قانون انتخابات مجلس شورای ملی ۱۳۰۴
قوانین انتخابات مصوب مجلس شورای ملی | تصمیمهای مجلس | مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم |
قانون انتخابات مجلس شورای ملی مصوب ۱۳۰۴۰۷۰۱۲
فصل اول در کلیات
ویرایشماده اول
ویرایشماده اول - عده نمایندگان ملت برای مجلس شورای ملی در مملکت ایران یکصد و سی و شش نفر است.
ماده دوم
ویرایشماده دوم - تقسیم نمایندگان ملت نسبت به جمعیت تخمینی ولایات از قرار شرح جدولی است که به آخر این قانون منضم شده است.
ماده سوم
ویرایشماده سوم - انتخاب نمایندگان مجلس شورای ملی در کلیه مملکت ایران به طور یک درجه و مستقیم است.
ماده چهارم
ویرایشماده چهارم - انتخاب نمایندگان به اکثریت نسبی است.
ماده پنجم
ویرایشماده پنجم - در صورت تساوی آراء بین دو یا چند نفر هر عده که محل حاجت باشد به حکم قرعه معین میشود.
ماده ششم
ویرایشماده ششم - در محلهایی که موافق تقسیم انتخابات حق انتخاب یک نفر نماینده دارند انتخاب فردی عمل میشود و در محلهایی که بیش از یک نفرنماینده باید انتخاب نمایند انتخاب جمعی خواهد بود.
توضیح - مراد از انتخاب جمعی آن است که هر یک از انتخابکنندگان در ورقه رأی به عده مجموع انتخابشوندگان آن محل اسامی اشخاص رامینویسند و مراد از انتخاب فردی آن است که هر یک از انتخابکنندگان در ورقه رأی اسم یک شخص را مینویسند.
ماده هفتم
ویرایشماده هفتم - هر یک از انتخابکنندگان زیاده بر یک مرتبه حق رأی دادن ندارند مگر در صورتی که تجدید انتخاب لازم شود.
ماده هشتم
ویرایشماده هشتم - انتخابکنندگان مجبور نیستند نماینده خود را از ساکنین محل خود انتخاب کنند.
فصل دوم - شرایط انتخابکنندگان
ویرایشماده نهم
ویرایشانتخاب کنندگان باید دارای شرایط ذیل باشند:
- ۱ - تبعه ایران باشند.
- ۲ - لااقل بیست سال داشته باشند.
- ۳ - در حوزه انتخابیه متوطن یا لااقل از شش ماه قبل از موقع انتخاب در آن جا ساکن باشند.
ماده دهم - محرومان از انتخاب کردن
ویرایشکسانی که از حق انتخاب کردن محرومند:
- ۱ - نسوان.
- ۲ - کسانی که خارج از رشد و آنهایی که در تحت قیمومیت شرعی هستند.
- ۳ - تبعه خارجه.
- ۴ - اشخاصی که خروجشان از دین حنیف اسلام در حضور یکی از حکام شرع جامعالشرایط به ثبوت رسیده باشد.
- ۵ - اشخاصی که کمتر از بیست سال دارند.
- ۶ - ورشکستگان به تقصیر.
- ۷ - متکدیان و اشخاصی که به وسائل بیشرفانه تحصیل معاش مینمایند.
- ۸ - مرتکبین قتل و سرقت و سایر مقصرینی که مستوجب حدود قانونی اسلامی شدهاند.
- ۹ - مقصرین سیاسی که بر ضد اساس حکومت ملی و استقلال مملکت قیام و اقدام کردهاند.
ماده یازدهم
ویرایشکسانی که به واسطه شغل و مقام خود از انتخاب کردن محرومند:
- ۱ - اهل نظام بری و بحری به استثنای صاحبمنصبان افتخاری.
- ۲ - صاحب منصبان و اجزاء امنیه و نظمیه در محل خدمت.
فصل سوم - شرایط انتخاب شوندگان
ویرایش
ماده دوازدهم - شرایط انتخاب شوندگان
ویرایشانتخاب شوندگان باید دارای صفات ذیل باشند:
- ۱ - متدین به دین حضرت محمدبنعبدالله صلیالله علیه و آله باشند مگر اهل دیانت از نمایندگان ملل متنوعه ( مسیحی و زرتشتی و کلیمی).
