| | | | | | |
|
آن غلامک را چو دید اهل ذکا |
|
آن دگر را کرد اشارت که بیا |
|
|
کاف رحمت گفتمش تصغیر نیست |
|
جد گود فرزندکم تحقیر نیست |
|
|
چون بیامد آن دوم در پیش شاه |
|
بود او گندهدهان دندان سیاه |
|
|
گرچه شه ناخوش شد از گفتار او |
|
جست و جویی کرد هم ز اسرار او |
|
|
گفت با این شکل و این گند دهان |
|
دور بنشین لیک آن سوتر مران |
|
|
که تو اهل نامه و رقعه بدی |
|
نه جلیس و یار و همبقعه بدی |
|
|
تا علاج آن دهان تو کنیم |
|
تو حبیب و ما طبیب پر فنیم |
|
|
بهر کیکی نو گلیمی سوختن |
|
نیست لایق از تو دیده دوختن |
|
|
با همه بنشین دو سه دستان بگو |
|
تا ببینم صورت عقلت نکو |
|
|
آن ذکی را پس فرستاد او به کار |
|
سوی حمامی که رو خود را بخار |
|
|
وین دگر را گفت خه تو زیرکی |
|
صد غلامی در حقیقت نه یکی |
|
|
آن نهای که خواجهتاش تو نمود |
|
از تو ما را سرد میکرد آن حسود |
|
|
گفت او دزد و کژست و کژنشین |
|
حیز و نامرد و چنینست و چنین |
|
|
گفت پیوسته بدست او راستگو |
|
راستگویی من ندیدستم چو او |
|
|
راستگویی در نهادش خلقتیست |
|
هرچه گوید من نگویم آن تهیست |
|
|
کژ ندانم آن نکواندیش را |
|
متهم دارم وجود خویش را |
|
|
باشد او در من ببیند عیبها |
|
من نبینم در وجود خود شها |
|
|
هر کسی گر عیب خود دیدی ز پیش |
|
کی بدی فارغ وی از اصلاح خویش |
|
|
غافلاند این خلق از خود ای پدر |
|
لاجرم گویند عیب همدگر |
|
|
من نبینم روی خود را ای شمن |
|
من ببینم روی تو تو روی من |
|
|
آنکسی که او ببیند روی خویش |
|
نور او از نور خلقانست بیش |
|
|
گر بیمرد دید او باقی بود |
|
زانک دیدش دید خلاقی بود |
|
|
نور حسی نبود آن نوری که او |
|
روی خود محسوس بیند پیش رو |
|
|
گفت اکنون عیبهای او بگو |
|
آنچنان که گفت او از عیب تو |
|
|
تا بدانم که تو غمخوار منی |
|
کدخدای ملکت و کار منی |
|
|
گفت ای شه من بگویم عیبهاش |
|
گرچه هست او مر مرا خوش خواجهتاش |
|
|
عیب او مهر و وفا و مردمی |
|
عیب او صدق و ذکا و همدمی |
|
|
کمترین عیبش جوامردی و داد |
|
آن جوامردی که جان را هم بداد |
|
|
صد هزاران جان خدا کرده پدید |
|
چه جوامردی بود کان را ندید |
|
|
ور بدیدی کی بجان بخلش بدی |
|
بهر یک جان کی چنین غمگین شدی |
|
|
بر لب جو بخل آب آن را بود |
|
کو ز جوی آب نابینا بود |
|
|
گفت پیغامبر که هر که از یقین |
|
داند او پاداش خود در یوم دین |
|
|
که یکی را ده عوض میآیدش |
|
هر زمان جودی دگرگون زایدش |
|
|
جود جمله از عوضها دیدنست |
|
پس عوض دیدن ضد ترسیدنست |
|
|
بخل نادیدن بود اعواض را |
|
شاد دارد دید در خواض را |
|
|
پس بعالم هیچ کس نبود بخیل |
|
زانک کس چیزی نبازد بی بدیل |
|
|
پس سخا از چشم آمد نه ز دست |
|
دید دارد کار جز بینا نرست |
|
|
عیب دیگر این که خودبین نیست او |
|
هست او در هستی خود عیبجو |
|
|
عیبگوی و عیبجوی خود بدست |
|
با همه نیکو و با خود بد بدست |
|
|
گفت شه جلدی مکن در مدح یار |
|
مدح خود در ضمن مدح او میار |
|
|
زانک من در امتحان آرم ورا |
|
شرمساری آیدت در ما ورا |
|