کلیات سعدی/مواعظ/خدای را چه توان گفت شکر فضل و کرم

by سعدی

در تهنیت اتابک مظفرالدین سلجوقشاه

ابن سلغر

	خدایرا چه توان گفت شکر فضل و کرم			بدین نظر که دگرباره کرد بر عالم
	بدور دولت سلجوقشاه سلغرشاه			خدایگان معظم اتابک اعظم
	سر ملوک زمان[۱] پادشاه روی زمین			خلیفهٔ پدر و عم باتفاق اعم
	زمین پارس دگر فرّ آسمان دارد			بماه طلعت شاه و ستارگان حشم
	یکی بحضرت او داغ خادمی بر روی			یکی بخدمت او دست بندگی بر هم
	بقبلهٔ کرمش روی نیکخواهان راست			بخدمت حرمش[۲] پشت پادشاهان خم
	هنوز کوس بشارت تمام نازده بود			که تهنیت بدیار عرب رسید و عجم
	ز سر نهادن گردن‌کشان و سالاران			بر آستان جلالش نماند جای قدم
	سپاس بار خدائی که شکر نعمت او			هزار سال[۳] کم از حق او بود یک دم
	خوشست بر دل آزادگان جراحت دوست			بحکم آنکه همش دوست مینهد مرهم
	شب فراق بروز وصال حامله بود			الم خوشست باندیشهٔ شفای الم
	دگر خلاف نباشد میان آتش و آب			دگر نزاع نیفتد میان گرگ و غنم
	ز سایهٔ علم شیر پیکرش نه عجب			که لرزه بر تن شیران فتد چو شیر علم
	اگر دو دیدهٔ دشمن نمی‌تواند دید			که دوستان همه شادند، گو بمیر از غم
	وجود هر که نخواهد دوام دولت او			اسیر باد بزندان ساکنان عدم
	شها بخون عدو ریختن شتاب مکن			که خود هلاک شوند از حسد بخون شکم
	هر آنکه چون قلمت سر بحکم بر ننهد			دو نیمه باد سرش تا بسینه همچو قلم
	چنان بعهد تو مشتاق بود نوبت ملک			که تشنگان بفرات و پیادگان بحرم
	بحلق خلق فرو ریخت شربتی شیرین			زدند بر دل بدگوی ضربتی محکم
	جهان نماند و آثار معدلت ماند			بخیر کوش و صلاح و سداد و عفو و کرم
	که ملک و دولت ضحاک بی‌گناه[۴] آزار			نماند و تا بقیامت برو بماند رقم
	خطای بنده نگیری که مهتران ملوک			شنیده‌اند نصیحت ز کهتران خدم
	خنک تنی که پس از وی حدیث خیر کنند			که جز حدیث نمی‌ماند از بنی‌آدم
	بدولتت همه افتادگان بلند شدند			چو آفتاب که بر آسمان برد شبنم
	مگر کمینهٔ آحاد بندگان سعدی			که سعیش از همه بیشست و حظش از همه کم
	همیشه خرمیت باد و خیر باد که خلق			نبوده‌اند بایام کس چُنین خرم
	سری مباد که بر خط بندگی تو نیست			وگر بود بسرنیزه باد چون پرچم

---

1. جهان.
2. خدمش.
3. بار.
4. مردمان.