مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۲۴
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۱۸۳
۴شنبه ۲۲ امرداد ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۲۴
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۱۶ امرداد ۱۳۳۱ نشست ۲۴
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت‌مجلس
- ۲ - بیانات قبل از دستورآقایان دکتر فاخر-کریمی - خلخالی - مکی - وکیل پور
- ۳ - معرفی آقای دکتر مهندس داریوش بمعاونت وزارت پست وتلگراف بوسیله آقای وزیرپست وتلگراف
- ۴ - اخطارنظامنامه ایی آقای اخگر طبق ماده ۹۰ و آقای ناصر ذوالفقاری طبق ماده ۱۸ آیین‌نامه
- ۵ - تقدیم یک فقره طرح سه فوری راجع به تبرئه استاد خلیل طهماسبی (قاتل رزم‌آرا) به وسیله آقای قنات‌آبادی
- ۶ - قرائت نامه مجلس سنا راجع به اصلاح عبارتی قانون قیام ملی و شهدای روز ۳۰ تیر
- ۷ - انتخاب پنج نفرجهت عضویت هیئت مختلط نظارت براجرای قانون ملی شدن صنایع نفت
- ۸ - طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به عفو استاد خلیل طهماسبی
- ۹ - قرائت استعفای آقای دکتر سیدحسن امامی از ریاست مجلس وانتخاب آقای آیت‌الله کاشانی بریاست مجلس
- ۱۰ - تعیین موقع جلسه بعد و ختم جلسه
مجلس ساعت ده سی دقیقه صبح بریاست آقای محمد ذوالفقاری (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت‌مجلس
ویرایش۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.(بشرح زیرخوانده شد)
غائبین با اجازه -آقایان: دکتر کریم سنجابی - فتحعلی افشار
غائبین بی اجازه - آقایان: آیت الله کاشانی. راشد. دکتر طاهری. تولیت. میراشرافی. عبدالرحمن فرامرزی. دکتر فاطمی
دیرآمده با اجازه - آقای اورنگ ۲ساعت
دیرآمدگان بی اجازه - (آخروقت) آقایان محمدحسین قشقایی یکساعت - صراف‌زاده یک ساعت
نایب رئیس - نسبت بصورت جلسه قبل فرمایشی دارید؟آقای کهبد
کهبد- درجلسه قبل ضمن پیشنهادی که بنده تقدیم کردم توضیحاتی عرض کردم عرض کردم که دیگران نتوانند استفاده کننداینجانوشته شده نمی‌تواننداین اشتباه است بعدهم عرض کردم تا نظرآقای حائری‌زاده تامین شود.
نایب رئیس - اصلاح می‌شودآقای فرامرزی
فرامرزی - بنده فقط راجع به غیبتم که بی اجازه نوشته‌اند می‌خواستم عرض کنم که آقایان می‌دانند بنده کسالت دارم وخبرهم داده‌ام.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود. آقای مکی
مکی - بنده عجالتاعرضی ندارم
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - درقانونی که درجلسه سابق راجع باختیارات گذشت یک جمله ایی اضافه شد که محتاج بذکرنبودو تذکرش بعقیده من مفیدنیست خواستم درضمن اصلاح صورت جلسه بعرض آقایان برسانم قوانین مادوقسم است یک قوانین عادی است یک قوانین اساسی است درقوانین اساسی هیچکس تقاضای اختیاری نمی‌کندواختیاری هم داده نمی‌شوددرقوانین عادی است که برای اصلاح قوانین قضایی واداری ومالی وفلان که اختیاری داده شده‌است یک قوانینی هست که حکم قانون اساسی رادارد که از آن جمله قانون ملی شدن صنعت نفت وخلع یداست که این درحکم قانون اساسی است واین قوانینی است که کم وزیاددرش ممکن نیست بشودمگربایک رفراندوم درمملکت دراین موردنه ایشان تقاضای اختیارات کرده بودند و نه می‌شوداختیاری داد.
نایب رئیس - استدعامی کنم راجع بصورت جلسه بفرمایید
حائری‌زاده - یک اصلاحات کوچکی هم درصورت جلسه هست خیال می‌کنم که درمطبعه اشتباه شده‌است اینهارا تصحیح می‌کنم وبه هیئت تحریریه تقدیم می‌کنم.
نایب رئیس - بسیارخوب آقای محمدحسین قشقایی
قشقایی - بنده خواستم عرض کنم که بنده دیرنیامده بودم ولی آخرجلسه یکساعت زودرفتم
گنجه - درعرایض بنده یکی دوکلمه اشتباه بوداصلاح کردم تسلیم می‌کنم به تندنویسی.
نایب رئیس - اشکالی نداردآقای شبستری
شبستری - درلایحه اختیارات دولت راجع بماده ۴ پیشنهادی از طرف بنده شده بود که موردتصویب قرارگرفت وبعدازبنده هم آقای مهندس حسیبی پیشنهاددیگری دادند که آن هم تصویب شددرروزنامه هاودرمتن لایحه تصویب شده که بمجلس سنافرستاده شده دیدم جمله راطوری رویهم چیده‌اند که کاملامطلب راوارونه می‌کندزیراپیشنهادمن این بود که بهره برداری از معادن نفت کشوربارعایت ۹ماده باشدآقای مهندس حسیبی هم پیشنهادکردند که دولت اختیارتهیه وتدوین اساس نامه شرکت راداشته باشدعبارت راطوری نوشته‌اند که بهره برداری را آزاد و تدوین اساسنامه رامقیدکرده اندبقانون ۹ماده حالاعین این راقرائت می‌کنم وخواهش می‌کنم آنرا اصلاح بکنندنوشته اند«بهره‌برداری از معادن نفت کشوروتهیه وتدوین اساسنامه شرکت ملی نفت» بعداز آن نوشته اند«بارعایت قانون ۹ماده» در صورتی که بایدرعایت قانون ۹ ماده ایی قبلا نوشته شودوبعدازآن نوشته شودتهیه تدوین اساس نامه خواهش می‌کنم هم دراینجا اصلاح شودوهم چون بمجلس سنافرستاده شده نامه‌ای هم فرستاده بشود که آنجا هم این مطلب را متذکر باشند.
نایب رئیس -اصلاح می‌شود راجع به صورت جلسه دیگرنظری نبود؟
اخگر- بنده عرضی داشتم
نایب رئیس - بفرمایید
اخگر- در جلسه قبل بعد از مذکراتی که بنده کردم و آقایان معتمددماوندی بیانی کردند بنده طبق ماده ۹۰ اجازه خواستم این تقاضای بنده درصورت جلسه قیدنشده و حالا می‌خواهم از آن استفاده بکنم
نایب رئیس - حالاوقتش نیست اجازه بفرماییدوقتی وارددستورشدیم آن وقت استفاده بفرمایید
اخگر- همانوقت اجازه خواستم اجازه بنده بایدمحفوظ باشد
نایب رئیس - حالا اجازه بدهید وقتی که وارد دستورشدیم
اخگر- ماده ۹۰مقدم برهمه چیزبایدباشد.
عبدالرحمن فرامرزی - دردستور
نایب رئیس - درصورت جلسه که نمی‌شوددردستورمی‌شودصحبت کردنوبت شمامحفوظ است دیگرراجع به صورت جلسه فرمایشی ندارید؟(گفته شد- خیر) صورت جلسه روزیکشنبه ۱۲ امردادتصویب شد.
- بیانات قبل از دستورآقایان دکتر فاخر-کریمی - خلخالی - مکی - وکیل پور
ویرایش۲- بیانات قبل از دستورآقایان دکتر فاخر-کریمی - خلخالی - مکی - وکیل پور
نایب رئیس – چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستورخواسته‌اند آقای دکتر فاخر
اخگر - ماده ۹۰ مقدم است
نایب رئیس - وقتی که وارد دستورشدیم
خسروقشقایی - آقای رئیس چون کارخیلی داریم وارددستورشویم
دکتر فاخر- بعدازعرایضی که اینجانب درباره پیش‌بینی قانون اساسی ایران نسبت به تفکیک قوای سه گانه حکومتی و لزوم حذف پست وزیردادگستری از هیئت دولت درجلسه علنی روزپنجشنبه ۹ امرداد ماه کردم عده ایی از همکاران محترم و از آقایان خارج از مجلس شفاها و کتبا این فکر را تشویق فرموده‌اند. اکنون از توجه این آقایان تشکرمی‌کنم. عکس العمل جناب آقای لطفی وزیر محترم دادگستری در مقابل عرایض بنده درروزنامه اطلاعات مورخ یک شنبه ۱۲ مردادبشکل مصاحبه با مخبرآن روزنامه انتشاریافت. این مصاحبه برای بنده ضروری ساخت که با اجازه آقایان محترم عرایضی رادراین مورد اضافه کنم. از متن این مصاحبه به نظرمی‌رسد که جناب آقای لطفی منظوربنده را خوب توجه نفرموده‌اند. منظور انحلال وزارت دادگستری نبود بلکه حذف پست عدلیه از راس دستگاه قضایی کشور و از هیئت دولت است این مطلب را نیز بنده بعنوان نظر و احساسات شخصی عرض نکردم بلکه استدلال روی پیش‌بینی صریح قانون اساسی ایران و تطبیق آن با تئوری امروزی حکومت دربین اغلب ملل جهان می‌باشد.
در آخر مصاحبه مزبورجناب آقای لطفی فرموده‌اند که حذف وزارت دادگستری از دولت کار معقولی نیست خاصه آنکه درهیچ جای دنیاودرهیچ یک از ممالک راقیه نیزچنین چیزی معمول نشده‌است مثل اینکه دراین بیان جناب آقای لطفی مطالعه کافی نفرموده اندبنده برای اینکه امثله کافی از کشورهای مختلف وراقیه جهان خدمتشان عرض کرده باشم به قانون اساسی وطرز تشکیلات کشورهای مختلف مراجعه کرده وامثله زیادی پیداکرده‌ام وازلحاظ تنگی وقت حفظ نام وموادمربوطه قانون اساسی چهار کشور بزرگ جهان که دارای چهارشکل مختلف حکومتی نیزمی باشنددراینجاذکرمی‌کنم. این چهار کشورعبارتندازفدراسیون امریکاوکونفدارسیون سویس ومشروطه انگلستان وساویت روسیه. اگربماده ۳ قانون اساسی امریکا و بمواد ۱۰۶ و ۱۰۹ قانون اساسی سویس و بمواد ۱۰۲ و ۱۰۴ آخرین قانون اساسی شوروی و بتشکیلات حکومت انگلستان (چون قانون اساسی نوشته شده نداردپس نمی‌توان ماده ایی از آن ذکرکرد) مراجعه فرمایید ملاحظه خواهیدکرد که در هیچکدام از این کشورهامقامی بنام وزیردادگستری ماوجودنداردبلکه دستگاه دادگستری آنها که مرکب از محاکم و دفاتر و امور اداری محاکم است مجموعا دستگاه واحدی بعنوان قوه قضاییه این کشورها را تشکیل داده و با سلسله مراتب خاص که دربین خود این محاکم موجوداست مستقلامشغول کارند. ممکن است سوال کرد این سوال نیز از بنده شده‌است که در صورت حذف پست وزیر دادگستری از راس دستگاه قضایی ایران چه مقامی امور مهمی از این دستگاه مثل انتصابات و سرپرستی امور دفتری و محاسباتی این قوه رابعهده خواهد داشت؟ البته برای تهیه جواب باین سوال بایست پیش‌بینی قانون اساسی ایران و شرایط اجتماعی و سیاسی این کشور را در نظرگرفت. شاید در موقع لزوم بنده نیز بتوانم در این باره پیشنهاداتی بکنم ولی فعلا محض اطلاع عرض می‌کنم که: در بین قوانین اساسی کشورهای مختلفی که این جانب در این چند روزه تحت مطالعه قرارداده‌ام در شانزده کشور انتخاب قضات دیوان عالی کشور مستقیما بعهده یک یا هر دو مجلسین کشورهای مربوطه‌است. در ۳ کشور این انتخاب با معرفی رئیس دولت از طرف مجلسین صورت می‌گیرد. در۹کشوراین کارازطرف رئیس دولت بامشورت باسنای این کشورها انجام می‌پذیرد. درسه کشوراین انتخاب بامعرفی خوددیوان عالی از طرف رئیس دولت بعمل می‌آید. طبق قانون اساسی جدیدفرانسه یک هیئت عالی قضایی ۱۴نفره پیشنهادمی‌کندوپرزیدان کشور تصمیم می‌گیرد.
