مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۲۳
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۱۸۱
۲شنبه ۲۰ امرداد ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۲۳
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۲ امرداد ۱۳۳۱ نشست ۲۳
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت‌مجلس
- ۲ - بیانات آقای نایب رئیس راجع بشرکت در کنفرانس اتحادیه بین‌المجالس منعقده در برن
- ۳ - اعلام تقاضای آقای راشد دائر به کسالت و ابراز رای اعتماد بدولت آقای دکتر مصدق
- ۴ - اخذ رای و تصویب یکدوازدهم بودجه تیرماه ۱۳۳۱
- ۵ - طرح وتصویب طرح پیشنهادی راجع بخارج شدن اموال احمدقوام ازملکیت او
- ۶ - طرح و تصویب اختیارات دکتر مصدق نخست‌وزیر
- ۷ - بیانات آقای نایب رئیس به مناسبت چهل و هفتمین سال مشروطیت
- ۸ - تعیین موقع ودستورجلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یکساعت ونیم قبل ازظهربریاست آقای مهندس رضوی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - جلسه رسمی است صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود(بشرح زیرقرائت شد) غائبین بااجازه - آقایان: عبدالرحمن فرامرزی - عبدالحسین اورنگ - محمودنریمان - دکتر کریم سنجابی. غائبین بی اجازه - آقایان: آیت الله کاشانی - ابوالفضل تولیت - میراشرافی - دکتر طاهری - حسین علی راشد - دکتر حسین فاطمی
نایب رئیس - نسبت بصورت مجلس قبل نظری هست؟ آقای پورسرتیپ درصورت جلسه نظری دارید؟
پورسرتیپ - بلی
نایب رئیس - بفرمایید
پورسرتیپ - درجلسه قبل درتذکری که بنده دادم بجای نام آقای کریمی نام آقای زیرک‌زاده ذکرشده‌است تمنی می‌کنم اصلاح شود.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود، آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده - یک مختصراصلاح چاپی درمطالبی که بنده بعرض رساندم هست که تصحیح می‌کنم وباداره تندنویسی می‌دهم.
نایب رئیس - بسیارخوب بااداره تندنویسی تماس بگیرید اصلاح کنید دیگرنظری نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین صورت مجلس جلسه گذشته تصویب می‌شود.
- بیانات آقای نایب رئیس راجع بشرکت در کنفرانس اتحادیه بین‌المجالس منعقده در برن
ویرایش۲- بیانات آقای نایب رئیس راجع بشرکت در کنفرانس اتحادیه بین‌المجالس منعقده در برن
نایب رئیس - چون دستورمجلس سنگین است بنده فکرمی‌کنم اگرآقایان محترم امروزازنطق قبل ازدستور صرف نظر بفرمایندبهتراست (صحیح است) قبل ازوروددردستورلازم است که باطلاع آقایان نمایندگان محترم برسانم که مجمعی بنام اتحادیه بین المجالس ازهفتادسال قبل دایرشده‌است ودرحدود۲۵سال است که کشورایران یعنی مجلس ایران دراین اتحادیه شرکت داردبعدازجنگ هم نمایندگانی ازطرف مجلس شورای ملی دردوبلن واسلامبول شرکت کرده‌اند امسال هم اطلاع حاصل شده‌است که درشهربرن ازششم شهریورماه تا۱۱ شهریورماه جلسه عمومی این اتحادیه دایرخواهدبودهمانطوری که سابقاهم عمل شده هرگاه ازآقایان نمایندگان محترم کسی داوطلب باشدکه به هزینه خودمسافرت بکندبهیئت رئیسه مراجعه بفرمایندازطرف مجلس معرفی خواهندشدالبته اساس این اتحادیه از نظربسط دمکراسی بین ممالک مشروطه دارای اهمیت است ودراین قسمت مجلس ایران همیشه باتصمیماتی که به تحکیم مبانی دمکراسی کمک می‌کندهم شرکت داشته وهم تصمیماتی که دراین زمینه اتحادیه بین المجالس بگیرند خوشوقت است.
- اعلام تقاضای آقای راشد دائر به کسالت و ابراز رای اعتماد بدولت آقای دکتر مصدق
ویرایش۳- اعلام تقاضای آقای راشد دائر به کسالت و ابراز رای اعتماد بدولت آقای دکتر مصدق
نایب رئیس - موضوع دیگری که باید بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم این است که آقای راشد شرحی نوشته‌اند که بواسطه عارضه کسالت قلبی وعصبی در جلسه هفتم خرداد موفق بحضور نشدند کماکان هم غایب هستند و میل داشتند که بنده اعتمادایشان را بدولت اعلام بکنم وضمناالبته تقاضای اصلاحاتی هم از دولت دارند که عینا نامه شان باطلاع دولت خواهدرسید.
- اخذ رای و تصویب یکدوازدهم بودجه تیرماه ۱۳۳۱
ویرایش۴- اخذرای وتصویب یکدوازدهم بودجه تیرماه ۱۳۳۱
نایب رئیس - فعلالایحه یکدوازدهم ازسنابرگشته‌است یک مرتبه قرائت می‌شودورای خواهیم گرفت (بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی درجواب مراسله شماره ۳۶۲۱ مورخ ۱۱،۵، ۱۳۳۱ راجع بلایحه اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق وهزینه کل کشوردرتیرماه ۱۳۳۱ که برای اظهارنظربمجلس سناارسال شده بوداشعارمی‌داردلایحه مزبوردرجلسه روزشنبه یازدهم مردادماه ۱۳۳۱ بانظرموافق عینا بتصویب مجلس سنارسید نایب رئیس مجلس سنا- دکتر سعیدمالک
نایب رئیس - بلایحه یکدوازدهم باورقه رای گرفته می‌شود. آقایانی که موافق هستندورقه سفیدبانام وکسانی که مخالف هستندورقه کبودخواهندداد(اسامی آقایان نمایندگان بوسیله آقای ناظرزاده (منشی) بترتیب ذیل اعلام ودر محل نطق حاضرورای دادند) آقایان: مهندس زیرک‌زاده – مهندس حسیبی - مکی - دکتر شایگان - ملکی - انگجی - میلانی - محمدحسین قشقایی - ناصرذوالفقاری - خسرو قشقایی - دکتر معظمی - دکتر کیان - محمدذوالفقاری - پارسا- مجتهدی - موسوی - عامری - کهبد- قنات آبادی - مشار- جلالی -صفایی - حاج سیدجوادی - حائری‌زاده - دکتر فلسفی - اخگر- احمدفرامرزی - نجفی - نبوی - شبستری - مدرس - خلخالی - وکیل پور- فرزانه - اقبال - مصدقی - ملک مدنی - دادور- ذکایی - دکتر مصباح‌زاده - زهری - مجدزاده - شاپوری - کریمی - افشارصادقی - شادلو- شوکتی - منصف - غروی - شهیدی - ریگی - شهاب خسروانی - پورسرتیپ - گنجه - صراف‌زاده - جلیلی - امیرافشاری - نریمان - بهادری - رفیع - هدی - دکتر فقیهی - دکتر بقایی - معتمددماوندی حمیدیه - دکتر فاخر- ناظرزاده - امامی اهری پس ازشماره آراء ماخوذه واستخراج ۶۶ورقه سفیدموافق ودوورقه سفید بی اسم شماره شد)
نایب رئیس - گزارش کمیسیون بودجه راجع باجازه پرداخت یک دوازدهم تیرماه با۶۶رای موافق بتصویب رسید اسامی موافقین - آقایان: رفیع - دکتر فاخر- ناظرزاده - ناصرذوالفقاری - مهندس غروی - پورسرتیپ - وکیل پور- مهندس حسیبی - منصف - پارسا- دکتر معظمی - امامی اهری - خسروقشقایی - شاپوری - صراف‌زاده - ریگی - مصدقی- دکتر بقایی - گنجه - هدی - کریمی - شهیدی - نریمان - دکتر فقیهی شیرازی - حمیدیه - شادلو- جلیلی - شهاب خسروانی - بهادری - شوکتی - ذکایی - زهری - مجدزاده - مدرس - حائری‌زاده - ملک مدنی فرزانه - نبوی -خلخالی - دکتر کیان - افشارصادقی - دکتر مصباح‌زاده - احمدفرامرزی - مجتهدی - امیرافشاری - اقبال - موسوی - قنات آبادی - اخگر- جلالی - دکتر فلسفی - حاج سیدجوادی - عامری - نجفی - کهبد- محمدحسین قشقایی - انگجی - مشار- مکی - میلانی - دکتر ملکی - مهندس زیرک‌زاده - محمد ذوالفقاری - دکتر شایگان - دادور- معتمد دماوندی ورقه سفیدبی اسم علامت امتناع دوورقه
- طرح وتصویب طرح پیشنهادی راجع بخارج شدن اموال احمدقوام ازملکیت او
ویرایش۵- طرح وتصویب طرح پیشنهادی راجع بخارج شدن اموال احمدقوام ازملکیت او
نایب رئیس - دولایحه فوری دردستورداشتیم که هردودوفوریتش تصویب شده.
مکی - هیئت مختلط نفت مقدم است کارمجلسمان رابکنیم بعدبکاردولت بپردازیم.
نایب رئیس - لوایحی که دوفوریتشان تصویب شده‌است قبلا مطرح می‌شودبعدآخرجلسه کارهیئت مختلط انجام می‌شود
مکی - آخرجلسه اکثریت نیست مشکل هم می‌شود.
نایب رئیس - بنابراین ماده واحده مربوط به احمدقوام مطرح است وبجای ماده واحده پیشنهادی سابق ماده واحده دیگری رسیده‌است که برای اطلاع آقایان نمایندگان محترم قرائت می‌شود
دکتر معظمی - طرحی که اول پیشنهادشده‌است قرائت شود بعد طرح اصلاحی.
نایب رئیس - طرح پیشنهادی اول قرائت می‌شود(بشرح ذیل خوانده شد)
- نظر بر اینکه درجریا دوسه روزاخیروکشتار و قتل وعام فجیع که یکی از عوامل آن قوام رئیس دولت غیرقانونی وقت بوده امضاء کنندگان ذیل ماده واحده زیر را با قید سه فوریت امضا کردند
نایب رئیس - دو فوریت است یک فوریتش راپس گرفتند) با قید دو فوریت بمجلس تقدیم و تقاضای طرح و تصویب فوری آنرا داریم
- ماده واحده - بلافاصله پس ازتصویب این قانون احمدقوام توقیف وتحت تعقیب قرارگیردواموال اونیزبعنوان خونبهای شهداء مصادره شود.
نایب رئیس - بجای این ماده واحده ماده واحده اصلاحی پیشنهادشده‌است قرائت می‌شود. (بشرح آتی خوانده شد) ماده واحده ذیل رابجای ماده واحده پیشنهادی که دوفوریت آن قبلا تصویب شده‌است پیشنهادوتقاضای تصویب آنراداریم
- ماده واحده - چون احمدقوام یکی ازعوامل موثرقتل وفجایع جریان اخیرکه منتهی بکشتاردسته جمعی روزسی ام تیرماه ۱۳۳۱ وقیام مسلحانه علیه ملت ایران شده‌است تشخیص ومفسدفی الارض شناخته شده‌است علاوه برتعقیب ومجازات قانونی بموجب این قانون کلیه اموال ودارایی منقول وغیرمنقول احمدقوام ازملکیت اوخارج وجزء اموال عمومی می‌گردد.
تبصره ۱- هرگاه دراموال واملاک احمدقوام پس ازتاریخ ۲۵تیرماه ۱۳۳۱ نقل وانتقالی بهرعنوان وبهرصیغه ولوبصورت سندرسمی صورت گرفته باشدآن نقل انتقال ازدرجه اعتبارساقط وآن اموال اموال قطعی قوام محسوب وجزء اموال عمومی می‌گردد. تبصره ۲- اسنادغیررسمی ذمه ویامربوط بهرنوع نقل وانتقال اموال قوام بهرتاریخی باشدازدرجه اعتبارساقط است مگرآنچه که مربوط بعملیات ومطالبات جاری وعادی بهره برداری باشد.
تبصره ۳- اموال غیرمنقولی که صورتاباسم دیگران خریداری وقیمت آنهاازمحل اموال قوام پرداخت شده مشمول ماده واحده خواهدبود
تبصره ۴- وجوهی که بنام حزب دموکرات سابق یاسازمانهای وابسته به آن دربانکها ویانزداشخاص موجودباشدازاموال دولتی محسوب وضبط خواهدشد.
تبصره ۵- ازاموال احمدقوام پنج میلیون ریال برداشت وطبق موازین شرعی بین زن وفرزندش تقسیم می‌شود
تبصره ۶- آئین نامه اجرای این قانون وطریق توزیع عوائدآن اموال بین وراث شهداء ومجروحین جریانات ۲۶تا۳۱ تیرماه ۱۳۳۱ وامورخیریه پیشنهاددولت وتصویب کمیسیون دادگستری تنظیم می‌گردد.
تبصره ۷- مقررات این قانون بهیچوجه مانع تعقیب جزایی سایرمسببین ومباشرین جریانات اخیرتیرماه ۱۳۳۱ نخواهدشد
نایب رئیس - ماده واحده مطرح است آقای قنات آبادی مخالف هستید؟
قنات آبادی -بلی
نایب رئیس - بفرمایید
قنات آبادی - بنده بااین ماده واحده پیشنهادی ازلحاظ اینکه کامل نیست مخالفم وعلتش هم این است که دراین ماده واحده تکلیف اموال احمدقوام معلوم شده اماتکلیف خودقوام ومسببین کشتارسی ام تیر معلوم نشده اینجا صحبت شده بودکه مجلس درجزائیات دخالت نمی‌تواندبکندبعدکه مراجعه کردیم بسوابق دیدیم که مجلس حتی حکم قتل جنایتکارانی که برعلیه مصالح ملت قیام کرده‌اند مثل سالارالدوله وامثال او را داده بنابراین هیچ اشکالی ندارد یک پیشنهادی هم دراین زمینه کرده‌ام وتقدیم مقام ریاست نموده‌ام وهیچ اشکالی نداردکه مجلس تصمیم بگیردوتصویب بکندوبدولت ابلاغ بکندکه مسببین سی ام تیرازرئیس ژاندارمری، رئیس حکومت نظامی آن سرهنگ قربانی جنایتکارکه بادست خودش ده دوازده نفرراشهیدکرده‌است آن ستوان فاطمی وامثال اورا باید بلافاصله توقیف کنندوبجزای قانونیشان یعنی باعدام آنهارابرسانندباینجهت بنده مخالفم (کریمی - درکرمانشاه سرگرد رضایی) مقصودم درتهران نیست درتمام شهرستانها دراهوازوکرمانشاه این کشتار بعد از سقوط قوام اتفاق افتاد (خسروقشقایی - پس مخالف نیستید) بنابراین این پیشنهاد را هم دادم وباین دلیل مخالفم
نایب رئیس - آقای حاج سیدجوادی موافقید؟
حاج سیدجوادی - بنده موافقم با آن قیدوشرطی که آقای قنات آبادی فرمودندکه اول خوداورادخلش رابیاورندبعد هم خدمت اموالش برسند
نایب رئیس - آقای مهندس حسیبی
مهندس حسیبی - من موافقم
نایب رئیس - چون مخالف صحبت کرده بفرمایید
مهندس حسیبی - آقایان تقاضامی‌کنم توجه بفرمایند مخالفتی که جناب آقای شمس قنات آبادی فرمودندازنظراین ماده یا مقرراتش بهیچوجه نیست فقط ازنظراین است که قوام بمجازات خودش برسدودیگران راهم که مقصرهستند بمجازات قانونی خودشان برسانند(نمایندگان - البته) درمقدمه ایی که جزء ماده واحده نوشته شده‌است که بایستی قوام وسایرمسببین محاکمه شوندوجزای قانونی ببینند(حاج سیدجوادی - آنچه که قلوب جریحه دار را التیام می‌دهد مجازات است از مسببین، انتقام گرفتن است اموال فایده ندارد) اجازه بفرماییدماده واحده ایی هم که برای تشکیل یک محکمه ملی تهیه شده‌است توسط فراکسیون نهضت ملی تقدیم مجلس می‌شود. چون مطلب ازنظر قضایی قابل اهمیت بودکه می‌خواستندهم باموازین قضایی وفق بدهدهم حداکثرسرعت دراین عمل که موردعلاقه وایمان وباصطلاح موردخواسته مردم است درش مراعات شودبنابراین این ماده واحده اصلاح وتقدیم شدوآن ماده هنوزداده نشده امروزیادرجلسه دیگرتقدیم مجلس شورای ملی خواهدشدکه هرچه زودترآنهاهم محاکمه بشوند وخیلی سریع بمجازات خودشان برسندیعنی گرفتاراین چرخ قضایی که متاسفانه یک کمی بطی است یک همچو موضوعی نشودبنابراین من تقاضامی‌کنم ازجناب آقای شمس قنات آبادی باتوجه باین نکته رای موافق بدهند برای آنکه اولا در مقدمه اش پیش بینی مجازات آنها شده‌است و علاوه براین هم برای مجازات آنهابترتیب صحیح و قانونی یک طرحی تهیه شده‌است که تقدیم مجلس خواهدشد.
نایب رئیس - آقای اخگر
اخگر- من اصلاح عبارتی داشتم که پیشنهادمی‌کنم
نایب رئیس - سه پیشنهادرسیده‌است که قرائت می‌شود(پیشنهادآقای شمس قنات آبادی بشرح زیرقرائت شد) پیشنهادمی کنم تبصره ذیل بماده واحده اضافه شود
تبصره – فورا احمد قوام و رئیس شهربانی ورئیس ژاندارمری ورئیس حکومت نظامی وسرهنگ قربانی وستوان فاطمی وسایرعاملین کشتار توقیف و محاکمه شوند.
نایب رئیس - آقای قنات آبادی توضیحی نمی‌دهید؟
قنات آبادی - توضیحی ندارم توضیح راعرض کردم
نایب رئیس - مخالفی نیست
شمس قنات آبادی - البته یک توضیحی داردرئیس شهربانی ورئیس ژاندامری وقت دکتر کیان - رسم این است که بکلیات اول رای گرفته می‌شود
نایب رئیس - چون کسی پیشنهادکفایت مذاکرات نکرده بودوکسی هم اجازه صحبت نخواسته بودبنابراین مذاکرات درکلیات کافی است واردپیشنهادات شدیم
دکتر کیان - بالاخره قربان رسم این است اول بکلیات رای گرفته می‌شودبعدپیشنهادات مطرح می‌گردد.
نایب رئیس - چون کسی تقاضای صحبت نکرده بنابراین مذاکره درکلیات کافی است عده برای کافی نیست. آقایان تشریف بیاورند. که اعلام رای کنیم. اگر نمی‌آیند اسامیشان رابیاوریداعلام کنیم
شمس قنات آبادی - آنهایی که دستشان تامرفق بخون مردم آلوده‌است ازمجلس می‌گذارندمی‌روندبیرون که مبادااموال این خیانتکاران بملت ضبط شود.
نایب رئیس - عرض بنده طبق نظامنامه‌است جنابعالی مداخله نفرمایید(دراینموقع عده برای اخذرای کافی شد) رای گرفته می‌شودبکفایت مذاکرات درماده واحده اصلاحی پیشنهادی بجای ماده واحده آقایانی که موافقندباکفایت مذاکرات قیام بفرمایند(اغلب برخاستند) کفایت مذاکرات تصویب شدحالاپیشنهادات قرائت می‌شود(پیشنهادآقای قنات آبادی بشرح زیرمجدداقرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل بماده واحده اضافه شودفورااحمدقوام ورئیس شهربانی ورئیس ژاندارمری ورئیس حکومت نظامی وسرهنگ قربانی وستوان فاطمی وسایرعاملین کشتارتوقیف ومحاکمه بشوند.
گنجه - یک دفعه دیگراین پیشنهادخوانده شود.(بشرح فوق خوانده شد)
حاج سیدجوادی - توضیح بدهند و سایر شهرستانها.
نایب رئیس - کسی بااین پیشنهادمخالف نیست؟ آقای اخگر بفرمایید.
اخگر- کارهایی که درمجلس می‌شودروی احساسات نباید باشد(صحیح است) روی قانون باید باشد و روی منطق البته در این که هرکسی خیانتی یاجنایتی کرده‌است بایستی مجازات بشود شکی نیست. (صحیح است) وبرای اینکه پیدابشودکه چه کسی خیانت یا جنایتی کرده‌است کمیته تحقیق تشکیل شده ومشغول کاراست البته کمیته تحقیق بعد ازآنکه خیانت کاران راپیداکردومعرفی نمودبدیهی است به مجازات خودشان خواهندرسید(حاج سیدجوادی - کمیته تحقیق تشکیل شده که مقتولین راپیداکنندجنایتکاران معلومند) موضوع مربوط به آقای قوام مسئله ایی بودکه مسلما درراس جریانات اخیربوده‌است وازسابق هم هروقت که ایشان روی کارامدندجنایاتی مرتکب شدنددراینجاشکی نمیشدداشت ولی درسایرمسائل استدعامی‌کنم جناب آقای شمس آبادی پیشنهادشان راپس بگیرندوموکول بکنند به رسیدگی کمیته تحقیق وقتی تحقیقاتشان که تمام شدالبته موافق قانون رفتارمی‌شود(خسروقشقایی - الان بنده پیشنهاد کرده‌ام) بجای این پیشنهاد باید پیشنهادکردکه کمیته تحقیق مشغول کاربشود. مکی - مجلس باید اجازه دهدکه کمیسیون تحقیق بتوانداین کاررابکند.
نایب رئیس - مطالبی که خارج ازموضوع است حالا نباید مطرح شودکمیته تحقیق ومطالب بعدی حالامطرح نیست آقای قنات آبادی پیشنهادتان راپس می‌گیرید. (قنات آبادی - خیر) عده ایی ازنمایندگان - پیشنهادشان رایکمرتبه دیگربخوانید(پیشنهادآقای قنات آبادی مجددابشرح سابق قرائت شد) دکتر شایگان - بنده تذکری دارم. حاج سیدجوادی - بنده بااین پیشنهادموافقم
نایب رئیس - آقای دکتر شایگان یک مخالف و یک موافق راجع بپیشنهادصحبت کرده‌است.
دکتر شایگان - بنده تذکری دارم که لازم است.
نایب رئیس - بفرمایید
دکتر شایگان - عدم تصویب این پیشنهادممکن است سوء تفاهمی ایجادنمایدکه عده ایی باتعقیب اشخاصیکه جانی بوده‌اند وجنایتکاربوده‌اند موافق نیستندونمی‌خواهندآنهامجازات شونددرصورتیکه مطلب اینطورنیست (صحیح است) همه مجلس میل دارندکه مقصرین باشداحوال تعقیب بشوندومجازات بشوند (گنجه - بادست محکمه) واگراین پیشنهادردشوددلیل مخالفت نیست بلکه می‌خواهندکه روی این موضوع مطالعه بشودپیشنهادطوری باشدکه مخالفت با اصول نداشته باشدودرطرح تمام اشخاص واردبشوندازطرف دیگرامرتوقیف واین‌ها چیزهایی است که باید مطالعه بشود بنده عرضم فقط همین بودکه اگرهم این ردبشوددلیل این نیست که احدی درمجلس مخالف است بامجازات این اشخاص.
نایب رئیس - درخود ماده واحده پیشنهادی هم تبصره ایی برای تعقیب مسببین هست، آقای قنات آبادی پیشنهادتان راپس گرفتید؟
شمس قنات آبادی - حضورتان عرض کنم چون آقایان رفقا ببنده فرمودند که این پیشنهاد را پس بگیرم پس گرفتم.
نایب رئیس - پس گرفتند. پیشنهاددوم قرائت می‌شود(ملک مدنی - اجازه می‌فرمایید بنده اخطاردارم) اخطار دارید بفرمایید
ملک مدنی - اول باید باصل ماده رای بگیریدبعد پیشنهادات مطرح بشود.
نایب رئیس - نخیرآقا ماده واحده‌است اول باید پیشنهادات مطرح شود و هر کدام از پیشنهادات که قابل توجه واقع شد ضمیمه ماده می‌شود بعد یکجا رای گرفته می‌شود پیشنهاد دوم قرائت می‌شود. (پیشنهادآقای اخگربشرح زیرقرائت شد):پیشنهادمی‌کنم درتبصره مربوطه به ارجاع بدادگستری (بودجه) هم اضافه شود.
نایب رئیس - آقای اخگر
اخگر- دریکی ازتبصره هانوشته شده‌است که این اموال عمومی است و بعد در یکی از تبصره‌ها نوشته شده‌است که بکمیسیون دادگستری مراجعه شود وقتی یک پولی جزء اموال عمومی باشدبکمیسیون بودجه هم باید مراجعه شود و کمیسیون بودجه هم نظربدهد(مکی - اموال عمومی نیست آقا) پس کلمه اموال عمومی را باید برداشت (مکی - برای آنهایی است که شهید شده‌اند یا دستشان ازبین رفته پایشان ازبین رفته)
نایب رئیس - پس گرفتید آقای اخگر؟
اخگر - اگرجزء اموال عمومی است باید کمیسیون بودجه نظربدهد.
نایب رئیس - طبق ماده واحده پیشنهادی جزواموال عمومی است.
اخگر- بنابراین باید کمیسیون بودجه نظربدهداگرکمیسیون بودجه نباید نظربدهداموال عمومی رابردارید
نایب رئیس - بنابراین پیشنهاد آقای اخگریک مرتبه دیگرقرائت می‌شودورای می‌گریم (بشرح ذیل خوانده شد)
- پیشنهادمی‌کنم تبصره مربوط بارجاع بدادگستری (بودجه) هم اضافه شود
نایب رئیس - رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای اخگر آقایانی که قابل توجه می‌دانندقیام کنند(عده کمی برخاستند) قابل توجه نشدپیشنهاددیگری قرائت می‌شود(پیشنهاد آقای دکتر کیان بشرح زیرقرائت شد)
- اینجانب پیشنهادمی نمایم مبلغ املاک واموالی که برای فرزندوزوجه قوام باقی گذارده می‌شودبدومیلیون ریال تقلیل یابد.
نایب رئیس - آقای دکتر کیان
دکتر کیان - اولااین طرح که تهیه وپیشنهادشده‌است موافق اصول کلی به نظرنمی رسد. یعنی حق این بودکه رای تعقیب آقای قوام ومحاکمه ومحکومیت ایشان مجلس شورای ملی یک قانونی وضع میکردکه این موضوع را با سرعت رسیدگی میکردونتیجه رسیدگی خودش رااعلام کند (مهندس حسیبی - عمل قوام وخیانت اومحرزاست) اجازه بفرماییدامادراین مورد بخصوص این طوراستنباط می‌شودکه مجلس شورای ملی برطبق افکارعمومی ملت ایران وباتوجه بسوابق شخص موردبحث یک تصمیمی رامی‌خواهدبگیردواطمینان داردکه دیگرهیچ گونه رسیدگی مقدماتی لازم نیست زیرامطلب بقدری بین ومحقق به نظرمی‌رسدکه احتیاجی به آن مقدمات ندارددرصورتیکه اینطورباشدو واقعاملت ایران ومجلس شورای ملی ایران یک شخصی راجنایتکارتشخیص می‌دهدومحکومیت اوراقطعی می‌داندو لازم بداندکه یک مجازات شدیدی درباره اوبشودبعقیده بنده هیچ موردنداردکه مبلغ پنج میلیون ریال که درجامعه ایرانی یک مبلغ قابل ذکری است معادل این مبلغ اموال منقول وغیرمنقول برای ورثه یک کسی که مطابق این قانون جنایتکار تشخیص می‌دهد صلاح نیست که ۵ میلیون ریال کناربگذارید اگر تااین درجه نسبت به او ارفاق دارید که ۵ میلیون ریال که مبلغ قابلی است برای او و وراثش می‌خواهید بگذارید که او را مجازات نکنید (خسروقشقایی - صغیر را که مجازات نمی‌کنند) صغیرهایی که الان در بیابانها گرسنگی می‌خورند یاصغیرهایی که در مدارس خرج لباس و کفششان راندارند زیادهستنداگریک حداقلی رامی‌خواهیدمجزابکنیدبگوییددرحداقل ازمال هرایرانی ولودزدی وخیانت هم بکند این مبلغ مستثنی است اورامن قبول دارم امااگرشمامی‌خواهیدشخصی راباتکاء بافکارعمومی بااین ترتیب جانی وخائن تشخیص بدهیددراینموردگذاشتن ۵میلیون ریال برای فرزندوزوجه اوبرخلاف تصمیم خودتان است ومثل این است که یک جایزه ایی هم بدین ترتیب برای کسیکه جنایتکاراست قائل می‌شوید
مکی - صحیح است آقا رای می‌دهیم
نایب رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده - واقعاگاهی پدرنااهل هم برای پسراسباب زحمت می‌شود پسر قوام که بنده نه سنش رامی‌دانم نه اسمش را فقط همینقدرمی‌دانم که همچوپسری هست (حاج سیدجوادی - دختراست آقا) هرکه هست خودش رابرای چندمیلیون تومان ارث آماده کرده بود. حالا این پیشامد کرده و قدر مسلم این است که زن و بچه قوام گناهی ندارند (مکی - آنهاکه پدرشان راکشته‌اند گناه دارند؟) تلافی آنهادرمی آید (حاج سیدجوادی - ازکجا) ازاموال اموالش رامی‌گیرندوبورثه مقتولین می‌دهند(مکی - کشته ازبس که فزون است کفن نتوان کردسیصدنفردراهوازکشته شده‌اند دویست نفردرتهران کشته شده‌اند) جای خوشوقتی است که لااقل اموال قوام زیاداست اگراین یک آدم لاتی بودکه کارخیلی بدتربودفعلااین مالی که درعرض سالها جمع شده درچنین موردی بمصرف می‌رسدومعلوم می‌شودکه ماورای این دستگاه ظاهری یک دستگاه عدل الهی هست که هفتادهشتادسال به آدم مهلت می‌دهدوآخرکارحرص مقام اورابچنین کیفری می‌کشدامااین پانصدهزارتومان هم جناب آقای مکی ازلحاظ فرزندوازلحاظ زنش خیلی زیادنیست مجلس آنقدرموافقت می‌کندکه ۵۰۰هزارتومان به آنهاداده شود (مکی - برای شماچیزی نیست) من چون اصلاحساب پول دستم نیست نمی‌دانم پانصدهزارتومان چقدرمی‌شود(خنده نمایندگان) ولی درمقابل چندین میلیون اموال قوام چیزی نیست موافقت بفرماییدکه این ارفاق نسبت به زن وبچه قوام بشوددیگرموکول برای خود آقایان نمایندگان است
نایب رئیس - اعلام رای می‌کنم آقایانی که پیشنهاد آقای دکتر کیان راقابل توجه می‌دانندقیام بفرمایند(عده کمتری برخاستند) تصویب نشدپیشنهاددیگرقرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای حائری‌زاده بشرح زیرقرائت شد)
- تبصره ذیل رابرای ضم بماده واحده پیشنهادمی‌نمایم
- تبصره - نخست‌وزیران ووزیران که شریک ویامباشرجنایات دوره بیست ساله قلدری بوده مشمول موضوع فوق بوده فقط بمقدارحقوق تقاعدبه آنهاومخارج تحصیل فرزندانشان داده خواهدشد.
امامی اهری - صحیح است احسنت. بفرماییدیک باردیگراین پیشنهادخوانده شود.
نایب رئیس - خودشان می‌خوانند آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - پیشنهادی که اول رفقاداده بودندمربوط به یک محکمه ملی بودکه احکام این محکمه غیرقابل استیناف و تمیزباشد و تمام اختیاراتی راکه دادستانی ارتش ودادستانی شهرستان و دادرسی دیوان کیفرودیوان جنایی دارد باین محکمه داده شود کسانیکه بحقوق مردم تجاوزوتخطی کرده‌اند ومسببین ومباشرین تنبیه ومجازات شوندوآن حالا در دست مطالعه‌است وامیدواریم که بزودی تقدیم مجلس شودوتصویب شودکه یک محکمه ملی بعدازچهل وچندسال مشروطیت داشته باشیم که باعث ترضیه خاطر طبقه عامه رافراهم بکنندوهمیشه یک طبقه خاصه ماشین مملکت را نگردانداین موضوع قوام راهم من همینطورخیال می‌کردم ومعتقدبودم که بهمان محکمه مراجعه شودولی آقایان این را علیحده کردندمن درزندگانیم هیچوقت به آن کسی که افتاده عقیده ندارم لگدبزنیم مگردرتحت اصول کلی که نظایرش دیگرپیدانشودمادردوره بیست ساله رئیس الوزرایی پیداکردیم که یکی ازآنهاپدرش دروزارت دادگستری همکارمن بودوموقعی که می‌خواستندلباس قضایی برای قضات درست کنندایشان گفت من پول ندارم لباس تهیه کنم ازحقوقش کسرکردندکه باولباس قضایی بدهندپسراین شخص بعدرئیس الوزراء شدوحالااگربیش ازقوام سرمایه دراین مدت قلیل تهیه نکرده باشدکمترنیست مثل شاخ شمشادراه می‌رود و مشغول کارهم هستنددراین مملکت ما نباید یک نفررافقط طرف فحش وطرف حمله قراردهیم موقع قانونگذاری موقع قضاوت باید احساسات رازیرپاگذاشت رفت روی حقایق روی مصلحت عموم مصلحت مملکت جناب قوام بنده پنج شش سال باایشان هیچ آمدوشدی ندارم مریض شدندمسافرت کردندآمدندرفتندومن موفق نشدم زیارتشان بکنم ولی قوام رابدترازاینهانمی دانم من معتقدم که آقایان این تبصره راموافقت بفرمایندومحتاج باینکه زیادهم توضیح بدهم نیست وحالاخودم آن را می‌خوانم
تبصره - نخست‌وزیران ووزیران که شریک ویامباشرجنایات دوره بیست ساله قلدری بوده مشمول موضوع فوق بوده (یعنی دارایی شان را باید ضبط کرد) وفقط بمقدارحقوق تقاعد به آنها و مخارج تحصیل فرزندانشان داده خواهد شد برای اینکه این قضیه جرمی نیست که بگوییم دهسال گذشته ومشمول مرورزمان است حالاکه باب مصادره مفتوح شداین کاربشوداین اشخاص درسناهستندودرمجلس شورای ملی هستنددرمقامات مهم مملکتی هستندباقوام السلطنه هم فرقی ندارندبلکه بعضی‌هاشان بدترازاوهستند(صحیح است)(امامی اهری - بنویسیدکلیه کسانی که از خزانه دولت حقوق گرفته‌اند)(مهندس حسیبی - بیست ساله گذشته هیچ شماموقع پیدانکردیداین پیشنهادرابکنید؟) حالا موقعش پیداشده
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی
دکتر بقایی - بنده باآنکه فرمایش آقای حائری‌زاده را تایید می‌کنم باطرح آن دراین موقع کاملامخالف هستم (صحیح است) درست است نخست‌وزیرانی بوده‌اند وجنایت هم کرده‌اند دزدی هم کرده‌اند سوء استفاده هم کرده‌اند ثروتمندهم هستنداین درست است بحاسبشان هم ماآرزومندیم که رسیدگی شودمدتهاهم هست که صحبتش هست وهروقت هم که جناب آقای حائری‌زاده طرحش راتهیه کنندبنده هم امضاء می‌کنم ولی بطوریکه ایشان دراینجا فرمودنداحساسات را باید زیرپاگذاشت وبامنطق عمل کردبنده می‌خواهم این خواهش راازخودایشان درباره این پیشنهادشان بکنم الان یک موقعیت خاصی پیش آمده‌است یک نهضتی درایران برپاشده‌است درقبال این نهضت جنایاتی شده‌است وملت ایران تشنه‌است که مسببین این جنایات تنبیه بشوندکه یکیش آقای قوام السلطنه‌است این طرح داده شده‌است وماامیدوارهستیم که این طرح عملی شودولی اگربخواهیم این طرح راتوسعه بدهیم تمام چیزهای دیگرعینا مثل این است که یک جایی تله ایی گذاشته‌اند گرگی افتاده توی تله بجای اینکه این گرگ را بگیرندبکشندیک کسی پیشنهادبدهدکه توی این بیابان گرگ زیاداست گوسفندهای مردم راهم برده‌اند بچه‌های مردم راهم برده‌اند مایک تله بزرگی درست کنیم که تمام گرگهابیافتندتوی این تله نتیجه این تله بزرگ این می‌شودکه ازاطراف واکناف وسیله خواهدداشت که این طناب‌های تله شل بشود و نه تنها گرگ دیگری گیرنیافتد همین یک دانه گرگی هم که گیرافتاده دربرود. من نمی‌خواهم مطلبی عرض بکنم که جسارت آمیزباشدولی می‌دانم بعضی ازکسانیکه باین طرح رای خواهنددادمایقین داریم که خودشان میل ندارندیک افکارعمومی هست که مورداحترام همه‌است و چون می‌خواهدرای خواهنددادباین طرح اگرآمدیم این تبصره رااضافه کردیم نتیجه اش این می‌شودکه درمجلس سنا که این نخست‌وزیرانی که ایشان می‌فرمایندیاخودشان هستندیادامادهایشان هستندیاپسرعموهایشان هستنداین می‌رود درسنادفن می‌شودومانمی‌توانیم بیرونش بیاوریم باین جهت بنده خواهش می‌کنم ازجناب آقای حائری‌زاده که اینکاررا سنگین نکنند بگذاریداین بسادگی بگذردوانشاء الله عملی بشودوراجع باینکارهم انشاء الله یک مطالعه بیشتری بشود تنهااینکه بگوییم نخست‌وزیران سابق این تشخیصش لازم است کدام نخست‌وزیراینجااسمش معین است موردش هم معین است تمام ملت هم خواهان این است بنده استدعامی‌کنم ازجناب آقای حائری‌زاده وتمام کسانی که پیشنهادات مشابهی داده‌اند این طرح راسنگین نکنندبگذارنداین عملی شود ما همیشه دراختیارآقایان هستیم برای سایر چیزهاوقول می‌دهم اگراین پیشنهاد جنابعالی تصویب شودبسلامتی جنابعالی آقای قوام هم از بند خواهندجست ازنخست‌وزیرهای دیگرهم چیزی گرفته نخواهدشد.
نایب رئیس - پس می‌گیرید آقای حائری‌زاده (حائری‌زاده - خیر) رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای حائری‌زاده آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می‌دانند قیام کنند(عده کمی برخاستند) ردشد. پیشنهاددیگری قرائت می‌شود(پیشنهاد آقایان خسروقشقایی و زهری و اخگربشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی کنیم این تبصره بماده واحده اضافه گردد.
تبصره - مجلس شورای ملی بمنظوررسیدگی وتشخیص عده وهویت کلیه مقتولین ومفقودین وقایع اخیروتجلیل از فداکاریهای آنهاوازطرف دیگربمنظوررسیدگی وتحقیق وتشخیص مسببین ومسئولین این فجایع کمیته تحقیق منتخبه ازطرف نمایندگان طرفدارادامه نهضت ملی تنفیذمی‌نمایدوکمیته نامبرده کلیه اختیارات قانونی لازمه راجهت انجام مقاصدبالادارد.
نایب رئیس - آقای خسروقشقایی
خسرو قشقایی - موقعیکه پیشنهادراجع بمصادره اموال قوام طرح شدعده ایی ازآقایان گفتندکه اینکاررابیاییدزیادش کنیدولی همانطورکه جناب آقای دکتر بقایی تذکردادندخواستیم که اینکارسبک باشدوهیئتی ازطرف فراکسیون نهضت ملی ماموررسیدگی برای اینکارشدوبنده فکرمی‌کنم که اینهااشخاص بسیارخوبی باشندومورداطمینان مجلس ومردم ایران هستندبدون تردیدمیل دارندکه مسببین این قضیه معلوم بشوندوتنبیه بشوندونسبت باشخاص زیادی هم صحبت می‌شودازنظرعده ایی ازاینهاتقصیری نداشته‌اند وازنظربنده سرلشکرکوپال تقصیری نداشته قبلا می‌خواسته‌اند عوضش بکنندوعوضش نکردندوهیچ اختیاری نداشته وازنظرعده ایی رئیس ژاندارمری وفرماندارنظامی تقصیرداشته‌اند ومی گویندکارهامربوط بوده‌است به فرماندارنظامی وتحت اختیارفرماندارنظامی مستقیمااجرامیشده جمعی همه را مقصرمی‌دانندچیزی که مسلم است نباید کسانی راکه مقصرنیستندمقصرقلمدادکردوعده مقصررابی گناه ولی البته باید راجع بهمه تحقیقاتی بشودراجع بوزیرجنگ ورئیس ژاندارمری هم صحبت‌هایی می‌شودوخوشبختانه ازنظرآن کسانی که این کارراکرده‌اند این کشتارهم خیلی کشتاردامنه داری بوده منحصربطهران نبوده درخوزستان هم همانطوری که جناب آقای دکتر بقایی وآقای مکی فرمودندعده زیادی کشته شده‌اند ودرکرمانشاه بعدازاینکه کارها تمام شده وقوام استعفاداده کشتارهایی کرده‌اند بنده اطلاع دارم درلارزنهای مردم رالخت کرده‌اند وعقرب به جانشان اند اخته‌اند که اینهارابگزندونیش بزنندومردان آنهادرعذاب باشند و البته انصاف نیست که باینهارسیدگی نشود و همینطور بماند متاسفانه این کشتار را راجع به کرمانشاه واصفهان هم انجام دادند و این اعمال را کرده‌اند و در شیراز هم می‌خواسته‌اند انجام بدهندولی نمی‌دانم چه ملاحظه ایی کردند که انجام نداده‌اند شایداگروقت داشتندآنجاهم انجام می‌دادنداین است که بنده این پیشنهادراتهیه کرده‌ام وخواستم بامضای عده ایی ازآقایان برسانم ولی چون وقت نشدحالاتقدیم کردم خوب هم شدکه آقای شمس قنات آبادی پیشنهاد خودشان راپس گرفتندبنده خواستم استدعاکنم ازآقایان که باین کمیته تحقیق مجلس قدرت قانونی بدهندکه حقیقتارسیدگی کندونظریات خودش رابدهدکه هرکسی مقصراست مجازات بشودوهرکس مقصرنیست بیخودبدنام نشوداین بودکه این پیشنهاد را بامضای دو نفر دیگراز آقایان رساندم وتقاضای تصویبش رادارم.
نایب رئیس - آقای قنات آبادی
خلخالی - (من مخالفم اول من اجازه خواستم) (معتمددماوندی (منشی)- اول آقای قنات آبادی دوم جنابعالی سوم آقای مکی اجازه خواستند.
خلخالی - من ازاین جهت مخالفم که اسامی اعضای کمیسیون خوانده شودبعدقدرت قانونی بدهید.
شمس قنات آبادی - مخالفت بنده بااین پیشنهادازاین جهت است که تاکنون هزارقانون هزارطرح هزارلایحه درمجلس شورای ملی بتصویب رسیده ولی وقتی خارج ازمحوطه مجلس رفته‌است عملی نشده‌است آثاری هم بهش مترتب نشده، اگراین کمیته تحقیق قدرت قانونی اش این باشدکه تعقیب بکندودقت بکندکه درروزسی ام تیر وبعدچه اشخاصی مسئول کشتاربوده‌اند، این چه اثری دارد؟ اصلالازم نیست وغالبامردم می‌دانند. آقای خسرو قشقایی شماکه می‌فرماییدرئیس شهربانی مسئول نیست (خسروقشقایی - بنده نگفتم مسئول نیست گفتم رسیدگی بکنید) اجازه بفرمایید، اگراومسئول نیست پس کی مسئول است؟ اگراینهامسئول نبودندپس کی مسئول بود؟ من گفتم مردم رابکشند؟ من پیشنهادمی کنم این اشخاصی که معین ومشخص است مسئولیتشان ازنظرملت ایران اینها رابگیرنداین هارامحاکمه کنند، اگربیگناه بودندولشان کننداگرهم گناهکاربودندومسبب این آدم کشی هابودندبدارشان بزنند. درهرآئینی درهرمسلکی درهرقانونی قصاص آمده، آدم کشی قصاصش کشتن است، دارکشیدنست، اگرمن بمصادره اموال قوام رای می‌دهم برای این است که معتقدم اینهامال اونیست والامصادره اموال راکه قصاص آدم کشی نمی‌دانم قوام ویکعده ازعمالش آدم کشته‌اند و باید آنهارابکشند، باید آنهارابداربزنند، واین مال وثروت هم چون مال اونیست مال ملت است باید بملت برگردد. غرض این است که این چه قدرتی دارد؟ البته من هم موافقم که باین کمیسیون قدرت بدهندکه نظریاتش نظریات قانونی باشداماکی اجرامی کندآیاضامن اجرایی دارد، وقتی کمیسیون گفت فلان وفلان وفلان ضامن اجرایی هم دارد؟ وقتی که تحقیقات این کمیسیون بمرحله نهایی رسید و گفت اینها مسئول در کشتار سی تیربوده‌اند ضامن اجرایی هم دارد؟ دولت می‌آید تصمیم آنهارا اجرابکند؟ وقتی که کمیسیون مسببین رایکی یکی معرفی کرد دولت این نظریات و این تحقیقات راانجام می‌دهد یا نمی‌دهد؟ این باید روشن بشود والا همه مامی‌دانیم که کمیسیون تحقیق که ازطرف فراکسیون نهضت ملی انتخاب شده‌اند تمام مردم شرافتمندی هستند که موردتاییدنمایندگانند و اسامیشان راهم بنده نوشته‌ام که عرض می‌کنم آقایان مشار، دکتر ملکی، دکتر بقایی، نریمان، دکتر فلسفی، حاج سیدجوادی، خلخالی، کریمی، اینهابعدازاینکه تحقیق کردنداگر از شهربانی هم استفاده کردندیعنی اگرشهربانی تن بقضابدهد، اگرازژاندارمری هم استفاده کردندواگرژاندارمری تن بقضابدهدواگراینها تحقیقات کردندآیانتیجه تحقیقات اینهاوزحمات اینها راکی اجرامی کند؟ آیا دولت حاضراست که اگر این آقایان معرفی کردندکه این جنایتکارها دستشان بخون شهدارنگین است دولت این هارابگیرد و قصاص شرعی وقانونی بکند یانه؟ والایک مشت بنشینندزحمت بکشندچه فایده ایی دارد؟
خسروقشقایی - آقااجازه بفرماییداینجاسوء تفاهم شده من نگفتم رئیس شهربانی رانگیریدوتحقیق نکنید بنده گفتم که آقای رئیس شهربانی که از نظر بنده بی تقصیر است از او هم تحقیق کنید (شمس قنات آبادی - ببخشیدبنده درست متوجه نشدم)
نایب رئیس - بقابل توجه بودن این پیشنهادرای گرفته می‌شود(یکنفرازنمایندگان - دومرتبه بخوانید) (پیشنهادآقای خسروقشقایی بشرح سابق قرائت شد)
حاج سیدجوادی - این خیلی مجهول ومبهم است باید توضیح بدهند امیرافشاری - اسم آقایانیکه درکمیته عضوهستندبفرمایید
مکی - اضافه کنیدکه نتیجه رابمجلس شورای ملی گزارش بدهند.
خسرو قشقایی - اجازه می‌فرماییدبنده توضیح بدهم؟
نایب رئیس - دیگرتوضیح نداردپس می‌گیریدیارای بگیریم؟
خسروقشقایی - نخیربنده پس نمی‌گیرم
دکتر بقایی - اضافه کنیدکه نتیجه رابمجلس گزارش بدهند.
نایب رئیس - به این ترتیب اصلاح می‌شودکه نتیجه رابمجلس گزارش بدهندمدت نمی‌گذارید؟
دکتر بقایی - دوماه هم مدت قائل شوید.
خسروقشقایی - بنده موافقم که ظرف دوماه نتیجه راگزارش بدهندبمجلس.
نایب رئیس - آقایانی که این پیشنهادرابااصلاحی که شدقابل توجه می‌دانندقیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. این پیشنهادقابل توجه شده وضمیمه لایحه خواهدشد. پیشنهادآقای مکی قرائت می‌شود. (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی کنم کلمه اموال عمومی حذف شود.
نایب رئیس - آقای مکی
مکی - بنده اگرمی توانستم یک پیشنهادی بدهم که آقایانی که علاقه دارنداین طرح زودتربتصویب برسدپیشنهادات خودشان را پس بگیرند اصلح بود ولی چون نمی‌توانم طبق آئین نامه این پیشنهادرابکنم این بودکه این پیشنهاد را دادم که باین بهانه مطالبی راکه لازم است باطلاع علاقه مندان بتصویب این طرح برسانم. این است که همانطورکه همکار عزیزم آقای دکتر بقایی گفتنداگرآقایان علاقه دارندکه این طرح تصویب بشودخواهش می‌کنم که دیگر پیشنهادی ندهندوهمین رااینجاتصویب بکنند. مادوسه دوره درپارلمان بوده‌ایم ومی دانیم که اگربنای پیشنهاددادن بشوداین طرح امروزدیگرتصویب نمی‌شودوجلسه دیگرهم تصویب نمی‌شودهی پیشنهادپشت پیشنهادمی دهندوبالاخره پیشنهادپیچ می‌شوداین طرح وبالاخره هم منظورملت ایران تامین نخواهدشدبنده می‌خواستم استدعا کنم دوستانه چون حق هیچگونه تقاضایی ازآقایان نمایندگان محترم طبق آئین نامه ندارم استدعامی کنم که پیشنهاد خودشان راپس بگیرندتااین طرح زودتربتصویب برسدویکی هم بنده پیشنهادمی کنم که اموال عمومی برداشته شود برای اینکه وقتی اموال عمومی شدمی افتدبمقررات واین حرفهاوقرطاس بازیهایی که همه مان خبرداریم وتوی کاغذ بازی هیچوقت بوراث شهداچیزی داده نخواهدشد. من درمریضخانه هایکعده ایی رادیدم که یک دستشان رفته یک پایشان رابریده‌اند اینها تا آخر عمرشان از یک دست و یک پا و یکی از جوارح واعضای بدن محروم هستندچرا جزو اموال عمومی بشود؟ مگردولت غنیمتی گرفته؟ ملت قربانی داده غنیمت هم مال اوست این مال مال ملت است ملت قربانی داده کشته داده دست داده پاداده یکدسته پدرانشان راازدست داده‌اند یکدسته شوهرهایشان راازدست داده‌اند یک دسته اولادهایشان راازدست داده‌اند. باید این مال راهم بدهندبورثه اینهابنده پیشنهادمی کنم واستدعا می‌کنم ازهم کاران عزیزکه موافقت بفرماینداین کلمه اموال عمومی برداشته شودوفقط اختصاص داده شودبوراث شهدا(اخگر- ومصدومین) ومصدومین وهرکس هم دراین جریان کشته شده بوراثش داده شود. بیش ازاین هم استدعایی نمی‌کنم همینطورکه عرض کردم تقاضامی‌کنم هرکس پیشنهادی دارداگرعلاقه منداست که این طرح بگذردپس بگیرد(مهندس حسیبی - مال خودتان راهم پس بگیرید) نمی‌توانم پس بگیرم آقامگردولت فقیراست مگرضعیف است این فقط مال وراث شهداست یکدسته ایی ازبین رفته‌اند زنهایک دسته بی شوهرشده‌اند یکدسته بی پدرشده‌اند یکعده ازدست وپامحروم شدندچرابرودجزاموال عمومی بروددروزارت دارایی بدهندبه یک مشت گردن کلفت پشت میزنشین؟ اینکه نمی‌شود بنده عقیده‌ام این است که این فقط بایستی برای ورثه شهداومصدومین واقعه ۳۰تیر مصرف شود.
نایب رئیس - آقای دکتر شایگان شمامخالف پیشنهادآقای مکی هستید؟
دکتر شایگان - می‌خواستم توضیحی بدهم مساله اموال عمومی، یعنی مال مردم وفقط مطلبی که ایشان فرمودند منحصرمی‌شودباین امرکه آیاتمام این اموال برای شهداووراث وزخمی شده‌ها باشدیامسائل دیگری هم که ازاین قبیل است وجزءمنافع عمومی است ازاین استفاده بشودوحالااین تشخیص بامجلس است که کدامش اولی است بنظر این کسانی که این طرح راتهیه کرده‌اند اموال عمومی اولی است ولی این اشکال راکه تصورمی کنندکه این اموال غیراز مال مردم است این طورنیست این اموال مال مردم است وتصدیش بدست نماینده ملت که دولت است خواهدبود.
نایب رئیس - پیشنهادآقای مکی که جمله اموال عمومی حذف شود باید رای گرفته شودتامل بفرماییدتاعده کافی شود (پس ازچندلحظه عده کافی شد) رای می‌گیریم به پیشنهادآقای مکی آقایانی که این پیشنهادراقابل توجه می‌دانند قیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. این پیشنهادقابل توجه‌است وبنابراین اموال عمومی حذف می‌شود. پیشنهادآقای پورسرتیپ قرائت می‌شود. (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی کنم ازاین ببعدهیچ یک ازوزرای سابق بمقام وزارت وسفارت دعوت ومنصوب نشوند
نایب رئیس - مثل اینکه این پیشنهادمربوط باین لایحه نمی‌تواندباشد. آقای پورسرتیپ
پورسرتیپ - مااگرتصدیق بخواهیم بکنیم که گذشته هاخیانت کرده‌اند باین کشورمسلما باید آنهاراهم مجازات بکنند. حالاآقای حائری‌زاده گفتندکه آنهاراهم اموالشان راضبط بکنندوبه آن پیشنهادمجلس رای نداد. حداقل مانعی ندارد که بعدازاین سرکارنیایند.
امامی اهری - یکمرتبه دیگرخوانده شود(بشرح فوق خوانده شد)
مهندس حسیبی - پس بگیرید(پورسرتیپ - پس گرفتم)
نایب رئیس - پیشنهادآقای وکیل پورقرائت می‌شود(بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی کنم که دردنباله تبصره ۲ این عبارت:(مگر نقل و انتقالهایی که صحت وقوع آن قبل ازتاریخ ۲۵، ۴، ۳۱ محرزشده باشند.) اضافه شود.
نایب رئیس - آقای وکیل پور
وکیل پور - بنده باحترام فرمایش جناب آقای مکی این پیشنهادراپس می‌گیرم ولی ازجناب آقای دکتر شایگان ودکتر معظمی تقاضامی‌کنم که به تبصره ۲این لایحه یک توجهی بفرمایندموجب اضرارغیرنشودمادراین ماده واحده قصدمان این است که مسبب قتل وجنایت را مجازات کنیم نه اینکه مردم راموجب ضررشان بشویم. اینجانوشته شده‌است که اسنادغیررسمی ذمه یامربوطه بهرنوع نقل وانتقال اموال قوام متعلق بهرتاریخی باشدازدرجه اعتبارساقط است مگر آنچه که مربوط بعملیات و مطالبات جاری وعادی بهره برداری باشددرصورتیکه ممکن است یک شخصی یک ملکی راازاوخریده باشدواین معامله باسندعادی یاذمه ایی صورت گرفته باشدوانحاء تصرفات مالکانه هم درآن ملک کرده باشدآنوقت باید ازاوخلع ید کرد. حالاجناب آقای دکتر شایگان وجناب آقای دکتر معظمی باید باین موضوعات توجه فرمایند(مهندس حسیبی - خواهش می‌کنم پس بگیریدبرای اینکه همه اینهادقت شده‌است) عرض کردم پس می‌گیریم ولی خواهش می‌کنم ایشان توجه بفرمایند.
نایب رئیس - پس گرفتندبنابراین ماده واحده بااصلاحاتی که درآن شده‌است مطرح است آقایان اگرمایلندقرائت بشود(چندنفرازنمایندگان - خوانده شود) توجه بفرماییدقرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- ماده واحده ذیل رابجای ماده واحده پیشنهادی که فوریت آن قبلا تصویب شده‌است پیشنهادوتقاضای تصویب آنرا داریم:
- ماده واحده - چون احمدقوام یکی ازعوامل موثرقتل وفجایع جریان اخیرکه منتهی بکشتاردسته جمعی روز سی ام تیرماه ۱۳۳۱ وقیام مسلحانه علیه ملت ایران شده‌است تشخیص ومفسدفی الارض شناخته شده علاوه بر تعقیب ومجازات قانونی به موجب این قانون کلیه اموال ودارایی منقول وغیرمنقول احمدقوام ازملکیت اوخارج می‌گردد.
تبصره ۱- هرگاه دراموال واملاک احمدقوام پس ازتاریخ ۲۵تیرماه ۱۳۳۱ نقل وانتقالاتی بهرعنوان وبهرصیغه ولوبصورت سندرسمی صورت گرفته باشدآن نقل وانتقال ازدرجه اعتبارساقط وآن اموال اموال قطعی قوام محسوب می‌گردد
تبصره ۲- اسنادغیررسمی ذمه ایی ویامربوط بهرنوع نقل انتقال اموال قوام متعلق بهرتاریخی باشدازدرجه اعتبارساقط است مگرآنچه که مربوط بعملیات ومطالبات جاری وعادی بهره برداری باشد.
تبصره ۳- اموال غیر منقولی که صورتاباسم دیگران خریداری وقیمت آنهاازمحل اموال قوام پرداخت شده نیزمشمول ماده واحده خواهد بود.
تبصره ۴- وجوهی که بنام حزب دموکرات سابق یاسازمانهای وابسته به آن دربانکهایانزداشخاص موجودباشد ازاموال دولتی محسوب وضبط خواهدشد.
تبصره ۵- ازاموال احمدقوام ۵میلیون ریال برداشت وطبق موازین شرعی بین زن وفرزندش تقسیم می‌شود
تبصره ۶- آئین نامه اجرای این قانون وطریق توزیع عوایدآن اموال بین وراث وشهدا مجروحین جریانات ۲۶تا۳۱تیرماه ۱۳۳۱وامورخیریه به پیشنهاددولت وتصویب کمیسیون دادگستری تنظیم می‌گردد.
تبصره ۷- مقررات این قانون بهیچوجه مانع تعقیب جزایی سایرمسببین ومباشرین جریانات اخیرتیرماه ۱۳۳۱نخواهدشد.
تبصره ۸- مجلس شورای ملی بمنظوررسیدگی وتشخیص عده وهویت کلیه مقتولین ومفقودین وقایع اخیروتجلیل ازفداکاریهای آنهاوازطرف دیگربمنظوررسیدگی وتحقیق وتشخیص مسببین ومسئولین این فجایع کمیته تحقیق منتخبه ازطرف نمایندگان طرفدارادامه نهضت ملی راتنفیذمی‌نمایدوکمیته نامبرده کلیه اختیارات قانونی لازمه راجهت انجام مقاصدبالادارامی باشدونتیجه رادرمدت دوماه باطلاع مجلس شورای ملی خواهدرسانید.
نایب رئیس - اعلام رای می‌کنم نسبت به ماده واحده و تبصره‌های ضمیمه واصلاحاتی که امروز مورد توجه واقع شده‌است آقایانی که موافقند با ماده واحده و اصلاحات پیشنهادی قیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. این لایحه چون تصویب شد بمجلس سنا فرستاده خواهدشد لایحه اختیارات دولت مطرح است
مکی – آقا هیئت مختلط را یک رای بگیرید بعد لایحه اختیارات رامطرح کنید.
- طرح و تصویب اختیارات دکتر مصدق نخست‌وزیر
ویرایش۶- طرح وتصویب اختیارات دکتر مصدق نخست‌وزیر
نایب رئیس - لایحه اختیارات دولت مطرح است قرائت می‌شود(بشرح زیرقرائت شد)
- ماده واحده - به آقای دکتر مصدق نخست‌وزیراختیارداده می‌شودکه ازتاریخ تصویب این قانون تامدت ۶ماه لوایحی که برای اجرای برنامه نه گانه برنامه دولت ضروری است ودرجلسه هفتم مردادماه ۱۳۳۱ مجلس شورای ملی بشرح ذیل:
- ۱- اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای ملی وشهرداریها
- ۲- اصلاح امورمالی وتعدیل بودجه بوسیله تقلیل درمخارج وبرقراری مالیاتهای مستقیم ودرصورت لزوم مالیاتهای غیرمستقیم.
- ۳- اصلاح اموراقتصادی بوسیله افزاییش تولیدوایجادکارواصلاح قوانین پولی وبانکی
- ۴- بهره برداری ازمعادن نفت کشور
- ۵- اصلاح سازمانهای اداری وقوانین استخدام کشوری وقضایی
- ۶- ایجادشورای محلی دردهات بمنظوراصلاحات اجتماعی وتامین مخارج این اصلاحات بوسیله وضع عوارض
- ۷- اصلاح قوانین دادگستری
- ۸- اصلاحات قانون مطبوعات
- ۹- اصلاحات امور فرهنگی بهداشتی و وسائل ارتباطی
تصویب شده‌است تهیه نموده و پس از آزمایش آنها را تقدیم مجلسین نمایند و تا موقعی که تکلیف آنهادرمجلسین معین نشده لازم الاجرامی‌باشند.
نایب رئیس- آقای دکتر فلسفی
دکتر فلسفی – در نخست‌وزیری گذشته جناب آقای دکتر مصدق وقتی که این ماده واحده یعنی ماده اختیارات درجلسه خصوصی مطرح شدبنده آنجا عرایضی کردم و موافقت خودم را هم آنجا اعلام کردم و بعد که لایحه داده شد وقتی هم که آمدم درسرسرای مجلس اسم بنویسم چون موافقین زیاد بود بهمین جهت بنده مخالف مشروط اسم نوشتم یک کسی ازمن سوال کرد مخالف مشروط معنایش چیست؟ یعنی موافق منتها موافقی که یک تذکراتی دارد و یک مطالبی داردکه در این مورد می‌خواهد تذکر بدهد البته چون راجع باین موارد لوایحی نیست که موادش مشخص و معین باشد و بتوان رویش بحث کرد بنابراین بنده بحثی ندارم لیکن یک تذکراتی لازم است دردراین موقع عرض کنم. اول مطلبش این است که این اختیارات یک مطلبی نباشدکه برای بعد سابقه شود. این اختیاراتی که مجلس شورای ملی الان به آقای دکتر مصدق می‌دهداز دو جنبه‌است یکی از لحاظ شخص آقای دکتر مصدق است که مورد احترام ملت ایران است مقبولیت عامه دارد و محبوبیت عامه دارد و شرایطی در او جمع است که در کمتراشخاص جمع است وباین جهت از این لحاظ باواین اختیارات را می‌دهند پس بنابراین به هرکسی ازاین به بعدنمی‌توان اختیارات داد.
جهت دوم این است که وضع مملکت مایک وضع خاصی پیداکرده‌است یعنی ازهم گسیختگی آشفتگی بی ترتیبی بی نظمی فقروضع بد مالی اقتصادی اینها همه موجب شده که ملت ایران مقدرات وسرنوشتش رابدست شخصی که مورداحترام وقبولش هست بدهد. پس بنابراین این مطلب رابنده ازاین جهت عرض می‌کنم که یک جهات وعلل و موجباتی پیداشدکه مااین اختیارات رابه آقای دکتر مصدق می‌دهیم ولی این مطلب سابقه نباید بشودکه فرداهردولتی آمد تقاضای اختیارات بکندعرض کنم که بنده چندتذکردارم وعرض زیادی هم ندارم یک تذکربنده راجع بقانون انتخابات است. البته تمام بدبختی وخوشبختی یک ملتی ناشی و منبعث ازمجلس شورای ملی است و آنهم فرع بر این است که یک قانون انتخابات صحیح باشد یک نمایندگان خوبی انتخاب بشوند و بیایند قانونی که ما داشتیم بسیار ناقص بوده و در عمل هم مادیدیم که این قانون خوب نتیجه نداده‌است چه آنزمانی که بوسیله مداخله دولت درانتخابات نمایندگان انتخاب می‌شدند باز هم این قانون بدعمل میشده وچه دراین دوره که دولت هیچ نظری نداشت ومعذالک دیدیم که وضع انتخابات خوب نبود. معایبی که دراین قانون انتخابات مشهودبودوهمه مضرات ازاوناشی می‌شودیکی راجع بتشکیل انجمن است چه آن ماده ۳۶ نفری وچه این تصویبنامه ۱۰۸نفری هردونتیجه خوب نداد یعنی هم باعث میشدکه اشخاص اعمال نفوذبکنندوهم یک عدم رضایتی ایجادمیکدبنابراین بایستی دولت دراین لایحه ایی که تنظیم می‌کنداین معنی رارعایت بکندمطلب دومش مداخله مامورین دولت بودرئیس دولت بتصدیق دوست ودشمن یعنی آقای دکتر مصدق خودشان مطلقانظری درانتخابات نداشتندومداخله هم نمی‌کردندولی آیااین کافی بود؟ فرمانداررئیس ژاندارمری رئیس شهربانی تمام اینهامداخله می‌کردند بایستی دراین قانون ترتیبی دادکه اینها موردمواخذه قراربگیرندیابکلی ممنوع المداخله باشندوچون عرض کردم لایحه مطرح نیست نمی‌شود بطور دقیق و صریح درش اظهارنظرکرد. و بنده همینطوراین تذکرات راعرض می‌کنم. یکی اینکه باید انتخابات فردی باشد این انتخابات جمعی صحیح نیست در هر محل عده ایی سه نفری چهارنفری نسبت بوسعت محل انتخاب می‌شوند. این باعث مبارزاتی است بعدهم دستجات مختلف درآن نقطه می‌مانندوتاآخردوره هم شروع می‌کنندتوی سرهم زدن وبالاخره اگرهم دولت بخواهد آنجابدست خودمردم اصلاحاتی راشروع بکندمخالفت می‌کنندولی اگر یک وکیل آنجامنحصربیک منطقه باشد خوب موکلینش نسبت باواعتماددارند و او با یک فراغت خاطری می‌تواندمقدم یک اصلاحاتی بشود یک نظردیگربنده این است که...
نایب رئیس - آقای دکتر فلسفی عده کافی نیست تامل بفرمایید(پس ازچندلحظه عده کافی شد) بفرمایید
دکتر فلسفی -... یک تذکر دیگربنده این است که بایستی باسوادهارای بدهنداین مسئله قانون انتخابات شما حل نمی‌شود مگراینکه باسوادها رای بدهند مادام که بیسوادها رای بدهند این موضوع قابل اصلاح نیست و ممکن نیست که شما بتوانید یک انتخابات صحیح را با شرکت بیسوادها انجام بدهید این محاسن ومعایبی دارد البته یک عده ایی محروم می‌مانند ولی محاسنش می‌چربد بر معایبش و یک مساله که خیلی مهم است و مخصوصا بنده استدعا دارم که مورد توجه قرار بگیرداین است که تصویب اعتبارنامه بایستی درهیئت عمومی قضات دیوان کشورباشد. در مجلس اعتبارنامه نباید باشد برای اینکه خودمادیدیم که اینجارودربایستی هست ماخوذبحیامی‌شوندمحاسبات ومطالبی هست که دیده‌ایم دراینجامااغماض کرده‌ایم بنابراین تصویب اعتبارنامه درمجلس زیادصحیح نیست باید در هیئت عمومی دیوان کشور باشد. در ماده دوم که راجع باصلاح امورمالیست بنده بحثی نمی‌کنم فقط اصلاح امورمالی این است که شما باید دستگاه وصولتان رامختصربکنید، ساده بکنیداین وزارت دارایی راازاین صورت بیرون بیاوریدمادامیکه دروزارت دارایی نهصدنفرعضودراداره مالیات بردرآمدهست نمی‌شودآنجاراخوب اداره کرد. ازنظرتقلیل بودجه این بدبختی و گرفتاری که ماازشهریوربیست تاکنون داشته‌ایم برای این بوده‌است که هیچوقت نتوانسته‌ایم یک بودجه صحیحی بگذرانیم. همه اش رایکدوازدهم گذراندیم وتمام معایب اقتصادی مامربوط بهمین کاراست وبنابراین قطعاالبته دولت توجه دارد و یک بودجه متوازنی راتنظیم خواهدکردولی چیزی که دربودجه علاوه برتوازن وتعادل اهمیت دارد آن تناسب بودجه‌است یعنی عواید بودجه ومخارج آن باید مناسب باوضع مملکت باوضع مردم ایران باشد. مالیات بایستی ازطریق مالیات مستقیم وصول شودنه غیرمستقیم بنابراین اینجا بنده بایستی عرض کنم که مخصوصاباهمین یک نکته مخالفم که درصورت لزوم مالیات غیرمستقیم باشدالان هیچ مملکتی در دنیا نیست که چهارپنجم بودجه اش ازراه مالیات غیرمستقیم تامین بشودواساسا هزینه زندگی مردم خیلی بالارفته‌است علت اینکه تمام دولتهایی که آمده‌اند درسرلوحه برنامه شان تقلیل هزینه زندگی بوده‌است و توفیق پیدانکرده‌اند برای خاطر این است که وضع بودجه شان بد بوده و تمام عواید را از مالیات غیرمستقیم می‌گرفته‌اند یعنی مالیات اغنیاراازفقرامی گرفته‌اند (صحیح است) این وضعی بوده‌است که در مملکت ما جاری بوده‌است و تا موقعی که این مساله حل نشود یعنی تابودجه ازطریق مالیات مستقیم تامین نشودومالیاتهای غیرمستقیم کم نشودممکن نیست که شما بتوانید درهزینه زندگی تقلیلی ایجاد کنیدممکن نیست عرض کنم که ازنظراصلاح اموراقتصادی بنده وظیفه‌ام این است که عرض کنم بایستی واردات و صادرات توازن داشته باشدازامورتجملی کاسته بشودیک مطلبی که ازنظرافزایش تولیدمی خواستم عرض کنم این تقلیل در مخارج هم که مرقوم فرموده‌اید در برنامه بطورکلی بودجه ایی راکه شمامی‌خواهیدتنظیم بکنیدوتوازن بدهید تعادل بدهید وقتی می‌خواهیدمخارج را کم کنید می‌رسید بر پرسنل کارمندهای دولت خوب محظورداریدمشکل دارید اینهاراچکارکنید؟ بایستی اینهاباشندوهفتاددرصدهمین مخارج پرسنل است وفقط جاهاییکه زورتان می‌رسدمخارج را تقلیل بدهیداین بنگاههای عام المنفعه‌است یکی ازاین بنگاههای انتفاعی الان همین اداره دخانیات بنده این که عرض می‌کنم روی اطلاعی است که دارم که دولت ازهمین اداره دخانیات خیلی استفاده می‌کند. یکقلم مهم تامین بودجه دولت ازهمین فروش سیگارودخانیات است وچقدراشکال برای این کشتکاران ایجادمی‌کننددرصورتی که با این کارسطح کشت پایین می‌آید. شمامی‌خواهیدتوتون بفروشیدنداریدطلبشان رانمی دهیدهزاران مشکل برای خرید توتون درست می‌کنیدوآنقدرایجادیاس می‌کنیدکه ناچارامایوس بشوندودست ازاینکاربردارندبنده ناچارشدم که دراین باره شرحی باداره دخانیات بنویسم وهمین طوراین شرکت سهامی پنبه که یک محصول کلی هست. بعلاوه بنده یک مطلبی رامی خواستم عرض کنم اصلا اقتصاد این مملکت و تجارت این مملکت رایک عده بخصوصی دردست دارندهم در اطاق بازرگانی هستندوهم وزارت اقتصادرایدک می‌کشندوقتی می‌خواهندپنبه بخرندیک مرتبه می‌بینیندکه یک تصویب نامه صادرمی‌شودکه صدورپنبه ممنوع است قیمت پنبه می‌آیدپایین ودسته دوم زارعین دیگرپنبه نمی‌کاریندوهمه متلاشی می‌شوند آنوقت این عده پنبه رامی خرندوقتی که خریدشان تمام شدآنوقت یک تصویب نامه صادر می‌کنندکه صدورش آزاداست وقیمت آن می‌رودبالااین را باید توجه کردبنده مطلب دیگری ندارم ولی این راهم باید توجه کردکه اگر... البته این را درست بنده نمی‌دانم ولی اگراسکناس باید منتشربشود باید منحصراصرف مصارف تولیدی بشودومطلقابه مصارف دیگرنرسدوالافایده ایی نداردمن این نکته راهم فراموش کردم عرض کنم که برای شهرداریها یک قانونی گذشته که این قانون اگردست اشخاص خوب بیافتدبسیارقانون خوبی است و اگر دست اشخاص بدبیفتد بسیار بد قانونی است اصولا در مملکت این قبیل قوانین رااشخاص خوب دنبالش نمی‌روندیعنی کسی که داعیه عمومی دارددنبالش نمی‌رود و کسانی که دنبال آنهامی‌روندهمه اش اشخاصی هستندکه داعیه شخصی دارند وقصدسوء استفاده دارندیک اشخاصی هستندکه می‌خواهنداستفاده کنندویک هئیت کنترل باید باشدکه اینها را خوب کنترل کندچون بنده یک تجربه ایی هم دراین مورددارم راجع بموضوعات دیگرعرضی ندارم. یکی راجع باصلاح قوانین دادگستری است که این راجع بمحاکماتش است که این محاکمات باید خیلی طولانی نباشدتمیزمعنی ندارد مگرآنکه بین بدایت واستیناف اختلاف نظر باشد چون تمیزکه وارد ماهیت دعوی نمی‌شودوقتی که بدایت و استیناف موافق هم حکم دادند باید حکم قطعی ولازم الاجراباشدولی وقتی که مابین بدایت و استیناف اختلاف باشدآنوقت هم تمیز باید رسیدگی ماهیتی بکندونظربدهدوالااین طول محاکمه کاربدی است والبته نظری که دولت نسبت بعدلیه اتخاذکرده‌است برای همین مسئله‌است البته قضات باید استقلال پیداکنندحقوقشان هم باید زیاد بشود و مستغنی بشوند اینها یک مطالبی هست که همه می‌دانند. راجع بفرهنگ هم نسبت بجنابعالی آقای وزیرفرهنگ می‌خواستم عرض کنم که این فرهنگ فعلی معنی نداردتعلیم وتربیت معنی ندارد آنجا یک دودستگی خاصی است یکعده توده ایی ویک عده ضدتوده ایی ومتاسفانه درآنجایک دستگاهی هست که برله توده ایهاعمل می‌کند این راکه بنده عرض می‌کنم یک اختلافی پیداشده بوددرگرگان ودر فرهنگ گرگان بین محصلین ویک بازرس رفت آنجاوآنهاکه توده ایی بودند آنها را تایید کرد و مابقی رامنتقل کردبه کاشان وقم وغیره این پرونده هاالان هست وخودحضرتعالی تاموفق نشویدکه دسته‌بندیها را در فرهنگ مرتفع بکنید ممکن نیست که اصولا این دستگاه فرهنگ به آن معنی واقعیش تحقق پیدا بکنداین را باختصارعرض کردم وبعدهاخدمتتان می‌رسم ومطالب خودم رامی‌گویم راجع به بهداری هم خوب آقای دکتر فرمانفرمایان واقعاازاشخاص خوبندکه بنده سابقه دارم نسبت به ایشان دربهداری خیلی کارهابایستی کردولی دوکار مقدم است یکی این که شمادارونداریدیعنی بیمارستان داریدطبیب استخدام می‌کنیدبیمارهم هست غذا هم می‌دهید ولی دار و ندارید شما اولین کاری که می‌بایست بکنیداین است که اعتباری برای داروتامین کنید. یک مطلب دیگرکه خیلی مهم است مسئله مسلولین است البته مرض سل الان خیلی زیاداست واینقدرمسلولین اینجاوجودداردکه شما بدستش یک ورقه می‌دهید که سه ماه دیگر مراجعه بکند به آسایشگاه واین مریض مجبوراست۳ماه توی این مهمانخانه هابرودوخودش می‌میردکه هیچ عده زیادی راهم مبتلامی‌کنداین مطلبی که عرض کردم باید توجه بفرماییدالبته تقصیر جنابعالی هم نیست برای اینکه آنوقت که شماتشریف آوردیدوضع همینطوربود. این دومطلب است که باید توجه بفرمایید. دارو و مسلولین واین رااستدعامی‌کنم که یکطوری درنظربگیریدکه قدمی برداریدکه بتوانیم این مسلولین که دراین شهرهستندبخوابانیم و یک مقدارازپولهایتان راهم اختصاص بدهید بدارو و یک مقداری دارو بگیرید. بنده دیگر عرضی ندارم
نایب رئیس - آقای معتمددماوندی
معتمددماوندی - جناب آقای دکتر فلسفی تحت عنوان مخالف مشروط تذکراتی فرمودند که نمیشداسم آن را مخالف گذارد بلکه مقداری ازفرمایشات ایشان که بعنوان موافق بودنددیگرلازم نبودمطابق آئین نامه که موافق دولت بیاید صحبت بکندبرای اینکه کاریک کمی طولانی می‌شودو باید باین لایحه رای گرفت. ولی خوب ایشان ناچاردرلیست مخالف اسم مرقوم فرمودند و بیانات خودشان راهم فرمودند و بنده هم مطابق آئین نامه مطالبی رادرموافقت عرض می‌کنم و دیروز در مجلس سنا در برنامه دولت مذاکراتی شدویکی ازآقایان نمایندگان محترم سناراجع بمستشاران نظامی واصل ۴ ترومن مطالبی گفتند که تصورکردند من اینقدربی اطلاع ازجریان اصل ۴ ترومن هستم واینطوروانمودکردندکه ملت ایران احتیاجی دار دبکمکهای ناچیزی که برای تبلیغات درمملکت ماازطرف میسیون آمریکایی می‌شودمابمستشاران نظامی بهیچ وجه احتیاجی نداریم درسناگفته شده بودکه دولت باید ازاینهابه بهترین وجهی استفاده کندولی آقای سناتورمحترم شاید متوجه نیست که ملت ایران نمی‌توانداین عناصرراکه هرکدام برای خودشان عنوانی در این مملکت اختیارکرده‌اند ووضع خاصی دارنداینهارادرمیان ارتش خودش ببیندبنده بازهم تکرار می‌کنم وشایدهم دراین زمینه سوالی هم ازدولت بکنم و اگر عمری ازمن باقی بمانددرتمام طول مدتی که درخدمت آقایان باشم پیوسته این عرضم راتکرارمی‌کنم که ملت ایران احتیاج به مستشاران نظامی ندارددریکی ازروزنامه‌ها دیدم که رئیس مستشاران نظامی که یک سرتیپی است رفته خدمت جناب آقای دکتر مصدق وباایشان مذاکراتی نموده‌است والبته مذاکرات درروزنامه نوشته نشده بودولی لابدیک مطالبی بودودنیاهم الان متوجه این معنی است زیرادیده شده‌است درروزنامه هاکه حتی ازوزیرامورخارجه آمریکااین سوال شده‌است که آیابخدمت مستشاران آمریکایی درایران خاتمه داده شده یانه بنده باید بجناب آقای کاظمی عرض بکنم وبجناب آقای دکتر مصدق هم ازپشت تریبون مجلس شورای ملی عرض می‌کنم که ملت ایران خواستار اخراج مستشاران نظامی است زیرااینها همانطوریکه جناب آقای نریمان فرمودنددرس آدم کشی بمامی‌دهندوازطرفی باعث یک جنجال سیاسی برای ما شده‌اند ما نباید یک کاری بکنیم که همسایه شمالی این رامستمسکی برای خودش قراربدهدوراجع بمستشاران نظامی بحث بکندوالااگراینهاازااینجابروندشایدآنهابامایک کمی بهترازاین معامله بکنندوچون مایک سرحداتی وسیعی باهمسایه شمالی داریم نباید همسایه هایمان راهمان طوری که آقای رئیس تذکردادندبرنجانیم بنده یکروزی درشمیران ازجایی می‌گذشتم دیدم یک پلاکی باسم سرجوخه کیک مستشارنظامی آمریکا درب یک باغ عظیمی که شایدماهی سه چهار هزاراجاره آن باغ باشداین سرجوخه هوایی چه می‌تواندبکنددرنیروی هوایی مملکت ما. همین قسمت جزواختیارات دولت هست ما انتظار داریم وملت ایران هم انتظارداردودراغلب جرایدهم نوشته شده‌است که باید بخدمت اینها خاتمه داده شوداماراجع باصل ۴ترومن این را هم بگویم وقتی که من این صحبت راکردم عده زیادی خارج ازمجلس سرزنش کردندکه آقا اینها مفید هستند اینها را نباید دلسرد کرد و از این حرفهاآقادرتمام مدتی که این اداره اصل ترومن هست باآن اداره عریض وطویل وباآن ماشین نویسهاوباآن ادارات ومستخدمینش که هرچه پول می‌آورند می‌دهندبه آنهامی‌خواهیم ببینیم که از لحاظ بهداشت وازلحاظ کشاورزی چه قدم مفیدی برای مابرداشته‌اند. آن آقای سناتورمحترم این راتذکرداده که چاه آبی که درکرج زده شده‌است یک آزمایش برای محصلین بوده اینرابنده می‌دانم امااجازه بدهیداینرابگویم که چاههای دیگری هم که زده‌اند کلیه آنهارادرنواحی استراتژیکی زده‌اند دربندرپهلوی که آب خوردن ندارندچرانمی‌زننددرفومن چرانمی‌زننددرتبریزکه آب خوردن ندارندنمی‌زنندبرویدنقشه هاراببینیدآقابنده وظیفه دارم بگویم الان ۵سال است با ۲۰ میلیون دلار سرمارادارندشیره می‌مالندتابحال ۷۰۰میلیون دلاربه پاکستان کمک کرده‌اند اگرراست می‌گویندبیایندوبماهم کمک کنندماکه چیزی نمی‌گوییم برنامه اصلاحیشان رابنظردولت برسانندودولت بداندکه اینهادرچه نقاطی می‌خواهند از لحاظ وضع کشاورزی ازلحاظ پیشرفت امورکشاورزی وبهداشتی عمل بکنند باید بدولت نقشه اش رابدهندوالااگراینهابخواهندبنشینندآنجاوبرای خودشان اقداماتی بکنند موردقبول ملت ایران نیست وبنده پیوسته این قسمت رادنبال خواهم کرد و نمی‌دانم بکجاخواهدکشید در موضوع مالکیت هم که عرض کرده بودم دراین قسمت هم موردسرزنش واقع شدم حتی جرایدهم آنطوری که باید شاید بعلت اینکه تندصحبت می‌کردم نتوانستندعرایض بنده رامنعکس کنندحتی رادیوتهران هم خیلی دست بعصادراین مورد راه رفت ونتوانست بگویدکه من گفتم باید تقسیم اراضی بشودمن نمی‌فهمم چرا نباید بشود؟ منتهی ازروی موازین شرعی باید این کارصورت بگیردومن دراین موردپیشنهادی هم کرده‌ام حالامی‌گویندکه چرامااین حرفهارا می‌زنیم یک گرفتاریهایی است که آدم نمی‌تواندطاقت بیاوردمن یک مثل کوچک می‌زنم ملاحظه بفرماییدچگونه گرفتاریم یک دهی داریم باسم کپورچال شاید۷-۸ هزارجمعیت داردکه دودانگ ازاین ده یک مالکی داردباسم برخورداری یک مردی است بلاعقب این مردعبارت ازیکی ازپیله ورانی است که ازآذربایجان آمده‌است آنجاودر تمام دهات پیله وری جزء می‌کرده الان دارائیش رسیده به میلیونهادراثرسلف خری آمده دودانگ ازآنجاراگرفته در ظرف ۷-۸ سال ده برابر کرده‌است محصول سال گذشته این قریه ودهستان واطرافش بطورکلی سوخت همین مرد برعلیه میراب شفارودکه یک رودخانه بزرگی است دردادگاه رشت اقامه دعوی کردکه بعلت غرض ورزی اودردادن آب املاک من سوخت ازجمله کپورچال والان بمن اطلاع دادند که همین شخص برای تمام رعایای کپورچال عرض حال داده وبعدرفته‌است تامین دلیل کرده‌است که اینهاعایدی مرانداده‌اند درموقع کاشت محصول بنده رفتم آنجا یک عده ایی بودندبهش گفتم آقای مالک تومالک دودانگ اینجاهستی ما باید اینجا را آبادکنیم این نهرهارابکنیم ومی خواهیم یک استخرجدیدبکنیم ده دوازده هزارتومان خرج داردشماکه یک مالک بزرگ هستیدسهم خودتان رابدهید...
کریمی - اخطارنظامنامه ایی دارم. اینهاخارج ازموضوع است. اختیارات دولت است حساب خرده مالکین ومالکین اینجامطرح نیست.
معتمددماوندی - اجازه بدهیدمطرح است برای اینکه امثال اینهاشایددرتمام مملکت هستندیک همچوجریانی است درقسمت اقتصاید یک اختیاراتی داده می‌شودبنده یک شمه ایی آنچه لازم است به آقای وزیراقتصادملی عرض کردم باید توجه داشته باشندکه درگذشته یک قراردادهاومعاملاتی دروزارت اقتصادملی ازلحاظ پایاپای وسایرقسمتهای دیگربودکه تعقیب میشدآنرا باید مطالعاتی بفرمایندوملاحظه بفرمایندکه آیاکافی است اگرکافی است باید دنبال اقدامات گذشته گرفته شودیعنی حضرت مستطابعالی که یک جوان تحصیل کرده‌ای هستیدمثل سایرکابینه‌های گذشته نباید بشوددرگذشته اینجوربوده که اگراقدامات مفیدی شروع می‌شدیک وزیرجدیدی که می‌آمدآن اقدامات راتعقیب نمی‌کردویک چیزی خودش ازنوشروع میکرددروزارت اقتصادملی درسابق اقداماتی شده مخصوصاباهمسایه شمالی از لحاظ معاملات پایاپای یک قراردادی درشرف انعقادبودیابسته شده بودبدرستی نمی‌دانم البته ازلحاظ اقتصادی مملکت مخصوصاوضع اقتصادی شمال این معامله پایاپای تاثیرداردولی باید درنظرداشته باشیدهمانطورکه درگذشته به آنهااجازه داد نشدمعاملات آزادبکنندحضرت مستطابعالی هم همان نقش راتعقیب بفرماییدزیرامعاملات آزاددر گذشته هروقت این حضرات کرده‌اند به ورشکستگی عده ایی ازتجارکه آزادانه باآنهامعامله میکرده‌اند منجرنشده روی همین اصل بودکه اجازه معاملات آزادبه آنهاداده نشد از جمله اقداماتی که دروزارت اقتصادملی پیش آمده بودیک تصویب نامه چای بودکه این رابعرضتان رسانیده‌ام این تصویب نامه یک عده ازواردکنندگان چای رابشمال روانه کردکه چای بخرندوطبق آن تصویب نامه گفته شده بودکه بعلت اینکه چای درمملکت زیاداست بهیچوجه من الوجوه اجازه ورودچای بکسی داده نشودمگراشخاصی که بروندطبق این تصویب نامه درشمال چای بخرندو کارخانه‌های چای را دائربکنندوبمقداری که عمل کرده‌اند اجازه ورودچای داده می‌شودعده ایی که چایهایشان درحال آمدن بایران بودیادرگمرک بودیک فرجه ایی گذاشتند تا آخر فروردین ۱۳۳۱که چای هایشان راحمل بکنندواسنادشان راهم ارائه بدهنداینهااسنادشان رادادندکلیه چایهایی که درراه بودیادرگمرک بودطبق اسنادموجودتاآخرفروردین ازگمرک خارج شدبعدازانقضاء آن مهلت وقتیکه وزیراقتصادوقت رفت به آلمان برای اینکه حل مشکلی رابا مقامات آلمانی انجام دهددرغیاب ایشان مقدارده هزارصندوق چای رابعنوان اینکه این چایهادرکویت بوده باآوردن اسناد وجعل کلمه ترانزیت گویاازقرارمعلوم خارج کرده‌اند وبرای هرصندوق هم می‌گویند چهل تومان پول داده‌اند بهمین مامورین شمادروزارت اقتصادملی که جمعاچهارصدهزارتومان می‌شودیک شرحی هم واردکنندگان چای و بازرگانان چای داخله نوشته‌اند که بخدمت شمامی‌فرستم استدعامی کنم این راتحقیق بفرماییدکه این پول واقعاراست است که گرفته شده و این اجازه داده شده یانه؟ واین امرباعث شده‌است که آن شرکتهایی که برای خریدچای رفته بودند بشمال جهت خریدچای بطورکلی خریدراموقوف کرده‌اند برای اینکه ازطرف دولت به اینها اینجور تامین داده شده بوداگرپولتان را می‌برید در شمال چایی می‌خریدوکارخانه هارادایرمی‌کنیددرازاء یک کیلوچای بشمااجازه داده می‌شود که یک کیلوواردبکنیدوقتی دیدندکه یک مرتبه این تصویب نامه بدون جهت بهم خورده وده هزارصندوق وارد شده تمام خریدارهادست نگهداشته‌اند بالنتیجه کلیه باغداران چای الان برای فروش برگشان مستاصل هستندبنده در روزنامه کیهان یک مطلبی راجع به برنامه اصلاحات عمرانی دولت خواند لابدآقایان هم ملاحظه فرموده‌اند من نمی‌دانم تنظیم کننده این برنامه کی بودالان همه استانها تشنه اصلاحات هستند نباید اختصاص داده شودبیک استان یعنی باید لطف بفرماییدببینیدکه دراستانهای مملکت درشهرستانهای مملکت چه احتیاجاتی هست اگرمی‌خواهیدکه انشاء الله منشاء یک اصلاحات اساسی بشوید در تمام شهرستانها هم آهنگ پیش برویدالبته آنچه مهمتراست آنراجلوتر بیاندازیدامانه این که چندین میلیون ریال دربرنامه اصلاحی برای اصلاحات آبیاری برای اصلاحات راه سازی برای آوردن کارخانجات یک نقطه معینی تمرکز داده شودنمی‌دانم در کازرون کنف کاری هست که کارخانه گونی بافی می‌خواهنددائربکنند(خسروقشقایی - بلی هست) درصورتیکه گیلان ومازنداران مستعداینکاراست فارس رانمیدام (وکیل پور- درآنجاهم استعدادکنف کاری خیلی زیاداست) بسیارخوب ولی همه جا باید باشد کارخانه‌های چیت سازی کارخانجات پنبه پاک کنی کارخانجات گونی بافی کارخانجات نساجی این کارخانه هااغلب درجنوب دائرمی‌شودحرفی نیست باید درتمام نقاط مملکت باشددرشمال هم واقعا این احتیاج هست مازندران هم این استعداد را دارد استدعای مردم این است که یک توجهی هم بانجابشوددرخصوص امنیت خواستم مختصری عرض کنم در نتیجه وقایع واوضاع اخیریک عده ایی پیداشده‌اند که همیشه می‌خواهنددرامنیت اخلال بکنندحالاکه دولت مسلط است دیگر نمی‌شود دیگر تذکر داد که آقاتودست بپاسبان نزن این امرمخصوصادرولایات اثرعجیب کرده‌است هیچکس نمی‌تواندحرف بزندفورازدوخوردمی‌کنندشهرراشلوغ می‌کنندالان باید اجازه بدهیدکه شهربانی دادگستری ژاندارمری قدرت قانونی خودشان را اعمال کنند(حاج سیدجوادی - کجا؟ برای کی؟) درهمه جاوبرای آن اخلال گرانی که اخلال می‌کنند(کریمی - اول باید رئیس شهربانی رااصلاح کنند) شمااگرخرده حساب داریدبمن مربوط نیست (حاج سیدجوادی - خرده حساب نداریم حساب کلی است)
نایب رئیس - آقای معتمددماوندی مذاکرات خودتان را در موضوع اختیارات دولت بفرمایید شما بعنوان موافق اسم نوشته‌اید.
معتمد دماوندی - درموضوع نفت بلوچستان بطوریکه بنده تحقیقات کردم معلوم شدکه یک اطلاعات بسیارجامعی شرکت سهامی نفت ملی سازمان برنامه در بلوچستان دارد و آماده‌است شاید برای اکتشاف و بهره برداری و از بلوچستان یک تلگرافی تمام سران ایل بلوچ بعنوان اظهارتشکرازعرایض اخیربنده کرده‌اند که عیناتقدیم حضرت مستطابعالی می‌کنم (اشاره به آقای کاظمی وزیردارایی) که ملاحظه بفرمایند اینها می‌گویند در یک حوزه وسیعی که بیش ازپنج فرمانداری دارد و بیش از چندین صد هزار نفرنمی‌دانم آقای ریگی به یک میلیون می‌رسد؟ وضع مردم بسیاربسیاربداست واگرواقعایک توجهی بکندواگرنفت بلوچستان استخراج بشود در درجه اول برای آبادی وعمران بلوچستان یک قدم بسیاراساسی برداشته شده واین کارباآن سرحدوآن وضعی که مادربلوچستان داریم ازنقطه نظرآن بلوچستان دیگرکه با آنهاهم کیش وهم زبان هستندلازم است وآن طوریکه اغلب آقایان بلوچهابمن می‌گفتنداغلب بعلت فقروبدبختی رفته‌اند آنطرف مرزوشایدآنطرف بلوچستان بیش ازچندین هزاربلوچ مادربلوچستان پاکستان زندگی می‌کنندوالان هم دائمادرمهاجرت هستندوبااین اقدام نه تنهاجلوی این مسافرت گرفته می‌شودبلکه تمام آنهاییکه به آن طرف مرز رفته‌اند برمی‌گردندبوطن اصلی خودشان بنده از جناب آقای کاظمی درموردلطفی که به توتونکاران مبذول فرموده‌اند خواستم اظهارتشکربکنم البته نمایندگان توتونکاران وجناب آقای دادورکه رئیس اتحادیه توتونکاران گیلان هستند وبرای اینکارچنیدین سال زحمت کشیده‌اند نمایندگان که شرفیاب شده بودندوهمانطورکه نوشته بودندحامل یک احساسات ازطرف جنابعالی به توتونکاران بوده‌اند بنده اهل مجامله نیستم هیچ نظری هم ندارم (دادور- تلگرافا هم تشکرکرده‌اند خدمتشان تقدیم کرده‌ام) آنروز هم عرض کردم که این چهارصدهزارتومان برای آنهاکافی نیست (افشارصادقی - برای رضاییه هم بفرستند) یک توجهی بفرمایید که تاآخراین هفته هم یک مبلغی شاید در حدود پانصد هزارتومان به توتونکاران برسانید بسیار بسیار مایه خرسندی می‌شود بااینحال می‌توان گفت که یک دهم ازمطالباتشان به آنهارسیده‌است
نایب رئیس - این مطالب چه ارتباطی به لایحه اختیارات دولت دارد؟ سه پیشنهادرسیده‌است که پس ازیک موافق ویک مخالف بکفایت مذاکرات رای گرفته می‌شود(عده‌ای ازنمایندگان - کسی مخالف نیست) این پیشنهادات از آقایان دکتر ملکی حمیدیه واخگراست
دکتر ملکی - اجازه می‌فرماییدبنده توضیحی بدهم
نایب رئیس - بفرمایید ولی خیلی مختصر
دکتر ملکی - عرض کنم درجلسه خصوصی وقتی جناب آقای دکتر مصدق این ماده واحده راآورده بودنداول بنده خدمت آقایان عرض کردم که مملکت دریک وضعیت بحرانی است وسالهای متمادی است که ملت ایران انتظار یک اصلاحات بزرگی راداردواگربنابشوددراین مملکت یک اصلاحاتی شروع بشود باید کسی آن اصلاحات راشروع کندکه دارای اختیاراتی باشدبرای اینکه دستگاه‌های ماباندازه ایی درهم برهم وخراب است که بدون داشتن یک اختیارات اصلاحات ابداممکن ومیسرنیست وامروزکه یک شخصی یک مردم شناسی پیداشده‌است که ملت ایران همه بایشان معتقدهستندومجلس هم ایمان باین شخص داردواعلیحضرت همایونی هم الطافشان شامل ایشان است خوبست که ازاین موقعیت استفاده بشودویک اختیاراتی بایشان داده شودتااینکه اصلاحاتی راکه ملت ایران انتظار آن راداردشروع بفرمایندبنده فقط خواستم حضورآقایان اعضای دولت این تذکررابدهم که آقایان یک مسئولیت خیلی بزرگی دارندملت ایران منتظراست که این کابینه جناب آقای دکتر مصدق یک اصلاحات بزرگی راشروع بکندمردم دیگرازسخنرانی و حرف خسته شده‌اند و منتظرعمل هستنداین است که مجلس و ملت ایران انتظاربزرگی ازآقایان اعضای کابینه دارند و چون بنده حس می‌کنم که همه آقایان نمایندگان ملت موافق این اختیارات هستند باینجهت پیشنهادکردم که مذاکرات کافی است وزودتررای بدهیم و آقایان شروع باقدام بکنندبلکه مملکت ازاین بدبختی وفقر وبیچارگی نجات پیدابکند(انشاء الله)
نایب رئیس - آقای دکتر فاخر
دکتر فاخر- مخالفت بنده باپیشنهادکفایت مذاکرات فقط ازنظرداشتن فرصت برای تاکیددرباره یک مطلب بسیارمفید ومهمی است که جناب آقای دکتر فلسفی به آن اشاره فرمودنداین نکته که علاوه برهرجنبه دیگرازلحاظ تامین تئوری اصول حکومت دموکراسی درایران دارای اهمیت کامل می‌باشدمربوط است بلزوم انتخابات فردی دراین کشوریعنی انتخاب یک نفرازیک حوزه عوض چندنفرازیک حوزه. وجوداصل انتخابات دسته جمعی علاوه برمشکلات عملی ازلحاظ تئوری حکومت دموکراسی صحیح نیست زیراطبق اصل انتخابات دسته جمعی مثلا در ایران یک نفر ایرانی اگردر مشهد رای بدهد به ۵ نفر رای خواهد داد و در تهران به دوازده نفر و در تبریزبه ۹نفرولی اگریک نفرایرانی درقم باشد فقط بیک نفررای خواهدداد. آقایان مگر تمام اینهاایرانی ودارای حقوق سیاسی مساوی نیستند؟ ممکن است گفت که کاندیدیکنفرایرانی که درمشهدرای می‌دهدبرای موفق شدن باید رای بمراتب زیادترازرای کاندیدیک نفرایرانی باشدکه درقم برای یکنفررای می‌دهد این تزنیزصحیح نیست زیرااگر به آمار رای‌های اخذ شده درحوزه‌های مختلف مراجعه بفرماییدملاحظه خواهیدکردکه این حساب درهمه جادرست نیست مثلاموفقیت وکیل پنجم مشهدیاوکیل نهم تبریز بارای کمترصورت می‌گیردتاوکیل واحداغلب حوزه هاییکه روی اصل انتخابات فردی درایران انتخاب می‌شوندالبته منظوربنده این نیست که مثلاتمام تهران فقط یکنفروکیل تعیین کندوقم نیز یک نفر بلکه منظورم تعیین یکنفر وکیل برای یک واحدازجمعیت ایران مثلا برای ۱۵۰ هزار نفر امیدوارم که درموقع اصلاح قانون انتخابات این تذکرموردتوجه دولت باشد
شمس قنات آبادی- این اظهارات ایشان نطق قبل ازدستوراست
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات خوانده می‌شودورای می‌گیریم (بشرح زیرقرائت شد)
- راجع بماده واحده اختیارات پیشنهادکفایت مذاکرات می‌نمایم -حمیدیه
نایب رئیس – آقایانی که باکفایت مذاکرات ماده واحده اختیارات موافق هستندقیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد بنابراین فعلامی‌پردازیم به پیشنهادات ۱۴ پیشنهادرسیده بعضی هامشابه هستندالبته خوانده می‌شوندآقایان توجه خواهندفرمود (پیشنهادآقای خسروقشقایی بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی‌کنم که اختیارات نظامی هم بسایراختیارات جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیراضاف شود- خسروقشقایی
عده ایی ازنمایندگان - دومرتبه بلندترقرائت نمایید (مجددابشرح فوق قرائت گردید)
حاج سیدجوادی - صحیح است تصریح کنید
خسروقشقایی - اجازه می‌فرماییدتوضیح بدهم (عده ایی ازنمایندگان - مخالفی نیست)
نایب رئیس - مخالفی نیست (گفته شد- خیر) آقایانیکه این پیشنهادراقابل توجه می‌دانندوموافقندقیام فرمایند (اکثر نمایندگان برخاستند) تصویب شد ضمیمه ماده واحده می‌شودپیشنهاددیگری قرائت می‌شود(پیشنهادآقای معتمد دماوندی بشرح زیرقرائت شد) پیشنهادمی نمایم که درجزء ۱ ماده واحده بعدازعبارت و(شهرداریها) جمله زیر اضافه شودوبلافاصله پس ازتدوین قانون انتخابات بقیه نقاط باتوزیع کارت الکترال شروع بشود. معتمددماوندی
نایب رئیس - آقای معتمد دماوندی بفرماییدتوضیح بدهید.
معتمد دماوندی - درماده ۱۵اگرآقایان نظرشان باشددراینجاخیلی صحبت شدکه فقط باسوادهارای بدهندودرضمن گفته شدکه برای انتخابات صحیح کارت الکترال درمیان مردم توزیع شودکارت الکترال عبارت است ازکارت انتخاباتی است که روی آن خیلی بحث شدحالاکه قانون انتخابات بعنوان آزمایش ازطرف آقای نخست‌وزیرنوشته می‌شودبنده پیشنهادکردم که این جمله بعدازعبارت شهرداریهااضافه بشودکه بعد از تدوین قانون انتخابات بقیه نقاط کشورباتوزیع کارت الکترال انجام بشودکارت الکترال یعنی کارت انتخاباتی یک سرشماری می‌شود در شهرها کارت می‌دهند باشخاص که بیایند رای بدهند آن کارت بمنزله سجلشان است و روی این کارت عکس هم هست ویک خانه‌هایی هم داردکه می‌نویسند انتخابات سال ۱۳۳۱و ۱۳۳۲و ۱۳۳۳
نایب رئیس - این طبق آئین نامه وتشخیص خودبنده واردنیست
معتمد دماوندی - تمنی می‌کنم نظام نامه رارعایت بفرماییداگر می‌خواهید دیکتاتوری بکنیداشکالی ندارید
نایب رئیس - نظام نامه رارعایت کردم وطبق نظامنامه ارتباط پیشنهادهابالایحه بانظربنده‌است وحق اظهارنظرهم نداریدپیشنهاددیگرقرائت می‌شود(پیشنهادآقای معتمددماوندی بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی نمایم که درجزء ۶ بعدازعبارت عوارض جمله تقسیم املاک بارعایت موازین شرعی وتعدیل ثروت اضافه شود معتمددماوندی
نایب رئیس - آقای معتمددماوندی
حاج سیدجوادی - توضیح بدهند موازین شرعی چطوربایشان اجازه می‌دهد تقسیم املاک را
معتمددماوندی - ممکن است جناب آقای رئیس بگویند که این هم وارد نیست و ردبکنند اگرملاحظه فرموده باشید خود جناب آقای دکتر مصدق که با یکی از مخبرین روزنامه‌های عربی گویا مخبراخبارالیوم بود مصاحبه فرموده‌اند فرموده‌اند که من می‌خواهم که این املاک را بخرم طبق موازین شرعی یعنی برای اینکار یک بودجه ایی درنظرگرفته‌اند یک محلی درنظرگرفته‌اند که باید این املاک را بخرند و تقسیم کنند این املاک را بین رعایا (حاج سیدجوادی - یعنی بزوربخرند؟) یعنی اگرقانون شدوقتی به آقای نخست‌وزیراجازه می‌دهید که هم مقرراتی وضع بکنندوهم اجرابکنند ممکن است خودشان بهرطورکه مقتضی دانستندعمل کننداگرجنابعالی مخالفیدبعنوان مخالف توضیح بدهیدایشان از ماده واحده اش استفاده می‌کنندوراه شرعیش راهم پیدامی‌کنندبنابراین هیچ دغدغه خاطری از این بابت نداشته باشید حالا اگر بخواهید این قانون امسال تصویب نشودیک سال دیگرمی‌شود۲سال دیگرمی‌شود (حاج سیدجوادی - بهتراست جریان طبیعی اش طی کند تا اینکه کلمه موازین شرعی بگذراند)
عده‌ای ازنمایندگان - پیشنهاددومرتبه قرائت شود(مجددابشرح بالاقرائت شد)
بهادری - صحیح است
اخگر - بنده مخالفم
نایب رئیس - آقای اخگر
اخگر - بنده برای این پیشنهادات هیچ موردی نمی‌دانم وقتی اختیارات بکسی داده می‌شود باید او بداند که چه بکند هر چه بخواه دبکندهرچی صلاح می‌داندبکندالبته وقتی شمااختیاردادیدایشان خودشان روی موازینی که درنظردارندیک فکرهایی می‌کنندکارهایی می‌کننداگرهم کسی نمی‌خواهدا ختیار بدهد راست بگوید که نمی‌خواهم بدهم این پیشنهادات چیست؟
نایب رئیس - آقای معتمددماوندی پس می‌گیرید؟
معتمددماوندی - نخیرپس نمی‌گیرم ازاین حرفهاهم باک ندارم هوچیگری می‌کنند
نایب رئیس - آقایانیکه این پیشنهادراقابل توجه می‌دانندقیام بکنند(عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (معتمد دماوندی - انشاء الله بعدازمدتی درست می‌شود)
- پیشنهاددیگرآقای معتمددماوندی بشرح زیر قرائت شد. پیشنهادمی نمایم که بجزء ۷بعدازعبارت قوانین دادگستری جمله زیراضافه شودتدوین قوانین برای رسیدگی بحساب کارمندان کشوری وقضایی ولشگری وسایرموسسات دولتی در۲۰سال گذشته. معتمددماوندی
نایب رئیس - آقای معتمددماوندی
معتمددماوندی - بنده یک توضیح کوچکی می‌دهم جناب آقای اخگرنگذاریدکه بگویندکه شمانمی‌گذاریدمردم حرف بزننداگردرموقع کفایت مذاکرات من می‌خواستم رای ندهم می‌نشستم ورای نمی‌دادم وازشماهم نمی‌ترسیدم ولی یک چیزهایی به نظرمارسیدکه اگرنکنیدخواهدشددراین مملکت خواهیددیدشمااین مطالب راباچشم حقیقت بین نگاه کنیدومن معتقدم که آقای دکتر مصدق باید بروندواین مملکت رااصلاح بکنند
نایب رئیس - آقای معتمددماوندی پیشنهادتان فعلامطرح است دراطراف آن توضیح بدهیدپیشنهادتان می‌دانیدچیست
معتمددماوندی - البته می‌دانم چیست شما از حق خودتان سوء استفاده می‌کنید.
نایب رئیس - ساکت باشید. بشماتذکرمی‌دهم. اگرخارج ازموضوع صحبت بکنیدبشمااخطارمی‌کنم.
معتمددماوندی - اخطاربکنیدچیزمهمی نیست شماتجاوزمی‌کنیدازحقوقتان بنده نوکرشمانیستم
نایب رئیس - من بشمااخطارخواهم کردوطبق نظامنامه رفتارخواهم کرد. (مهندس حسیبی وعده‌ای ازنمایندگان - ریاست مجلس وقتی بشماابلاغ می‌کندآقاادب داشته باشیدچرااینجورصحبت می‌کنید)
حاج سیدجوادی - چرابرمشکلات می‌افزایید
نایب رئیس - باآقای اخگرچراصحبت می‌کنید باید بامجلس صحبت کنیدپیشنهادشان رابخوانیدیادشان بیاید
معتمددماوندی - یادم هست آقا(پیشنهادآقای معتمددماوندی دومرتبه قرائت گردید)
نایب رئیس - راجع باین موضوع صحبت کنید عده ایی ازنمایندگان - آقاپس بگیرید
معتمددماوندی - آقااجازه بدهیدپس می‌گیرم بگذاریدحرفهایمان رابزنیم شماهزاری ازاین حرفهاکه بزنیدمن ازاین فکری که کرده‌ام منحرف نمی‌شوم آقای رئیس هم خودشان می‌دانندکه من بهشان ارادت دارم مخلصش هم هستم (خنده نمایندگان) و از ایشان معذرت می‌خواهم اگرآقایان بخاطرداشته باشندمشابه این پیشنهاددرمجالس دوره ۱۴و۱۵ هم شده بودوخودآقایان می‌دانندکه فساددردستگاههای دولتی پیش ازهمه دستگاههاست ویک مطالعه مختصردرهمین شهرتهران دراین کوچه هابکنید می‌بینیدکه اغلب این عمارتهامال چه اشخاصی است وآنهاازکجاآورده‌اند. لازم است که بحساب آنهابرای اضافه کردن به بیت المال ملت رسیدگی بشودواگرواقعارسیدگی بشودوآنچه که خارج ازآن مقدارحقوقی که گرفته‌اند دارند و از راه غیرمشروع بدست آورده‌اند آنها را بگیرید می‌بینیدکه میلیون‌ها پول عایدخزانه دولت می‌شودمن من باب تذکرمی‌خواهم عرض کنم به جناب آقای نخست‌وزیرکه متوجه این معنی هم باشندچنانچه بخواهنداصلاحات بکننداگرنمی توانند حساب گذشته رابگیرند لااقل دست این رشوه خوارهاودزدهای ادارات راکه مردم رابستوه آورده‌اند ازادارات دولتی کوتاه بکنندحالاهم پیشنهادخودم راپس می‌گیرم که جناب آقای رئیس هم اوقاتشان تلخ نشود.
نایب رئیس - پیشنهادبعدی قرائت می‌شود(بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی کنم به آخرجمله مندرج درفقره ۵ ماده واحده مربوط باختیارات کلمه (ولشگری) اضافه گردد - پارسا
نایب رئیس - این مشابه همان پیشنهادی است که تصویب شدپیشنهادبعدقرائت می‌شود(بشرح زیرخوانده شد) پیشنهادمی نمایم جمله (باتصویب کمیسیونهای مربوطه مجلس شورای ملی) بعدازجمله (تصویب شده‌است) اضافه شود حائری‌زاده
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده بفرمایید
مهندس حسیبی - معنی صحیح این پیشنهاداین است که یعنی اختیاری نداشته باشد
حائری‌زاده - من کراراعرض کردم که درموقع قانونگذاری مافقط مسئولیت موقت امروزه خودمان را نباید درنظر بگیریم مادرمقابل نسلهای آینده مسئول هستیم ما نباید احساسات رااینطورجلوچشم مان بگذاریم و از حقایق چشم بپوشیم در جلسه سابق عرض کردم در این مملکت اختیارات مکررداده شده همه اش هم همین شکل که حالاباحسن نیت است باحسن نیت بوده ولی وقتی واریزشده ونتیجه عمل درهمه آنهابنفع مملکت نشده وبضررمملکت شده این دادوفریادی که ما از دست اختیارات حکومت نظامی داریم آن روزی که درمجلس دوم بحکومت نظامی رای دادندبرای کوبیدن سراستبدادوقلدری بودنه برای کوبیدن سراحرارواستقلال طلب هاوآزادیخواهان مملکت امروزهمان اختیارات بضررطبقه آزادی خواه واحرار مملکت دارداعمال می‌شودمن شمادکتر مصدق نخواهیم ماند خواهیم رفت فقط خداوندوملت هاباقی خواهندماندیک سوابقی درباره اختیارات درمملکت مشروطه گذاشته می‌شود که درآتیه مانخواهیم توانست درجلوش ترمزبکنیم ومملکت مابه یک سراشیبی دیکتاتوری خواهدافتادکه نجات از آن برای ملت ایران نخواهدبودمسئولش ماهستیم که رای به آن دادیم یک سوابقی درمجلس شورای ملی هست راجع بقوانین دادگستری که درادوارسابق می‌آمدنداجازه می‌گرفتندبه کمیسیون دادگستری اختیارداده می‌شد که لوایحی راکه وزیردادگستری آوردبه ان ترتیبی که درآن قانون مقرربودپس ازتصویب کمیسیون دادگستری بطور موقت وآزمایش بموقع اجراگذاشته شودوضرری هم نداشت تااین اواخرکه گندش بالاآمدتااواخردوره ۱۵وازاین اختیارات سوءاستفاده شدوازکمیسیون گذشت که باید جناب وزیردادگستری یک لایحه بیاوردآنهارالغوش کندما در کمیسیون دارایی ودرکمیسیون کشوراین سوابق راداریم که اختیاری مجلس داده‌است که وزیروقت لوایحش رابیاوردآنجاپس از آنکه نقادی شد مطالعه شدببردموقتابموقع اجرابگذارددراین لایحه که جناب نخست‌وزیرفرستاده‌اند حقیقتش من دلم برای خود نخست‌وزیر می‌سوزد که اختیارات زیادی به یک نفربدهیدوبارسنگینی رابشانه او بگذاریدولی باید ببینیدکه این راه خیلی طولانی وبارخیلی سنگین است وآن کسی که بار را روی شانه اش گذاشته‌اید خردمی شودزیرااین باردکتر مصدق رفیق شماست حیف است من حقیقتامتاثرمی شوم یک نفری زحمت کشیده دراین مملکت این بیرق مابوده درمبارزه نفت آمریکارفته لاهه رفته وتاحالاهم نتیجه خوب گرفته وبرای اینکارهایی که اوجلوبرده ومادنبالش بوده‌ایم خیلی جدیت کرده‌است نباید بارش راخیلی سنگین بکندکه وضعیت مملکت به این آشفتگی آشفته تربشودواصلاحات نشودمن عقیده دارم سنگینی این باربرای یک نفربی انصافی است اقلا کمیسیونهای مجلس را شریکش بکنید آقای دکتر مصدق عالم علوم اولین و آخرین نیت من بایشان تماس دارم در جزییات دقت می‌کند کاغذمی نویسند می‌آورند آنجا من غالبا دیده‌ام که در جملاتش دقت می‌کندوروی جمله اش خط می‌کشدومی گویداین عبارت عوض کنید آدمی که این همه دقیق هست اینهمه بار روی شانه اونگذارید نمی‌تواند بمنزل برساند.
نمی‌تواند خودش دقت بکند مجبوراست این اختیارات خود را تقسیم کند بین وزارت کشور دارایی اقتصاد استخدام فرهنگ بهداشت پست و تلگراف این اختیارات مربوط باین چند وزارتخانه می‌شودکه این جا گفته‌اند چهاروزارت خانه هم که مصونیت دارد وزارت خارجه از این جهت گرفتارنیست وزارت جنگ را هم حالاآقایان اضافه کردند وزارت راه وکارهم چندان اسمش رانبرده‌اند ازآن وزارتخانه هااین اختیارات قانونگذاری می‌افتددست چند وزیر که تازه رفته‌اند سرکارشان مخصوصاوزیرکشور که مسئولیت زیادی داردکه اگر آنهااین اوضاع واحوال فعلی رابتوانندجمع وجوربکنند من راضی هستم این آقایان تازه امده‌اند کارجاریشان رابتوانندبکنندونگذارندسرنگون شودمن راضی هستم تااینکه یک اصلاح اساسی و یک عمل انقلابی خواسته باشندانجام بدهند. نتیجه چه می‌شود؟ چهارنفرمدیرکلهاهمانهایی که همیشه باعث بدبختی این دستگاه بوده‌اند آن شیادهایی که هروزیری آمده‌است شاخ توی جیبش میگذاشته‌اند اورا آلت اجرای مقاصدشان می‌کردند آنهاهر مانعی برای پیشرفت مقاصدخودشان می‌بیننداین رابعنوان لایحه اصلاحات تهیه می‌کنندمی‌دهندبدست وزیروزیرهم وقت اینکه خودش بروددرکمیسیون نداردوقت کم است وقت اینکه کمیسیونهایی مطالعه کنندروی بیطرفی بیغرضی نیست فرصت کم است اصلاحات خیلی زیاداست توقع مردم زیاد است این چه می‌شود؟ دوسه نفری ازحقه بازهاپیدامی‌شوندوحقه بازهم دراین مملکت متاسفانه زرنگتروحقه بازتر هستنددرکمیسیونهانظرشان رابهترمی‌توانندپیش ببرنداینهایک لوایحی تهیه می‌کنندمی‌روددرهیئت وزراء یکی دوتاچهار تالایحه تصویب نامه درش صادرمی‌کننداین گرفتاریهایی که دراین مملکت درست شددرموقع استخدام دکتر میلیسپو نه دکتر میلیسپوسوء نیت داشت (مهندس حسیبی - عجب! میلیسپوسوء نیت نداشت؟) درسفراول که آمد به مملکت حسن نیت داشت سفردوم آلت جنگی هاشد و نه آنهایی که به آن لایحه رای دادند سوء نیت داشتند. ولی دستگاه دستگاهی بودکه مردم رابستوه آورد(زیرک‌زاده - ولی مردم امروزمردم آنروزی نیستند) بنده این پیشنهادرا کردم که یکقدری ملایمش بکنندکه یک لایحه ایی که راجع بامورکشورمیگذرانندراجع بانتخابات راجع بتشکیلات راجع بشهرداریها وکارهایی که دارند با کمیسیون کشوری که درمجلس موجودهست باآنهامشورت بکنندلازم نیست بیایددرمجلس علنی وقت راتلف بکنداین لوایح رادرکمیسیونهای مجلس می‌توانندمشاوره کننددراین جاکه ازشور بیرون آمدبرونداجرابکنندیک شرکتی مجلس درمستولیت نخست‌وزیرپیداکرده اختیارت به یک شخص تمرکز داده نشده که تولیدزحمت برای اوبکندویک اشتباهی هم بشودبرای مملکت این نظراصلاحی من بودحالاآقایان میل داریدرای بدهیدمیل نداریدرای ندهیدحالابنده آتیه راآتیه تاریکی می‌بینم. این جاده داردبرای دیکتاتورهاوقلدرها بازمی‌شودوالاحسن نیت جناب آقای دکتر مصدق موردتصدیق من است ولی نتیجه این برای مملکت به آن شکلی که من فکرمی‌کنم خوب نیست.
مهندس حسیبی – نباید به یک نفر غیر ملی هم چنین اختیاراتی داد
نایب رئیس- آقای قنات آبادی مخالفید بفرمایید
قنات آبادی - بنده باپیشنهادی که جناب آقای حائری‌زاده فرمودند و تمامی پیشنهادهایی که شده و بعدا می‌شود راسا مخالفم وعلت این مخالفت من هم یک مطلب خیلی ساده و صریح وروشنی است اگرآقایان نمایندگان محترم بخاطر داشته باشندآن روزکه جناب آقای دکتر مصدق درجلسه خصوصی تشریف آوردندواین ماده واحده اختیارات را مطرح کردندبنده حضورآقایان عرض کردم بااین شرایطی که پیداشده درمملکت یک کسی پیداشده که باعلم واطلاع باینکه اصلاتفوه باین حرف یعنی اختیارات تامه دادن بمن یک مسئولیت بسیاربزرگی داردویک باربسیاربسیار سنگینی است باعلم بتمام شرایط موجود در این مملکت باعلم باینکه درتمام سازمانهاوتشکیلات اداری این مملکت اوضاع ازچه قراراست معذلک کله یک مرددرمقابل ناله وفریادواستغاثه تمام اصلاح طلبان ایران آمد وباکمال شجاعت وشهامت پایش راجلوگذاشته‌است ودستش رابطرف نمایندگان ملت درازکرده‌است ومی‌گویدمن هستم آنکسی که اوضاع رااصلاح می‌کنم باین شرط که بمن اختیاربدهید. وقت من فکرمن و انرژی من راصرف یک جریانات معیت ومشخص که درسابق میشده وغالباباعث رکودوکندی کارهامیشده نکنید. بنابراین مطلب مال قبل ازاستعفای ایشان وتحمیل قوام غاصب بود. چون استعفاکردندوملت هم همه ازاین جریانات بخصوص ماده واحده اختیارات تمام اطلاع پیداکردند(صحیح است) معذلک کله درتمام نقاط ایران ودرتمام شهرستانهاملت اجتماعاگفتند قوام رانمی خواهیم وهمین مصدق که این حرفهارازده وگفته‌است که من این اختیارات رامی خواهم می‌خواهیم. و ماهم که نمایندگان ملت هستیم وپیروی می‌کنیم ازافکارعمومی ماهم تصدیق کردیم ورای اعتمادورای تمایل به آقای دکتر مصدق دادیم بنابراین من می‌خواهم بجناب آقای حائری‌زاده وسایرآقایان محترم این مطلب راتذکربدهم مطلب خیلی روشن است یک مردی آمده یک همچوادعای بزرگی کرده ملت هم نسبت باینمرداعتماددارد. نمایندگان مجلس هم اعتمادخودشان رابوسیله رای تمایل ورای اعتمادابرازکرده‌اند. بنابراین یک همچوکاربزرگی را بایک اموراتی نباید یک کاری بکنیم که مسئولیتش لوث بشود. من یک پیشنهادی کردم پس فردادولت گفت چون تو این پیشنهادراکردی کاردرست نشد(صحیح است) بنابراین من به آقایان تذکرمی‌دهم خواهش می‌کنم این پیشنهادی که داده بودندهیچ اساسا پیشنهادی داده نشود. واین راهم به آقایان وزراوجناب آقای دکتر مصدق عرض می‌کنم که: ابروبادومه وخورشیدوفلک درکارند تاتونانی بکف آری وبه غفلت نخوری همه ازبهرتوسرگشته وفرمانبردار شرط انصاف نباشدکه توفرمان نبری تمام شرایط از ملت مجلس بزرگان رجال داخل وخارج دولت جمع شده ودراختیارآقایان گذاشته شده برای اینکه این وضع تغییرپیدابکندبرای اینکه اوضاع اصلاح بشودبرای اینکه آزادی بوجودبیایدبرای اینکه عدالت اجاربشود برای اینکه سطح زندگی بالابرود وبنابراین بنده روی این نظرعرض می‌کنم که بادادن هرپیشنهادی مخالف هستم ودلم می‌خواهدیعنی اینطورفکرمی‌کنم منطقی این است که مجلس شورای ملی اجازه بدهدتصویب کندکه ماده واحده راآقای دکتر مصدق ازیک ساعت بعد بلافاصله شروع کند بعمل آینده مطالب را روشن خواهدکرد (صحیح است - احسنت)
نایب رئیس - پیشنهادآقای حائری‌زاده مطرح است آقایانیکه موافقندقیام فرمایند(عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهادآقای ملک مدنی قرائت می‌شود. (بشرح زیرخوانده شد)
- تبصره ذیل راپیشنهادمی نمایم: اصلاح قانون انتخابات راجناب آقای دکتر مصدق تهیه نموده وباتصویب کمیسیون کشوردرظرف یکهفته مشاوره نموده پس ازتصویب کمیسیون کشوربموقع اجراگذاشته شود. کمیسیون نباید از یکهفته بیشترتصویب یاردلایحه رابتاخیراندازد. ملک مدنی
نایب رئیس - مشابهش ردشده کنارگذاشته می‌شودپیشنهادبعدقرائت می‌شود.(بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی کنم اصلاح اموراتش اضافه شود. اخگر
نایب رئیس - این مشابهش تصویب شده پیشنهادبعدقرائت می‌شود(بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی کنم درماده چهارپس ازجمله بهره برداری ازمعادن نفت کشورنوشته شودبارعایت قانون ۹ماده اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت -شبستری
نایب رئیس - آقای شبستری توضیحی دارید؟
شبستری - توضیحی لازم نداردمطلب معلوم است
نایب رئیس - کسی باپیشنهادآقای شبستری مخالفتی ندارد؟
وزیردارایی - اجازه می‌فرمایید
رئیس - بفرمایید نایب نخست‌وزیرووزیردارایی - این جانوشته شده بهره برداری ازمعادن نفت کشور. قانون ۹ماده مربوط به نفت جنوب بوداین مربوط بتمام کشوراست
نایب رئیس - پیشنهادمشابهی هم ازآقای دکتر فاخررسیده‌است که قرائت می‌شود. (بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی نمایم جمله «درحدودقوانین ملی شدن صنعت نفت درسرتاسرکشور» به آخرماده ۴ برنامه دولت اضافه بشود دکتر فاخر
دکتر فاخر- عوض قانون قوانین نفت نوشته شده چون ۲قانون بود
نایب رئیس - آقای شبستری موافقت می‌فرماییدکه پیشنهادشماراحذف کنیم واین پیشنهادرامطرح کنیم؟ پیشنهاد آقای دکتر فاخر مجددا خوانده می‌شود(دوباره قرائت شد)
شبستری - به آن ماده ۹اشاره نشده‌است قربان بنده فقط آن ۹ماده رالازم دارم باید اضافه شود.
نایب نخست‌وزیر و وزیردارایی - بعقیده دولت قانون ۹ماده اجراشده وتمام شده و اگر باز هم چیزی باشد که بشود اجرا کرد البته منافاتی ندارد بسته بنظر آقایان است ولی بنظربنده زیاد لزومی ندارد که این جمله اضافه شود.
نایب رئیس - آقای شبستری شمابا این پیشنهادآقای دکتر فاخرهمراهی گرددیاپیشنهادشمارارای بگیریم؟
شبستری - بنده نمی‌توانم ازپیشنهادم صرفنظرکنم
نایب رئیس - پیشنهادآقای شبستری رابخوانیدکه حق ایشان ساقط نشود (مجددابشرح سابق خوانده شد)
وزیردارایی - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید
وزیردارایی - چون بنده حس می‌کنم که غالب آقایان میل دارنداضافه شودبنده هم مخالفتی ندارم قبول می‌کنم
نایب رئیس - پس بهمین اصلاحی که آقای شبستری فرمودندرای می‌گیریم آقایانی که موافقندقیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاددیگرخوانده می‌شود(بشرح زیرخوانده شد)
- اینجانب پیشنهادمی کنم که ماده واحده بشرح زیراصلاح وتبصره ایی به آن اضافه شود
- ماده واحده - به آقای دکتر مصدق نخست‌وزیراختیارداده می‌شود که ازتاریخ تصویب این قانون تامدت ششماه لوایحی راکه برای اجرای موادنه گانه دولت ضروریست تهیه وآزمایش وتقدیم مجلسین نمایندوتاموقعی که تکلیف آنهادرمجلسین معین نشده لازم الاجراباشند.
- تبصره - درصورتیکه تامدت شش ماه ازاجرای این قانون لوایح تهیه شده راتقدیم مجلسین ننمایند، ملغی الاثرمی‌باشد. مدرس
نایب رئیس - درواقع پیشنهادتان بعنوان اصلاح عبارتی است آقای مدرس بفرمایید
مدرس - بنده پیشنهادمی کنم که ماده واحده اینطوراصلاح شود: به آقای دکتر مصدق نخست‌وزیراختیارداده می‌شود که ازتاریخ تصویب این قانون تامدت ششماه لوایحی که برای اجرای مواد۹گانه دولت ضروریست تهیه و آزمایش و تقدیم مجلسین نمایند و بموجب ماده ایی که دولت پیشنهاد می‌کند مدت ششماه فقط ناظر به تهیه لوایح است نه آزمایشش وتقدیم بمجلس. بنابراین اگرماده واحده اصلاح نشودممکن است مدت آزمایش وتقدیم بمجلس نامحدود شودواگرتبصره اضافه نشودعدم تصویب لوایح ازطرف دولت ومجلسین ضمانت اجرایی نخواهدداشت. عبارت ماده این است که لوایحی که برای اجرای مواد ۹ گانه دولت ضروری است تهیه نموده وپس ازآزمایش آنهاراتقدیم مجلسین نمایند مبدامدت تقدیم لوایح مجلس پس ازآزمایش است واین آزمایش هم مدتش معلوم نیست
چند نفر از نمایندگان - چرامعلوم نیست همان شش ماه است
نبوی - پیشنهادآقای منصف هم درهمین زمینه‌است
دکتر کیان - چند پیشنهاد مشابه رابخوانند
نبوی - یکیش رامطابق آئین نامه باتشخیص آقای رئیس می‌شودخواند
نایب رئیس - آقای مدرس هم توجه بفرمایند پیشنهاد آقای منصف خوانده می‌شود(بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی نمایم درقسمت آخرماده واحده بعداز(پس ازآزمایش آنهارا) جمله ذیل اضافه شود(منتهی درظرف ششماه که مدت این اختیارات است تقدیم مجلسین نمایدوتاموقعی که الی آخر)
نایب نخست‌وزیر و وزیردارایی - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید
نایب نخست‌وزیر و وزیردارایی - نظرماهم همین بوده‌است که هم تهیه لوایح وهم آزمایش درمدت ششماه بشود واین منظوری است که عینابوده وبنده خیال می‌کنم اگر درج این توضیح درصورت مجلس کافیست درصورت مجلس قیدشود و منظور پیشنهادکننده تامین شود.
نایب رئیس - همین تذکرآقای وزیردارایی درصورت جلسه قیدشودکافیست آقا؟
منصف - همانطوری که آقای وزیردارایی فرمودندکه نظردولت هم جزاین چیزی نبوده‌است بااینکه جناب آقای وزیردارایی این را فرمودند نظر بعضی ازآقایان این است که حالا که نظردولت هم همین است رای گرفته شود.
نایب رئیس - آقای مدرس شماهم پیشنهادآقای منصف راقبول می‌کنید؟
مدرس - بله
نایب رئیس - پس باین پیشنهادکه درواقع ازطرف آقایان منصف ومدرس تقدیم شده وناظر بر اینست که در ظرف مدت ششماه باید هم لوایح تهیه شده باشد و هم آزمایش شده باشد(مدرس وهم بمجلسین تقدیم شده باشد) و بعد از۶ ماه دیگرنمی توان لایحه یی تهیه کردرای می‌گیریم. پیشنهادیکباردیگرقرائت می‌شود(مجدداقرائت شد)
منصف - اجازه بفرماییدبنده بااصلاحی که شده بخوانم آقایان توجه فرمایند.
- ماده واحده - به آقای دکتر محمد مصدق نخست‌وزیراجازه داده می‌شودازتاریخ تصویب این قانون تامدت ششماه لوایحی که برای اجرای مواد۹گانه دولت ضروریست ودرجلسه هفتم مردادماه ۱۳۳۱ بشرح ذیل (که شرح ذیل رابنده قرائت نمی‌کنم) تصویب شده‌است تهیه نموده وپس از آزمایش آن هارادرظرف شش ماه که مدت این اختیارات تقدیم مجلسین نمایدوتاموقعی که الی آخر....
نایب رئیس - همین طوراست رای می‌گریم آقایانیکه این پیشنهادراقابل توجه می‌دانندقیام کنند(اکثربرخاستند) تصویب شدپیشنهاددیگری قرائت می‌شود.(بشرح زیرقرائت شد) پیشنهادمی کنم دربند۴بعدازجمله بهره برداری ازمعادن نفت کشوراضافه شود(تهیه وتدوین اساسنامه شرکت ملی نفت مهندس حسیبی
مهندس حسیبی - اجازه می‌فرماییدآقاتوضیحی بدهم؟
نایب رئیس - بفرمایید
مهندس حسیبی - علت پیشنهادبنده این است که اساسنامه شرکت ملی نفت هنوزتصویب نشده‌است و اقداماتی هم که شرکت ملی نفت می‌کندبراساس اساسنامه شرکت سابق نفت است واین مطلب باید هرچه زودترتمام بشودبنابر این اختیار تهیه اساسنامه بدولت داده می‌شود.
نایب نخست‌وزیر و وزیردارایی - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید
وزیر دارایی - بنده این پیشنهادراقبول می‌کنم
نبوی - معهذا باید رای گرفت
نایب رئیس - رای می‌گیریم به پیشنهادآقای مهندس حسیبی موافقین قیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهاد بعد قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی‌کنم دربنداول ماده واحده بعدازانتخابات مجلس شورای ملی عبارت (وجدول حوزه‌های انتخابی اضافه شود) دکتر کیان
نایب رئیس - آقای دکتر کیان
دکتر کیان - هرچندکه کلمه قانون انتخابات نوشته‌است قانون انتخابات شامل حوزه‌های انتخابی هم هست ولی معذلک ازلحاظ اینکه تصریح شده باشدونواقص همانطوری که آقای وزیرکشورهم می‌داننددرحوزه‌های انتخابات زیاداست. بنده پیشنهادکردم که درعین حال که قانون انتخابات رادرش هم تجدیدنظرمی‌فرمایددرجدول ضمیمه اش هم تجدیدنظری بکنندکه منطبق بامتقضیات وتقسیمات کشورطبق قانون تقسیمات کشورکه مجراست بشوداین نقیصه راضرورت داردکه فعلاازقانون انتخابات برش دارند
نایب رئیس - آقای ملک مدنی مخالفید؟
ملک مدنی - بله بنظرمن آقای دکتر اشتباه می‌کنندمااختیارمی‌دهیم به آقای دکتر مصدق که برای اجرای انتخابات پنجاه وپنج نفروکلای باقیمانده درقانون انتخابات تجدیدنظرکردندانجام بشود وکلایی که الان درمجلس نشسته‌اند وهشتاد نفرهستندجدول آنراکه نمی‌توانندایشان تغییربدهنداین باید بالاخره بااطلاع مجلس باشداین ایرادایشان بعقیده بنده وارد نیست و همان پیشنهادآقای نخست‌وزیربهتراست (نمایندگان - پس بگیریدآقا)
دکتر کیان - آقااجازه بفرمایید یکقدری سوءتفاهم شد قانون انتخابات شامل حوزه‌های انتخاباتی هم هست قانون انتخابات چیزی نیست که برای ۵۵نفراین قانون باشدوبرای سایرین قانون دیگراگر قانون انتخابات را تهیه کردند قانون عمومی انتخابات است هم چنین این ۵۵نفرباقیمانده هم طبق آن قانون انتخاب خواهندشد(مصباح‌زاده - مااستعفا می‌کنیم همه راانتخاب کنند) بنده پیشنهادم راپس می‌گیرم و فقط بعنوان تذکرعرض کردم که دولت درنظرداشته باشد
نایب رئیس - البته دولت هم توجه داردپیشنهاددیگرقرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی‌کنم درقسمت ۴ ماده واحده اضافه شود (بارعایت قانون ملی شدن نفت ورعایت موادنه گانه به آن قانون) - نبوی
نایب رئیس - این پیشنهادقبلامشابهش تصویب شده پیشنهاددیگرقرائت می‌شود(بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی‌کنم جمله بین الهلالین زیربماده ۶برنامه دولت اضافه شود(عوارض طوری وضع خواهدشدکه بسهام ودرآمدومحصولات ومایحتاج زارعین چیزی تعلق نگیرد) - گنجه
نایب رئیس - آقای گنجه
گنجه - عرض کنم موضوع دهات وسازمانهای اجتماعی دردهات تاکنون چندین مرتبه درمجلس شورای ملی مطرح شده مادردهات خودمان یک سازمان اجتماعی نداریم و غیر ازدهدارکه آنهم از طرف مالک انتخاب می‌شودحالا آقای دکتر مصدق با این خیال افتاده‌اند که شورایی درآنجا تشکیل بدهندبرای اجرای برنامه اصلاحی این ماده یک طوری تنظیم شده که محل تامین هزینه برنامه اصلاحی یک عوارضی است. عوارض در لغت مالی بمالیات نمی‌گویند بمالیات‌های غیرمستقیم اطلاق می‌شود اینطور فکر می‌کنم که نتیجه این خواهدشدکه مامورینی دردهات بگمارندآنجا از دومن کشک و یک من پشم بخواهندعوارض بگیرند ما نمی‌خواهیم ازاین بابت وباسم اصلاحات وبرای اصلاحات یک چیزی هم بدهاتیان پابرهنه لخت تعلق بگیرد و من تمنی می‌کنم که این جمله اضافی راکه خودجناب آقای نایب نخست‌وزیرقبول دارندواین مطلب رامن درخارج با ایشان صحبت کردم بنابراین اگر قبول بکنندمانعی نخواهد داشت.
نایب رئیس - آقای کاظمی
نایب نخست‌وزیر و وزیردارایی - بنده درجلسه قبل هم عرض کردم که منظورازاین عوارض آن نیست بنده عرض کردم که ازمالکین گرفته می‌شودبه نفع زارعین لزومی نداردنوشته شود
نایب رئیس - آقای مشاربعنوان مخالف مطلبی دارندبفرمایید
مشار- عرض کنم که وضع کشاورزی ایران مشابه نیست هراستانی هر شهرستانی یک وضع خاصی داردو همین طورکه دراینجاقیدشده اولی همین است که دراختیارخوددولت بگذاریم که بنابمقتضیات هر جا بطور آزمایشی قراری بگذارد و بعد از آن مجلس شورای ملی اگرتوانست که همه جاراوحدتی بدهدیااقداماتی راخاصابرای یک مسائل خاصی مقرر بدارد آنوقت تکلیف این روشن خواهدشد والا اگر ما حالا وارد جزییات این بحث بشویم خیلی درازخواهد شد
نایب رئیس - آقای گنجه شما پس می‌گیرید؟ آقای کاظمی تذکراتی دادندکه دولت هم نظرش همین است.
گنجه - بااین ترتیب پس گرفتم
نایب رئیس - پیشنهاددیگرخوانده می‌شود(بشرح زیرخوانده شد) پیشنهادمی نمایم بعدازجمله آقای دکتر مصدق نخست‌وزیرکلمه (فقط) اضافه شود کهبد
نایب رئیس - آقای کهبد
کهبد- اختیاربشخص آقای دکتر مصدق فقط داده شودکه درآتیه دیگران نتواننداستفاده بکنند تا نظر آقای حائری‌زاده هم تامین بشود
نایب رئیس - مخالفی نیست آقا؟ به پیشنهادآقای کهبد رای می‌گیریم
اخگر- من مخالفم
نایب رئیس - ازجنابعالی آقای اخگرخواهش می‌کنم دودقیقه اجازه بدهد آقای وزیردارایی
نایب نخست‌وزیر و وزیردارایی - اگراجازه بفرماییدممکن است آقایان اینجامرقوم فرمایندبشخص جناب آقای دکتر مصدق اگرآقایان باین ترتیب موافقندمنظورشان تامین می‌شود(صحیح است) کهبد- بنده هم موافقم وقبول دارم
. اخگر- بنده هم دیگرعرضی ندارم
نایب رئیس- پس آقایانیکه موافقند(بشخص) اضافه شودقیام بفرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شد. پیشنهادبعدقرائت می‌شود(بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهادمی کنم پس ازجمله‌ای که باپیشنهادجناب آقای دکتر شبستری به آخرماده ۴ برنامه دولت اضافه شده جمله (وسایرقوانین مربوط بملی شدن صنایع نفت درسرتاسرکشور) اضافه شود دکتر فاخر
چندنفرازنمایندگان - لازم نیست
نبوی - پیشنهاداول کافی بود.
نایب رئیس - آقای دکتر فاخر
دکتر فاخر- غیرازقانون ۹ ماده قانون دیگری هم داریم باترتیبی که پیشنهادآقای شبستری تصویب شدفقط به قانون ۹ ماده اشاره کردیم. اگر پیشنهادبنده تصویب شودبهر دو قانون اشاره کردیم این بودکه بنده پیشنهادکردم بعدازجمله که باپیشنهادجناب آقای شبستری به آخرماده ۴ هم دولت اضافه شدجمله وسایرقوانین ملی شدن صنایع نفت ضمیمه شود.
مهندس حسیبی - قوانین نفت دوتانیست یکی اصل ملی شدن است یکی اجرایش تمام شدسایرقوانین نداریم
دکتر فاخر- بااین توضیح پس گرفتم
نایب رئیس - بنابراین اعلام رای می‌کنیم بلایحه اختیارات دولت باتوجه بااصلاحات پیشنهادی که موردتوجه شد آقایانیکه موافقیت بااختیارات دولت دارندقیام خواهندکرد (چندنفرازنمایندگان - باورقه رای بگیریدقسمت مالی هم دارد)
نایب رئیس - لازم نیست اختیارات یک لایحه اعمی است احتیاج بورقه نیست آقایانی که موافقت دارند قیام بفرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. (دراین موقع تماشاچیان کف زدند) تظاهرات لازم نیست
- بیانات آقای نایب رئیس به مناسبت چهل و هفتمین سال مشروطیت
ویرایش۷ - بیانات آقای نایب رئیس بمناسبت چهل وهفتمین سال مشروطیت
نایب رئیس - قبل ازاینکه جلسه ختم شودبنده لازم می‌دانم به آقایان بانهایت افتخاراین تذکررابدهم که فرداچهل وهفت سال ازعمرمشروطیت ایران خواهدگذشت ودریک همچوروزی یک مردمان رشیدوفداکاری درمقابل ظلم وستم و استبداد قدعلم کردند و قربانیهایی دادنداین روزبرای ملت ایران روزمقدسی است ومجلس شورای ملی هم بدیهی است قلبا باتمام قوای ملی که دارد در این تقدیس از یادبود مشروطیت شرکت خواهدنمود متاسفانه از نظر اقتصادی و صرفه جویی هیئت رئیسه از بر پاساختن جشنی که معمول بوده‌است در باغ مجلس صرفنظرنموده‌است ولی لازم بود بدین وسیله شرکت مجلس شورای ملی را در اصل موضوع جشن مشروطیت که در واقع درقلب عموم ایرانیان است و امیدوارهستم با تحکیم و تاکیدی که در وقایع تیرماه پیدا کرد ریشه قطعی درمملکت دوانده باشد بعرض ملت ایران برسانم جناب آقای وزیردارایی فرمایشی داشتید؟
نایب نخست‌وزیر و وزیردارایی- بنده می‌خواستم از جانب جناب آقای دکتر محمدمصدق نخست‌وزیر از اظهارحسن ظن واعتمادفوق العاده ایی که آقایان فرمودند تشکربکنم و یقین دارم که ایشان موفق خواهندشدکه این اصلاحات را عملی بکنند (نمایندگان - انشاء الله)
- تعیین موقع ودستورجلسه بعد- ختم جلسه
ویرایش۸- تعیین موقع ودستورجلسه بعد- ختم جلسه
نایب رئیس - فعلاجلسه راختم می‌کنیم. جلسه آینده روزپنجشنبه ۱۶ امرداد ساعت نه و نیم دستور انتخاب اعضای هیئت مختلط نفت (مجلس یکساعت ونیم بعدازظهرختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - احمد رضوی