- ۲ - تبعه ایران باشند.
- ۳ - خط و سواد فارسی به اندازه کافی داشته باشند.
- ۴ - در محل انتخاب معروف باشند.
- ۵ - سن ایشان کمتر از سی و زیاده از هفتاد سال نباشد.
- ۶ - معروف به امانت و درستکاری باشند.
ماده سیزدهم - محرومان از انتخاب شدن
ویرایشاشخاصی که از انتخاب شدن محرومند:*
- پاورقی: حکام محاکم و مدعیالعمومها و روساء دوائر دولتی در حوزه ماموریت و معاونین وزراء و وزرا در تمام مملکت به موجب قانون مصوب ۲۸ خرداد ۱۳۰۶ و ۲۲ تیر ۱۳۰۶ دوره ششم ممنوع از انتخاب شدن گردیدهاند.
- ۱ - شاهزادگان بلافصل (ابناء و اخوان و اعمام پادشاه).
- ۲ - نسوان.
- ۳ - تبعه خارجه .
- ۴ - مستخدمین امنیه و نظمیه و اهل نظام بری و بحری به استثناء صاحبمنصبان افتخاری.
- ۵ - حکام کل و جزء و معاونین ایشان در قلمرو مأموریت خود.
- ۶ - مأمورین مالیه در قلمرو مأموریت خود.
تبصره - سایر مستخدمین دولتی قابل انتخاب هستند به شرط آن که پس از انتخاب برای مدت نمایندگی از شغل خود استعفاء دهند.
- ۷ - ورشکستگان به تقصیر.
- ۸ - مرتکبین قتل و سرقت و سایر مقصرینی که مستوجب حدود قانونی اسلامی شدهاند.
- ۹ - متجاهرین به فسق و اشخاصی که فساد عقیده دینی و خروجشان از دین حنیف اسلام در نزدیکی از حکام شرع جامعالشرایط ثابت و یا به شیاعرسیده باشد.
- ۱۰ - مقصرین سیاسی که بر ضد اساس حکومت ملی و استقلال مملکت قیام و اقدام کردهاند.
فصل چهارم - در تشکیل انجمن نظارت
ویرایشماده چهاردهم
ویرایشدر مرکز هر حوزه انتخابیه مطابق جدولی که منضم به این قانون است حکومت محل به محض وصول دستور وزارت داخله برایتعیین انجمن نظارت مرکزی بیست و چهار نفر از طبقات شش گانه (علماء، اعیان، ملاکین، تجار، اصناف و زارعین) و دوازده نفر از معتمدین اهل محلکه معروف به امانت و با سواد و دارای شرایط انتخاب نمودن باشند دعوت میکنند مدعوین در همان مجلس از میان خود یا خارج به رأی مخفی و بهاکثریت نسبی نه نفر را برای عضویت انجمن تعیین نموده و نه نفر دیگر را نیز به عنوان عضو علیالبدل از همان مدعوین انتخاب مینمایند - در انتخاب مزبور حضور دو ثلث مدعوین کافی خواهد بود - در نقاطی که یک یا چند طبقه از طبقات شش گانه وجود نداشته باشند از طبقه دیگر عده منظورهتکمیل خواهد شد.
تبصره ۱ - حکومت محل باید بعد از وصول دستور وزارت داخله در ظرف پنج روز انجمن نظارت مرکزی را تشکیل داده اعضا آن را به وزارتداخله معرفی نماید.
تبصره ۲ - در محلهایی که انجمن ایلاتی یا ولایتی قانوناً برقرار است چهار نفر از نه نفر اعضاء انجمن نظارت از اعضا انجمن ایلاتی و یا ولایتیخواهند بود که به انتخاب خود انجمن ایلاتی یا ولایتی معین میشوند.
