مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۵۱
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۲۹۶
۴ شنبه ۱۰ دی ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۵۱
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۵۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۵ شنبه ۴ دی ماه ۱۳۳۱
فهرست مطالب:
- ۱ - طرح صورت مجلس
- ۲ - بیانات قبل از دستور آقایان نریمان - جلالی – نجفی
- ۳ - طرح و تصویب پیشنهاد تاخیر طرح لایحه اتوبوسرانی
- ۴ - طرح گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق زندانیان
- ۵ - ختم جلسه بعنوان تنفس
مجلس ساعت ۹ سی وپنج دقیقه صبح بریاست آقای مهندس رضوی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
نایب رئیس - صورت غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود
(بشرح زیرقرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: صراف‌زاده - راشد- اورنگ - نبوی - دکتر ملکی - حمیدیه - دکتر کیان
غائبین بی اجازه - آقایان: دادور - شاپوری - محمدحسین قشقایی - میلانی - مشار- زهری - منصف - زهری
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: عبدالرحمن فرامرزی بیست وپنج دقیقه. امیرافشار یکساعت
دیرامدگان بی اجازه - آقایان: ناصر ذوالفقاری پانزده دقیقه – کهبد بیست و پنج دقیقه - شوکتی بیست و پنج دقیقه - دکتر فاخر سی دقیقه - شبستری سی دقیقه - عامری چهل و پنج دقیقه - شهاب خسروانی یکساعت. تولیت یکساعت
- طرح صورت مجلس
ویرایش۱- طرح صورت مجلس
نایب رئیس - آقای کهبد بفرمایید
کهبد - بنده را جزء دیرآمدگان بی اجازه نوشته‌اند که بیست و پنج دقیقه تاخیر داشته‌ام تصور می‌کنم ۱۵ دقیقه گمان می‌کنم باشد در ضمن یک سوال بسیار مهمی است که بزیان ملت ایران تمام شده در حدود سه میلیون لیره‌است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم
نایب رئیس - در دستور بفرمایید دیرآمدگی شما هم رسیدگی می‌شود معمولا که اشتباه نمی‌کنند آقای حائری‌زاده بفرمایید
حائری‌زاده - آقای مشار را چند جلسه‌است که می‌بینم غایب می‌نویسند در حالیکه بیمارهستند و در بسترند و قادر به آمدن نیستند و قرارشده مسافرتی بکنند و جزو معذورین باید ایشان معذور بدارند.
- بیانات قبل از دستور آقایان نریمان - جلالی – نجفی
ویرایش۲- بیانات قبل از دستور آقایان نریمان - جلالی - نجفی
نایب رئیس - بسیارخوب چند نفرازآقایان تقاضای نطق قبل از دستور فرموده‌اند آقای نریمان بفرمایید
نریمان - چون موضوع لایحه اتوبوسرانی مهم است و وقت مقرره آن در آئین‌نامه مجلس شورای ملی برای ادای توضیحات کامل در این باب کافی نیست باینجهت بنده با استفاده ازنطق قبل از دستور نتیجه مطالعاتی را که در این چند روزه در این خصوص کرده‌ام بعرض آقایان نمایندگان محترم می‌رسانم.
وضع اتوبوسرانی امروزدراین کشور بقدری مفتضح وخجلت آور است که تصورمی‌کنم احتیاجی بشرح وبسط زیاد ندارد ساکنین شهرها بخصوص شهرتهران و کارکنان اتوبوسها امروز دست بسته تسلیم یک عده صاحبان اتوبوس هستند و چون فواصل شهربطوری زیاد شده که مردم ناچارند با وسائط نقلیه خود را بمقصد برسانند چاره جز تحمل تمام مخاطرات و معطلی‌ها و اهانتها و ناراحتی‌هایی که از طرف کارکنان و صاحبان اتوبوس به آنها تحمیل می‌شود ندارند مسافر وقتی پایش به اتوبوس رسید باید جان وحیثیت خود را بدست یک مشت مردمانی که بهیچ مقرراتی پابندنیستند وشایددربین ارزانترین طبقات حرفه خودانتخاب شده‌اند تفویض وتسلیم نمایدمردوزن باید خودرا بدست شاگرد شوفرها و بلیط فروشها بسپارند که آنها را بالابکشند پایین بیاندازند فشاربدهند و هر گونه اهانت و توهین را به آنها روادارند صاحبان اتوبوس غالبا جز این که در آخر وقت دخل روزانه را بگیرند و هر چه بیشترشد راضی ترباشند ولو اینکه این اضافه درآمد نتیجه مخاطرات جانی و مالی برای هزاران مسافر و عابرین شهر باشد کار دیگری ندارند امروز در شهر تهران یک میلیون و دویست هزار نفردست بسته تسلیم این اوضاع هستند و در واقع مورد استثمار یکعده صاحبان اتوبوس وسرمایه دارقرارگرفته‌اند ودراین میانه کارکنان اتوبوسها که دلال مظلمه این استثمار وقاحت بارند خودشان بیشتر از مسافرین مورد استثماراین یک مشت سرمایه دار واقع شده‌اند البته آنچه راجع به صاحبان اتوبوس و کارکنان آن عرض کردم کلی است و در بین آنها مردمان خوب و منصفی هم هستند ولی در همه چیز حکومت با اکثریت است و دنیا روی وضع اکثریت قضاوت می‌کند.
ادامه این وضع با حیثیت وشئون یک ملت رشید و بیدار که مقدرات خودرا در دستهای توانای خود گرفته‌است مباینت دارد وضع اتوبوسرانی امروز لکه خجلت‌آوری است که در نظر خودی و بیگانه بر دامان پاک این مردم نشسته و همین مردم جز برداشتن آن آرزویی ندارند (شمس قنات‌آبادی - ماست فروشی همینطوراست پنیرفروشی هم همینطوراست) همانراهم باید درست کنند.
اتوبوسرانی در شهرهای متمدن امروز کاری است که محتاج به داشتن سرمایه نسبتا زیاد و لیاقت حسن اداره می‌باشد و جمع این شرایط در مواردکوچک ومتعدد امکان پذیر نیست. اگر شما انتظارداشته باشید که بشود یکهزاروپانصد اتوبوس را که صاحبان زیادومتعدد دارندوغالبا فاقدسرمایه کافی وتخصص لازم وصلاحیت فنی ومقتضی هستند بتوان تحت یک اصول وشرایط معقول وی نواخت که متناسب بامصالح وموجب رفاه جامعه باشد اداره نمود توقعی بس واهی و بی موقع خواهدبود لازمه یک چنین وضعی همین هرج و مرج کاملی است که می‌بینیم
اهالی این شهر پایتخت دولت شاهنشاهی گرفتار آنند این است نتیجه رقابت آزاد در امر اتوبوس که باید اسم آن رافراط در یک اصل اقتصادی گذاشت
حالا در پیشنهاد دولت جنبه تفریط ملاحظه می‌شود. یک مرتبه از آزادی کامل اتوبوسرانی می‌خواهیم بانحصار و واگذاری به یک شرکت واحد برویم.
اگر در شرایط فعلی در امراتوبوس رانی در رقابت آزاد که یک اصل اقتصادی است طرفی نه بسته‌ایم چطورانتظارداریم بامحدودنمودن این عمل وکاربیک شرکت واحدی که بالاخره مرکب ازهمین صاحبان اتوبوس باشدنتیجه مطلوبه رابگیریم یا اینکه صاحبان اتوبوس حق انحصاری نداشته‌اند تابحال دولتهاحریف آنها نشده‌اند که باین اوضاع رقتبار بهبودی بخشد.
آیاعیب کار اتوبوسرانی فعلی همانافقدان حق انحصار است و آیا تفویض این حق بزرگ برایگان به صاحبان اتوبوس در سرنوشت مسافرین بیچاره این شهر و شهرهای دیگر تغییری خواهدداد چطورانتظار داریم بادادن حق انحصاری باین صاحبان اتوبوس وتبدیل اسم آنها به شرکت واحد باین اوضاع خجلت آور اتوبوس رانی خاتمه بدهیم.
بارقابت آزاد و فقد حق انحصاری وضع این است آنان از آنوقتی که دیواربلندی از حق انحصاری وامتیازیکه تازی میدان استعمار مسافرین هم باین وضع افزوده شود. دادن حق انحصاری و امتیاز اتوبوسرانی بیک شرکت بهیچ وجه مصلح نیست.
