| | | | | | |
|
ایا شاه محمود کشور کشای |
|
زکس گر نترسی بترس از خدای |
|
|
که پیش از تو شاهان فراوان بدند |
|
همه تاجداران کیهان بدند |
|
|
فزون از نو بودند یکسر بجاه |
|
بگنج و سپاه و به تخت و کلاه |
|
|
نکردند جز خوبی و راستی |
|
نگشتند گرد کم و کاستی |
|
|
همه داد کردند بر زیر دست |
|
نبودند جز پاک یزدان پرست |
|
|
نجستند از دهر جز نام نیک |
|
وزان نام جستن سرانجام نیک |
|
|
هران شه که در بند دینار بود |
|
بنزدیک اهل خرد خوار بود |
|
|
گرایدونکه شاهی بگیتی تراست |
|
بگوئی که این خیره گفتن چراست |
|
|
ندیدی تو این خاطر تیز من |
|
نیندیشی از تیغ خون ریز من |
|
|
که بد دین و بد کیش خوانی مرا |
|
منم شیر نر میش خوانی مرا |
|
|
مرا غمزه کردند کان بد سخن |
|
بمهر نبی و علی شد کهن |
|
|
هر آنکس که در دلش بغض علی است |
|
ازو در جهان خوارتر گو که کیست |
|
|
منم بندهٔ هر دو تا رستخیز |
|
اگر شه تند پیکرم ریز ریز |
|
|
من از مهر این هر دو شه نگذرم |
|
اگر تیغ شه بگذرد بر سرم |
|
|
منم بندهٔ اهل بیت نبی |
|
ستایندهٔ خاک پای وصی |
|
|
مرا سهم دادی که در پای پیل |
|
تنت را بسایم چو دریای نیل |
|
|
نترسم که دارم ز روشندلی |
|
بدل مهر جان نبی و علی |
|
|
چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی |
|
خداوند امر و خداوند نهی |
|
|
که من شهر علمم علیم در است |
|
درست این سخن قول پیغمبر است |
|
|
گواهی دهم کین سخن راز اوست |
|
تو گوئی دو گوشم برآواز اوست |
|
|
چو باشد ترا عقل و تدبیر و رای |
|
بنزد نبی و علی گیر جای |
|
|
گرت زین بد آید گناه من است |
|
چنین است و این رسم و راه منست |
|
|
باین زادهام هم باین بگذرم |
|
چنان دان که خاک پی حیدرم |
|
|
ابا دیگران مر مرا کار نیست |
|
برین در مرا جای گفتار نیست |
|
|
اگر شاد محمود ازین بگذرد |
|
مر او را بیک جو نسنجد خرد |
|
|
چو بر تخت شاهی نشاند خدای |
|
نبی و علی را بدیگر سرای |
|
|
گراز مهرشان می حکایت کنم |
|
چو محمود را صد حمایت کنم |
|
|
جهان تا بود شهریاران بود |
|
پیامم بر تاجداران بود |
|
|
که فردوسئ طوسئ پاک جفت |
|
نه این نامه بر نام محمود گفت |
|
|
بنام نبی و علی گفتهام |
|
گهرهای معنی بسی سفتهام |
|
|
چو فردوسی اندر زمانه نبود |
|
بدان بُد که بختش جوانه نبود |
|
|
نکردی درین نامهٔ من نگاه |
|
بگفتار بدگوی گشتی ز راه |
|
|
هر آنکس که شعر مرا کرد پست |
|
نگیردش گردون گردنده دست |
|
|
من این نامهٔ شهریاران پیش |
|
بگفتم بدین نغز گفتار خویش |
|
|
چو عمرم بنزدیک هشتاد شد |
|
امیدم بیکباره بر باد شد |
|
|
بسی سال اندر سرای سپنج |
|
چنین رنج بردم بامید گنج |
|
|
ز ابیات غزا دوره سی هزار |
|
مر آن جمله در شیوهٔ کارزار |
|
|
ز شمشیر و تیر و کمان و کمند |
|
ز گوپال و از تیغهای بلند |
|
|
ز برگستوان و ز خفقان و خرد |
|
ز صحرا و دریا و از خشک و رود |
|
|
ز گرگ و ز شیر و ز پیل و پلنگ |
|
ز عفریت و از اژدها و نهنگ |
|
|
ز نیرنگ غول و ز جادوی دیو |
|
کز ایشان بگردون رسیده غریو |
|
|
ز مردان نامی بروز مصاف |
|
ز گردان جنگی گه رزم و لاف |
|
|
همان نامداران با جاه و آب |
|
چو تور و چو سلم و چو افراسیاب |
|
|
چو شاه آفریدون و چون کیفقباد |
|
چو ضحاک بد کیش و بی دین و داد |
|
|
چو گرشاسپ و سام نریمان گرد |
|
جهان پهلوانان با دست برد |
|
|
چو هوشنگ و طهمورث دیو بند |
|
منوچهر و جمشید شاه بلند |
|
|
چو کاوُس و کیخسرو تاجور |
|
چو رستم چو روئین تن نامور |
|
|
چو گودرز و هشتاد پور گزین |
|
سواران میدان و شیران کین |
|
|
همان نامور شاه لهراسپ را |
|
زریر سپهدار و گشتاسپ را |
|
|
چو جاماسپ کاندر شمار سپهر |
|
فروزنده تر بد ز تابنده مهر |
|
|
چو دارای داراب و بهمن همان |
|
سکندر که بد شاه شاهنشهان |
|
|
چو شاه اردشیر و چو شاپور او |
|
چو بهرام و نوشیروان نکو |
|
|
چو پرویز و هرمز جو پورش قباد |
|
چو خسرو که پرویز نامش نهاد |
|
|
چنین نامداران گردن کشان |
|
که دادم یکایک از ایشان نشان |
|
|
همه مرده از روزگار دراز |
|
شد از گفت من نامشان زنده باز |
|
|
چو عیسیٰ من این مردگان را تمام |
|
سراسر همه زنده کردم بنام |
|
|
یکی بندگی کردم ای شهریار |
|
که ماند ز تو در جهان یادگار |
|
|
بناهای آباد گردد خراب |
|
ز باران و از تابش آفتاب |
|
|
پی افگندم از نظم کاخ بلند |
|
که از باد و باران نیابد گزند |
|
|
بدین نامه بر عمرها بگذرد |
|
بخواند هرآنکس که دارد خرد |
|
|
نه زین گونه دادی مرا تو نوید |
|
نه این بودم از شاه گیتی امید |
|
|
بد اندیش کش روز نیکی مباد |
|
سخنهای نیکم به بد کرد یاد |
|
|
بر بادشه پیکرم زشت کرد |
|
فروزنده اخگر چو انگشت کرد |
|
|
اگر منصفی بودی از راستان |
|
که اندیشه کردی درین داستان |
|
|
بگفتی که من در نهاد سخن |
|
بدادستم از طبع داد سخن |
|
|
جهان از سخن کردهام چون بهشت |
|
ازین پیش تخم سخن کس نکشت |
|
|
سخن گستران بیکران بودهاند |
|
سخنها بی اندازه پیمودهاند |
|
|
ولبک ار چه بودند ایشان بسی |
|
همانا نگفت است ازینسان کسی |
|
|
بسی رنج بردم درین سال سی |
|
عجم زنده کردم بدین پارسی |
|
|
جهاندار اگر نیستی تنگ دست |
|
مرا بر سر گاه بودی نشست |
|
|
بدانش نبد شاه را دستگاه |
|
وگرنه مرا بر نشاندی بگاه |
|
|
چو دیهیم دارش نبد در نژاد |
|
ز دیهیم داران نیاورد یاد |
|
|
اگر شاه را شاه بودی پدر |
|
بسر بر نهادی مرا تاج زر |
|
|
و گر مادر شاه بانو بدی |
|
مرا سیم و زر تا بزانو بدی |
|
|
چو اندر تبارش بزرگی نبود |
|
نیارست نام بزرگان شنود |
|
|
کف شاه محمود عالی تبار |
|
نه اندر نه آمد سه اندر چهار |
|
|
چو سی سال بردم بشهنامه رنج |
|
که شاهم بیخشد بپاداش گنج |
|
|
مرا زین جهان بی نیازی دهد |
|
میان یلان سرفرازی دهد |
|
|
بپاداش گنج مرا در کشاد |
|
بمن جز بهای فقاعی نداد |
|
|
فقاعی بیرزیدم از گنج شاه |
|
ازان من فقاعی خریدم براه |
|
|
پشیزی به از شهریار چنین |
|
که نه کیش دارد نه آئین و دین |
|
|
پرستار زاده نیاید بکار |
|
اگر چند دارد پدر شهریار |
|
|
سر ناسزایان برافراشتن |
|
وز ایشان امید بهی داشتن |
|
|
سر رشتهٔ خویش گم کردنست |
|
بجیب اندرون مار پروردنست |
|
|
درختی که تلخ است ویرا سرشت |
|
گرش در نشانی بباغ بهشت |
|
|
ور از جوی خلدش بهنگام آب |
|
به بیخ انگبین ریزی و شهد ناب |
|
|
سرانجام گوهر بکار آورد |
|
همان میوهٔ تلخ بار آورده |
|
|
بعنبر فروشان اگر بگذری |
|
شود جامهٔ تو همه عنبری |
|
|
و گر تو شوی نزد انگشتگر |
|
ازو جز سیاهی نیابی دگر |
|
|
ز بد گوهران بد نیاید عجب |
|
نشاید ستودن سیاهی ز شب |
|
|
بناپاک زاده مدارید امید |
|
که زنگی بشستن نگردد سپید |
|
|
ز بد اصل چشم بهی داشتن |
|
بود خاک در دیده انپاشتن |
|
|
جهاندار اگر پاک نامی بدی |
|
درین راه دانش گرامی بدی |
|
|
شنیدی چو زین گونه گونه سخن |
|
ز آئین شاهان و رسم کهن |
|
|
دگر گونه کردی بکامم نگاه |
|
نگشتی چنین روزگارم تباه |
|
|
ازان گفتم این بیتهای بلند |
|
که تا شاه گیرد ازین کار بند |
|
|
کزین پس بداند چه باشد سخن |
|
باندیشد از پند پیر کهن |
|
|
دگر شاعرانرا نیازارد او |
|
همان حرمت خود نگه دارد او |
|
|
که شاعر چو رنجد بگوید هجا |
|
بماند هجا تا قیامت بجا |
|
|
بنالم بدر گاه یزدان پاک |
|
نشاننده بر سر پراگنده خاک |
|
|
که یا رب روانش بآتش بسوز |
|
دل بندهٔ مستحق بر فروز |
|