اینجا بنده صورتی از طرز تشکیلات قضایی کشورهای مختلف راتهیه و ذکر کرده‌ام ولی از طرف دیگر چون وعده کرده‌ام که قسمتی از وقتم رابجناب آقای دکتر سنجابی بدهم از دوصفحه عرایضم صرف نظرمی‌کنم وفقط به تندنویسی خواهم داد. (صورتی که از قوانین اساسی کشورهای مختلف راجع بطرزانتخاب قضات مخصوصا انتخاب قضات دیوان عالی کشوراستخراج نموده بودندتسلیم نمودند). قسمت دوم عرایض من درموردمذاکراتی بود که درجلسات گذشته راجع بوضعیت زمین داری درایران در مجلس شد. این موضوع مهم امروزدربیشترممالک جهان موردتوجه قرارگرفته وخوشبختانه چند دانشگاه بزرگ دنیادراین راه پیشقدم شده ومطالعات دقیق مفیدعلمی درباره اصلاح امورزمین داری درجها ومخصوصابهبودی حال عموم افرادی که از زمین داری وزراعت تامین معیشت می‌کندبعمل می‌آورند. یکی از دانشگاههای پیشقدم دراین موضوع دانشگاه ویتکانسین آمریکا است که سال گذشته یک کنفرانس بسیارمهمی برای مطالعه موضوع زمین داری درجهان برای مدت دو ماه تشکیل داد و از مخصصین عالی مقام جهان دعوت کرد که دراین کنفرانس نظریات ونتایج تجربیات وطرح‌های مختلف خودرادرمیان گذارندچون این جانب نیزدعوت شده بودم که دراین کنفرانس شرکت کنم سعی کردم صورت تمام مذاکرات و رونوشت گزارشات کلیه متخصصین شرکت کننده را جمع آوری بکنم واکنون این مجموعه رابوسیله ریاست محترم مجلس به کتابخانه مجلس هدیه می‌کنم ویقین دارم همکاران محترمی که علاقه بصحبت وبحث دربازه زمین داری درایران باشنداین مجموعه رابسیارمفیداصلاحی رادرآن خواهند دید. مطلب دیگراین است که طبق آخرین خبرواصله امسال سازمان دو هزاروپانصدفقره هزینه مطالعه ومسافرت بدانشگاههای بزرگ دنیاجهت طلاب کشورهایی که از لحاظ اقتصادی عقب هستنداختصاص داده‌است واین رقم بمراتب بیشتر از سال‌های پیش است. امیدوارم دولت ایران اولا اقدام جدی خواهدکرد که سهم کافی از این تعدادببردثانیاترتیبی خواهدداد که اشخاص صلاحیت دارازاین فرصت استفاده کنند تا این فرصت بشکل توریست درنیامده بلکه طلاب علم از این کشوربسوی دانشگاههای بزرگ دنیاراه افتدچون افتخار عضویت جمعیت ایرانی طرفداران ملل متحدرادارم قسمت آخرعرایض بنده خیلی مختصراست چون افتخارعضویت جمعیت ایرانی طرفدارملل متحدرادارم. از موقع استفاده می‌کنم که از نظرصدوررای دیوان بین المللی دادگستری برنفع ایران بخودقضات عدالتخواه وبنمایندگان محترم ایران مخصوصا بجناب آقای دکتر سنجابی قاضی اختصاصی این کشورمراتب تشکرات قلبی خودراتقدیم دارم. یقین بدانیم که این طرزانجام وظیفه دیوان نه تنهابرنفع ایران شدبلکه بنفع خوددیوان ودستگاه قضایی بین المللی دربین ملل عدالتخواه وصلح دوست جهان خاتمه یافت. مخصوصادراین باره عمل آن قاضی شرافتمندانگلیس که باکمال شجاعت وشهامت حاضرنشدپاروی حق گذارد ومنافع یک شرکت غاصب هم ملیت خودرادرنظربگیردقابل تقدیرمی‌باشد. (قنات آبادی - آقای دکتر فاخراین راهم بفرمایید که فرانسه وآمریکاوشوروی که قضاتشا علیه ایران رای دادند این عملشان موردتنفرمردم ایران است).
بعلاوه این مطلب دو چیز را در مقابل نظرهمه روشن کرد که عبارتنداز اولا حق ایران دراین قضیه بحدی اظهرمن الشمس بود که حتی یکفرد شرافتمند انگلیسی نیز نتوانست پاروی آن گذاردثانیاباردیگرصلاحیت آن قسمت از اساسنامه دیوان را که انتخاب قضات را از میلت آنها جداساخته و روی اصل صلاحیت شخص ونمایندگی اقسام بزرگ تمدنهاومهمترین اسلوبهایی قضایی جهان قرار می‌دهد ثابت می‌نماید بقیه وقتم را هم بجناب آقای دکتر سنجابی می‌دهم
نایب رئیس - آقای دکتر سنجابی
دکتر سنجابی - از همکارآقای دکتر فاخرتشکرمی‌کنم که مقداری از وقت خودشان رابه بنده دادندبنده لازم می‌دانم راجع به ماموریت خود درلاهه به تفصیل گزارش بعرض نمایندگان محترم مجلس برسد که شاید در حدود یک ساعت از وقت آقایان رابگیرد اگر ممکن است امروزصحبت بکنم حاضرهستم والا اجازه بفرمایید روزیک شنبه.
نایب رئیس - اگرآقایان موافقند برای روز یکشنبه باشد.
ملک مدنی - رای بگیریدآقای دکتر سنجابی امروزصحبت بفرمایند
دکتر سنجابی - بنده حاضرهستم اگر آقایان موافقت بفرمایند امروز صحبت کنم.
مکی – بماند برای روز یکشنبه
دکتر سنجابی - هر طور که آقایان صلاح می‌دانند
نایب رئیس - آقای دکتر سنجابی امروزمی خواهید بیانتان را بفرمایید؟
دکتر سنجابی - بنده حاضرهستم می‌خواهیدامروز یا روز یکشنبه بنده عرض کردم یکقدری طولانی خواهدبودحالاهر طور که آقایان میل دارند
ملک مدنی – شما بیاناتتان را بفرماییدبعدهرقدروقت خواستیدرای می‌دهیم
اخگر- یکشنبه بهتراست
ناصر ذوالفقاری - امروزبایدرئیس انتخاب شود
مکی- رای بگیریدبرای روزیکشنبه (صحیح است)
نایب رئیس - رای می‌گیریم برای روز یکشنبه آقایانی که موافقندقیام بفرمایند(عده کثیری برخاستند) تصویب شد آقای کریمی بفرمایید پنجدقیقه بیشتروقت ندارید
کریمی - ماحصل عرایض بنده تذکرنکات حساس ودقیقی است که توجه دولت بهدف اصلی آن موجب برطرف شدن شداید اجتماعی و ایجاد روح امیدواری خواهدشد (احسنت) سرلوحه عرایض بنده راجع بفرهنگ است برای همکاران عزیزم جای تردیدنیست که برنامه فعلی فرهنگ ما ازبرنامه کهنه ومنسوخه فرانسه بوده وامروزنظیراین برنامه مبتذل درمنحط ترین مستعمرات دنیاوجودندارد (صحیح است) زیرا دانش آموزان بیچاره بعدازده سال اتلاف وقت بازمسلط بخواندن ونوشتن فارسی نیستند و حاصل وثمره این فرهنگ جزایجادمشتی بیکاروسرباربه بودجه ضعیف کشورچیزدیگری نیست ملت ایران از دولت جناب آقای دکتر مصدق انتظاردارد که یک انقلاب صحیح فرهنگی راشروع نموده تنظیم یک برنامه بسیارساده وبی آلایش درباسوادکردن عموم طبقات کشورمخصوصا کشاورزان محروم اقدام فوری معمول داردوبجای موادمختلفه وتئوریهای بی فایده به تاسیس آموزشگاه‌های حرفه (کشاورزی وصنعتی) به منظوررفع بیکاری وکمک بوسایل تولیدی بپردازدازهمه مهمتر آنکه ساحت مقدس فرهنگ را دور از شائبه سیاست و تحریکات نگاهداشته با طرد عناصرمفسده جو و تشویق آموزگاران و دبیران واستادان خدمتگذار وترویج روح دینداری بنیان فرهنگ مملکت رامحکم واستوارنمایند(صحیح است) دومین موضوع عرض بنده راجع به وضع رقت بارکشاورزان است با استنادبه گفته جناب آقای کاظمی نایب نخست‌وزیر هشتاد درصد مردم ایران را تشکیل می‌دهندولی متاسفانه این طبقه شریف وزحمتکش مردم علاوه براینکه بکلی از نعمت بهداشت وفرهنگ محرومندبلکه از داشتن وسایل زراعتی نیزبی بهره بوده وهنوزمانندقرون وسطی کشت وزرع می‌نمایند و با اینکه فوق الطاقه ترین مشقات و زحمات راخودوزن وفرزندشان متحمل می‌شوندمع الوصف از دسترنج خودآن طور که باید کامیبا نمی‌گردندوازساده ترین غذاوبی ارزش ترین پوشاک محروم هستندازاینهاگذشته هنوزمانندزمان توحش و استبداد بساط چوب و فلک و حبس و آزار و شکنجه و جرم بین بعضی از رعایا و مالکین و خوانین و زارعین رواج دارد هنوز پاره ایی از مالکین زارعین را عنفا بنفع خودبیکارمی گمارند سهم مالکانه آنقدرظالمانه‌است که حتی زارعین غالباباحسرت شکمی سیرویابدنی پوشیده رابگورمی برند. بنده از دولت انتظاردارم باوضع قوانین متقن وصریحی از اجحاف وحتی استخفاف نسبت به زارعین جداجلوگیری وسهم مالک رابعنوان حداکثروحداقل که مثلادرمحصول دیم بیش از یک پنجم وازمحصول آبی بیش از یک چهارم نباشدمحدودنمایدوزارعین را ازدادن رسومات باصطلاح سیورسات از قبیل تخم مرغ وروغن ومرغ وبیگاروسایرچیزها که یادگارزمان بربریت است معاف نموده وآنهارازنعمت عدالت وامنیت اجتماعی برخوردارسازدونیزازفشارهاواختیارات مالکین درکوچانیدن زارعین جلوگیری شود. موضوع دیگربهداشت مملکت وازدیادبودجه شهرستانها است این رانیزتقاضامی‌کنم همانقسم که بعضی از همکاران محترم پیشنهادنموده اندکلیه بودجه بهداری اعم از انچه مستقیمادروزارت بهداری عمل می‌شودیا آنچه بنام وزارتخانه‌های دیگرمصرف می‌گرددازقبیل بهداری ارتش بهداری وزارت راه وفرهنگ وغیره همه رامجموعابه نسبت جمعیت هراستان تقسیم نمایند که رفع این ظلم وبی عدالتی از شهرستانهابشودآقایان ایران فقط منحصربتهران وپایتخت نیست (صحیح است) بلکه آن اکرادی که درمرزخسروی آفتاب سوزان درومی کنندبایدبسهم خودازبودجه کشوربهره مندشوندومخصوصا دولت بایددستهای ناپاک را ازدامن بودجه ضعیف کشوردورسازد چند روزقبل بنده به آسایشگاه شاه آبادرفتم وضع آن جافوق العاده خراب ورقت باربودبالاجتماع می‌گفتنددانش ورنامی چند سال بودجه ۸۰۰نفرمسلول راتفریط میکرده اکنون خانمش یک آپارتمان ۴۰۰و۵۰۰تومانی ساخته‌است دراین آسایشگاه یک دستگاه عکس برداری وجودندارد غذای آنهابهیچوجه قابل خوردن نیست بجای آشپزیک دهاتی بی اطلاع رابه آشپزی گمارده اندنظافت مراعات نمی‌شودزنها ازچادرشب خودبجای ملافه استفاده می‌کنندشبهایک نفرطبیبی که بتواندازکسانی که مبتلابخون ریزی می‌شوندجلوگیری کندوجودندارددیوانه رابین مرضای مسلول نگنهداشته اندوموجب آزاروناراحتی آنهارافراهم کرده اندغرض علاوه برآنکه درمعالجه این طبقه از مرضا که حقیقتابیش از همه قابل ترحم هستنداقدامی نمی‌شودبلکه آنهارا با این وضع فجیع مبتلابعذاب روحی وعصبانیت وناراحتی نموده اندمن از آقای دکتر فرمانفرمایان استدعامی‌کنم شخصا آنجارابازدیدفرمایندموضوع دیگرعرایض بنده جلب رضایت افسران وحفظ احترام مامورین ارتش است قدرت هر کشوری بستگی بقدرت ارتش کشورداردبنده مطمئن هستم چندیست دستهایی درکاراست که می‌خواهدارتش مارا تضعیف نموده وافسران وطن پرست وخدمتگذارمارادلسردونتیجه ارتش رامتشنج نمایدوروی همین اصل بعضی از افسران ناپاک ومشکوک رامصدرپستهای مهم ارتش نمودندتا آنها با آن خرابکاری وتبعیض وخریدوفروش درجه موجبات نارضایتی افسران شریف رافراهم نموده اندامسال بدون رعایت قدمت خدمت ومدارج تحصیلی افسران صرفاروی نظریات خصوصی درجه داده اندوبعضی از افسران دانشمندوتحصیلکرده واروپا رفته را که دارای چندین لیسانس هستندباقدمت خدمت وپایه وشغل خدمتی از ترفیع محروم کرده وفلان افسرآموزشگاه دیده را که معادل کلاس چهارم ابتدایی سوادنداردترفیع داده اندبنده شخصا ازوزیردفاع ملی تقاضامی کنم هیئتی از سرهنگهای تحصیل کرده راماموررسیدگی این موضوع فرموده وطبق تقاضای خودآنهاتاتامین بودجه کافی آنهارابدون دریافت حقوق اقلا بادادن درجه استحقاقی تشویق ودلگرم نمایند.
