شویم یک عده‌ای اینطور تصمیم گرفتند که این طرح به مجلس تقدیم بشود که به بعد از تعطیل برنخورد آقا در این مملکت برای کسی پوست انار صادر کرده‌است یکسال حبس معین کرده‌اند برای محمد خسروشاهی که صادرات کرده چند سال حبس قائل شده‌اند در کجای دنیا چنین چیزی بوده‌است بنده دانه دانه اینها را با دلیل عرض میکنم برای کسی که عبا صادر کرده است حبس قائل شده‌اند بنده تمام اینها را از روی احصائیه عرض میکنم آقایان توجه داشته باشید ۸ میلیون لیره تمام صادرات ما است و ۴۲ میلیون لیره واردات حالا می‌خواهید تصویب بکند یا اینکه تصویب نکنید
مهدی ارباب - بنده اخطاردارم
رئیس - طبق چه ماده‌ای
مهدی ارباب – طبق ماده ۹۰
رئیس - مگربیانات شما تحریف شده شما نطقی نکرده‌اید
مهدی ارباب - لازم است توضیح بدهم اینطور نیست که آقای وزیر دارایی فرمودند.
رئیس - اول ماده ۹۰ رابخوانید
مهدی ارباب - بنده خواندم
رئیس - شما که نطقی نکرده‌اید
مهدب ارباب - آقای وزیردارایی توجهی دادند برخلاف آنچه که دراین طرح بود
رئیس - آقاث غلامرضا فولادوند مخالفید؟ بفرمایید
مهدی ارباب- چیز عجیبی است که آزادی بیان یک وکیل رابخواهند سلب کنند
شهاب خسروانی – اخطارنظامنامه‌ای دارم بنده پیشنهاد دولت راقبول میکنم برای اینکه منظور این نبود که عجله بشود چون مجلس می‌خواهد تعطیل بشود امروز مطرح شد وبرای اینکه رعایت امضا آقایان بشود اینکار را کردیم فردا که می‌رویم آنجا درست می‌کنیم
رئیس - بسیارخوب آقای فولادوند جنابعالی مختصر بفرمایید
غلامرضا فولادوند - این طرح را ۶۸ نفر وکیل امضا کرده وآقای کهبد تقدیم کرده‌است آقای شهاب خسروانی نمی‌توانند پس بگیرند اگرآقایان موافقت می‌کنند بنده که نمی‌خواهم حرف بزنم اگرموافقت نمی‌کنند که از دستور خارج شود بنده مخالفم و اگر موافقت می‌کنند بنده حرفی نمی‌زنم.
شهاب خسروانی – پیشنهاد دولت رابرای اصلاح بنده قبول کردم.
رئیس - بنابراین خواهد ماند که خود آقایان با آقای وزیر دارایی تماس بگیرید و اصلاجش کنید بعد بیاورید در مجلس
مهدی ارباب – این لایحه خرج نبود خواستم توضیح بدهم
- طرج گزارش کمیسیون کشور راجع به اختیارات شهرستانها
ویرایش۱۵- طرج گزارش کمیسیون کشور راجع به اختیارات شهرستانها
رئیس - ماده واحده گزارش کمیسیون کشور خوانده می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
گزارش کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی لایحه شماره ۲۳۲۶۹ دولت راجع بتشکیل انجمنهای محلی که یک فوریت آن به تصویب مجلس رسیده و به کمیسیون ارجاع شده بود با حضور جناب آقای نخست‌وزیر و آقای معاون وزارت کشور در کمیسیون کشور مطرح با توضیحاتی که از طرف آقای نخست‌وزیر داده شد ماده واحده با تبصره با اصلاحاتی تصویب و اینک گزارش آنرابرای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده – دراجرای اصول ۲۹ و ۹۰ و ۹۱ و ۹۲ و ۹۳ متمم قانون اساسی از تاریخ تشکیل انجمنها آن قسمت از امور محلی و اجتماعی که با محلی مردم کشور ارتباط دارد توسط انجمنهای منافع عمومی محلی که در مرکز هریک ازشهرستانها – بخشها – دهستانها تشکیل می‌شود اقدام و اداره خواهد شد.
تبصره ۱- سازمان اداری هریک ازشهرستانها – بخشها – دهستانها و طرز انتخابات و تشکیل انجمنها و شرائط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و وظایف انجمنها و چگونگی انجام آنها و طریقه انتخاب و تعیین فرمانداران و مامورین محلی و دولتی و مسائل مربوط بموجب آیین‌نامه‌ای که از طرف دولت پیشنهاد و پس ازتصویب مجلس یا کمیسیونی که مجلس اختیار خواهد داد اجراخواهد شد. پس ازتصویب این قانون در هر نقطه‌ای که اعلان انتخابات از طرف وزارت کشورداده می‌شود ازتاریخ اخذ رأی انجمنهای موجوده منحل خواهد شد و درنقاطی که انجمنها تشکیل نشده‌است وزارت کشور وظایف آنها راعهده دار خواهد بود
تبصره ۲- برای نظارت درحسن جریان اموری که بعهده انجمنها و مامورین محلی محول شده و همچنین اجرای دستورات دولت وزارت کشوربرای هرچند شهرستان یک نفربازرس عالی تعیین و اعزام می‌نماید. این بازرسان باید از مأموریتی انتخاب شوند که لااقل ۱۵ سال سابقه خدمت در ادارات دولتی داشته و با سابقه سه دوره نمایندگی مجلسین داشته باشند - مخبرکمیسیون کشور- قاسم فولادوند
رئیس - ماده واحده مطرح است. آقای مکی بفرمایید
صفائی - بنده اخطاردارم در این موضوع دودفعه اسم نویسی شد یکی پنجشنبه و یکی امروز معلوم نشد که چرا مقدم بردیگری شد
رئیس - چون یک عده‌ای ازآقایان گفتند ۲۴ ساعت قبل توزیع نشده از اداره قوانین پرسیدم توضیح دادند که قبل از ۲۴ ساعت توزیع شد بنابراین همان ورقه اول اعتبار دارد. بفرمایید آقای مکی.
صفائی – اداره قوانین که نمی‌داند توضیح را ما باید برهیم.
مکی – البته آقایان از نظریه فراکسیون وطن مستحضر هستند که با این لایحه طبق اعلامیه‌ای که صادر کردیم مخالف بودیم و دلایل مخالفت خودمان راهم چه در جلسه خصوصی و چه در مجلس علنی بعنوان نطق قبل از دستور یا مخالفت با فوریت بسمع آقایان محترم رسانیده‌ایم (صفائی- آقای آزاد موافق ننوشته‌اند، معلوم نیست فراکسیون چراموافقت کرده) اجازه بفرمایید ایشان موافق مشروطند
حائریزاده – منهم با لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی موافق هستم
مکی - آقای صفائی شما این دوره تازه تشریف آورده‌اید در دوره گذشته موقع طرح لایحه املاک واگذاری آقای صاحبدیوانی وابسته بدربار شاهنشاهی بعنوان مخالف اسم نوشت برای اینکه حق اقلیت را از بین ببرد. ما با لایحه املاک واگذاری مخالف بودیم، اقلیت واقعی تنها ما بودیم آنوقت آقای صاحبدیوانی اسم نوشت بعنوان مخالف مشروط که حق اقلیت رابگیرد آقای آزاد هم بعنوان موافق مشروط اسم نوشته‌اند و اگر شرط ایشان را دولت عمل کرد ایشان موافق خواهند بود. ما با این لایحه بدلایلی که عرض میکنم مخالف هستیم و همه آقایان در جراید و در مجلس شورای ملی این جمله بگوششان خورده یا بچشمشان رسیده‌است که این لایحه ممکن است مملکت ایران را تجزیه بکند (یکنفر ازنمایندگان – اینطورنیست) همین اندازه که تفوه شده‌است که این لایحه ممکن است مملکت ایران را تجزیه بکند من بشما اطمینان می‌دهم که تصویب این لایحه این کشور را تجزیه خواهد کرد (اردلان – آقا بدبین نباشید) این لایحه یک مضاری دارد که من ناچارم از لحاظ قسمی که در پشت این تریبون خور ده‌ایم مضارش رابسمع ملت ایران و بسمع نمایندگان محترم برسانم خواه از بنده قبول بکنند خواه نکنند من وظیفه خودم را انجام داده‌ام بدیهی است هیچکس بامواد و اصولی که قانون اساسی نسبت بایجاد و تأسیس انجمنهای ایالتی و ولایتی و بلدی پیش بینی کرده‌است مخالفتی ندارد (صحیح است) کمال آرزوی ما اینست که انجمنهای ایالتی و ولایتی و بلدی تشکیل بشود و این مرکزی که باعث بدبختی شهرستانها شده‌است یکقدری نسبت بوضع شهرستانها سر و صورتی بدهد و کار شهرستانها را بدست خود مردم شهرستانها بدهد ولی در ضمن این ماده واحده اشاره بیک آیین‌نامه‌ای می‌کند که آن آیین‌نامه خودش برخلاف قانون اساسی است، برخلاف آیین‌نامه داخلی مجلس است و برخلاف تمام سوابق و سیره‌ای است که تاکنون درمجلس سابقه داشته‌است چرامخالف قانون اساسی است؟ برای اینکه درآن آیین‌نامه وضع مالیات که مطابق قانون اساسی ازمختصات مجلس شورای ملی است پیش بینی شده‌است و بنابراین قانون اساسی را نقض می‌کند و آیین‌نامه اسم آنرا نمی‌شود گذاشت بلکه باید گفت یک قانون اساسی جداگانه‌ای است که ناقض قانون اساسی است. آیین‌نامه معمولاً دراطراف قانون توضیحاتی می‌دهد و باصطلاح تزمین می‌کند نه اینکه خودش بیاید موادی از قانون اساسی را نقض بکند یا موادی از قوانین اصول محاکمات حقوقی و اصول محاکمات جزائی و سایراصول را زیر پابگذارد و این اصول جدید را جانشینش بکند. در این آیین‌نامه وضع مالیات و خرج و تشکیل محاکم در شهرستانها را به اختیار شهرستانها دست مردم بیفتد این حکومتهای نظامی که همه جا مردم را خفه کرده الان چند سال است که دراصفهان حکومت نظامی است در خیلی از شهرستانهای شمال حکومت نظامی است این حکومتهای نظامی را بردارند بگذارند مردم در انتخاب انجمن شهرداریشان درانتخاب انجمن ایالتی شان و ولایتی شان آزاد باشند و همچنین درانتخاب مجلس شورای ملی سان آزاد باشند بعد بیایید این خود مختاری رابآنها بدهند مملکت ایران اصولاً همه آقایان می‌دانند که زبانهای مختلفی درش تکلم می‌شود بلوچستان یکزبان خاصیدارد، خوزستان یکزبان خاصی دارد، خوزستان یک زبان محلی دارد، کردستان یک زبان خاصی دارند (اردلان – کردستان هم فارسی است، لهجه شان فرق می‌کند) ولی کردستان عراق هم همان زبان را تکلم می‌کنند، کردستان شوروی و ترکیه هم همان زبان راتکلم می‌کنند (اردلان – نه اینطور نیست آنها لهجه شان فرق دارد آقای مکی مال عراق بازبان کردستان سنندج فرق دارد) عرض کنم بقول فردوسی نژاد کرد یکی از پاکترین نژادهای ایرانی است و اگر آقایان بشاهنامه توجه کرده باشند افسانه‌ای را نقل می‌کند و می گوید جوانهائی را که می‌بردند برای آن سلعه هائی که بر روی دوش ضحاک بود می‌کشتند یکی ازوزرای خیرخواه ضحاک که ایرانی بود و خیلی بنژاد ایرانی علاقمند بود هرجوان رشید و قوی البنیه‌ای راک همیدید حیفش می‌آمد که کشته شوند و می‌گفت آنها را محرمانه فرار بدهید و فردوسی مدعی است که نژاد کرد همان نژادی است که آن وزیر خیرخواه ضحاک آنها فرار شان داده‌است (آشتیانی‌زاده – آقای اردلان راهم فرارشان داده اند) (خنده نمایندگان) بنده ازلحاظ نژاد کردبحث نمی‌کنم منظور عرایض بنده یک اصول و کلیاتی است که می‌خواستم عرض کنم (اردلان – فقط لهجه شان فرق دارد)(امامی اهری- درکدام مملکت زبان یکی است. درسویس هم فرق دارد (سویس هم چندین کشوراست و کشورواحدی نیست) (جواد مسعودی- ۲۲ کانتون است) بلی ۲۲ کشوراست بنابراین با درنظرگر فتن موقعیت جغرافیایی ایران و با در نظر گرفتن زبانها و اخلاق و عاداتی که در نقاط مختلف این کشور هست و با اشاراتی هم که سایرین نسبت بای نموضوع کرده اند و حتی نشریه هائی هم چاپ شده مانند آینده ایران و غیره و در مدتی قبل هم راجع به تجزیه ایران مذاکراتی بوده هیچ آدم عاقل و مال اندیشی سزاواراست که بیاید بدست خودش مملکت را دچار تجزیه بکند؟ وانگهی درآن آیین‌نامه‌ای که برای قانون نوشته‌اند که برود در کمیسیون آنجا ذکرشده‌است که انجمنهای ایالتی و ولایت حق ندارند که تقاضای تغییررژیم و تقاضای صدورامتیاز و غیره بکند این آیین‌نامه را بنده بطور سرسری دیدم چون برای اکثریت فرستادند و برای اقلیت که نامحرم بوده نفرستاده‌اند بنده هم همینطور افواهی شنیده‌ام دراین آیین‌نامه چندچیز راحق ندارند حق دادن امتیاز و غیره را ازانها سلب کرده اند مگرانجمنهای ایالتی و ولایت دردوره دوم مجلس شورای ملی حق داشتند که تقاضای عزل محمد علی شاه را بکنند؟حق نداشتند آقایان ماقسم خورده‌ایم که بپادشاه مملکت و تخت وتاج او خیانت نکنیم و از او حمایت بکنیم مادامی که رژیم این مملکت رژیم سلطنتی است این انجمنهای ایالتی و ولایتی اگر یک روز آمدند تلگرافات شروع شد و گفتند ما این رژیم رانمی خواهیم و می‌خواهیم رژیم ما جمهوری باشد و فلان ادم رئیس جمهورمان باشد چه می‌کنند چه سانکسیونی دراین آیین‌نامه پیش بینی شده‌است که زبان آن گوینده و دهان آن تلگراف کننده را خرد بکنیم؟ هیچ مگر آن تلگرافاتی که سال گذشته برای مجلس مؤسان قلابی شد که بچه ۷ ساله از سنندج بابچه شش ساله از کرمان یا فلان دهکده تقاضای تغییراصل ۴۸ را کرد دستورنبوده؟(یکنفر از نمایندگان – آن را پادشاه خواسته بود) حالا ممکن است که یک وقت هم سیاست خارجی بخواهد اگر واقعاً یکروز سیاست خارجی خواست که یکچنین تلگرافاتی بشود و وضعیت دنیا هم یک طوری ما را در محظور گذاشته بود و در تنگنا بودیم که نتوانستیم صدایمان را بدنیا برسانیم رژیم مملکت ما عوض می‌شود و ما به پادشاه مملکت خودمان خیانت کرده‌ایم این اولین ضررش متوجه بمقام سلطنت است. دراین لایحه من از نظر صلاح اندیشی آنچه که بنظرم می‌رسد می‌گویم و بقول آن گوینده معروف تو خواه از سخنم پندگیر و خواه ملال، این در درجه اول زبانش متوجه مقام سلطنت ایران است و ما برای حفظ مقام سلطنت هم که شده باید با تمام قوا جلوی تصویب این آیین‌نامه رابگیریم. دولت اگرواقعاً ریگی بکفشش نداشته باشد دوجلسه شد، جلسه خصوصی شد در جلسه خصوصی دوازده نفر از ناطقین صحبت کردند و همه مخالفت کردند که این آیین‌نامه باید به مجلس و حتی مذاکراتی هم شد در چگونگی انتخاب آن هیئتی که می‌خواهند رسیدگی بکنند برای تجدید نظر این طرح یکدسته‌ای گفتند شعب انتخاب بکنند آقای رئیس فرمودند دراختیار مجلس می‌گذاریم در جلسه علنی بارأی مخفی انتخاب بشود، دیشب هم جلسه شده بود برای همین کار و درآن جلسه خصوصی هم نتیجه گرفته نشده بود زیرا تا آنجا که من اطلاع پیدا کردم کسانی که نصیحت می‌دهند بدولت گفته بودند اگر با رأی مخفی باشد چون اکثریت آقایان نمایندگان محترم با این لایحه مخالفند اقلیت را انتخاب می‌کنند (اینطور نیست) گفتند ازشعب انتخاب شود شعب هم همینطور چون اکثریت نمایندگان مخالف هستند باز اقلیت انتخاب بشود این است که دولت آن نتیجه مطلوب را ازاین طرح نخواهد گرفت به این لحاظ امروز بقیه این موضوع رادر مجلس مطرح کردند والا روز پنجشنبه گذشته تمام وقت مجلس صرف جلسه خصوصی شد که راه حلی پیدا کند دیشب جلسه خصوصی بود و دراطراف این موضوع صحبت شد این است که به عقیده بنده زیراین کاسه نیم کاسه‌ای است و تصویب این لایحه بمصلحت ملت ایران و وحدت ایران نیست از این گذشته دراین لایحه و آیین‌نامه آن می‌گوید که مالیاتهای غالب نقاط ۸۰ درصد صرف همان شهرستان می‌کنند بسیارخوب مالیات سیگار را که صدی سیصد صدی چهارصد می‌گیرند این تمامش در تهران گرفته می‌شود و سیگار در شهرستانها مصرف می‌شود حق انحصارقند و قماش و سایر چیزها دولت که حق انحصار میگرفته اینها در تهران گرفته می‌شود درگمرک گرفته می‌شود بسایر شهرستانها قسمت می‌شود در یک شهرستان سبزوار بنده تصور میکنم درحدود دویست هزار تومان درآمد بیشتر ندارد و در ماه درحدود چهارصد هزارتومان باید بمستخدمین حقوق بدهند این نفاوتش چطورمی‌شود همه راتهران می‌گیرد با این کیفیت خرج می‌کنند شما که میگوئید تهران همه جا را خراب کرده این کیفیت که بدتر همه جاراخراب می‌کند عوایدنفت جنوب راتهران می‌گیرد یکجا بموجب یک چک آنوقت بشهرستانها نمی‌دهد شهرستانها مستثنی هستند اینها یک کارهائی است که بعقیده بنده خیلی تأمل و مطالعه لازم دارد خاصه که آن آیین‌نامه اصولاً برخلاف قانون است و برخلاف وظیفه نمایندگی است آقایان مگر وکلا حق دارند وکالت در توکیل بدهند هیچ وکیلی حق دارد که یکی کس دیگر ی را وکیل کند که بیاید اینجا رأی بدهد ازطرف آقای اردلان بنده بیایم رأی بدهم که موافق دولتم یامخالف آن کمیسیونی که درنظر گرفته آن تقریباً یک وکالت درتوکیلی است که با این ماده از آیین‌نامه توافق ندارد ماده ۱۱۳ یک تبصره دارد تبصره، نمایندگان و دولت نمی‌توانند تصویب مطالب و مواد یک لایحه یاطرح قانونی و یاگزارش رابه عنوان طرح یا لایحه بصورت ماده واحده تصویب نمایند دراین موارد هرمطلب که