ماده پانزدهم
ویرایشاعضای انجمن نظارت پس از انتخاب بلافاصله در محل معینی جمع شده یک نفر رییس و یک نفر نایب رییس و لااقل چهار منشیبه رأی مخفی از مابین خود انتخاب خواهند کرد. ماده شانزدهم - انجمن نظارت مرکزی پس از تعیین هیأت عامله خود بلاتأخیر مطابق جدول منضم به قانون اقدام به تشکیل انجمنهای فرعی کهمتصدی و مسئول صحت انتخابات محل خود خواهند بود مینماید به این نحو که به وسیله حکومت مرکزی به حکام جزء دستور میدهد که مطابقماده (چهاردهم) این قانون انجمنهای فرعی را انتخاب نمایند - در نقاطی که حضور اهالی در انجمنهای مرکزی یا فرعی برای شرکت در انتخاباتمتعسر است انجمنهای مرکزی یا فرعی با موافقت حکومت محل نه نفر از معتمدین اهل محل را برای تشکیل شعبه انجمن مرکزی یا فرعی معینمیکند.
تبصره - در نقاطی که تشکیل انجمنهای فرعی مطابق ماده ۱۴ مشکل باشد انجمنهای مرکزی با موافقت حکومت ۹ نفر از معتمدین اهل همانمحل را برای تشکیل انجمن فرعی معین مینماید.
پاورقی: این تبصره در جلسه ۱۲ مهر ماه ۱۳۰۴ تصویب شد.
ماده هفدهم
ویرایشانجمنهای نظارت هر حوزه انتخابیه در تحت نظارت حاکم محل متصدی و مسئول صحت جریان انتخابات آن حوزه خواهند بود وانجمنهای مزبور غیر قابل تغییر و انحلال میباشد مگر در موردی که اسباب تعطیل یا تعویق جریان انتخابات واقع گردند در این صورت حاکم محلمراتب را با دلائل کافیه به وزارت داخله اطلاع داده پس از صدور امر وزارت داخله اقدام به تجدید انتخاب انجمن نظارت مینماید.
ماد هجدهم
ویرایشهر گاه در حین جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضاء انجمن نظارت از حضور در انجمن تعلل یا استنکاف بنمایند مادامی کهاکثریت باقی است جریان انتخابات تعقیب و به عضو مستنکف اخطار میشود چنانچه تا دو جلسه در استنکاف و تعلل خود باقی باشند حکومت به جایعضو مستنکف از اعضاء علیالبدل یک یا چند نفر را برای عضویت انجمن به حکم قرعه در حضور اکثریت انجمن نظارت دعوت مینماید.
ماده نوزدهم
ویرایشماده نوزدهم - در صورتی که اکثریت هیأت نظار از حضور در انجمن استنکاف نمایند یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری کنندحکومت علل و موجبات استنکاف آنان را تحقیق نموده اگر محظور قابل رفعی دارند مرتفع میسازد هر گاه با این حال در استنکاف خود باقی باشدحکومت مراتب را فوراً به وزارت داخله اطلاع داده با حضور باقی اعضاء کسری عده را از اعضاء علیالبدل دعوت مینماید که انجمن را تشکیل وانتخابات را ختم نمایند.
ماده بیستم
ویرایشماده بیستم - انجمن نظارت دو هفته بعد از انجام انتخابات حوزه انتخابیه متفرق میشوند.
فصل پنجم - کیفیت دادن تعرفه و گرفتن رای
ویرایش
ماده بیست و یکم
ویرایشهمین که انجمن نظارت مرکزی تشکیل گردید و انجمنهای فرعی را معین نمود اعلانی مرتب نموده و به مناسبت اهمیت محلاز پنج روز الی پانزده روز قبل از شروع به انتخاب به توسط مأمورین حکومت اعلان مزبور را در تمام حوزه انتخابیه اشاعه میدهد اعلان مزبور مطالبذیل را حاوی خواهد بود:
اول - محل انعقاد انجمن و اوقاتی که برای دادن تعرفه و اخذ رأی معین میشود.
دوم - شرایط انتخابکنندگان و انتخابشوندگان.
سوم - ترتیب گرفتن تعرفه و دادن رأی با توضیح این نکته که (گرفتن تعرفه و دادن رأی در یک مجلس به عمل میآید و رأی دهندگان باید قبل ازورود به انجمن رأی خود را روی کاغذ سفید بینشان نوشته حاضر داشته باشند).
چهارم - عده نمایندگانی که باید انتخاب شوند.
ماده بیست و دوم
ویرایشاشخاصی که شرایط انتخاب کردند را دارا هستند اگر در ظرف مدتی که انجمن نظارت به جهت گرفتن تعرفه معین نموده استتعرفه نگیرند در آن انتخابات حق ایشان ساقط است.
ماده بیست و سوم
ویرایشتعرفه که به انتخابکنندگان داده میشود محتوی فقرات ذیل خواهد بود:
اول - نمره و تاریخ.
دوم - اسم دارنده تعرفه و اسم پدر او و شغل و منزل او.
سوم - مهر یا امضاء انجمن نظارت.
ماده بیست و چهارم
ویرایشانجمن نظارت یا شعب آن تمام تعرفههایی را که میدهد به ترتیب نمره در کتابچه مخصوصی ثبت میکند.
ماده بیست و پنجم
ویرایشدادن رای باید مخفی باشد و به این جهت رأی دهندگان قبل از ورود به مجلس انتخاب اسم یک یا چند نفر منتخبین خود رامطابق عدهای که اعلان شده است روی کاغذ سفید بینشان باید نوشته و پیچیده با خود داشته باشند.
ماده بیست و ششم
ویرایشماده بیست و ششم - پس از حضور اعضاء انجمن نظارت و افتتاح مجلس انتخاب در ساعتی که اعلان شده قبل از شروع به گرفتن اوراق رأی رییسانجمن نظارت جعبهای را که برای ضبط اوراق رأی معین شده است در حضور اعضاء انجمن و حاضرین از انتخابکنندگان باز نموده خالی بودن آن رامینمایاند آن گاه در حضور جمع درب جعبه مختوم شده اوراق رأی از شکافی که فوق جعبه است انداخته میشود.
ماده بیست و هفتم
ویرایشانتخابکنندگان پس از گرفتن تعرفه بلافاصله بدون این که از انجمن خارج شوند ورقه رأی خود را در حضور نظار در جعبه رأیانداخته تعرفه خود را به منشی انجمن میدهند که باطل نموده به صاحب آن مسترد دارد.
ماده بیست و هشتم
ویرایشدر محلهایی که انتخاب در یک روز تمام نمیشود در ختام مجلس آن روز تمام اعضاء با احتیاطات لازمه جعبه و دفاتر راجعبه انتخاب را بسته محفوظ گذاشته مهر کرده روز بعد همان اعضاء آن را باز میکنند.
فصل ششم - کیفیت استخراج و آرا و تشخیص انتخاب شدگان
ویرایشماده بیست و نهم
ویرایشبعد از اعلان انجام انتخاب رییس انجمن جعبه انتخاب را در حضور اعضاء و حاضرین از انتخابکنندگان خالی نموده امر بهاستخراج آراء مینماید.
ماده سی ام - شمارش اوراق انتخاب
ویرایشیکی از اعضاء اوراق انتخاب را شمرده عده آن را با عده رای دهندگان که نمره تعرفه آنها در کتابچه ثبت تعرفه نشان شده است تطبیقمیکند در صورت زیادتی اوراق رأی به عده اوراق زایده از کلیه برداشته شده باطل میشود و نتیجه در صورت مجلس نوشته میشود.
ماده سی و یکم
ویرایشاوراق انتخاب را یکی از اعضاء به صوت بلند یک یک خوانده به یک نفر دیگر از اعضاء میدهد و سه نفر دیگر از اعضاء اسامیرا به ترتیبی که خوانده میشود مینویسند.
ماده سی و دوم
ویرایشهر گاه در اوراق انتخاب زیاده یا کمتر از عده معینه اسامی نوشته باشند نقصی در امر انتخاب حاصل نخواهد شد در صورت اولآن عده اسامی که زیاد نوشته شده از آخر ورقه خوانده نمیشود.
ماده سی و سوم
ویرایشاز اوراق رأی آن چه سفید یا لایقرء باشد یا این که صحیحاً معرفی انتخاب شده را نکنند یا امضاء انتخاب کننده را داشته باشد یابیش از یک ورق باشد محسوب نخواهد شد ولی عیناً ضمیمه صورت مجلس میشود.
ماده سی و چهارم
ویرایشبلافاصله بعد از شماره و استخراج آراء رییس نتیجه را به صورت بلند اعلام مینماید اوراق انتخاب را تا موقع انحلال انجمننظارت محفوظ میدارند و در آن هنگام در محضر حکومت و حضور جمعی از وجوه محل اوراق مذکور را معدوم میکنند به استثنای آنها که در موادقبل ذکر شده و باید ضمیمه صورت مجلس بشود.
ماده سی و پنجم
ویرایشدر هر حوزه انتخابیه انجمنهای نظارت نقاط جزو صورت مجلس انتخابات خودشان را به امضای اعضاء انجمن رسانیده بهانجمن نظارت مرکزی حوزه انتخابیه میفرستند تا در آنجا با ملاحظه صورت مجلسهای انتخابات کلیه نقاط مشترکه آن حوزه تشخیص نماینده منتخبحوزه را بنمایند.
ماده سی و ششم
ویرایشهر گاه بعضی از انجمنهای نظارت نقاط جزو صورت مجلس انتخابات خود را در مدتی که انجمن مرکزی برای آنها معین کرده بهانجمن مزبور نفرستادند انجمن مرکزی انتخابات آن حوزه را خاتمه داده نتیجه را معین میکند ولی این امر مانع از حق شکایت رأی دهندگان آن نقاطنخواهد بود.
ماده سی و هفتم
ویرایشدر هر یک حوزه انتخابیه که چندین نقطه آن در انتخابات شرکت دارند هر گاه بعضی از آن نقاط در مدتی که انجمن مرکزی درحدود همین قانون معین میکند انتخابات خود را به عمل نیاورند حق انتخاب آنان ساقط میشود و انتخابات سایر نقاط آن حوزه معتبر است.
ماده سی و هشتم
ویرایشمنشی انجمن نظارت مرکزی صورت مجلس انتخابات را در سه نسخه حاضر کرده به مهر حکومت و به امضای اعضای انجمننظارت رسانیده یک نسخه به حکومت نسخه دیگر به توسط حکومت و وزارت داخله به مجلس شورای ملی و نسخه ثالث با کتابچه ثبت اوراق تعرفهبه انجمن ایالتی و ولایتی محل میفرستند.
ماده سی و نهم
ویرایشاسامی انتخابشدگان بعد از اتمام انتخابات از طرف حاکم محل اعلان میشود.
فصل هفتم - در شکایات راجعه به انتخابات
ویرایشماده چهلم
ویرایشاگر از انتخابکنندگان و انتخابشوندگان کسی در بین انتخابات شکایت یا ایرادی راجع به انتخابات داشته باشد مانع از انجام انتخابنخواهد شد ولی شرح آن شکایت باید در صورت مجلس درج شود.
ماده چهل و یکم
ویرایش- - انجمن نظارت بعد از ختم انتخابات تا یک هفته شکایات راجع به انتخابات را میپذیرد پس از آن پذیرفتن شکایت را ختم کردهدر ظرف یک هفته دیگر به شکایات واصله رسیدگی مینماید.
ماده چهل و دوم
ویرایش- - متشکیان از انتخابات یا از انجمن نظارت میتوانند پس از افتتاح مجلس شورای ملی شکایت خود را در ظرف ماه اول بهمجلس شورای ملی اظهار نمایند و حکم مجلس شورای ملی قاطع خواهد بود شکایت راجعه به انتخاباتی که بعد از افتتاح مجلس شورای ملی بهعمل میآید باید در ظرف هفته اول بعد از انحلال انجمن نظارت به مجلس شورای ملی اظهار شود.
*پاورقی: مواد ۴۱ و ۴۲ این قانون در جلسه دهم مهر ماه ۱۳۱۳ (دوره نهم) نسخ شده است.
ماده چهل و سوم
ویرایشحق اعتراض بر انتخابات را اشخاصی دارند که حق انتخاب کردن را داشته باشند.
ماده چهل و چهارم
ویرایشانتخاباتی که مبنی بر تهدید یا تطمیع بوده باشد از درجه اعتبار ساقط است و تهدید و یا تطمیعکننده از سه ماه الی یک سالمحبوس میشود و برای یک الی دو دوره انتخابیه از حق انتخاب محروم خواهد بود.
فصل هشتم - مواد مختلفه
ویرایشماده چهل و پنجم
ویرایش- - ایلات عمده موافق حوزهبندی انتخابات هر کدام یک نماینده مستقیماً به عضویت مجلس شورای ملی میفرستند و سایرایلات که اسم آنها برده نشده در جزء هر حوزهای که هستند رأی خواهند داد.
*پاورقی: این ماده به موجب قانون مصوب دهم مهر ماه ۱۳۱۳ (دوره نهم) نسخ شده است.
ماده چهل و ششم
ویرایشورود در محوطه انتخاب با داشتن اسلحه اکیداً ممنوع است.
ماده چهل و هفتم
ویرایشمخارج مسافرت نمایندگان را از محل انتخاب الی تهران ذهاباً و ایاباً از قرار فرسخی یک تومان دولت ادا میکند مخارج لازمهمتعلقه به انتخابات را بر طبق حواله وزارت داخله فوراً دولت میپردازد.
ماده چهل و هشتم
ویرایشهمین که نصف به علاوه یک نفر از نمایندگان ملت در تهران حاضر شدند مجلس شورای ملی افتتاح مییابد و رأی ایشان بهاکثریت مناط اعتبار و مجری است.
ماده چهل و نهم
ویرایشنمایندگانی که به عضویت مجلس شورای ملی انتخاب میشوند باید به مهر یا امضای اعضاء انجمن نظارت و حکومت محلاعتبارنامه در دست داشته تسلیم دفتر مجلس شورای ملی نمایند.
ماده پنجاهم
ویرایشمدت دوره تقنینیه دو سال شمسی است و ابتدای آن از روزی است که نمایندگی سه ربع از نمایندگان حاضر در تهران تصدیق شدهباشد.
ماده پنجاه و یکم
ویرایشمادام که منتخبین اعتبارنامه نمایندگی نگرفتهاند هر گاه یکی از ایشان فوت شود یا قبول نمایندگی ننماید از بقیه منتخبین کسیکه نسبتاً حائز اکثریت است به نمایندگی معین میشود ولی پس از دریافت اعتبارنامه باید مطابق ماده (۵۲) همین قانون عمل شود.
ماده پنجاه و دوم
ویرایشهر گاه یکی از اعضاء مجلس شورای ملی استعفاء دهد یا فوت شود اگر بیش از سه ماه به آخر دوره تقنینیه باقی باشد اهل محلبه جای او انتخاب خواهند کرد ولی اگر اهل محل در ظرف سه ماه از زمان اخطار نماینده خود را انتخاب نکردند مجلس شورای ملی یک نفر را عوضنماینده مستعفی یا متوفی انتخاب میکند.
ماده پنجاه و سوم
ویرایشوزارت داخله مکلف است که پنج ماه به آخر هر دوره تقنینیه مانده به تهیه مقدمات و وسائل انتخابات دوره بعد (از قبیل طبع وارسال اوراق لازمه و انتخاب اعضای انجمنهای نظارت مرکزی و فرعی و شعب و صدور حوالجات برای مخارج انتخابات و خرج سفر نمایندگان وغیرها) شروع نماید به نحوی که روز اول سه ماه به آخر آن دوره اعلان انتخابات از طرف نظار در هر ولایت و ایالت منتشر شود. قانون انتخابات پس از تغییر پارهای مواد به قسمی است که در پنجاه و سه ماده فوق مسطور است.
نایب رییس مجلس شورای ملی - سید محمد تدین.
ضمیمه قانون انتخابات مذکور در ماده دوم
جدول حوزههای انتخابیه به ترتیب حروف
جدول: دوره ۵ - جلد ۱ - صفحه ۲۶۳ الی ۲۷۳
جدول فوق ضمیمه مذکوره در ماده دوم قانون انتخابات بوده و صحیح است.
نایب رییس مجلس شورای ملی - سید محمد تدین
*پاورقی: قانون فوق با رعایت اصلاحات قانونی قسمتی از مواد قانون انتخابات مصوبه ۱۲ شهریور ماه و اصلاحات مصوبه ۵ و ۱۲ مهر ماه ۱۳۰۴ و اختیاری که در جلسه ۵ مهر ماه به کمیسیون پارلمانی تجدید نظر در قانون انتخابات داده شده در کمیسیون مزبور تنظیم شده است.
در ویکیپدیا موجود است: