ترانه‌های خیام/گردش دوران

گردش دوران

۳۵

  افسوس که نامه جوانی طی شد،  
  وان تازه بهار زندگانی دی شد،  
  حالی که ورا نام جوانی گفتند،  
  معلوم نشد که او کی آمد، کی شد!  

۳۶

  افسوس که سرمایه ز کف بیرون شد،  
  در پای اجل بسی جگرها خون شد!  
  کس نامد از آنجهان که پرسم از وی:  
  کاحوال مسافران دنیا چون شد.  

۳۷

  یکچند به کودکی به استاد شدیم؛  
  یکچند ز استادی خود شاد شدیم؛  
  پایان سخن شنو که ما را چه رسید:  
  چون آب بر آمدیم و چون باد شدیم!  

۳۸

  یاران موافق همه از دست شدند،  
  در پای اجل یکان یکان پست شدند،  
  بودیم بیک شراب در مجلس عمر،  
  یکدور ز ما پیشترک مست شدند!  

۳۹

  ای چرخ فلک خرابی از کینهٔ تست،  
  بیدادگری پیشهٔ دیرینهٔ تست،  
  وی خاک اگر سینهٔ تو بشکافند،  
  بس گوهر قیمتی که در سینهٔ تست!  

۴۰

  چون چرخ بکام یک خردمند نگشت،  
  خواهی تو فلک هفت شمر، خواهی هشت  
  چون باید مرد و آرزوها همه هشت،  
  چو مور خورد به گور و چه گرگ بدشت.  

۴۱

  یک قطرهٔ آب بود و با دریا شد،  
  یک ذرهٔ خاک و با زمین یکتا شد،  
  آمد شدن تو اندرین عالم چیست؟  
  آمد مگسی پدید و نا پیدا شد.  

۴۲

  میپرسیدی که چیست این نقش مجاز،  
  گر بر گویم حقیقتش هست دراز،  
  نقشی است پدید آمده از دریائی،  
  و آنگاه شده بقعر آن دریا باز.  

۴۳

  جامی است که عقل آفرین میزندش،  
  صد بوسه ز مهر بر جبین میزندش؛  
  این کوزه گر دهر چنین جام لطیف  
  میسازد و باز بر زمین میزندش!  

۴۴

  اجزای پیاله‌ای که در هم پیوست،  
  بشکستن آن روا نمی‌دارد مست،  
  چندین سر و ساق نازنین و کف دست،  
  از مهر که پیوست و به کین که شکست؟  

۴۵

  عالم اگر از بهر تو می‌آرایند،  
  مگرای بدان که عاقلان نگرایند؛  
  بسیار چو تو روند و بسیار آیند.  
  بربای نصیب خویش کت بربایند.  

۴۶

  از جملهٔ رفتگان این راه دراز،  
  باز آمده‌ای کو که بما گوید راز؟  
  هان بر سر این دو راهه از روی نیاز،  
  چیزی نگذاری که نمی‌آیی باز!  

۴۷

  می خور که بزیر گل بسی خواهی خفت،  
  بی‌مونس و بی‌رفیق و بی‌همدم و جفت؛  
  زنهار بکس مگو تو این راز نهفت:  
  هر لاله که پژمرد، نخواهد بشکفت.  

۴۸

  پیری دیدم بخانهٔ خمّاری،  
  گفتم: نکنی ز رفتگان اخباری؟  
  گفتا، می خور که همچو ما بسیاری،  
  رفتند و کسی باز نیامد باری!  

۴۹

  بسیار بگشتیم بگرد در و دشت،  
  اندر همه آفاق بگشتیم بگشت؛  
  کس را نشنیدیم که آمد زین راه  
  راهی که برفت، راهرو باز نگشت!  

۵۰

  ما لعبتگانیم و فلک لعبت باز،  
  از روی حقیقتی نه از روی مجاز؛  
  یکچند درین بساط بازی کردیم،  
  رفتیم بصندوق عدم یک یک باز!  

۵۱

  ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود،  
  نی نام ز ما و نه نشان خواهد بود؛  
  زین پیش نبودیم و نبد هیچ خلل،  
  زین پس چو نباشیم همان خواهد بود.  

۵۲

  بر مفرش خاک خفتگان می‌بینم،  
  در زیر زمین نهفتگان می‌بینم؛  
  چندانکه بصحرای عدم مینگرم،  
  ناآمدگان و رفتگان می‌بینم!  

۵۳

  این کهنه رباط را که عالم نام است  
  آرامگه ابلق صبح و شام است،  
  بزمی است که واماندهٔ صد جمشید است،  
  گوریست که خوابگاه صد بهرام است!  

۵۴

  آن قصر که بهرام درو جام گرفت،  
  آهو بچه کرد و روبه آرام گرفت؛  
  بهرام که گور میگرفتی همه عمر،  
  دیدی که چگونه گور بهرام گرفت؟  

۵۵

  مرغی دیدم نشسته بر بارهٔ توس،  
  در چنگ گرفته کلهٔ کیکاوس،  
  با کله همی گفت که: افسوس، افسوس!  
  کو بانک جرسها و کجا نالهٔ کوس؟  

۵۶

  آن قصر که بر چرخ همی زد پهلو،  
  بر درگه او شهان نهادندی رو،  
  دیدیم که بر کنگره‌اش فاخته‌ای  
  بنشسته همی گفت که: «کو کو، کو کو؟»