بعنوان طرح یالایحه پیشنهاد می‌شود باید مواد و تبصره‌های آن جزء طرح باشد. پس این برخلاف این ماده آیین‌نامه‌است شاید درظرف این مدتی که بنده افتخار حضور در جلسات مجلس شورای ملی رادارم تا امروز مکرر ازنقاط شمالی و از سایر نقاطی که حکومت نظامی هنوز حکمفرماست تلگرافات و نامه‌های زیادی رسیده‌است که وجود حکومت نظامی مغایر با اصول حکومت دموکراسی است (صحیح است) از اصفهان مکرر تلگراف شده از طرف مردم از طرف کارگران ولی چون اینها نمی‌خواهند صدای کسی دربیاید و هرکه حرف زد باسرنیزه زبانش را ازپس گردنش دربیاورند یا ازسایر نقاط دلشان نمی‌خواهد کسی طلب حقوق خودش رابکندیا استیفای حقوق خودش رابکند فوری می‌گویند مرتجعی یا توده‌ای هستی یا همکار غلام یحیی و پیشه وری بودی بای نعنوان و دستاویز مرد مرا می‌گیرند بزندان می‌اندازند و با آن ماده‌های کذائی حکومت نظامی هربلائی سرهرکس خواستند تا حالا آوردند مانع ازاین هستند که مردم به بزرگترین حق مشروع و خودشان که حق دخالت درسرنوشت مملکت یعنی دخالت درانتخابات شهرستان خودشان است یکی دخالتی بکند بموجب ماده ۵ حکومت نظامی اورا توقیف می‌کنندو توده‌ای یاکمونیست چی یا ازاین چیزها که می‌گویند افراد پیشه وری و غلام یحیی راگرفته‌اند و دو سال و سه سال و شش ماه زندان انداختند اگر واقعاً می‌خواهید حق مردم رابدهید اگر می‌خواهید حکومت مردم بمردم را عملاً دراین مملکت اجراکنید این حکومتهای نظامی را بردارید مردم خودشان حق خودشان را می‌گیرند مردم اگربهشان اجازه بدهند که در سرنوشت مملکت دخالت کنند خیال میکنم مردم حسن انتخاب داشته باشند می‌دانند کی را انتخاب کنند که بتواند برای امور شهر ستانشان دوندگی بکند خود آقایان می‌دانند که واقعاً آن اشخاصی که مردم انتخابشان کرده‌اند در شهرستانها صبح تا شام برای شهرستانشان می‌دوند کار می‌کنند داروشان اگر نرسیده باشد دنبال کار داروشان می‌روند طبیب اگر نداشته باشند دنبال طبیبشان می‌روند من غالباً می‌بینم که بسیاری از آقایان وکلا وقتی که توی مجلس ببعضی از وزرا برسند می‌گویند ما دارو نداریم طبیب نداریم خوب واقعاً وقتی مردم اینها را انتخاب کردند دنبال کار دارو و طبیب می‌روند ولی وقتی با زور به آنها تحمیل شده باشد وضع شهرستانها بدتر می‌شود با تصویب این ماده واحده هم نه تنها کار این مملکت درست نمی‌شود بلکه مملکت را تجزیه می‌کند ماهم بهمین دلیل بود که نسبت بقوریت اول و فوریت دومش که آقای نخست‌وزیر پس گرفتند تقاضای رأی با ورقه کرده بودیم خود لایحه راهم البته ما با ورقه تقاضا خواهیم کرد که رأی گرفته‌شود تا معلوم شود چهل و پنجاه سال دیگر مردم بدانند که چه دسته‌ای بودند که حساب روزهای خطرناک این ملکت را کردند پیش بینی روزهای خطیر و بحرانی راکردند و حتی گفتند که این مملکت را بباد تجزیه می‌دهند و حرفهایشان را زدند و باز هم بودند اشخاصی که یا واقعاً ندانسته یادانسته یا تعهداً یا روی تعصب رفتند رأی دادند مملکت را به آن روز انداختند وضع امروز دنیا یک وضع عادی نیست ببینید در کره این کره جلوی شما است ما نباید سرود یادمستان بدهیم و بگوئیم خودمختاری کردستان بعلاوه اصلاً یکی از کردها بمن می‌گفت که آقا چرا اسم کردستان راجزء اکباتان نگذاشتند ننگ داشتند که بگویند که کردستان جزء اکباتان است یا لرستان آنجا را هم نگذاشته‌اند ننگ داشتند که اسم کردستان را ببرند و این توهین به نژاد کرد و لر است و ما از نژاد پاک ایرانی هستیم بچه مناسبت اسم کردستان را از صفحه جغرافیایی ایران خارج کردند و به این مناسبت اعتراض داشت ولی چه اسم کردستان را گذاشته باشند اینها یکی چیزهائی است که از لحاظ مملکت خیلی قابل اهمیت و مطالعه‌است و نبایستی همینطور بایک قیام و قعود نسبت به آن رأی داد وانگهی همه آقایان می‌دانند که مجلس گذشته راجع به نفت یک قانونی گذرانده که دولتها مکلفند طبق این قانون استیفای کامل حقوق ملت ایران را از نفت جنوب بکنند بعضی دولتها یک اقداماتی کردند که منجر بآن لایحه کذائی شد که آخر دوره درمجلس آن مبارزه شدید را هم اقلیت کردند و هم کمک اکثریت باعث شد که عقب افتاد دولت جدید هم آمد اینجا نه آری گفت و نه نه و این جزء دستورمجلس شد و دولت جدید هم آمد نظری راجع به نفت نداده اگرواقعاً نظراین است که موضوع لایحه نفت را با خود انجمن محلی خوزستان حل بکنند بچه مناسبت دولت اینجا بلند نمی‌شود نظرش را بگوید یک کمیسیون خاصی هم اینجا هست آن کمیسیون خاص هم نامه نوشت بوزارت دارایی تا این تاریخ بما جواب نداده‌اند که این پرونده‌ها را بکمیسیون خاص می‌فرستیم یا نمی‌فرستیم آقایان که اگر هر پرونده‌ای را بخواهید از وزارتخانه‌ها بشما می‌دهند آقای شوشتری بودند آقای دکتر مصدق رئیس کمیسیون نفت نامه بوزارت دارایی نوشته‌اند که پرونده‌های مربوط به نفت گزارش آرمتیاژ اسمیت، گزارش پرفسور ژیدل، بیلانهای شرکت نفت تمام اینها را بفرستید تا حالا جواب نداده اند (مهدوی – جواب داده‌اند) جواب داده‌اند محرمانه مستقیم حالا مقدور نیست تا آخر هفته می‌فرستیم و آن آخر هفته هنوز نیامده اگر دولت نظرش استیفای حقوق ایران و استیفای منافع ملت ایران است بلند شود و این لایحه‌ها رابیاورد نظرش را بگوید آقا من نظرم نسبت بطرح و تصویب لایحه نفت چیست، لایحه سابق راقبول دارم؟ قبول نداریم لایحه دیگری می‌خواهم بدهم؟ بالاخره این یکی از مسائل معضل و مهم مملکتی است دولتی که تمام اصلاخات مملکت را موکول کرده است بیک لایحه تقسیمات کشوری که می‌خواهد مملکت راتجزیه بکند آیا این لایحه نفت که دراثر تعویق آن سالی سی و چهل میلیون لیره پول ما ازبین می‌رود اینقدر ارزش نداشته اگر دولت نظرش خدمتگزاری است نظرش را راجع به نفت روشن بکند موضوع نفت ازاهم مسائل مملکتی ما است اگر موضوع نفت حل شد آنوقت برگردید بیایید تقسیمات کشور را بکنید یعنی چون خارجیها تصورکرده‌اند که این لایحه با این کیفیت با این حسن توجهی که اکثریت نمایندگان لتایان دارند تصویبش در این مجلس مشکل است اینطور تصور کردند گفتند این را بطور دیگری عملی می‌کنیم هم صد تومان راباید بخوری و این را باین نحو می‌خواهند بخورد ملت ایران بدهند اگر منظور این است که دریک انجمن ایالتی و ولایتی این امتیاز را بدهید بشرکت نفت درست است که درلایحه آنجا نوشته شده که انجمن حق ندارد این کارها رابکند ولی اگر کرد چه می‌شود بنده نمی‌خواهم بعضی مطالب را اینجا عرض بکنم بنده نگفتن اینها را خیانت بمملکت می‌دانم از لحاظ اینکه توجه آقایان را جلب نموده باشم این منشور سازمان ملل متفق را شما درمجلس گذشته تصویب کردید ببینید اگرچنین کارهائی کردند ازلحاظ منشور ملل متفق هم شما حق ندارید کاری بکنید شما بدست خودتان مملکت ایران راتجزیه می‌کنید دارید حق می‌دهید بشهرستانها که از ایران عملاً تجزیه بشوند شهرستانها نمی‌خواهید تجزیه بشوند من این را به آقایان اطمینان می‌دهم که ایرانی شمالش جنوبش غربش شرقش آذربایجانش خوزستانش تمام اینها علاقمند باستقلال ایران و بعظمت ایران هستند (صحیح است) و دراقصی نقاط ایران اگر ازیک زارع بپرسید می‌بینید علاقمند بعظمت ایران است او دلش نمی‌خواهد ایران تجزیه بشود ولی وقتی سیاستهای خانماه برانداز همان سیاستی که افغانستان یک قسمت از ایران را در دوره ناصرالدین شاه از ایران مجزا کرد همان سیاستی که یک قسمت از ترکستان شرقی را از ایران مجزا کرد همان سیاستی که بلوچستان را از ایران مجزا کرد همان سیاستی که بحرین را تکلیفش را برما مجهو. ل کرده‌است همان سیاستی که فیروزه را الان ازخاک ایران جدا کرده این سیاستها هست تحریک می‌کنند و ایران راتجزیه می‌کنند نظردولت معلو منیست اگرواقعاً قصدش این است که امور شهرستانها بدست خو دمردم مجل باشد چرا ازبحرین دراین لایحه اسمی نیاورده بحرین هم یک قسمت ازایران است تکلیف بحرین راباید روشن بکنید تکلیف فیروزه راباید روشن بکنید اگرایشان می‌خواست حسن تفاهمی درکارباشد چرامطالبه نکرددربرنامه اش اشاره نکرد که موضوع طلاهای ایران ازشوروی چطورمی‌شود ما ازدولت شوروی چطور می‌شود ما ازدولت شوروی طلبکار هستیم یاخیر موضوع مطالبات ایران ازدولت شوروی چه می‌شود اینها یک مطالبی است که اگرواقعاً دولت دلسوز باشد خیلی ازاین موارد بنظر می‌رسد بعد شاید می‌خواهید برای شهرستانها بعنوان اینکه ما می‌خواهیم کارمردم دست خود مردم باشد ظاهرش فریبنده ولی باطنش بقدری زننده و بقدری خیال میکنم زیان آور بحال ایران که خدا می‌داند هیچ طرحی من قسم می‌خورم بخداوند متعال که هیچ طرحی تا کنون به این زیان آوری درمجلس مطرح نشده من تعجب میکنم ازآقایان نمایندگان محترم شما که درجلسه خصوصی همه تان بایک شهامت و بایک شجاعتی بلند شدید صحبت کردید مخالفت کردید گفتید ایران را تجزیه نکنید این لایحه یکنفر موافق آنهم موافق آنچنانی بیشترنداشت و درحدود ۲۴ نفر مخالف صحبت کرد چطورشد که دیشب تا حالا اینطور یکمرتبه تغییرماهیت دادید (کشاورز صدر- حالا هم همان عقیده هست) درجلسه خصوصی یک دسته‌ای ازآقایان مخصوصاً خود جناب آقای فرامرزی که امروز هم من می‌دانم شما آن عقیده رادارید مخالف آن طرح هستید یا نه ازآن اقایان ۲۴ که درجلسه خصوصی مخالفت کردند و گفتند مخالفم یکیشان را دید مگفت که نه آقا اینطور نیت من ازایشان خواستم سؤال بکنم منتهی نخواستم برویشان بیاورم که می‌گوید نه این طور نیست اگر برای خوش آیند دولت است که در جلسه خصوصی اظهار عقیده تان راکردید اگردرست است که تا حال عقیده تان عوض شده بما بگوئید بدانیم که چه دلائلی داشته که ازدیشب تا به حالا شما که مخالف بودید تغییرماهیت داده امروز موافق شدید اینستکه بنده خواستم توجه آقایان نمایندگان محترم راباین موضوع جلب کنم و عرض کنم که در اطراف این لایحه و این آیین‌نامه که نوشته شده یک قدری بیشترمطالعه بکنید اگرقرار است بکمیسیون برود بنده موافقم (تیمورتاش- می‌رود به کمیسیون قربان) بنده می‌ترسم غافلگیر بشوم برقی از خیمه لیلی بدرخشد سحر- وه که با خرمن مجنون دل افکار چه کرد) من می‌ترسم یک برقی بجهد و یکمرتبه بقدری مجلس را زیرورو بکند و منقلب بکند که زور هیچکس نرسد که جلو اینکاررابگیرد و عملاً مجلس تسلیم شود (یکنفر از نمایندگان – باید بیاید به مجلس) در دوره گذشته اواخر مجلس یک مشت قوانین از کمیسیون گذشت که خدا می‌داند این قوانین خیانت بمشروطه ایران بود خیانت بموجودیت ایران بود خیانت باستقلال ایران و بد ما هرچه مخالفت کردیم هرچه اصرار کردیم هرچه التماس کردیم که آقایان در مسائل کلی اقلیت و اکثریت وجود خارجی ندارد در جلسه خصوصی پریروز رئیس دولت که خواست تند برود بنده که اقلیت بودم بلند شدم از حقوق اکثریت دفاع کردم گفتم آقا مجلس مظهر اراده ملت ایران است و هیچکس حق توهین به مجلس ندارد و من اجازه نمی‌دهم که کسی به مجلس ایران توهین بکند این را همه آقایان می‌دانند در مسائل کلی اقلیت و اکثریت وجود ندارد این یکی از آن مسائلی است که بنده خیال میکنم که نبایستی اقلیت و اکثریت وجود داشته باشد ما همانطور به نسلی که معاصر با سلطنت شاه سلان حسین صفوی بوده‌است نفرین می‌فرستیم و دشنام می‌دهیم نسلهای آینده بما نفرین و دشنام خواهند داد که شما مملکت ایران راتجزیه کردید شما بدترازنسل معاصر شاه سلطان حسین بودید من مجبورم که این عرایض را ازپشت این تریبون بگویم و وظیفه ملی و نمایندگی خودرا انجام بدهم ازکسی هم ترسی ندارم هیچکس هم مدرسرنوشت من نمی‌تواند مؤثرباشد اگرمی‌توانستند مؤثر باسند با آن صحبتهائی که آخردوره گذشته بنده کردم من حالا نمی‌بایستی اینجا باشم با آن مخالفتهائی که من دردوره گذشته کردم می‌بایستی در زندان باشم پس مقدرات من دست دیگری است آقایان اگر موحد هستید توکل بخدا دارید دولتها در انتخاب شما تأثیر ندارند وقتی اراده خدا براین قرار بگیرد که بنده انتخاب بشوم دولتها عاجزتر ازآن هستند که بتوانند جلوگیری بکنند اگر توکل بخدا داشته باشید این را من بشما اطمینان می‌دهم که کسی نمی‌تواند بشما کوچکترین صدمه‌ای وارد بیاورد با توکل بخدا هم همان متحد بشویم خواهید دید که برای مملکت می‌شود کارکرد در قضایا شهامت داشت هباشیم بخدا و بتمام مقدسات می‌توانیم کاربکینم یک قدری باید دل و جرئت خودمان را زیادتر بکنیم بنده خودم را عرض میکنم فرض کنید که جلو مجلس ترور شدم مگر بنده تعهد کرده‌ام هزارسال عمرکنیم یا هزار بشکه آب شاه بخورم یا ده هزار نان سنگک بخورم (احسنت) زندگی تا وقتی خوبست که انسان برای سعادت هموطنانش و برای افراد بشرکار بکند این زندگانی که بخواهد صرف تجزیه یک مملکتی شود صرف خیانت بمملکت شود این زندگی نیست بخدا ارزش ندارد این خسرالدنیا والاخره‌است نه دنیا دارد نه آخرت زندگی انست که آدم نیکنام و با شرافت زندگی کند این اصولی بود که بنده خواستم بعرض مجلس شورای ملی برسانم و همه آقایان را بوظیفه خطیر نمایندگیشان توجه داده باشم آقایان بخدا و بتمام مقدسات هیچ قدرتی بالاتر از قدرت مجلس نیست هیچکس نمی‌تواند درک بکند که قدرت کرسی پارلمان چقدراست
رئیس - آقای مکی دو دقیقه ازو قتتان گدشته
مکی - بنده عرایضم تمام نشده ولی می‌گویند وقت تمام شده چون مطالبی است که می‌خواستم گفته باشم اینستکه مطالبی رابعرض رساندم امیدوارم که موردتوجه همکاران محترم قراربگیرد و دراطراف این موضوع تذمل و مداقه کامای بکنند که ما بفهمیم و ملت ایران بفهمد که این لایحه رادولت برای چه آورده ولی راجع بلایحه نظردولت نظرش رانمی دهد و ساکت است
رئیس - پیشنهادی ازآقای کشاورز صدر راجع بکفایت مذاکرات رسیده‌است وقت هم تمام شده
آزاد - نمی‌شود یک موافق و یک مخالف باید صحبت کند این پیشنهاد واردنیست
کشاورز صدر - اجازه بدهید من یک توضیحی بدهم اگرمخالفت کردید پس می‌گیرم
مکی - آقای کشاورز صدر شما غالباً با اقلیت همکاری می‌کنید
کشاورز صدر - جنابعالی آقای دکتر (اشاره به آقای دکتر مصدق) اجازه بفرمایید که دو کلمه هم شده صحبت کنم می‌خواهید دو کلمه بگویم می‌خواهید نگویم آقایان خواستم این نکته را عرض کنم آقایان در جلسه خصوصی مذاکره شد اکثریت قریب باتفاق معتقد شدند که باید این آیین‌نامه و ماده واحده راباید روی هم بریزند و یک چیز خوبی درست بکنند و بیاورند در کمیسیون خاصی و بعد بیاید به جلسه علنی و این نظر آقایان را تأمین می‌کند و اینکه من اطلاع دارم دولت هم موافقت کرده و با این نظر موافق است از این جهت بود که من خواستم خدمت آقایان این راعرض کنم (آزاد – چرا مطرح گردید) می‌خواستند که این پیشنهاد مطرح شود این پیشنهادی که این نظر راتأمین بکند حالا که فرمودید که خلاف شده‌است بنده پس می‌گیرم
رئیس - دستور جلسه بعد را باطلاع آقایان میرسانم بعد هم آقای دکتر جلالی بعنوان ماده ۹۰ اجازه خواسته‌اند دستوریکی لایحه گمرک است که دو فوریتش تصویب شد اگر حاضرشد البته مطرح می‌شود یکی دودوازدهم است دنباله مذاکرات راجع به لایحه معافیت گمرکی دارو است که دو فوریت آن را آقایان تصویب کردند یکی آن لایحه ۱۰ نفر تندنویس است که مجلس سنا تقاضاکرده (یکی از نمایندگان – نطقهای قبل ازدستور هم) نطقها و سؤالات از آقایان وزراست
ارباب مهدی - توضیحی داشتم
شوشتری - امربفرمایید راجع بسؤالات بنده جواب بدهند
رئیس - همه آقایان وزرا برای جواب حاضر هستند آقایان صبرکنید تا آقای ارباب صحبت کنند
ارباب مهدی – راجع بطرحی که آقایان وکلا امضا نموده‌اند وجناب آقای وزیر دارایی فرمودند که اصل جنبه خرج دارد (نمایندگان ازجلسه خارج شدند و جلسه از اکثریت افتاد)
رئیس - آقایان قدری تأمل کنید ایشان بیاناتشان راعرض بکنند
ارباب مهدی - خواستم توضیح بدهم که جنبه خرج ندارد (در این موقع آقایان نمایندگان ازمجلس خارج شدند) چون اکثریت نیست بعد توضیح می‌دهم
- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
ویرایش۱۵- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - جلسه آینده روز سه شنبه سوم مرداد ساعت ۹ صبح دستور هم مطالبی است که گفته شد (مجلس یکساعت بعد ازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت