مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۵
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۶۷۳
مدیر سیدمحمد هاشمی
۳ شنبه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۲۸
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۵
مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی –
جلسه ۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه نهم اسفند ماه ۱۳۲۸
فهرست مطالب:
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه ۹ اسفند ماه ۱۳۲۸
فهرست مطالب
- ۱ - تصویب صورت مجلس
- ۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: امینی- کشاورز صدر – حاذقی – اسلامی.
- ۳ - قرائت نامه آقای دیوان بیگی سناتور
- ۴ - تصویب سه فقره اعتبارنامه
- ۵ - معرفی هیئت دولت
- ۶ - موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
ـ تصویب صورت مجلس
ویرایش۱ ـ تصویب صورت مجلس
رئیس ـ نسبت به صورت جلسه پیش آقایان نظری ندارند؟
دهقان ـ آراء کارپردازها را در صورت مجلس هر کدام ۲۲ رای نوشته بودند در صورتیکه آن روز اینجا ۲۴ رای بود.
رئیس ـ صورت تندنویسی ۲۲ رای بود. نظری نیست؟ (اعتراضی نشد) پس صورت جلسه قبل تصویب شد. چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده بودند (بفرمائید) آقای ابوالقاسم امینی.
- بیانات قبل از دستور آقایان: امینی- کشاورز صدر – حاذقی – اسلامی
ویرایش۲ ـ بیانات قبل از دستور آقایان: امینی- کشاورز صدر – حاذقی – اسلامی
امینی ـ اینجانب نیت تصدیع نمایندگان را نداشتم و نمی‌خواستم وقت همکاران عزیز را تضییع کنم ولی بیانات بعضی از نمایندگان محترم در جلسه خصوصی دیروز مرا برآن داشت که چند کلمه عرض کنم.
رئیس ـ آقای امینی مطرح نیست چون آقای دیوان بیگی نامه‌ای نوشته و معذرت خواسته‌اند دیگر صحیح نیست که صحبت بشود
امینی ـ چون بنده اینرا نمی‌دانستم و با نهایت ادب این را تهیه کردم تا شاید برای جلوگیری از ابراز تعصب و خشم و غصبی که در همکاران نسبت به بیانات آقای دیوان بیگی در جلسه مجلس سنا حس کردم تعدیل و تخفیف ایجاد شود. بنابراین از همکاران گرامی استدعا دارم که پس از عرایض اینجانب دیگر در این خصوص بحثی نفرمایند زیرا در ادامه این مذاکرات باعث دلتنگی و سبب ایجاد اختلاف بین نمایندگان مجلسین خواهد شد (صحیح است) که ابداً به صلاح کشور و بر وفق مراد و منطبق با حفظ حقوق مجلس و مجلسیان نخواهد بود مقام شامخ نمایندگی ایجاب می‌نماید که هر یک از آقایان رعایت نزاکت نموده شرط ادب نگاهدارند و برای ازدیاد شخصیت خود از تریبون مجلس حسن استفاده نمایند نه اینکه بیانات آنان باعث تنزل مقام خود و مقام شامخ نمایندگی مجلس گردد. اگر احیاناً آقای دیوان بیگی رعایت این موضوع را نکرده‌اند و به اشتباه یا در نتیجه سوء تفاهم بیانات مشارالیه باعث تکدر نمایندگان محترم مجلس شورای ملی شده‌است. پس از جوابهائی که آقایان دادگر وتدین و ملک زاده در مجلس سنا داده‌اند و پس از وصول شرح مبسوط کتبی مبنی بر اعتذار ورفع سوء تفاهم که از طرف آقای دیوان بیگی به مجلس شورای ملی نوشته شده‌است دیگر عقیده ندارم نمایندگان محترم در این خصوص بست مقال دهند بلکه بعکس باید بزرگواری فرموده و برای حفظ اصول که همکاری و صمیمیت و هم آهنگی مجلسین است موضوع را مختومه تلقی فرمایند (صحیح است) اینجانب در موقعیکه نمایندگان وزارت کشور به هیدت مدیرع مجلس در ایام فترت برای اظهار نظر در خصوص جا و مکان مجلس سنا مراجعه کرده بودند پیشنهاد کردم مجلس سنا در همین بنا و همین مکان انعقاد جلسه نماید. به دو دلیل یکی صرفه جوئی از نظر بوجه اداری دیگری دیدار و معارفه نمایندگان مجلسین و ایجاد همکاری و هم آهنگی و دوستی نزدیک خوشبختانه عملا ثابت شد که این جریان نافع و سودمند واقع گردیده و این هدف تامین خواهد شد. من بنام اتحاد و اتفاق که یگانه راه تحصیل آزادی است و به قول آندرو جانسن دو لفظ غیر قابل تفکیک و دو برابر متصل به یگدیگر هستند از نمایندگان محترم استدعا دارم برای حفظ آزادی کشور و انجام اصلاحات ضروری دست اتحاد به یگدیکر دراز نموده از هر گونه تحریکی که بر ضد این نظر اعمال شود جلوگیری فرمایند (صحیح است) موضوع دیگری که مورد توجه آقایان نمایندگان قرارگرفته و در جلسه خصوصی هم صحبت فرمودند عمل دولت در معرفی اعضاء دولت به مجلس سنا قبل از معرفی به مجلس شورای ملی بود آنچه بنده از اصول سی و یکم تا سی وپنجم قانون اساسی دیده‌ام اختلافی از لحاظ حقوق بین مجلسین نیست فقط از نظر اینکه عادت و رسم و سنت و سابقه و به قول فرانسویها «کوتوم» جایگزین قانون می‌شود و مجلس شورای ملی شانزده دوره در این مملکت سابقه دارد که قاعدتاً باید این معرفی قبلا به مجلس شورای ملی انجام می‌شد این عمل باید از طرف آقای ساعد رعایت می‌شد. ولی چون جلسه مجلس سنا قبل از جلسه مجلس شورای ملی تشکیل شده‌است و در اینخصوص هم آقای ساعد در جلسه خصوصی توضیح کافی دادند (صحیح است) بنابراین تصور می‌کنم موضوع روشن شده باشد و آقایان قانع شده باشند (صحیح است. احسنت)
- قرائت نامه آقای دیوان‌بیگی سناتور
ویرایشقرائت نامه آقای دیوان‌بیگی
رئیس ـ در این موضوع گذشته از اینکه آقای تقی زاده رئیس مجلس سنا توضیحاتی داده‌اند شرحی خود آقای دیوان بیگی نوشته‌اند که قرائت می‌شود و این مطلب دیگر دنبال ندارد.
(به شرح زیر قرائت شد)
خدمت جناب آقای حکمت رئیس محترم مجلس شورای ملی از قرار معلوم بیانات بنده در جلسه دیشب مجلس سنا سوء تعبیر شده و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی که خود بنده هم سابقاً سه دوره افتخار همکاری با ایشان را داشته‌ام تصور فرموده‌اند که بنده خدای نخواسته سوء نیتی نسبت به آقایان محترم دارم استدعا دارم حضرتعالی فعلا این سوء تفاهم را مرتع بفرمائید تا بنده خود این نکته را در مجلس سنا عرض کنم. بنده به عموم نمایندگان دوره شانزدهم مجلس ایمان و عقیده دارم و همه را وطن پرست و وظیفه شناس می‌دانم و هیچ قصد و نظری نداشته‌ام و با اظهار تاسف امیدوارم با این توضیح رفع سوء تفاحمات بشود. موفقیت کامل نمایندگان مجلس را برای انجام وظایف خطیری که به عهده دارند از خداوند متعال خواستارم. دیوان‌بیگی
رئیس ـ آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر ـ بنده برای اجابت امر جناب آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی که احترامش برای نمایندگان واجب و لازم است (صحیح است) درباره اظهاراتی که اسباب کمال تاسف بوده و از طرف آقای دیوان بیگی شده حمله‌ای بایشان نمی‌کنم و مطالبی را که در جلسه خصوصی عرض کردم در اینجا تکرار نخواهم کرد. فقط از آقایان اجازه می‌خواهم که مطالب مختصری که شاید فقط یک دقیقه بشود به منزله یک طبیبی که یک مریضی را می‌خواهد معالجه کند یعنی آن مریض ناپرهیزی می‌کند و طبیب بر خلاف میلش می‌گوید این غذا را که لذیذ است برای تو مضر است نخور. عرض بکنم و باوحمله شدیدی ندارم بنده اگر در جلسه خصوصی حملات تندی کردم و حالا هم این مطلب را متذکر می‌شوم برای این است که به حقوق مجلس ومجلسیان اعم از سنا و شوری تخطی و تجاوز نشود(صحیح است) اگر به حقوق مجلس و نمایندگان مجلس تجاوز شود و خودشان ساکت بنشینند آن وقت نمی‌توانند حقوق ملت و موکلین خودشان را حفظ بکنند مطلب دیگری در اینجا می‌خواهم به اطلاع آقایان برسانم و آقایان هم عموماً این نظر را دارند که مجلس سنا و مجلس شورای ملی مثل دو برادر هستند (صحیح است) و باید دست به دست هم بدهند و برای کشور ایران خدمت بکنند (صحیح است) و مطلب دیگری که در اینجا ناگزیر از عرض آن هستم آن اظهارامتنان و تشکر از جناب آقای دادگر و جناب آقای تدین و جناب آقای ملک زاده‌است که مردانه از حقوق کشورایران دفاع کردند (صحیح است) بنده واقعاً به مقام این قبیل آقایان که به اصول مشروطیت علاقه دارند تعظیم می‌کنم یک عرض دیگری دارم که مربوط به این موضوع نیست و یک عده از رفقا یادآور شدند منجمله آقای صفائی و خود بنده هم متذکر بوده و با اجازه آقایان می‌خواستم به عرض برسانم و آن موضوعی بود که در انتشارات و تبلیغات و جراید ملاحظه کردیم که در هندوستان ده هزار نفر از برادران مسلمان ما کشته شده‌اند و این اسباب کمال تاسف و تاثر جمیع مسلمین است(صحیح است) اصولا و بطور کلی بشرکشی بداست و برای تمام افراد بشر تاثر و تاسف فراهم می‌کند طمخصوصاً وقتی اینها برادران مسلمان و عزیز مابودند (صحیح است) و اینطور واقعاً با ساطور جلادی کردند و از خدای متعال استدعا می‌کنم که به این اختلافات خاتمه بدهند و بیش از این مسلمانها کشته نشوند (صحیح است)
رئیس ـ آقای حاذقی
حاذقی ـ در جلسه سه روز پیش مجلس شورای ملی عرایضی بسمع همکاران محترم رساندم که بعضی از آقایان که در خارج شنیده بودند تصور کرده بودند من شخصاً با آقای ساعد که اخیراً هم مجدداً به نخست وزیری انتخاب شده‌اند یک اختلاف نظر شخصی و یک خصومت شخصی دارم در حالی که من خدا را گواه می‌گیرم هیچگونه نظر شخصی با ایشان نداشته و ندارم و حالا هم از نظر خصوصی آقای ساعد را مثل خیلی از رجال این مملکت یک مرد شریف و یک شخص خوبی می‌دانم (صحیح است) و حتی خیلی خوشوقت می‌شوم که کاش اعلیحضرت همایونی ایشان را بسمت سناتور انتصابی به مجلس سنا می‌فرستادند و جزء همکاران ما بودند (امامی اهری – و جنابعالی را به نخست وزیری) اشخاصی هستند که برای نخست وزیری شایستگی دارند و من همچو داعیه‌ای را ندارم عرض من بر این بود که با امتحانی که ایشان در این دوره ۱۶ ماهه نخست وزیری داده‌اندایشان مردی که بتواند در حال حاضر مجری یک برنامه اصلاحاتی، یک برنامه‌ای که می‌بایستی آن تحولی که همه در اطراف آن صحبت می‌کنند باشند نیستند (اسلامی صحیح است) دلیل این امر این است که یک رئیس دولت در درجه اول باید قوانین مملکت را با کمال احترام و درستی اجرا کند و در دولتی که او رئیس دولت است برای اجرای قانون هیچ نظری نباشد در حالی که ملاحظه فرمودند که من مواردی عرض کردم که جناب آقای ساعد بر خلاف نص صریح قانون عمل کردند مجلی شورای ملی قانونی وضع کرد راجع به تصفیه دستگاه دولتی در آن قانون صراحت و وضوح بود که یک هیئت تصفیه موظفند در ظرف یک سال یک قدم‌های بزرگ اصلاحی بردارند، ملاحظه میفرمائید الان در حدود ۸ ماه یا ده ماه از این اختیار قانونی گذشته‌است. و سوای یک سلسله حرفها ما هیچ عملی از دستگاه دولت ندیده‌ایم نکته دیگر اگر آقایان بخاطر داشته باشند ضمن قانون بودجه، مجلس تصویب کرد که موسسه‌های مخل بهداشت عمومی مثل کوره‌ها و نظایر آن در ظرف شش ماه باید از داخله شهر به بیرون شهر انتقال پیدا کنند (صحیح است) علتش هم معلوم بود که مردم گرفتار انواع بیچارگی و فقر و بدبختی هستند لااقل برای یک عده گرفتار بیماری سل و بیماریهای دیگر ریوی نشوند (صحیح است) این ۶ ماه یک فرصت کافی بود که دولت باید مراقبت بکند که قانونی که مجلس تصویب می‌کند اجرا کند شش ماه وقت به مجرد این که این ششماه گذشت آقای ابتهاج همکار فعلی مان و شهردار سابق ابلاغ کردند که آقایان صاحبان این موسسه‌ها و دستگاههای محل بهداشت عمومی بروند از شهر بیرون باز یک عده‌ای جمع شدند گفتند آقا خیر به منافع یک عده‌ای صدمه وارد می‌آید صدمه وارد بیاید آقا همیشه منافع عمومی مقدم بر منافع خصوصی است و حتی قانون هم تضمین همین حرف را می‌کنند که نفع عموم را مقدم بر منافع خصوصی می‌نماید باز عده‌ای رفتند خدمت جناب آقای ساعد اسشان بدون توجه به این که جلوی قانون را هیچ مقامی نمی‌تواند بگیرد و قانونی که تشریفاتش تمام شد و بصحه همایونی موشح شد و برای اجرا ابلاغ شد دیگر هیچ مقامی نمی‌تواند جلوی آن قانون را بگیرد سوای قوه مقننه باز ایشان برداشتند مقرر فرمودند که به اینها مهلت بدهید چه مهلتی آقایان قانون به اینها مهلت داده بود این دستوری که ایشان می‌دهند نشان می‌دهد که ایشان هنوز درک نفرموده‌اند که قانون را نمی‌شود جلوش را گرفت بلکه بایستی دستگاههای اجرائی را تقویت کرد تا با کمال شدت اجرا بکنند زیرا اگر قانون اجرا نشود بجای آن هرج و مرج و آنارشیزم اجرا می‌شود مسئله دیگر که حتی جزء برنامه همین دولت جدید هم که هنوز به مجلس معرفی نشده تنزل هزینه زندگی است آقایان محترم تصدیق می‌فرمایند که این حرف کهنه شده‌است تنزل هزینه زندگی که بایستی با عمل انجام بگیرد با حرف انجام نمی‌گیرد، دولت جناب آقای ساعد کوچکترین قدمی برای تنزل هزینه زندگی برنداشته سهل است بلکه حتی مانع اجرای نرخهائی که با نظر عادلانه و به نفع ملت تنظیم شده بود شدند و همان طور که در جلسه پیش عرض کردم با آن موافقت نفرمودند پس چطور ما امیدوار باشیم که ایشان تنزل هزینه زندگی بدهند که یک قانونی باسم قانون محدودیت دیوان کیفر مجلس شورای ملی تصویب کرد و از تصویب کمیسیون دادگستری گذشت که قسمت زیادی از جرایم اعضای دولت در محاکم عادی رسیدگی شود این قانون بسیار خوبی بود، باین علت که فلان عضو دولت در ساوه نزدیک به تهران است بسهولت می‌شود احضارش کرد به تهران اما فرض بفرمائید از بیرجند و تربت حیدریه یا فرض بفرمائید از جهرم و لارستان یک عضو دولت که تخلف بکند این برایش مقدور نیست که بیاید تهران و مدتی سرگردان بایستد که رسیدگی بشود گفته شد محاکم عمومی که در مملکت هستند بدعاوی اعضای دولت هم رسیدگی کند سوای موارد خاصی که در نظر آمد که آن قانون شاید با یک نظریاتی وفق نمی‌دهد این قانون را تا امروز موقوف الاجرا گذاشتند و من نمی‌دانم یک چنین دولتی که این طور به قانون بی اعتنا و بی احترام است در حال حاضر چطور می‌تواند مشکلات عمومی مملکت را برطرف کرد من نمی‌دانم آقایان، ملاحظه فرمودند که چندی پیش وزارت دارائی اعلام کرد که عده‌ای مالیات نداده‌اند بیایند بدهند اینها مجهول المکان هستند یک مجله‌ای هم از مجله‌های رسمی کشور شاهنشاهی که من دیدم که یک اوراق زیادی داشت اسامی این اشخاص مجهول المکان بود ولی این اشخاص مجهول المکان را همه می‌شناسند در این مملکت زیرا در عداد اینها رجال درجه اول مملکت بودند که من حالا نمی‌دانم وزارت دارائی از اینها مطالباتی دارد یا نه؟ اینها را مجهول المکان معرفی کرده‌اند ملاحظه میفرمائید دستگاه مالیه‌ای که برای گرفتن مبلغی از یک ییشه ور جزء او را تحت شکنجه و آزار قرار می‌دهد که برمی‌دارد زندگی او را حراج می‌کند آن وقت اعلام می‌کند که علیاحضرت ملکه هم در این اعلام جزء اشخاص مجهول المکان هستند این توهین است به این مملکت به یک خاندان محترم این مملکت که در تمام اقطار مملکت معروف هستند تیمسارهائی بودند تیمسار سرتیب سطوتی حتی آقای محمد نمازی که همه می‌شناسیم از رجال معروف مملکت هستند مرد خیری که در سال گذشته نسبت بلوله کشی شهر شیراز در حدود ده میلیون از حبیب فتوتش دادحالا من نمی‌دانم ۵ تومان بمالیه بدهکار شده ولی ایشان را به عنوان مجهول المکان از طرف دولت معرفی کرده‌اند این نشان می‌دهد که دستگاه دولت نسبت به مسائل مملکتی بی علاقه‌است و هیچکس ازمقامات مافوق از مقام وزارت و نخست وزیری مجری امور دولت نیست زیرا اگر بود یک چنین عمل خلاف بین مرتکب نمی‌شدند یکی دیگر می‌خواستم عرض کنم که مسئله بیکاری که همکار محترم آقای رضوی در جلسه گذشته تذکر دادند یک موضوعی است که همه آقایان محترم واقف هستند که در گوشه و کنار مملکت هزاران مرد بیکار که همه حاضرند هر کاری به آنها رجوع بشود بکنند هستند که مدام به دستگاه فشار می‌آورند دولت نتوانسته یک قدم هائی برای پیدا کردن کار برای بیکاران بردارد که مملکت از این مخاطره و زحمت نجات پیدا کند ما نمی‌دانیم جناب آقای ساعد چطور خواهند توانست این مسئله بیکاری را حل بکنند. آخرین عرضی که من دارم سال گذشته آقایان در نظر دارند که زمستان بسیار سرد بود و حتی در بعضی مناطق گرمسیری هم سرمای چندین درجه زیر صفر موجب خسارات زیادی به مردم شهرستانها شد برای نمونه عرض می‌کنم در حوزه شهرستان جهرم که گرفتاری مردم عبارت از این است که از اول تا آخر سال بایستی به امور مالداری و فلاحت و زراعت بپردازند و آخر سال بهره‌ای بردارند و زندگی کنند سرما بیشتر از مرکبات و محصول لیموی آنها را از بین برد و عده زیادی از زراعین و مالکین محترم تقریباً سائل به کف شدند یعنی تمام محصولشان از دست رفته‌است و اینها حاضر نبودند که به رایگان چیزی از دستگاههای خیریه بگیرند یا از شیر و خورشید سرخ به اینها کمک شود ولی یک تقاضای مشروح داشتند که بانک کشاورزی به اینها یک وامی بدهد که اینها بتوانند یکسال خودشان را نگاه دارند به امید اینکه سال دیگر محصول بدست بیاورند بدهند یک تصویب نامه‌ای هم از طرف دولت گذشت که تقریباً یک میلیون تومان به اینها کمک بدهد تمام سال را من دنبال کردم که آن قانونی که مجلس شورای ملی تصویب کردند که به سرمایه بانک افزوده شود و خود هیئت دولت هم تصویب نامه دارند که یک میلیون تومان به اینها کمک بکند تا امروز که من این جا هستم کوچکترین قدم عملی برای این کار برداشته نشده برای اینکه عرض کردم خدمت آقایان که دولت برای قانون و تصویب نامه خودش احترام عملی قائل نیست حتی به منظور کمک به دستگاههای اقتصادی و صنعتی مثل کارخانه‌ها خود دولت تصویب نامه گذراند که موسسات دولتی اگر پارچه می‌خواهند از پارچه وطنی بخرند حرف از این منطقی تر و موجه تر نیست که دستگاهای دولتی شهربانی دستگاهای دولتی مثل وزارت دارائی و غیره که می‌خواهند لباس برای مستخدمین جزء بگیرند از محصول کارخانه اصفهان بگیرند از محصول کارخانه کاشان بگیرند و این یک کمک غیر مستقیمی بود به این کارخانه‌ها خود دولت هم تصویب نامه با ذکر شماره و تاریخ صادر کرد ولی همین دستگاه حاضر نشدند از آنها بخرند از خارج جنس خریدند پارچه برای شهربانی از خارج خریدند من می‌خواهم عرض کنم جناب آقای ساعد با این سوابق نمی‌توانند در حال حاضر عهده دار کار مملکت بشوند حالا در فراکسیون ایران که بنده عضو آن فراکسیون هستم چون الان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در جریان سفر هستند و ماهم چون بقصد اخلال نیستیم بقصد همکاری و بمنظور اصلاحات آماده‌ایم تا بتوانیم حالا در کمال بردباری همانطور که ۱۶ ماه گذشته‌است مدتی هم صبر کنیم حتی من عقیده‌ام اینست که برنامه دولت محترم جناب آقای ساعد در اینجا مورد بحث مخالف و موافق قرار گیرد و به سلامتی اعلیحضرت همایمن شاهنشاهی مراجعت بفرمایند آن وقت واقعاً فکر کنیم اگر جناب آقای ساعد یک وسائل تضمینی به ما دادند که می‌توانند این مشکلات موجود مملکت را مرتفع بکنند ما به سر وچشم به ایشان رای اعتماد می‌دهیم و از ایشان حمایت می‌کنیم و اگر بعد از مراجعت اعلیحضرت همایونی نمی‌توانند تضمین بدهند تقاضا می‌کنیم که یک مرد فعال، کاری، با انرژی و توانا و مقتدر که قانون را اجراء کند و قدرت او هم منشائش قانون باشد و متکی به قانون باشد سرکاربیاوریم
رئیس ـ آقای اسلامی
اسلامی ـ عرض کنم که بنده که در دوره پانزدهم که افتخار نمایندگی داشتم مکرر مشاهده شده که دو سه دولتی سرکارآمد و بدون اینکه کاری صورت بدهد رفت ولی اینطور وانمود می‌شد که این مجلس است که نمی‌گذارد دولتها کار بکنند البته چون ظاهر هم اینطور بود مردم خارج و اربابان جراید هم اینطور تصور می‌کردند ولی اینطور نبود با تمام تشتتی که در دوره ۱۵ بود و دستجات مختلفی بودند البته بنده تصدیق می‌کنم که چند نفر مغرض بودند ولی در موقعی که مصالح مملکت پیش می‌آمد این آرائیرا که الان در صورت مجلس‌ها ضبط است ملاحظه بفرمائید همیشه دولت ۸۰ - ۹۰ - ۱۰۰ - ۱۰۲ رای داشت (صحیح است) ملاحظه بفرمائید هیچوقت از ۷۰ رای کمتر نداشت بنابراین مجلس آقا هیچوقت تقصیری ندارد از آقایان که این تصور را می‌کردند می‌پرسم که بعد از ۱۵ بهمن تا بحال که از یکسال و نیم متجاوز است که آن واقعه ناگوار پیش آمد مجلس شورای ملی هرچه را که دولت آورد امضاء نمود هرچه خواست داد (دکتر مجتهدی – بد کاری کرد) هفت ماه هم که مجلس نبود حکومت نظامی بود دولت کمال قدرت را داشت تبعید کردند، گرفتند و بردند و حبس کردند. چکار کردند در آن مدت چکار کردند، آنهائیکه می‌گویند مجلس بد است و امروز هم می‌گویند مجلس است که نمی‌گذارد دولتها کار بکنند این مجلس چکار کرده است؟ بنده به آنها خطاب کرده و می‌گویم این یک سال دولت چکار کرده، بنابراین بنده از مردم خارج مخصوصاً از ارباب جراید و از همکاران عزیزم استدعا می‌کنم که در اول کار مجلس را لجن مال نکنند، اگر عباس اسلامی خلافی کرده در روزنامه‌ها بنویسند با اسم ولی مجلس را خراب نکنند چون زیرا مجلس مظهر اراده ملت است و نماینده ملت بگذارید بتواند منویات و نظریات شما را با کمال قدرت اظهار کند خودم اخیراً می‌خواستم یک مسائلی را در روزنامه بنویسم رفتم چندین پرونده را مطالعه کردم بعد اسنادی را منتشر کردم آقایان هم اگر بنده کار خلاقی کرده‌ام بنویسید بنام بنویسید که اگر بنده خودم را متهم نمی‌دانم می‌روم محکمه شکایت می‌کنم و گرنه که ساکت می‌نشینم، مردم هم همه مرا می‌شناسند بگذارید این مجاس شما آقا بتواند کار کند و قدرت داشته باشد آقای کشاورز صدر در جلسه گذشته بیاناتی فرمودند که آنچه را گه بنده می‌خواهم بگویم گفته‌اند ما آمدیم اینجا کار بکنیم دولت ادعا می‌کند که من می‌توانم کاری صورت بدهم بنده بر علیه آقای ساعد اعلام جرمی کرده‌ام و مدارک دارم اگر آقای ساعد بعد از مراجعت اعلیحضرت همایونی یا حالا بیایند یک لایحه‌ای بیاورند که متضمن رفاء و آسایش مردم باشد بنده اعلام جرم را پس می‌گیریم هیچ رای اعتماد هم به ایشان می‌دهم، ورقه سفید می‌دهم ولی این دولتها و امثال آقای ساعد نمی‌توانند کار بکنند ما بیخود معطلیم، یک وقتی دولتها در دوره پانزدهم می‌گفتند که آقا بوجه نمی‌گذارد و چرخ مملکت خوابیده و هیچ کاری نمی‌شود کرد و مردم خارج هم تصور می‌کردند که اگر بودجه تصویب بشود دیگر تمام کارها تمام می‌شود مجلس آمد ۲۰ روز تمام مدام پشت سر هم بودجه را تصویب کرد، چکار کردند دراین یکسال؟عرض دیگری که می‌خواستم عرض کنم راجع به اعلام جرمی است که بر علیه آقای محمد ساعد نخست وزیر کردم بنده هیچوقت حرفی نمی‌زنم مگر اسناد و مدارک داشته باشم نسبت به نقض قوانین که یک مورد را آقای حاذقی فرمودند راجع به خراب کردن کوره‌های جنوب شهر. بنده مدارک متعددی دارم که ایشان در موارد متعددی نقض قوانین کرده‌اند عرض کنم که این مال اینجاء سوء استفادهای شخصی و عمومی شده بنده مدارک دارم ولی از نظر اینکه قبل از این که بنده اعلام جرم بکنم گویا فرمان آقای محمد ساعد از طرف اعلیحضرت همایونی طبق اختیاری که دارند صادر شده‌است و فردا هم به سلامتی مسافرت می‌فرمایند و پادشاه هم که می‌دانم محبوب ملت (صحیح است) و مظهر اراده ملت (صحیح است) و مظهر وحدت است (صحیح است) اگر شاه نباشد مملکت وحدتی نخواهد داشت بنده برای اینکه تشنجی ایجاد نشود همینطور ساکت می‌نشینم تا اعلیحضرت همایونی مراجعت بفرمایند ولی بنده به آقای ساعد که الان اینجا نیستند خطاب می‌کنم که در این مجلس رای ندارند و پریروز هم که در این موضوع صحیح است از همه بلند شده بود آقایان سناتورها هم که همه تایید کرده‌اند نظریات مجلس شورای ملی را چون ایشان رای ندارند و حتی یک عده از آقایان گفتند که ما می‌رویم مجلس رای می‌دهیم اگر رای می‌دادند ۷ یا ۸ رای دولت بیشتر نداشت، بنده این عرض را می‌کنم و خواهید دید ولی چون تعیین دولت جدید با این عجله‌ای که در مسافرت اعلیحضرت همایونی هست مقدور نیست بنده فعلاً حرفی ندارم و می‌گذارم باشد تا انشاءالله به سلامتی مراجعت بفرمایند (انشاءالله) یک مطلب دیگر که در مجلس سنا پیش آمده بود و جناب آقای ابوالقاسم امینی اینجا تذکر دادند بسیار موثر و مفید بود ولی بنده یک اطلاع خارج دارم می‌خواهم عرض کنم و از یک شخص موثقی شنیدم که پریروز آقای ساعد چند نفر را دعوت کرده بودند به منزلشان برای ناهار و هیچکس نرفته بود فقط یکی از سناتورها رفته بود آنجا یک کاغذی تهیه کرده بودند که در مجلس بخوانند و دوسه مرتبه این کاغذ را نوشتند و پاره کردند نتوانستند یک کاغذی تهیه کنند خلاصه یک منشی تهیه کردند و بردند یک کاغذی نوشتند آوردنددر مجلس سنا آقای دیوان بیگی قرائت فرمودند می‌خواهم عرض کنم که این کاغذی که قرائت شد آقای نخست وزیر آقای ساعد خودشان تهیه کردند.
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم امروز بایستی برای کمیسیونها رای گرفته بشود ولی هنوز حاضر نشده به جلسه آینده موکول می‌شود.
آشتیانی‌زاده ـ بنده سئوالی از آقای نخست وزیر داشتم
ـ تصویب سه فقره اعتبارنامه
ویرایش۴ ـ تصویب سه فقره اعتبارنامه
رئیس - دولت که معرفی نشده‌است آقای امینی شما بفرمائید.
(اعتبار نامه آقای محمد ذوالفقاری) پرونده انتخاباتی زنجان که حکایت از نمایندگی آقایان محمد ذوالفقاری – محمدحسن امیرافشاری و ناصر قلی ذوالفقاری می‌نماید و به شعبه پنجم ارجاع شده بود مورد شور و مدافه و رسیدگی قرار گرفت نظر به اینکه آقای نصرالله مقدم در ضمن جلسه نهائی انجمن نظارت منتخب چهارمی بودند شکایاتی داشتند و اوراقی هم به شعبه تسلیم نموده بودند.
شعبه پنجم در اولین جلسه خود پس از مدافه و مشاوره بدواً آقای مقدم را به شعبه دعوت و حضوراً اعترافات ایشان را استماع نمود. عمده شکایت و اعتراض ایشان این بود که صندوق انگوران تعویض و آرائی به نفع آقای ناصر ذوالفقاری در آن ریخته شده و اوراقی هم قرائت کردند. بعداً آقای ناصرذوالفقاری هم به شعبه دعوت و توضیحاتی در این خصوص و همچنین در جواب اعتراضاتی که قبلاً آقای مقدم نموده بودند بیان نمودند. شعبه پنجم برای رسیدگی دقیقتر پرونده را به شعبه فرعی مراجعه و آقایان اعضاء شعبه فرعی پس از رسیدگی و مطالعه کلیه اوراق گزارش خود را مبنی بررد اعتراضات وارده به صندوق انگوران اعلام و یادآور شده‌اند که صندوق انگوران طبق محتویات پرونده و مدارک موجوده تحت نظارت رئیس پاسگاه محل و نماینده انجمن مرکزی و منشی بخشدار و سه نفر از اعضاء انجمن فرعی به حوزه مرکزی برده شده و سالماً تحویل گردیده‌است. شعبه در تاریخ ۸ اسفندماه ۱۳۲۸ با حضور ۱۰ نفر از ۱۷ نفر اعضاء شعبه جلسه خود را تشکیل و پس از ملاحظه گزارش شعبه فرعی و توجه به نامه اخیر آقای مقدم و محتویات پرونده با رای مخفی نسبت به صحت انتخابات زنجان و نمایندگی آقایان محمد ذوالفقاری – محمدحسن امیرافشاری – ناصر ذوالفقاری – اخذ رای به عمل آمده و به اکثریت یازده رای موافق و یک رای مخالف و سه ممتنع صحت انتخاباتزنجان و نمایندگی آقایان فوق الذکر را تصدیق و اینک گزارش آن و صحت نمایندگی آقای محمد ذوالفقاری را که باکثریت ۲۷۵۲۲ رای از مجموع ۴۴۲۳۲ رای در درجه اول انتخاب شده‌اند تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
رئیس ـ تصویب شد. گزارش دیگر قرائت می‌شود (اعتبارنامه آقای محمدحسن امیرافشاری) پیرو گزارش شماره ۱۳ از شعبه پنجم راجع به جریان مشروح انتخابات زنجان و نمایندگی آقای محمد ذوالفقاری، آقای محمدحسن امیرافشاری که به اکثریت ۲۶۲۱۹ از مجموع ۴۴۲۳۲ آراء ماخوذه در درجه دوم به نمایندگی شانزدهمین دوره تقنینیه از حوزه انتخابیه زنجان انتخاب شده‌اند. شعبه صحت نمایندگی ایشان را تصدیق و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
رئیس ـ تصویب شد. اعتبارنامه آقای ناصر ذوالفقاری قرائت می‌شود. (به شرح بر توسط مخبر شعبه قرائت شد) پیرو گزارش شعبه ۱۴ از شعبه پنجم راجع به نمایندگی آقای محمدحسن امیرافشاری و توجه به گزارش شماره ۱۳ راجع به جریان مشروح انتخابات زنجان آقای ناصر ذوالفقاری که در درجه سوم به اکثریت ۲۱۷۸۶ رای از مجموع ۴۴۲۳۲ رای ماخوذه به نمایندگی شانزدهمین دوره تقنینیه از حوزه انتخابیه زنجان انتخاب شده‌اند صحت نمایندگی ایشان از شعبه پنجم تصدیق و اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود.
- معرفی هیئت دولت
ویرایش۵ - معرفی هیئت دولت
رئیس – تصویب شد آقای نخست وزیر
نخست وزیر – آقایان نمایندگان محترم از ساعتی که افتخار ماموریت تشکیل کابینه رااز طرف اعلیحضرت همایونی یافتم (اسلامی – خدا در این ۱۵ روز به ملت ایران رحم کند) بر حسب سن پارلمانی که معتقد به آن بوده و هستم علاقه داشتم که موافقت آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی را جلب نمایم ولی به علت اینکه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی قصد مسافرت به پاکستان دولت دوست و همجوارماراداشته و فوریت داشت که در غیبت شاهانه دولتی در سرکارباشد ووقت کافی برای طی این تشریفات ضروری موجود نبود و چون در آنروز فقط مجلس سنا تشکیل بود از آقایان نمایندگان محترم سنا کسب موافقت نمود ولی برخلاف میل خود نظر به فوریت و ضرورت این امر استثنائی در کسب موافقت از مجلس شورای ملی تاخیر شد و بدیهی است این ترتیب و پیش آمد که نتیجه امرضروری بوده‌است سابقه و حقی را از مجلس شورای ملی سلب نخواهد نمود و همانطوریکه در جلسه خصوصی متذکر شده‌ام همیشه در مقابل مجلس مقدس شورای ملی کمال تکریم و احترام را داشته و دارم. اکنون اجازه بفرمائید که هیئت دولت و برنامه را به عرض برسانم آقایان نمایندگان محترم اینک که بر حسب فرمان مبارک اعلیحضرت افتخار تشکیل دولت به عهده اینجانب محول شده آقایان وزیران رابشرح زیر به مجلس شورای ملی معرفی می‌نمایم: آقای حسین علاء وزیرامورخارجه - علی اصغر حکمت (مشاور) - سیهبد یزدان پناه (جنگ) - دکتر محمد سجادی (دادگستری) - عباسقلی گلشائیان (دارائی) - ابراهیم زند (کشور) - دکتر محمد نخعی (کار) - دکتر اقبال (راه) - سیدجلال‌الدین تهرانی (پست و تلگراف) - (اسلامی- ایشان که می‌گفتند مجلس باز نشود) - (زنگ رئیس) - آقای دکتر عباس ادهم (وزیر بهداری) - دکتر عبدالحمید زنگنه (فرهنک) - دکتر تقی نصر (اقتصاد ملی) - اسدالله علم (کشاورزی) - در غیاب آقای علاء آقای دکتر اردلان معاون وزارت امورخارجه کفالت آن وزارت خانه را به عهده دارند امیدوارم در ظل توجهات شاهنشاه معظم و تقویت مجلس شورای ملی به انجام برنامه‌ای که ذیلا به عرض می‌رسد توفیق حاصل شود:
برنامه دولت ۱ - در قسمت سازمانهای ادارات دولتی:
- الف – تجدید نظر در سازمان وزارتخانه‌ها و مبارزه با فساد و تشویق خدمتگزاران وظیفه شناس و صدیق وسعی در بهبود زندگانی آنها (آشتیانی زاده احسنت – احسنت) ب- تنظیم و تقدیم طرح قانونی جدید استخدام کشور و تامین معیشت کارمندان
۲ - در قسمت دادگستری پیشنهاد لوایح قانونی به منظور تسریع در امر دادرسی.
۳ - در قسمت اقتصادیات
- الف- تشویق و کوشش در ازدیاد صادرات و جلوگیری از واردات غیر ضروری و تجملی و حمایت مصنوعات داخلی.
- ب- دادن اعتبار لازم به کارخانه‌های داخلی و شرکتهای صادراتی
- ج- جلوگیری از سفته بازی و احتکار
- د- تامین هم آهنگی و همکاری کامل سازمانهای اقتصادی دولت
۴ - در قسمت کشاورزی
- الف- مساعدت بازارع و خرده مالک برای آبادی و عمران املاک و اراضی زراعتی
- ب- تشکیل شرکتهای فلاحتی و تعاونی در مزارع و قصبات
- ج- تکمیل و ازدیاد وسایل آبیاری و سعی در بهبود و ترقی محصولات و تکثیر تولیدات کشاورزی
- د- تنظیم و تقدیم لایحه قانونی برای تعیین میزان ملک مزروعی که هرکس می‌تواند بهره برداری نماید و خرید مازاد و فروش آن باقساط طویل المدت به منظور تشویق خرده مالکین و دهقانان
۵ - درقسمت وزارت جنک
- الف-تقویت قوای تامینیه و دفاعی
- ب- بلا بردن سطح معلومات واطلاعات کادر افسری و گروهبانی و افرادارتش
۶ - در قسمت امور خارجه
- الف- تشید روابط دوستی با همسایگان و سایر دول خارجه براساس احترام متقابل
- ب- تجدید نظر درتشکیلات وزارت امور خارجه و در طرز کار آن
۷ - در قسمت دارائی
- الف- تامین توازن بودجه کشور
- ب- جلوگیری از هزینه‌های زائد و اهتمام در وصول درآمدهای مالیاتی.
- ج- سعی در تخصیص قسمت بیشتر از عواید دولت به کارهای تولیدی و بهداشتی و فرهنک
- د- الغاء مقررات وصول مازادغله
- خ- منع کشت تریاک و تبدیل زراعت آن به محصولات دیگر و- توجه کامل در اجرای برنامه هفت ساله
۸ - در قسمت وزارت راه اصلاح راههای کشور و ایجاد فرودگاهها و تکمیل آنها و همچنین اصلاح امور بنادر و تشکیلات آن واصلاح و توسعه راه آهن و تجدید وسایل آن مطابق برنامه‌های جداگانه
۹ - در قسمت فرهنگ
- الف – اجرای قانون تعلیمات اجباری مجانی و مبازره با بی سوادی
- ب- تشویق تعلیمات فنی و حرفه‌ای و کشاورزی
- ج- تامین رفاء معلمین بوسیله اجرای بیمه و توسعه شرکتهای تعاونی و تهیه منزل و غیره
- د- توسعه تعلیمات عالیه و تکمیل دانشکدههای شهرستانها و تاسیس آموزشگاههای پزشکی در نقاط مختلفه کشور
۱۰ - در قسمت بهداری توسعه اقدامات بهداشتی و جلوگیری از بیماری‌ها و تهیه وسائل سریع مبازره با امراض ساریه مانند مالاریا و تراخم و غیره
۱۱ - در قسمت وزارت کشور
- الف- تقویت سازمانهای انتظامی کشور (ژاندارمری و شهربانی)
- ب - اجرای قانون شهرداری و مراقبت در استقلال شهرداریها.(اسلامی – اینها را چهار صد سال است می‌نویسند)
- ج - جلوگیری از تبلیغات مخالف مصالح مملکت
- د- تجدید نظر در قانون تقسیمات کشور
- خ- تنظیم طرح لایحه اصلاح قانون انتخابات
۱۲ - در قسمت وزارت پست و تلگراف
- الف – تجدید وسایل ارتباطی بر طبن ترقیات جدید
- ب - تاسیس دستگاههای فرستنده قوی و استودیو در مرکز و شهرستانها
۱۳ - در قسمت وزارت کار مراقبت کامل در اجرای قانون کار و بهبود وضع معیشت و تامین بهداشت و مسکن کارگردان
۱۴ - در قسمت امور اجتماعی در اجرای مواد فوق از اهم وظایف دولت که مورد توجه و اقدام خواهد بود ایجاد کار برای بیکارها تنزل هزینه زندگی – تامین رفاه و آسایش عمومی و مبارزه با فساد و رشاء و ارتشاء است.
- موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
ویرایش۶ - موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
رئیس ـ برنامه برای طبع و توزیع بین آقایان مهیا می‌شود و چون پنجشنبه هم به جلسه مجلس سنا اختصاص دارد یکشنبه جلسه می‌شود ولی بعدها دیگر جلسه روزهای یکشنبه و سه شنبه و پنجشنبه‌است (صحیح است) دستور جلسه هم برنامه دولت و انتخاب کمیسیونها ست. لوحه هم ساعت هفت روز یکشنبه نصب خواهد شد که آقایان موافق و مخالف نام نویسی کنند. (مجلس ساعت ۱۱ و ۲۰ دقیقه خاتمه یافت)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت