مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۱۶
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۵۱۲
مدیر سیدمحمد هاشمی
۱شنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۶
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۱۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۳ شنبه پنجم ادریبهشت ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت مجلس
- ۲- مذاکره راجع به تحلیف چند نفر آقایان نمایندگان
- ۳-توضیحات آقای نایب رئیس دایر به اجرای اصل ۲۷ متمم قانون اساسی در مورد قانون دو دوازدهم
- ۴- بیانات قبل از دستور آقایان موقر و شوشتری و بهادری
- ۵- معرفی آقایان: وزیر کشور و دارائی ومعاون وزارت بهداری و تقدیم چهار فقره لایحه بوسیله آقای نخست وزیر و بیانات ایشان راجع به وقایع شاهی
- ۶- اجرای مراسم تحلیف از طرف هشت نقر آقایان نمایندگان
- ۷- مذاکره راجع به تشکیل مجلسین برای تجدید نظر و تعیین اصول اساسی و طرح قوانین انتخابات و مطبوعات
- ۸- اخذ رای جهت انتخابات هشت نفر کسری اعضای دیوان محاسبات
- ۹- تقدیم لایحه اصلاح قانون انتخابات بوسیله آقای وزیر کشور
- ۱۰– اخذ رای جهت انتخاب شش نفر اعضاء هیئت سازمان برنامه
- ۱۱- تعیین وقت و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
مجلس یکساعت و چهل دقیقه پیش از ظهر بریاست اقای دکتر معظمی (نایب رئیس) تشکیل شد.
مجلس یکساعت و چهل دقیقه پیش از ظهر بریاست اقای دکتر معظمی (نایب رئیس) تشکیل شد.
- تصویب صورت مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس ـ نسبت بصورت جلسه اعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب شد.
اسلامی ـ بنده اعتراض داشتم.
دکتر طبا ـ بنده هم عرض داشتم
- مذاکره راجع به تحلیف چند نفر آقایان نمایندگان
ویرایش۲ - مذاکره راجع به تحلیف چند نفر آقایان نمایندگان
نایب رئیس ـ دیگر تصویب شد، آقایان نمایندگان تهران امروز در مجلس شورای ملی تشریف آورده‌اند ولی طبق مقررات ماده دوازدهم آئین نامه وقتی از آنها دعوت شد باین که قسم یاد کنند اظهار داشتند که ما حاضریم قسم یاد کنیم ولی در جلسه علنی مجلس قسم یاد کنیم (صحیح است) (کشاورز صدر ـ اصل ۱۱ قانون اساسی صریح است) حاضریم که در جلسه علنی مجلس شورای ملی قسم یاد کنیم ولی نظر باین که ماده ۱۲ که عینا قرائت می‌شود از اینجا صراحت دارد باین که آقایانی که بعد وارد مجلس شورای ملی شدند بایستی در هیئت رئیسه قسم یادکنند (کشاورز صدر ـ بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم) و چون آقایان حاضر هستند ضمن اینکه ما تبریک گفتیم باین که اقایان نمایندگان تهران تشریف آوردند و عموم آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی مایل بودند که منتخبین تهران زودتر در کار مجلس شورای ملی شرکت کنند (صحیح است) ولی از قسم خوردن در هیئت رئیسه اجتناب کردند و یک نامه‌ای هم به هیئت رئیسه نوشته بودند که بعدا باطلاع آقایان خواهد رسید و ضمن ایراد به قسم مطالب دیگری را هم یا دآوری کردند که بعدا بعرض آقایان می‌رسد تمنی می‌کنم که چون این موضوع مطرح نیست اگر آقایان نظری دارند یک تنفس داده خواهد شد و بعدا بعرض آقایان میرسانم که هر طور مقتضی بودعمل کنند
کشاورز صدر ـ بنده اخطار دارم طبق ماده ۱۱ قانون اساسی.
نایب رئیس ـ بفرمائید.
کشاورز صدر ـ مطابق مدلول صریح اصل ۱۱ قانون اساسی می‌بایستی که در مجلس قسم یاد بشود مجلس یعنی جائی که در آنجا مقرر است که نمایندگان اجتماع کنند و در آنجا باید قسم یاد بشود و هر جای نظامنامه که برخلاف قانون اساسی تدوین شده باشد موثر نیست و تاثیری ندارد و بنده خواستم بعرض آقایان برسانم که مطابق اصل ۱۱ قانون اساسی که صراحت دارد باید در اینجا قسم یاد بکنند و کسانی که طبق ماده ۱۲ نظامنامه در خارج در هیئت رئیسه مجلس قسم خورده‌اند باز باید در اینجا قسم بخورند زیرا نظامنامه با قانون اساسی نمی‌تواند معارض باشد و هر جا نص صریح در قانون اساسی است قانون اساسی قابل اجراست.
نایب رئیس ـ نظامنامه بتصویب مجلس شورای ملی رسیده و روی آن هم عمل شده (صحیح است) بنابراین تمنی می‌کنم راجع باین موضوع صحبتی نفرمائید تا جلسه خصوصی بشود و در آنجا صحبت بشود. امامی خوئی ـ چرا اجازه دادید که آقای کشاورز صدر صحبت بکنند؟
نایب رئیس ـ اخطار قانونی کردند.
امامی ـ بنده هم اخطار قانونی دارم تبعیض که معنی ندارد
نایب رئیس ـ تمنا می‌کنم اجازه بفرمائید دیگر در این موضوع صحبتی نشود (صحیح است)
ـ توضیحات آقای نایب رئیس دائر باجرای اصل ۲۷ متمم قانون اساسی در مورد قانون دو دوازدهم
ویرایش۳ـ توضیحات آقای نایب رئیس دائر باجرای اصل ۲۷ متمم قانون اساسی در مورد قانون دو دوازدهم
نایب رئیس ـ چون اظهاراتی که اخیرا در مجلس سنا شده ممکن است سوء تفاهمی در اذهان ایجاد نماید لازم می‌دانم باستحضار اقایان نمایندگان محترم برسانم که پس از تصویب قانون دو دوازدهم چون موضوع طبق اصل ۲۷ متمم قانون اساسی که عینا قرائت می‌شود.
اصل بیست و هفتم ـ قوای مملکت به شعبه تجزیه می‌شود:
- اول ـ قوه مقننه که مخصوص است بوضع و تهذیب قوانین واین قوه ناشی می‌شود از اعلیحضرت شاهنشاهی ومجلس شورای ملی ومجلس سنا وهر یک از این سه منشاء حق انشاء قانون را دارد ولی استقرار آن موقوف است بعدم مخالفت با موازین شرعیه و تصویب مجلسین وتوضیح بصح همایونی لکن وضع و تصویب قوانین راجع بدخل وخرج مملکت از مختصات مجلس شورایملی است. شرح و تفسیر قوانین از وظایف مختصه مجلس شورای ملی است.
- دوم ـ قوه قضائیه وحکمیه عبارتست از تمیز حقوق و این قوه مخصوص است بحاکم شرعیه در شرعیات و بمحاکم عدلیه در عرفیات سوم ـ قوه اجرائیه که مخصوص پادشاه است یعنی قوانین و احکام بتوسط وزراء و مامورین دولت بنام نامی اعلیحضرت همایونی اجرا ء می‌شود بترتیبی که قانون معین می‌کند (اسلامی ـ پس آقای تقی‌زاده با آن سابقه‌اش چه می‌گوید) کاملا مربوط بدخل و خرج کشور بود ا زوظائف مختصه مجلس شورای ملی می‌باشد (عموم نمایندگان ـ صحیح است) هیئت رئیسه قانون مزبور را برای اجراء بدولت ابلاغ نمود (عموم نمایندگان ـ صحیح است) و این اقدام هیئت رئیسه هم در جلسات خصوصی مجلس شورای ملی باتفاق آراء از طرف آقایان نمایندگان تایید و تاکید گردید (عموم نمایندگان ـ صحیح است) بدیهی است مجلس شورای ملی بهیچوجه مایل نیست در وظائف مجلس دیگر مداخله نماید (صحیح است) البته حاضرم هم نیست که از حق مسلمی که قانون اساسی باو ملت اعطاء کرده صرف نظر کند (عموم نمایندگان ـ صحیح است احسنت) و تقاضا دارم آقایان دیگر راجع باین موضوع صحبتی نفرمایند.
اسلامی ـ چهل سال اینها حکومت کردند دیگر چه می‌گویند؟
دکتر طبا ـ اعتراض بصورت جلسه چطور می‌شود؟ بنده اعتراض داشتم.
ـ بیانات قبل از دستور آقایان موقر و شوشتری و بهادری.
ویرایش۴ـ بیانات قبل از دستور آقایان موقر و شوشتری و بهادری.
نایب رئیس ـ آقای مجید موقر تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند. بفرمائید.
موقر ـ بنده می‌خواستم راجع به توضیحاتی که آقای وزیر دادگستری دادند درباره قاچاق گمرک خرمشهر عرایضی بکنم. بعقیده بنده توضیحی که آقای وزیر دادگستری دادند نواقصی داشت (جمعی از نمایندگان ـ بلندتر بفرمائید) بسیا رخوب، توضیحی که آقای وزیر دادگستری دادند بعقیده بنده یک قسم فرار از بیان حقیقت بود. در خوزستان بالغ بر ششصد میلیون ریال در دو سال قاچاق شد (صحیح است) پرونده این قاچاق در دادگستری بسرقت رفت. عرض کنم که این قضایا بطور مجمل باقی ماند ورویش عمل نشده‌است وزارت دادگستری بازرس اعزام داشت بخوزستان وخواستند مطالعاتی بکنند ولی باشکالاتی برخوردند یعنی کسانیکه می‌بایستی باعمال دادگستری همکاری بکنند مخالفت کردند بطوریکه نه تنها پرونده‌ها بسرقت می‌رفت بلکه کسانیکه مورد تعقیب قرار می‌گرفتند فرار می‌کردند این موضوع هنوز لاینحل باقی مانده و قاچاقهائی که انجام گرفت در آنجا یک قسمت قاچاق خواربار مردم بود، گندم و جو و برنج بطوری قاچاق شد که شاید تاثیر در کلیه خواربار مملکت کرد و قحطی که در مملکت پیدا شد که ما ناچار شدیم از کانادا و آمریکا و روسیه گندم بیاوریم اینها در نتیجه همین اعمال بود (صحیح است) از طرف دیگر قاچاق واردات داشته، قند و شکر و قماش آنچه در ایران بود وباید از راه مشروع وارد می‌شد و بخزانه مملکت از راه گمرک عواید وارد می‌شد اینکار هم قاچاق می‌کردند و مثل گانگسترهای امریکائی اتومبیل داشتند، وسائل داشتند کشتی داشتند افراد مسلح داشتند و اینکار را عملی می‌کردند و از هیچکس باک نداشتند. این موضوع را جناب آقای وزیر دادگستری گزارش ندادند که این مامورین رفتند آنجا، بازرسها رفتند پولها خرج کردند چطور شد؟ ما می‌بینیم کسانیکه در ده سال پیش چیزی نداشتند، اقایان می‌شناسند امروز آمده‌اند برای خودشان قصرها بالا برده‌اند مگر نه ما قانون گذراندیم که می‌بایستی باعمال کسانیکه از ۲۰ سال پیش باینطرف دارای در آمدی شده‌اند رسیدگی بشود (یکنفر از نمایندگان ـ نگذشت این قانون) بالاخره بایستی قوانین مملکت اجرا بشود وقتی که بنده ایراد گرفتم بآقای وزیر دادگستری که چرا این موضوع را جواب نمی‌دهند ایشان متعذر شدند براینکه در جزء پرسش نبوده حالا بنده این موضوع را صریحا از وزارت دادگستری تقاضامی‌کنم که حاضر شوند و جواب بدهند (فرامرزی ـ آنرا هم یک جوابی بی نظیر همین می‌دهند) دوم موضوع دانشجویان بود اینها متاسفانه هنوز بحال اعتصاب باقی هستند و این زیبنده نیست (صحیح است) می‌گویند که اعتصاب اینها شاید برای فرار از امتحان بوده ولی اینطور نیست آنهائی که ۵سال متوالی درس خوانده‌اند حالا هم حاضرند درس بخوانند ولی باید درس عملی بخوانند و برای فرار از امتحان اعتصاب نمی‌کنند هیچکس نمی‌گوید که اعتصاب دانشجو خوبست، عمل خوبی نیست ولی بایست دید که درد اینها چیست؟ اینها می‌گویند ما که میائیم اینجا درس بخوانیم ومی‌خواهیم بجامعه خدمت کنیم بایستی مجهز باشیم اینها هر کدام که الان آنجا درس می‌خوانند ۱۸ سال باید درس بخوانند اینها ۶ سال ابتدائی و ۶ سال متوسطه خوانده‌اند ۶ سال هم در دانشکده پزشکی و اینجا باید کاورزی بکنند، یعنی عمل بکنند بعلاوه اجرای قانون را می‌خواهند، قانون گذشته که می‌بایستی بیمارستانها را باختیار دانشگاه بگذارند برای اینکه اینها وسیله کار داشته باشند(صحیح است) (اسلامی ـ این قانون را بخوانید) بسیار خوب می‌خوانم ماده ۱ اصلاح قانون تاسیس دانشگاه راجع بدانشکده پزشکی مصوب ۱۲ آبان ماه ۱۳۱۹ ماده ۱ ـ از تاریخ اول فروردین ماه ۱۳۱۹ بیمارستان‌های تهران ضمیمه دانشکده پزشکی می‌شود در این قانون هر جا دانشکده پزشکی نوشته می‌شود منظور دانشکده پزشکی و دارو سازی و دندان سازی و بیمارستان‌های ضمیمه ان می‌باشد اینها اجرای قانون را از ما می‌خواهند (دکتر سید امامی ـ این بیمارستانها بعدا تاسیس شده) این عمل نشده بعلاوه اشکالی که بعدا پیش آمد کرده درموضوع کادر بیمارستانها این است که وقتی بیمارستان ضمیمه دانشگاه بشود پزشکانی که آنجا هستند می‌باید دارای یک شروط و معلوماتی باشند و شاید این شروط با پزشکان فعلی تطبیق نکند، از طرف دیگر هم البته این پزشکانی که کار کرده‌اند و سوابق ممتد دارند، ده سال، بیست سال، سی سال، باید برای اینها یک فکری کرد (صحیح است) بهر جهت این وظیفه دولت است که بایستی قوانین را جمع بکند و راه حلی پیدا کند و این اشکالات را بر دارد (احسنت) ما می‌دانیم که در مملکت پزشک کم داریم (امامی خوئی ـ در ولایات هم نداریم) و به تناسب جمعیت این مملکت باید ۱۵۰۰۰ پزشک داشته باشیم در صورتیکه پزشک نداریم، در مملکتی که مردم آشنا باصول بهداشت هستند برای هر هزار نفر یک پزشک لازم است ولی در این مملکت که مردم آشنا نیستند با بهداشت و وسایل بهداشت ندارند و آب خوب هم ندارند ۱۵ هزار نفر پزشک اقلا می‌خواهند این مملکت این جور شده، حالا که اینها دارند کار می‌کنند می‌خواهند وسیله کار داشته باشند نباید اینها را اذیت کرد ودر مقابل تقاضای مشروع آنها مقاومت کرد ((احسنت))
دکتر علوی ـ هر ۸۰ نفر یک تخت خواب می‌خواهند)) این مقرراتی دارد که آقای دکتر وخود آقایان بهتر می‌دانند که دردنیای خارج چطور با اینها معامله می‌کنند موضوع آخری که می‌خواستم عرض بکنم راجع به بیکارها بود جسله قبل عرض کردم وضع آنها بد است و جای نگرانی دارد نه برای آنها بلکه برای ما‌ها برای اینکه اگر از آنجا مرض مسری سرایت بکند بما‌ها هم اثر می‌کند و خیلی خوشوقت شدم که این تذکر واقع شد و فکری برای مردم کردند تشریک مساعی ارتش موجب شد که بوضعیت بهداشتی آنها رسیدگی شده و خوب شده‌است وبهداری هم کرد د د د ت پاشیده و شپشهای این بدبختیها را که ممکن بود آنها را مبتلا بتیفوس بکند بوسیله این گردها از بین برده ولی هنوز وضع غذای آنها خوب نیست غذای آنها در روز دو قرص نان است واینها احتیاج بغذای گرم هم دارند از دولت انتظار داریم باین موضوع هر چه زودتر توجه بکنند و اسباب وسائل آسایش آنها را فراهم بیاورند تا وقتی که بتدریج بمحل خودشان برگردند ومشغول کار شوند. (احسنت)
نایب رئیس ـ آقای شوشتری
شوشتری ـ بسم الله الرحمن الرحیم، با کسالت تمامی که دارم و در نزد آقایان پزشکان محترم مشغول زدن پنی سیلین و بمن نصحیت کردند که یک هفته استراحت کنم (آشتیانی‌زاده ـ فارسی بفرمائید) آقا کلماتی را که با دین ما ملحق و ملفق است نباید مورد استهزاء قراربدهید توجه کنید، آقا توجه کنید آقا توجه کنید (آشتیانی‌زاده ـ پنی سیلین را گفتم) ولیکن از نظر وجوب عینی این ودیعه‌ای که بما سپرده شده‌است لازم دیدم بیایم اینجا عرایضی بکنم نظری هم داشتم در یک موضوعی وارد شوم ولیکن منتخبین تهران که ورود فرمودند چه خوش می‌بود بدون تشنج فکری و تشتت و حرفهائی ورود می‌فرمودند که بآنها بگویم الیوم اکملت دینکم واتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا این امر در مجلس شورای ملی (سلطان العلماء ـ شماچه میگوئید آقا این مربوط باین موضوع نیست) اجازه بدهید تمثل می‌جویم استناد نجستم اجازه بدهید بنده بگویم. نمایندگان ولایات که همه خادم این مملکت هستند با حضور نمایندگان محترم تهران... (سلطان‌العلماء چه ربطی باین موضوع دارد) اجازه بفرمائید (کشاورز صدر ـ اینها حرفی نزدند) آقا اجازه بفرمائید توضیح می‌دهند که باید در مجلس باشد و آقا (اشاره بآقای نایب رئیس) می‌فرمایند طبق نظامنامه باید درهیئت رئیسه باشد و اگر آقایان تشریف می‌آوردند ما را مفتخر می‌فرمودند تصور می‌کردم هیچیک از این حرفها پیش نمی‌آمد برای اینکه تمام ما مبعوث شدیم برای خدمت باین مملکت ما تمام این جا آمده‌ایم برای اینکه با همفکری، با وحدت کلمه، یا برادری، همه همکاری کنیم از این حرفها که در خارج گفته می‌شود در ما هیچ اختلافی نیست این یک موضوع متاسفانه نشد و اما دیشب در حالت کسالت گوش برادیو می‌کردم روزنامه را هم آوردند و خواندم دیدم آقایان محترم نمایندگان سنا که هریک مردمان مسنی هستند از کجا اشتباه شده بهشان که عباراتی نمایندگان مجلس شورای ملی در مجلس خصوصی گفته‌اند که آن عبارت بزعم آقایان خوش نیامده لغاتی که متناسب باشان آقایان مثل لجام گسیخته این عبارات چه چیز است؟ برای چه؟ آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی اظهار می‌کنند متمم و مکمل را اگر توجه بکنیم موضوع نسخ را ندارد مثل آیات قرآنی همینطور آیات تحریم خمر که می‌فرماید لاتقربوا الصلوه و انتم سکاری تا تکمیل می‌شود به آیه انما الخمر والمیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون که ده حرمت اصلی و ده حرمت اجتهادی، ده حرمت واقعی در این آیه هست این ملازمه ندارد که آن آیه تجویز کرده باشد خوردند شراب العیاذبالله قانون اساسی را مطلعین نوشته‌اند در قانون اساسی همینطور که برای مجلس سنا خصیصه‌ای قائل شدند اختصاصاتی برای آن قائل شده‌اند که موقعی (که خدای نخواسته پیش نخواهد آمد) وقتی که پیش بیاید یک امور غیر مترقبه‌ای مجلس بخواهد انحلال پیدا کند باید مجلس سنا پیشنهاد کند (عده از نمایندگان ـ نسخ شد) خوب ما بحثی نداریم این خصیصه آنها است اما اصل ۴۶ قانون اساسی امور مالی را تشریح کرده امور مالی چیست؟ آنچه که بکمیسیون قوانین دارائی می‌رود مالیات نسخ می‌کنیم مالیات وضع می‌کنیم، مالیات جرح می‌کنیم، مالیات تعدیل می‌کنیم بطور ناظر غیر مستصوب می‌فرستیم در آنجا آقایان هم نظر دارند مثل سایر ملت اگر یک نظر خوشی داشتند می‌دهند مجلس هم با طیب خاطر قبول می‌کنند و گرنه الزام ندارد نظر آنها را قبول کند ولی امور بودجه‌ای که بکمیسیون بودجه می‌رود. غیر از کمیسیون قوانین دارائی است (صحیح است) (کشاورز صدر ـ خرج و دخل است) خرج و دخل است خرج و دخل در اینجا بوده‌است هم بعد از ۱۰ ماه ۸ ماه متمم قانون اساسی آمده‌است تشریح کرده‌است در محکمات که تفسیر نیست تفسیر در رموزات در متشابهات است چرا گفته‌اند تفسیر در اینها است ((کهیعص)) رموز قران است می‌شود تفسیر کرد اما محکم قران السارق و السارقه فاقطعو ایدیهما این دیگر تفسیر ندارد آمده تشریح کرده، توجیه کرده این ماده را بنده می‌خوانم برای اینکه تمام ملت ایران بیدار باشد نمی‌دانم چه پیش آمدهائی است این حرفها چه چیز است، که ملت ایران بدانند مجلس شورای ملی از وظیفه موجه خودش عدول نکرده (صحیح است) (اسلامی ـ ۴۰ سال است آنها بمملکت حکومت می‌کنند وضع مملکت این است) (کشاورز صدر ـ همان عملشان هم برخلاف بوده که مطرح کرده‌اند) این هم عمل خلاف دیگر که اشتباه کردند خیلی چیز عجیبی است بیانات جناب آقای دکتر معظمی وافی و کافی بود ولیکن من لازم دیدم تشریح کنم این موضوع را البته مقام ریاست آنهم ادب آقای دکتر معظمی ملازمه داشت با این تشریح ولی ما ناچاریم نظر به توهینی که بماشده‌است رفع توهین کنیم العیاذ بالله بهیچکس هم توهین واردنمی‌کنم (بهادری ـ آنها هم توهین نکردند) اصل ۴۶، پس از انعقاد سنا تمام امور باید به تصویب هر دو مجلس باشد اگر آن اموردر سنا یا از طرف هیئت وزراء عنوان تمام شده‌است باید اول در مجلس سنا تنقیح وتصحیح شده و باکثریت آراء قبول بعد به تصویب مجلس شورای ملی برسند ولی اموری که در مجلس شورای ملی عنوان می‌شود برعکس از این مجلس به مجلس سنا خواهد رفت مگر امور مالیه.... یعنی وضع مالیات، تعیین مالیات، جرح مالیات، تعدیل مالیات که مخصوص به مجلس شورای ملی خواهد بود (در اینجا هم اختصاص داده) و قرارداد، در امور مذکوره یعنی مربوط بمالیه باطلاع مجلس سنا خواهد رسید که مجلس مزبور ملاحظات خود را بمجلس ملی اظهار نماید ولیکن مجلس ملی مختار است ملاحظات مجلس سنا را بعد از مداقه لازم قبول یا رد نماید پس خوب این موضوع روی امور مالی شد نه امور بودجه‌ای اصل ۲۷ را هم می‌خوانم برای اینکه شبهه‌ای دیگر ایجاد نشود اصل ۲۷، قوای مملکت به سه شعبه تجزیه می‌شود اول قوه مقننه که مخصوص است بوضع و تهذیب قوانین واین قوه ناشی می‌شود از اعلیحضرت شاهنشاهی و مجلس شورای ملی و مجلس سنا و هر یک از این سه منشاء حق انشاء قانون دارد ولی استقرار آن موقوف است بعدم مخالفت با موازین شرعیه و تصویب مجلسین و توشیح بصحه همایونی لیکن وضع و تصویب قوانین راجع به دخل و خرج مملکت یعنی غیر مالیه (نمایندگان ـ احسنت) از مختصات مجلس شورای ملی است (کشاورز صدر ـ و تفسیر) (صحیح است) می‌فرماید که شرح و تفسیر قوانین از وظایف مختصه مجلس شورای ملی است (صحیح است) یعنی در متشابهات نه در محکمات این اصل محکم است اصل مشابه نیست آنوقت آقایان می‌فرمایند ما سابقه در قانون اساسی داریم مگر دیگران سابقه ندارند، مگر دیگران اطلاع ندارند دیگران نمی‌خواهند خودنمائی بکنند والا بروید الان در دفتر مجلس شورای ملی مذاکرات دوره اول را بخوانید که مرحوم صنیع الدوله در پشت این میز چه تشکری از پدر من کرده‌است که سه شب خوابید در قصر گلستان تا صحه مظفر الدین شاه را گرفت برای این قانون، چرا این حرفها را پیش میاورد؟ (کشاورز صدر ـ طرح بودجه در آنجا نقض قانون اساسی است) حالا آقایان در آنجا یک اشتباهی کرده‌اند که معلوم می‌شود اشتباه نمی‌کند و آن اشتباهشان چیست؟ در موضوع مالی، در موضوعات دخل و خرج طبق آئین نامه باید با ورقه‌ای رای گرفته شود (رضوی شیرازی ـ اصلش خراب بوده) می‌دانم خراب بوده در اصل خراب خرابترش کردند و آمدند با قیام و قعود رای گرفتند (کشاورز صدرـ مجلس سنا نقض قانون اساسی کرده) حالا بعد از این توضیحات، عرض می‌کنم که در مجلس خصوصی و در مجلس شورای ملی نسبت بساحت هیچیک از خدمتگزاران مملکت چه نمایندگان سنا باشند چه جراید هیچکس در مجلس با حدی توهین نکرده واز کلمات توهینی که مجلس را تضعیف می‌کند استدعا می‌کنم خودداری بکنید شایسته نیست بچه مناسبت؟ ما یک فکری داریم یک حرفی داریم این ملت یک چیزی را بما سپرده ما حق نداریم از آنچه قانون بما وثیقه سپرده عدول کنیم (احسنت)
نایب رئیس ـ آقای بهادری.
