گرشاسپ‌نامه/نامه گرشاسب به نزد فریدون

by اسدی توسی

	سپهبد گزید این همه چار ماه			یکی نامه فرمود نزدیک شاه
	نویسنده قرطاس بر برگرفت			سر خامه در مشک و عنبر گرفت
	بر آمد ز شاخ آن نگونسار سار			که بر سیم بارد ز منقار قار
	سواری سه اسپه پیاده روان			تنش رومی و چهره از هندوان
	همان شیرخواره کش از قیر شیر			ز گهواره بر جست گویا و پیر
	همه تنش چشم و همه چشم گوش			همه گوش دل ها ، همه دل خروش
	دویدندش با سرنگونی به راه			سخن گفتنش بر سپیدی سیاه
	نگارید نام خدای از نخست			که بی نام او دین نیاید دُرست
	خداوند هرچ آشکارست و راز			از آهو همه پاک و دور از نیاز
	بری از گهر بی گزند از زمان			فزون از نشان و برون از گمان
	دگر آفرین کرد بر شاه نو			که بادش بلند افسر و گاه نو
	خدیو زمانه کی فرّمند			گشاینده گیتی و ضحاک بند
	شه خاور و خسرو باختر			کیومرّثی تخم و جمشید فر
	فرستاده از دین به کشور درود			گذارنده بی کشتی اروند رود
	دهد شاه را بنده مژده ز بخت			که بنوشتم این دیو کش راه سخت
	به خون بداندیش ز الماس کین			بشستم همه بوم ماچین و چین
	ز جیحون شدم تا بد آن جا که مهر			بر آن بوم تا بد نخست از سپهر
	به هر شاه بر باژ گردم نخست			جز از کام شه کس نیارست جست
	به فغفور در سرکشی کار کرد			نشد رام و آهنگ پیکار کرد
	بسی پند دادم برش خوار بود			نپذرفت کش بختِ بد یار بود
	دل خیره در رأی فرهنگ تاب			بپیچد همی چون سرش ز آفتاب
	فرستاد پیشم سپه چند بار			پراکنده بیش از هزاران هزار
	همان جادوان ساخت تا روز جنگ			نمودند هرگونه افسون و رنگ
	ز سرما و آوای دیو و هژبر			ز مار بپر و اژدهای در ابر
	برآمد به هم بیست رزم گران			شد افکنده سیصد هزار از سران
	سرانجام هم بخت شه بود چیر			درآمد سر بخت بدخواه زیر
	همه بوم چین گشت بر هم زده			بتان برده ، بتخانه آتشکده
	دگر سی هزار از گرفتاریان			جز از بردگان اند و زنهاریان
	به بند اندرون بسته هشتاد شاه			که با کوس زریّن و گنج اند و گاه
	مگر شاه فغفور کش نیست بند			که شه بود و بندش ندیدم پسند
	ز گنجش یکی بهره برداشتیم			دگر دست نابرده بگذاشتم
	مگر شاه با مهر پیش آیدش			ببخشید گناه و بخشایدش
	نریمان یل مژدگان آورست			که مر شاه را بنده کهترست
	به هر رزمگه در بدادست داد			چو آید ، کند هر چه رفتست یاد
	نشستست بنده دو دیده به راه			بدان تا نمایش چه آید ز شاه
	چه فرمان دهد دیگر از رزم سخت			کرا دارد ارزانی این تاج و تخت
	به عنوان بر از بنده شاه گفت			که از فرّ او هست با ماه جفت
	همه کار فغفور زیبای او			بیاراست آن رسم دربای او
	صد و ده شتر را درم بار کرد			چهل دیگر از بار دینار کرد
	دگر چارصد دست زربفت چین			گزید آنچه پوشیدی از به گزین
	سرا پرده و خیمه پیشکار			عماری و پیل و کت شاهوار
	کنیزان دوشیزه تیرست و شست			به رخ هر یک آرایش بت پرست
	به دستور او یک به یک برشمرد			سخن راند پس با نریمان گرد
	که در ره چنان و دار کارش به برگ			که نبود نیازش به یک کاه برگ
	مکن کم ز خوردش همه رسم و ساز			وز او مردمش را مدار ایچ باز
	از آن پس چهل جفت یاره ز زر			گزین کرد و صد گوشوار از گهر
	دو ثد دانه یاقوت و لعل آبدار			ز درّ و زبر جد دو ره صد هزار
	بفرمود کاین با تو همراه کن			چو رفتی نثار شهنشاه کن
	گره شد ز غم بر رخ شاه چین			ز کاهش چو افتاد بر ماه چین ()
	ز خسته دل زار و چشم دژم			سرشت آتش درد بآب بقم
	همی گفت کای پادشاهی دریغ			که ماهت نهان شد به تاریک میغ
	بدی باغ آراسته پرنگار			درختانت کندند یکسر ز بار
	سپهری بُدی روشن از تو جهان			شدند اختران و آفتابت نهان
	عروسی نو آیین بُدی گاه را			ربودند ناگه ز تو شاه را
	ندانم که کی بینمت نیز باز			ابا روز شادی و آرام و ناز
	دو جز عش ز لؤلؤ شده ناپدید			همی زد ز خون نقطه بر شنبلید
	برآرد جهان سرکشان را زکار			کند نرمشان گردش روزگار
	سپهر روانرا ببد دستبرد			بسست این چنین چند خواهی شمرد
	یکی دایره ست آبگون چنبری			فراوان درین دایره داوری
	نه مر پادشاه و نه مر بنده را			شناسد نه نادان نه داننده را
	تو ای دانشی چند نالی ز چرخ			که ایزد بدی دادت از چرخ برخ
	نگر نیک و بد تا چه کردی ز پیش			بیابی همان باز پاداش خویش
	چو از تو بود کژی و بی رهی			گناه از چه بر چرخ گردان نهی
	ز یزدان شمر نیک و بدها دُرست			که گردون یکی ناتوان همچو تست
	نریمان چو دید اشک فغفور و درد			رخش گشته ماننده برگ زرد
	بد گفت مندیش چندان به راه			شکیب آر تا من سوم پیش شاه
	به یزدان که بنشینم آن گه ز پای			نگر کامت آرم سراسر به جای
	شد و برد پیش آن همه خواسته			اسیران و خوبان آراسته
	همه راه پیوسته پنجاه میل			ستور و شتر بود و گردون و پیل
	ز گردون به گردون شده بانگ و جوش			جهان پر درای و جرس پر خروش
	شه چین جدا بافغستان و رخت			همی رفت بر پیل با تاج و تخت
	ورا جای بر زنده پیلی سپید			مهان بر هیونان عودی هوید
	سخن جز به دستور سالار بار			نگفتی به ره در جهان نهان و آشکار
	خور و پوشش و فرش و خوبان به هم			نکرد ایچ از آن رسم کش بود کم