مگر الان بعضی از خطوط اتوبوسرانی تهران در دست شرکتهای واحد یا افرادی بطور انحصاری قرار ندارند مگر در این خطوط وضع بهتر از خطوطی است که رقابت آزاد حکمفرماست تجربه ثابت کرده‌است که ایجاد انحصار بضرر جامعه و مصرف کننده‌است و در مواردی که طبیعت خاص یک امر ایجاد انحصار را ایجاب کند چاره نیست که این انحصار در دست جامعه و نماینده جامعه یعنی دولت و یا دستگاههای عمومی باشد که مورد سوء استفاده قرار نگیرد.
اتوبوسرانی وتراموای شهری از اموری است که حفظ منافع و تامین رفاه جامعه ایجاب می‌کند در دست شهرداری باشد.
در هر کشوری با توجه به اوضاع و احوال خاص آن کشور باید مسائل را تجزیه و تحلیل نمود و تصمیم گرفت.
اگر فرضا در یکی از شهرهای خارجه اتوبوسرانی بطور انحصار در دست یک شرکت ویادرخطوط مختلف در دست چند شرکت قرارداشته باشد ووضع غیرعادی ونامطلوب پیش نیاید این دلیل نمی‌شود که با اوضاع واحوال خاص یک کشور دیگرهمین رویه به نتیجه مطلوبه برسد عوامل انسانی وطرزفکرواطلاعات وروحیه واخلاق افرادیک کشور در طرزکار وخوبی تشکیلات آن کشورموثراست در همان کشورهایی هم که با پیشرفت فرهنگ وتهذیب اخلاق جامعه سازمانهای عمومی وخصوصی به بهترین وضع در گردش است بازدرهمین کشورها اموری که دارای جنبه انحصاری هستند به افرادیاسازمانهای خصوصی سپرده می‌شود بنابرآنچه گفته شد پیشنهاد واگذاری اتوبوسرانی تهران وشهرستانها در هرجابیک شرکت واحدبهیچ وجه مصلحت نیست وبطورقطع ویقین اقدام بچنین امری نه فقط موجب بهبودوضع اتوبوسرانی نخواهدشد بلکه وضع را مشکلتر ویک مشکلی برمشکلات خواهدافزود مگراین مملکت ازدادن امتیاز تلفن به یک شرکت چه طرفی بست که حالا ازدادن امتیاز اتوبوسرانی در هرشهربیک عده سرمایه داری که وضع اتوبوس رابه این روز واحوال انداخته‌اند استفاده کند.
با اینکه بهترین شقوق این است که اتوبوسرانی در هر شهر به انجمن وشهرداری همان شهرواگذار شود معذلک در حال حاضراتخاذی رویه میانه اصلح است که به این ترتیب هم در سرمایه ووسائل موجود در این رشته استفاده شده وهم بامشارکت شهرداری‌های قانونی در امراتوبوس رفاه حال مسافرین در نظافت وحسن جریان امور و رعایت مقررات ونظم و ترتیب عملا تامین گرددچون با این ترتیب شهرداری‌ها در اداره امورشرکت واردوسهیم می‌شوند طبعارعایت حال عامه بطور عملی وخودکارصورت می‌گیرد بعلاوه دستگاههای عمومی هم ازدرآمد قابل توجهی که عایدصاحبان اتوبوس می‌شود استفاده خواهند نمودوپول مردم بمصرف مردم خواهدرسید اکثر ما از جریان اموردستگاههای عمومی شکایت داریم ومعتقدیم که باید دراین دستگاهها بنفع جامعه اصلاحات زیادی کرد این دلیل نمی‌شود که عمل دستگاههای عمومی ازکارهای سازمانهای خصوصی بهترنباشد من اطمینان دارم که سرکارمردم بادستگاههای عمومی ودولتی بمراتب برروابط مردم بادستگاههای خصوصی ترجیح دارد.
بهترین نمونه وضع تلفن است واین مدعای بنده راهمین پیشنهاد ملی شدن تلفن ازطرف دولت وتنفیذآن ازطرف ملت اثبات می‌کند با تبدیل تلفن ازشرکت خصوصی به یک شرکت ملی دیگراحتیاجی به آقامه دلیل وبرهان برای اثبات صحت نظریه راجع به شرکت مختلط اتوبوسرانی نیست. دومطلب باقی است که در این جاتوضیح بدهیم یکی موضوع پولی است که برای مشارکت شهرداری‌ها ضرورت دارد بعقیده بنده از این حیث اشکالی متصورنیست زیرا دولت در لایحه خود پیش بینی نموده‌است که اگر شرکت واحد در محلی تشکیل نگردید اینکارتوسط شهرداری‌ها انجام خواهدشد والبته وقتیکه دولت یک چنین تبصره در لایحه گنجانده ناچار وسائل اینکارراسنجیده‌است ودردست دارد بعلاوه وقتی دولت میلیونها برای چال کردن لوله زیرزمین برای لوله‌کشی آب خرج می‌کند خواهدتوانست یک چند میلیونی هم برای اینکارخیلی ضروری تخصیص بدهدوبقیه وقتم را بجناب آقای اخگر می‌دهم.
نایب رئیس - متاسفانه بقیه‌ای ندارد آقای جلالی بفرمایید
جلالی - آقایان نمایندگان محترم مادرزمانی زندگی می‌کنیم که سراسرمشحون ازحوادث گوناگون وخارق العاده ابست که در نتیجه مبارزه ملی مردم محروم نقاطی ازجهان که تاکنون در تحت تسلط دول استعماری بودندوهستند به وجودمی آید چندی پیش در شمال آفریقا تونس - مراکش - الجزیره ارتش استعماری فرانسه دست بکاری زد که برای چندمین بار مسئله شمال آفریقا در مراکزبین المللی کسب اهمیت نمود مخصوصاتوجهات ملت مسلمان ایران وسایراقوام وملی که باصل حریت واستقلال خانواده‌های بشری احترام می‌گذارندبخود جلب کرد حقیقتش این است که شباهت در مبارزات ملی وبخصوص وحدت در امر مقدس دین اسلام ایجاب می‌کند که ملل مسلمان خاورمیانه وشمال آفریقا وجوه مشترکی بایکدیگر داشته باشند وتعالیم عالیه اسلام مسلمانان را اینطور تربیت کرده‌است که بحال یکدیگرهرجا که باشند بیاندیشند ودرچنین موارد خطیراز تاییدراه ورسم حق طلبانه مسامحه نکنند.
درقرن اول هجری پس ازتسلط قوای اسلام برمصربمنظور بسط وتوسعه شریعت اسلام الجزایر وتونس ومراکش با اسپانیا فتح شد پس ازچند قرن اسپانیا مجددابتصرف مسیحیان درآمد وهزاران نفرازمسلمانان آندلس به شمال آفریقا مهاجرت کردند وبیشتردرسرزمین مراکش سکونت اختیار نمودندبدین طریق دین مقدس اسلام نفوذعمیقی در این نواحی پیدا کردبعدها افریقا ازنائره طمع وحرص مغرب زمین مصون نماند وازاستعماردول متعدی در امان نبودهرچه صنعت واقتصاد در اروپا ترقی می‌یافت احتیاج آنها هم باستفاده یاسوء استفاده ازمنابع خدادی وقدرت انسانی ملل دیگربیشتر احساس می‌شد در میان نقاطی ازکره ارض که در معرض این هجوم استعمارطلبان قرارگرفت شمال آفریقا بمناسبت نزدیکی نسبی به قاره اروپا ازاولین این نقاط است که قوافل استعماری که بصورت طبیب کشیش معلم بخوددید اینها که خودرا قاصدتمدن وفرهنگ قرن معرفی می‌کردندبدین وسیله در الجزایرتونس مراکش نفوذکردند ودرحجاب مقاصد خیرخواهانه وبشردوستانه بکارتثبیت نفوذ سیاسی و نفع طلبانه خودمشغول شدند وباتحریک وتولید اغتشاش وآشوب در میان مردم این نواحی جان ومال اتباع خارجی رادرمعرض خطرضداروپایی جلوه گر ساختند تا ارتش فرانسه به بهانه حفظ اتباع آن مملکت به آفریقا وارد شد ازآن تاریخ عوامل استعمار فرانسه که تا امروزخودرا مبشرین انقلاب کبیر می‌دانستند(صحیح است) رسما باسلاح وسپاه دست بکارتسلط برمردم مسلمان الجزایر تونس مراکش شدندوازآن روزتاکنون تاریخ مردم مسلمان وزجرکشیده این نواحی راسراسرمبارزه خونین بمنظوراحراز حقوق ابتدایی واستقلال وحاکمیت ملی تشکیل می‌دهد در سال ۱۷۹۷ دولت فرانسه در مقابل مطالبه حاکم الجزایر که قروض خودرا بپردازد در عوض کشتی جنگی به سواحل الجزایر فرستادوتا ۱۸۴۷ میلادی این منطقه را باقدرت ارتش مسلح خودتصرف کرد و در این مدت مردم الجزایرمتحمل فداکاریهای بزرگی در راه استقلال خود شدندوعبدالقادر مجاهدمعروف الجزایر مبارزات درخشانی راعلیه ارتش متجاوز فرانسه رهبری کردتونس ومراکش هم بعدها بتصرف فرانسه درآمد ولی این مردم محروم مصمم دقیقه‌ای ازتعقیب هدف مقدس خودآرام ننشستند وقایعی که مدتی پیش در تونس گذشت ومنجربه حبس وتبعیدوقتل آزادیخواهان ورهبران احزاب ملی شد نتوانست وقفه در مجاهدت مسلمانان تونس ایجادکند دولت فرانسه در تونس حکومت دست نشانده بوجودآورده‌است ووزرای بیک تونس را هم آن دولت تعیین می‌کند ودرمقابل تمام این استقلال شکنیها دولت فرانسه ملیون عصبانی واستقلال طلب تونس را با انجام اصلاحات دل خوش می‌سازددولت فرانسه در تونس حبیب بورقیه رهبر حزب الدستورالجدید را بحبس وتبعید انداخت وصدهانفر ازاستقلال طلبان رامحبوس ساخته‌است (حاج سیدجوادی - صحیح است) ومردم مراکش والجزایر راکه بهمدردی مجاهدین تونس تظاهراتی کرده بوند به مسلسل بست مبارزات ملی این نقاط از شمال آفریقا شاید یکی ازفصول بسیارخونین وبسیاردردناک تاریخ بشریت را تشکیل می‌دهدچقدراززنان ومردان وکودکان بیگناه قبائل که در نخلستانها وسحاری در زیرباران آتش وآهن فرانسویان طعمه مرگ شدندوچند روز پیش یکی ازرهبران ملی تونس هاشدرئیس اتحادیه کارگران تونس که ازعوامل فعال نهضت استقلال طلبانه بودبتحریک وتوطئه پلیس فرانسه بقتل رسید ودرروز ۱۶و۱۷ آذر ماه مردم تونس باین مناسب دست به تظاهرات دامنه داری زدندوهمچنین الجزایر ومراکش نیزتمام کسبه واهالی علیه استعمارفرانسه تظاهرکردند در تمام این جریان پلیس وارتش فرانسته دهها نفر رامقتول ومجروح ساخته وصدهانفررا به زندان انداخت وتنها در یک شهر کازابلانکا ده هزار سربازریخته وزجروحبس واعدام را رایج ساخته مردم دنیا نمی‌توانند در مقابل این صحنه‌های فجیع سکوت کنند مسلمانان در مقابل چنین اوضاع هولناکی بحکومت فرانسه که خودرا وارث انقلاب کبیر وتدوین کنندگان اعلامیه حقوق بشر می‌دانند بانظرتعجب نگاه می‌کنند دولت فرانسه در مقابل تمام این اوضاع واحوال ازهمان سیره نامحمود استعمارگران انگلیس پیروی می‌کنند ومی‌خواهند بجنبش پاک مردم شمال آفریقا رانگ برنندهمانطوریکه انگلیسها سعی می‌کردند نهضت ملی ایران را در دنیا ملوک معرفی نمایند در صورتیکه افکارعمومی جهانیان متوجه‌است که رهبران ملی تونس ومراکش فقط ازنیات ومقاصد بی شائبه مردم رنجدیده وعاصی آنجا که تعالیم مقدس اسلام آنها را در راه حق صمیمی ومجاهد بارآورده‌است الهام می‌گیرند فرانسویها باپیروی ازانگلیسها در تخطئه نهضت اصیل وملی شمال آفریقا می‌خواهند کمک دولتهای دیگررا در مجامع سیاسی بین المللی بخود جلب نمایندولی حقیقت مساله این است که این ملل می‌خواهند دورازامظالم استعماری کشورهای بزرگ بهرصورت وبهرکیفیت که باشد زندگی مستقیم داشته باشند ویقیناسعی دولت فرانسته در قلب وتحریف حقیقت مبارزه مسلمانان آفریقای شمالی عقیم خواهدماند همانگونه که کوشش انگلستان در تخطئه نهضت ملی ما بجایی نرسید سیزده دولت آسیایی وعرب مسئله تونس ومراکش رادرسازمان ملل متحد خواستندطرح کنند وقطعنامه تهیه شدولی دولت فرانسه باین بهانه که موضوع تونس ومراکش ازمسائل داخلی فرانسه می‌باشد به آن اعتراض کردوقطعنامه مزبورردشداین است استدلال حکومتی که در کشورانقلاب قدرت رابدست دارد وهمین دولت توصیه کمیته سیاسی وتصویب مجمع عمومی ملل را مبنی بر تماس بامردم این کشور نپذیرفت وآنرا دخالت در امور داخلی فرانسه تشخیص دادخوشبختانه نماینده دولت ایران نیزدرمجمع عمومی ملل ازمقاصد مردم شمال آفریقا حمایت کرده‌است اینجاست که دول بزرگ وقتی می‌بینندنفعشان در خطرافتاده سازمانهای بین المللی ومصوباتش را بچیزی نمی‌گیرند و آنرا قبول نمی‌کنند اگر سازمان ملل نتواند ویانخواهد درباره این امور مهم که مربوط به حق حاکمیت ملل است تصمیم لازم رابگیرد بعیدنیست مسامحه وتعلل در حل این مسائل وقوع حوادث بزرگ رادراین نقاط حساس ایجاب ودرآن صورت معلوم نیست که خاورمیانه و شمال آفریقا چه صورتی خواهدداشت وجاداردازطرف کلیه مسلمانان وآزادی خواهان جهان اعلام شود این ملت فرانسته وای اخلاف رادمردانیکه در راه اجرای اصول مقدس حق وعدالت پرچم انقلاب کبیررابدوش کشیدندای ملت فرانسه وای فرزندان آنهایی که اعلامیه حقوق بشررا در عهدجهل وتاریکی نوشتنددولت فعلی فرانسه نسبت به برادران مسلمان مادرتونس الجزایر ومراکش اعمالی را مرتکب می‌شوند که بشریت را می‌لرزاند وتاریخ فرانسه رادرمعرض بدنامی قرارداده‌است من بنام یک نماینده مجلس شورای ملی ایران وهم بنام یک فردمسلمان بروش خشن وخونین مقامات فرانسوی در الجزایر وتونس ومراکش اعتراض می‌نمایم (صحیح است) این مردمی که امروزدرتونس ومراکش بشدیدترین صورت ممکن گرفتار عذاب وعقوبت ارتش فرانسه شده‌اند فقط گناهشان این است که نمی‌خواهند سلسله رقیت را بگردن داشته باشند وعلی رغم آنچه که دولت فرانسه می‌کوشدحوادث شمال آفریقا را بمراکز مخصوص بستگی دهدازاحساسات مذهبی و ملی سرچشمه گرفته‌است.
ما ایرانیها نگران مبارزات حق جویانه برادران مسلمان تونس ومراکش والجزایر هستیم وایمان داریم حداوندبزرگترین حامی ستمدیدگان بوده وایمان وجهادمردم شمال آفریقا ضامن موفقیت است همانطوریکه نهضت ملی ایران ازمیان دسائس گوناگون موفق بیرون آمد هرگونه بذل مساعی در راه حقیقت در هرکجای دنیا باشدمقرون به پیروزی است. (احسنت) اگر وقتی باقیمانده به آقای شمس قنات‌آبادی می‌دهم
نایب رئیس - یکدقیقه بیشتر وقت باقی نمانده
ناظرزاده - آنهم تاپایین ازتریبون بفرمایید تمام می‌شود.
نایب رئیس - آقای نجفی
نجفی - آقایان محترم استحضاردارنداستان خراسان ازجهات مختلف دارای موقعیت خاص وشایان توجه بیشتر است. ایران این افتخار رادارد که خراسان مرکزتشیع ومرقدمطهر حضرت ثامن الائمه علیه السلام می‌باشد وبهمین لحاظ زیارتگاه شیعیان جهان است (صحیح است) ودرسال جمع کثیری ازمسلمین ازاطراف واکناف جهان برای آستان بوسی حضرتش به آن سامان رومی آورند خراسان ازلحاظ همجواری با کشورهای شوروی - افغانستان وپاکستان دارای موقعیت سیاسی خاصی است این استان بیش ازتمام خاک سویس یابلژیک وسعت ومتجاوزاز سه میلیون نفرجمعیت دارد.
ازلحاظ اقتصادی این استان اهمیت بسزایی داردوقسمت عمده صادرات ازقبیل پشم وپوست وکرک وخشکباروفرش از این استان زرخیز صادرمی شود. خراسان مهد آزادیخواهان علما وفضلاوشعرای ایران است وازلحاظ مقاومت در مقابل نفوذبیگانگان وریشه کن کردن ایادی آنان همواره پیشقدم بوده وبهمین جهت در قرون متمادی همیشه موردتهاجم وتجاوزبیگانگان ازمغول وتاتار واعراب قرارمی گرفته واین افتخاررادارد که باقیام ابومسلم خراسانی ریشه نفوذاعراب از این کشورقطع گردید.
خراسان مهدپرورش ابومسلم خراسانی نادرفردوسی طوسی شاعربزرگ ملی ایران است که هریک بنحوی در حفظ استقلال تمامیت ارضی وسیاسی این کشور سهم بسزایی داشته‌اند در زمان معاصر اهالی غیوروطنخواه خراسان در راه اصلاحات عمومی کشورهمواره پیشقدم بوده و مخصوصا در موضوع اخیر وتقویت دولت ملی اجناب آقای دکتر مصدق وپشتیبانی ازنیات حضرت آیت الله کاشانی وملی کردن صنعت نفت لازمه فداکاری وازخودگذشتگی رابمنصه ظهور رسانیده بودندولی متاسفانه باید اذعان کرد که توجه کافی تابحال باین استان مهم نشده‌است (صحیح است)
راه‌آهن تهران مشهد که شایدبجرات بتوان ادعاکرد که مهمترین خطوط راه‌آهن ایران ازلحاظ فنی وعملی می‌باشد ودرتمام مسیریکهزارکیلومتر یک کوه یاتونل یادره عمیقی که احتیاج به ساختمان پلهای سنگین وگران قیمت داشته باشدندارد با اینکه طرازگیری وخاکریزی این راه مدتی است آماده شده وحتی ایستگاههای مسیرراه ساخته شده وبایک تصمیم قطعی ممکن است ریل ریزی وازآن بهره برداری شود وبا آنکه بعضی ازنقاط دیگرکشور که کشیدن خط آهن در آنجاها مواجه با اشکالات فراوان وصرف هزینه‌های هنگفت بوده‌است فعلا دارای خط آهن می‌باشند براثربی توجهی باستان خراسان این خط ناقص مانده ومخارج فوق العاده‌ای که تابحال برای خاکریزی وتسطیح وطراز گیری آن شدهاست براثرباریدن برف وباران وعدم مراقبت بتدریج روبخرابی وویرانی نهاده وازبین می‌رود در صورتی که اگر این راه بکارافتد شایدتنهاخط آهنی باشد که برخلاف سایر خطوط آهن ایران که بقرار اطلاع سالیانه مبالغ هنگفتی ضرردارد ضررنداشته باشدبلکه جبران خسارت ناشیه ازسایرخطوط آهن ایران رابنمایند وبعلاوه دائر شدن این خط گذشته ازحفظ آبروی ملی وکشوری ما در نزدبیگانگان که برای زیارت بخراسان می‌روند وهمچنین ازجهت اقتصادی وحمل ونقل مال التجاره کمک به بزرنگی به اقتصادیات کشور که نفع آن عایدعموم طبقات خواهدشد می‌نمایدولذا ازجناب آقای دکتر مصدق بنام اهالی خراسان تقاضادارم نسبت باین موضوع مهم بذل توجه بفرمایندوچنانچه فعلابلحاظ مشکلات مالی وارزی بفوریت تهیه ریل کافی میسرنباشد لااقل دستور این راه شوسه تهران مشهدرا که مسلما پررفت وآمدترین راههای کشور می‌باشد اسفالت نمایند.
آقایان خراسان نه اینکه راه‌آهن نداردبلکه در عین حال که قسمت عمده ازراههای شمال ومغرب وجنوب کشورکه هیچیک اهمیت خاص راه تهران ومشهدرانداردآسفالت می‌باشد در تمام راههای خراسان جاده آسفالته‌ای بجزیکی دوشهرستان وجودندارد وازآن گذشته بهمین جاده شوسه خاکی هم بهیچوجه توجهی نمی‌شود وبقدری دست انداز وانحراف دارد که واقعاهرمسافری بیزارازمسافرت می‌شود وباتوجه باینکه کوچکترین پیچ ومهره ووسائل موتوری این کشور باید باصرف ارزوقیمت‌های گران ازخارجه خریداری شود براثر خرابی این راه در سال چندین برابرهزینه ایکه برای تعمیر این جاده لازم است بصورت ارز برای خرید لوازم یدکی ولاستیک ماشینها ازکیسه فقیر این ملت بخارجه می‌رود (صحیح است) و چون با بودن کارخانه سیمان وبراه افتادن کارخانه سیمان فارس ووجودقیر وافرمعادن نفط کشور برای اسفالته نمودن جاده‌های خراسان هیچگونه اشکالی وجودندارد و با توجه باینکه بموجب قانون عایدات حاصله از عوارض نفت و بنزین که رقم بزرگ وحتمی الوصول است و باید صرف آسفالته کردن جاده‌های کشور بشود ونیز با توجه باینکه ازلحاظ کثرت حمل ونقل استان خراسان بزرگترین مبلغ را بابت عوارض مواد نفطی می‌پردازد تقاضای اکید و جدی از دولت جناب آقای دکتر مصدق دارم که دستورشروع اسفالته کردن جاده‌های خراسان و در نزدیکترین فرصت شاهراه تهران مشهد را صادر فرمایند
(نبوی - صحیح است)
آقایان من خجالت می‌کشم ازپشت این تریبون بگوش ملت ایران برسانم که هنوزدرمرکزاستان خراسان مردم آب برای آشامیدن ندارند ونهری که صرف نظراز موادشیمیایی آن که قابل شرب نیست ازوسط شهر روباز می‌گذرد گل آلوداست وتمام کثافات منازل ودکاکین دوطرف نهر در آن ریخته می‌شود وبزرگترین آب مشروب شهرمشهدرا تشکیل می‌دهد وبا اینکه در دوره گذشته قانونی ازمجلس گذشت وامتیازلوله‌کشی مشهد را به آستان قدس واگذارنمودوباتشکیلات مفصل ومصارف هنگفت سازمان برنامه وعوائدقابل ملاحظه شهرداری مشهد بابحال حتی یکقدم برای لوله‌کشی تهیه آب مشروب اهالی مشهدبرداشته نشده‌است ودراین هنگام که تهیه آب باحفرچاههای عمیق امرسهل وعادی شدهاست تقاضادارم بهرنحوصورتی که فوری تروعملی تر باشد آب آشامیدنی مشهد را تامین فرمایندموضوع بهداشت فرهنگ مخابرات وارتباطات خراسان دست کمی ازجاده‌ها وآب مشروب آن سامان ندارد دستگاه بهداشت خراسان چه ازلحاظ نواقص کادرپزشکی وچه ازحیث مقدار و تنوع داروهای لزوم کافی برای احتیاجات اولیه اهالی نمی‌باشد ولذاتقاضادارم نسبت باین موضوع عطف توجهی مبذول فرمایند. فرهنگ خراسان کیفاخوب است ولی ازلحاظ کمیت کافی نیست وبلحاظ کسربودجه فرهنگ خراسان نه اینکه اجرای قانون تعلیمات اجباری در شهرستانهای خراسان غیرممکن است بلکه برای اطفالی که اولیای آنان اصرار هم دارند که آنها رابمدرسه بگذارند کلاس ووسائل ومعلم کافی وجودندارد واین امرموجب کمال تاسف است که یک قسمت ازاطفال مردم که بایستی باتحصیل علم طبیب ویامهندس وفردمفیدی برای کشورماشوند به لحاظ ضعف بودجه فرهنگی ونبودن وسائل اولیه تحصیلی بیکاره وسربارجامعه بارمی ایند وفی الحال که زمام امورمملکت در کف با کفایت جناب آقای دکتر مصدق است واختیارات قانونی خودهم برای اصلاح امور مالی وعمومی کشور دارنداین موضوع مهم وحیاتی را در نظربگیرنددستور فرماییدبودجه فرهنگ خراسان رابدوبرابرمبلغ فعلی افزایش دهند بلکه لااقل از این راه تاحدی جبران بی توجهیها وعقب افتادگیهای این استان مهم بشود آقایان خیلی عذرمی خواهم که رشته سخن طولانی شدولی تصدیق می‌فرمایندمطالبی که راجع به خراسان بعرض رساندم ازاهم امور آن سامان است بنده ازجهت سمت نمایندگی که ازطرف اهالی محروم آن استان دارم ناچارم ازپشت این تریبون تقاضای جدی واساسی موکلین را بسمع آقایان محترم وهیئت محترم دولت برسانم آقایان اطلاع دارند وملاحظه می‌فرمایند که امروزمرکز واکثرمراکز استانهای شمالی وجنوبی کشور بوسیله تلفنهای بی سیم وباسیم بایک دیگر وبلکه بعضی از آنها با اکثر از ممالک دنیا ارتباط تلفنی دارنددرصورتیکه استان خراسان بکلی از این وسیله محروم است وحال آنکه بقرار تحقیقاتی که بعمل آورده‌ام باوسائل بی سیمی که در اختیاروزارت پست وتلگراف در تهران ومشهدمی باشد دائرشدن تلفن بی سیم باصرفه هزینه قلیلی عملی می‌شود وباصلاحیت وباپشتکاری که وزیر محترم پست وتلگراف فعلی در امور مربوطه به آن وزارت خانه دارند امیدوارم که نسبت باین موضوع اساسی خراسان نیزبذل توجه عاجلی بفرمیاند که هرچه زودتر ارتباط تلفنی شهرستانهای استان بهم ومخصوصا طهران مشهدبرقرار شود سه میلیون نفراهالی خراسان چشم براه شروع اصلاحات ضروری آقایان واقدامات مجدانه دولت ملی حاضرمی باشند.
ضمنا یک اعلامیه‌ای ازطرف اتحادیه عاملین وبازرگانان چای ایران توسط آقای مهندس غروی جهت تقدیم به ساحت مجلس شورای ملی رسیده‌است وازاین جانب تقاضاکرده‌اند که چند نکته اساسی از این اعلامیه را بعرض آقایان محترم برسانم
(کریمی - یعنی گران ترازاین بفروشند) بنده چه عرض کنم:
- اول اینکه منافع چند نفرتاجر وارد کننده که تعداد آنان به پنجاه نفرشاید نرسددرطریق ورودچای داخله بنرخ امروز قریب دومیلیارد ریال است که سه برابرتمام بهای سرمایه‌های مربوط به چای داخله اعم ازباغ وکارخانه می‌باشد.
- دوم - در حالیکه تمام قیمت محصول چای سالیانه آنهم بنرخ امروزدویست وپنجاه میلیون ریال است
- سوم - ازمنفعت سرشار ورودچای فقط عده معدودی استفاده می‌کنند
(کریمی - ۵۰ ریال ۱۲۰ ریال شدهاست)
(مهندس غروی - فرمایش جنابعالی هم کاملا صحیح است)
(معتمددماوندی - اهل مملکت استفاده می‌کنند وهنوزبه قیمت حقیقی نرسیده)
- چهارم - در صورتیکه ازقسمت ناچیز دوم سیصدهزار نفرکشاورز وبیش از ۵ هزارنفربازرگان وکارکنان آنان امرارمعاش می‌کنند خلاصه این مقایسه نشان می‌دهد که استفاده یک فرد متوسط واردکننده ۴ هزار برابریکفرد تاجرچای داخله‌است.
این ارقام بخوبی حقانیت کسانی که ازچای داخله ومنافع حقه کشاورزان دفاع می‌کنند نشان می‌دهدودرعین حال هرگونه طرفداری ازتجارواردکننده اعم ازاینکه بنام حمایت آزادی تجارت ویادلسوزی ازمصرف کننده باشد وازطرف هردسته وهرمقامی باشدصرفنظرازاین که ازنظرعلاقه مندان استقلال اقتصادی کشورمطرودخواهد بودممکن است حمل برمطالب موهنی شود که فعلا تذکرآنرا درشان نمایندگان محترم نمی‌دانم ولی بعدادرموقع لزوم آنچه را که برای روشنی اذهان مردم وتمیز خدمت گذار ازمغرض لازم باشد بعرض خواهم رساند
(مهندس غروی - بسیار متشکرم آقا) بقیه وقتم را به آقای خگر می‌دهم
نایب رئیس - آقایان توجه بفرمایید وارددستور می‌شویم وقبل از اینکه وارد دستورامروز بشویم باید برای استحضار آقایان عرض کنم چندین نفرازآقایان وزیران برای جواب سوالات آقایان نمایندگان در این جلسات حاضرشدندو اطلاع دادند که حاضرهستندمنجمله ازطرف وزارت دادگستری جناب آقای دکتر ملک اسمعیلی معاون آن وزارتخانه اطلاع دادند که برای جواب سوالاتی که ازوزارت دادگستری شده حاضرند وهم چنین سوال جناب آقای حائری‌زاده که نماینده دولت رابرای جواب سوالشان خواسته‌اند حاضر هستنددردستورامروز لایحه اتوبوسرانی تهران بوده‌است جناب آقای وزیر کشور هم تقاضای جلسه خصوصی کرده‌اند و اگر آقایان اجازه بفرمایید طبق قانون چون باید به تقاضای ایشان اثرداده شود اگر آقایان اجازه بدهند نیم ساعت جلسه خصوصی می‌شود وبعد برگردیم برای ادامه کار
(نمایندگان -بسیار خوب)
(ساعت ده وبیست دقیقه صبح جلسه بعنوان تنفس تعطیل و مجددادرساعت یازده ونیم تشکیل گردید)
- طرح و تصویب پیشنهاد تاخیر طرح لایحه اتوبوسرانی
ویرایش۳- طرح وتصویب پیشنهاد تاخیر طرح لایحه اتوبوسرانی
نایب رئیس - وارددستور می‌شویم. دستورلایحه اتوبوسرانی است پیشنهادی رسیده‌است قرائت می‌شود
(بشرح زیرخوانده شد)
پیشنهاد می‌نماید موضوع لایحه زندانیان مقدم بردستور باشد
حاج سیدجوادی - پیشنهاد بامضای چند نفراست؟
ناظرزاده (منشی)- بامضای ۱۸ نفر حاج سیدجوادی. خسرو قشقایی. مهندس حسیبی. اخگر. افشار. حمیدیه. دکتر فلسفی. خلخالی
خلخالی - خلخالی نیست
ناظرزاده - خلاصه بامضای ۱۸ نفر
نایب رئیس - جنابعالی آقای فرامرزی مخالفید؟ بفرمایید
عبدالرحمن فرامرزی - عرض کنم من بدوجهت مخالفت می‌کنم باطرح این پیشنهاد یکی اینکه لایحه اتوبوسرانی مطرح بود ومورداحتیاج عمومی هم هست وهی عوض کردن دستوربنظرمن خوب نیست دیگراینکه خواستم از این فرصت استفاده کنم ویک مطلبی را بفهمم وملت هم بفهمد چون این سوال رامکررازمن کرده‌اند برای خودمن روشن نبود جوابی نتوانستم بدهم وآن این است که وقتی یک دولتی اینقدراختیارقانون گذاری دارد که تشکیلات عدلیه راخودش عوض می‌کند وتشکیلات مجلس وانتخابات مجلس راوحوزه بندی راخودش می‌کند دونفرباهم می‌نشینند سرحسن را می‌برند وصل می‌کنند به پای حسین لنگ تقی رامی کنند می‌چپانندتوی دهن نقی یک جدول انتخاباتی درست می‌کنند که فقط نظرچند نفرکه بعضی هایشان قاتل علنی هستند تامین شود ودرنتیجه آن مزد می‌گیرند برای خاطر آنها حوزه بندی شدهاست دولتی که اینقدراختیارات دارد چرا لایحه اتوبوسرانی راخودش نمی‌نویسد واجرانمی‌کند که این تشنج ایجادشود.
مهندس زیرک‌زاده - در مجلس تشنجی نیست
دکتر سنجابی - در مجلس تشنجی نیست بحث در یک لایحه تشنج نیست
فرامرزی - من می‌خواهم وزیر کشور جواب بدهند که چرادولت خودش اینکار رانمی‌کند.
دکتر سنجابی - عمل دولت قانونی است این لایحه ازجنبه امتیازدارد وامتیاز را مجلس باید تصویب کند
نایب رئیس - آقای قنات‌آبادی
قنات‌آبادی - بنده با این پیشنهاد ازدونظرموافقم یکی ازنظراینکه اساسا روی لایحه اتوبوسرانی که ازروز اول با فوریتش مخالفت کردم بعرض آقایان نمایندگان محترم رساندم که من با اصل انتظام اتوبوسرانی مخالف نیستم ولی با این لایحه بترتیبی که بمجلس آمده مخالفم وعلت اینکه با این طرح که آقایان نمایندگان دادند که لایحه تعلیق زندانیان در دستورقراربگیرد موافقم ازنظرخود لایحه زندانیان است که مدتهای مدیدی است این طرح تهیه شده ودر دستورقرارگرفته‌است ومخصوصا جناب آقای دکتر مصدق هم وعده فرمودند به زندانیان که تا این لایحه تصویب نشود من آرام نمی‌شوم والان ازاقصی نقاط کشوریک مشت مردم بیچاره بدبخت فلک زده در یک گورهایی چشمشان به نظرورای آقایان نمایندگان دوخته شدهاست که این رای در سرنوشت آنها ودرزندگی آنها ودرموجودیت آنها بسیاربسیارموثر است طرح این لایحه یک مدتی است فراموش شده وحالاجزدستور قرارمی گیرد وتکلیف این عده معلوم می‌شود چون این یک عمل بسیار خوبی است باین جهت موافقم واماجهت دیگر که عرض کردم نظرم این است که راجع باین لایحه اتوبوسرانی باید مشورت بیشتربشود.
من مخصوصا می‌خواهم که آقایان نمایندگان محترم باین نکته توجه کنند وقتی یک کسی یک نظرمخالفی راجع بیک موضوع خاصی می‌دهد این مخالفت روی همان موضوع خاص است این یک نظر خاص داشتن یک نظردیگرداشتن است نه یک مخالفت کلی واصولی در این لایحه یک عده ازآقایان نمایندگان نظرهای مختلفی دارندوزارت کشورهم چون این قضیه را من اینطوراستنباط کردم که این نظرراندارد که یک عده‌ای رابدبخت وبیچاره ومحروم ازحق بکنند بنابراین باید مشورت بیشتری بشود واین طرح یک وضعیت خوبی بخودش بگیرد پس از این مشورت این طرح بیاید به مجلس ورویش نظر داده شود بنابراین ازدوجهت که هم وقت بیشتر داشته باشیم ازنظرمشورت روی لایحه اتوبوسرانی وهم اینکه امروز تکلیف این لایحه تعلیق زندانیان معلوم شود بنده با این مطلب موافقم اساسا یک نکته‌ای که می‌خواهم عرض کنم که آقایان نمایندگان بخصوص آن عده‌ای از آقایان که بعضی نکات بنظرشان تشنج واختلاف می‌آید توجهشان راجلب کنم که اینجامحلی است که نمایندگان ملت حق دارند آن چیزهایی که بوسیله ملت به آنها یادآوری می‌شود باتذکرایت که بفکرخودشان می‌رسد بنام این ملت اینجابیایند وعرض کنند الان دوروز است که این موضوع هیئت مدیره شرکت ملی نفت مطرح است ازتهران وآبادان یک عده‌ای آمده‌اند باین جانسبت به بعضی ازکسانی که انتخاب شده‌اند مثل آقای دکتر فلاح اعتراضی کرده‌اند (ناصر ذوالفقاری - صحیح است) وحتی همین امروز اینجایک مطلبی شنیدم زمانی که در کمیسیون نفت مطالب مربوط به نفت مطرح بود آن کسانی که می‌آمدند ازطرف انگلیسها با بعضی آقایان صحبت می‌کردند وخیال می‌کردند می‌توانند آنها را اغفال بکنند یکی ازآنها دکتر فلاح بود که آقای ناصر ذوالفقاری هم فرمودند آقای فرامرزی هم فرمودند (فرامرزی - باهمه صحبت کردند نه بامن تنها) ومن اینجا اجازه می‌خواهم بنام ملت ایران وبنام کارگران قهرمان رشیدخوزستان از این عمل رشیدانه وشرافتمندانه‌ای که جناب آقای حسین مکی کرده‌اند اینجاتقدیر بکنم (صحیح است) واین یک نمونه دیگری است ازفداکاری حسین مکی (صحیح است)
مهندس حسیبی - این شخص کی بوده‌است که باهمه صحبت کرده‌است؟
ناصر ذوالفقاری - فواد روحانی ودکتر فلاح باهمه ماصحبت کردند
مهندس حسیبی - بسیارخوب چرادرموقعش نفرمودید شما؟
ناصر ذوالفقاری - می‌خواستم دم خروس را ببینم
مهندس حسیبی - موفق باشید
نایب رئیس - پیشنهاد مجددا قرائت می‌شود
(بشرح سابق خوانده شد)
نایب رئیس - به این پیشنهاد رای می‌گیریم آقایانی که موافقت دارندلایحه زندانیان مقدم باشدولایحه اتوبوسرانی بعد از آن مطرح بشود قیام فرمایند (عده کثیری برخاستند) تصویب شد
نایب رئیس - لایحه زندانیان مطرح است
وزیر کشور - بنده عرایضی دارم اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید
وزیر کشور - چنانکه خاطرمبارک آقایان نمایندگان استحضارداردبنده امروزبرای لایحه اتوبوسرانی عمومی اینجا شرفیاب شدم واستدعاکردم جلسه خصوصی تشکیل بشود که توضیحات خودم را بعرض برسانم وازاظهارات ونظرهای آقایان نمایندگان هم استفاده کنم توضیحات بنده بعرض رسید والبته آقایان هم یک پیشنهاداتی فرمودند وبنده حالا اجازه می‌خواهم که اصولا این لایحه بدوفوریت خودش همان طوریکه بتصویب رسیده‌است باقی باشد (صحیح است) در دستورهم باشد وچون مذاکرایت هم شدهاست بنده استدعامی کنم چون همیشه نظردولت وخاصه این دولت این بوده‌است که ازاظهارات آقایان ونظریات آقایان استفاده بکنداستدعا می‌کنم که یک کمیسیونی که کمیسیون مشورتی باشد که آقایان اعضای کمیسیون کشورهم در آن شرکت داشته باشند وآقایانی که در مجلس شورای ملی در این امرصاحب نظرهستند شرکت داشته باشند تشکیل شود بنده شخصا استدعامی‌کنم که روزشنبه اینجا یک ساعتی بنشینیم ونظرهای مختلف را بنده بشنوم بنده هم با یک ذهن روشنتر واطلاع بیشتری بتوانم یک تصمیمی که بنفع مردم وبه نفع اجتماع وبنفع مجلس مقدس می‌باشد اتخاذکنیم (صحیح است)
نایب رئیس - نسبت به بیانات آقای وزیر کشور باید باطلاع مجلس برسانم چون دوفوریت این لایحه تصویب شده ودولت هم تقاضای استرداد فوریت این لایحه را نکرده والان لایحه در دستوراست نمی‌شود رسما آنرا به کمیسیون ارجاع نمودولی بدیهی است که هرگونه شوری برای آقایان وزیران بانمایندگان محترم آزاداست ومی توانند در هرموقع ازنظرنمایندگان محترم استحضار داشته باشند آقای مکی اخطاری داشتید؟
مکی - بنده همین مطلب جنابعالی را می‌خواستم عرض کنم ویک جمله اضافه کنم که لایحه وقتی بادوفوریت تصویب شد باید یک فوریتش راپس بگیرند والا پس از۲۴ ساعت در مجلس مطرح می‌شود باید یک فوریت را پس بگیرند که بشود به کمیسیون برود.
شبستری - به کمیسیون نمی‌رود
نایب رئیس - لایحه در دستورباقی است
فرامرزی - تعارف الفاظ است
- طرح گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق زندانیان
ویرایش۴- طرح گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق زندانیان
نایب رئیس - لایحه تعلیق مجازات زندانیان مطرح است گزارش کمیسیون دادگستری قرائت می‌شود
(بشرح زیر قرائت شد)
گزارش کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی.
کمیسیون دادگستری باحضورآقای وزیر دادگستری لایحه دولت مربوط به تعلیق مجازات زندانیان وساختمان زندان را رسیدگی نموده پس ازمذاکرات مفصل با موافقت آقای وزیر دادگستری ماده واحده ذیل را بجای لایحه دولت تصویب واینک گزارش آنرابرای تصویب قطعی تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده واحده - کلیه اشخاصی که بعلت ارتکاب جنحه یا جنایت محکوم شده وفعلا زندانی می‌باشند باستثنا محکومین بقتل عمدهرگاه در موردجنحه نصف ودرمورد جنایت دوثلث ازمدت مجازات درباره آنان اجراشده ویابشود ازبقیه مدت مجازات مقرره معاف می‌شوند.
محکومین بجرم ارتشا واختلاس وکلاهبرداری وخیانت در امانت در صورتی ازمقررات این ماده استفاده خواهندنمد که اصل مال یا قیمت آنرا در ظرف یکسال تسلیم نمایند. کسیکه بموجب این قانون ازبقیه مدت مجازات معاف می‌شود هرگاه در ظرف ۵ سال مرتکب جنحه یاجنایت شود علاوه برمجازات آن جرم بقیه مدت مجازات هم که ازآن معاف شده در مورداواجرا خواهدشد. دولت مکلف است ازتاریخ تصویب این قانون تادوماه لایحه ساختمان ده زندان وتکمیل زندانهای فعلی را تهیه وبمجلس شورای ملی تقدیم نماید.
مخبرکمیسیون دادگستری. دکتر مصباح‌زاده
نایب رئیس - آقای مجدزاده
مجدزاده - آقایان نمایندگان محترم توجه دارند که اصولا صدور احکام جزایی وحکم به مجازات واجرای مجازات درباره مجرمین ازنظرحفظ مصالح عمومی است البته بنده منکراین اصل هم نیستم که گاهی هم ضرورت جامعه ایجاب می‌کند که تقصیر بعضی ازمقصرین راببخشند و آنان را از اجرای مجازات معاف کنند ولی عذرعدم گنجایش زندانها آن ضرورت نیست یعنی مانمی توانیم بعنوان اینکه زندانهاگنجایش زندانیان موجودرا ندارنداشخاص را که بنابمصالح عمومی مجرم شناخته شده‌اند ومجازات درباره آنها مقررکرده‌اند ازاجرای مجازات معاف بداریم خصوصا که این طرح واین لایحه در دوره شانزدهم تقدیم شده ومعلوم نیست الان که یک سال وخورده‌ای ازان تاریخ می‌گذرد وآیاوضع زندانهابه آنصورت باقی هست؟ اگر وضع زندانها به ان صورت باقی باشد واین ضرورت راهم مجوز بخشودگی قسمتی از مجرمین بدانیم وبازقاعده اش این است که بفهمیم اولازندانهای موجودازنظرصحی وسایرمقررات زندان گنجایش چند نفرزندانی را دارد و تعداد زندانیهای موجود چیست وبالاخره چه تعدادی زیادی است وآنوقت آن تعداد را مابتوانیم ازمجرمینی که گناهان آنها خفیف تراست ومجازات آنها کمتر است یعنی کسانیکه کمتر بجامعه صدمه زده‌اند درباره آنها اجرا بکنیم در لایحه دولت دو دسته ازمجرمین استثنا شده بودیکی مجرمین محکوم به قتل عمد ودیگری مجرمینی که سابقه محکومیت جزایی داشته‌اند یعنی سابقه ارتکاب زیاد داشته‌اند ولی در طرح تصویبی کمیسیون آنقسمت هم حذف شدهاست فقط استثنا را درباره محکومین به قتل عمد قائل شده‌اند وحال اینکه ازنظرقانون وحفظ حقوق جامعه وتکرار جرم وازنظراینکه بعضی مجرمین یعنی مجرمینی که سابقه محکومیت جزایی دارندخیلی خطرناک ترند برای اینکه یک قاتل عمدی ممکن است در تحت احساسات آنی اتفاقا مرتکب قتل شده باشد هرچند جرم مهمی است ولی چون عادت بجنایت وجرم ندارد ممکن است ازعمل خودش هم پشیمان باشد ودرآتیه هم برای جامعه خطرناک نباشد ولی کسانی که سابقه محکومیت جزایی دارند یعنی یکمرتبه محکوم شدهاست رفته‌است بزندان وزندانیش سپری شده در مرتبه دوم بهمان جرمی که سابق روی آن زندانی شده یک مجازات شدیدتری را تحمل کرده‌است باز آزاد شده در مرتبه سوم هم مرتکب این جرم شد هاست باین اشخاص که مجرمین عادی یامجرمین بالفطره می‌گویندآزادی این اشخاص برای جامعه خطرناک است مخصوصا کسانی که عادت به سرقت دارندومحکومیت‌های سابق درباره آنها تاثیری نکرده‌است وباتوجه باین که این قبیل اشخاص رابیشترمردمان ولگرد وبی سروسامان تشکیل می‌دهند توجه بفرمایید که باچه زحماتی فرد فرد اینها امده‌اند در زندان گرفتارشده‌اند حالا آزادی دسته جمعی آنها چه خطری برای جامعه خواهدداشت از این نظر بنده با اصل بخشودگی در حالی که در این قسمت معاف کردن اشخاصی که گناهان آنها کمتر و آزادی آنها بحال جامعه متضمن خطری نباشدرعایت شود موافقم ولی با اصل این که کلیه مجرمین ومخصوصا اشخاصی که مرتکب جرم شده‌اند آزاد بشوند مخالفم
نایب رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده - بنده در کمیسیون دادگستری برای تصویب ماده واحده مربوط به بخشودگی قسمتی ازمدت زندن زندانیان هربحث واستدلالی که توانسته‌ام کرده‌ام تابحدی که آقای لطفی هم در برابر مذاکرات کمیسیون برسرلطف امدندودیکرتکرار آن مطالب لازم نیست وفقط برای اینکه آقایان نمایندگان ازروی آسایش وجدان باین ماده واحد رای بدهند بعلاوه فردا کسانی که تصویب این ماده مطابق میلشان نیست نگویندمجلس شورای ملی قانونی وضع کرد که بموجب آن تمام قاتلین ومختلسین وجانی هاوکلاه بردارها را آزاد کرد (گنجه - آزادی مطلق نیست تعلیق مجازات است) توضیحا باید بعرض برسانم که مادراین ماده واحده بهیچوجه راجع به قتل عمدازکسی حمایت نکرده‌ایم هرکس عمدا کس دیگر را بقتل رسانیده همان کیفری که دادگاه درباره اش معلوم کرده محکوم خواهد بود (صحیح است) راجع به حبس ابدهم ماده واحده ساکت است وازاین لحاظ جای ایرادباقی نیست در موردکسانی هم که بجرم ارتشاواختلاس وکلاه برداری وخیانت در امانت محکوم شده‌اند وقتی این ارفاق قانونی ممکن خواهدشد که اصل مال یاقیمت آنرادرظرف یکسال مستردنمایند بنابراین این بخشودگی که باید نام آن راحقیقتا آزادی مشروط گذاشت تنهادرموردجنحه نصف ودرمورد جنایت یک ثلث مدت زندان خواهدبود آنهم باین شرط که اشخاصی که این ارفاق شامل حال آنها می‌شود اگر در ظرف ۵ سال ازتاریخ آزادی باردیگر مرتکب جنحه یا جنایت شوند علاوه برمجازات قانونی مجازات بخشیده شده نیز در مورد آنها اجراخواهدشد یعنی مثلا گر بموجب این ماده دوسال ازمدت زندانیشان بخشیده شده علاوه ازکیفر جرم جدید این دوسال مدت زندان هم یکیفرجدید اضافه می‌شود (مجدزاده - درباره آن کسانی که تجربه بعمل آمده‌است این موردندارد) یکباردیگر بگذارید که تجربه بعمل بیاید یعنی در حقیقت ارفاقی را که مجلس در مورد آنها قائل شده باتکرار جرم ازخودسلب می‌کنند (صحیح است) باهمه دقت وپیش بینی‌های معتدلی که در مورداین ماده واحده ازطرف کمیسیون دادگستری بکار رفته دورنیست بطوریکه اشاره کردم بازاشخاصی ازروی بی انصافی ایرادهایی برآن بگیرند در پاسخ این قبیل معترضین اگر پیداشوند باید قبلا گفت اگر در سالهای اخیردردستگاه دادگستری کاملا ازروی حق وعدالت بدون اعمال نفوذ ورشاء وارتشاء احکام قضایی برله وعلیه اشخاص صادرشده اعتراضشان وارداست ولی اگر صحیح باشد که در این چند ساله دستگاه دادگستری آلت اجرای مقاصد متنفذین گردن کلفت بوده این ماده واحده مجرمین ناتوان وحتی بیگناهان ضعیف در چنگال مهیب قانون دچار رنج وعذاب شده‌اند ولی دزدان قوی پنجه متنفذ قهقهه زنان بدستگاه دادگستری خندیده‌اند (فرامرزی - بیگناهان را من تصدیق ندارم) مانمی توانیم بچشم خودببینیم مجرمین حقیقی آزادوآسوده ودرنازونعمت بسربرندولی عده‌ای بدبخت آفتابه دزد در چنگ قانون دست وپابزنندباتمام این احوال بطوریکه ملاحظه می‌فرمایید این ماده واحده شامل عده‌ای می‌شود که ممکن است در میان آنها بیگناه زیاد باشد آنهم باشرایط خاص وشک نیست که وضع رقت بارزندانها که اخیرا بواسطه زیادی عده خود مکتبی برای پرورش سارق وجانی شده در تصویب این ماده تاثیرداشته و روی هم رفته این ماده واحده یکی ازقوانین خوبیست که از مجلس هفدهم می‌گذرد و بهمین جهت همه به آن رای می‌دهند(نمایندگان - بسیارخوب احسنت) (حاج سیدجوادی - بسیارخوب بسیارخوب) آقای مجدزاده زندان فعلی برای ۴۰۰ ساخته شدهاست الان در حدود دو هزار و چند صد نفر درآن بسرمی برند و این خطرش بمراتب بیشتراست.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده‌است ازآقای دکتر شایگان قرائت می‌شود
(پیشنهاد بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم بعد از یک مخالف ویک موافق بکفایت مذاکرات رای گرفته شود.
دکتر شایگان
نایب رئیس - آقای دکتر شایگان
دکتر شایگان - این وضعی که بطور صوری بیایند اینجا و صحبتی بکنند بنده اینطور مجاز نمی‌دانستیم ولی چون دیدم که رفقا از اینطور پیشنهادها استفاده می‌کنند این بود که یک پیشنهادی کردم که یک عرض خیلی مهم ولازمی را بعرض مجلس شورای ملی برسانم اگر مطلبی در اینجا بیان نشده بود طرحش در اینجابی مورد بودولی چون اینجا بیان شدویکی ازدوستان ماصحبتی کرد یک امروجدانی برای دوسه نفر از رفقای شما پیداشده اس وآن امر عبارت از این است که اینها یک کاری راکه برای این مملکت می‌کنند خدمت است وخیانت برخود آنها مشکل شدهاست می‌خواهم استمدادکنم ازآقایان که آنها را از این مشکل بیرون بیاورند. اساسنامه‌ای برای شرکت ملی نفت گذشته‌است این اساسنامه برای.....
نایب رئیس - آقای دکتر شایگان مطرح نیست
دکتر شایگان – امر وجدانی درجه اولی است مطلب این است که سه نفرآیا خدمت می‌کنند یاخیانت این را از خدمت آقایان استدعا می‌کنم که ده دقیقه فرصت بدهندمسئله ایست که باید ملت ایران بفهمند ببنده ده دقیقه این فرصت را بدهید که عرض کنم.
نایب رئیس - بعد از دستور بفرمایید
دکتر شایگان - اجازه بدهید این مسئله ایست که شما رفقایتانرا وجدانا در محظور اخلاقی می‌گذارید شما می‌آیید می‌گویید که فلان کار را که فلان کس کرده‌است خدمت می‌گویید و آنها که نکردند می‌گوییدبداست اگر بداست ماه بفهمیم عرض کنم حضور مبارک آقایان (زنگ نایب رئیس)
نایب رئیس - حضرت آقای شایگان حضرتعالی که خودتان مقنن هستید این موضوع حالامطرح نیست
دکتر شایگان - بنده دنبال سنن می‌روم می‌بینم که مواقع دیگر آقایان بهمین ترتیب استفاده می‌کنند.
دکتر سنجابی - دومرتبه در این موضوع امروز استفاده شداجازه بفرمایید چند دقیقه آقای دکتر صحبتشان را بکنند.
خسرو قشقایی - بفرمایید آقای دکتر شایگان
دکتر شایگان - عرض کنم از ما استمداد کردند در باب انتخاب مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بعضی موافق بودند بعضی مخالف بودندیکی ازموافقین مدیریت کل آقای بیات که ایستادگی سخت می‌کردند که ایشان باید باشند جناب آقای مکی بودند (حسین مکی - بنده طبق ماده ۹۰ اجازه می‌خواهم) بنده مخالف بودم ولی مطابق اصول هیچ دم نزدم گفتم روی اکثریت واقلیت است وقتی چهارنفر باهم همکاری می‌کنند باید این مطلب باشدساکت شدیم وچون مخالفتی ازجانب مانشد این امر را بردند به هیئت دولت وهیئت دولت هم آقای بیات را مدیرکل انتخاب فرموندولی جناب آقای مکی کاملا بامدیریت ایشان موافق بوند یعنی طرفدارجدی وپروپاقرص ایشان جناب آقای مکی بودند (مکی - بگوییددرمقابل کی) بنده مقابلش را ندارم مقابلش راحضرتعالی بفرمایید بعدرفتیم دنبال آن چیزی که عبارت از این میشدآن شورای عالی نفت که باید درهیئت مدیره بحث کنند مطابق اساسنامه... (زنگ نایب رئیس)
نایب رئیس - حضرت آقای دکتر شایگان بانهایت تاسف باید عرض کنم که بنده با این ترتیب نمی‌توانم مجلس را اداره کنم چون آقای دکتر بقایی هم شرحی نوشته‌اند که برطبق همان اجازه‌ای که آقای دکتر شایگان می‌خواهند صحبت کنند ایشان هم صحبت کنند....
ناصر ذوالفقاری - بنده هم طبق ماده ۹۰ عرضی دارم
نایب رئیس - اجازه بفرمایید بعد از دستور صحبت بشود.
دکتر شایگان - اهمیت مطلب ایجاب می‌کند که.... (زنگ نایب رئیس)
نایب رئیس - بنده که منکراهمیت مطلب نیستم ترتیبی مرحمت کنید که با آئین‌نامه وفق بدهد.
مکی - جناب آقای مهندس رضوی اجازه بفرمایید که بحث شود.
نایب رئیس - این موضوع که مطرح نیست
میراشرافی - پیشنهاد خروج از دستوربدهید روی آن صحبت کنید
دکتر شایگان - بنده این اجازه را خواستم ازمجلس اجازه بخواهید اگر اجازه دادند صحبت کنم و در پنج دقیقه بنده این حرف را می‌زنم.
نایب رئیس - بنده جواب آقای دکتر بقایی را چه بدهم؟
دکتر شایگان - بنده راجع بایشان که حرفی نزدم ایشان هم بیایند صحبت کنند.
نایب رئیس - بعد از لایحه زندانیان صحبت بفرمایید چون آقایان دیگر هم می‌خواهند صحبت کنند.
دکتر شایگان - ازمجلس اجازه بگیرید که پنجدقیقه این حرف را بزنم
- ختم جلسه بعنوان تنفس
ویرایش۵- ختم جلسه بعنوان تنفس
نایب رئیس - پس بنده چند دقیقه تنفس می‌دهم
(مقارن ظهرجلسه بعنوان تنفس تعطیل ودیگر تشکیل نگردید)
نایب رئیس مجلس شورای ملی – احمد رضوی