نایب رئیس - آقای کریمی وقت شماتمام شد
کریمی - بنده یک صفحه دیگرازعرایضم مانده اجازه بفرماییدعرض کنم آقایان هم مخالفتی ندارند البته سزاوارنیست که بجرم خیانت عده معدودی نوع افسران وارتشیان را که الحق مردمی فداکاروشریف هستندبه باد انتقادواستخفاف گرفت بلکه باید عناصر فاسد و کثیف را ازبین آنهاخارج کرد و مخصوصا مسببین و مباشرین واقعه جانگداز اخیر را ازرئیس ستاد وقت و فرماندار نظامی ورئیس ژاندارمری که قانونامسئول بوده وهستندفوراتحت تعقیب قراردهند که موجب یاس وعصیان مردم نشود (قنات آبادی - بخشنامه رئیس ژاندارمری که هرکس نفس کشیدنفس اوراقطع می‌کند) درباره تقلیل مخارج دولت پیشنهادمی‌کنم عده زیاد خانمهایی که بنام ماشین نویس و کارمند در ادرات راه یافته و موجب بیکاری و پریشانی حواس کارمندان جوان وبعضی از روسا و مدیران کل را فراهم ساخته‌اند (خنده نمایندگان) بخانه خود روانه فرمایید تا بخانه داری و تربیت کودکان عزیز بمیهن خدمت نمایند و بجای آنها شوهران و یا براداران لایقشان را که بیکارند مشغول نمایید آنچه در پایان عرایضم متذکر می‌شوم مراعات بودجه شهرستانهامخصوصا بهداری وفرهنگ قصبات ودهات است وامیدوارم با اختیاراتی که مجلس به پیروی از افکارعمومی ملت ایران بجناب آقای دکتر مصدق داده‌است موفق شوندتمام این نارضایتی واحتیاجات را مرتفع فرمایند (آفرین - احسنت)
نایب رئیس - آقای خلخالی
خلخالی - برای اولین مرتبه که درجلسه رسمی وعلنی افتخارصحبت رادارم لازم می‌دانم از غیرت وهمت وشرافت وجنبش اهالی تبریزوآذربایجان تشکرکنم که توانسته اندباپایداری خودشان سنگرهای نابکاران راخراب کنندوعده ایی را اینجابفرستند که بنده هم افتخارهمکاری با آنهارادارم. قبل از رسمیت مجلس موقعی که اعتبارنامه هامطرح بودو فعالیتهایی درپشت پرده احساس می‌گردیددرجلسه سی ام اردیبهشت ماه بنابوظیفه ایی که داشتم تذکراتی داده ولزوم طردافرادناصالح وخودداری از شرکت دردسته بندیهای زیانبخشی را که برخلاف مصالح ومنافع مردم انجام می‌گرفت یادآورشدم وسعی نمودم توجه آقایان محترم رابحقانیت خواسته‌های مردم ولزوم مجاهدت درراه عملی ساختن آنها جلب کنم بالاخره تصریح کردم که مقاومت دربرابرمردم وبی اعتنایی بحقوق آنهاوشدت ظلم لاجرم آتش انقلاب را روشن می‌سازدگمان می‌کنم فاجعه خونین سی ام تیرماه که بیداری وقدرت ودرجه پایداری مردم راثابت نمود عرایض بنده راتاییدکرده گوشه ایی از واقعیات رانشان داده باشداکنون عرض می‌کنم که ملت ایران باکمال هوشیاری مراقب جریان ومنتظرنتیجه واصلاحاتی هستند که برای خاطرآن قربانی‌های بیشماری داده انددیگرنه تحملی برای مردم مانده ونه موردی برای دفع الوقت ملتی که حق حاکمیت با اواست وتمام قوای مملکتی ناشی از اومی باشدبانهایت عسرت بدون فرهنگ وبهداشت درشرایط بسیارنامساعداقتصادی بسرمی‌بردهموطنان مادردهات کثیف ویران درقصبات مخروبه درشهرهای متروک باهزارمصیبت وسختی برای سدجوع خودتلاش می‌کننداخرالامرحاصل دسترنج ونتیجه زحمت آنهابه یغمامی‌رودنظام وعدالتی دراجتماع آن وجود نداردامنیت غیرمفهوم است وقتی صحبت از امنیت وآزادی که مهمترین وظیفه دولت است به میان می‌آیددشمنان مردم به بهانه حفظ امنیت کشتارهای دسته جمعی راه انداخته زندانهارا ازبیگناهان پرمی‌کنندمسلم با این ترتیب مشکل است حس احترامی درمردم باقی بمانداخیرانامه ایی از تبریزبرایم فرستاده اندونوشته اندخانم یکی از دکترهای محترم آنجا که گویاقابله هم بوده بخارج شهربرده شده بعدازعمل منافی عفت دربیابان رهاکرده اندوآن خانم بیچاره به ساربانی که ردمیشده ملتجی می‌شودوبزحمت خودرادرشهربه مریضخانه میرساندبایدعرض کنم این موضوع نسبت به جریانات خلاف انسانی وحق شکنانه‌ای که درآذربایجان می‌گذردبسیاربی اهمیت می‌باشدبرای اینکه از مطلب دورنیافتم تشریح نمی‌کنم فقط لازم می‌دانم اضافه کنم که بیشترخرابیهاوعصبانیت مردم متوجه مقاماتی می‌باشد که حقیقت را وارونه نشان می‌دهندواجامرواوباش وچاقوکشانی را که بجان ومال وناموس مردم مسلط کرده اندتحت حمایت خود مصون از تعرض نگاه می‌دارندتاکنون دیده نشده گناهان این افرادموردتعقیب وکیفرقرارگیردالبته مجموع این قبیل بی اعتناییهاوجریحه دار ساختن احساسات پاک مردم وعدم توجه بشکایت وخواسته‌های آنهانتیجه خوبی نمی‌تواندداشته باشدآقایان انحطاط ودرماندگی مافقروعدم بضاعت ومظلومیت مردم مولودخرابی دستگاههای اداری فسادوخیانت هیاتهای حاکمه دخالت ونفوذوتحریکات اجانب می‌باشدهیچوقت چرخهای دولتی درمحورمنطقی خودنچرخیده همیشه درنقطه مقابل فلسفه وجودخودبکارافتاده‌است بنده قصدندارم اوضاع حاضرراترسیم وعلل وجهاتش راتشریح کنم زیرا آقایان بهترازبنده بعمق بدبختی وشدت محرومیت مردم و عدم رضایت آنهاپی برده‌اند. اکنون باید ببینیم که این اصلاحات کدام است واقصرراه کدام است برای اینکه از اول مشروطه همه از اصلاحات صحبت کرده متاسفانه کمترین عمل دیده نشددارندمردم مایوس می‌شونداین آخرین هیجانی بود که قبل از انقلاب مردم خواسته‌اند بوسیله صلح جویانه بوسیله حکومت جناب آقای دکتر مصدق به آرزوهای ملی خودبرسندمقاومت مسلم عاقبت وخیمی خواهدداشت اینجاباکمال صراحت بایدعرض کنم اختلاف طبقات شدت فقرمردم امری نیست که کتمان پذیرباشدیامابایدپول سرشاروزیادی بدست بیاوریم بدون توجه بسرمایه اشخاص که البته از راههای نامشروع بیشترجمع شده اختلاف طبقات را ازبین ببریم فسادوتباهی وانحطاط رامرتفع کنیم متاسفانه تاکنون مساله نفت از نقطه نظراینکه بفروش نرسیده به نتیجه قطعی که ازش بهره مندشویم نرسیده امیدواریم باکوششهایی که دولت باهمت وغیرت مردم انجام داده به این نتیجه هرچه زودتربرسدمنتهی همانطوری که سیاست دولت براین بود که بدون درآمد نفت وضع جامعه وبودجه راتعدیل کند(نایب رئیس -اکثریت نیست تامل بفرمایید) (چند لحظه بعداکثریت حاصل شد)
نایب رئیس - بفرمایید
خلخالی - بایداین جایاما ازاین سرمایه‌هایی که عرض کردم ونسبت به طرزتشکیل آنهادردست یکعده معدودی صحبت نمی‌کنم ونظری جزاصلاح جامعه وخدمت عمومی ندارم از آنها استفاده بشودیاقهراوبزورگرفته شودیابطور جوانمردی آنهابدولت کمک کنندتادولت بتواندتولیدات رازیادبکندوفقرعمومی رابوسیله کارهایی که پیدامی‌شودبر طرف نمایدتا اینکه این بدبختی رفع شودوازاین لجه ونکبت وفقری که افتاده‌ایم بیرون بیاییم این جامطلبی که بنظر می‌رسد خواه از نظر تعدیل سرمایه خواه از نظرتقسیم املاک که صحبت شدیعنی این زنگ خطرحتی بوسیله دیگران هم زده شداین نکته مسلمابایدحل شودغیرازاینکه مشروعیت این اموال معلوم نیست این نکته فلسفی ومذهبی بایدمورد توجه قرارگیردوآن مسئله انتخاب احسن است گویا این مثالی که عرض می‌کنم حضورآقایان مرحوم آخوندملامحمد کاظم خراسانی گفته بودندبه ایشان گفته بودند که درپیدایش مشروطه بالاخره جنگی خواهدشدوعده ایی کشته خواهندشدممکن است بین آنهانفوس زکیه واشخاص بیگناه باشنداستدلال فرموده بودند که اگرپیغمبروسلمان هردو به دریابیفتندومانتوانیم هر دو را نجات بدهیم یعنی نجات یکی موکول براین باشد که دیگری راغرق کنیم یعنی پای را بردوش یکی بگذاریم ودست دیگری رابگیریم البته عقل حکم می‌کند که این جاپابدوش سلمان گذاشته شودودست پیغمبرگرفته وکشیده شودیعنی نجات پیغمبرموکول به غرق کردن سلمان است من همین مثال رامی‌خواهم اینجاعرض کنم درست است که الناس ملسطون علی اموالهم وانفسهم رامامی‌دانیم بدون اینکه آقایان اصل لاضررولا ضرارارادرنظربگیرندولی نمی‌توان اینجابه آن استنادکردبرای اینکه عرض کردم جامعه ایران درفقروبدبختی افتاده‌است واگرچنانچه ما ازاموال یک عده ایی از املاک جمعی بنفع عمومی استفاده نکنیم باکمال بیغرضی غیرازاینکه مسئله انقلاب وشورش واین قبیل چیزهایی که بالاخره پیش‌بینی می‌شودیک امرخلاف وجدانی است ما اگریک صحبتی از این بابت می‌کنیم برای خاطر مصلحت عموم وحیات مردم است من عرض کردم اگر درآمدی خارج از این موضوع دردست ملت بود که بیکاری رارفع وفقرعمومی راریشه کن کندازاین بابت صحبتی نمی‌کردم که سوء تفاهمی ایجادبکندولی می‌خواهم عرض کنم که راه اصلاح بنظربنده بالاخره استفاده از این سرمایه‌هایی است خواه ناخواه به ملت مربوط است این اموال زوال پذیراست وبایدبیشترمفیدوکمک کننده آن چراغ تمدن وملیت وحیات عمومی باشد
بنابراین اگرچنانچه از اینهالااقل بطورامانی بطورموقت برای حیات عمومی استفاده بشودکارگناهی نشده حقیقت دین وماهیت مذهب هم گمان نمی‌کنم غیرازاین حکمی بکندمطلبی که بازمی‌خواهم عرض بکنم البته نمی‌خواهم راجع به طهارت دامن خودصحبتی کنم ماهرچه اینجامی‌گوییم باکمال خلوص نیت وصداقت وصفای باطن وصراحت برای خاطرمردم است همان طوریکه افکارعمومی ایجاب میکردنسبت به روی کارآمدن جناب آقای دکتر مصدق کوششهایی بسیاری کردیم ولی اینجامی‌خواهم عرض کنم که من نمی‌خواهم درتمام کارهایی که اینجامی‌شوداینجاخودم را شریک کنم یاخدای ناکرده کسانی راتحمیل کرده باشندیابازخدای نکرده غیرازاین راهی که مردم انتظاردارندوجبر تاریخ ایجاب می‌کند که بروند، بروندواقدام کنندوهمه مردم رامایوس کنندومارامسئول این جریانات بدانندبنده تا جایی که دولت از تمام این تشکیلات روی مصالح عمومی روی منافع مردم روی حیات انسانهای محرومی که درایران زندگی می‌کنند اقداماتی بکنندمسلم پشتیبانی خواهم کردودلیلش هم این است که قبل از این جریانات من رویه ایی داشتم که این عرایضی که عرض می‌کنم تایید می‌کند مادر موفقیتی که دولت جناب آقای دکتر مصدق بدست آورده دراین راه کوششهایی کرده‌ایم یعنی متوجه این نبودیم که پیروز بشود یا نشود خیر عمومی رادرنظرداشتیم اگرمطلب تکرارمی‌شودتکرارش برای خاطراین است که هیچگاه نبایدفراموش کرد هیچگاه نباید بحقوق مردم بی اعتناء بودودر برابرآنهامقاومت کردبرای اینکه عرض کردم سالها است که این موضوع بچشم می‌خوردومطلعین امورهم متوجه آن نیستنداین هیجانات عمومی یک امرسطحی وکاری سطحی نیست یک امری است که ریشه‌های عمیقی درمیان نهضت هاونتیجه از این جنیش هابدست بیایدماهمواره بایدکوشش کنیم واین پیشنهاداتی که بطورمختصروفی الجمله عرض کردم برای خاطراین است که مبادا این طغیان بصورت دیگری دربیایدیعنی این صدای مرتعشی که از روح پریشان وآشفته مردم در می‌آید روزی بسرودانقلابی مبدل گرددآن وقت شنیدن آقایان چندان تاثیری نخواهدداشت مخصوصا ایران با این نهضت عظیمی که کردوجنبشهایی که مردم نمودندتقریبامی‌توان گفت که از نظراخلاف ومبارزه با استعمارپیشوای شرق میانه شده والبته این روح نه تنهادرایران بلکه درتمام ملل آسیابوجودآمده ومخصوصابعداز جنگ دوم جهانی که ملت هادیگرحاضرنیستندتحت رقیت بسربرندوزنجیرهای غلامی دست وپای آنهاراببندنداین صیت آزادی وحریت وصیت بدست آوردن حقوق از دست رفته خودچیزی نیست که منحصربایران باشدچون ایران دراین جنبشهاپیش قدم بوده این تلاشهای ناجوانمردانه وخائنانه که از طرف نیروی استعمار و از طرف ایادی آن می‌شود اگراین چراغ پرفروغ نهضت را خاموش کنند ممکن است آسیا در تاریکی فروبرود ما موظف هستیم نه تنها در رستگاری نهضت ملت خودمان را ادامه بدهیم البته این نکته راهم عرض می‌کنم مخصوصادرنتیجه جریانات اخیرونهضتی که رنگ وروغنی نیست به نهضت‌های گذشته دارداگرچنانچه اختلافات را مرتفع ساخت وهمه رادریکجامتحدنمود به نتیجه خواهیم رسیدفعلا که مجلس هم الحمدالله باتفاق آراء دولت راپشتیبانی کردواختیاراتی هم که خواسته شدداده شدمسئولیتهای سنگین وبزرگی متوجه دولت است من بدون اینکه بخواهم حالا انتقادکنم از خداوندمتعال می‌خواهم که دولت درانجام وپیشرفت کارهاواصلاحاتی که بمردم وعده داده ومردم انتظاردارندتوفیق حاصل نمایدبنده وقت آقایان رابیش از این نمی‌گیرم واگرچنانچه وقتی باقی است...
نایب رئیس - وقتی دیگرباقی نیست
خلخالی - واگرچنانچه تعطیلات تابستانی نزدیک نمیشدومن نمی‌ترسیدم از اینکه ممکن است صحبت نتوانم بکنم مصدع نمی‌شدم ومخصوصابعلت تلگرافات ونامه‌هایی که از تبریزمی رسید که شماچراصحبت نکردید
تصدیع دادم وبرای اینکه آقایان ممکن است احساس کنندوخدای ناکرده بخلوص نیت وصراحت بنده دراین پیشنهاداتی که راجع بتعدیل سرمایه ومسئله تقسیم املاک شدپی نبرندوبایدبدانندمن از روی ایمان به آنها اشاره کرده ومثل مذهبی هم زدم که آقایان بخوبی توجه داشته باشندشکایتهایی هم از اهالی همدان رسیده وطومارهایی هم فرستاده‌اند که بمقام ریاست تقدیم می‌کنم وبدولت هم عرض کرده‌ام که بشکایات این افراد که لابدبرای زمینه سازی انتخابات است ویکعده ایی درآنجازمینه سازی کرده اندتوجه عاجلی بفرمایندبقیه وقتم اگرمانده به آقای شمس قنات آبادی می‌دهم.
نایب رئیس - وقتی باقی نمانده
شمس قنات آبادی - تشکرمی‌کنم قربان (خنده نمایندگان).
نایب رئیس - آقای وکیل پور
وکیل پور- ده دقیقه از وقتم رابه آقای مکی می‌دهم وازبقیه وقت خودم استفاده می‌کنم
نایب رئیس - آقای مکی
مکی - با ابرازواظهارتشکرازهمکارعزیزم جناب آقای وکیل پوربنده بهیچوجه قبل از دستورمزاحم نمایندگان محترم نمی‌شوم ولی چون این جلسه که درخدمت آقایان هستم جلسه ایی است که می‌خواستم تودیع کرده باشم وروزیک شنبه با اجازه نمایندگان محترم تهران راترک می‌کنم (اخگر(بسلامتی) بهمین لحاظ استدعاکردم که نماینده محترم به بنده چند دقیقه اجازه بدهند که علت مسافرت ومنظوراین جریان راباستحضارملت ایران ونمایندگان محترم مجلس شورای ملی برسانم. موقعی که هئیت نمایندگان بانک بین المللی درایران بودنددریک شبی که درباشگاه افسرا بشام دعت داشتیم وآقایان وزیران وهیئت مختلط هم حضورداشتندمذاکرات زیادی انجام شدتادوبعدازنصف شب بنده بودم وآقای وزیرخارجه واقای گارنردرضمن باحضورآقای دکتر معظمی چندین مرتبه از من دعوت کردند که موسسات نفتی آمریکارابنده بازدیدبکنم آنشب بنده ردکردم درنوبت دوم که بازملاقاتی دست دادبازتقاضایشان راتکرارکردندورفقاوبعضی از اعضای دولت مخصوصا آقای بوشهری وزیرراه گفتندچراردمی‌کنیددعوتی کردندشما دعوتشان رابپذیریدبنده دعوت راپذیرفتم وقراربودقبل از فروردین بروم ولی کارهای مملکتی ومجلس ایران اجازه ندادقبل از مسافرت آقای نخست‌وزیرمی خواستم بروم ایشان فرمودند که بمانیدتامن از لاهه برگردم آنوقت برویداین بود که بنده مسافرتم راعقب انداختم تا آن رای دیوان داوری صادرشدوبحمدالله بکمک ملت ایران وتلاش هیئت نمایندگی ملت ایران دراین دعوی حاکم شد
بنده بدولحاظ این مسافرت راقبول کردم یکی اینکه درسال گذشته که درخوزستان بودم بواسطه گرمای شدیدکبدم مریض شده‌است بطوریکه آقایان می‌داننددستهای بنده متورم است ناچاربودم معالجه بکنم چندین نوبت هم باکمک بعضی از دوستانم مخصوصا آقای دکتر معظمی دریک مواقعی که بکمک آقای دکتر وکیلی در معالجه من کوشیدندونتوانستندکبدم را معالجه کننداین است که از این فرصت استفاده می‌کنم مدتی درآلمان اقامت می‌کنم درآنجا اول خودم رامعالجه می‌کنم بعدمی‌روم بامریکاواصولادعوتهایی که از بنده در اروپاشده‌است هیچیک دعوت دولتی نیست وبنده هیچ ماموریت رسمی از طرف دولت ایران ومجلس ایران ندارم (صحیح است) یک دعوت غیررسمی خصوصی است ولی دراین دعوتی که شده‌است مکاتبات زیادی شده‌است که نمایندگیهای ایران درکشورهای خارجی بوظایف خودشان عمل نمی‌کنندیعنی آنچه را که برعلیه ملت ایران ونهضت ملی درجرایدنوشته می‌شوداقداماتی که از طرف شرکت سابق نفت ایران می‌شودنمایندگیهای ایران حکم صفر رادارندومثل این است که اصلاچنین مطالبی راجع بایران نوشته نشده‌است بنده وظیفه خودمی‌دانم که دراین مسافرت آنچه که بتوانم از این اکازیون وازاین موقعیت استفاده می‌کنم وضعیت نهضت ملی ایران رابدنیاومردم آزاد جهان نشان بدهم وبگویم که ملت ایران چه می‌خواهدوامیدوارهستم که دراین وظیفه ملی توفیق حاصل کنم (خسرو قشقایی - انشاء الله) وبرای اینکه مجلس رادرجریان این عمل گذاشته باشم مرتباشایدبتوانم نتیجه اقدامات خودم را بعرض مجلس شورای ملی برسانم بعلاوه از همکارعزیزم جناب آقای پارسانماینده محترم هم خواهش کردم که در این مسافرت بنده افتخارهمکاری ومسافرتشان راداشته باشم ایشان هم قبول کردندوروزیکشنبه باتفاق ایشان خواهیم رفت امادراین موقعی که عازم مسافرت هستم وشایددیگرتوفیق به زیارت آقایان راحاصل نکنم (چند نفرازنمایندگان - خدانکند) هواپیما است، مسافرت است انسان امروززنده‌است فرداممکن است نباشد(جلالی - انشاء الله به سلامت مراجعه خواهیدفرمود) می‌خواستم یک وکالتی به آقایان نمایندگان وافرادملت ایران بدهم درجریان مبارزه تهمتهای زیادی به بنده زده شده درروزنامه هامطالب غیرواقع ودروغی نوشته شده تهمتهای زیادی که زده شده خیلی از روزنامه هانوشته اندکه بنده استخررامسررابه مبلغ پانصد هزار تومان خریده‌ام عمارت خاچیک رادرلاله زارنو به مبلغ سیصدوپنجاه هزارتومان بنده خریده‌ام معدن زغال سنگ ومعدن سرب دارم دربانکهای خارجی وداخلی پول دارم بنده جزآنچه از پدرم بارث بمن رسیده وچهارده سال است که پدرم فوت کرده (شمس قنات آبادی - خدا بیامرزد) وهنوزاسنادمالکیت آن بنام من صادرنشده مشترک است وبنام ورثه‌است ویک بیست وچهارم مجرایی که احداث کردیم با چند نفرمهندس درشمال تهران که یک بیست وچهارم سهم بنده‌است که پنجهزار و پانصدتومان بنام بنده بوده وهزارتومان از آن راهم هنوزبدهکارهستم حالابهمان قیمت حاضرم واگذارکنم غیرازآنچه که عرض شد آنچه راکه بنام بنده‌است وازبند تمول وثروتی سراغ دارندهریک از نمایندگان وهریک از افرادملت بموجب همین عرایضی که می‌کنم اختیاردارندبروندومصادره کنندآنچه که از پدرم به بنده رسیده‌است که عرض کردم یک دانگ خانه ایست گلی درخیابان ارامنه ونظیرآن یک چیزهایی بمن رسیده هرکس سراغ کردپول دریکی از بانکهای خارجی یا داخلی عمارت معدن ویامستغلاتی که ممکن است گفت قیمتی داردمی‌تواندبرودبیک سیرنبات صلح کندبشرطی که آن یک سیرنبات رابیاوردتحویل بدهدکه آن یک سیرنبات هم منفعت شده‌است ویک عرض دیگری که دارم این است که دراین اواخرنسبت بارتش یک حملاتی می‌شودمن از ملت شرافتمندایران انتظاردارم که نسبت بافسران شرافتمندوآن کسانی که من شاهدعملیات آنهادرخوزستان بودم ومی‌دیدم که درآفتاب ۶۰درجه که همین آقای مهندس رضوی چند روزش را تشریف داشتند و افتخار میزبانی ایشان رابنده داشتم دیدندکه چورسربازهاوچه جور افسرهاتوی آن آفتاب جلوی اسکله هاجلوی کشتیهای جنگی انگلیسی جلوی تانکهای جنگی می‌ایستادنداین را من خیانت می‌دانم که به یک چنین ارتشی که یک ملت چنین روزی ممکن است مورداستفاده ملت ایران واقع بشودیک همچوحملات ناجوانمردانه‌ای بشود(صحیح است) آقایان ما ازطرف غرب وازطرف جنوب بایک کشورهایی که می‌توانم بگویم استقلال کاملی ندارندعشایری هستندوبدستورانگلستان وهمچنین شرکت سابق نفت ممکن است بر علیه منافع ملت ماقیام کنندمجاورهستیم مابایددرسرحدات خودمان یک ارتش ملی داشته باشیم که درمواقع ضرورت بتوانیم جلوی این تحریکات رابگیریم شایدنظرخارجیها این باشدکه این ارتش مضمحل شودکه آنهابتوانند خدای نکرده بمناطق نفتی مایاسرحدات مادستبردبزنندوظیفه خودم می‌دانم دراین آخرین ساعاتی که درمجلس شورای ملی ایران ودرپشت این تریبون می‌توانم باملت ایران صمیمانه صحبت کنم عرض کنم که نسبت به ارتش صمیمی باشندالبته درارتش افسران نابکارهست ودرهرطایفه ایی خوب وبدوجوددارددرهرشهری مردمان خوب وبد هستندبایستی بخوبانشان احترام کردوبدهاراهم بکیفراعمالشان بایدرسانیددرست است که سعدی می‌گوید نمی‌بینی که گاوی درعلفزار بیالایدهمه گاوان ده را ولی این یک کلیت نداردوبرای یک نفرنمی بایست منافع یک ملت واستقلال وآقایی یک کشوری رابرای خاطرصدیاپنجاه افسرخطارکارصرفنظرکنیم ومن این استدعاراخواستم از پشت این تریبون بکنم که ارتش همانطورکه درنطق رادیوهم عرض کردم ارتش درحکم روح یک مملکتی است این روح رابایدتقویت کردالبته افرادنابکارش راهم بایدشدیدامجازات نمودوان کسانی راهم که موجب این خونریزی‌های بیشمارشدندآنراهم اگرچه المامورمعذوربوده اندوبایددیدچه کسی به آنها امرکرده‌است آن کسی که به آنها امرکرده آنرا بایدبمجازات رسانید(شمس قنات آبادی - بعنوان ماموریت نمی‌شودخیانت کرد) آمررابایداعدام کردنه یک سرباز جزء رابنده می‌خواستم این راصمیمانه عرض کنم که بایسیتی آمرین ومسئولین این فجایع هرکسی درهردرجه ایی که می‌خواهندباشندگرفت وانتقام ملت را ازآنهاخواست ولی این کلیت نداردچه بسیاری از این افسران درهمان روزدر تهران بوده اندکه بحال ملت ایران واین خونریزیها و تیراندازیها گریه کرده اند(صحیح است) درمیدان سپه شنیدم افسری آمددرنزدمردم گفت من نمی‌خواهم بروی شماگلوله خالی بکنم من مستخدم ملت ایرانم وامیدوارم که همیشه از استقلال ایران دفاع کنم این گلوله واسلحه برای دشمنان ایران است این قبیل افسران درکادرارتش ماهستندوآنهارا نبایستی درقبال افسران خطاکارگذاشت بایستی به ارتش احترام قائل شدزیراهدف نهایی مخالفین استقلال ایران همین وضعی است که بوجودآمده یعنی ارتش اصلاوجودنداشته باشدتا آنها دستشان بازباشدبرای اینکه هرکاری بخواهندبکنند.
البته دزدپی بازارآشفته می‌گرددواین موضوع راناچاربودم دراین آخرین لحظاتی که درخدمت آقایان هستم باطلاع ملت ایران برسانم وصمیمانه از ملت ایران بخواهم که نسبت به ارتش احترام قائل باشندونسبت به آن کسانی هم که خیانتی بملت ایران کرده اندوخطاکارهستندازنمایندگان محترم استدعادارم از آقایانی که درکمیته تحقیق عضویت دارنداستدعامی کنم که زودترافسران خطارکاررابمجازات عمل خودشان برسانندزیراتاتنورگرم است می‌شود نان بست تا احساسات مردم هست بایستی آنهارامجازات کردتایک مرتبه دیگرنهضتی که بنفع استقلال وعظمت وآقایی ایران بوجودآمده گلوله بروی برادارن خودنکشندامیدوارم که از پرچانگی بنده خسته نشدیدوبنده رامعذور می‌دارید و امیدوار هستم همانطوریکه با دلی آکنده از مهر ایران و علاقه بهموطنان عزیزم ایران را ترک می‌کنم بتوانم وظیفه ملی ومملکتی خودم رادرمسافرت انجام بدهم وبایک علاقه بیشتری بتوانم درآتیه برای ملت ایران مفیدواقع بشوم (انشاء الله)
نایب رئیس - آقای وکیل پورپنجدقیقه شما بیشتروقت نداریدبفرمایید
وکیل پور- بنده دریک وضع خیلی عجیبی قرارگرفته‌ام البته خیلی استفاده کردم از فرمایشات جناب آقای مکی و همچنین سایرآقایان نمایندگان ولی حالا ازجناب آقای رئیس خواهش می‌کنم که چند دقیقه بیشتراجازه بفرمایندبنده صحبت کنم و همچنین از آقایان نمایندگان تقاضامی‌کنم موافقت بفرمایند(مکی - بنده هم همین استدعارادارم از جناب آقای رئیس معذرت می‌خواهم چون بنده پرچانگی کردم اجازه بفرمایید) عرض کنم بنده عادتادرحاشیه عرضی نمی‌کنم درمتن صحبت می‌کنم آنهم مطالبی که مربوط به حوزه انتخابیه بنده‌است ومخصوصا ازحضورآقای معظمی استفاده می‌کنم وتقاضامی‌کنم این مطالب بنده را یادداشت بفرمایند یک گرفتاریهایی داریم درحوزه انتخابیه که قسمت اعظم آن مربوط به تشکیلات غلط اداری است و دیگر نبودن وسیله کاراست البته خودآقایان می‌دانندکه مادرمسائل حوزه‌های انتخابیه نسبت باین مشکل وگرفتاریهامشترک هستیم یک قسمت از گرفتاری ما این است که سه ماه تمام است سهمیه قندوشکرجهرم رانداده اندهرچه می‌کنیم نمی‌دهند سهمیه دارو را نمی‌دهند بطور نمونه عرض می‌کنم این گرفتاریهای که ما داریم نمی‌شودگفت عرض کنم حضورتان ملخ هجوم کردبفارس درهمه جادرست مبارزه کردند ولی درجهرم آنطوریکه بایدمبارزه نشدمی‌گویندکه سم آلدرین نداریم تحقیق کردم ولی کسانی که درفارس ملک داشتندطیاره رفته سمپاشی کرده اینکه عرض کردیم گرفتاریهای مامولودتشکیلات غلط اداری است علتش این است که درشهرستانهاواحدهای مستقل اداری وجودنداردوهریک از این شهرستانهاتابع مرکزاستان است و مرکزاستان هم دلش می‌خواهدبه هرشهرستانی سهمیه‌های عمومی واعتبارات عمومی می‌دهددلش نمی‌خواهد نمی‌دهد و عجب این است بواسطه شدت استیناسی که داریم نمی‌توانیم حسن وقبح آنرابفهمیم ودرحقیقت اگرکمی تفکرکنیم وامعان نظر بنماییم که هیچ توجهی به شهرستانهانداریم وعین ظلم است اینجا چندین عیب بوجودمی آیدیکی اینکه تشکیلاتی که در مراکز استان هست که اعتبارات را می‌گیرند و هیچ قبیل توجهی باین شهرستانها ندارند یکی هم علیرغم قانون اساسی تساوی حقوق افرادرا ازبین برده‌اند شما ملاحظه بکنید آنهاییکه نشسته اندوتشکیلات مملکتی راداده اندعوض اینکه محل هاراطبقه بندی بکننددرحقیقت افرادراقسمت کرده‌اند افرادراطبقه بندی کرده اندازدرجه امتیازات برای آن کسی که درشهرستان کوچکی زندگی می‌کندمثلابایدسهمیه قند و شکراو ۴۰۰ گرم باشدولی اگردرشهربزرگ باشداین طورنیست ودرتمام سهمیه‌های عمومی واعتبارات عمومی این حکم جاری است مثلا چندین ساختمان نیمه تمام در جهرم هست وتمام اینهادرشرف ویرانی وخرابی است وتمام اعتباربعضی از اینهاراداده اندبشهرشیرازمرکزاستان ومرکز استان آن رانداده وخودش حیف و میل کرده‌است وبه مصرف رسانیده‌است خلاصه می‌خواهم عرض کنم که این تشکیلات پوست پیازی را ازبین ببریدوواحدهای مستقلی رابرای شهرستان هابوجودبیاوریدیک روزی درخدمت آقای ملک مدنی آمدیم نزدوزیرفرهنگ وصحبت شدکه یک دستگاه فرهنگ در شهر ما بود که مستقلا کار می‌کرد بعد یک مرتبه آمدنداستقلال آنرا ازبین بردندوگفتندبایدتبعیت کندازمرکزاستان آن روز توضیحات کافی دراین باب جناب آقای دکتر کیان وجناب آقای ملک مدنی فرمودندبنده هم عرض کردم جناب آقای نخست‌وزیر هم امر فرمودندکه استقلال فرهنگ جهرم رابرگردانندمعذلک همین مسکوت مانده واین واقعاباعث تاسف است برای چه این کارمی‌شود؟ برای اینکه وقتی مرکزفرهنگ فارس باشدهرچه معلم بنجل وهرچه اعتبارنامربوط باشدسهم جهرم است وآنچه که اعتبار مخصوص جهرم است نمی‌رسد من می‌خواهم استدعاکنم که این طرزرا ازبین ببریدعیب دومی که دراین طرز تشکیلات است این است که مسئولیت وابتکاررا ازمامورین می‌گیریدشما اگردرتمام مملکت واحدمسقل داشته باشید فقط شانس وفرصت رابه ۱۵نفرمی‌دهیدکه ابتکار خودشان را آزمایش کنندشما اگر چند واحدمستقل داشتیدبطورتحقیق دربین افراد مامورین دولت کسانی را آزمایش می‌کردید همانطورکه یک روزجناب آقای مهندس زیرک‌زاده فرمودند باید بجوانها شانس بدهید فرصت بدهید تا خودشان را آزمایش کنند و عرضه و لیاقتشان رانشان بدهندبالاخره فرصت بدهیدبه یک مامورتامستقل باشدبگوییدبروبرای خودت کارکن اگرازعهده برنیامداوراعوض کنیدولی اگرباوفرصت دادیددومرتبه هم خطاکرداومی‌تواندبعدامامورلایق وکارآمدبرای شما باشد خلاصه جناب آقای مهندس معظمی از شما تقاضامی‌کنم که این موضوع رادرهیئت دولت مطرح کنیدبفرماییداین شهرستانهابکلی از بین رفته اندوبکلی ضایع شده اندهمه جارانمی‌شودخراب کردوشهرستانهاراتابع استان کرد(صحیح است) فقط مطلبی که می‌خواستم عرض کنم این بودکه این گرفتاریهامولودنبودن وسیله کاراست درجهرم درهرجامی بینیدوسیله کاری نیست صنعتی نیست تجارتی نیست چون راه ندارداصلایک راهی که جهرم رابه شیرازمتصل کندوبسایرشهرهانیست واین راهی که هست اصلا نمی‌شودراه گفت اینجایک چاهی است که خدامی‌داندهراتومبیلی که دومرتبه از آن عبورکنددیگراسقاط است جناب آقای قشقایی البته ملاحظه فرموده ایددرتمام این نواحی این طوراست از آنطرف زراعت که تنهاکاراهالی جهرم است برای زراعت هم آب نداردهرچه مافریادمی‌کنیم دراین دستگاه دولت که آقابیاییدفکری بحال این مردم بکنیدکه کمال استعدادرادارندکمال لیاقت رادارندکمال مناعت طبع رادارندکمال صبروبردباری رادارندچراصبروبردباری دارند؟
برای اینکه مردم جهرم کارشان زراعت است درخت خرمامی نشانند و درخت خرما رسمش این است که اگریک کسی درخت خرمامی نشاند باید بیست سال تمام آن را آبیاری کند زحمت بکشد تا به ثمر برسد تازه بیست سال دیگر وقت دارد که ثمرکاملش را بدهد و تازه این مردمی که این قدر صبر و حوصله و بردباری دارند تا یک چنین درختی را بعمل بیاورند وسیله معاش ندارنداینهاتمام جوانهایشان مجبورشده اندمتواری شوندوازروی ناچاری بوده‌است که به جزایرخلیج فارس پناهنده می‌شوند(خسروقشقایی - به بحرین رفته‌اند) یابه بحرین و جزایرکویت کوچ کرده اندیابه شهرهای دیگرمی‌روندالان کسان زیاد..
نایب رئیس - آقاوقت شماتمام شده‌است
مهندس غروی - ۵دقیقه بنده از وقتم رامی‌دهم بایشان
نایب رئیس - شماوقت ندارید
وکیل پور- بنابراین استدعامی کنم جناب آقای مهندس معظمی راجع به‌ای تشکیلات شهرستانی توجه بفرمایید ودرهیئت دولت مطرح بشودضمنادو طومار و دو تلگراف (مهندس زیرک‌زاده - پنج دقیقه وقت بایشان بدهید) (نایب رئیس - وقت ایشان تمام شده‌است) که بوسیله جناب آقای دکتر شایگان رسیده‌است تقدیم می‌کنم ودرجلسه بعد مطالبی است که بعرض میرسانم.
- معرفی آقای دکتر مهندس داریوش بمعاونت وزارت پست وتلگراف بوسیله آقای وزیرپست وتلگراف
ویرایش۳- معرفی آقای دکتر مهندس داریوش بمعاونت وزارت پست وتلگراف بوسیله آقای وزیرپست وتلگراف
نایب رئیس – وارد دستور می‌شویم آقای وزیر پست و تلگراف بفرمایید
وزی رپست و تلگراف (آقای مهندس معظمی) - باکسب اجازه از حضورآقایان نمایندگان محترم آقای مهندس داریوش را که از صاحب منصبان باسابقه وزارت پست و تلگراف هستن دقریب ۲۵ سال درشئون مختلفه وزاتخانه انجام وظیفه میکرده‌اند و از افراد وطن پرست کشور هستند به سمت معاونت وزارت پست تلگراف به مجلس شورای ملی معرفی می‌کنم (مبارک است)
کهبد- بشرطیکه وضع تلفن را اصلاح کنند.
- اخطارنظامنامه ایی آقای اخگر طبق ماده ۹۰و آقای ناصر ذوالفقاری طبق ماده ۱۸ آیین‌نامه
ویرایش۴- اخطارنظامنامه ایی آقای اخگر طبق ماده ۹۰و آقای ناصر ذوالفقاری طبق ماده ۱۸ آیین‌نامه
نایب رئیس - آقای اخگرفرمایشی دارید؟
اخگر- بلی مطابق ماده ۹۰ نظامنامه اخطاردارم.
نایب رئیس - بفرمایید
اخگر- مطابق ماده ۷۶نظامنامه هرکسی خلاف ترتیبی مشاهده کندمی‌توانداخطارنمایدوچون در ماده ۹۰ قید شده‌است هرکس بخواهدردتهمتی بکندبدون نوبت بایدباواجازه داده شوددرجلسه قبل بنده وقت خواستم اجازه داده نشد اول جلسه امروز وقت خواستم داده نشدبوسیله این اخطارخواستم عرایض بکنم
نایب رئیس - عرض کردم موقعیکه وارد دستورشدیم اجازه داده می‌شودحالا بفرمایید.
اخگر- حالاموضوع عرض بنده اظهارات آقای معتمد دماوندی در جلسه قبل بود آقایان چنانچه ملاحظه فرموده‌اید بنده نسبت به همه آقایان کمال ادب واحترام رارعایت کرده‌ام ومی کنم (صحیح است) و چون اینجا مجلس است مقدس است جای اشخاص نخبه و برگزیده افراد ملت ایران است در اینجا باید سخن سنجیده گفته شود (صحیح است) در مقابل پیشنهادی که ایشان کرده بودند که موافق موازین شرعی املاک را تقسیم کنند (حاج سیدجوادی - مورد اعتراضش بنده هم بودم) ضد و نقیض گفتند اگر وارد هم باشدکه موافق موازین شرعی که نمی‌شود- موازین شرعی این است که خمس وزکات بدهندردمظالم سهم امام بدهنداگراین کارهارابکننداصلامالک عمده پیدانمی‌شودحالامطلب تقسیم املاک یک مطلب دیگری است ایشان پیشنهاد کردند که موافق موازین شرعی این کار را بکنیدچون کوسه و ریش پهن بود این بودکه بنده پیشنهادکردم ودرجواب ایشان عرض کردم که برای دادن این پیشنهادات هیچ موردی نمی‌دانم وقتی اختیارات بکسی داده می‌شود باید طوری داده شودکه او بداندچه می‌کند هر چه می‌خواهدبکند و هر چه صلاح می‌داند بکند البته وقتی اختیارات شما بکسی دادید ایشان خودشان روی موازینی که در نظردارند یک فکرهایی می‌کنند کارهایی هم می‌کنند (صحیح است) ایشان یک پیشنهاد دیگر دادند وب جای اینکه جواب رئیس را بدهندکه این پیشنهاد را پس می‌گیرند یا نه گفتندکه من از این حرفها باکی ندارم هوچیگری می‌کنید. پیشنهاد دیگری دادندکه آنهم وارد نبودباین معنی که گفتندجمله زیراضافه شود (تدوین قوانین برای رسیدگی بحساب کارموسسات دولتی در ۲۰ سال گذشته بعدازعبارت قوانین دادگستری) این هم موردی نداشت ولی بجای اینکه توضیح برای پیشنهادخودشان بدهندکه چرا این پیشنهاد را داده‌اند این عبارات را بیان کردند (یک توضیح می‌دهم جناب آقای اخگربگذاریدکه نگویم که شمانمی‌گذاریدمردم حرف بزنند) (بعضی از نمایندگان - سوء تفاهم شده‌است) اگردرموقع کفایت مذاکرات من می‌خواستم رای بدهم ورای نمی‌دادم واز شماهم نمی‌ترسیدم ولی یک چیزهایی به نظرمامی‌رسدکه اگر نکنید خواهد شد در این مملکت خواهددیدشما این مطالب را با چشم حقیقت بین نگاه کنید) (مکی - سوء تفاهم شده‌است) بهرصورت آقایان نمایندگان وملت ایران بهتر تشخیص می‌دهندمن هوچی نیستم (صحیح است) درضمن چون ایشان می‌خواهندازماده ۹۰استفاده کننداگرمطالبی گفتندبنده هم عرایضم راعرض می‌کنم ضمنایک چکی از شرکت سهامی تجارتی سودآوررسیده که سی هزارریال تقدیم گردیده که بانظرآیت الله کاشانی صرف کمک به بازماندگان شهدای سی ام تیربشودتقدیم ریاست می‌کنم واگر بازهم ایشان چیزی گفتندبنده پرده هارابالامی‌زنم
ناصر ذوالفقاری - اخطاردارم.
نایب رئیس - طبق چه ماده ایی
ناصر ذوالفقاری - طبق ماده ۱۸بطوریکه اطلاع داریم آقای رئیس مجلس استعفا داده‌اند و طبق ماده ۱۸باید بلافاصله متن استعفای ایشان در مجلس خوانده شودوبرای رئیس جدیدرای گرفته شودبنده استدعا می‌کنم غیرازاین کاری نشود وبرای انتخاب رئیس رای گرفته شودولی یکعده آقایان تصمیم دارندبرای هیئت مختلط نفت رای گرفته شود آن راهم بنده حرفی ندارم ولی اگربرای هیات مختلط نفت رای گرفته شدعده ایی بیرون رفتندمعلوم می‌شودکه عده ایی نظرخاصی ونظرمخصوصی راجع باینکاردارندماتاساعت سه بعدازظهرهم حاضرهستیم بنشینیم رئیس را انتخاب کنیم.
خسرو قشقایی - اگررئیس انتخاب شدوعده ایی بیرون رفتندتکلیف چیست؟
نایب رئیس - موقعی که وارددستورشدیم این نظربوده وعمل خواهیم کرد.
- تقدیم یک فقره طرح سه فوری راجع به تبرئه استاد خلیل طهماسبی (قاتل رزم‌آرا) به وسیله آقای قنات‌آبادی
ویرایش۵- تقدیم یک فقره طره سه فوری راجع به تبرئه استاد خلیل طهماسبی بوسیله آقای قنات آبادی
شمس قنات آبادی - بنده هم اخطاردارم
نایب رئیس - طبقه چه ماده ایی؟
شمس قنات آبادی - طبق همان ماده ۱۸
نایب رئیس – جزو دستوراست
شمس قنات آبادی - اجازه بفرمایید بنده می‌خواستم طبق همین ماده ایی که آقای ذوالفقاری اخطار نمودنداخطار بکنم و حالا که ایشان موافقت فرمودند که هیات مختلط مقدم باشدموضوع خواندن نامه استعفای آقای رئیس.... (ناصر ذوالفقاری - به شرطی که کسی بیرون نرود) هیچکس هم بیرون نخواهدرفت و می‌نشینیم و رای می‌دهیم می‌خواهیم تکلیف مملکت معلوم شود و مخالفتی نداریم یک طرحی بامضای سی نفر با قید سه فوریت هست که تقدیم می‌کنم
- قرائت نامه مجلس سنا راجع به اصلاح عبارتی قانون قیام ملی و شهدای روز۳۰ تیر
ویرایش۶- قرائت نامه مجلس سناراجع باصلاح عبارتی قانون قیام ملی وشهدای روز۳۰تیر
نایب رئیس - یک نامه ایی از مجلس سنارسیده که قرائت می‌شود(بشرح زیرقرائت گردید)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی - درجواب مراسله شماره ۳۵۵۱- ۵، ۵، ۳۳۱ راجع به طرح قانونی مربوط به شناسایی قیام روزسی ام تیرماه ۱۳۳۱ بنام قیام مقدس ملی که برای تصویب به مجلس سنا ارسال شده‌است اشعار می‌دارد: طرح مزبوردرجلسه روزشنبه یازدهم امردادماه ۱۳۳۱ مجلس سناموردشورقرارگرفت باصطلاح عبارتی بتصویب رسید. اینک عین ماده واحده مصوبه مجلس سنامنضما ارسال می‌گرددتا اطلاع عبارتی مزبورباطلاع مجلس شورای ملی برسد. نایب رئیس مجلس سنا دکتر سعیدمالک طرح قانون مربوط به شناسایی قیام روز۳۰تیرماه ۱۳۳۱ بنام قیام مقدس ملی. ماده واحده - مجلسین سناوشورای ملی قیام روزدوشنبه ۳۰تیرماه ۱۳۳۱ راکه درسراسرکشوربرای پشتیبانی از نهضت ملی ایران انجام پذیرفت قیام مقدس ملی شناخته وشهدای آن روزرابعنوان شهدای ملی می‌نماید. ماده واحده مندرج درفوق درجلسه روزشنبه یازدهم امردادماه ۳۳۱ بتصویب مجلس سنارسیده‌است.
نایب رئیس مجلس سنا- دکتر سعیدمالک
- انتخاب پنج نفرجهت عضویت هیئت مختلط نظارت براجرای قانون ملی شدن صنایع نفت
ویرایش۷- انتخاب پنج نفرجهت عضویت هیئت مختلط نظارت براجرای قانون ملی شدن صنایع نفت
نایب رئیس - فعلاشروع می‌کنیم بانتخاب هیئت مختلط نفت (دکتر بقایی - آقای رئیس طرح مقدم است) قبلا سه نفربقیدقرعه برای نظارت انتخاب کنید. (اقتراع بعمل آمدآقایان احمدفرامرزی فضلعلی هدی نجفی بقیدقرعه انتخاب شدند)
دکتر معظمی - بنده عرضی دارم
نایب رئیس - اعلام رای شده
دکتر معظمی - راجع برای عرض دارم می‌خواستم عرض کنم که بنده مخبرکمیسیون مختلط بودم وبحمدالله که کار نفت باینجارسیده برای این دوره بنده نامزدنیستم ودرعین حال یک شهادتی می‌خواهم بدهم نسبت به آن اشخاصی که در آنجا کار کردند و در نهایت وطن پرستی انجام وظیفه نمودند یکی آقای دکتر شایگان یکی هم آقای مکی و دیگری آقای مهندس حسیبی که اینجا در امرنفت خدمت کردند و لازم است آقایان قدردانی بفرمایند
ناصر ذوالفقاری - اجازه بفرمایید که بنده هم اخطارم را عرض کنم.
نایب رئیس - اعلام رای شده
ناصر ذوالفقاری - مامی‌خواهیم بگوییم که اشخاص دیگری هم بوده اندکه خیلی زحمت کشیده اندماهم بوده‌ایم آقای خسرو قشقایی هم بوده‌اند
نایب رئیس - اخذرای شروع می‌شود.(اسامی آقایان نمایندگان بترتیب ذیل بوسیله آقای ناظرزاده (منشی) اعلام ودرمحل نطق حاضرورای دادند)
آقایان: مهندس زیرک‌زاده. مهندس حسیبی. دکتر سنجابی. دکتر شایگان. دکتر ملکی. منصف. انگجی. میلانی. محمدحسین قشقایی. ناصرذوالفقاری. مکی. دکتر معظمی. دکتر کیان. عبدالرحمن فرامرزی. دکتر مصباح‌زاده. گنجه. پارسا. مجتهدی. بهادری. موسوی. عامری. کهبد. کریمی. قنات آبادی. مشار. حائری‌زاده. جلالی موسوی. حاج سیدجوادی. صفایی. دکتر فلسفی. اخگر. نبوی. شبستری. مدرس. خلخالی. وکیل پور. فرزانه. اقبال. مصدقی. ملک مدنی. دادور. ذکایی. امیرافشاری. مجدزاده. شاپوری. افشارصادقی. شادلو. پورسرتیپ. شوکتی. غروی. معتمد دماوندی. خسروقشقایی. شهیدی. دکتر فقیهی شیرازی. ریگی. شهاب خسروانی. نریمان. مهندس رضوی. رفیع. احمد فرامرزی. نجفی. دکتر فاخر. هدی. ناظرزاده. محمدذوالفقاری. حمیدیه (پس از شماره مهره‌های تفتیشیه واوراق رای واستخراج آراء نتیجه بقرارذیل حاصل گردید) مهره تفتیشیه ۶۸ اوراق رای ۶۸ آقای مکی ۴۶رای - آقای خسروقشقایی ۴۳رای -آقای ناصرذوالفقاری ۳۷رای - آقای دکتر شایگان ۳۵رای - آقای مهندس حسیبی ۳۳رای - آقای دکتر فاخر۲۵رای - آقای مصدقی وآقای عبدالرحمن فرامرزی ۱۹رای - آقای قنات آبادی ۱۸رای - آقای شبستری ۱۹رای - آقای شهاب خسروانی ۱۴رای - آقای دکتر ملکی ۱۰رای - آقای نریمان ۴ رای - آقایان دکتر معظمی - دکتر سنجابی - مهندس رضوی هریک دورای. آقایان:پارسا- فرزانه - خلخالی - حائری‌زاده - احمدفرامرزی - هریک یک رای
نایب رئیس - از ۶۸نفرعده حاضرآقای مکی ۴۶رای - آقای خسروقشقایی ۴۳رای - آقای ناصر ذوالفقاری ۳۷رای - آقای دکتر شایگان ۳۵رای - آقای مهندس حسیبی ۳۳رای داشتندبنابراین این پنج نفرآقایان انتخاب شدند. حائری‌زاده و مکی - نسبت به آقای مهندس حسیبی بایدتجدیدانتخاب شودچون اکثریت تام ندارند
نایب رئیس - گمان می‌کنم دراین انتخابات اکثریت نسبی کافی است. ماده ۱۶۴آیین‌نامه قرائت می‌شود(بشرح زیر خوانده شد)
- ماده ۱۶۴- کلیه انتخاباتی که درمجلس وکمیسیونهاوشعب بعمل می‌آیداعم از این که فردی باشدیاجمعی باستثنای انتخاب رئیس مجلس که بایدبا اکثریت تام باشدباکثریت نسبی خواهدبود.
مکی - اجازه می‌فرمایید؟ عرض کنم انتخاب آقای حسیبی بایدتکرارشودزیرا ازلحاظ اهمیتی که این موضوع داشت یک قانون خاصی دراین موردگذشت که بایدنوبت اول ودوم اکثریت تام باشدواگراکثریت تام نبوددرنوبت سوم اکثریت نسبی باشد. قانون خاصی جز آیین‌نامه دراین موردگذشت که گویابه پیشنهاد آقای دکتر معظمی بوده‌است.
نایب رئیس - برای یک نفردیگرتجدیدرای می‌شودآقای ملک مدنی فرمایشی دارید؟...
ملک مدنی - ماده بخصوصی که راجع بانتخاب هیات مختلط گذشته بفرمایید قرائت کنند تا مطلع شویم
نایب رئیس - فعلادردسترس نیست. در۲۲اردیبهشت ۱۳۳۰طرحی تصویب شده‌است فرستاده شدبیاورند که خوانده شود. پس با اجازه آقایان نسبت به آن یک نفرتجدیدرای می‌کنیم.
دکتر ملکی - اجازه بفرمایید یک توضیحی عرض کنم چون بنده کاندید نیستم استدعا می‌کنم آقایانی که به بنده رای داده‌اند به آقای مهندس حسیبی رای بدهند.
نایب رئیس - اسامی را قرائت بفرمایید (اسامی آقایان نمایندگان بقرارذیل توسط آقای ناظرزاده (منشی) اعلام ودر محل نطق اخذرای بعمل آمد) آقایان: زیرک‌زاده. حسیبی. مکی. دکتر شایگان. دکتر سنجابی. دکتر ملکی. انگجی. میلانی. محمدحسین قشقایی. خسروقشقایی. ناصرذوالفقاری. عبدالرحمن فرامرزی. دکتر فلسفی. دکتر کیان. نبوی. دکتر معظمی. دادور. گنجه. مجتهدی. پارسا. موسوی. مصباح‌زاده. کهبد. کریمی. قنات آبادی. مهندس غروی. مشار. صفایی. جلالی. حاج سیدجوادی. حائری‌زاده. شبستری. مدرس. خلخالی. وکیل پور. فرزانه. اقبال. ملک مدنی. مصدقی. ذکایی. امیر افشاری. دکتر بقایی. شاپوری. افشارصادقی. شادلو. منصف. شوکتی. اخگر. دکتر فقیهی. ریگی. شهاب خسروانی. پور سرتیپ. صراف‌زاده. نریمان. مهندس رضوی. رفیع. جوادعامری. ناظرزاده. دکتر فاخر. هدی. احمدفرامرزی. نجفی. حمیدیه. محمدذوالفقاری. شهیدی. (اخذرای بعمل آمده وپس از شماره مهره‌های تفتیشیه واوراق رای واستخراج آراء نتیجه بقرارذیل بود.) مهره تفتیشیه ۶۵رای اوراق رای ۶۵رای آقای مهندس حسیبی ۳۳رای - آقای دکتر فاخر۲۰رای - آقای مصدقی ۸رای - آقای قنات آبادی ۲رای - آقایان شبستری وفرامرزی هریک یک رای
نایب رئیس - از ۶۵نفرعده حاضرآقای مهندس حسیبی با۳۳ رای باکثریت تام انتخاب شدند آقای دکتر فاخر۲۰رای داشتند (نمایندگان - مبارک است) یک طرح قانونی بقید سه فوریت رسیده ولی چون آقای وزیردادگستری نیستند (بعضی از نمایندگان - تلفن شده الان می‌آیند) با اجازه آقایان نامه آقای امام جمعه قرائت می‌شودبعدآنرامطرح می‌کنیم. (همهمه نمایندگان - زنگ رئیس)
دکتر بقایی – قرار بود اول طرح مطرح شود. (دراین موقع چند نفرازنمایندگان از مجلس خارج می‌شدند) ناصر ذوالفقاری - چون آقای کاشانی کاندید هستند این آقایان این کار را می‌کنند(تظاهراتی از طرف تماشاچیان علیه آقای ناصر ذوالفقاری بعمل آمد)
نایب رئیس - چون اکثریت نیست تنفس داده می‌شود(سه ربع ساعت قبل از ظهرجلسه تعطیل ودوساعت بعدازظهر مجددابریاست آقای ذوالفقای تشکیل گردید)
- طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به عفو استاد خلیل طهماسبی
ویرایش۸- طرح وتصویب طرح سه فوری راجع بعفواستادخلیل طهماسبی
نایب رئیس - آقای مهندس رضوی.
مهندس رضوی - چون بین آقایان نمایندگان محترم ممکن بودیک سوء تفاهمی ایجادشده باشد باید البته آقایان توجه داشته باشند که طرح یک موضوعی که بصورت لایحه که از طرف آقایان نمایندگان داده می‌شودمحتاج بحضور وزیر یا معاون پارلمانی ایشان است و این طرحی که فعلا تقدیم شده با تشریف آورد آقای لطفی گمان می‌کنم اشکالی نباشد طبق آیین‌نامه اقدام فرماییدکه مطرح شود.
نایب رئیس - طرح قرائت می‌شود(بشرح زیر توسط آقای ناظرزاده قرائت شد)
- چون افرادی که ثابت شودعلیه ملت ومنافع اجتماع قیام بنفع بیگانه بنماینددرهرمسلک ومذهب مهدورالدم هستندلذا ما امضاء کنندگان ذیل ماده واحده راباقیدسه فوریت تقدیم می‌داریم: ماده واحده - چون خیانت حاجی علی رزم آراوحمایت او از اجانب برملت ایران ثابت است برفرض اینکه قاتل او استاد خلیل طهماسبی باشد از نظرملت بیگناه و تبرئه شده شناخته می‌شود. شمس قنات آبادی. کریمی. سیدجوادی. مهندس حسیبی. دکتر شایگان. ناصرجلالی. انگجی. دکتر بقایی. علی زهری. حسین مکی. زیرک‌زاده. دکتر ملکی. پارسا. مدرس. دکتر فلسفی. ناظرزاده. حائری‌زاده. اقبال. وکیل پور. اخگر. میلانی. شاپوری. فرزانه. معتمددماوندی. ناصر ذوالفقاری. دکتر سنجابی. نریمان.
نایب رئیس - فوریت اول مطرح است. آقای پورسرتیپ مخالفید؟
پورسرتیپ - موافقم
سیدباقرجلالی - آن امضایی ناصرجلالی فرمودیدسیدباقرجلالی است.
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی
دکتر بقایی - قبلامتن نامه‌ای که بشعبه اول دادگاه جنایی استان ۲نوشته شده‌است بعرض آقایان میرسانم. «چون سپهبدعلی رزم آرا در دوران ریاست ستاد ارتش و ریاست دولت تمام توانایی و قدرت ناشی از مقامات فوق راعلیه مشروطیت و نابودکردن مبانی حکومت ملی و آزادی ایران که محصول قربانیها و مجاهدات مردم این کشوراست بکار برده بطوری که قطع نظراز سوءاستفاده از مقام دولتی خودعملامقدم علیه حکومت ملی وآزادی ایران قرارگرفت تا آنجا که از هیچ قانون شکنی منجمله مداخله و ارعاب و تخویف دستگاه قضایی و قوه مقننه دریغ نکرد و بالنتیجه آثار حکومت ملی و آزادی و مصونیت قانونی افراد بر اثرتجاوزات و قلدری این شخص بکلی نابودشد بنابراین امضاء کنندگان زیر آقای استاد خلیل طهماسبی را تجسم اراده ملی و عمل او را اجرای قضاوت افکارعمومی دانسته رجاء واثق داریم که باحترام افکارعمومی و حکومت مشروطه ایران از طرف دادگاه رایی برخلاف عدل و وجدان صادرنخواهد گردید چه در این مورد ملت ایران است که مشمول رای قضات آن دادگاه قرارخواهم گرفت» این نامه‌ای است که نوشته شده بود و از طرف روزنامه شاهد در روی اوراق تکی چاپ شده‌است و هزاران امضاء دارد در حدود۵۰ هزار امضاء در اینجا حاضراست که تقدیم مجلس می‌کنم چون انتظار داریم آقایان محترم توجه باین جریانات بکنند و این افکارعمومی را مراعات نماییدکه طبق افکارعمومی رایی که مناسب عدل ووجدان باشدصادرنمایندباین جهت این اوراق راتقدیم مجلس می‌کنم (چند جلداوراق راتقدیم نمود)
نایب رئیس - رای می‌گیریم بفوریت اول آقایانیکه موافقندقیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است (گفته شد- مخالفی نیست) رای می‌گیریم بفوریت دوم آقایانی که موافقندقیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شدحالا فوریت سوم مطرح است آقایانیکه موافقند فی المجلس مطرح شوداستدعامی‌کنم قیام بفرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. اصل طرح مطرح است قرائت می‌شود. (مجددابشرح سابق قرائت گردید)
نایب رئیس - ماده واحده مطرح است مخالفی نیست؟
مهندس رضوی - بنده پیشنهاداصلاحی دارم
نایب رئیس - کسی اجازه نخواسته پیشنهادات قرائت می‌شود(پشنهادآقای مهندس رضوی بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهادمی کنم بجای ماده واحده پیشنهادی ماده ذیل بعنوان اصلاحیه موردتصویب قرارگیرد. ماده واحده - چون خیانت حاجی علی رزم آرا بر ملت ایران ثابت گردیده هر گاه قاتل او استاد خلیل طهماسبی باشد بموجب این قانون مورد عفو قرار می‌گیرد. - احمدرضوی
نایب رئیس - توضیحی داریدبفرمایید.
مهندس رضوی - این پیشنهاداصلاحی که بنده تقدیم کردم تفاوت معنوی با آن پیشنهادنداردولی بنظربنده این طورآمدکه عمل مجلس از نظر قانونگذاری اگرمبنی برعفوقاتل باشدبهتراست تا جمله تبرئه شده باشدباین دلیل این پیشنهاد را تقدیم کردم و تصورمی‌کنم که اشکالی در بین نباشد.
نایب رئیس - آقای وزیردادگستری نظرتان رابفرمایید.
حاج سیدجوادی – حضور وزیر دادگستری شرط است نظرایشان شرط نیست.
وزیردادگستری - بنظربنده استعمال کلمه عفوبهترازتبرئه‌است قاتل معفواست (صحیح است)
نایب رئیس - مخالفی نیست با این پیشنهادآقایان توجه بفرمایندرای بقابل توجه بودن این پیشنهادمی گیریم..
دکتر بقایی - یک کلمه اضافه شودعفووآزادمی‌گردد
مهندس رضوی - معنای قانونی آن فرقی نمی‌کندمانعی ندارداضافه شود.
نایب رئیس - با اصلاحی که شده مجدداقرائت می‌شود(بشرح ذیل خوانده شد)
- ماده واحده - چون خیانت حاج علی رزم آرا برملت ایران ثابت گردیده هرگاه قاتل او استاد خلیل طهماسبی باشد به موجب این قانون مورد عفو قرارمی‌گیرد و آزاد می‌شود.
نایب رئیس – رای بقابل توجه بودن آن می‌گیریم آقایانی که موافقندقیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شداین پیشنهادبجای ماده واحده می‌شودپیشنهاددیگری قرائت شود(پیشنهادآقای پورسرتیپ بشرح زیرقرائت شد):
- مقام منیع ریاست مجلس شورای ملی پیشنهادمی‌کنم تبصره ذیل به آخرطرح اضافه شود.
تبصره - دولت موظف است زندگی و اعاشه آقای خلیل طهماسبی را از هر حیث تامین و رفاه وآسایش او را مادام العمر فراهم سازد.
قنات آبادی - او تا بحال از بازوی خودش نان خورده و حالا هم احتیاج بکسی ندارد.
حاج سیدجوادی - مردم اوراروی سرشان می‌گذارند.
حسیبی - پیشنهادخرج است وکیل حق چنین پیشنهادی ندارد
پورسرتیپ - اجازه بفرماییدعرایضم رابکنم.
نایب رئیس - پیشنهادخرج است نمی‌شودطرح کردرای کلی گرفته می‌شود و بمجلس سنامی‌رودآقایانی که موافقند قیام فرمایند(اکثربرخاستند) تصویب شدبه مجلس سنافرستاده خواهدشد.
- قرائت استعفای آقای دکتر سیدحسن امامی از ریاست مجلس وانتخاب آقای آیت الله کاشانی بریاست مجلس
ویرایش۹- قرائت استعفای آقای دکتر سیدحسن امامی از ریاست مجلس وانتخاب آقای آیت الله کاشانی بریاست مجلس
نایب رئیس - نامه آقای دکتر امامی قرائت می‌شود(بشرح زیربوسیله آقای ناظرزاده خوانده شد)
- مجلس مقدس شورای ملی معروض می‌داردچون برای معالجه ومداوای دردست که مدتی است مبتلاهستم ناچاربمسافرت شدم ونمی‌دانم چند مدت تحت مداواخواهم بودونمی‌خواهم کارهای مجلس درغیاب بنده بلاتکیف بماندلذا با سپاسگذاری از الطاف نمایندگان محترم که نسبت به بنده مبذول فرموده‌اند استعفای خودرا از ریاست مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارم و امیدوارم که خداوند قادر متعال نمایندگان محترم را در راه خدمت به ملت و مملکت توفیق عنایت فرماید. انشاء الله سیدحسن امامی
نایب رئیس - طبق نظامنامه بلافاصله پس از خواندن نامه باید رای گرفته شودوباین جهت اگرنظری داریدراجع باین موضوع بفرمایید (رای - رای) اعلام رای می‌شود برای انتخاب یک نفررئیس آقایان توجه داشته باشندکه در مرحله اول اکثریت تام و بعد نسبی است (حاج سیدجوادی - این قرآن مقدسی است که به سرنیزه زده شده اکثریت تام دارد) اسامی را قرائت بفرمایید(اسامی آقایان نمایندگان بقرارذیل بوسیله آقای ناظرزاده (منشی) اعلام ودرمحل نطق حاضرورای دادند) آقایان: زیرک‌زاده - حسیبی - مکی - دکتر ملکی - میلانی - بهادری - محمدحسین قشقایی - خسروقشقایی - دکتر کیان - دکتر معظمی - نبوی - دکتر مصباح‌زاده - پارسا- مجتهدی - موسوی - حائری‌زاده - گنجه - عبد الرحمن فرامرزی - کهبد- کریمی - شمس قنات آبادی - باقرجلالی - حاج سیدجوادی - صفایی - دکتر فلسفی - احمدفرامرزی - اخگر- مهندس غروی - مدرس - خلخالی - وکیل پور- فرزانه - اقبال - مصدقی - ملک مدنی - عامری - ذکایی - امیرافشار- دکتر بقایی - مجدزاده - شاپوری - مهندس رضوی - رفیع - نریمان - افشار- صادقی - شادلو- منصف - شوکتی - نجفی - شهیدی - معتمددماوندی - دکتر فقیهی - ریگی - شهاب خسروانی - پورسرتیپ - هدی - دکتر فاخر- ناظرزاده - حمیدیه - محمدذوالفقاری (مهره‌های تفتیشیه واوراق رای شماره شدوپس از استخراج وقرائت آراء نتیجه بقرارذیل بود) آقای حاج سیدابوالقاسم کاشانی ۴۷رای - آقای دکتر معظمی ۱۰رای - رای آقای خلخالی یک رای ورقه سفیدعلامت امتناع ۴ورقه
نایب رئیس - عده حاضر۶۲نفرحضرت آیت الله کاشانی ۴۷رای - آقای دکتر معظمی ۱۰رای - ورقه سفید۴ آقای خلخالی یک رای -(خلخالی - این شوخی نتیجه نطقی است که بنده کردم) بنابراین حضرت آیت الله کاشانی باکثریت تام بریاست مجلس شورای ملی انتخاب شدند(نمایندگان - مبارک است) کف زدن وتظاهر از طرف تماشاچیان)
- تعیین موقع جلسه بعد و ختم جلسه
ویرایش۱۰- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
نایب رئیس - باموافقت آقایان جلسه راختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه ۱۹مرداد دو نیمساعت قبل از ظهر (مجلس دو ساعت و نیم بعد از ظهرختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی – محمد ذوالفقاری