مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۴۲
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۲۷۷
۳ شنبه ۱۸ آذر ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۴۲
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۴۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنج شنبه ششم آذر ماه ۱۳۳۱
فهرست مطالب:
- ۱ - تصویب صورت مجلس
- ۲ - بیانات قبل از دستورآقایان: دکتر سنجابی - جلالی - حائری‌زاده - دکتر فقیهی - حاج سیدجوادی
- ۳ - طرح وتصویب یک فوریت لایحه اصلاح قانون آموزش وپرورش
- ۴ - طرح و تصویب فوریت لایحه راجع بزندانیان
- ۵ - ختم جلسه بعنوان تنفس
مجلس ساعت ده و۲۵ دقیقه صبح بریاست آقای محمد ذوالفقاری (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - جلسه رسمی است صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود. (بشرح زیر توسط آقای ناظرزاده (منشی) قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: مکی - شاپوری - حمیدیه - راشد - اورنگ - مهندس رضوی - مشار - صراف‌زاده - ذکایی - پورسرتیپ - مدرس - گنجه - منصف
غائبین بی اجازه - آقایان: دکتر امامی - فتحعلی افشار - دادور - معتمددماوندی - محمدحسین قشقایی - دکتر فلسفی - دکتر سنجابی - مجتهدی
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: پارسا - ناصر ذوالفقاری
دیرآمدگان بی اجازه - آقایان: زهری - شوکتی - تولیت - شهاب خسروانی
یکی از نمایندگان - غائبین رای را بخوانید.
ناظرزاده - غائبین نداشتیم چون دفعه پیش رای گرفته نشد.
نایب رئیس - آقای دکتر سنجابی اعتراضی داشتید؟
دکتر سنجابی - عرض کنم اسم بنده را آقای ناظرزاده جزو غائبین بدون اجازه قرائت کردند و حال آن که آقایان می‌دانند که بنده در جلسه گذشته کسالت داشتم و قبلا هم اطلاع داده بودم.
نایب رئیس - آقای وکیل‌پور
وکیل‌پور - درعرایض بنده چندغلط مطبعه‌ای بود که اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی یک نکته دیگر که می‌خواستم تذکربدهم این است که دستگاه رادیو نطق نمایندگان را پخش نمی‌کند بنظر من دستگاه رادیو باید نطق نمایندگان را یا بطور ملخص یا یک طرز دیگری منتشرکند و اگر واقعا منتشرنکند این صحیح نیست و سلب اطمینان مردم می‌شود (صحیح است) و من دلم نمی‌خواهد یک چنین چیزی اتفاق بیافتد.
نایب رئیس - اطلاع داده خواهدشدآقای ملک مدنی
ملک مدنی - بنده با اجازه مقام ریاست می‌خواستم یک مطلبی را عرض کنم که زیادباصورت جلسه ارتباطی ندارد ولی از مقام ریاست استجازه می‌کنم چون مربوط بخودمجلس است بعرض برسانم بودجه مجلس شورای ملی همیشه درموقع خودش تقدیم مجلس می‌شد و تصویب می‌شد بنده می‌خواستم که توجه بفرمایند زودتر حاضربشود و تاخیری درش نشودالان بودجه مملکتی که به کمیسیون بودجه آمده و مورد شور قرارگرفته و مشغول رسیدگی هستند ولی بودجه مجلس شورای ملی هنوزمراحل اولیه خودراهم طی نکرده‌است از این جهت لازم است که مثل گذشته بودجه مجلس زودتر حاضربشود و زودتر بمجلس داده شود.
نایب رئیس - بنده باطلاع جناب آقای ملک مدنی میرسانم که کارهای آن هم خاتمه پیداکرده و برای روز یکشنبه هم درهیات رئیسه مطرح خواهدشدوعنقریب به مجلس تقدیم خواهدشد. دیگر درصورت جلسه اعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه سه شنبه چهارم آذر تصویب می‌شود(غروی - بفرمایید تاریخ آن که چهارشنبه نوشته شده سه شنبه شود.)
- بیانات قبل از دستورآقایان: دکتر سنجابی - جلالی - حائری‌زاده - دکتر فقیهی - حاج سیدجوادی
ویرایش۲- بیانات قبل از دستورآقایان: دکتر سنجابی - جلالی - حائری‌زاده - دکتر فقیهی - حاج سیدجوادی
نایب رئیس - نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود. آقای دکتر سنجابی
عبدالرحمن فرامرزی - انشاءالله یک ربعه بیشتر نیست
دکتر سنجابی - شاید بیشتر باشد با اجازه آقایان محترم می‌خواهم امروز راجع به نهضت‌های ضداستعماری دنیای اسلام و کوششی که دنیای غرب هنوزهم کورکورانه و خودپسندانه برای خفه کردن این نهضت‌ها می‌کنند صحبتی کنم. (عده‌ای از نمایندگان - بفرمایید) اگربشودروزگاردنیای اسلام را تاچندی پیش بیک شب ظلمانی تشبه کنیم امروز بخواست پروردگار درشفق روزنوین رستگاری و سعادت هستیم (عده‌ای از نمایندگان - انشاء الله) آقایان می‌دانندپس از آن که آفتاب تمدن اسلام دروسط السماء ترقی و تعالی علم و فرهنگ و ادب و سامان و عدالت و ثروت و سیادت درخشیدن داشت درنتیجه استفاده نکردن از تعالیم اسلامی که مسلمانان را با اتحاد و یگانگی و برادری دعوت می‌کند و کفران نعمت پرودگارواختلافات داخلی و مواجه شدن بادشمنان سرسخت و بی رحم و حیله گر خارجی بزودی آن آفتاب افول کردوغروب آن روزسعادت رسید پس از آن دچاریک شام ظلمانی و طولانی پروحشت و کابوس و مذلت و شرم ساری و فقر و جهالت شدیم. دنیای اسلام درمسیرتاریخ خودیک دشمن سرسخت داشته‌است و آن دنیای مغرب زمین است که همواره از روی نقشه و تدبیردرصددفنا و اضمحلال آن بوده‌است (صحیح است) قریب هفتصدهشتصدسال پیش آن جنگ بی حاصل و شرم آوردویست ساله را بعنوان جنگ صلیبی بردنیای اسلام تحمیل کردند.
عنوان این جنگ نجات اماکن متبرکه دینی خودشان از چنگال مسلمین بود ولی درواقع هدف اصلی آن جز یغما و غارت گری چیز دیگری نبود چنان که کشور بیزانس و قسطنطنیه را که در سر راه آنها واقع و در آن زمان یک کشور مسیحی بود بباد غارت گرفتند. پیش آمدهای جنگهای صلیبی درموقعی بود که دنیای اسلام دچارانقلاب و تشنجات داخلی بودومرکزیت و وحدت آن از بین رفته و ازهمه بدتر گرفتارمصائب بلای خانمان براندازمغول شده بود. درضمن باید عرض کنم که این طوربنظرمی‌رسد که هم اکنون درهمان اماکن مقدس همان سیاست که نه کار مغرب زمین بیک صورت دیگر برخلاف اصول بشریت و برخلاف مبانی حقوق بین الملل مقدمات یک جنگ صلیبی دیگری برای مسلمین فراهم آورده‌اند تا خدا عاقبت آنرا چه بخواهد. از جنگهای صلیبی منظور و مقصودی که دولتهای غربی داشتند حاصل نشد و نتوانستند سرزمین اسلامی را بتصرف خود درآورند و در آن استقرار پیداکنند ولی در نتیجه دویست سال ارتباط از معارف فرهنگ و ادب و سازمان و عدالت دنیای اسلام بهره کافی بردند. برطبق مدارک محقوق و مسلمی که ازمنه خود اروپاییها دردست است یک قسمت عمده فتنه مغول و خرابیهایی که درنتیجه آن بردنیای اسلام و بلکه بر بشریت وارد آمدنتیجه تحریکات و دسایس و دعوتهای اروپاییان بوده‌است (صحیح است) درآنزمان هیئت‌های مذهبی و تجارتی و نمایندگان رسمی دولتهای اروپابسرزمین خانهای مغول که بسیاری از آنها عیسوی و یامتمایل بعیسویت بودند مسافرتهایی می‌کردند و آنها را برای حمله باسلام و برانداختن اساس آن راهنمایی و دعوت می‌نمودند در اینجا بنده فقط بذکر مثالی اکتفا می‌کنم. وقتی دنیای اسلام و بشریت دچارآن آفت بود وقتی که شهرهای بلخ و بخارا و مرو و هرات و نیشابور و ری وغیره با خاک یکسان می‌شد و جمعیت آنها از صغیر و کبیر و زن و مرد از دم تیغ مغول می‌گذشت وقتی که دنباله این قصابی بمسکو و لهستان هم رسیده بود خلاصه در زمانی که سعدی و هموطنان او فریاد می‌کردند: بنی آدم اعضای یکدیگرند در چنین زمانی از طرف یکی از سلاطین اسلامی مشرق سفیری بدربار هانری سوم پادشاه انگلستان رفت واز آنها برای دفاع بشریت و دیانت و خداپرستی کمک خواست اسقف بزرگ انگلستان که این خبرراشنید بیانی کرد که بقول مورخ انگلیسی سرپرسی سایکس حاکی از احساسات عمومی آنها بود "بگذارید این سگان همدیگر را بدرند و نسل هم را کاملا براندازند آنوقت ما بر خرابه‌های بلاد ایشان بنیان آئین عمومی کاتولیک را پی بگذاریم در آن صورت دنیا یک چوپان و یک گله بیش نخواهد بود". آری بقول همین نویسنده این احساسات عمومی وهمیشگی آنها بود که دنیا مبدل به یک گله گوسفند بشود و شبانی آن و دوشیدن گله با انگلیسها باشد (حاج سیدجوادی – آرزو به دلشان ماند) بمناسبت این جمله تاریخی اسقف بزرگ انگلستان بیاد جمله تاریخی دیگر از این مقام بزرگ و روحانی انگلیس در سال ۱۹۳۱ تا ۳۲ که بنده در پاریس درس می‌خواندم می‌افتم. اسقف بزرگ انگلستان دستور داد که در کلیساهای انگلیس کشیشان و مردم انگلیس دعایی بخوانند و متن آن دعا بعلت اهمیت خاصی که داشت در جراید اروپا منتشرگردید و بنده بریده آن روزنامه را هنوز هم دارم. مفاد آن دعایی که ملت انگلیس بدستوراسقف اعظم می‌بایستی بخواند این بود.
((پروردگارا ما گناهکاریم زیرا خودخواهی و خودپسندی ما را فرا گرفته‌است (صحیح است) (کریمی – کاملا درست است) ما گناهکاریم زیرا بجای آن که بکوشیم با کار و زحمت خود زندگی خود را سر و صورت بدهیم سعی کرده‌ایم از دسترنج دیگران استفاده کنیم (ناظرزاده - این جمله را کاملا صحیح گفته) (حاج سیدجوادی – دعا مستجاب شده‌است) ما گنهکاریم زیرا خوبی خود را در بدی دیگران خواسته‌ایم (صحیح است) و از تومسئلت می‌نماییم که ما را عفو فرمایی و براه راست هدایت کنی)) (چند نفر از نمایندگان - این یکی که مستجاب نشده) این دعا بدستور دولت انگلیس ممنوع گردید زیرا دستگاه حاکمه انگلستان نمی‌خواست ملت انگلستان بگناهان خود متوجه شود و براه راست که خیر و صلاح بشر وخود او در آن باشد هدایت گردد. بعد از جنگهای صلیبی و فتنه مغول کشورهای اروپایی سیاست دیگری دراروپا نسبت به ممالک مشرق زمین و مسلمان پیش گرفتند که در تاریخ دیپلماسی خودشان معروف به مسئله شرق است که تمام و خلاصه مسئله شرق عبارت از این بود که چگونه حکومت اسلامی آنوقت را که دولت عثمانی بود براندازند و بچه ترتیب میراث آنرا بین خودشان تقسیم کنند. یکی از سیاستمداران سایر دول می‌گفت خوب است این لاشه را زودتر از میان برداریم این نتیجه سیاست مستمر که بصورت تحریکات و لشکرکشی‌های مداوم بود تجزیه امپراطوری عثمانی بود بنده نمی‌دانم آیا دولت ترکیه و ترکهای متعصب این چیزها را در نظردارند یا فراموش کرده‌اند (فرزانه - آنها خطشان را هم عوض کرده‌اند) بموازات این سیاست سیاست استعماری دول مغرب سیاست استعماری یعنی سیطره واستیلا برملل اسلامی جریان داشت و در قرن ۱۹ باوج کمال و ترقی رسید سیاست استعماری ابتدا بصورت تاجر بصورت کشیش و طبیب و مستشرق و بعد بصورت دیپلمات ظاهر می‌شد بعد از آن که نفاق و دو رویی و اختلافات عظیم نژادی و مذهبی را دامن می‌زدند و حکومت‌های محلی اسلامی را تضعیف می‌کردند آنوقت در پشت سر کشیش و طبیب و معلم لوله‌های توپ و برق سرنیزه آنهاهم ظاهرمی‌شد (صحیح است) باین ترتیب ممالک اسلامی یکی بعد از دیگری در چنگال عفریت استعمار آنها گرفتار شد و وقتی رسید که از اقصی نقطه مغرب تا آخرین نقطه شرق اقصی مملکت اسلامی مستقل یا تقریبا تمام مستقل باقی نمانده بود مراکش تونس الجزیره طرابلس مصر سودان زنگبار و نواحی دیگر آفریقای اسلامی و سوریه و لبنان و عراق و افغانستان و قسمت عمده‌ای از عربستان و هندوستان و مالایا و اندونزی و قفقاز و ترکستان و غیره بصورت کشورهای مستعمره و تحت الحمایه درآمد (صحیح است) اگرحرص وآز پایان ناپذیر و رقابت‌های آنها با یکدیگر همچنین تناقضات سیاست‌های آنها نبود شاید اساسا کشور اسلامی مستقلی در کره زمین باقی نمی‌ماند (فرامرزی -صحیح است) این دوره دوره مذلت و بدبختی و اسارت اسلامی است که در ابتدای کلام بشب ظلمانی تعبیرکردم در این مدت علم و فرهنگ اسلامی همگی از بین رفت از ثروت و آبادی هر چه که مضر بمنافع و مصالح استعمارگران بود برچیده شد صنایع ملی را یکی بعد از دیگری متروک کردند هنرمندان و صنعتگران از بین رفتند دانشمند و متقی خوار و زبون شد از عدل و انصاف و برادری و عزبت نشانه‌ای باقی نماند دوره بکام خائنین و جاسوسان و مزدوران اجنبی و یغماگران داخلی شد (صحیح است) مردمان صالح و خداپرست و نوع دوست وعالم و باعزت یاخانه نشین شدند و یا در زندانها و سیاه چالها بدست دژخیمان خارجی و یا مزدوران داخلی آنها جان سپردند (صحیح است) فساد و انحطاط اخلاقی که درنتیجه این اوضاع حاصل شد بمراتب از انقراض سیادت و حکومت و از بین رفتن ثروت وآبادی برای ملتهای اسلام شومتربود (صحیح است) در چنین شب ظلمانی و تاریکی در چنین شبی و در میان این اقوام دست و پا و چشم بسته بود که این ملتهای (باصطلاح) متمدن بلامانع و رادع بغارتگری خودشان ادامه می‌دادند.
نایب رئیس - آقای دکتر سنجابی وقت جنابعالی تمام شده‌است.
دکتر سنجابی - یکربع دیگر اجازه بفرمایید.
عبدالرحمن فرامرزی - رای می‌دهیم با کمال میل هر چه می‌خواهند.
بعضی از نمایندگان – بفرمایید آقا رای می‌دهیم
نایب رئیس - آقایانی که با یک ربع دیگر ادامه نطق آقای دکتر سنجابی موافقند قیام بفرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد بفرمایید
فرامرزی - این نطق از آن نطقهایی است که می‌ارزد.
دکتر سنجابی - اکنون احساسی که می‌کنیم بخواست خدا دنیای اسلام از این خواب سنگین بیدارشده و افق روشنی را در برابر خودش می‌بیند احساس می‌کنیم که ما بخطاهای گذشته خودمان متوجه شده‌ایم و توبه واستغفار ما در پیشگاه عدل الهی مورد قبول واقع شده‌است (صحیح است) بفاصله‌ای کمتر از۳۰ سال دولتهای طماع و زورگوی مغرب دو جنگ بزرگ جهانی برپاکردند که در نتیجه آن میلیونها نفوس بیگناه بشری نابودگردید و خانمانها آواره شدند و میلیاردها ثروت بشر از بین رفت این جنگهای امپریالیسم چشم و گوش ملتهای استعمار زده را بازکرد و در دنباله هر یک از آنهاعلیرغم میل مسببین جنگ در میان خون و آتش ملتهای بهدف خودشان بهدف آزادی و عدالت خودشان و رستگاری شان نزدیکترشدند آقایان جنگ نفی حق است نفی اتحاد و دوستی و برادری است نفی صلح و تعاون بشری است ولی با همه اینها در دنباله این جنگ مفهوم حق و عدالت و آزادی در عالم پیش رفته و ملتهای دنیا بیش از بیش به یگانگی و وحدت خودشان متوجه شده‌اند و دورنمای امید بخش صلح را بیشتر از هر وقت می‌بینند در این میان ملتهای اسلامی هم موفق شدند بخواست خدا یکی بعد از دیگری کمر راست کنند و برای تحصیل آزادی خود قیام نمایند. آقایان: جنگ بین‌المللی دوم رستاخیز ملتهای استعمارزده بود حالا هم همین ملتهای ملتهایی که مستقیم و یا غیرمستقیم گرفتار استعمار هستند از تناقضات سیاست‌های استعماری استفاده می‌کنند و برای بدست آوردن حریت خود تلاش می‌نمایند. دولتهای استعمارگر که خود را دموکرات می‌خوانند و در واقع در کشورخود اصول آزادی و عدالت را برقرارکرده‌اند کشورهای که دو رویی آنها واقعا از همین صورت داخل و خارج بودن آنها نمایان است در داخل خود حق پرست و عدالت خواه دموکرات و برای کشورهای دیگر ظالم و طرفدار دیکتاتوری و استبداد هستند سعی می‌کنند بهر وسیله‌ای شده موقعیت استعماری خودشان را حفظ کنند و بهترین وسیله برای این کار ازبین بردن آزادی و دموکراسی وحکومت پارلمانی را در میان ملل استعمارزده می‌دانند در آخر جنگ بین المللی اول دیدیم که بهمدستی دولتهای بزرگ اروپایی یک سلسله حکومت‌های فاشیستی ودیکتاتوری در قسمت بزرگی از جهان برقرارشد حالا هم همان سیاست‌ها را بصورت دیگری می‌خواهند تجدیدکنند (صحیح است) آقایان آزادی در کشورهای استعمار زده دو دشمن دارد اول دشمن خارجی که می‌داند پیشرفت آزادی موجب بیداری عمومی و توجه مردم بحقوق خود و بالاخره قیام آنها برای استیفای حقوق از دست رفته آنهامی‌شود دشمن دوم عمال داخلی و دسته جاسوسان و خائنین و دزدان هستند دزدان داخلی که همدست و دستیار سیاست‌های اجنبی هستند آنها هم می‌دانند که پیشرفت آزادی و استقرار حکومت ملی در میان ملت بساط غارت و چپاول و فسق و فجورو عیاشی و ظلم و ستم و آقایی بی جهت آنها را برمی‌چیند در میان اقوام و ملتهایی که مستقیما با دولت ومامورین استعماری مواجه نیستند یعنی آن دولتها در داخله این کشورها دولت و حکومت‌ها بظاهر ملی و بصورت ظاهر مستقل بوجود آورده‌اند مردم باعمال سیاست‌های بیگانه مواجه هستند (صحیح است) و اجنبی برای تامین سیادت خود همواره کوشیده‌است و هموار می‌کوشد جاه طلب ترین بی ایمان ترین طماع ترین و ظالم ترین و فاسق ترین اشخاص را پیداکند (صحیح است) و آنها را مصدر امور نماید (صحیح است) آنها هم بنوبه خودشان همکارانی از جنس خود انتخاب می‌کنند و حلقه‌های زنجیرهای فساد یکی بعد از دیگری بهم دیگر پیوند پیدا می‌کنند و باینصورت می‌خورند و می‌چاپند ملتها را در فقر و بدبختی و جهالت نگاه می‌دارند و کارحکومت اجنبی را پیش می‌برند وظیفه ملتهاست که با این عمال اجنبی شدیدتر و بی رحمتر از خود اجانب مبارزه کنند (صحیح است) مانمونه‌هایی از این اشخاص داشته‌ایم در گذشته وثوق الدوله داشتیم در دوران اخیر هژیر و رزم آرا داشتیم ملتهای دیگر هم نمونه‌هایی از اینها را دارند ما خدا را شکر گذاریم که بما آن توفیق را داد که این موانع را از پیش پای خودش بردارد و امیدوار هستیم که خداوند ملتهای اسلامی دیگر را هم در این مبارزه‌ای که در پیش دارند بر هژیرها و رزم آراهای خود موفق بدارد (انشاء الله) (دکتر بقایی - ونوری سعیدها) امروزه برای سیاست‌های بیگانه بنظرمی‌رسد که حکومت ژنرالها مد باشد از روزنامه کیهان دیشب استفاده می‌کنم نقل از خبرگزاریهای خارجه دولت انگلیس نقشه وسیعی برای احیای نفوذ از دست رفته خود در خاورمیانه طرح کرده برکناری ملک طلال کودتای سرهنگ شیشگلی در سوریه (عبدالرحمن فرامرزی - غلط مطبعه ایست شیشکلی (ل) ندارد) (خنده نمایندگان) و کودتای ژنرال نجیب در مصر از روی این نقشه اجراشده‌است در این کشورهای که تحت قیمومیت بوده‌اند و ملتهای آنها بزرگ شده‌اند بنظرمی‌رسد که اربابان گذشته و قیم‌ها باین فکر افتاده‌اند که آنها را بدست ل له‌های نظامی بدهند حالا در پایان کلام اجازه می‌خواهم چند کلمه‌ای از نهضت اخیر برادران عراقی صحبت نمایم (بعضی از نمایندگان - بفرمایید بفرمایید) علاقه نسبت به ملت عراق حاجت بتوضیح ندارد (صحیح است) عراق برای ما سرزمین مقدسی است (صحیح است) عراق جایی است که افتخارات باستانی ایران را باعتبات مقدسه و متبرکه که زیارتگاه عموم ملت ایران است یکجا در آغوش خود دارد (صحیح است) ملت عراق برادران دینی و اکثر آنها براداران دینی و نژادی ما هستند(صحیح است) ملت ایران و عراق مثل دو برادر لازم و ملزوم یکدیگر می‌باشند (صحیح است) ما جز بخیر و صلاح و رفاه وترقی و عزت و سعادت این ملت نظردیگری نداریم و چیزی نمی‌خواهیم (صحیح است) و بهمین جهت بقیام اخیر آنها بقیامی که برای آزادی خودشان و برای نجاتشان از چنگال استعمار کرده‌اند با نظر تحسین نگاه می‌کنیم (صحیح است) بخصوص که متوجه هستیم سیاست‌های بیگانه کوشیده‌اند ومخصوصادراین زمان اخیربیشترسعی کرده‌اند که عراق را پایگاهی برعلیه دولت و ملت ایران قرار دهند (صحیح است) ما توجه داریم که نجات ملت عراق از قیود استعماری وسیله تحکیم پیشرفتهای ما و استوارکردن نتیجه مبارزات ملی ما است (صحیح است) بنابراین از صمیم قلب خواهان پیشرفت و نصرت آنها در این مبارزه‌ای که پیش گرفته‌اند می‌باشیم (صحیح است) ما یقین داریم ملتی که بخواست خدا بیدارشد و در راه حق و حقیقت قیام کرد پیروز می‌شود (صحیح است) اگرچه کفار بدشان بیاید و اعوان و انصارشان ناراضی بشوند (صحیح است) ما همدردی خودمان را نسبت به برادران عراقی شهیدشده وخاندانهای داغدار آنها ابرازمی کنیم (صحیح است) می‌دانیم که شهدای آنهاوشهدای ما در یک را ه مبارزه کرده‌اند (صحیح است) و برای یک حقیقت جان خود را فدا نموده‌اند اگر گور آنها از همدیگر دور است روح آنها اکنون در آسمان با هم است (صحیح است) و از خداوند متعال مسئلت می‌کنیم ارواح آنها را با شهیدان بزرگ راه دین و عدالت محشور فرماید (انشاء الله احسنت احسنت)
نایب رئیس - آقای جلالی موسوی بفرمایید.
جلالی - همکاران محترم از وقایعی که چند روز پیش در مملکت همسایه ما عراق روی داد بخوبی مطلعند. باید گفت که از این قیام که بدون شک شروع آن از طرف ملت عراق فقط بخاطر تامین منافع ملی عراق بود یکبار دیگر این نتیجه گرفته شد که در شرق و در بین ملل مسلمان جنبشی ملی و مذهبی علیه تمام دسائس و پلیدیها شالوده گرفته‌است و ما می‌دانیم که سرنوشت ملتهای جهان بخصوص ملل شرق از هم جدانیست و همه این ملل بخوبی آگاهند که کشورهای بزرگ جهان از هرجناح که باشند جز بزیان آنها نیستند در طی تظاهرات پردامنه مردم بغداد و چند شهر دیگر عراق که علیه مظالم استعمار بعمل آورند چندین تن از مردم رشید عراق شهید و صدها تن مجروح شدند تظاهرات همه جا در شرایطی بس نامطلوب انجام گرفت و مردم عراق در این تظاهرات از نهضت ملی ایران و رهبران این نهضت تجلیل کردند و مجاهده ملت ما را در مبارزه علیه نفوذ سیاسی و اقتصاد بیگانه تحسین نمودند.
امروز که مقارن نهضت ملی ایران ملت عراق هم قیام کرده‌است و در راه حق وعدالت و استیفای حقوق اساسی خود خون ایثار می‌کند الفت و صمیمیت دو ملت ایران وعراق که از اشتراک دین و آئین و سنت تاریخی قوام گرفته‌است و اصول دین مقدس اسلام که متضمن وحدت و همدردی است موجب می‌شود که ملت ایران نسبت باستفاده که سیاست استعماری اجانب ممکن است از این نهضت ملت دوست وهمسایه مابکندمضطرب ونگران بوده توفیق سریع ملت عراق را درقیام واقدام علیه ظلم وعدوان مسئلت نماید ملت ایران دعامی‌کند که ملت همکیش عراق در احقاق حق پیروزشود ومایقین داریم که کلیه ملل اسلامی درنهضت‌های مسلمین از خداوندمتعال مسئلت دارند که برادران دینی موفق ومنصور گردندحضرت آیت‌الله کاشانی پیامی بمناسبت قضایای اخیر عراق فرستاده‌اند که دراینجا قرائت می‌نمایم: بسم الله الرحمن الرحیم بربرادران عزیزم پوشیده نیست اکنون که نهضت بزرگ ملت ایران پایه‌های چندین قرن ظلم وستم واستعمار وخونخواردولت جابرانگلیس را درسراسرجهان متزلزل کرده ونسیم آزادی درهمه کشورهای مظلوم شرق وزیدن گرفته‌است وبرادران عراقی مانیزجنبش آزادی خواهانه خودراشروع کرده‌اند دولت ظالم انگلیس درروزهای اخیر نسبت به برادران مسلمان مامظالم دلخراشی مرتکب شده چنان که درنتیجه دوسیه‌های آندولت جمعی از مردم بیگناه بخاک هلاک افتاده وجماعت کثیری نیزمجروح شده‌اند وعمال آندولت قصددارند بزورسرنیزه حکومت ظلم وستم واستعمارجبار خودرا ادامه دهند برای اعتراض بعملیات ظالمانه وحق شکنانه انگلیس وعمال انگلیس وبرای اظهار همدردی نسبت به برادران سلحشورعراقی خودازعموم ملت ایران تقاضادارم صبح شنبه هشتم آذرماه را تا ظهر عموما تعطیل کنند ودرنقاطی که حکومت نظامی نیست از ابراز انزجاروتنفردسته جمعی نسبت به عملیات استعماری ظالمانه خودداری نفرمایند. سیدابوالقاسم کاشانی حاج سیدجوادی (احسنت احسنت وفقک الله)
جلالی - تتمه وقت خودم را بجناب آقای حائری‌زاده تقدیم می‌کنم.
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده بفرمایید هفت دقیقه از وقت ایشان باقی مانده‌است.
حائری‌زاده - بعدازبیانات خیلی مفیدجناب دکتر سنجابی وجناب آقای جلالی موسوی صحبت کردن من دراین موضوع زائداشت برای این که همه مادردنبال یک فکرویک هدف که آزادی ملل شرق خاصه مسلمین باشد مدتی است که کوشش می‌کنیم (صحیح است) وبرادران عراقی ماهم بامادرموقع گرفتاری ماهمیشه ابراز همدردی کرده‌اند وماخودرا از آنهاهیچوقت جدانمی توانیم فرض کنیم (صحیح است) دراسلام مسلمین را برادرهمدیگرخوانده شمابه تاریخ وسفرنامه ناصرخسروعلوی مراجعه بکنید ملاحظه می‌فرماییددراین مسافرتی که به ممالک اسلامی کرده‌است هیچ حس مغایرت واجنبی بودن اونکرده‌است (صحیح است) این مال قدیم است خودمن هم دوسفرموفق شدم بعتبات مقدسه مشرف بشوم من هیچ فرقی نگذاشتم بین برادرانی که درعراق وخوزستان ویادرطهران داریم همه باهم برادریم آنهاهم هیچ فرقی قائل نبودند (صحیح است) دولتهای غربی چون مسلمین وشرقیهایک حسن معاضدت ورافت نسبت بمهمانهای خودشان داشتندبمشرق که آمدند از این حس سوء استفاده کردند وسعی کردند بین ملل اسلامی وشرقی یک دیوارهای بلندی بگذارند واین اختلاف کلمه بنفع خودشان استفاده کنند(صحیح است) یک نفرمسلمان واردهریک از ممالک اسلامی بشود حس دوئیتی نمی‌کند چون تحت یک قانون تحت یک کتاب ویک اصول باهم برادروار انجام وظیفه می‌کننداین انحصاربمن نداشت که دوسفرمشرف شدم هرایرانی که می‌رود عراق وبرمی‌گردد یک خاطره‌های شیرینی باخودش می‌آورد از محبت‌هایی که عراقیها نسبت به آنها می‌کنند وهمچنین عراقیها که اینجامی آیند. حساب دولتها را باملل اسلامی باید جداکرد(صحیح است) از آنروزگاری که چنگی پیش آمد بین اصحاب صلیب ومسلمین روزبروزمثل یک مرض سرطانی دول غربی در داخل مسلمین بنای تخریب را گذاشتند سعی کردند یک حکومتهایی را که مخلوق خودشان باشد در ممالک اسلامی تقویت بکنند و برقرار بکنند این موضوع فاصله ایجاد کرد بین دولتها و مردم در کمتر مملکتی از ممالک اسلامی ما می‌رویم که حکومتهایی که از سابق به آنها ارث رسیده طرف توجه عامه مردم باشد (صحیح است) بلکه تحمیل به آن ملت است (صحیح است) ملل اسلامی طبق قانون اسلام اصلا صنوف ممتازه‌ای نمی‌شناسند طبقات ممتازه‌ای برسمیت نشناخته‌است و این آثار را غربیها برای ایجاد تفرقه بین شرقیها روزبروز تقویت کردند و یک هیاتهایی را بنام حکومت اسلامی در صورتی که منتخب واقعی ملل نبودند به آنها تحمیل کردند عراقیها پیشتر که جز امپراطوری آل عثمان بودند چون دستگاه نفوذ خارجی در خلافت اسلامی نفوذی پیدا کرده بود به آن شکلی که باید برادروار با عراقیها رفتار بشود رفتار نمی‌کردند والا عراقیها هیچوقت داعیه این که خودشان را جدا بکنند از پیکر اسلامی نداشتند آنها می‌خواستند با مسلمانها همه با هم در پیشرفت کارها همقدم و همکار باشیم (فرزانه – جدانشدند جداشان کردند) آن جنگ امپراطوری عثمانی را متلاشی کرد و حکومت عراق تحت نفوذ و سلطه انگلستان درآمد و حوادث دنیا که غربیها را مجبورکرد که یک قدری به آزادی شرقی کمک بکنند یک لباس استقلال صوری به بعضی از ممالکی که تحت سرپرستی اینها بودند داده شد ولی بعلت ریشه قدرتی که آنها در اعماق ملل اسلامی پیداکرده بودند حکومتهایی که مطلوب ملل اسلامی بر آنها حکومت نمی‌کردند بلکه حکومتهایی بودند که نفوذ دول غربی را تقویت می‌کردند و حالا هم که عراقیها در این موقع قیام کرده‌اند برای آزادی خودشان می‌توان گفت همانطور که در ایران رئیس ستاد را آوردند و رئیس دولت قرارش دادند برای کوبیدن احساسات ملت ایران آنجا هم رئیس ستادش را آوردند و رئیس الوزرا کردند برای کوبیدن احساسات ملت عراق (صحیح است) اخباری که این چند روزه بما رسیده خیلی تاثرآور است که در خیابانهای بغداد پایتخت عراق تانکها بحرکت آمده و جماعتی از برادرهای ما را شهید کردند من یقین دارم همان افراد عسگری آنها راضی باین جریان نیستند (صحیح است) اینها را بکره اجبار برای برادرکشی می‌فرستند (صحیح است) و من یقین دارم که تمام ملل اسلامی در این پیش آمدی که برای ملت عراق شده‌است خیلی متاثر و متاسفند (صحیح است) و هر فردی از افراد ایرانی و سایر مسلمین در هر نقطه‌ای دسترسی پیداکنند که با مجاهدین آزادیخواه عراقی کمک بکنند من یقین دارم که فروگذار نخواهندکرد (صحیح است) ولی چون در این موضوع مذاکره شد و اطاله کلام را برایش معنایی قائل نیستم بعرض خودم خاتمه می‌دهم و امیدوار هستم که نظری که جناب آیت‌الله کاشانی داده‌اند عموم ملت ایران در مدت چند ساعت صبح شنبه همدردی خودشان را ابراز کنند تا با ملت رشید عراق که مشغول فداکاری هست باینوسیله ابراز همدردی شده باشد و دیگر بعرض خودم خاتمه می‌دهم (نمایندگان - یقینا خواهندکرد. احسنت)
نایب رئیس - آقای دکتر فقیهی شیرازی
خسروقشقایی - آقای رئیس همه آقایان رفتند
دکتر فقیهی شیرازی - جناب آقای رئیس اگر تصورمی‌فرمایید که خسته شده‌اند می‌گذاریم برای جلسه بعد
نایب رئیس - نه خیر بفرمایید عده کافی است.
دکتر فقیهی شیرازی - روزی که افتخارهمکاری با آقایان محترم را پیدا کردم دو امید داشتم که شاید انشاءالله در دوره ۱۷ انجام بشود یکی موضوع اصلاحات برنامه سیکل دوم متوسطه بود که اغلب و اکثر آقایان که آشنا باین امور هستند و در خارج هم که با یک یک آقایان صحبت کردم در حقیقت معترضند باین که این برنامه برنامه بسیارسنگین و غیر مفیدی است خوشبختانه چون جناب آقای دکتر سنجابی رئیس کمیسیون فرهنگ هستند امروز صبح وعده کردند که در این باب اقدام قانونی و مفید و سریع انجام بشود بنابراین امروز در این باره صحبتی نمی‌کنم قسمت دوم مربوط است به نواقص کار بهداشت و بهداری کشور چه در وزارت بهداری و چه در سازمان‌هایی که بهداشت و بهداری در آنجا موثر است و اثر دارد اجازه می‌خواهم از حضورمحترم آقایان نمایندگان که در این باب با این که یکی دو مرتبه هم بالاجمال صحبت شده‌است برای بار سوم ذهن محترم آقایان را متوجه این نکته بکنم که در این باره کمک موثری بشود یقینا آقایان نمایندگان محترم انتظاردارند که درباره بهداشت و بهداری کشور اصلاحات اساسی صورت گیرد ولی بآنچه که تا بحال فرصت رسیدگی و اصلاح نشده همان موضوع بهداشت و بهداری است. گرچه لایحه ازدیاد سهم کشاورزان باین معنی تا حدی اشاره شد ولی با در نظر گرفتن نواقص کادر بهداشتی و بهداری کشور مواد لایحه مزبور هم مکفی برای ترمیم ضایعات نیست و شورای ده دهستان با نداشتن وسائط و وسائل لازم قادر به تامین کامل بهداشت و بهداری خود نیستند زیرا از یک طرف انواع و اقسام بیماریهای خانمان برانداز تراخم مالاریا سل و بیماریهای زهروی مدتها است که زندگی را بر مردم قراء و قصبات حرام کرده (نبوی – در شهرها نیست چه رسد بدهات) و از طرف دیگر غیرمکفی بودن تعداد پزشکان و گرانی روز افزون داروها مردم را سخت در عسرت گذاشته‌است. بطور خلاصه وضع بهداشت و بهداری مردم دور افتاده از مرکز بالاخص دهستانی‌ها و روستاییان نه چندان اسف انگیزاست که بتوان به سادگی رفع محظور نمود. بودجه وزارت بهداری نسبت به سایروزارت خانه‌ها هم بسیار ناچیز و بهمین سبب همین تعداد محدود و معدود آقایان پزشکان را هم وزارت بهداری قادر به نگاهداری نیست. بنابراین بجرات می‌توان گفت که در هیچ قریه و دهستانی دستگاه بهداری وجود ندارد وانگهی تعداد بیماران و میزان ناخوشی آنقدرزیاد است که با این بودجه ضعیف وزارت بهداری قادر بانجام کار اساسی نیست. چون قرار است اصلاحاتی اگر بنظرمی‌رسد یادآوری شود اینک فهرست نکاتی را که اجرای آن بنظر اینجانب از نظر تامین بهداشت و بهداری مردم قرا و قصبات می‌تواندموثر واقع شود بعرض میرسانم امید است انشاءالله مورد توجه واقع شود: ۱- در درجه اول اهمیت موضوع استحفاظ از امراض واگیر و مسری است غالب این ناخوشیها را می‌توان بوسیله تلقیح واکسن ضد ناخوشی ازبین برده مانند (حصبه دیفتری - سل) و همچنین مالاریا بوسیله معدوم کردن پشه و اگر اینکار قریه بقریه و منطقه به منطقه صورت گیرد نیازمندی شدیدی هم بافزایش تعداد پزشک نیست و بدین وسیله‌است که خواهیم توانست بطور یقین ریشه بسیاری از بیماریهارا قطع کنیم. کمااینکه اخیرا بنا بر تصمیم کمیته کنگره پزشکی رامسر (اداره املاک و مستغلات پهلوی) در قصبه رودهن این عمل را انجام دادند (خسروقشقایی - اگربرای تبلیغات نیست بفرمایید برای جنوب هم از این کارها بکنند) پیشنهاد بنده هم برای همین است قرار است بزودی در تاکستان قزوین نیزانجام گردد و حتی از نظر درمانی نیز با تقسیم و توزیع کارتهای بهداشتی در بین افراد شروع بمداوای اساسی بیماران گردیده و چون اداره املاک داروهای مورد حاجت را یکجا تهیه می‌کند نسبت به قیمت بازار بسیارارزان تر تهیه شده و رایگان دردسترس کلیه بیماران قرار داده‌است پس انصافابایدتصدیق کرد که اینکارازجمله مساعدتهای موثروآبرومندیست که باتوجه اعلیحضرت شاهنشاه نسبت به مردم قراء و قصبات شروع شده و امید می‌رود که روزبروز توسعه پیدا کندتاکستان فعلا بعنوان قریه نمونه گرفته شده و بزودی نتیجه آن اعلام خواهدشد. چقدربجاوبموقع است که وزارت بهداری نیز باین عمل تاسی نموده و این خدمت عمومی را درتمام قرا و قصبات کشوربسط دهد. مطلب دیگر که فوق‌العاده حائز اهمیت است موضوع گرانی داروها و عدم احتیاج نیازمندی نسب به پاره‌ای از آنها است. بطورکلی امروز داروهای موجود درکشور از نظراحتیاج و یانیمه ضروری بودن و بالاخره عدم احتیاج بسه دسته منقسم می‌شود. داروهای ضروری مورداحتیاج مانندآنتی بیوتیکه و هورمونها. داروهای غیرنیمه ضروری که باواردکردن مواداولیه آن می‌توان آنهارا درخودکشور تهیه نمود ماننداقسام ویتامین‌ها کلسیم و عصاره جگر دراین باره با آقای مدیرکل بنگاه رازی آقای دکتر "عزیز رفیعی" مذاکره شد و ایشان نیزتهیه این قییل داروها را درخودکشور می‌سردانسته‌اند انتظاردارم که این موضوع مهم سریعا موردتوجه واقع شود زیرا از این رهگذر مقدارزیادی از اتلاف ارز جلوگیری خواهدشد و بعلاوه دارو به نسبت بسیار ارزانتری در دسترس نیازمندان قرارخواهدگرفت. دسته سوم داروهایی است که از نظر درمانی چندان موثر نیست تهیه اش در داخله کشور بسیارسهل و آسان است اگردولت با در دست داشتن دو موسسه بزرگ و آبرومند رازی و پاستور باین موضوع حیاتی توجه کند از وجود دانشکده داروسازی و آقایان داروسازهای ایران بنحواتم واکمل استفاده خواهد نمود فهرست چند قلم از داروهای قابل تهیه در کشور بوسیله آقای دکتر عزیز رفیعی مدیر کل بنگاه رازی نیز رسیده‌است که از حیث قیمت نسبت به بهای فعلی بازار بسیار ارزان تر است و این فهرست نمونه را جهت تحقیق و اقدام به کمیسیون بهداری مجلس تقدیم می‌کنم. بنابراین با در نظر گرفتن پیشنهادهایی که بعرض رسانیدم آقایان محترم نمایندگان تصدیق خواهند فرمود که توزیع کارت بهداشتی در قراء و قصبات و واکسیناسیون برضد ناخوشی‌های واگیربدون مخارج اضافی نیمی از گرفتاریهای مردم را رفع خواهد نمود و از سوی دیگر با استفاده استمداد از دو سه موسسه بزرگ رازی و پاستور می‌توان غالب داروهای گران قیمت را که از خارج وارد می‌شود با قیمت بسیار ارزان در خود کشور تهیه نمود همکاران محترم باین دو پیشنهاد عطف توجه بکنند آن قسمتی که در کمیسیون بهداری مجلس انشاء الله طرح می‌شود از همکاران محترم توقع دارم توجه بفرمایند و آن قسمت که مربوط است به امور وزارت فرهنگ و برنامه سیکل دوم متوسطه که امروز صبح جناب آقای دکتر سنجابی وعده کردند که در این باب مساعدت کنندعرض دیگری ندارم بقیه وقتم را به آقای حاج سیدجوادی می‌دهم.
نایب رئیس – چهار دقیقه بیشتر وقت باقی نمانده‌است بفرمایید.
حاج سیدجوادی - بله بنده هم با همان چهاردقیقه عرایضم را می‌کنم سلام من وسلام همکاران رشید و میهن دوست و خداپرست من و برادران دینی ایرانی بمردان پاک. شهیدان آزادی و برادران عراقی من باد که درراه سعادت اجتماع و حیات اجتماع از حیات مقصودتن و بدن صرفنظرکردند البته این جانبازی و رشادت و شهامت را من از آنها بعید نمی‌دانم چون گردشمع وجود کسی هستند که در یک مکتب شهامت و شجاعت در این عالم بی نظیر بود در مکتب رشادت حسین بن علی (ع) جانبازی کرده‌اند (صحیح است) البته برادران عراقی ما باید بدانند که هدف ما و آنها یکی است و قاعده انماالمومنون اخوه چون همه مومنیم و مومن هدفش یکی است و آن رضای خدا و تحصیل سعادت اجتماع است و این را بطورمسلم بدانید که ما تا آخرین نفس برای تقویت آنها و رسیدن بمقصود و منظورشان دست بردار نیستیم حتی از بذل مال و جان دریغ نخواهیم کرد (صحیح است) جوانانی که قد مردانگی علم کردند برای کندن ریشه کفر و قطع کردن ایادی استعماران و جوانان روح پاکی دارند که مورد تقدیر و تمجید همه راد مردان عالم است (صحیح است) من بنوبه خود تقاضا می‌کنم که از تعطیل روز شنبه تا ظهردریغ نکنند (مهندس حسیبی - هیچ کسی دریغ نمی‌کند) و با این عمل خود تمام ایرانیها حتی تمام قراء و قصبات ثابت کنند که برادران عراقی ما تنها نیستند (صحیح است) عرض دیگری ندارم (احسنت)
دکتر شایگان – مختصر و مفید بود احسنت
- طرح وتصویب یک فوریت لایحه اصلاح قانون آموزش وپرورش
ویرایش۳- طرح وتصویب یک فوریت لایحه اصلاح قانون آموزش وپرورش
نایب رئیس - با اجازه آقایان وارد دستورمی شویم طبق تقاضای عده زیادی از آقایان که درجلسه پیش قرائت شد فوریت لایحه آموزش وپرورش مطرح است که یک فوریتش باید تصویب بشودقرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی امضاکننده‌های ذیل تقاضا داریم لایحه مربوط به اصلاح و تکمیل قانون آموزش و پرورش عمومی که دردوره شانزدهم به قیدفوریت تقدیم شد و تا آخردوره بلا تکلیف ماندبقیدیک فوریت مطرح شده پس از طرح در کمیسیونهای فرهنگ و بودجه به تصویب مجلس شورای ملی برسد: ناظرزاده - مهندس حسیبی - دکتر بقایی - مهندس زیرک‌زاده - دکتر شایگان - انگجی - دکتر ملکی - دکتر معظمی - پارسا - حاج سیدجوادی - شبستری - جلالی - زهری - مجدزاده - ملک مدنی - کریمی - مهدیه - نریمان - قنات‌آبادی - اخگر - مهندس غروی - شهیدی - کبهد - دکتر فاخر - نجفی - دکتر فقیهی شیرازی - امامی اهری - مصدقی - ریگی - ذکایی - اقبال - وکیل‌پور - موسوی – خسرو قشقایی
نایب رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده – در دوره ۱۶ با مذاکرات مکرر و مفصلی که در مجلس شورای ملی راجع به لزوم بهبود وضع فرهنگ و فرهنگیان شد وزارت فرهنگ درصدد برآمد که با توجه به تمام شکایات و درخواستها و پیشنهادها لایحه‌ای مربوط به فرهنگ و فرهنگیان تهیه و تقدیم مجلس کند همکار و استاد محترم جناب آقای دکتر سنجابی در زمان وزارت خودشان موفق شدند که برای اینکار کمیسیونهای متعدد تشکیل بدهند و پس از بررسی کافی لایحه‌ای تهیه کردند و به مجلس تقدیم داشتند این لایحه در مجلس معوق مانده و چند هفته قبل که کمیسیون فرهنگ تشکیل شد پیشنهاد شد که این لایحه جزو دستور مجلس قرارگیرد بهمین جهت ۳۴ نفر از آقایان نمایندگان برای این منظور طرحی تهیه کردند و بمجلس تقدیم داشتند البته مواد این لایحه پس از چاپ و انتشار بنظرآقایان نمایندگان محترم خواهدرسید بنده فقط اشاره می‌کنم که در این لایحه راجع به چند هزار نفرمعلم قراردادی ماده‌ای پیش‌بینی شده که با توجه به سالهای تدریس و سابقه خدمت آنها خدمتشان رسمی بشود دیگر این که عده‌ای از آموزگاران که فارغ‌التحصیل دانشسرای مقدماتی بودند پس از سالها زحمت طبق مقررات خاصی موفق شدند که دوره دانشسرای عالی را بگذرانند و لیسانسیه دانشسرا بشوند و اینها امروز خدمت دبیری را عهده دار هستند معلوم است کسی که هم مدارک تحصیلی دبیری دارد و هم خدمت دبیری را انجام می‌دهد باید هم از حقوق دبیری استفاده کند و هم از پایه دبیری (صحیح است) و هم چنین کسانی که دبیربوده‌اند و پس از دکتر شدن به سمت دانشیاری رسیده‌اند یا از دانشیاری به استادی از مزایای مخصوص خودشان استفاده کنند و هم چنین راجع به ماده ۵ قانون تعلیمات اجباری یک ماده‌ای در این لایحه پیش‌بینی شده‌است آقایان نمایندگان محترم می‌دانند که هرسال از تمام وزارتخانه‌ها عده‌ای برای تکمیل معلومات خود بخارجه سفر می‌کنند اگر سفر این اشخاص لازم باشد حتما سفر آموزگاران و دبیرانی که عهده دار تعلیم و تربیت جوانان این کشور هستند واجب تر خواهدبود یک ماده‌ای در ضمن این لایحه پیش‌بینی شده‌است که هرسال در حدود ۲۰ نفراز آموزگاران و دبیران که سالهای خدمتشان کافی باشد با توجه به سابقه آنها برای تکمیل معلومات خودشان به اروپا بروند و همانطور که عرض کردم این لایحه در دوره ۱۶ از طرف جناب آقای دکتر سنجابی تقدیم مجلس شورای ملی شد ولی چون معوق مانده بود حالا با قید یک فوریت تقدیم مجلس شده‌است باین معنی که این لایحه وقتی که یک فوریتش تصویب شد می‌رود به کمیسیون فرهنگ و کمیسیون بودجه و در آنجا از روی دقت و تامل بتمام موادش رسیدگی می‌شود و آقایان محترم اگر پیشنهادی یا نظریه‌ای داشته باشند می‌توانند بکمیسیون فرهنگ و کمیسیون بودجه تسلیم کنند تا مورد رسیدگی قرار داده شود و حتی اگر در قانون استخدام جدید پیش‌بینی‌هایی شده باشد راجع به وضع استخدام این معلمین قراردادی البته از این لایحه حذف خواهد شد و بعد از این که در کمیسیون فرهنگ و بودجه کاملا مورد رسیدگی قرارگرفت مجددا بمجلس می‌آید و در اینجا ماده بماده خوانده می‌شود و اگر آقایان با نظری داشته باشند می‌توانند بصورت پیشنهاد در اینجا بگنجانند (صحیح است) فعلا چون جز تصویب یک فوریت این لایحه چیزی مطرح نیست با توجهی که عموم آقایان نمایندگان نسبت به فرهنگ و فرهنگیان دارند امیداست که فرهنگیان کشور هم در مقابل توجه خاص مجلس در وظیفه خطیر و بزرگ تعلیم و تربیت جوانان کشور بیش از پیش کوشا باشند و پیش از این توضیحی بنده در این باره نمی‌دهم (احسنت -احسنت).
نایب رئیس - آقای ملک مدنی جنابعالی اگر مخالفید بفرمایید
ملک مدنی - بله مخالفم
ناظرزاده - آقای ملک جنابعالی چرا مخالفید؟
ملک مدنی - بنده خودم طرح را امضا کردم علتی دارد که عرض می‌کنم عرض کنم بنده خودم این طرح را امضا کردم ولی الان این فکر اینجا بخاطرم آمد که این لایحه‌ای که در این دوره شانزده از طرف جناب آقای دکتر سنجابی وزیر فرهنگ وفت تقدیم مجلس شده متاسفانه در این مدت در مجلس باقی مانده بنده تذکری که می‌خواستم در این مورد بعرض برسانم این است که عقیده ندارم که به کمیسیون فرهنگ و به کمیسیون بودجه ارجاع بشود و معتقدم که دو فوریتش را در مجلس تصویب بکنیم و جز دستور جلسه آینده مجلس قرار بگیرد و این لایحه‌ای که مورد علاقه همه آقایان است زودتر از مجلس بگذرد من نگرانیم این است که مبادا بکمیسیونها ارجاع بشود و بتاخیر بیفتد در نتیجه وقتی خبر را بمجلس بدهند که فایده نداشته باشد و ما نمونه‌هایی از این قبیل در مجلس داریم که همیشه خبرهایی که از کمیسیونها بمجلس می‌آید باز پیشنهادات داده می‌شود و باز روی آن بحث و صحبت شود و ممکن است به نتیجه نرسد اگر آقایان موافقت داشته باشند بفوریت دوم آنهم رای بدهند که در مجلس مطرح بشود الان مدتی است که این لایحه را بمجلس داده‌اند و همه آقایان از این جریان مسبوقند بعلاوه برای جلسه بعد چاپ و توزیع هم می‌شود و فی‌المجلس که مطرح نمی‌شود و بنده اعتقادم این است که این لایحه‌ای که سرنوشت فرهنگ و آموزگار و دبیر و دانش‌آموزان موثر است برای کشورهم لازم است که یک چنین قانون مفیدی را ما بگذاریم و تصویب بکنیم بهتراست که آقایان موافقت فرمایند که در مجلس مطرح شود خود آقایان اعضای کمیسیون فرهنگ هم الان در مجلس حضور دارند و خود آقای دکتر سنجابی گویا رئیس کمیسیون فرهنگ هستند که همین لایحه را موقعی که وزیر بودند تهیه کردند بنده نگرانیم این است که مبادا اگر چنانچه یک فوریت را تصویب کردیم و رفت به کمیسیون بتاخیر نیفتد و خدای نکرده برای این دوره این قانون از مجلس نگذرد (فرزانه - فوریت دوم را پیشنهاد بدهید) بله بنده اگر آقایان موافقت دارند پیشنهاد خواهم داد اساسا وقتی در مجلس لایحه شرکت ملی تلفن بگذرد کارمهمی در دستورنداریم و جلسات مجلس بنطق قبل از دستور اختصاص داده می‌شودچه عیبی دارد که یک لایحه مهم و اساسی در دستور مجلس قرار گیرد ما هم از اول جلسه می‌نشینیم و این را مطرح می‌کنیم و از آن نتیجه بگیریم و یک قدم اساسی و مفید برداریم.
نایب رئیس - چون آقای ملک مدنی بعنوان مخالف صحبت کردند و موافق بودند این است که رای می‌گیریم به فوریت اول آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد به کمیسیون فرهنگ و بودجه ارجاع خواهدشد.
- طرح و تصویب فوریت لایحه راجع بزندانیان
ویرایش۴- طرح و تصویب فوریت لایحه راجع بزندانیان
نایب رئیس - لایحه دیگری مربوط به آزادی و تخفیف مدت زندانیان است و تقاضای فوریت برای آن رسیده فوریتش مطرح است پیشنهاد واصله قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی امضا کنندگان ذیل باستناد ماده ۴۱ آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی تقاضا داریم لایحه مربوط به آزادی و عفو زندانیان که در دوره ۱۶ قانونگذاری از طرف دولت تقدیم شده و تا آخردوره بلاتکلیف مانده جز دستور این دوره با قید یکفوریت مورد تصویب قرارگیرد. دکتر شایگان. اخگر. قنات‌آبادی. خسروقشقایی. حاج سیدجوادی. ناظرزاده. نریمان. مهندس رضوی. پارسا. اقبال. فرزانه. زهری. کریمی. میلانی. حائری‌زاده. ذکایی. جلالی. وکیل‌پور. صفایی. نجفی فردوسی. شبستری.
ناصر ذوالفقاری - همه با این طرح موافقند
دکتر معظمی - بنده شرحی نوشتم که بنده هم موافقم و امضاء می‌کنم
اخگر - همه موافقند مخالفی ندارد.
نایب رئیس - آقای اخگر موافقید توضیح بدهید.
عبدالرحمن فرامرزی - مخالفی که ندارد
حائری‌زاده - بنده مخالفم اجازه می‌فرمایید؟ (نایب رئیس - بفرمایید) این موضوع در دوره سابق خیلی جلب توجه کرد و جناب دکتر مصدق هم تشریف بردند در محبس و این لایحه هم آمد گرفتارتعطیل و تعویق شد برای جریان افتادنش هم همه امضا کردند کسی هم با این موضوع مخالف نبود و نیست منتهی یک کمیسیونی در شهربانی تشکیل شد که دو جلسه هم من رفتم در آنجا برای این که زودتر این کار را سر و صورتی و سر و سامانی بهش بدهیم معاون شهربانی آنوقت آقای سرتیپ همایون افسر یکی دو ماده پیشنهاد کرده بود که خیلی تسهیلات را بیشترمی‌کرد که جنبه جزای تعلیقی را قانونی بکند و هم نسبت به کسانی هم که فعلا در محبس هستند و برای بعدها هم یک ترتیبی بشود که از جنجالها در محبس جلوگیری بشود و یک ترتیبی داده شود که بعدها کمتر این جریانها پیش بیاید من فکرمی‌کنم که فوریت این را تصویب بکنیم و آقای وزیر دادگستری و آقای وزیر کشور بیایند آقای دکتر مصدق هم که خودشان این لایحه را دادند و اختیارات دارند ممکن است از ایشان خواهش بکنیم که همین را تصویب و اجرا بکنند و آن طرح اساسی را برای این که بعدها مردم بیچاره‌ای را بمحبس نبرند و آنجا بلاتکلیف نگاه ندارند و آنهایی هم که هستند مطابق اصول دنیا پسند با آنها رفتار کنند پس از مطالعه کامل بمجلس بدهیم حالا بسته به نظر خود آقایان است.
عامری - طرح این فوریت اشکال نظامنامه‌ای دارد مطابق ماده ۱۱۶ و همچنین درقانون اساسی صریح است که هیچ طرح و لایحه‌ای بدون حضور نماینده دولت قابل طرح نیست.
نایب رئیس - مذاکره فعلا در اصل طرح نیست در فوریت است آقای اخگر.
اخگر - طرح فوریت این لایحه هیچ اشکالی ندارد برای این که خود جناب آقای دکتر مصدق در ۲ سال قبل این اقدام را فرمودند و در همان موقع هم مورد تصویب دولت ایشان بود حالاهم ایشان در راس دولت هستند بهیچ وجه مخالفتی با مذاکره ندارد و بعلاوه موضوع فوریت اول هم چیزمهمی نیست و اگر وزیر مربوطه حاضرباشد یا نباشد فرقی در عمل مجلس نمی‌کند سابقه هم همینطوربود که راجع بیک فوریت حضور وزیر را لازم نمی‌دانستند مطلب دیگر که باید توجه آقایان را جلب کنم این است که اساسا در کشور ما وضعیت مردم طوری است که در اروپا نیست در اروپا هر کسی مشغول زندگانی خودش است و همه کارمی‌کنند نه در این کشور هرعائله‌ای که مرکب از چند نفرهستند یک نان آور دارند و اگر این یک نان آور از کار خودش برکنار شود و زندانی شود نه فقط یک نان آور را حبس کرده‌ایم بلکه یک عائله را از نان خوردن بازداشته‌ایم. (عبدالرحمن فرامرزی - پس هر جنایتی مجاز است برای اینکه وقتی جانی را گرفتید نان آور یک عائله را گرفته‌اید) اجازه می‌فرمایید اگر بخواهید که مجازات جنایت را جناب آقای فرامرزی حساب بفرمایید همین زندانی کردن زندانی‌ها خودش جنایت است برای اینکه کرارا رفته‌اند و بازرسی کرده‌اند در آنجاعده‌ای بلاتکلیف بوده‌اند (نبوی - آن تقصیر مامورین است) تقصیرهر کسی است آنها نباید در آنجا بمانند یک مستنطنقی یک کسی را احضار کرده قرار توقیف صادر کرد و امضا کرده بعد مامورینش عوض شده دو سال سه سال و بلکه هشت سال این بدبخت آنجا بدون تکلیف مانده کرارا در همین مجلس بود که یک وزیری گفت که رفتم و دیدم یادم نیست یکی از وزرا بودند که فرمودند رفتم و دیدم سیصد و پنجاه نفر را آزاد کردیم این خودش بهترین دلیل است که سیصد و پنجاه نفر آنجا بودند و وزیررفته و آنها را آزاد کرده این یکی و یکی دیگر اساسا این وضعیت زندان طرز بدی پیداکرده آقا آنجا مهمانخانه شده غالب اشخاص شرور مثلا در فصل زمستان جناب آقای فرامرزی کار خلافی می‌کنند که آنها را ببرند آنجا توی زندان شام و نهارشان را بدهند (دکتر ملکی - از بیکاری است) این عیب هم هست بعلاوه مقصود از زندانی کردن اشخاص اگر مجازات است این مجازات برای تنبیه‌است نه برای ازبین رفتن خانواده‌ها وقتی یک کسی مقداری از حبسش را در زندان بسر برده و موجب رضایت متصدیان زندان را فراهم کرده باشد یعنی تنبیه شده باشد ما هم قبول داشته باشیم که تنبیه برای تنبیه‌است چه علت دارد که بیخود آنها را نگاهداریم بعلاوه شما یک زندان موقت در اینجا دارید که برای ششصد نفر ساخته شده غالبا بقدری در آنجا ازدحام می‌شود که آنها باید بایستند و جای خواب ندارند همین طور قصر که برای زندانیان قطعی است بقدری پرشده و شلوغ شده که جایی دیگر ندارد بهترین ترتیب همین است که یک فوریتش را تصویب بکنید برود در کمیسیون البته اگر در آنجا کسی ایرادی داشت در کمیسیون مداقه می‌شود و اصلاح می‌شود یک سر و صورتی بکار این بیچاره‌ها که مدتی است در آنجا گرفتارهستند داده می‌شود.
نایب رئیس -پیشنهادی رسیده که قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی‌کنم که این لایحه مسکوت بماند. عبدالرحمن فرامرزی
دکتر معظمی – هنوز جزو دستور قرار نگرفته که این پیشنهاد قابل طرح باشد.
نایب رئیس - چون فعلا اصل لایحه مطرح نیست و فوریتش مطرح است پیشنهاد شما آقای فرامرزی قابل طرح نیست
نبوی - طرح این خلاف قانون است چون وزیر مربوطه نیست
نایب رئیس - عرض کردم حضور نماینده دولت در موقع طرح اصل لایحه ضروری است. در موقع فوریت اشکالی ندارد. رای می‌گیریم به فوریت اول لایحه زندانیان آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. به کمیسیونهای مربوطه ارجاع می‌شود.
- ختم جلسه بعنوان تنفس
ویرایش۵- ختم جلسه بعنوان تنفس
نایب رئیس - لایحه ملی شدن تلفن مطرح است ولی چون آقای وزیر پست و تلگراف تشریف نیاورده‌اند با اجازه آقایان ده دقیقه تنفس داده می‌شود. (مقارن ظهرجلسه بعنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - محمد ذوالفقاری
سوالات نمایندگان
ویرایشسوالات نمایندگان -
- مقام ریاست معظم مجلس شورای ملی خواهشمنداست مقررفرمایید یکنفر از طرف وزارت دفاع ملی هرچه زودتر برای پاسخ بسوال ذیل در مجلس حاضرشود بچه علت ستادارتش - فرمانداری نظامی و دادسرای فرمانداری نظامی و دادرسی ارتش به بهانه‌های مختلف از همکاری با کمیته تحقیق خودداری کرده‌اند. رئیس کمیته تحقیق مجلس شورای ملی دکتر بقایی کرمانی.
- مقام ریاست معظم مجلس شورای ملی خواهشمنداست مقررفرمایید جناب آقای وزیر دادگستری هرچه زودتر برای پاسخ بسوال ذیل در مجلس حاضرشوند. در خصوص تعقیب مسئولین و مسببین فاجعه سی‌ام تیر ماه و تعقیب جنایتکاران چه اقدامی از طرف دادگستری بعمل امده‌است. رئیس کمیته تحقیق مجلس شورای ملی دکتر بقایی کرمانی
- مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی ایران شیدالله ارکانه محترما بعرض میرساند طبق اخبار واصله اخیرا در کشور دوست و همجوار ما ترکیه تبلیغاتی علیه ایران بوسیله فیلمها و جراید منتشر شده خواهشمنداست مقرر فرمایید از جناب آقای وزیر خارجه سوال شود در صورت صحت شایعه چه اقدامی معمول گردیده. کریمی
- ریاست محترم مجلس شورای ملی چون شایع است که جناب آقای کاظمی مبالغ معتنابهی بعنوان مسافرتهایی که در ایسلند و دانمارک و نروژ و فنلاند کرده‌اند از وزارت امور خارجه دریافت داشته‌اند و بعلاوه هزینه سفر مراجعت ایشان از سوئد به تهران چند برابر هزینه معمولی داده شده‌است لذا خواهشمنداست مقرر فرمایید جناب آقای وزیر امور خارجه برای ادای جواب بسوال زیر در مجلس حضور بهمرسانند. وجوهی که بابت شرح سفر فوق‌العاده و مزایا و سایر مطالبات جناب آقای کاظمی در زمانی که خود ایشان وزیر امور خارجه بوده‌اند بهر اسم و رسم بایشان پرداخت شده بالغ بر چه مبلغ می‌باشد؟ و مجوز پرداخت آنها چه بوده‌است؟ حسام الدین وکیل‌پور.
- مقام منیع ریاست معظم مجلس شورای ملی متمنی است به آقای وزیر فرهنگ اطلاع فرمایید برای پاسخ بسوال زیر در مجلس حضوربهمرسانند. سوال - علت قبول داوطلب برای امتحان نهایی از عده بنام دبیرستان دارایی با وجودانحلال آن دبیرستان چه بوده وعلت این که در صدور جواز امتحان تبعیض گردیده‌است چه می‌باشد. سید شمس‌الدین قنات‌آبادی
- مقام ریاست مجلس شورای ملی خواهشمنداست مقرر فرمایید به آقای وزیر راه اطلاع دهند که برای پاسخ سوال ذیل در مجلس شورای ملی حاضر شوند. با وجودی که در بودجه کل کشور و بودجه ۲۷ ماهه سازمان برنامه برای حوزه فارس اعتبارات زیادی در سابق منظورگردیده ولی متاسفانه تاکنون هیچ اقدام موثری نشده و در بودجه پنجساله نیزبرای این استان مهم آنطوری که استحقاق دارد برنامه مفیدی پیش‌بینی نشده‌است علت این موضوع چیست. خسرو قشقایی