بهادری ـ در موقع طرح برنامه دولت بنده جزو موافقین اسم نویسی کرده بودم دیگر فرصتی برای صحبت بنده باقی نماند حالا می‌خواهم چند موضوع را بعرض آقایان رسانیده و توجه دولت را جلب کرده باشم امروز ملت ایران در سخت ترین مرحله زندگی واقع و در منجلاب قحطی و بیکاری غوطه ور می‌باشد و با گواهی وجدانی عموم آقایان وشخص جناب آقای نخست وزیر از شهریور سال بیست باینطرف کوچکترین توجهی درباره مردم بعمل نیامده‌است بطوریکه در خلال ادوار نمایندگی خود مشاهده نموده‌ام هر کدام از آقایان نمایندگان محترم نیز که اقدام به تشریح وضعیت اسف آور مردم نموده‌اند جز حرف عمل مثبتی در راه انجام مستدعیات آقایان و رفع نیازمندیهای مردم دیده نشده‌است روز بروز بیکاری و فقر و فلاکت دامنه داری کشور را احاطه نموده‌است (صحیح است) جناب آقای نخست وزیر جنابعالی سالیان دراز مصدر امور خطیر کشور بوده با استحضاریکه از اوضاع آشفته امروزه کشور و علل آن دارید هر چه زودتر دردهای اجتماعی را در مان وبا انجام کارهای مثبت که عموم افراد کشور تشنه آن هستند استعداد مادی و معنوی عمومی را تحریک و جلو این همه نارضایتی را که بیش از این بصلاح کشور نمی‌باشد بگیرید (صحیح است) قسمتی از مطالبی که می‌خواستم متذکر شوم خرابی وضع اقتصادی و کشاورزی کشور می‌باشد از دوسال باینطرف دچار بحران اقتصادی و قحطی گردیده وبدبختانه قهر طبیعت نیز باعث شده‌است که اکثر زارعین با مواجه با خشکسالی و آفت زدگی از ثمره دسترنج خودشان محروم گردند نقاط آذربایجان یکی از سرزمینهای کشاورزی می‌باشد با توجه بسوابق صادرات آنجا که همه ساله متجاوز از صد هزار تن صادرات غله داشته بیش از صد هزار تن مازاد بدولت می‌داد سال گذشته ده یک محصول سالهای قبل را بدست نیاورده با وجود تذکر موضوع که کرارا در پشت همی تریبون بدولت کوچکترین توجهی درباره زارعین بدبخت مبذول نگردید و در نتیجه عده زیادی اوطان خودشان را در اثر گرسنگی و نداشتن وسایل فلاحتی ترک برای پیدا کردن لقمه نانی در شهرها سرگردانند (صحیح است) از جناب آقای نخست وزیر که استحضار کاملی که از اوضاع آذزبایجان داردن جدا خواستارم که توجه فوری نسبت باجرای ماده ۶ برنامه دولت مبذول دارند ضمنا ترتیبی اتخاذ فرمایند تماس مامورین با طبقه زارع کمتر بشود بگذارند زارعین مشغول کار زراعتی خودشان باشند و ضمنا هر چه زودتر لایحه برای طرز تقسیم عادلانه بهره مالکانه بین زارعین ومالک تهیه و تقدیم مجلس نمایند که با تصویب و اجرای آن جلو اختلافات حاصله نیز گرفته شود. قسمتی از عرایضم مربوط باوضاع فرهنگ و بهداشت دهات می‌باشد اقایان محترم از این همه بودجه‌های عریض و طویلی که در اختیار وزارت فرهنگ وبهداری قرار گرفته دیناری بزارعین دهات خرج نمی‌شود خیلی مایه تاسف است که افراد تولیدکننده از دسترنج خودمحروم کوچکترین تمتعی از مزایای مدنیت نکنند اما چگونه سزاوار است افرادی که مواد اولیه حیات بشری را با هزاران خون دل و زحمات طاقت فرسای شبانه روزی تهیه و برای تامین آسایش و خوشگذرانی شهر نشین‌ها دو دست تسلیم نماید در عوض خودشان فاقد فرهنگ وبهداشت بشود آقایان این وضع قابل تحمل نیست هر روز عده زیادی را ساکنین دهات در اثر نداشتن وسایل بهداشت و مداوا از بین می‌روند مسئولیت وضع رقت آور آنان که در امواج بیماریهای گوناگون غوطه ور می‌باشند بعهده هیئت حاکمه‌است از دولت جدا تقاضا می‌شود با ایجاد درمانگاههای سیار حیات ساکنین دهات که اکثریت جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند تامین نمایند امروز در این کشور واژه فرهنگ جز اسم بی مسمائی نمی‌باشد تقاضا دارم در برنامه فرهنگی که متناسب با اوضاع و احوال عمومی بشود تجدید نظری بعمل بیاورند اکثر اطفال ده نشین در این قسمت محروم می‌باشند تحت توجه قرار گیرند (صحیح است) در خاتمه توجه جناب آقای منصور را بوضعیت شهرستان سراب و میانه که نواقصات بهداری و فرهنگی آنجا را کتبا بعرض رسانیده‌ام معطوف تقاضا می‌نمایم توجه عاجلی را نسبت باعزام طبیب وقابله و اجرای تعلیمات اجباری د رقراء و قصبات شهرستانهای موصوف اهالی را باقدامات عملی دولت امیدوار فرمایند و همچنین در تاسیس بانک کشاورزی درسراب ومیانه که عامل موثر است توجه فرمایند موجبات دلگرمی زارعین و خورده مالکین فراهم گردد (صحیح است ـ احسنت)
نایب رئیس ـ آقای دهقان.
دهقان ـ چون مجلس کارهای واجبی دارد بنده برای اینکه زودتر وارد دستور شویم امروز از عرض عرایضم خود داری می‌کنم.
نایب رئیس ـ آقای نخست وزیر بفرمائید.
ـ معرفی وزیر کشور و وزیر دارایی و معاون وزارت بهداری و تقدیم چهار فقره لایحه بوسیله آقای نخست‌وزیر و بیانات ایشان راجع به وقایع شاهی
ویرایش۵ ـ معرفی وزیر کشور و وزیر دارائی و معاون وزارت بهداری وتقدیم چهار فقره لایحه بوسیله اقای نخست وزیر و بیانات ایشان راجع بوقایع شاهی
نخست وزیر ـ چون تغیراتی در کابینه پیش آمده بود و وزارت دارائی وزیرش بایستد معین ومعرفی بشود آقای زند هم اقای زند هم که وزیر کشور بودند بماموریت آذربایجان و باستانداری آذربایجان مامور شدند (بسیار مبارک است) آقای اردلان، بوزارت کشور (مبارک است) آقای وارسته بوزارت دارائی (مبارک است) معرفی می‌شوند. آقای دکتر نفیسی معاون وزارت بهداری تا تعیین وزیر مسئول امور آن وزارتخانه را اداره خواهند نمود (مبارک است) (حاذقی ـ تکلیف جانشین جناب اقای اردلان را هم معین بفرمائید) بزودی تعیین می‌شود ضمنا چند لایحه‌است که تقدیم می‌شود یک لایحه مربوط است بعمل غله و نان که لازم بود با اسلوب جدیدی همانطوری که مطابق برنامه دولت است با اصول سهل و ساده و کم خرج و کم زحمت برای مردم عملی شود (صحیح است) (نمایندگان ـ بسیار خوب است) این لایحه تنظیم شده‌است که تقدیم می‌شود دوم، لایحه دیگری است که مربوط بساختمان‌های ابنیه دولتی و راه‌سازی است که در متمم آن قانون دودوازدهم تقدیم شده بود چند موضوع بود بعد در کمیسیون بودجه اظهار شد که تفکیک شود یکی از موضوعات مربوط باعتبارات ساختمانی و راه‌سازی است آنهم ضمن یک لایحه تقدیم می‌شود (صدرزاده ـ با قید فوریت باشدقربان بهتر است) اینجا قید فوریت نکرده‌ایم. (یکی از نمایندگان ـ لوایح مالی یک شوری است) لایحه دیگری است راجع بهزینه‌های مجلس سنا که چون آن اعتباری که سال گذشته داشته اگر بدو دوازدهم تقسیم بشود امسال کافی نخواهد بود (صحیح است) بنابراین یک قلم مبلغی که کافی برای هزینه‌های مجلس سنا باشد ضمن این لایحه تعیین شده‌است و ای لایحه بقید فوریت است برای اینکه زودتر تکلیف معلوم شود یک لایحه دیگر هست مربوط بمستخدمین خارجی دولت که سابقا لایحه استخدامی آنها داده شده بود ولی در دوره ۱۵ فرصت نبود که بانجام برسد و اینها بایستی که حقوقشان پرداخته شود وطول نکشد باین جهت این را ضمن یک لایحه که جزء متمم همان لایحه دو دوازدهم بود ومقرر شده‌است تجزیه بشود تقدیم می‌کنم (دکتر طبا ـ جناب آقای نخست وزیر اغلب این خارجیها زائدند) اینها که حقوقشان تقاضا می‌شود لزوم و ضرور بودن خدمتشان را تشخیص داده‌ایم در ضمن هر وقت لوایحش آمد ملاحظه خواهید فرمود البته نهایت صرفه جوئی شده‌است ولی در بعضی موارد هم برای پیشرفت کار ضرورت دارد (شوشتری ـ بودجه مجلس سنا را هم بیاورید) آن قضایا دیگر مربوط بمجلسین است که هر طور صلاح بدانند عمل کنند چون دولت نمی‌تواند دخالت بکند (صحیح است) فقط البته بایستی که تامین بشود پرداخت مخارج دوماهه سال (صحیح است) باین جهه لایحه تقدیم شد مطلب دیگری که بایستی خدمت آقایان عرض کنم، متاسفانه دیروز در شاهی مازندران قضایائی اتفاق افتاده که استحضار خاطر اقایان لازم است. دیشب گزارش رسید، اواخر شب، که چند روز بود که عملجات و کارگران کارخانه شاهی شروع کرده بودندباعتصاب و اجتماع، مامورین دولت ومتصدیان کارخانه و شرکت نساجی که کارخانه شاهی هم جزو آن شرکت است نهایت اهتمام را کردند برای اینکه تسکینی بکنند مجتمعین را وآنها را قانع بکنند بمداومت در کار، بخصوص در صورتی که از حیث مزد و از حیث عده زحمتی بانها وارد نمی‌آمد (امامی خوئی ـ علت اعتصابشان چه بود؟) عرض می‌کنم ظاهرا علت اعتصاب مربوط بوده‌است بیک عده‌ای که مزدهای زیاد می‌گرفتند وکار معینی نداشتند، از سابق کارخانه شاهی چند صد نفر اضافه بر احتیاج کارگر دارد و تا کنون برعایت حال آنها دست بهیچکدام زده نشده وهمه هم حقوقشان را گرفته‌اند ولی یک فوق العاده‌هائی هم از سابق داشتند که بنا بود محدود بشود از اول امسال و محدود کردنش وتقلیلش چندان مهم نبود ورعایت حال آنها در هر صورت کاملاملحوظ بود. با وجود نصایح و مذاکرات و جلسات متعددی که شده بود اجتماع آنها یک جنبه هیجان آمیز پیدا کرد وشروع کردند بحمله بآن کمیسیونی که موجب جراحت سر افسر پادگان شده بود و البته کار باینجا که رسید یکی دونفر از محرکین را اقدام کردند بتوقیف و بعد از توقیف روز بعد هیجانشان زیادتر شد وباز نهایت مدارا و ملایمت شد، روز دوم سخت تر حمله کردند با میله‌ای آهنی و غلطکهای چدنی کارخانه شروع کردند بحمله و شکستن درب و پنجره کارخانه و چون حمله آنها شدید شد ومشغول بودند که اسلحه از دست مامورین تامینیه و انتظامی بگیرند اینها ناچار شدند به شلیک بهوا و باز غائله ختم نشد و حملات آنها تعقیب می‌شد تا اینکه بالاخره ناچار به شلیک بمردم شدند یعنی بآن چهار پنجنفر متاسفانه مقتول شدند و چند نفر هم مجروح شدند و چندنفر از مامورین انتظامی هم بسختی مجروح شدند (ارباب ـ عیبی هم ندارد) من از وقوع این قضیه نهایت تاسف را دارم (صحیح است) بجهت اینکه دولت همیشه بنایش بر موافقت ومدارا بوده‌است چنانکه یک عده زیادی را حقوق می‌دهد نگاهداری می‌کند بدون اینکه وجود آنها لازم باشد اما دیگر زیاد روی خوب نیست (صحیح است) و تصور می‌رود بین اینها یک ایادی مشغول تحریک بوده‌است (صحیح است) بیچاره‌ها را آلت این وقایع کردند ومتاسفانه این اتفاق افتاده. این گزارش دیشب ساعت ۱۱ بمن رسید و فورا هم باز بوسیله تلگرافخانه یک تحقیقاتی کردم و برای اینکه قضایا کاملا واضحتر ومفصلتر باطلاع ما برسد امروز تصمیم شد یک هیئتی مرکب از وزیر کار، دادستان استان ودونفر افسر ارشد از وزارت جنگ وشهربانی بروند بشاهی که اینها هم درست وقایع را و سوابق را تحقیق بکنند والبته اگر در این قضایا هر طرف، از مامورین و متصدیان پا کارکنان و کارگران کارخانه تحریکاتی شده، مسئولش هر که باشد معلوم بشود و مطابق قانون مرتکبین بمجازات برسند.
آشتیانی‌زاده ـ بنده اخطار دارم.
نایب رئیس ـ اجازه بفرمائید چند دقیقه تنفس داده شود.
آشتیانی‌زاده ـ اقای رئیس بنده عرض کردم اخطار دارم. (در این موقع ساعت یازده و پنج دقیقه) جلسه بعنوان تنفس تعطیل و مجددا در ساعت ۱۲ برپاست آقای دکتر معظمی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
نایب رئیس ـ جلسه رسمی است ناظرزاده کرمانی ـ اقای رئیس بنده یک سؤال دارم تقدیم می‌کنم
ـ اجرای مراسم تحلیف از طرف هفت نفر آقایان نمایندگان تهران
ویرایش۶ـ اجرای مراسم تحلیف از طرف هفت نفر آقایان نمایندگان تهران
نایب رئیس ـ راجع بطریق قسم خوردن آقایان نمایندگان تهران چون اشکالی پیش آمد در جلسه خصوصی موضوع مطرح شد بعد چون در آئین نامه تصریح شده‌است حضور هیئت رئیسه وبطور دسته جمعی باید قسم یاد بشود لذا مخالفتی با آئین نامه ندارد که آقایان در همین جا بطور دسته جمعی قسم یاد بکنند (صحیح است) بنابراین اجازه بفرمائید که شروع بشود.
بفرمائید آقای دکتر مصدق، آقای حائری‌زاده، آقای دکتر شایگان، آقای آزاد، آقای دکتر بقائی، آقای ملکی، آقای نریمان (در این موقع کلام الله مجید را با احترامات لازمه بمجلس آورده روی میز خطابه گذارده وحضار باحترام آن قیام نمودند) متن قسم نامه بشرح ذیل توسط اقای دکتر مصدق قرائت و سایرین تکرار نمودند، مااشخاصی که در ذیل امضاء منیمائین خداوند را بشهادت می‌طلبیم و بقرآن قسم یاد می‌کنیم مادام که حقوق مجلس و مجلسیان مطابق قانون اساسی محفوظ و مجری است تکالیفی را که به ما رجوع شده‌است با کمال راستی و درستی و جد و جهد انجام بدهیم و نسبت به اعلیحضرت شاهنشاه متنوع عادل مفتخم خودمان صدیق و راستگو باشیم و باساس سلطنت و حقوق ملت خیانت ننمائیم و هیچ منظوری نداشته باشیم جز فوائد و مصالح دولت و ملت ایران.
و آقایان دکتر مصدق ـ حائری‌زاده ـ دکتر شایگان ـ آزاد ـ نریمان ـ دکتر بقائی ـ مکی ـ قسم نامه را امضاء نمودند
ـ مذاکره راجع به تشکیل مجلسین جهت تجدید نظر در بعضی اصول قانون اساسی و طرح قوانین انتخابات ومطبوعات
ویرایش۷ـ مذاکره راجع به تشکیل مجلسین جهه تجدید نظر در بعضی اصول قانون اساسی وطرح قوانین انتخابات ومطبوعات
نایب رئیس ـ آقای نخست وزیر بفرمائید.
نخست وزیر ـ بطوریکه خاطر آقایان مستحصر است مقرر بود پس از تشکیل دو مجلس بلافاصله از هر دو مجلس جلسه‌ای تشکیل بشود که در بعضی اصول قانون اساسی و متمم تجدید نظر بشود در این باب در یک جلسه‌ای که مرکب بود از هیئت رئیسه مجلسین صحبت شدو قرار شد که زودتر در این باب اقدام بشود حالامقصود بنده تذکر بود که تقاضا بکنم در این باب اقایان نمایندگان توجه بفرمایند که زودتر این تکلیف انجام بشود بمجلس محترم سنا هم همینطور متذکر خواهم شد البته این یک وظیفه‌ای بود برای دولت که عرض بکند و بالاخره عمل مربوط بمجلسین خواهد بود (صحیح است) جناب اقای دکتر مصدق یادداشتی برای بنده فرستاده‌اند مضمون پیشنهاد ایان مقدم داشتن قانون انتخابات و قانون مطبوعات است البته تعیین تکلیف با مجلس خواهد بود (صحیح است البته تعیین تکلیف با مجلس خواهد بود (صحیح است) کـه تعیین بکند ولی اگر مجلس همینطور موافقت بکند از طرف دولت مانعی نخواهد بود بعضی از نمایندگان ـ همه موافقیم آقا
دکتر مصدق ـ اجازه میفرمائید؟
نایب رئیس ـ آقای نخست وزیر فرمودند دولت لوایحش را تقدیم خواهد کرد بنابراین چیزی مطرح نیست.
دکتر مصدق ـ بنده پیشنهادی کرده‌ام
نایب رئیس ـ چیزی مطرح نیست که پیشنهاد بفرمائید جنابعالی راجع بیانات ایشان ایشان فرمایشی دارید ممکن است صحبت بفرمائید ولی این پیشنهاد قابل طرح نیست برای اینکه مطلبی مطرح نیست اگر تذکری دارید ممکن است بفرمائید ولی پیشنهاد قابل طرح نیست چون لایحه‌ای مطرح نیست. (شوشتری ـ دستور چیست؟) دستور را الان عرض می‌کنم بفرمائید آقای دکتر مصدق.
دکتر مصدق ـ بنده از جناب آقای نخست وزیر خیلی متشکرم که موافقت فرمودند لایحه مطبوعات و لایحه انتخابات مقدم باشد خیلی موجب تشکر بنده‌است حالا اگر که مجلس شورای ملی قبول فرمودند بنده هم عرضی ندارم ولی اگر قبول نفرمودند می‌خواهم عرض بکنم که ما با این مجلس مؤسسان موافق نیستیم ما با تجدید نظر در قانون اساسی مخالف هستیم اگر مطرح بشود بنده گمان می‌کنم یک تشنجی در مجلس شورای ملی ایجاد خواهد شد که هیچ ضرورت نداردخوب است اجازه بفرمائید همینطور مجلس شورای ملی موافقت بکند که قانون مطبوعات و قانون انتخابات عجالتا مطرح بشود و تصویب بشود بعد راجع بمجلس موسسان با جناب آقای نخست وزیر مذاکراتی بشود.
نایب رئیس ـ آقای نخست وزیر بفرمائید.
نخست وزیر ـ این دو موضوع را که جناب آقای دکتر مصدق فرمودند در نظر دولت بود قانون انتخابات وقانون مطبوعات محتاج باصلاحاتی است چنانکه قانون انتخابات الان هم حاضر است که وزیر کشور تقدیم خواهد کرد، لایحه قانون مطبوعات بعد تقدیم خواهد شد و بنده موافقتی که کردم در این زمینه بود که این دولایحه مطرح بشود و متعاقب آن کار مجلسین که مربوط بتجدید نظر در قانون اساسی است باین شکل بنده از طرف دولت موافقت می‌کنم (دکتر مصدق ـ این دولایحه تصویب بشود بعد)
ـ اخذ رای جهت انتخاب هشت نفر کسری اعضاء دیوان محاسبات
ویرایش۸ ـ اخذ رای جهت انتخاب هشت نفر کسری اعضاء دیوان محاسبات
نایب رئیس ـ چون موضوعی مطرح نیست و آقای نخست وزیر هم جواب دادند البته هر وقت هر لایحه‌ای دولت تقدیم مجلس کند راجع به آن بحث خواهد شد فعلا اجازه بفرمائید وارد دستور بشویم لایحه دیوان محاسبات مطرح است (یکنفر از نمایندگان ـ صورت را بما نداده‌اند)
نایب رئیس ـ حالا اسامی قرائت می‌شود آقایان یادداشت بفرمائید (آشتیانی‌زاده ـ بنده اخطار دارم)
کشاورز صدر ـ آقای وزیر کشور لایحه‌ای دارد می‌خواهند تقدیم کنند.
نایب رئیس ـ بنده توجه داشتم ولی چون اعلام کردم یک موضوعی را می‌ماند برای بعد
اردلان ـ بنده تذکر نظامنامه‌ای دارم راجع بهمین موضوع.
نایب رئیس ـ اسامی قرائت می‌شود. (پیشنهاد دولت راجع به اعضاء دیوان محاسبات بشرح زیر قرائت شد) مجلس شورای ملی، چون از ۲۷ نفر کارمندانی که برای عضویت شعب پنجگانه دیوان محاسبات در جلسه ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۲۷ دوره پانزدهم تقنینیه انتخاب شده‌اند پنج نفر از آنها طبق مقررات قانون اصلاح قانون بازنشستگی مصوب فروردین ماه ۱۳۲۸ باز نشسته شده و هفت نقر دیگر دارای مشاغل هستند که نمی‌توان از وجود آنها جهت تکمیل مستشاران دیوان مزبور استفاده نمود و بعلاوه هنوز سه نفر از اعضای شعب پنجگانه دیوان محاسبات از طرف مجلس شورای ملی انتخاب نگردیده‌اند علیهذا در حال حاضر بمنظور تکمیل سازمان دیوان مزبور باید پانزده نفر از طرف مجلس شورای ملی انتخاب شوند. اینک باستناد ماده ۳ قانون دیوان محاسبات و مواد اصلاحی و پیرو پیشنهاد شماره ۲۲۵۱۷ مورخ ۱۳۲۸/۲/۲۸ فهرست ۲۴ نفر از کارمندان دولت که شایستگی مستشاری دیوان مذکور را دارا می‌باشند تلوا تقدیم می‌نماید تا مقرر فرمایند با توجه بتوضیحات بالا از بین اشخاص مزبور نسبت بانتخاب پانزده نفر برای عضویت شعب دیوان محسابات اقدام مقتضی بعمل آید.
- - آقای ابوالحسن آق اولی
- - اقای علی اکبر ایمانی
- ـ آقای جواد آژیر
- ـ آقای نورالدین استوان
- - آقای هادی اشتری
- ـ آقای علی اکبر امیر وفائی
- ـ آقای منیر الدین احمدی
- ـ آقای هادی برخوردار
- ـ آقای محسن روشن
- - آقای شمس الدین سبکبار
- ـ آقای محمد مهدی شاهرخ
- ـ آقای شریف شبدیز
- ـ آقای سلیمان صالح
- ـ آقای احمد صدیقی
- ـ آقای عبدالحسین عندلیبی
- ـ آقای حسن علیزاده
- ـ آقای حسن فرزاد
- ـ آقای ابراهیم فرهت
- ـ آقای حسین مجیدزاده
- ـ آقای علی محمد مولانا
- ـ آقای محمد مولائی
- ـ آقای محمد فاطمی
- ـ آقای اسدالله هادی
- ـ آقای احمد هرمزد
نایب رئیس ـ آقای اردلان توضیحی داشتید؟
اردلان ـ اجازه بفرمائید عرض کنم که در قانون دیوان محاسبات می‌نویسد، ما سی نفر را انتخاب کنیم ۲۷ نفر اینها را انتخاب کرده‌ایم سه نفر مانده‌است، و پنج نفر هم بازنشسته شده‌اند که بجای آنها باید انتخاب بکنیم بنابراین ۸ نفر انتخاب کنیم نه پانزده نفر اشکال قانونی نسبت بهمین موضوع بود اینجا نوشته شده که هفت نفر از آنها را مشاغل دیگری دادیم این صحیح نیست که ما یک اشخاصی را انتخاب کرده‌ایم برای دیوان محاسبات، دولت نمی‌تواند اینکار را بکند وآنها را نمی‌شود عوض کرد آنهائی که بازنشسته شده‌اند پنج نفر جای آنها انتخاب می‌کنیم سه نفر هم کسر بوده‌است، انتخاب می‌کنیم بنابراین ۱۵ نفر موضوع ندارد پس آقای نخست‌وزیر موافقت بکند ما هشت نفر را بنویسیم.
نایب رئیس ـ اگر آقایان اجازه بفرمایند توضیح می‌دهم این ایرادی هم که فرمودند کاملا وارد است موضوع هم در هیئت رئیسه مطرح شد و سوابق از اداره قوانین خواسته شد وبا توجه بقانون دیوان محاسبات عمومی معلوم شد که بایدهشت نفر انتخاب شوند بنابراین از بین این بیست و چهار نفری که اعلام شد آقایان هشت نفر بایستی انتخاب بفرمایند، دیگر راجع باین موضوع خیال نمی‌کنم نظری باشد. فولادوند ـ بنده هم ایراد دارم، هم اخطار نظامنامه‌ای.
نایب رئیس ـ اسامی آقایان ثبت شده نوبت آقایان هم می‌رسد، آقای ملک مدنی.
ملک مدنی ـ بنده یک تذکر اصولی می‌خواستم بجناب آقای منصور نخست وزیر و جناب آقای وارسته وزیر دارائی توجه بفرمائید در قانون دیوان محاسبات یک تغییراتی پیدا شد که آن اختیاراتی که بدیوان محاسبات داده شده بود آن حقوق کم شد یعنی حق تسجیل هم که برای اعضای دیوان محاسبات قائل شده بودند از بین رفت و روز اولی که این دیوان محاسبات تشکیل شد اینجا یک کنترلی بود برای امور مالی، جناب آقای اردلان وزیر کشور که سابقا هم وزیر دارائی بودند شاید توجه کنند بنده خواستم در این موضوع عرض کنم که آن نقصیه‌ای که در این قانون پیدا شده امیدواریم با توجه و همت حضرتعالی انشاء الله رفع شود حالا ما این اشخاص را انتخاب می‌کنیم ولی بنده خواستم تذکر بدهم که قانون دیوان محاسبات باید بهمان قوت سابق خودش باشد (صحیح است) چون اقایان همه توجه دارند نقیصه‌ای که در آن پیدا شده چه بوده بنده نمی‌خواهم وارد این بحث و تفصیل بشوم ماهر قدر مبانی اصول مالی را محکم کنیم بنفع و بصرفه و صلاح مملکت است چون جناب آقای نخست وزیر هم از اشخاصی هستند که معتقدند دستگاه مالی یک دستگاه منظمی باشد و این دستگاه فعلی دیوان محاسبات نمی‌کنند این عرضی را هم که بنده عرض می‌کنم از اعضای صلاحیتدار دیوان محاسبات به بنده تذکر دادند ما باید اختیار دیوان محاسبات را مثل سابق بقوت خودش برگردانیم که این دستگاه یک دستگاه مجهز و مفیدی برای کشور باشد.
نایب رئیس ـ آقای نبوی
نبوی ـ قسمتی از آنچه که بنده خواستم بعنوان اخطار نظامنامه‌ای عرض کنم همین بود که جناب اقای اردلان فرمودند فقط یک موضوع اضافه می‌کنم که آقای صبا که رئیس دیوان محاسبات بودند سناتور شدند و عضو مجلس سنا هستند ظاهر این است که بجای ایشان هم باید یکنفر انتخاب شود بنا بر این ۹ نفر خواهند شد؟
نایب رئیس ـ آقای گنجه.
گنجه ـ تذکر بنده را فرمودند.
نایب رئیس ـ آقای فولادوند.
فولادوند ـ بنده یک اخطار نظامنامه‌ای دارم که البته خیلی هم مهم نیست ولی بایستی تذکر داده بشود راجع باین موضوع هر مطالبی دارم که باید بعرض آقایان برسانم اخطار نظامنامه‌ای بنده این است که در ائین نامه می‌گوید اگر سوء جریانی بود تذکر داده شد بنده در جلسه قبل برای صحبت اسم نویسی کردم، جناب آقای گنجه فرمودند اشخاصی که قبل از این جلسه اسم نویسی کردند صحبت کنند شما بجلسه آتی حرفهایتات را بگذارید متاسفانه نه آن دفعه اجازه دادند و نه این دفعه، خواستم از جناب آقای دکتر معظمی و جناب اقای گنجه تقاضا کنم یک تصمیمی برای اینکار گرفته شود تا اینکه اگر آن روز اسم نویسی کردند ونوبتشان از بین رفت و جلسه دیگر اسم نویسی کنند واین درست است یا این که در جلسه بعد اجازه بدهند صحبت بکنند این عرض اول بنده
نایب رئیس ـ اجازه بدهید بنده جواب ایشان را بدهم آقای گنجه یک تصمیمی اتخاذ فرموده بودند که نوبت آقایان محفوظ نخواهد بود این بود که امروز اجازه مجدد لازم بود.
فولادوند ـ اما موضوع دیگر راجع باین مطلب تذکر جناب آقای اردلان بسیار صحیح است ولی یک ایراد هست وآن این است که این اقایان ببنده مراجعه کردند می‌گویند حقوق آنها تقریبا هفتصد تومان است یعنی یک نفر مستخدم که در تمام عمرش با صحت عمل، چهل سال، سی سال خدمت کرده و درستی خودش را نشان داده باید برود دیوان محاسبات بنشیند و حقوق یک شوفر اتوبوس را بگیرید بنابراین چون اینها نمی‌توانند با این حقوق زندگی کنند این است که بعضی استعفا داده‌اند البته وزارت مالیه حق ندارد برخلاف دستور مجلس یک مستخدم دیوان محاسبات را بردارد ولی اینها بعضی‌هاشان خودشان رفته‌اند خارج و نمی‌شود جلو آنها را گرفت که آقا شما از این جا نروید و از گرسنگی هم بمی‌رید این است که اگر این شخص پیشکار دارائی فارس بشود، پانصد، ششصد تومان هم اضافه حقوق به او می‌دهند یک اتومبیل هم باو نمی‌دهند، خوب این بیچاره گناهش درستکاری او است که شغل دیگر نمی‌گیرد بنابراین من معتقدم چون این آقایان تا پانزده نفر خودشان خواسته‌اند که شغل دیگر قبول کنند هیچ اشکالی ندارد و مجلس بجای آنها انتخاب کند وعده‌ای هم از این آقایانی که امروز پیشنهاد شدندبه بنده مراجعه کردند و اظهار داشتند که وزارت دارائی وزیر نداشته و جناب آقای رئیس الوزراء هم البته با زیادی کاری که دارند موضوع برنامه و کار دولت شاید در این جا توجه مخصوصی باین نکته نتوانستند بکنند این کارها در دستگاه وزارت مالیه هست که یکعده از این آقایان همیشه مردمان بسیار شریف و درستکار و هر جا می‌خواهند بروندو مالیات از اشخاص بگیرند آنها را متهم می‌کنند که سازش ندارند علیهذا نخواسته‌اند این آقایان را با دست ما نمایندگان مجلس ببرند در یک محلی آنها را بیکاره در آنجا بگذارند و با همان هفتصد تومان هم هیچ مزایائی ندارد زندگی بکنند با نهایت سختب (صحیح است) یکی از این آقایانی که این جا به بنده مراجعه کرد برای این که نگوئید اینها را از طرف خودم می‌گویم آقای ایمانی است او گفت من پیشکار دارائی کرمان بودم شش میلیو تومان برای یک تاجر اصل مالیات و شش میلیون تومان جریمه مالیاتی معین کردیم که باید مالیات بدهد، من را بعنوان اینکه سازش نداری مالیات خواستند آوردند اینجا حالا هم می‌فرستند بدیوان محسابات در آنجا هم بایستی بابدبختی و گرسنگی بسازم.
نایب رئیس ـ آقای آشتیانی‌زاده راجع باین موضوع است؟
آشتیانی‌زاده ـ نخیر طبق ماده ۱۶۷ است
نایب رئیس ـ آقای اسلامی راجع: این موضوع است؟
اسلامی ـ بله عرض اول بنده ایراد به همکاران عزیزم آقایان منشی هاست که توجه ندارند که کی اینجا تقاضای صحبت کرده و تقدم و تاخر را ملحوظ نمی‌دارند شهوت کلام ندارد ولی عرایضی را می‌خواستم عرض برسانم در موضوع دیوان محاسبات که آقای ملک مدنی فرمودند ولی برای اطلاع اقایان عرض می‌کنم که در ۲۴ دی ماه ۱۳۱۲ قانون دیوان محاسبات در مجلس شورای ملی تصویب شد که از سال ۱۳۱۳ اجرا بشود جز چند سال قبل از شهریور که یکی دوبار تفریق بودجه دیوان محاسبات بما داد من بعد من تصور می‌کنم بلکه یقین دارم که بهیچ وجه بحسابها رسیدگی نشده و تفریق بودجه داده نشده الان خروارها حسابهای وزارتخانه‌ها در دیوان محاسبات مانده‌است. نه قدرت دارد رسیدگی کند و نه می‌تواند با این تشکیلات رسیدگی کند اگر این لایحه برای این است که ما چند نفر اشخاص را داخل بکنیم و تصویب بکنیم من عرضی ندارم، نسبت باشخاصش هم البته صحبتی نیست الان چیزی که در آنجا مورد بحث است موضوع ریاست آنجاست که جریان خاصی پیدا کرده (حاذقی ـ آقای مشیری ا زمامورین حسابی است) بنده نمی‌شناسم و نمی‌گویم که بد است عرض می‌کنم که البته ما اشخاصش را تعیین می‌کنیم البته هشت نفر همان مقداری که لازم است نه آنچه که دولت پیشنهاد کرده چون هر قدر اضافه بشود دولت مجبور است که سال دیگر اضافه بکند و بعد از چندین سال ممکن است دیوان محاسبات دارای صد عضو باشد (بعضی از نمایندگان ـ قانون داردآقا) بسیار خوب قانون دارد، چرا الان اضافه کردند ۸ نفر لازم است چرا ۱۵ نفر نوشته‌اند (یکی از نمایندگان ـ چندنفر استعفا داده‌اند) بنده استدعا می‌کنم از آقای نخست وزیر دستور بفرمائید که بحسابهای وزارتخانه‌ها رسیدگی بکنند و همه ساله تفریق بودجه صادر شود.
نایب رئیس ـ در اینجا اقای اسلامی مطالبی راجع باقایان منشی‌ها فرمودند بنده می‌خواستم عرض کنم که در اینجا مراقب هستم ومی بینم که آقایان با کمال صمیمت انجام وظیفه می‌کنند ولی عده زیادی اجازه می‌خواهند وبایستی بنوبت ثبت شود (صحیح است) هریک از اقایان تصور می‌کنند خودشان زودتر اجازه خواسته‌اند، الان رای می‌گیریم برای انتخاب ۸ نفر اعضای دیوان محاسبات عده حاضر در مجلس ۸۹ نفر ۳ نفر بقید قرعه برای نظارت انتخاب می‌شوند (افتراع بعمل آمد آقایان فقیه‌زاده و پیراسته و آصف معین شدند)
نایب رئیس ـ آقایان دهقان و صدرزاده هم دراخذ واستخراج آراء از طرف هیئت رئیسه نظارت می‌کنند. (اخذرای بعمل آمده آقایان بشرح زیر رای دادند)
(اسامی رای دهندگان) آقایان: آشتیانی‌زاده ـ صدری ـ گنابادی ـ اردلان ـ مجتهدی ـ بهادری ـ کشاورز صدر ـ دکتر هدایتی ـ غلامرضا فولادوند ـ حکیمی ـ فرامرزی ـ صفوی ـ پالیزی ـ محمود محمودی ـ حسن اکبر ـ پناهی ـ سرتیپ‌زاده ـ گنجه ـ امامی ـ اهری ـ حائری‌زاده ـ دکتر مصدق ـ دکتر شایگان ـ دکتر بقائی ـ مکی ـ بزرگ نیا ـ دکتر نبوی ـ حاذقی ـ عماد تربتی ـ بوداغیان ـ افشار صادقی ـ ارباب مهدی ـ سلطان العلماء ـ قاسم فولادوند ـ تیمور تاش ـ ابتهاج ـ اسلامی ـ گودرزی ـ دکتر جلالی ـ ملک مدنی ـ حمیدیه ـافشار ـ دولتشاهی ـ زنگنه ـ نریمان ـ آزاد ـ ناظرزاده ـ کرمانی ـ رفیع ـ طاهری ـ مهدوی ـ مکرم ـ نورالدین امامی ـ دکتر مجتهدی ـ میر محمد موسوی ـ عباسی ـ صاحب جمع ـ قرشی ـ قبادیان ـ صفائی ـ دکتر کاسمی ـ ظفری ـ تولیت ـ خاکباز ـ گرگانی ـ ثقه الاسلامی ـ امینی ـ دکتر راجی ـ رضوی ـ اسکندری ـ شکرائی ـ عامری ـ موقر ـ کهبد ـ مخبر فرهمند ـ دکتر طاهری ـ دکتر کیان ـ دکتر علوی ـ امیری ـ برومند ـ شهاب خسروانی ـ عرب شیبانی ـ کوراغلی ـ هراتی ـ ناصر ذوالفقاری ـ قشقائی ـ فقیه‌زاده ـ آصف ـ پیراسته ـ دکتر سید امامی ـ محمد علی مسعودی ـ علیمحمد دهقان ـ دکتر معظمی ـ صدرزاده ـ دهقان ـ
نایب رئیس ـ عرض کنم این اوراق تحویل هیئت نظار می‌شود ودرخارج هم محلی تعیین شده‌است که در تحت نظر خود آقایان اوراق در آنجا گذاشته شود در هر حال آقایان نظار وقت استخراج را تعیین کنند. فقیه‌زاده ـ اجازه بفرمائید، مهره تفتیشیه و آراء شماره شده بعد درخارج استخراج شود
نایب رئیس ـ بسیار خوب (شماره شد ونتیجه بشرح زیر اعلام گردید) مهره تفتیشیه ۹۳ عده اوراق آراء شماره شده ۹۳
نایب رئیس ـ عده حاضر در موقع اعلام رای ۸۹ نفر بوده وچهار نفر بعدا اضافه شده‌اند آقای وزیر کشور فرمایشی دارید؟ بفرمائید.
– تقدیم لایحه اصلاح قانون انتخابــات از طرف آقای وزیر کشور
ویرایش۹ – تقدیم لایحه اصلاح قانون انتخابــات از طرف آقای وزیر کشور
وزیر کشور (اردلان) ـ لایحه اصلاح قانون انتخابات است که تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود (احسنت)
حاذقی ـ بشرط اینکه بگذرد.
ـ اخذ رای جهت انتخاب شش نفر
ویرایش۱۰ ـ اخذ رای جهت انتخاب شش نفر
نایب رئیس ـ بکمیسیون مربوطه ارجاع می‌شود. شروع می‌شود بانتخاب نظار برنامه، پیشنهاد دولت قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد) مجلس شورای ملی بطوری که خاطر آقایان نمایندگان محترم مستحضر است مطابق ماده ۹ گزارش شماره ۱ مورخ ۱۳۲۷/۹/۴ کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی مقرر است که برای انتخاب اعضای هیئت نظارت سازمان برنامه فهرست اسامی هیجده نفر از طرف دولت بمجلس شورای ملی پیشنهاد گردد تا از میان آنها شش نفر برای مدت دوسال انتخاب شوند ـ بنابراین آقایان نامبرده زیر:
- آقای زرین کفش
- آقای احمد اعتبار (اعتبارالدوله)
- آقای محمود فاتح
- آقای امیر سهام الدین غفاری (ذکاءالدوله)
- آقای سپهر (مورخ الدوله)
- آقای صدری (رکن الملک)
- آقای محمد حکیمی
- آقای عامری (سلطان محمد)
- آقای دکتر میهن
- آقای دکتر شیخ (احیاءالدوله)
- آقای دکتر خشایار
- آقای مهندس معظمی
- آقای قهرمانی
- آقای امیر جلال‌الدین غفاری (مهندس‌الممالک)
- آقای دکتر جلالی
- آقای دکتر مهدی منصور
- آقای مرتضی خوانساری
- آقای حسن سراج حجازی پیشنهاد می‌شوند تا شش نفر از بین آنها انتخاب فرمایند.
حاذقی ـ بنده اجازه می‌خواهم
نایب رئیس ـ آقای حاذقی موضوعی مطرح نیست. حاذقی ـ یک توضیح مختصری دارم.
نایب رئیس ـ تمنی می‌کنم در حدود همین لایحه بفرمائید.
نمایندگان ـ بحث ندارد
حاذقی ـ تدکری داشتم عرض می‌کنم قانونی که مجلس شورای ملی تصویب کرد و درآن قید کرد که شش نفر بعنوان هیئت نظارت سازمان برنامه انتخاب شوند باین نیت بود که در حقیقت این عمل مهم اساسی مملکتی که مورد توجه تمام افراد مملکت است بیک صورت بسیار مطلوبی مطابق تمایلات همه اجرا شودهیئت نظارت البته از طرف مجلس انتخاب می‌شود که ناظر اجرای قانون و مصوبات مجلس در سازمان برنامه باشد. جناب اقای منصور الملک که خودشان از روز اول اجرای قانون سازمان برنامه مسئول و دخیل درکارسازمان برنامه بوده‌اند خودشان باصل اداری و در حقیقت باصلاح دستگاه اداری آنجا معتقد بوده و هستند و حالا هم عقیده داریم کارهائی که در آنجا می‌شود و در مطبوعات بحث و انتقاد می‌شود مورد تخطه هست اغلب از نمایندگان مجلس هم راضی نیستند با تصویب و نظر ایشان نیست والا اینگونه قوانین و نظامات اینهمه در آنجا مورد بی احترامی و بی اعتنائی قرار نمی‌گرفت برای اینکه اگر ایشان واقف بودند این جریانات پیش نمی‌آمد روزی که لایحه‌اش به مجلس داده شد ک اختیار بگیرد سازمان برنامه که راجع بحقوق بتواند اختیاراتی داشته باشد کمیسیون برنامه مخالف بود خود آقای منصورالملک حضور داشتند آقای اردلان هم تشریف داشتند (همهمه نمایندگان، این موضوع مطرح نیست) (زنگ نایب رئیس) این نکته‌ایست که مورد نظر خود آقایان نمایندگان است خواستم عرض کنم قانونی که مجلس وضع کرد منظور این نبود که حقوق اعضای سازمان برنامه زیادتر ا زمقداری باشد که باعضای دیگر در دستگاه دولتی داده می‌شود بعد هم که موافقت شد منظور این نبود که یک استخدامهائی که مورد اعتراض و اختلاف کلمه بین نمایند گان مجلس و بحث در جراید باشد بشود خواستم آقای نخست وزیر توجهی در این امر بفرمایند.
اردلان ـ بنده تذکر قانونی دارم
نایب رئیس ـ بفرمائید.
اردلان ـ تذکر بنده این است که اشخاصی که ما انتخاب می‌کنیم اعضای شورای عالی و هیئت نظارت موظفا انجام وظیفه خواهند کرد و جز انجام این وظیفه خواهند کرد و جز انجام این وظیفه هیچگونه شغل عمومی یا اجتماعی یا آزاد دیگری را مجاز نیستند دارا باشند (صحیح است) بنابراین جناب آقای نخست وزیر باید توجه داشته باشند این اشخاصی که ما انتخاب می‌کنیم شغل آزاد شغلی عمومی نباید داشته باشند.
نایب رئیس ـ تذکر آقای اردلان وارد بود آقایانی که انتخاب می‌شوند مطابق قانونی که تصویب شده هیچگونه شغل عمومی و آزاد نباید داشته باشند اعلام رای می‌شود عده حاضر ۹۳ نفر شش نفر از بین ۱۸ نفر آقایان باید انتخاب کنند سه نفر بقید قرعه برای نظارت انتخاب می‌شوند. (افتراع بعمل آمد آقایان بزرگ نیا و پیراسته و موقر تعیین شدند)
نایب رئیس ـ اقایان دهقان و صدر دوازدهم در اخذ و استخراج آرا، از طرف هیئت رئیسه نظارت می‌کنند. اخذ رای بعمل آمده و آقایان ذیل رای دادند) اسامی رای دهندگان، آقایان ـ آشتیانی‌زاده ـ دولتشاهی ـ صدری ـاردلان ـ مجتهدی ـ دکتر هدایتی ـ کشاورز صدر ـ دکتر مجتهدی ـ زنگنه ـ ناصر ذو الفقاری ـ غلامرضا ـ فولادوند ـ حکیمی ـ شوشتری ـ صفوی ـ خسرو قشقائی ـ محمود محمودی ـ حسن اکبر ـ پناهی ـ پالیزی ـ سر تیپ‌زاده ـ امامی اهری ـ حائری‌زاده ـ دکتر مصدق ـ دکتر شایگان ـ دکتر بقائی حسین مکی ـ دکتر نبوی ـ گنجه ـ حاذقی ـ عماد تربتی ـ بوداغیان ـ افشار صادقی ـ ارباب مهدی ـ گنابادی ـ نبوی ـ سلطان العلماء ـ ابتهاج ـ فرامرزی ـ دکتر جلالی ثقه الاسلامی ـ ملک مدنی ـ حمیدیه ـ افشار ـ موسوی ـ نریمان ـ ازاد ـ ناظرزاده کرمانی ـ تیمور تاش ـ طاهری ـ مکرم ـ نورالدین امامی ـ امیر نصرت اسکندری ـ عباسی ـ آصف ـ صاحب جمع ـ قرشی ـ مهدوی ـ قبادیان ـ صفائی ـ دکتر کاسمی ـ ظفری ـ تولیت ـ گرگانی ـ امینی ـ دکترراجی ـ خاکباز ـ کهبد ـرضوی ـ عامری ـ مخبر فرهمند ـ شهاب خسروانی ـ امیری ـ دکتر علوی ـ عرب شیبانی ـ کوراغلی ـ هراتی ـ علیمحمد ـ دهقان ـ بزرگ نیا ـ مسعودی ـ پیراسته ـ دهقان ـ صدرزاده ـ دکتر سید امامی، دکتر معظمی ـ موقر ـ دهقان ـ صدرزاده ـ دکتر سید امامی ـ دکتر معظمی ـ موقر ـ دهقان ـ اجازه بفرمائید بترتیب سابق مهرها و آرا ء شماره شود.
نایب رئیس ـ بسیار خوب. (مهره‌های تفتیشیه و اوراق شماره شد و بقرار ذیل بود) مهره تفتیشیه: ۹۷ ـ اوراق آراء ۹۷
نایب رئیس ـ عده حاضر در موقع اعلام رای ۹۳ نفر بوده و چهار نفر از آقایان بعد آمدند بنابراین عده آراء ۹۷ است.
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
ویرایش۱۱ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
نایب رئیس ـ آقای نخست وزیر شرحی مرقوم داشته‌اند که چون لایحه مربوط بمجلس سنا فوریت داشت فوریت آن مطرح گردد ولی چون امروز بتاخیر افتاد بنابراین مثل لوایح عادی می‌رود بکمیسیون و خواهش می‌شود که کمیسیون زودتر گزارش بدهد بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه دستور گزارش کمیسیون بودجه. (یکساعت و پنجدقیق بعد از ظهر جلسه ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی ـ دکتر معظمی