مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۴۷
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۵۸۰
۳شنبه ۳ امرداد ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۴۷
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۴۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه بیست وپنجم تیرماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت مجلس
- ۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر مصدق. مکی. رضوی
- ۳- اجرای مراسم تحلیف از طرف آقای معین‌زاده
- ۴- وصول و قرائت گزارش مجلس سنا راجع به بودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی و اخذ رای وتصویب قسمتهای مالی آن
- ۵- تقدیم لایحه یک دوازدهم تیرماه بودجه کل کشور تقدیم یک فوریت و تصویب فوریت آن
- ۶- موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
مجلس دوساعت وده دقیقه قبل ازظهر بریاست آقای دکتر معظمی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت مجلس
ویرایش۱ - تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - نسبت بصورت جلسه اعتراضی نیست. آقای دکتر بقائی
دکتر بقائی – درمطالبی که جلسه گذشته بعرض مجلس رساندم گفته بودم که مرحوم مشیرالدوله وزیرداخله بودند در صورتی که بعضی ازآقایان که درمجلس بودند ببنده تذکردادند که درآنموقع مرحوم مشیرالدوله نخست وزیر بودند به این جهت خواستم اصلاح شود
نایب رئیس - اصلاح می‌شود، آقای شوشتری
شوشتری – خواستم استدعا کنم راجع به سؤالاتی که کردم از مقام ریاست تذکر داده شود راجع به دو تای آن برخلاف مقررات بیش از دو هفته گذشته و جوابی نداده‌اند
نایب رئیس - نسبت به صورت مجلس اگر نظری دارید بفرمایید، دیگر نسبت بصورت مجلس اعتراضی نیست؟ (گفته شد خیر) بنابراین صورت جلسه تصویب شد
- بیانات قبل از دستور آقایان:دکتر مصدق – مکی – رضوی
ویرایش۲- بیانات قبل از دستور آقایان:دکتر مصدق – مکی – رضوی
نایب رئیس - آقای دکتر مصدق
دکتر مصدق – راجع بماده واحده پیشنهادی دولت وآیین‌نامه ایکه تهیه کرده‌اند مخالفت ماسبب شد که بعضی اشخاص زودباور اینطور تصورکنند که ما منکرتشکیل انجمنهای ایالتی هستیم ونمی خواهیم راجع بآسایش اهالی شهرستانها دولت اقدامی بکند لذا دیروز نمایندگان جبهه ملی برای رفع هرگونه سوءتفاهم بیانیه‌ای منتشر کرده‌اند که لازم می‌دانم آنراقرائت کنم. (فراکسیون جبهه ملی روز شنبه ۲۴ تیرماه ۱۳۲۹ درمنزل آقای دکتر بقائی تشکیل گردید ودرباب لایحه قانون اختیارات شهرستانها که دولت حاضر بمجلس تقدیم داشته مذاکرات مفصل بعمل آمد ونظرعموم اعضاء بالاتفاق بشرح زیراظهار ومورد موافقت همگی قرارگرفت. جبهه ملی با آنچه در قانون اساسی درباب ایالات و ولایات وشهر ما ذکرشده موافقت کامل دارد و انجمنهای ایالتی و ولایتی وبلدی را که برطبق قوانین موجوده تشکیل گردد لازم ومفید می‌داند وبرفرض که پاره‌ای ازمواد بشرط اینکه منطبق برقانون اساسی ومتمم قانون اساسی باشد نیز موافق است و بعکس با هرقانون دیگری که بالمآل وسیله تجزیه مملکت قرارگیرد ولو آنکه ظواهر آنهم فریبنده و جالب تهیه شده باشد با تمام قوا مخالفت می‌نماید بعضی ازدول بزرگ سالها است چشم خودرا به ایران دوخته‌اند چون بعداز قرارداد ۱۹۰۷ قرارداد دیگری بالکل عملی نبود خواستند بوسیله کمیسیون سه جانبی نظریه خودرااجرا کنند ودولتین امریکا وانگلیس پیشنهادی نمودند که عیناً قرائت می‌شود قبلاً لازم است ک عازآقای صلاحی کفیل وزارت خارجه تشکر کنم برای اینکه این پیشنهاد رادرظرف چند ساعت بمن داده‌اند. کمیسیون دول سه گانه رسیدگی بامور مربوط به ایران. این عنوانش است و۵نسخه هم تهیه شده‌است کمیسیون دول سه گانه مأموررسیدگی بامور مربوط به ایران دول بریتانیای کبیر واتحاد جماهیرشوروی وایالات متحده امریکا با تشکیل کمیسیون سه گانه برای رسیدگی بمسائل ایران مو افقت حاصل کرده واین موافقت را بدولت ایران جهت موافقت نظر آن دولت ابلاغ می‌گردد. مقررات موافقت مزبوربه قرار ذیل است:
۱- کمیسیون نام برده برای شروع باید این موضوع را مد نظر قراردهد که در طی مدت اقامت قشون متفقین در ایران تشکیل اقتصادی وتشکیلات اداری دولتی دچار اختلال گردیده واشکالاتی فی مابین دولت مرکزی واهالی بعضی از ایالات رخ داده‌است. سه دولت نامبرده تصدیق می‌نمایند که با دولت ایران درتجدید استقرار اوضاع عادی بنحوی که مورد رضایت کلیه عناصر مختلفه اهالی مملکت باشد و نیز درحفظ روابط دوستانه با سایر ممالک مساعدت کنند.
۲- ازلحاظ رفع بیم ونگرانی دولت ایران وموجبات اصطکاک بین المللی کمیسیون باید نسبت به این موضوع که درتخلیه قوای متفقین ازایران حتی الامکان تسریع شود رسیدگی نماید وتوصیه‌های مقتضیه بسه دولت بنماید.
۳ – کمیسیون بایدمراتب ذیل رادرمد نظر قراردهد: (الف) تعهدی راکه بریتانیای کبیرروسیه سویت درضمن پیمان مورخه ژانویه ۱۹۴۲ دائر برعایت استقلال سیاسی وحق حاکمیت وتمامیت ارضی ایران نموده‌اند.(ب) اعلامیه صادره درطی کنفرانس تهران راجع به ایران ازطرف روزولت رئیس جمهور واستالین ژنرالیسم وچرچیل
۴- ازلجاظ حمل وفصل اشکالات موجوده بین دولت مرکزی ایران وبعضی ازایالات کشور کمیسیون درتأسیس انجمنهای ایالتی وولایتی طبق مقررات قانون مشروطیت ایران بآن دولت مشورت داده وکمک خواهد نمود.
۵- توصیه‌های کمیسیون (که قبل از پیشنهاد بدولت ایران باید مورد تصویب سه دولت واقع شود) باید شامل کلیه کشورایران بانضمام آذربایجان بوده باشد
۶ – قوانین موجوده که مقررات مربوط به مشروطیت را (درباب انجمنهای ایالتی وولایتی) تشریح وتفصیل می‌نماید باید مأخذ ومبدأ قرارگیرد لکن کمیسیون اصلاحاتیرا که مخصوصاً درقسمت انتخابات انجمنهای محلی واختیارات ووظائف انجمنهای مزبور وطریقه مربوط تدارک وجوه جهت آن انجمنها بنظر لازم می‌رسد توصیه خواهد نمود.
۷- کمیسیون نیزتوصیه هائی درباب استعمال زبانهای اقلیت ازقبیل عربی وترکی وکردی بطورآزاد جهت تعلیم ومنظورهای دیگرخواهد نمود
۸- کمیسیون با دولت ایران ونمایندگان کلیه عناصر مختلفه مهم اهالی درطریقه تنظیم توصیه‌های خود با تماس نزدیک مشاوره خواهد نمود.
۹- سه دولت نامبرده مساعی کامل خودرا بکارخواهند بردکه دولت ایران رامتقاعد سازند که توصیه هائی راکه ازطرف کمیسیون بعمل می‌آید بصورت قانونی درآورده وآنها رابموقع اجرا گذارند.
۱۰ – کمیسیون هیچ نوع توصیه نخواهد نمود که باعث تضعیف وحدت اساسی دولت ایران گردد.
۱۱- اولین انتخابات ایالتی وولایتی باید تحت نظر کمیسیون انجام گیرد (شوشتری- تحت نظر کی انجام بگیرد) تحت نظر کمیسیون انجام بگیرد (اردلان – کمیسیون کیست؟ چه حق داشته) (آزاد – الان دارند اجرا می‌کنند) (زنگ ممتد رئیس- آقای آزاد آقای اردلان دقت بفرمایید) (اردلان – ما هیچگونه اهمیتی برای این حرفه قائل نیستیم) آقااین نمایندگان محترم ملاحظه می‌نمایند که ازاین پیشنهاد مقصود اصلاح کارآذربایجان نبود بلکه می‌خواستند ازموقع استفاده بکنند وبرطبق ماده ۷ دولتهای ترک وعرب وکرد تشکیل دهند. در ماده ۹ نظر پیشنهاد کنند گان این بود که هرچه پیشنهاد کنند مجلس شورایملی اینرا بصورت قانون درآورد و اجرا کند چون عده‌ای ازنمایندگان دوره چهاردهم تقنینیه با آن موافق نشدند ودولت شوروی حاضرنشده که با دول سرمایه داری همکاری وخود رابدنام کند موضوع پیشنهاد ازبین رفت اکنون چون قانون انجمنهای ایالتی که دردوره اول تقنینیه با نظریات خیرخواهانه وطنپرستانه نمایندگان آندوره تصویب شده آمال وآرزوهای آنها راتأمین نمی‌کند دراین صدد برآمده‌اند که دولت این ماده راپیشنهاد کند وآیین‌نامه آنرا یک کمیسیون متشکل ازنمایندگان معلوم الحال تصویب نماید که نمایندگان جبهه ملی با لایحه وآیین‌نامه کاملاً مخالفند واین لایحه رااشخاصی تهیه کرده که سالها فکر تجزیه ایران در مغز خود پرورانده مثلاً ماده اول آن ازاین قراراست:
ماده ۱- بمنظور مشارکت هرمحل درامور اجتماعی ومدنی وعمومی محلی هریک ازواحدهای مقرر دراین قانون انجمنی تشکیل می‌گردد مداخله انجمنها فقط دراموری که منافع عمومی محلی اقتضا می‌کند. بنا به رعایت اصول قوانین اساسی ازاتخاذ تصمیم وبحث درمسائل مربوط بموارد مشروح زیر که ازوظایف دولت ومجلسین است ممنوع بوده هرگونه تصمیم بگیرد غیرقابل اجرا بوده واستانداران استان دیتور تعطیل انجمن راصادر وگزارش امررابوسیله وزارت کشور به هیئت وزیران داده ودرخواست انحلال انجمن را خواهد نمود.
۱- عقدقرارداد‌های سیاسی، بازرگانی، نظامی، فرهنگی وغیره با کشورهای خارجی ومؤسسات وابسته بدولتهای خارجی.
۲- امورنظامی که از وظائف ارتش است.
۳- اجازه استخراج معادن تحت الارضی مانند طلا، نقره، نفت، اهن، اورانیوم ونظایر آنها باتباع و یا شرکت‌های داخله یاخارجه
۴- واگذاری امتیازات یاانحصار ازهرنوع باتباع داخله و خارجه
۵- ایجاد طرق مواصلاتی عمده اعم از راه آهن راههای مرزی وپایگاههای دژبانی وفرودگاهها
۶- وضع وتفسیر قوانین
۷- وضع حقوق گمرکی ومالیاتی ویا گرفتن وام از ازداخله یاخارجه وانتشار اوراق بهادار وقرضه ومانند آنها
۸- هرگونه اقدام نسبت بامور تجارت خارجی دارند (دراین قسمت انجمنهای محلی فقط می‌تواند پیشنهادات ونظریات خودرا بمرکز بدهند)
۹- وضع قوانین ومقررا تمربوط بتعلیمات اجباری وتنظیم برنامه‌های تعلیماتی وتحصیلاتی (که باید درتمام کشوریکنواخت باشد)
۱۰- اظهارنظر وبحث درباره نوع حکومت کشور وحکومت محلی ومذاکره وبحث درامور سیاسی وامری که با منافع وحقوق کلیه اهالی وملت ایران تماس داشته باشد.
این ماده ده گانه بود که ماده اول می‌گوید این کمیسیون حق ندارد این کارها رابکند چنانچه یک انجمن این تصمیمات را گرفت واستاندار استان دستورتعطیل انجمن رانداد ودرخواست انحلال انجمن راهم بدولت ننمود وانوقت تکلیف دولت با آن انجمن بدون تهیه زمینه چنین تصمیماتی اتخاذ یکه واگرانجمن مثلاً امتیاز نفت محل خودرایکی ازدول داد آن دولت ازآن انجمن حمایت نکند؟درمملکت مشروطه آیا اصلاح مجلس مقدم است یا تشکیل انجمن وقتیکه نمایندگان حقیقی مردم وارد مجلس نشوند که بتوانند ازدولت خوب حمایت کنند و یا از دخالت دولت واستانداران درانتخابات انجمنهای ایالتی جلوگیری کنند برفرض تصویب قانون انجمنها وقتی که خود دولتنمایندگان انجمنها را با نظر خود تعیین کند آیا تصور می‌شود که اصلاحاتی بدست انجمنها میسر شود این دول تاگر می‌خواست مملکت اصلاح شود هرگز حاضر نمی‌شد قانونی را که دیگران برمنافع خود تهیه نموده‌اند بمجلس تقدیم کند اکنون آنچه رادیوی لندن در روز سه شنبه ۲۰ تیرماه راجع ببرنامه وسیع آقای سپهبد رزم‌آرا تجربیات سیاسی واقتصادی خود تهیه کرده‌اند از رونامه کیهان شماره ۲۱۷۳ چهارشنبه ۲۱ تیرماه قرائت می‌کنم.
نایب رئیس- آقای دکتر نوبت شما تمام شد.
مکی – هنوز یکربع نشده
نایب رئیس- آقای مکی نوبت شمااست
مکی – جناب آقای دکتر مصدق حق دارند از نوبت من استفاده کنند
دکتر مصدق – روزنامه منچستر گاردین می‌نویسد با روی کارآمدن دولت رزم‌آرا اجرای اصلاحات اساسی درایران محتمل بنظر می‌رسد رادیوی لندن (دیشب) روزنامه منچستر گاردین ارگان حزب لیبرال انگلیس سرمقاله خودرا بتأخیر جنگ کره درممالک عربی وبعضی کشورهای دیگرخاورمیانه اختصاصا داده و روش و سیاست هریک از این دولت ه ارادرباره وقایع کره تشریح می‌کند منچستر گاریدن پس ازاظهار تأسف ازرویه مصر روش هریک ازدولتهای عراق وهاشمی اردن واسرائیل راشرح می‌دهد وسپس به ایران می‌پردازد واظهارمی‌دارد که با تعیین آقای رزم‌آرا بنخست وزیری اصلاحات اساسی درایران محتمل بنظر می‌رسد زیرا دولت رزم‌آرا که موردحملات شدید رادیوی شوروی است برنامه وسیعی برای اصلاح امورکشور تنظیم کرده‌است اگر مردم ازدولت ایشان پشتیبانی کنند می‌توانن ددربرابر هرگونه تهدید شوروی مقاومت نمایند. راجع به این ماده اول ممکن است اینطور گفته شود که ازپیشنهاد ماده اول آیین‌نامه دولت عمل باحتیاط کرده‌است در صورتی که دولت سرود یادمستان دا ده‌است درقرارداد تحت اللحمایه ایران که وثوق الدوله آنراامضا نموده استقلال ایران درماده اول آن تأمین شده‌است وماده اول آن ازاینقرار است دولت انگلستان با قطعیت هرچه تمامترتعهداتی که مکرر درسابق برای احترام مطلق استقلال وتمامیت ایران نموده‌است تکرار می‌نماید که اگردولت ایران می‌خواستند استقلال داشته باشد آن قرارداد را نمی‌بستند واین ماده اول قراردادی که می‌آید قشون ایران رامالیه ایران راتحت یک دولت بیگانه می‌گذارد واستقلال ایران راازبین می‌برد این دولت که استقلالی ندارد پس این ماده اول فقط برای فریب دادن مردمانی بود که خوش باور بودند مرحوم مدرس رحمت الله علیه می‌گفت اگر می‌خواستند دولت مستقلی باشیم چراهمچو قراردادی می‌بستند حالااگر می‌خواستند که انجمنهای ایالتی این مواد ده گانه راانجام ندهند چرادراین آیین‌نامه چنین موادی راذکر کرده لازم نبود ذکربکنند تااینکه این موارد رالغو بکنند درسایرمواد آیین‌نامه هم نظراتی دارم که چون دراصل آن مخالفم لازم نیست اظهاری وتهیه کنندگان ماده واحده آیین‌نامه نظریات خود را تمام نگفته‌اند برای اینکه وقتی درکمیسیون مطرح شود بدستور آنها کسی پیشنهاداتی بدهد آن نظریات درآن آیین‌نامه گنجانده شود اکنون بسته به این است که شما ماده واحده دولت راتصویب کنید واختیار باشخاص معلوم الحالی بدهید که آئین‌نامه را هم آنها تصویب کنند وخط وحوری روی استقلال ایران بکشند یا اینکه همان قانونیرا که وکلای دوره اول تقنینیه وآن نمایندگان حقیقی ملت که بدون هیچ نظرواعمال نفوذ خارجی درنفع این مملکت تصویب گردیده اجراشود وشما هم بوظیفه خود عمل کنید وهرگونه اصلاحاتیرا که برطبق قانون اساسی درآن لازم بدانید بنمائید من باز آنچه را که در نفع این مملکت و دولی است که با ما لاف دوستی می‌زنند ناچارم عرض کنم
اول – همسایه ایران منحصر بفردنیست بلکه همسایه دیگری هم هست که روی اصل معامله متقابله می‌تواند دراین مملکت کارهائی بکند
دوم- افراد این مملکت منحصر بعده‌ای که امروز این دستگاه رااداره می‌کنند نیست بلکه افراد دیگری هم هست که صاحب آمال وآرزوهائی هستند ومایلند که این مملکت با رژیم دموکراسی اداره بشود مطلوب ما وهرفردی ازافراد مملکت اینست که:
اول قانون انتخابات تصویب بشود
۲ – قانون مطبوعات
۳- تجدید نظر در قانون حکومت نظامی
۴- تغییراصل ۴۸ قانون اساسی
۵- کمیسیونی برای رسیدگی امورادارات تشکیل بشود که کمیسیون مزبورو نقشه‌های اصلاحی راتقدیم مجلس کند
امروز این شکایتی که مردم دارند ازاین نیست که چرا قانون نداریم قانون هست ولی اشخاصی که آن قانون را در صلاح مملکت اجرا بکنند نیست باید اشخاصی روی کار بیایند که حسن نظر داشته باشند و بخواهند حقیقتاً در یک همچو وضعیت ناگواری ملکت رااصلاح کنند. البته اگر اصلاحاتی نشود وعدم رضایت برطرف نشود وضعیت ما روزبروز وخیمتر می‌شود. پیروان رژیم کمونیست اول بیش ازچند نفر نبودند واکنون بواسطه حرص وآز دول سرمایه داری ونبودن عدالت اجتماعی درممالک شرق سبب شده است که قریب نصف نفوس دنیا ازاین رژیم پیروی می‌کنند. من تصور می‌کنم که اگر دول سرمایه داری روی هخودرا تغییر ندهند و اگر در روش خود تجدید نظرنکنند و اگر سعی نکنند که عدم رضایت رابرطرف کنند آنچیزی راکه انتظار دارند موفقیت برای آنها خیلی مشکل است (نورالدین امامی – بفرمایید سرمایه‌ها راتقسیم کنند درست می‌شود) بنده تمام می‌کنم ودیگر بیش ازاین در اطراف این ماده واحده که دولت پیشنهاد کرده چیزی عرض نمی‌کنم زیرا گمان می‌کنم العاقل یکفیه بالاشاره خیرالکلام قل ودل عرض کردم آقایان محترم همه خیرخواه مملکتید هم هاهل مملکتید وهم هوطنپرست هستید وهم همی خواهید مجلس شانزدهم کاری بکند که استنقلال ایران محو بشود (شوشتری –آقا تصمیمات کمیسیون سه جانبی برای ما الزام آورنیست) آن گذشت آقا، حرف اینست که ان گذشت
نایب رئیس- آقای رضوی
مکی – آقا مدتی از نوبت بنده مانده
نایب رئیس - دادید به آقای دکتر مصدق
مکی – دادم ولی همه‌اش رااستفاده نکردند
نایب رئیس - بسیارخوب بفرمایید ولی ۷ دقیقه بیشتر نمی‌توانید صحبت کنید
مکی – بنده عرایضم خیلی مختصر است فقط خواستم توجه آقایان نمایندگان محترم رابیک جمله ازبیانات آقای نخست وزیر جلب کنم که گفت من بااصول دموکراسی می‌خواهم مملکت رااداره کنم مرده باد دیکتاتوری ولی عملاً رویه‌ای که ایشان اتخاذ کرده‌اند دیکتاتوری است. من باب مثال عرض می‌کنم ایشان تارأی اعتماد ازمجلسین نگرفته بودند جراید حق داشتند کم وبیش مطالبی رااظهار کنند ولی از وقتیکه رأی اعتماد گرفتند مکررایشان تیشخ برداشته و به ریشه مطبوعات ملی دارند می‌زنند، چندین روزنامه را در این چند روزه توقیف کرده‌اند. اگر ایشان واقعاً خیال می‌کنند که باتیشه زدن بریشه مطبوعات می‌تواند جلو احساسات وافکار مردم رابگیرند ومی توانند مانع ازاین بشوند که فجایع اعمال دولت ایشان را بگویند این کاری ندارد برای ما که مرتباً قبل ازدستور بیائیم اینجا شدیدترازآنچه که مطبوعات نوشته‌اند پشت این تریبون عملیات دولت راانتقاد می‌کنیم و کریتیک می‌کنیم وحملات شدید بدولت می‌کنیم و حتی دولت راسؤال می‌کنیم وآن مقالاتی راکه روزنا مه‌ها نوشته‌اند وباعث توقیفشان شده پشت این تریبون می‌خوانیم که در تمام روزنامه‌های کثیرالانتشار چاپ شود و اگر هم دولت حاضر برای جواب نباشد ما دولت را تهدید باستیضاح می‌کنیم یعنی می‌گوئیم تا فلان روز اگر دولت جواب سؤال را ندهد ما استبضاح می‌کنیم پس بنابراین صلاح دولت نیست که با مطبوعات ملی در بیفتد، یک جامعه آزاد – یک مملکتی که می‌خواهد بگوید من در راه دموکراسی قدم برمی‌دارم نخست وزیرش نمی‌تواند اینطور تیشه برداردبریشه مطبوعات بزند، ما برهر نوع تضییقی که دولت افکار عمومی است بعمل بیاورد شدیداً معترضیم وبآن آقایان دیپلماتهای امریکائی که دولت ایشان رادموکرات معرفی می‌کنند می‌گوئیم که معنی دموکراسی اینست که ازروزاول ایشان بیاید تیشه بریشه مطبوعات ملی بزند؟بنابراین بنده نسبت به این عمل دولت شدیداً اعتراض می‌کنم ویک موضوع دیگری راکه می‌خواستم عرض کنم اینست که... (یکی ازنمایندگان – چند روزنامه توقیف شده؟) روزنامه‌های شاهد – آتش بامداد – سرور داریا وچندین روزنامه دیگر ده دوازده روزنامه توقیف شده (نورالدین امامی –غیراز شاهد بقیه اش باید آزاد بشود) هر عیب که سلطان بپسندد هنراست (نورالدین امامی – ای قربانت بروم) ویک حکمی است که درباره یک دکتر تحصیل کرده وزارت فرهنگ آقای دکتر جزایری وزیر تحصیلکرده ورفیق عزیز بنده صادر کرده‌اند (نورالدین امامی – راجع بدکتر جزایری حرف نزنید) (زنگ رئیس) آقای دکتر شروین آمده بود اینجا، عضو بهداری مدارس بود، درمقابل یکدسته چاقوکش که دولت اجیر کرده بود که اینجا بیایند زنده باد بگویند او هم احساساتش تحریک شده بود آمده اینجا چند جمله نطق کرده ومردم را باصول دموکراسی دعوت کرده واحساسات ملی را تقویت کرده وآنوقت یک حکمی برایش صادر کرده‌اند که شما از خدمت وزارت فرهنگ مستعفی هستید (یکنفر از نمایندگان – کدام دکتر؟) دکتر شروین، دکتر محمود شروین، ایشان در بانک سپه هم کار میکرده آنجا هم ایشان رابنابر امر رئیس دولت از کار برکنار کردند. یک جوان دیگری هم بود که اینجا ابراز احساسات کرده بود آقای کریم پور که بعد ازاینکه خوب اورا زدند وکارش را از دستش گرفتند ۵ روز هم بردند حسبش کردند بعد کارش راهم ازاو گرفته‌اند، اینها بااصول دموکراسی منافات دارد، اینها یک بام ودوهواست، اینها بقول آقای دشتی موضوع ماست ودروازه‌است که دولت بگوید که من موافقم با اصول دموکراسی ومرده باد دیکتاتوری ولی عملاً تمام کارهائی که می‌کند منطبق با اصو دیکتاتوری است وهمان قدمی را برمی‌دارند که سایر دیکتاتورها برداشته‌اند. بنده خواستم این موضوع رادر مجلس شورایملی باکمال نزاکت امروز عرض کرده باشم واز آقایان نمایندگان محترم اکثریت هم استدعا می‌کنم که بدولت تذکر بدهند که این رویه رویه خوبی نیست و ادامه این رویه اقلیت راوادار می‌کند که یک تصمیمات شدید تر ویک چیز‌های سخت تری نسبت بایشان درپشت تریبون بگوید
کشاورز صدر- اصلاً مطبئعات راباید آزاد بگذارند وآقای دکتر نصر باید به آقای نخست وزیر تذکر بدهند
نایب رئیس- آقای رضوی
رضوی- پریروز که درمجلس قانون مربوط بجلو انداختن بودجه راهسازی مطرح بود سخنی راجع ببعضی ازراههای ایالات و ولایات بمیان آمد پیشنهادی هم راجع به این بود که راههای فارس مقدم داشته بود. البته در اینجا چون درضمن قانون بود از اینجهت پیشنهادی که بنده کرده بودم در حدود قانون بود والبته دفاعش هم باید مختصر باشد ولی در ضمن بیک نکته برخوردم و او این بود که یک اشتباهی و سوءتفاهمی وجود دارد در مجلس که درباره‌ای موارد مشابه آنها تصور می‌کنم از اینکه یک نا حیه جلو انداخته بشود یک اشتباهی وسوء تفاهمی وجود دارد در مجلس که درباره‌ای موارد مشابه آنها تصورمی‌کنم ازاینکه یک ناحیه جل وانداخته بشود یک نحوه تقدیم ذاتی وفطری است که برای یک گوشه ازکشور نسبت بجاهای دیگر داردحالا اگرچیزهای دیگرباشد آنها هم بجای خودش محفوظ است ولی همانطوری که تمام افراد در برابر قانون یکسانند نواحی هم یکسانند ولی نکته‌ای که هست اصل مشروطیت جز این نیست که تمام مردم درسرنوشت خودشان دخالت داشته باشند وبوسیله تعیین وکلا یک قواعدی و قوانین طرح وتهیه بشود که من حیث المجموع مملکت که یک واحدی است روزگار بهتری داشته باشد و از برای این مطلب البته تعصبهای محلی در موقعی که در مجلس شورایملی جمع می‌شویم باید تمام زایل بشود و همه بنام نماینده مملکت باشند (صحیح است) بااین مقدمه البته دیگر آن جنبه امتیازات کنارمی‌رود ولی یک امر باقی می‌ماند و او اینست که در قانون وقتی که ما تمام مملکت راواحد شناختیم آنوقت باید نگاه کنیم ببینیم هرگوشه‌ای و هر جائی از این خانه که متعلق به همه ماست و هم همه در آن شریکیم حتی احج بیشتری دارد برای اینکه یک تعادلی در جریان ساختمان وعمران وآبادی خانه فراهم بشود اینرا درنظر بگیریم این یک امر طبیعی است بعنی اگرکسی یک خانه داشته باشد طبعاً وقتیکه یک گوشه اش خراب می‌شود مشغول تعمیر یک گوشه دیگرش نمی‌شود وعمده این اعتبار می‌رود برای آن گوشه ولی ما متأسفانه اگرگاهی پیشنهادهائی می‌شود وانروزیکه آن پیشنهاد کننده دعوی می‌کند دربرابرنمایندگان ودرباره آن پیشنهاد اظهارنظر می‌کند منظورش اینست که اطلاع کافی وازشهرهای ایران ندارد اگربنابراین بود که ما همه می‌دانستیم که سرنوشت واوضاع واحوال شهرها وناحی ههای مختلف کشوری درظرف این مدت بکجا انجامید قهراً همان احساساتی راپیدا می‌کردیم که فی المثل وکیل آن ناحیه، به این جهت بنده خواستم چند کلمه‌ای راجع بفارس یعرض آقایان برسانم که اگر بنده وامثال بنده پیشنهادهائی داریم راجع بتقدم معلو مبشود که نتیجه اش چیست؟ (شوشتری- مخصوصاً راجع بنادر) البته بنده آنچه راکه درکتبی که درپانصد سال پیش ازاین به این طرف سیاحها ومسافرین نوشته‌اند کاری ندارم اغلب آقایانی که تا ۲۵ سال قبل بفارس رفته‌اند الحمدلله هستند وآن آبادی سر شارو عمران بی نظیر فارس رادیده‌اند ومتأسفانه ۲۵ سا لاست که این وضعیت تغییر پیدا کرده وجریان عمومی فارسی رو بانحطاط است (صحیح است) البته تا مدتی به امید اینکه امروز بهتر می‌شود، فردا بهترمی‌شود ساکت بودیم، ازسال ۱۳۲۱ مرتباً نمایندگان فارس ومردم فارس بهرمقامی که دسترسی پیدا کرده‌اند این مطالب رامعروض داشته وجلب توجه ونظر این مقامات راکرده‌اند واعلام داشته‌اند که این ناحیه آباد وپرسابقه دارد روبویرانی می‌رود وروبخراب شدن وبی جمعیتی می‌رود (صحیح است) مکرر درظرف این سالها شرفیاب حضور اعلیحضرت همایونی شدیم به پیشگاه ایشان عرض کردیم جلب نظر ایشان راهم کردیم دستور فرمودند وتا حدی جلوگیری شد با دولتها مکرر صحبت کردیم نتیجه اش این بوده که هیچ نتیجه‌ای نداده (ششوتری- وعده خوبان وفا نمی‌کند) آخرین وعده که بود پیرارسال راجع بوضعیت سازمان برنامه بود گفتند سازمان برنامه می‌اید همان طور که ملکت راگلستان می‌کند فارس راهم گلستان می‌کند متأسفانه درسال گذشته بازهم با مخارج صد میلیون تومان ما بهیچوجه من الوجوه یک اثری ویک نمونه‌ای ازاین آبادی که باید آنجا شده باشد ندیدیم ثمره تمام این مقدمات این شده‌است الان آماری که وزارت کشور دراختیارم گذاشته که دردولت سابق درکمیسیون کشورمورد استفاده بود جمعیت کشور ماراکه تا چند سال پیش ۱۵ میلیون فرض می‌کردند، الان ۱۸ میلیون وچهارصد هزارنفر روی آمار تعیین کرده‌اند وبهمی نقرار هم بنا بود که احتیاجات درنظر گرفته بشود ووضع قوانین بشود ولی تفاوت اینجا است که درمیان تمام استانهای کشورهمه جارا که نگاه کنیم درآن آمار جمعیتشان جلو رفته بغیراز فارس (ناظرزاده – کرمان هم همینطور) کرمان البته همین طوراست ومتأسفانه باید عرض کنم درواقع چنین وضعیتی داردوباید بتوان روزی بآنجا توجه کرد ولی فارس یک ناحیه پرجمعیتی بود نمونه‌هایش عبارت ازاین بود که شهربوشهر راتمام تجاردیده‌اند تا چند سال پیش ۶۰ – ۷۰ هزار جمعیت داشت امروز پنجهزار نفر جمعیت بیشترندارد بندرلنگه شاید چهل هزار نفرجمعیت داشته والان سه هزار نفرجمعیت بیشترندارد بالاخره جزایر همینطور که می‌فرمایند تمام معمور واباد ولی ساکن اصلاً ندارد (صحیح است) به جمعیت این دهات که برخورد می‌کنید ملاحظه می‌فرمایید که با جمعیتهای یک هزار ودوهزطار نفری بسایر خراب وبایر افتاده باستثنای شیراز وی کمی فسا ویک کمی لار که هنوز جمعیت آنجا تا حدی حفظ شده‌است ازلحاظ کمی جمعیت وبایری وخرابی این مطلب چیزی نبود که یک روز اتفاق افتاده باشد ولی هرروزیکه دیرتر بفریادش رسند تأثیرش ازاین ببعد شدیدتر خواهد بود پس روی همی نرویه وهمین نظریه‌است که گاهی نمایندگان فارس از خدمت آقایان خواهش می‌کنند استدعا می‌کنند که یک توجه بیشتری اجازه بدهند بفارس بشود زیرا که ناحیه ایست پراستعداد وآباد وچون آبادی بسیاردارد اگر بنا شود مختصر توجهی بشود پول برمی گردد و او هم تلافی می‌کند ولی متأسفانه کسی بفکرش نیست روز اولی که بنده بمجلس آمدم حرف شروع شد ایندفعه که من بفارس رفتم فارس وهرجای دیگرش راکه دیدم عمئه آفتی که دارد بیکاری ایست این وضعیت بیکاری یک آفتی شده‌است برایمملکت وبخصوص برای نواحی فارس که بنده تصور می‌کنم هیچ اصلاحی تا این اصل باقی است نمی‌تواند عملی شود الان ماهها از این قضیه گذشته آنوقت نتیجه‌ای که از این کار گرفته نشد وفکری که نکردند نکردند دوسه تا کارخانه در شیراز وفارس بود اینها راهم تعطیل کردند درنتیجه ۲۵۰۰ نفر از اشخاص شریف شیرازی واطراف شیراز که با دل خوش حقوق می‌گرفتند وبا دل خوش پیش زن وبچه شان می‌رفتند اینها الان بیکار ودر خیابانها سر گردانند یادر اداره استانداری یا خیابانهای آباد بهر کس می‌رسید می‌گوید که آقا علت اینکار چه بوده گناه از کارگر بوده گناه از کار فرما بوده گناه از دولت بوده گناه از تجارت بوده خوب آقا اینها اصلاح باید بشود مطالبی نیست که با حرف در یکمدت طولانی بخودی خود روی یک کلیاتی پیشرفت کند و۲۵۰۰ نفر بیکار در یک شهر باشد این عده از شریفترین مردم این شهرند اینها از خانواده هائی بودند که فقیر شدند وروی شرافت بجای اینکه تن بکارهای تن بکارهای پست بدهند برای چرخاندن زندگی خودشان به این کارها مشغول شدند تا زندگیشان را تأمین بکنند (صحیح است) بالاخره امثال ونظایر این بیچارگی‌ها در فارس خیلی زیاد وفراوان است وباینمناسبت بود که بنده ودفقای بنده در مواقع اخیر هم از دولتها وهم از سایرین همیشه خواهش کردیم تقاضا کردیم که یک عطف نظر سریعتری نسبت بفارس بفرمایند که این اصولی که الان در آنجا حکمفرمااست یعنی با اینکه سال خوب است از حیث زراعت ومحصول تا چند روز پیش که بنده خبر داشتم رعیت می‌گفت غله دارم شهرداری می‌گفت من پول ندارم بخرم اداره غله هم می‌گفت من خریدنم معلوم نیست گندمها در صحرا‌ها بود در وازه‌ها هم باز است سه ماه یا چهار ماه دیگر وضع طور دیگر خواهد شد تمام ازبین می‌رود وباید غله از جای دیگر بخریم اینها همه مطالبی است مهم صریحاً عرض کردم یک مطالبی است که مکرر نا مه‌ها نوشته شده از طرف آقایان رفقا وسؤال شده تمام اینکارها پیش آمده ولی متأسفانه عطف توجهی نکرده‌اند بهر جهت چون وقت تمام شده وبالاخره آقایان هم کار دارند فقط خواستم این نکته راعرض کنم که بالاخره اول باید آبادی وسر پا بودن یک نا حیه‌ای در بین باشد بعد آنوقت آمد وتشکیلاتی قائل شد الان فارس احتیاح مبرم دارد اینکه یک کاری که ولو عصر بعصر یک تومان ودوتومان باختیار مردم بگذارند اگر بر این قضیه آقایان مساعدت بکارنبرند وبرای این بیکاری اقدامی نشود امروز خدمت آقایان عرض می‌کنم آنجا هم اسباب زحمت خواهد شد ووضعیتش یکروزی بصورت دیگری بعرض آقایان خواهد رسید
- اجرای مراسم تحلیف از طرف آقای معین‌زاده
ویرایش۳- اجرای مراسم تحلیف از طرف آقای معین‌زاده
نایب رئیس - آقای معین‌زاده مراسم تحلیف را بجا می‌آورند. (در اینموقع کلام الله مجید را با احترامات لازمه بمجلس آورده وعموم حضار قیام نموده و آقای معین‌زاده قسم نامه رابشرح ذیل قرائت و امضاء نمودند) ما اشخاصی که در ذیل امضاء می‌نماییم خداوند را بشهادت می‌طلبیم وبقرآن مجید قسم یاد می‌کنیم مادام که حقوق مجلس ومجلسیان مطابق قانون اساسی محفوظ و مجری است تکالیفی که بما رجوع شده‌است مهما امکن با کمال راستی ودرستی وجد و جهد انجام داده ونسبت باعلیحضرت متبوع عادل مفخم خود صدیق وراستگو باشیم وباساس سلطنت وحقوق ملت خیانت ننماییم وهیچ منظوری نداشته باشیم جزفوائد و مصالح دولت وملت ایران
- وصول گزارش مجلس سنا راجع به بودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی واخذ رأی وتصویب قسمت مالی آن
ویرایش۴- وصول گزارش مجلس سنا راجع به بودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی واخذ رأی وتصویب قسمت مالی آن
نایب رئیس- بودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی که از مجلس سنا برگشته باطلاع آقایان می‌رسد (بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی قانون بودجه تفیلی سال ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی وچاپخانه وروزنامه رسمی که برای اظهار نظر بمجلس سنا ارسال شده بود درجبسه روز شنبه ۱۰ تیر ۱۳۲۹ مطرح گردید ونسبت بمواد ۱ و۲ (باستثنای تبصره دوم آن) و۳و ۴ و ۵و ۶ قانون مزبور که جزو مقررات مالی محسوب می‌شدند نظرموافق اظهار شد نسبت بتبصره دوم ماده ۲ ومواد ۷ و۸ آن چنین تشخیص داده شد که جزو مقررات عمومی استخدامی است وابتدا نظربراین بود که مجلس شورای ملی نسبت بآن جداگانه اقدام نمایند وسپس بمجلس سنا ارسال دارند ولی پس ازبحث مفصل وبرعایت اصول همکاری بین مجلسین واحترام مجلس شورای ملی بنابر پیشنهاد عده‌ای ازآقایان نمایندگان موادمزبور جدا گانه بقید دوفوریت پیشنها وبشکل قانون خاص مشتمل برسه ماده تصویب شده اینک قوانین فوق الاشعار بضمیمه ارسال می‌گردد. ضمناً موقع رامعتنم دانسته خاطرنشان می‌سازد که مجلس سنا انتظار دارد درآتیه لوایح مالی وغیر مالی که برای اظهار نظرمجلس سنا ارسال می‌شود ازیکدیگر تفکیکی گردد تا بموجب آیین‌نامه مشترک در آن باره اقدام شود. رئیس مجلس سنا – سید حسن تقی‌زاده
نایب رئیس- موضوع تکلی بودجه درهیئت رئیسه هم مطرح شد ومذاکره شد (شوشتری- اجازه بفرمایید استدعا دارم که دومرتبه بخوانند) آنچه مربوط به بودجه مجلس بوده ایت ومجلس سنا تصوی بکرده است و یکی دو تبصره‌ای که جنبه استخدامی داشته‌است آنرا هم مجلس سنا تصویب کرد هاست ولی بعنوان طرح یعنی طرح جدا گانه‌ای ورأی ه مداده شده (شوشتری – حق با آنهابوده‌است) درهیئت رئیسه مطرح شد هیئت رئیسه تصویب کردند که بقسم امالی بودجه رأی گرفته شود اینست که فعلاً به قسمت اول که مربوط به بودجه‌است رأی گرفته می‌شود فعلاً به بودجه مجلس شورای ملی با ورقه باید رأی گرفته بشود (اخذ رأی در محل نطق بعمل آمده وپس از اعلام اسامی آقایان ذیل رأی دادند) آقایان: اردلان، مجتهدی، صدری، سالار سنندجی، کشاورز صدر، دکتر هدایتی، پالیزی، جواد مسعودی، دکتر طبا، حکیمی، فرا مرزی، زنگنه، شوشتری، سرتیپ زاده، جواد گنجه، امامی اهری، وهابزاده، پناهی، فتحعلی افشار، جمال امامی، دکتر شایگان، آزاد، مکرم، دکتر نبوی، عمادتربتی، بوداغیان، افشار صادقی، مهدب ارباب، گنابا دی، سلطا ن العلماء، رضوی، نورالدین امامی، ابتهاج، اسلامی، دکتر جلالی، بهبهانی، دولتشاهی، حمیدیه، نریمان، الهیار صالح، ناظرزاده، سود اور، تیمورتاش، تقه الاسلامی، بهادری، دکتر مجتهدی، موسوی، عباسی، آصف، قرشی، بزرگ نیا، قبادیان، صفائی، دکتر کاسمی، معین‌زاده، ظفری، خاکباز، گرگانی، امیری قراگوزلو، دکتر علوی، شیبانی، رضوی شیرازی، رفیع، شکرائی، کهبد، عامری، مخبرفرهمند، موقر، غضنفری، مرتضی حکمت، خسرو قشقائی، عربشیبانی، ارباب گیو، کوراوغلی، دکتر برال، اقبال، صدرزاده شماره آراء بعمل آمده نتیجه بقرارذیل بود ورقه سفید ۷۶ ورقه کبود ۱ ورقه سفید علامت امتناع یک برگ
نایب رئیس- عده حاضر ۸۱ نفربودجه ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی باکثریت ۷۶ رأی تصویب شد (اردلان قسمت دوم چطور می‌شود؟) بعد طبع و توزیع می‌شود و مطرح می‌شود
اسامی موافقین – آقایان: فرامرزی – قهرمان – سنندجی – اردلان –دکتر هدایتی – جواد مسعودی – سرتیپ‌زاده – امامی اهری – گنجه – جمال امامی – پالیزی – وهابزاده – دکتر شایگان –آزاد – عماد تربتی – دکتر نبوی – بوداغیان – دکتر طبا – مخبرفرهمند - مکرم – کشاورز صدر- قرشی – ناصر صدری – عزیز اعظم زنگنه – پناهی – موقر- دولتشاهی – ظفری – دکتر جلالی – سید علی بهبهانی – معین‌زاده – گنابادی – بهادری – دکتر مجتهدی – کوراوغلی – قراگوزلو- خسرو قشقائی- رضوی – شوشتری- فتحعلی افشار- مجتهدی – آصف – صفائی- خاکباز- اسلامی- شکرائی- دکتر کاسمی- شیبانی- دکتر علوی- غضنفری- دکتر برال- سود آور- ابتهاج – ارباب – حمیدیه – صالح – تیمورتاش- نبوی – نریمان- ثقه الاسلامی- حکیمی – هراتی – گرگانی- سلطان العلماء افشار- صادقی – گیو – عرب شیبانی- عامری- ناظرزاده – عباسی- اقبال- بزرگ نیا – صدرزاده – مرتضی حکمت – میرمجید موسوی – قبادیان – مخالف آقای نورالدین امامی
ورقه سفید علامت امتناع – یک برگ
- تقدیم لایحه یک دوازدهم تیرماه بودجه کل کشور بوسیله آقای وزیردارائی بقید یک فوریت وتصویب فوریت آن
ویرایش۵- تقدیم لایحه یک دوازدهم تیرماه بودجه کل کشور بوسیله آقای وزیردارائی بقید یک فوریت وتصویب فوریت آن
نایب رئیس- آقای وزیردارائی وزیردارائی - (آقای دکتر نصر) بی اندازه از زحماتی که کمیسیون بودجه در مورد بودجه کل کشور کشیده‌است بخصوص از آقایان اعضا سو کمیسیون بودجه دولت تشکردارد (شوشتری- ومجلس) وامیدوارم با این ترتیب تا چند روزدیگر یک بودجه مرتبی داشته باشیم وگزارش آن بمجلس بیاید وچون پنجروز بیشتر به آخر ماه نمانده ازاین جهت لایحه یک دوازدهم خدمت آقایان با یک فوریت تقدیم می‌شود (بشرخ زیر قرائت شد) مجلس شورایملی نظرباینکه تاکنون بودجه سال ۱۳۲۹ کشور تصویب نگردیده واز طرفی ماه جاری در شرف خاتمه و بایستی حقوق وهزینه‌ای مربوطه پرداخت گردد لهذا ماده واحده زیرپیشنهاد و تصویب آنرا استدعا می‌نماید
ماده واحده – به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود حقو مزایای کمک کارمندان وخدمتگزاران وسایر مصارف مستمر وغیر مستمر وزارتخانه‌ها وادارات وبنگاههای دولتی وسایر مخارج منظور در بودجه کل کشور رادر تیرماه ۱۳۲۹ در حدود یک دوازدهم اعتبارات مصوب سال ۱۳۲۸ وبارعایت قانون بودجه سال مذکور وسایر قوانین مقررات مالی از محل در آمد عمومی سال ۱۳۲۹ کشور پرداخت نماید. تعهدات سال گذشته که تا انقضای دوره عمل مالی پرداخت نشده درحدود چهاردرازدهم اعتبار انتقالی وبرطبق ماده ۳۷ قانون محاسبات عمومی قابل پرداخت واعتبار بودجه مجلس سنا درتیرماه کماکان درحدود مبلغ یکمیلیون وپانصد هزار ریال برسم علی الحساب تأدیه وپس از تصویب بودجه مربوطه محسوب خواهد شد نخست وزیر – وزیردارائی
نایب رئیس- آقای کشاورز صدرمخالفید؟
کشاورز صدر- بلی
نایب رئیس- بفرمایید
کشاورز صدر- بنده با تقدیم لایحه یک دوازدهم مخالفم وتصور می‌کنم عموم آقایان همین عقیده رادارند (نمایندگان – خیر اینطور نیست) واعتقاد ندارم که لایحه یک دوازدهم مطرح شود زیرا بتصدیق آقایان محترم قریب ۱۰ روز است سو کمیسیون بودجه کارش راانجام داده‌است وتقریباً کمیسیون بودجه ۱۰ روزاست آقای دکتر نصر که بودجه شمارا کرده‌است یعنی اعضاء سوکمیسیون بعد از تحمل زحمت بیست روزه یکماهه که شب وروز کارکردند وبنده ازآقای دکتر معظمی وسایرآقایان اعضا سو کمیسیون تشکرمی‌کنم (صحیح است) بودجه راتعدیل کردند بند ههم خودم یک ازاعضا کمیسیون بودجه هستم و بدولت هم رأی اعتماد ندادم ودرکمیسیون بودجه هم مجاهدت کردم وموافقت کردم این یک نوع کمکی است بدولت کاری که آقایان شاید مقدور نبود برایتان درکمیسیون بودجه بیائید انجام بدهید ودردولت نتوانستید آقایان اعضا کمیسیون بودجه واعضای سوکمیسیون یک مجاهدتی کردند وتعدیل کردند (نریمان –تعدیل نشده باز ۵۰ میلیون کسردارد) با سیصد میلیون خیلی فرق داردبنده اعتقادم این است که هروقت یکدوازدهم راقبول کنیم دچاراین مخمصه می‌شویم اگرپنج روز، هشت روز، پی از این اقا (اشاره به وزیردارائی) بکمیسیون بودجه تشریف آورده بودید همانروزیکه بسلامتی از فرنگ تشریف آورده بودید گزارش کمیسیون بودجه آماده بود، حاضر بود والان هم دورزو بود که درمجلس بودجه مطرح شده بود وکلکش کنده شده بود و ترتیب کارهم داده شده بود حالا هم بنظر بنده آن آقایانی که عربده ونعره می‌کشیدند که مخالفیم مخالفیم ونباید یک دوازدهم بدهیم.(همهمه نمایندگان)
امامی اهری - آقای کشاورز صدر چرا توهین می‌کنید؟
اردلان - آقای رئیس بر خلاف نزاکت صحبت می‌کنند (زنگ رئیس)
کشاورز صدر – بنظر بنده حالا هم آقای وزیر دارائی خودتان واردترید و می‌دانید که با این بودجه مخالفت می‌کننداگر بنا شد دو روز پشت سر هم (عده‌ای از نمایندگان مخالفی نیست) بنده سهم خودم را عرض می‌کنم که مخالفت می‌کنم با این بودجه و خیلی وقت می‌گیرد این چه اشکالی داشت که بودجه را می‌آوردید دو روز دو تاپنج ساعت کارتان تمام می‌شد آقایان که زحمت خودشانرا کشیده‌اند می‌آمد اینجا و مطرح می‌شد و اگر همین امروز بعد از ظهر کمیسیون بودجه تشکیل بشود و گزارشش را آماده کنند تمام بودجه وزارتخانه هاهم که تصویب شد این می‌آید اینجا ومطرح می‌شد ودیگر هرروز هروزیری نمی‌آید دبه دربیاورد که کجا کم است وکمیسیون بودجه دچارزحمت بشود یکی بگوید که فلان تبصره راچکار کنم یکی بگوید که فلان رقم راچکارکنید شما وقتی لایحه تان تصویب بشود تازه ۳ روزه بعد حقوق مستخدمین راپرداخت می‌کنید ومکرر ما دیدیم که ده روز ازماه گذشته حقوق مستخدمین را پرداخت کرده‌اند با پرداخت حقوق مستخدمین هم کسی مخالفت ندارد ویک نکته مهمتر این است که تعهدات ۳ دوازدهم پیش رابایان یک دوازدهم آورده‌اید دراین تعهدات کمیسیون بودجه از مصارف وبودجه سال ۱۳۲۹ خیلی ازاقلام غیرضروری رازده وما اگر الان بیائیم آن سه دوازدهم مخلوط بکینم این نقض غرض است وان نظری که سو کمیسیون داشته عملی نمی‌شود این است که از آقای وزیر دارائی خواهش می‌کنم که ازفوریت این لایحه صرفنظر بکنید واین تعهدات چهاردوازدهم راهم بگذارید کنار اگرتعهدات چهاردوازدهم باشد این زحمتی که کشیده‌اند بهدررفته برای اینکه شما یک مقداری ازاقلام غیر ضروری راکم کرده‌اید. واما اگرباز به بنده اعتراض نکنند عرضم تمام نشده چهاردقیقه با آقایان عرض دارم وآن این است که می‌خواستم استدعا کنم از آقایان نمایندگان محترم اکثریت همانطوریکه آقای مکی فرمودند ومخصوصاً استدعا می‌کنم ازآقای وزیردارائی که با دولت صحبت کنند راجع بتوقیف مطبوعات این جراید یکه فحاشی وتوهین می‌کنید هیچ توقیف نمی‌شوند و من با توقیف آنها هم موافق نیستم ونباید هم بشوند اما جراید دیگر مثل شاهد سایر جرایدها اینها بنظر من اقتضا داردتقاضا کنیم جنابعالی آقای دکتر نصر وآقایان اکثریت که جراید توقیف نشوند جراید دراین موقع دراین هنگامی که دنیا در بحران است بزرگترین فرس برای حفظ مملکتند
نایب رئیس- آقای نورالدین امامی
آزاد- مطابق ماده ۹۰ می‌خواهید صحبت کنید یامخالفید؟
امامی خوئی- بنده موافقم وعرض می‌کنم که البته آنطوریکه آقای کشاورزصدر توضیح دادند کمیسیون بودجه ومخصوصاً یک جلسه هم اینجا پشت تریبون عرض کردم سه نفر نمایندگان محترم که برای سو کمیسیون انتخاب شده بودند که یکیش هم جناب آقای دکتر معظمی که پشت میز ریاست نشسته‌اند وآقای نبوی وآقای صاحب جمع ومخبر کمیسیون آقای دکتر کیان دوماه است که شب وروز بدون فوت وقت وقت خودشان راصرف کرده‌اند وقدمهای خیلی بزرگی درکمیسیون بودجه درپیشرفت کاربرداشته‌اند (یکنفر ازنمایندگان – باید ازسایر آقایان اعضا کمیسیون بودجه هم تشکر کرد) وسایر آقااین اعضا کمیسیون بودجه هم آنقدر که مقدورشان بود کمک کردند به این آقایان والبته تصدیق می‌فرمایید که یک بودجه‌ای که سروته نداشت به این آسانی قابل تصویب نبود که بیاید بمجلس (کشاورزصدر- تصویب شد) بله دیشب آخرین جلسه بود و تصویب شد وامیدوارم که تا یک هفته دیگر این بودجه بمجلس بیاید (کشاورز صدر – زودترآقا) باید طبع وتوزیع بشود و بدبختانه ۲۵ تیرماه است و تا وقتی که مجلس تصویب کند وبمجلس سنا برود (شوشتری – برای اظهارنظر) ودوم وسوم ماه آتیه تازه وزارت دارائی قرار پرداخت حقوقات را باقصی نقاط ایران بندرعباس وغیره رابدهد بع دازچند روز که حواله این پولها رابآنها بدهند وآنها پس ازدریافت شروع بپرداخت کند ۱۵ روزتأخیر می‌شود ت اپول برسد این است که من استدعا می‌کنم ازآقااین بدون استثناء امروز موافقت بکنند اگر هوا هم گرم است عیبی ندارد رأی بدهیم واین یک دوازدهم تصویب بشود والان هم جناب آقای وزیر دارائی وقتی تشریف می‌برید لااقل دستور بدهید مقدمات صدور حواله‌ها رافراهم بکنند که وقتی رفت بمجلس سنا وبرگشت تصویب شد پرداخت شروع شود اما کلمه‌ای که آقای کشاورز صدرفرمودند یک روز اینجا عرض کردم بیکی از آقااین که بزرگش نخوانند اهل خرد – که نام بزرگان بزشتی برد، آقای کشاورز صدر اینجا من اشخاصی نشسته‌اند که ارحیث سن پدر شما و پدر ما هستند مقام پدری دارند اشخاصی هستند که ازحیث خدمت وسابقه آزادیخواهی خیلی پیشروتر ازبنده وجنابعالی هستند صلاح نیست، مقتضی نیست که ما خطاب بکنیم بیک عده‌ای وبگوئیم عربده می‌کشید اینجا جای عربده زدن نیست اینجا جای حرف وحقیقت گوئی است حقیقت باید گفت (کشاورز صدر- الان دارید عربده می‌زنید) که درلباس حقیقت هر رطب ویابس بگوئید
نایب رئیس- اجازه بفرمایید آقایان اشتباه کردند فوریت مطرح است بعد برای چاپ وتوزیع فرستاده می‌شود بفرمایید آقای دکتر کیان
دکتر کیان - بنده برای توضیحی آمدم وخواستم صحبت کنم چون آقای امامی آنچه باید بفرمایند فرمودند وبنظر بنده آقایان هم قانع شدید ورأی بفوریت هم خواهیددادوبرای مزید استحضار آقایان عرض میکم که این نگرانی دربین آقایان نباشد که اگریک دوازدهم تصویب شدپرداختی وزارتخانه‌ها ازمیزان مصوب بودجه که دربعضی مواقع ممکن است ازیک دوازدهم سال گذشته کمترباشد تجاوزکند یعنی چون معاون وزارت دارائی درسو کمیسیون بودجه شرکت داشته آن قسمتهائی که کسر کردیم تذکردادیم اینها ه مبوزارتخانه ه اتذکردادند که درموقع پرداخت یک دوازدهم آنچه که ماکسرکردیم آنها هم باید کسر کنند واین نگرانی دیگرمورد ندارد ازطرفی ه مدولت حاضر درمورد بودجه هیچ نوع قصوری نکرده که بگو ئیم چرا دیر آورد بلکه این اقدام واین تأخیر ازطرف سو کمیسیون وکمیسیون بودجه بوده بمنظور صرفه جوئی وتقلیل واین مژده راه مبنده خواهم داد که بودجه سال جاری با توازن کامل بمجلس خواهد آمد تصورمی‌کنم که ارزش این تأخیر راداشته واستدعا می‌کنم که اقااین رأی بفوریت بدهند.
نایب رئیس- اعلام رأی می‌شود، رأی می‌گیریم بفوریت اول لایحه یک دوازدهم آقایانی که موافقند قیام بفرمایید (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای طبع وتوزیع فرستاده می‌شود آقای کشاورز صدر مختصر توضیحی دارندبفرمایید
کشاورز صدر- بنده خیلی تأسف وتعجب دارم که چرا حرفها تحریف میشو دومطالب وگفته‌ها جوردیگری تعبیر می‌شود بند هعرضی که جسارت بمقام محترم آقایان باشد نکردم بلکه چن دنفر ازآقایان توی حرف بنده دویدندونعره کشیدند بنده عرض کردم چرا نعره می‌کشید موضوع عربده نبود (چند نفرازنمایندگان – چراگفته‌اید) خوب اگر هم عربده هم بوده بجای نعره گفتم عربده آنطوری که نظر آقااست (اشاره به آقای امامی خوئی) بند هنگفتم واینرا هم تصدیق بفرمایید این شایسته نیست یکنفری که شاید اینجا مکنفرد است وموافق دولت هم نیستم یک منفردراباید مجلس حمایت بکند نباید بین حرف او نعره بکشید فریادبکشید که اوحرفش را نزند و البته بنده می‌دانم که شما مخصوصاً دیق عزیزم آقای امامی اهری هم حرف توی حرف بنده فرمایش فرمودند و گفتند نه اینطور نیست و این فرمایش لازم نبود چون آقایان رأی می‌دادند معلوم می‌شد و شهدالله خودتان آقای امامی اینجا همچو فریاد نکردید که بیرون مجلس صدایتان برود؟ بهرحال آقایانی که مخصوصاً موالی بنده هستند آن آقایان وآقایان دیگر و بنده جسارت خدمت آقایان نکردم و می‌خواهم استدعا از آقایان بکنم که آقایان هم وقتی منفردین بنده یا آقای شوشتری که حامی و طرفدار وبسته ودسته نداریم اینجا بیاییم یکمرتبه درمقام خفه کردن ما نباشید زیرا اگر اینطور باشد می‌ایستیم، کتک هم می‌خوریم وحرفمان رامیزینم (شوشتری- نه در تمام افراد ما وحدت کلمه هست همه خادم این مملکتیم)
نایب رئیس- لایحه برای چاتپ فرستاده می‌شود و جلسه دیگرمطرح می‌شود
غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
غائبین با اجازه – آقایان: صفوی – اورنگ – برومند – منصف- نصرتیان – ابولقاسم امینی – امیرنصرت – اسکندری- سعید مهدوی – محسن طاهری- حاذقی – دکتر راجی- محمد ذوالفقاری- ناصرذوالفقاری- طباطبائی – امیرافشاری
غائبین بی اجازه – آقایان: ابریشمکار- حسن اکبر- تولیت – دکتر سید امامی- معدل –سالاربهزادی – کاظم شیبانی – صدرمیرحسینی
دیرآمده با اجازه – آقای شوشتری- آخرجلسه یکساعت دیرآمدگان بی اجازه – آقایان: ناصرصدری ۳۰ دقیقه، سلطانی ۳۰ دقیقه، هراتی ۳۰ دقیقه موقر ۳۰ دقیقه دکتر هدایتی ۳۰ دقیقه
– موقع ودستور جلسه بعد – ختم جلسه
ویرایش۶ – موقع ودستور جلسه بعد – ختم جلسه
نایب رئیس- اجازه بفرمایید چون چیزی دردستور نیست باستناد ماده ۷۳ جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آتیه روز سه شنبه ساعت ۹ صبح (جلسه درساعت یازده وربع ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورایملی- دکتر معظمی
قوانین
ویرایشقوانین شماره ۵۶۲۵ ۲۹/۴/۲۰ وزارت دارائی
فرمان همایونی راجع باجرای قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق و هزینه کل کشوربابت خرداد ماه ۱۳۲۹ بانضمام قانون مزبور که درجلسه اول تیرماه یکهزار وسیصد و بیست و نه تصویب مجلس شورای ملی رسیده‌است ذیلاً ابلاغ می‌گردد:
با تأییدات خداوند متعال ما پهلوی شاهنشاه ایران محل صحه مبارک نظر باصل بیست وهفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم: ماده اول – قانون پرداخت یک دوازدهم حقوق وهزینه کل کشور بابت خرداد ماه ۱۳۲۹ که درتیرماه یکهزار وسیصد وبیست ونه بتصویب مجلسین سنا وشورایملی رسیده ومنضم به این دستخط است بموقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم – هیئت دولت مأمور اجرای ای نقانون هستند. بتاریخ ششم تیرماه ۱۳۲۹ قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق وهزینه کل کشور بابت خرداد ماه ۱۳۲۹
ماده واحده – بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود حقوق وکمک وسایر مزایای کارمندان وخدمتگزاران وهزینه‌های مستمر وغیرمستمر وزارتخانه‌ها وادارات وبنگاههای دولتی وسایر مصارف کشور رادریکماهه خرداد ۱۳۲۹ درحدود یک دوازدهم اعتبارات مصوب سال ۱۳۲۸ با رعایت قانون بودجه سال مزبور وسایرقوانین ومقررات مالی ازمحل درآمد عمومی سال جاری کشورپرداخت نماید. اعبتار بودجه مجلس سنا ازبابت خرداد ماه جاری درحدود یک میلیون وپانصد هزاررسال برسم علی الحساب ازدرآمد عمومی سال جاری پرداخت وپس از تصویب بودجه کل کشور محسوب وواریز خواهد شد. این قانون که مستمل بریک ماده‌است درجلسه پنجشنبه اول تیرماه یکهزار وسیصد وبیست ونه بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی
اصل فرمان همایونی وقانون در دفتر نخست وزیراست شماره ۵۶۲۷ ۲۰-۴۰۲۹ وزارت کشور فرمان همایونی دائر باجرای قانون موقوف الاجرا بودن تصمیمات هیئت تصفیه نسبت بتشکیلات وزارت کشور بانضمام قوانین مزبور که در جلسه سیزدهم و شانزدهم خرداد ماه ۱۳۲۹ بتصویب مجلس شورای ملی و مجلس سنا رسیده‌است ذیلاً ابلاغ می‌گردد. با تأییدات خداوند متعال ما پهلوی شاهنشاه ایران نظر باصل بیست و هقتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم:
ماده اول – قانون دائر به موقوف الاجرا بودن تصمیمات هیئت تصفیه نسبت بتشکیلات وزارت کشور که درخرداد ماه ۱۳۲۹ بتصویب مجلسین سنا وشورای ملی رسیده ومنضم به این دستخط است بموقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم – هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند. بتاریخ ششم تیر ماه ۱۳۲۹ طرح قانونی دائر به موقوف الاجرا بودن تصمیمات هیئت تصفیه نسبت به تشکیلات وزارت کشور ماده واحده – تصمیمات هیئت منصفه نسبت به تشکیلات وزارت کشور موقتاً موقوف الاجرا می‌ماند ووزارت کشور مکلف است منتها درظرف سه ماه طبق برنامه دولت که بتصویب مجلسین رسیده‌است لایحه تقسیمات کشور سازمان وزارت کشور رابرای تصویب بمجلسین پیشنهاد نماید.
ماده واحده فوق درجلسه سیزدهم خرداد ۱۳۲۹ بتصویب مجلس شورای ملی رسیده‌است رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
اصل فرمان همایونی وقانون دردفتر نخست وزیر است شماره ۴۷۷۱ ۲۹/۴/۵ تصمیم نهائی سازمان برنامه تصمیم قانونی دائر بانتخاب شش نفر اعضا هیئت نظارت سازمان برنامه که درجلسه روز پنج شنبه پنجم اردیبهشت ماه ۲۹ از طرف مجلس شورای ملی اتخاذ شده و در جلسه روز شنبه ۲۷ خرداد ماه ۱۳۲۹ مجلس سنا نیز تأیید گردیده ذیلاً ابلاغ می‌شود تصمیم قانونی دایر بانتخاب شش نفر اعضا هیئت نظارت سازمان برنامه مجلس شورای ملی درجلسه پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ طبق ماده ۹ گزارش شماره ۱- ۲۷/۹/۴ کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی شش نفر آقااین نامبرده زیر را بسمت اعضا هیئت سازمان برنامه انتخاب نمود هاست:
- ۱) آقای دکتر خشایار
- ۲) آقای مهندس معظمی
- ۳) آقای دکتر شیخ
- ۴) سلطان محمد عامری
- ۵) آقای زرین کفش
- ۶) آقای دکتر جلالی
تصمیم بالا درجلسه روز سه شنبه پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ ازطرف مجلس شورای ملی اتخاذ شده‌است.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – دکتر عبدالله معظمی
اصل تصمیم قانونی دردفتر نخست وزیر است وزارت دارائی تصمیم قانونی دائر بانتخاب بقیه مستشاران دیوان محاسبات که در جلسه ۳ شنبه ۵ اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ از طرف مجلس شورای ملی اتخاذ و بتأیید مجلس سنا رسیده‌است ذیلاً ابلاغ می‌گردد: تصمیم قانونی دایر بانتخاب بقیه مستشاران دیوان محاسبات درجلسه پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ طبق ماده سوم قانون دیوان محاسبات وماده هشتم الحاقیه به قانون مزبور هشت نفر آقایان نامبرده زیر برای عضویت دیوان محاسبات انتخاب شده‌اند.
- ۱- آقای هادی اشتری
- ۲- آقای ابوالحسن آق اولی
- ۳- آقای محمد مهدی شاهرخ
- ۴- آقای حسن فرزاد
- ۵- آقای اسدالله هادی
- ۶- آقای حسین مجیدزاده
- ۷- آقای عبدالحسین عندلیبی
- ۸- آقای محمد فاطمی
تصمیم بالادرجلسه ۳ شنبه ۵ اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ ازطرف مجلس شورای ملی اتخاذ شده‌است
نایب رئیس مجلس شورای ملی – دکتر معظمی
اصل تصمیم قانونی دردفتر نخست وزیر است گزارش ازکمیسیون آیین‌نامه مجلس شورای ملی کمیسیون اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس روز ۱۴ خرداد ۱۳۲۹ بریاست آقای مخبر فرهمند تشکیل گردید
ماده واحده تنظیمی آقایان نمایندگان که یک فوریت آن درمجلس تصویب شده بود مطرح مذاکره واقع عیناً مورد تصدیق وتصویب کمیسیون واقع شده اینک خبرآن برای تصویب تقدیم می‌شود
ماده واحده - مجلس شورای ملی مقررمی‌دارد که اصلاحات تنظیمی بوسیله کمیسیون منتخبه درآیین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی موقتاً بموقع اجرا گذاشته شود
مخبر کمیسیون اصلاح آیین‌نامه – دکتر هدایتی