مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۲۶
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه بیست و یکم امرداد ماه ۱۳۳۱ نشست ۲۶
فهرست مطالب:
- ۱ - طرح صورتمجلس
- ۲ - بیانات قبل از دستور: آقای جلالی موسوی
- ۳ - اعلام تصویب صورت مجلس
- ۴ - بیانات قبل از دستور آقایان: اقبال - مدرس (ضمنا یک فقره طرح تقدیم نمودند) و مهندس غروی
- ۵ - قرائت نامه مجلس سنا راجع به تصویب اختیارات آقای دکتر مصدق
- ۶ - استرداد لایحه حکومت نظامی طهران طبق نامه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقای معاون وزارت دفاع ملی
- ۷ - طرح و تصویب دوفوریت طرح پیشنهادی راجع به صدی پانزده جهت زارعین
- ۸ - قرائت تقاضای آقای شهیدی مبنی بر طرح اعتبارنامه خود و موکول شدن به جلسه بعد
- ۹ - گزارش آقای کهبدعضو هیئت نظارت اندوخته اسکناس راجع به پشتوانه اسکناس
- ۱۰ - تعیین موقع و دستور حلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و پنجاه دقیقه صبح بریاست آقای محمد ذوالفقاری (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- طرح صورتمجلس
ویرایش۱- طرح صورتمجلس
نایب رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت میشود(بشرح زیر آقای ناظرزاده قرائت کردند)
غائبین با اجازه - آقایان: راشد- دکتر حسین فاطمی - حسین مکی - اورنگ - عبدالرحمن فرامرزی - علی زهری - امیرافشاری
غائبین بی اجازه - آقایان: دکتر امامی - دکتر طاهری - تولیت - میراشرافی – اصغر پارسا- فتحعلی افشار- دکتر مصباح‌زاده – محمود جلیلی - محمدحسین قشقایی
نایب رئیس - اعتراضی نسبت به صورت جلسه هست؟ (خسرو قشقایی - جلسه پیش که بعنوان تنفس تعطیل شده بود) صورت مجلس حاضراست و توزیع هم شده‌است آقای دکتر سنجابی نظری دارید بفرمایید
دکتر سنجابی - عرض کنم چون در جلسه گذشته بعضی اشتباهات هست و توضیحش قدری مفصل است بنده تهیه می‌کنم می‌دهم باداره تندنویسی که رعایت بشود.
نایب رئیس - تصحیح میشود آقای وکیل‌پور
وکیل‌پور - آقای ذکایی تلفن کردند و شرحی هم بمقام ریاست عرض کرده‌اند که امروز بواسطه گرفتاری که دارند نمی‌توانند در مجلس شرکت کنند خواستم که استحضار داشته باشید و البته این اطلاع برای این است که در جلسه امروز بدون اجازه محسوب نشوند.
نایب رئیس - شرحی مرقوم بفرماییداجازه داده میشود.
وکیل‌پور- خودشان نوشته‌اند و فرستاده‌اند خواهش می‌کنم بی اجازه محسوب نشود.
نایب رئیس - آقای شمس قنات‌آبادی
شمس قنات‌آبادی - خواستم باین وسیله استفاده کنم نامه‌هایی رسیده‌است که تقاضای تعقیب مسببین ۳۰ تیر را کرده‌اند تقدیم می‌کنم یک تلگرافی هم از اهالی قم رسیده که از نمایندگان شکایت کرده‌اند که تقدیم مقام ریاست میشود.
نایب رئیس - اعتراض دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) چون عده برای رای کافی نیست بعدا تصویب صورت جلسه اعلام میشود. چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل ازدستور خواسته‌اند آقای سیدباقر جلالی موسوی
- بیانات قبل از دستور: آقای جلالی موسوی
ویرایش۲- بیانات قبل از دستور: آقای جلالی موسوی
جلالی موسوی - با استعانت از تاییدات خداوند اولین نطق پارلمانی خود را در میان مسائل مهم مملکتی به فرهنگ کشور اختصاص می‌دهم و توجه مسئولین مربوطه را جلب می‌نمایم. چون در کسوت روحانیت هستم باید با ایمان کامل عرض کنم که برخلاف تبلیغات و القائات مسموم مغرضین دیانت اسلام اساسش بر روی تجلیل و تعظیم مقام دانش قرار گرفته‌است و ترویج معارف از ارکان آن است و تعالیم آن هیچگاه مانع ترقی خواهی نبوده و نیست دیانت مقدس اسلام در عین حالی که با انحرافات اخلاقی بشدت مبارزه می‌نماید با تمدن صحیح مباینت ندارد ولی اگر دستگاه فرهنگ نتواند آنطور که لازم و شایسته‌است وظایف خود را در تعلیم و تربیت ابناء ملت انجام دهد و اگر متاسفانه اوضاع معارف ما شباهت به دنیای مترقی ندارد باید هر کس و در هر مقام بخاطر سعادت و نجات نسل آینده مملکت عیوب را بگوید و نقاط ضعف را نشان دهد زیرا اگر بنا باشد موسسه ایی که مسئول و وظیفه‌دارتربیت و آموزش افراد ملت است علاوه برقصور در دنباله وظایف عناصری که موجب و مایه فسادهستند در خود راه دهد بدون تردید عواقب آن بسیار وحشتناک است و چنین وضعی همه چیز ما را تهدید به ورشکستگی می‌کند اخلاق جامعه را در معرض خطر قرار می‌دهد و برای حفظ و تشویق فرهنگیان باشرف و شخصیت و با ایمان و خدمتگذاران صدیق اداری باید فساد کار را انتقاد نمود و باید کاری کرد که درستکاران مایوس و دلسرد نشوند. خوشبختانه وزارت فرهنگ در کابینه جناب آقای دکتر مصدق به یکی از اساتید دانشگاه که آموزش حرفه ایشان معروف معارف پروری و ایمان هستند واگذار شده‌است و تمام علاقه مندان باصلاحات با امیدواری فوق العاده منتظر اقدامات اساسی ایشان هستند بهرحال آقای دکتر آذر در راس وزارتخانه قرار گرفتند که بعقیده اینجانب سعادت و نکبت هر کشور موقوف به بدی یا خوبی جریان آن است و وزیرمحترم فرهنگ باید اصلاحات را از درهم شکستن دسته بندیهای فاسد شروع کند زیرا متاسفانه وضع اداری فرهنگ طوری شده‌است که یکعده نادرست دور هم جمع می‌شوند و با تشبث بتمام وسایل ناپاکان مانع هرگونه اصلاحات می‌گردند و هر اقدام اصلاحی با کارشکنی و اخلال آنها مواجه خواهدشد و شاید بعضی از آنها رفقای خود را نشناسند و آن وجه اشتراک آنها در حمایت از فساد اداری است و سوءجریانات فرهنگی نتیجه مستقیم اقدامات مضر همین دسته‌است مثلا وضع امتحانات امسال برای فرهنگ مملکت بدون تردید از ضایعات بشمار می‌رود این عناصر نادرست فرهنگ اقلیت ناچیزی هستند ولی بعلت ضعف قدرت عامله دستگاه اثرات عملشان زیاد است از امور استخدامی گرفته تا کارهای تعلیماتی در نتیجه اقدامات آنها بوضع اسفناکی افتاده‌است گذشته از این تخریب مستقیم کارمندان درستکار فرهنگ وقتی ببینند اینها با فرصت خاطر و بدون مزاحمت از طرف مراجع مسئول اخلال می‌کنند مایوس و دلسرد می‌شوند و به کجی می‌نشینند این وضع نگران کننده فرهنگ که مردم را مایوس و جوانان مملکت را در بن بست قرار می‌دهد باید فکری کرد و باین اوضاع خاتمه داد منتهی کمی شهامت می‌خواهد که انشاءالله وزیر محترم فرهنگ آن را دارند اگر یک مامور نادرست بمجازات برسد و یک عنصر متخلف کیفر ببیند و یک فرهنگی بدون صلاحیت از معارف رانده شود مامورین صدیق وزارت فرهنگ که خوشبختانه عده آنها کم نیست قدرت عمل پیدا خواهند کرد و امیدوار خواهند شد و همین امیدواری موجب تسریع در اصلاحات خواهد شد جناب آقای وزیرفرهنگ باید همکاران خود را از کسانی انتخاب کند که از جنجال مغرضین از میدان در نروند و یا تسلیم جریان فاسد نگردند الان همه امور اداری مملکت ما احتیاج به قاطعیت و سرعت تقسیم دارد و انشاء الله در مورد فرهنگ همینطور رفتار خواهد شد و با چند اقدام تهورآمیزومنطقی با استفاده ازاختیارات یک سازمان صحیح اداری بوجود خواهدآمد. بنده راجع باین برنامه نارساوناقص تعلیمات فعلی با اینکه احتیاج به بحث زیادی دارد فعلاباکمی وقت صرفنظرنموده و مختصرابه آن اشاره می‌نمایم باتمام وعده‌هایی که تاکنون داده شده هنوزاقدامی مثبتی در زمینه اصلاح این برنامه بعمل نیامده‌است و یقینا آقای وزیر فرهنگ در نظردارند که باتدوین یک برنامه صحیح و کارخوبی ازخود بگذارند وضع تحصیلات در مملکت ما طوری است که جز در بعضی از نوشته‌ها استعداد و لیاقت جوانان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد باید کاری کرد که مردان کار و زندگی تحویل جامعه داده شود با اینکه جوانان ایرانی نژاد با استعدادند معهذا تعلیمات غیر اصولی که در هیچ جای دنیا نظیرش پیدا نمی‌شود عمر و جوانی آنها را به هدر می‌دهد. موضوع دیگری که بنده بدان علاقه مندم و توضیح آنرا لازم می‌دانم این است که باید به تبلیغات و معارف اسلامی توسعه و اهمیت بیشتری داد و کاری کرد که تقوی و ایمان اجتماعی پیداشود زیرا یقینا این نحوه تربیت می‌تواند جلوی خیلی از مفاسد و معایب را بگیرد. امیدوارم جناب آقای وزیر فرهنگ در اصلاحات اداری و تصفیه وزارت فرهنگ از ناپاکان و تدوین یک برنامه‌ای که باعث ترقی سطح معلومات عامه گردد موفق شوند چند نکته هم می‌خواستم راجع به فرهنگ خراب حوزه انتخابیه خود توضیح بدهم که بفرصت بهتری موکول می‌نمایم اوراقی هم بوسیله بنده رسیده‌است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم یک ورقه از آقایان دماوندی‌های مقیم تهران است که پشتیبانی خود را از دولت آقای دکتر مصدق اعلام و مجازات مسببین و مباشرین کشتار روز سی ام تیر مخصوصا قوام و آسایش بازماندگان شهدا را خواسته‌اند دوم ورقه‌ای است از ساکنان خیابان شهباز روبروی اداره برق رسیده‌است که اینطور می‌نویسدکه از جمله اقدامات خائنانه و قابل تعقیب قوام آن است که در همان فرصت دو سه روزه دستور داده‌است جمله مقدس شرکت ملی نفت ایران که روی بدنه تانکهای نفتکش نوشته شده بود با رنگ مخصوص محو نموده تقاضای تعقیب دارند ضمنا تلگرافی است از محترمین دماوند دایر به پشتیبانی از دولت جنای آقای دکتر مصدق و حضرت آیت‌الله کاشانی و ضمنا هم مبلغ دو هزار ریال وجه برای بازماندگان شهداء تقدیم کرده‌اند تقدیم مقام ریاست می‌کنم چون چند دقیقه از وقت من باقیست به آقای مهندس غروی می‌دهم.
نایب رئیس - آقای غروی الان می‌خواهید استفاده کنید؟
مهندس غروی - چون از آقایان دیگر هم وقت گرفته‌ام بعدا استفاده می‌کنم.
- اعلام تصویب صورت مجلس
ویرایش۳- اعلام تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - چون عده کافی است تصویب صورت مجلس جلسه قبل اعلام میشود
- بیانات قبل از دستور آقایان: اقبال - مدرس (ضمنا یک فقره طرح تقدیم نمودند) و مهندس غروی
ویرایشنایب رئیس - آقای اقبال
اقبال - عرایض بنده مربوط باوضاع عمومی کشوربخصوص وضعیت نامطلوب شهرستانی است که افتخارنمایندگی آن رادارم. روزنامه‌ها اعلامیه هاخطابه هاهمه و همه بنفع مردم ایران نوشته می‌شودودرهرمحفل و مجلس جزطرفداری ازمردم رنجدیده و ستم کشیده حرفی گفته نمی‌شودومتاسفانه باصراحت لهجه باید گفت که اغلب و اکثرماپای ازمرحله حرف فراترنمی‌گذاریم و به گفته هاونوشته هایمان ایمان نداریم بالاترین بدبختیهابرای هرقوم و ملتی آن است هرچه رابگویند برخلاف آن عمل کنند در مجلس سناوشورای و بین مردم صحبت ازتعدیل ثروت می‌شودونکته قابل توجه این جاست اشخاصی که در این موضوع حرف می‌زنند با اتومبیل شخصی حرکت می‌کنند و بهترین زندگیها را دارند من نمی‌گویم اتومبیل داشتن و خوب زندگی کردن گناه است ولی می‌گویم که سایرهموطنان لااقل ازحداقل زندگی باید برخوردارشوند آقایانیکه دم از تعدیل ثروت می‌زنند اطلاعی از وضع اسف‌بار مردم ندارند و نبایستی هم داشته باشند آنها زیرا اتوبوس سوارنمی شوند پیاده از کوچه‌های پر گرد و خاک عبورنمی نمایند و با فقرا تماس ندارند بنابراین باید گفت حال مردم مستمند را جزمستمندان نمی‌دانند آقایان محترم مردم از شنیدن حرف خسته شده‌اند آنقدر حرف زده‌ایم و به آن توجه نکرده‌ایم و دروغ بیرون آمده که اگر کسی هم راست بگوید مدتی وقت لازم است تا راستش را باورکنند بیایید برای رضای خدا کمی از گفته‌ها بکاهیم و قدری باعمال بیافزاییم برای اصلاح کار مردم تا وقت و فرصت باقی است قدمی برداریم (فرزانه - اختیارات دادیم) اختیار تنها بدرد نمی‌خورد باید دنبال کرد و باید پشتیبانی کرد شما برگزیدگان ملت هستید و تمام خوشبختیها و بدبختیهای کشور مولود طرز فکر و عمل شماست شما می‌توانید بدون کمترین سر و صدا بنفع مردم و کشورقدم بردارید ولی مردم برای پیش بردن حرف حسابی خود بایستی هزاران نفرتلفات بدهند کما اینکه برای برانداختن حکومت غیرقانونی قوام و روی کارآمدن جناب آقای دکتر مصدق همین عمل شد.
دولتها و تمام شئون اجتماعی کشور مخلوق مجلس است چه بهتر که مخلوق مجلس مورد پسند عامه و شایسته باشدحیف است در مملکت مشروطه و بودن مجلس شورای ملی وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی بجای خدمت به مردم بجان مردم افتند باورکنید اگر بجای این دستگاههای عریض و طویل که تاکنون وجودداشته و مدعی اصلاحات بوده‌اند جماعاتی قصد اخلال و تخریب داشتند بیش از این قادر بایجاد فساد و تباهی نبودند. تبعیض و بیعدالتی و حق کشی در این مملکت بقسمی حکمفرما بوده که بکلی شیرازه امور را از هم گسیخته و وضع مردم را آشفته و پریشان کرده‌است بر اثرهمین بی عدالتی‌ها عده ایی متمکن استفاده هان بیشتر به تهران روی آورده‌اند و در نتیجه شهرستانها خراب و دهات ویران گردیده‌است. تبعیض و حق کشی مرکزی‌ها مملکت را سراسر خراب نموده تا تهرانی را آباد نماید که متاسفانه آباد هم نشده و جز شلوغی و ازدحام نتیجه ایی بدست نیامده (صحیح است) زیرا در همین شهر بزرگ و ظاهرا آباد اختلاف سطح طبقاتی به قدری است که بوصف نمی‌آید در حالیکه اقلیتی از تمام مزایای زندگی برخوردارند اکثریتی مشاهده می‌شودکه در غایب محرومیت و بیچارگی بسرمی برند برای نمونه که تبعیض تاکنون چقدر بوده مطلبی را ذکرمی‌کنم نمایندگان محترم قضاوت فرمایند بین مردم شهرستانها و افراد کشور چه نتایجی به بار آورده‌است در سال ۳۰ که بتهران آمده بودم برای امری باداره ساختمان فرهنگ مراجعه کردم البته با یادداشتی که جناب آقای دکتر سنجابی به بنده دادند والا ممکن بود اداره ساختمان وزارت فرهنگ اصلا بنده را راه ندهد در ضمن عرض مطلب برئیس وقت معلوم شد که در سال ۱۳۲۹ اعتبار ساختمانی فرهنگ کرمانشاه دویست هزارتومان و فرهنگ یزد صد هزار تومان منظور گردیده اما پس از آنکه از کمیسیون بودجه مجلس بیرون آمده اعتبارساختمانی فرهنگ یزد از صد هزار به هشتصد هزار تومان افزایش یافته و در مقابل سهم فرهنگ کرمانشاه از دویست هزار به صد هزار تومان تقلیل داده شده‌است چند روز پیش هم که برای امری به سازمان برنامه رفته بودم یکی از وکلای محترم که در اطاق آقای مهندس زنگنه مدیرعامل سازمان تشریف داشتند به بنده فرمودند شما با بودن آقای مهندس زنگنه دیگر حق نیست به اینجا بیایید به ایشان عرض کردم که برخلاف تصور جنابعالی وکلای کرمانشاه از جناب آقای مهندس زنگنه تقاضا کرده‌اند که کرمانشاه را نیز مانند سایر شهرستانها مورد توجه قرارداده با وکلای کرمانشاه مانند سایرن مایندگان محترم رفتارفرمایند و از این جهت انتظارداریم برخلاف گذشته حق حسابی استان پنجم را ادا فرمایند تا آنجا که اطلاع دارم برای شهر کرمانشاه در سالهای ۲۹ و۳۰ دیناری خرج نشده و فقط برای استان پنجم شاید در حدود۱ هشتم بعضی از استانها البته نسبت به جمعیتی مخارجی شده باشد بدیهی است در موقع مقتضی صورت قطعی را که مشغول تهیه آن هستم بعرض مجلس شورای ملی خواهم رسانید در اینجا لازم است از جناب آقای مهندس زنگنه تقاضا نمایم موضوع لوله کشی شهرستان کرمانشاه را که خود ایشان اطلاع کامل از آب‌های کثیف و آلوده آنجا دارند هر چه زودتر بمرحله عمل درآورند و صد هزار نفر اهالی کرمانشاه را از امراض گوناگونی که همیشه دامنگیر آنها بوده نجات بخشیده و شکرگزارشان نمایند.
آقایان استان پنجم مخصوصا شهرستان کرمانشاه نه تنها از فرهنگ و سازمان برنامه نصیبی که باید ببرد نبرده‌است بلکه از تمام مزایای اجتماعی عمرانی و بهداشتی محروم مانده و حتی در چند سال پیش مبلغ متنابهی از عواید شهرداری آنها را گرفته و به اصفهان فرستاده‌اند شهرستان کرمانشاه مستقیما تحت نفوذ شرکت سابق نفت و عمال بیگانه بوده و با اینکه مردم شرافتمند آن در مبارزات اخیر مانند گذشته در صف اول قرارداشته نسبت به بعضی از شهرستانها خیلی عقب مانده‌است البته تصدیق می‌فرمایید که نه تنها کرمانشاه بلکه همه جای مملکت احتیاج به اصلاحات اساسی و فوری دارد و مردم حقوقی دارند که بایستی بدست آنها داده شود و بالاخره این مردم ستمدیده اما بیدار و فداکار عاقبت حق خود را بدست می‌آورند اما چه بهترکه ما بوظایف خود درست عمل نماییم و در ین راه پیشقدم شویم. مردم امروزایران با اسلاف خودشان خیلی فرق دارند چنانکه در همین چند روزه نهضت برای صدمین بار رشد ملی و آقایی و بزرگواری خود را بثبوت رسانیدند جمعی از نوکران بیگانه خیال می‌کردند که اگر از تجمع و جنبش آنها جلوگیری نشود حتما غارت می‌کنند آدم می‌کشند و از دیوارها بالا می‌روند ولی علنا مشاهده کردیم که این امور صورت نگرفت بلکه در همان روزها و شبها دزدیها و جیب بری‌ها و تجاوزات میان اهالی بطور محسوس تقلیل یافت (اخگر- هیچ نشد) هیچ نشده بهتر حتی شنیدم چند اتومبیل شرکت نفت را مردم بدون اطلاع قبلی برای حمل مجروحین در اختیار گرفتند و پس از انجام کار بدون عیب و نقص آورده و تحویل دادند اینطور مردمی قابل احترامند و باید هر چه زودتر بوضع پریشان آنها سر و صورتی داده شود. بعضی از آقایان معتقدند که دولتها نتوانسته‌اند و نخواهند توانست کاری کنند ولی بنده معتقدم که نخواسته‌اند والا معقول نیست که کسی بخواهدکاری انجام دهد موفق نشود چنانکه آقای دکتر مصدق در قسمتهایی خواستند و موفق بانجام آنها نیز شدند.
اینجانب برای بهبود وضع عمومی مملکت و جبران عقب ماندگیهای استان پنجم و سایر استانهای مشابه نظریات اصلاحی دارم که بر هیچ یک از آقایان پوشیده نیست و در اینجا فقط به جهت یادآوری عرض می‌کنم که فعلا دو قسمت باید مورد نظر دولت قرار گیرد یکی طرد و به کیفر رسانیدن مامورین نالایق و خائن و سپردن امور حساس بمامورین لایق و خدمتگذار است من باب مثال عرض می‌کنم پیش آگهی مالیاتی که می‌فرستند برای کسی که دو هزار تومان باید مالیات بدهد صد هزار تومان می‌نویسند بعد توافق می‌کنند راضی می‌شوند دوازده هزار تومان می‌گیرند دو هزار تومان بنفع صندوق و ده هزار تومان بنفع جیب این که وضع نمی‌شود.
شمس قنات‌آبادی - جناب آقای اقبال یک نکته ایی را تذکربدهید که همه کسانی راکه در نهضت ملی شرکت داشته‌اند و پیشقدم بودند همین دارایی دویست هزارتومان برای اومالیات معین کرده در صورتی که پنجاه هزارتومان دارایی ندارد چون در نهضت ملی شرکت داشته‌اند مخصوصا این کار را کرده‌اند (زنگ رئیس)
نایب رئیس- آقای شمس قنات‌آبادی در بین صحبت صحبت نفرمایید.
اقبال - و دیگرازعرایضم تقسیم عادلانه اعتبارات وزارتخانه هابه نسبت جمعیت هراستان است و ازمجلس شورای ملی تقاضامی‌کنم در صورتیکه عرایض بنده رادرست می‌دانند ازجناب آقای دکتر مصدق که مورداعتمادعمومی بوده و حسن نیت ایشان هم محرزاست جدابخواهند توجه دقیق مبذول فرمایند در خاتمه عرایضم بازتکرارمی‌کنم که مجلس دوره هفدهم بایستی سعی نمایدکه بحق کشی هابیعدالتی هاوتبعیضات نارواخاتمه داده شود و نمایندگان محترم بیش ازآنچه که می‌گویند بعمل بپردازند یک طوماری است ازطرف انجمن مسلمین شرق شهبازکه توسط آقای دکتر شایگان و آقای مهندس حسیبی تقدیم مجلس شورای ملی باید بشود چون آقایان خودشان وقت ندارند به بنده امرفرمودند تقدیم مقام ریاست می‌کنم. بقیه وقتم رابه آقای مهندس زیرک‌زاده می‌دهم.
نایب رئیس - وقتی باقی نمانده
مهندس زیرک‌زاده - خیلی متشکرم.
اقبال - خیلی خجلم که وقتی باقی نمانده‌است
نایب رئیس - آقای مدرس
مدرس - بنده در موضوع محاکم نظامی طرحی تهیه کرده‌ام که بامضای ۳۱ نفر از آقایان نمایندگان محترم رسیده‌است و الان تقدیم مجلس شورای ملی می‌نمایم و اجازه می‌خواهم قبلا مطالبی را بعنوان مقدمه بعرض نمایندگان محترم برسانم. احتیاج به شرح و تفصیل ندارد که طرز حکومت مملکت ما مشروطه بوده و اقتدارات عالیه ملت در دست خود ملت است و یکی از مشخصات حکومت مشروطه وجود ۳قوه مقننه و قضاییه و اجراییه و انفکاک این ۳ قوه از همدیگرو عدم دخالت و تجاوز آنها در وظایف و حریم یکدیگر می‌باشد و همچنانکه نبودن یکی از ارکان مزبور در حکومت مشروطه مفهومی ندارد دخالت یکی از آن قوا در مختصات قوای دیگر نیز موجب اختلال عظمی در اداره امور مملکت می‌گردد و همین مساله‌است که در اصل ۲۸متمم قانون اساسی مصرح و ما نمایندگان متعهد هستیم و حافظ و مدافع آن اصل باشیم زیرا همین مساله عدم اخلات که مردم را در زندگانی اطمینان و آرامش بخشیده و آنان را نسبت به صیات حقوق و منافعاشان مستظهر و امیدوارمی‌سازد. وجود محاکم اختصاصی که به مرور زمان در اثر اغماض و گذشت ملت ایران کما و کیفا وضع قابل ملاحظه ایی بخود گرفته‌است یکی از مظاهر بارز اصل انفکاک قوا و دخالت قوه اجراییه در حریم قوه قضاییه‌است بنده نمی‌خواهم فعلا از مضار و مفاسد محاکم اختصاصی صحبت کنم زیرا این خود بحث مفصلی است و بنده نظریاتی در این موضوعات دارم که بعدا بعرض خواهم رسانید فقط مطلبی که در این مورد احتیاج به تذکر دارد این است تشخیص حق و باطل که بعهده قوه قضاییه واگذار شده‌است برای این است که متصدیان و موکلین این قسمت یعنی قضاتی که شاهین ترازوی عدالت را در دست دارند و با یک تصمیم و اراده و جریان کوتاه قلم جریان سرنوشت یک بیگناه یا گناهکاری را تعیین می‌کند باید مردانی عالم و آزاده و وارسته بوده و در مکتب بحث و استدلال و دامن حق و عدالت تربیت شوند دارای استقلال رای و قدرت نفس و آزادی فکر و بیان و قوه استنباط و قدرت اجتهاد و اطلاعات حقوقی و شم قضایی باشند. جز ندای حق و عدالت از کسی و مقامی دستور الهامی نپذیرند تا بتوانند رد فرع باصل کنند و استنباط اصل از فرع نمایند. ناسخ و منسوخ قوانین و عموم و خصوصی و امر و نهی و اطلاق و تعبد و تعارض ادله را بدانند عالم بر اوضاع و احوال زمان و واقف بر سوابق و کیفیات بوده و از هواهای نفسانی و اطاعت امر ما فوق و تاثیرات خارجی برکنار باشند برخلاف میزان عدل و داد رایی ندهند و خارج از حدود اجتهاد و استنباط خود نظری اتخاذ ننمایند حق و عدالت در نظرشان مفهومی مقدس و قابل ستایش باشد . با مقدماتی که بعرض رسید کسانی که در محیط انضباط بزرگ شده و با اطاعت امر مافوق و تعبد بدون چون و چرا نسبت بروسا خو گرفته‌اند و تخصص شان در فنون جنگ و استعمال اسلحه و امثال اینهاست چنان که لازم است نمی‌توانند با بصیرت کامل در یک محیط آزاد احکام قانون را با موضوعات تطبیق کنند و رای عادلانه بدهند و باقتضای روح سپاهی‌گری و شغل سربازی نمی‌توانند فکر و قلم و تصمیم خود را آزادانه بخدمت حقیقی و عدالت بگمارند ولی قضات دادگستری در هر حال اطلاعات قضایی و آزادی عمل شان بیشتر از مامورین نظامی است. برای دفع بعضی توهمات بی جا مجبورم عرض کنم که اینجانب احترام مخصوصی به مقام شامخ ارتش ایران دارم و ارتش را روح ملت ایران می‌دانم در برابر فداکاریها و از خود گذشتگیها و خدمات صادقانه بعضی ازافسران و سربازان رشید و شرافتمند که از عزیزترین فرزندان این مملکت هستند سرتعظیم فرود می‌آورم تصفیه و تقویت ارتش را در هر حال واجب و لازم می‌شمرم و تضعیف آن را بهرعنوان ایکه باشد حرام و ذنب لایغفرمی‌دانم و بکسی اجازه نمی‌دهم بجرم خلاف کاریها و جنایات چند نفر خائن که باید هرچه زودتر به مجازات برسند و کیفراعمالشان را ببینند به مقام ارتش که محتاج البته به ملت ایران است توهین یا تخفیفی روا دارد (صحیح است) عرایض بنده برای سلب حقی از قوه اجراییه نیست بلکه بمنظور حفظ حق و دفاع از احترام و حیثیت قوه قضاییه مملکت و بالنتیجه محافظت قانون اساسی ملت ایران است. ما نمایندگان نباید اجازه دهیم قانون اساسی ما که بخون شریفترین اولاد این ملت بدست آمده تضعیف گردد (صحیح است) قانون اساسی سند زنده استقلال و آزادی ملت ایران است ودیعه ایی است که اسلاف ما به ما سپرده‌اند و هستی ملت ایران ضامن بقای آن است. البته جرایم از هر قبیل که باشد باید دقیقا رسیدگی شود مجرمین بکیفر اعمالشان برسند و اگر مقتضی شد قانون باید مجازات شدیدتری را تعیین و مقرر دارد ولی بهر حال اصول قضاوت و موازین حق و عدالت باید مرعی گردد و احکام قانون با موضوعات بهتر تطبیق شود تشخیص مجرم و تعیین مجازات و اتخاذ تصمیم و بالاخره تعیین سرنوشت مردم نباید سرسری باشدمردم باید متکی بقانون و مطمئن ازتشکیلات قضایی باشند بعد از این مقدمه طرح قانونی ذیل راکه بامضای ۳۱نفرازنمایندگان محترم مجلس یعنی آقایان: جواد گنجه – سیدباقر جلالی - دکتر ملکی - سیدابراهیم میلانی - حائری‌زاده - احمد رضوی - سیدمحمدعلی انگجی - شهیدی - دکتر فاخر- ذکایی - خلخالی - مدرس - اقبال - غروی - کهبد- نریمان - فرزانه - پورسرتیپ - حاج سیدجوادی - مجتهدی - مجدزاده - نجفی - دکتر کیان - دکتر شایگان - خسروقشقایی - وکیل‌پور- قنات‌آبادی - کریمی - ناظرزاده - کرمانی -شاپوری - موسوی - رسیده‌است تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماییم.
- ماده واحده - بموجب این قانون رسیدگی بکلیه جرایم افراد غیرنظامی که فعلادر صلاحیت دادگاههای نظامی است بدادگاههای عمومی دادگستری واگذارمی‌شودوکلیه قوانین و مقررات و تصمیماتی که برخلاف مفاداین ماده واحده باشد از تاریخ تصویب این قانون ملغی است.
- تبصره ۱ پرونده‌های غیرمختومه بدرهم شکستن زنجیرهای استعماری و قطع ایادی بیگانه گردیده مهمترین مشکل اساسی که به نظر اینجانب منشاء کلیه مفاسدوانحطاط اخلاقی و بی ایمانی و بالاخره فقروبدبختی ایران بودبرطرف گردیده و می‌توان امیدواربودکه ملت ایران در شاهراه سعادت با سرعت بیشتری گام بردارد ثانیا برای اینکه اشکالات و گرفتاریهای مذکور رفع شود به طرحهای قانونی و مقررات جدیدی نیازمندیم و می‌توان امیدوار بود که در دولت جناب آقای دکتر مصدق که متکی به ملت و قوی ترین دولت تاریخ مشروطیت ایران است کارشکنی‌های آن ایادی مرموز موثر نیافتد و مخصوصا با تصویب لایحه اختیارات کوچکترین مانع و رادعی برای اینکه در مدت یکروز کلیه تصمیمات لازم اخذ و به مرحله اجرا در آید موجودنمی باشد. علیهذا بنام مردم فداکار و رنجدیده گیلان خصوصا کشاورزان چای از دولت جناب آقای دکتر مصدق تقاضا دارم که در این باره و سایر مواردی که بارها بعرض اولیای امور رسانده‌ام توجه خاص به مسئله چای مبذول و از اختیارات ماخوذه بنفع این عده بدبخت استفاده نمایند اشکالات موجود در مسئله چای بسیاراست ولی فعلا بعرض آنچه فورا قابل اجرا و کمترین هزینه یا اضافه اعتباری را لازم ندارد می‌پردازد.
- ۱- نظر باینکه مشهوراست که در جریانات اخیروزارت اقتصادملی بعضی تصویب نامه‌های بیمورد و پروانه‌های بیموردتری صادرشده و حتی برای سوء استفاده ازمفادآن تصویب نامه بعضی اوراق و تصدیقات جعلی ارائه می‌شودوهمچنین شنیده می‌شودکه دست عده ازتجارسیک هندی در کار و هزینه‌هایی نیز بعمل آمده‌است مقتضی است که کمیسیونی از اشخاص بینظر و بیغرض باین موضوع رسیدگی نموده موجبات رفع نگرانی تجارت چای را فراهم فرمایند.
- ۲- هیئت نظارتی که برطبق تصویب نامه شماره ۳۳۸۱۴ وزارت اقتصاد ملی باید تشکیل شود هرچه زودترتشکیل و علاوه برانجام وظایف خاصی که بعهده اومحول شده در رسیدگی بامر فوق با آن کمیسیون اشتراک مساعی نماید بدین ترتیب بدیهی است که آن دسته از تجاری که از راه وطن پرستی سرمایه خود را صرف اجازه کارخانه‌های چای سازی و خرید برگ سبز و تولید و مرغوبیت چای داخلی نموده‌اند از مزایای تصویب نامه نامبرده بهره مند و موجبات تشویق آنان و ترغیب دیگران فراهم شود.
- ۳- در قسمت قاچاق:
- الف - حق الکشف رابه میزان صدی نودازکل جنس مکشوفه بالاببرند.
- ب - بسته بندی چای در گمرک که مقررات آن وضع و بتصویب وزارت دارایی و اقتصادوهم چنین گمرک رسیده هرچه زودترعملی گردد.
- ج - نسبت به مامورینی که در عمل قاچاق شرکت و یادرانجام وظایف غفلت می‌کنند جرایم تنبیهات شدیدی قائل شوند.
- د- تغییرات اساسی در گاردمسلح گمرک چه ازحیثت تکمیل تجهیزات و چه ازلحاظ تغییرکلی اغلب مامورینی که نادرست و همدست باقاچاقچیان می‌باشند بعمل آید
- ۴- چون شنیده می‌شودکه محتمل است بندرآزادی در جنوب دایر شود (اخگر- ماده ۹۰) ضرر چنین بندری را ازلحاظ چای که مستقیما متوجه گیلان میشود از مد نظر دور ندارند.
- ۵- در قانون تهاتر مرزی تجدید نظرشده و مخصوصاچای را جزو اجناس ممنوع الورود بشناسند. ۶: - چون همه می‌دانند که واردات چای هندوستان بکویت که ده‌ها برابرمصرف کویت و سایر شیخ نشین است صرفا بمنظورقاچاق بایران و با اطلاع اولیای امور کویت می‌باشد و هم چنین دیده شده که غالب تصدیقات مبدایی که از کویت می‌رسد جعلی است لازم است که به هیچیک از تصدیقات مبدا که از کویت و سایرشیخ نشین‌ها چه برای چای و چه برای سایر اجناس ارائه میشود ترتیب اثر داده نشود.
- ۷- چون بر اولیای امور پوشیده نیست که سیکهای هندی چه بنام منشی‌های ایرانی خود و چه از طریق معاملات ارزی در خارج از حدود مقررات دولتی دست باقدامات غیر قانونی در تجارت چای و بعضی امور دیگر می‌زنند علیهذا باید مقررات خاصی برای جلوگیری از ضرری که ازجانب اینان متوجه کشوروتجارایرانی می‌شودوضع و اجرا گردد و در صورت امکان وسایلی فراهم گرددکه کمبودچای مصرف کشورفقط ازپاکستان که دولت دوست و هم جواراست واردگردد.
- ۸- نظرباینکه در هر مورد باید موجودی چای کشورمعلوم باشد تا بتوان تصمیمات صحیح و لازمی اتخاذنمودبایددستگاه واحدومشخص برامورچای کشوراعم ازداخلی یاخارجی نظارت داشته باشد در صورتی که در حال حاضر دستگاههای مختلفی در امر چای وارد و کمترین هم آهنگی را با یکدیگرندارند.
پیشنهادمی‌کنم که هیات نظارتی که برطبق تصویب نامه سی بهمن وزارت اقتصاد ملی در شرف تشکیل است برکلیه امور مربوط به چای کشور نظارت داشته و نظریات آن از طرف سازمان برنامه و وزارت دارایی در مورد چای‌های موجود لازم الاجرا باشد تا هئیت نامبرده که عموما از مطلعین و متخصصین امر می‌باشند وسایل تثبیت بازارچای داخله و خارجه رافراهم و ازبالارفتن قیمت چای و همچنین ضررتولیدکننده جلوگیری نماید.
- ۹- نظر باینکه سودبازرگانی چای که طبق تصویب نامه مربوطه باید منحصرا صرف حمایت چای داخلی گردد فعلا جزو بودجه سازمان برنامه گردیده و سازمان برنامه کمترین خرجی از آن بابت نمی‌کند لازم است که سود بازرگانی نامبرده به وزارت اقتصاد ملی منتقل و بر اساس مقررات مالی آن وزارت زیر دستور و نظر هئیت نظارت صرف توسعه و اصلاح کشت و بطور کلی جمیع نواقص کشاورزی چای گردد در آن صورت باید اصلاح ماده ۷ تصویب نامه سی ام بهمن آنرا بصورت قانون در آورده و برنامه اقتصادی چای کشور را برای مدت نسبتا طولانی تثبیت نمایند (نایب رئیس - آقای مهندس غروی وقت شما تمام شد) دوکلمه باقی است تا تولیدکنندگان و تجار واردکننده که سرمایه‌های خود را در تولید و تکثیر و مرغوبیت چای داخلی صرف می‌کنند به برگشت سرمایه خود با استفاده مناسبی مطمئن گشته موجبات تشویق دیگران نیزفراهم شود. در پایان عرایضم موقع را مغتنم شمرده ازهئیت محترم دولت و سازمان برنامه خواهشمندم که در پرداخت مطالبات حقه عده کشاورز زحمت کش و بی چیزبیش از این تعویق و تاخیر را جایزنشمارند.
وکیل‌پور- فرمایشاتتان را راجع به بنادر جنوب پس بگیرید والا از ماده ۹۰استفاده میشود
مهندس غروی - راجع به بندر آزاد جنوب با هم مذاکره می‌کنیم از ماده ۹۰هم استفاده بفرمایید مخلص آقایان هم هستم از آقایان نمایندگان تبریز هم تشکرمی‌کنم.
نایب رئیس – وارد دستورمی شویم
اخگر- ماده ۹۰
نایب رئیس - ماده ۹۰ قرائت میشود (بشرح زیر خوانده شد)
- ماده ۹۰- اگر در ضمن مذاکرات صریحا یا تلویحا نسبت سویی به یکی از نمایندگان داده شود یا عقیده و اظهار او را برخلاف واقع جلوه دهند و نماینده مذکور برای رد آن نسبت یا رفع اشتباه اجازه نطق بخواهد بدون رعایت نوبت باو اجازه داده میشود ونطق او نباید از مدتی که در فقره ۴ بند الف ماده قبل معین شده تجاوزنماید
اخگر- عرض بنده طبق همین ماده‌است اجازه بفرمایید
نایب رئیس - این ماده که اجازه نمی‌دهد
اخگر- فرمودند که نمایندگان جنوب چنین پیشنهادی دادند ما اصلا چنین چیزی ندادیم
مهندس غروی – آقا بنده هم طبق ماده ۹۰اجازه می‌خواهم آقای اخگر اجازه بفرمایید بنده خودم توضیح بدهم که احتیاج به ماده ۹۰ نباشد.
اخگر- فرمودند که نمایندگان جنوب اینطور نمی‌خواهند بنده که از نمایندگان فارس هر چه تحقیق کردم چنین چیزی نبود بنده هم ندادم اصلا فروش نرفتن چای لاهیجان چه ربطی به بوشهر دارد آزاد بودن بوشهر هم دلیل براین ندارد که چای لاهیجان فروش نرود چای لاهیچان فروش نرفتنش دلیل بر دخالت بوشهریها نیست البته تجارت چای را موقوف کردند برای اینکه چای لاهیجان بفروش برود در صورتی که اصلامعلوم نیست چای لاهیجان چقدراست و احتیاج مملکت چقدراست و برای خاطر مصرف یک مقدارکمی تجارت کشور موقوف شده ما کی چنین حرفی زدیم.
کریمی - حتی المقدور باید از ورود اجناس خارجی جلوگیری کرد
مهندس غروی - بنده هم اجازه می‌خواهم طبق ماده ۹۰
نایب رئیس - بفرمایید
مهندس غروی - عرض کنم حضورتان که بنده از روی یک نوشته ایی خوانده‌ام که این نوشته به نظر آقا رسید و آن عرض را بنده نکردم بنده نگفتم آقایان نمایندگان جنوب گفتم مورد توجه نمایندگان جنوب و تبریز و تهران می‌باشد (دکتر ملکی – تبریز نیست) یکی دیگر در قسمت بندر آزاد بوشهربنده که مخالفتی نکردم بنده عرض کردم توجهی بشود که بضرر آنجا تمام نشود.
دکتر ملکی - هیچوقت مورد توجه نمایندگان تبریز نبوده
مهندس غروی – مورد توجهتان نیست؟ ازآقای میلانی بپرسید
- قرائت نامه مجلس سنا راجع به تصویب اختیارات آقای دکتر مصدق
ویرایش۵- قرائت نامه مجلس سنا راجع به تصویب اختیارات آقای دکتر مصدق
نایب رئیس - نامه ایست از مجلس سنا رسیده برای استحضار آقایان قرائت میشود (بشرح زیر بوسیله آقای ناظرزاده خوانده شد)
- جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر قانون مربوط باعطای اختیارات برای مدت شش ماه به آن جناب که در جلسه روزیکشنبه ۱۲ مردادماه ۱۳۳۱ بتصویب مجلس شورای ملی رسیده و برای تصویب بمجلس سنا ارسال شده‌است چون قانون مزبوردرجلسه روز دوشنبه بیستم امردادماه ۱۳۳۱ بتصویب مجلس سناهم رسیده علیهذا قانون نامبرده بضمیمه ارسال می‌گردد - رئیس مجلس سنا
۲۴۴۷- ۳۱، ۵، ۳۱۳۱ سواد در جواب مراسله‌های شماره ۴۴۰۷ – ۱۳، ۵، ۳۳۱ و شماره ۴۶۸۳ – ۱۶، ۵، ۳۱ بمجلس ملی ارسال و ضمنا باستحضار میرساند که با موافقت هیئت دولت در ماده واحده در سطر سوم پس از مجلس شورای ملی عبارت و در جلسه یازدهم مرداد ماه ۱۳۳۱ مجلس سنا اضافه گردید.
نایب رئیس مجلس سنا - دکتر سعید مالک
نایب رئیس - این اصلاح مورد قبول مجلس است (صحیح است)
- استرداد لایحه حکومت نظامی طهران طبق نامه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقای معاون وزارت دفاع ملی
ویرایش۶- استرداد لایحه حکومت نظامی طهران طبق نامه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقای معاون وزارت دفاع ملی
نایب رئیس - آقای معاون وزارت دفاع ملی معاون وزیردفاع ملی (سرلشگروثوق) - نامه ایست ازطرف مقام نخست‌وزیری برای استرداد لایحه حکومت نظامی طهران عینا تقدیم مقام ریاست میشود(احسنت)
نایب رییس- نامه قرائت میشود(بوسیله آقای ناظرزاده بشرح زیرخوانده شد)
- مجلس شورای ملی چنانکه خاطرنمایندگان محترم استحضار دارند اینجانب همیشه با ایجاد حکومت نظامی مخالف بوده و در طی زندگانی سیاسی خود جدا با آن مبارزه کرده‌ام و اگر برخلاف این عقیده قطعی و اصل مسلم دولت اینجانب مجبورباعلام حکومت نظامی شده‌است بعلل وجهاتی بوده که شاید برهیچکس پوشیده نیست و در اینجا فقط بذکر یکی ازآنها اکتفا می‌نماید و آن تظاهرات و نمایشهای بی موقعی بودکه در مواقع مختلف ازطرف بعضی ازدسته‌ها بعمل آمده و سبب ایجادنا امنی و پریشانی خاطر عامه گشته‌است لیکن اینک باتوجه بتمایلات مجلس شورای ملی از فرصت استفاده نموده لایحه حکومت نظامی را مسترد می‌دارد چنانچه لغو آن در آتیه موردسوء استفاده قرار گرفته و سبب نا امنی و آشفتگی گردد دولت بنا بوظیفه ایی که در عهده دار حکومت نظامی را موقتا اعلان نموده هرگاه از تاریخ اعلان تا یک هفته موجبات برقراری آن مرتفع نشود لایحه تصویب آنرا بمجلسین تقدیم خواهدنمود نخست‌وزیر دکتر محمد مصدق جمعی از نمایندگان - احسنت - احسنت
- طرح و تصویب دوفوریت طرح پیشنهادی راجع به صدی پانزده جهت زارعین
ویرایش۷- طرح و تصویب دوفوریت طرح پیشنهادی راجع به صدی پانزده جهت زارعین
نایب رئیس - طرحی بامضای عده زیادی ازآقایان بادوفوریت رسیده مطرح میشود(بوسیله آقای ناظرزاده بشرح ذیل قرائت شد)
- مجلس شورای ملی چون اصلاح کشاورزان ازاهم اصلاحات کشوراست و نظرباینکه سهم زارعین بهیچوجه مناسب رفع جوائج آنهانیست و سابقاهم ازطرف دولت تصویب شده بودکه صدی پانزده ازسهم مالکین به زارعین داده شود ولی تصویب نامه مزبورمدتها است مسکوت مانده‌است امضاء کنندگان ذیل ماده زیر را بقید دوفوریت پیشنهاد و درخواست تصویب آنراداریم.
- ماده واحده - اضافه برآنچه ازمحصول هرمحل بزارعین تعلق می‌گیرد مالکین مکلفند صدی پانزده از سهم خود را ابزارعین بدهند و دولت ماموراجرای این قانون است. بامضای ۵۲ نفر.
نایب رئیس - فوریت اول مطرح است آقای مهندس رضوی مخالفید بفرمایید
مهندس رضوی - بنده یکی از امضاکنندگان این طرح هستم و اگر فوریت اول مخالفت کردم برای تذکراین نکته مهم است که رعایاوساکنین دهات ایران ازهیچگونه حمایت قانونی برخوردار نیستند و تصویب این طرح بتنهایی کافی برای رفع ابتلائات آنها نیست ما البته باید این طرح رابافوریت اول و دوم تصویب کنیم ولی در عین حال باید ازدولت بخواهیم که وسیله صحیح و عملی برای رفاه حقیقی رعایای مملکت که ازهرگونه حمایت قانونی بهره مند نیستند باسرع اوقات فراهم کند (صحیح است) و البته لازم بعرض نیست که رعایای کشوراز این لفظ رعیت هم دلسرد و ناخشنودند (دکتر سنجابی - رعیت معنی ندارد این کار شغل شریفی است) و امیدوارم که در آتیه کلمه دیگری از قبیل کشاورز و امثال آن بجای کلمه رعیت گذاشته شود و اساسا در مملکت ایران این کلمه توهین آمیز باید از قاموس ملی ما حذف شود (صحیح است) (سیدجوادی- باید عنوان کشاورز به آنها داده شود و کشاورز هم عنوان بسیار شریفی است)
نایب رئیس - آقای کریمی بفرمایید
کریمی - همانطورکه جناب آقای دکتر بقایی در چند جلسه قبل بعرض آقایان نمایندگان محترم رسانیدند زارعین ایران ازاین مجلس هفدهم انتظاردارند که در حدودرفاهیت حال آنهابیش ازآنچه که ما تصور می‌کنیم و اقدام کرده‌ایم برآید در حکومت گذشته قوام السلطنه منفور و مفقود این ۱۵ درصد را به زارعین دادند و اگر آقایان نمایندگان بخواهند بهمین ۱۵ درصد اکتفا کنند موجب رضایت کشاورزان نمی‌شود و رفع این خطرکه دوباره این مملکت همه آقایان حس کرده‌اید نمی‌کند بلکه دولت باید یک قوانین فوری از اختیارات استفاده کند هم ازلحاظ لغوعوارض که اززارعین باسمهای مختلف می‌گیرند از قبیل روغن هیزم مرغ و تخم مرغ و سایر چیزهایی که بعنوان عوارض از آنها می گیرند به بعنوان سهم مالکانه این هارا باید هرچه زودتر رفع بکند (خسروقشقایی - رای در انتخابات راهم یادتان نرود) بقول آقا مخصوصا رای در موقع انتخابات باید اینهارا از سرمردم رفع کند و ضمنا این پانزده در صد را هم هرچه زودتر تقاضا می‌کنیم موافقت کند که فوری بثمربرسد چون الان مشغول برداشت محصول هستند و بعضی جاها تشنجاتی ایجاد شده‌است نگذارید دامن این آتش سراسر این مملکت را بسوزاند زیرا هشتاد در صد ملت ایران را طبقه زارع و زحمتکش تشکیل می‌دهد (نریمان - صدی پانزده کم است بیست در صد بشود) از این جهت بنده استدعا می کنم هرچه زودتر تا اختلافی ایجاد نشده‌است کاری بکنید که زارعین در این مملکت بهره مند شوند و از دولت استدعا می‌کنم در قوانینی که در نظردارند تهیه کنند و بطوریکه بنده امروز مطلع شدم ۲۰ درصد می‌خواهند کسرکنند از سهم مالک که ۱۰ درصد آن برای مخارج فرهنگی و بهداشتی مصرف شود و ۱۰ درصد دیگر بخود زارع بدهند تسریع بفرمایند در هرصورت استدعای بنده این است که هر چه زودتر باید این کار عملی شود که در وضع دهقانان در این موقع خرمن موثر باشد
اخگر - مخالفی ندارد
حاج سیدجوادی - اجازه می‌فرمایید؟ در فوریت فقط یک نفرمخالف و یکنفر موافق می‌تواند صحبت کند
نایب رئیس - رای می‌گیریم بفوریت اول آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثربرخاستند ) تصویب شد. فوریت دوم مطرح است آقای ملک مدنی مخالفیدبفرمایید
ملک مدنی - بنده هم مثل آقای مهندس رضوی می‌خواستم یک تذکری بدهم (خسروقشقایی - آقای ملک مدنی توی دلشان که مخالف نیستند؟) بنده خودم این طرح را امضا کرده‌ام و جزو مخالفین نیستم ولی یک مطلبی اینجا بحث شدکه لازم است یک قدری توضیح داده شود عرض کنم بنظر بنده اصلاح کار زارعین و کشاورزان و دهقانان ایران باین نیست که ۱۵درصد یا بیست درصد اضافه به آنها داد شود اصلاح کار زارعین و دهاقین و کشاورزان ایران باین است که مالکیت محدود بشود تا این مالکین سی دهی پنجاه دهی و صددهی در ایران وجود دارند هیچوقت زارع ایرانی روی خوش بخودش نمی‌بیند (صحیح است) این یک حقیقتی است که نباید از این حقیقت دور شد حقیقت مطلب این است که حالا که برای اصلاحات قدم می‌خواهید بردارید بنده عرض می‌کنم خطابم به جناب نخست‌وزیر است که مجلس شورای ملی همه گونه اختیارات بایشان داده است (کریمی - اجازه بفرمایید که پله پله جلوبرویم) اجازه بفرمایید بنده با فوریت دوم هم موافقم و رای می‌دهم (احسنت) ولی آنچه که گفته میشود فئودال و فئودالیته ما می‌خواهیم این مطلب را در مجلس روشن کنیم که فئودالها و فئودالیتها کیها هستند که املاکشان باندازه توسعه دارد که از صبح الی عصراز خاک آنها نمی‌شود عبور کرد بعقیده بنده برای اینکه یک رفورم اساسی کرده باشیم همین کاری که در ممالک دموکراسی هم کرده‌اند و هم در ممالک غیردموکراسی این نظریه اجراشده تا مالکین جز نباشند شخصا بکار زارعت رسیدگی نمی‌کند مالکین بزرگ از عمران و آبادی مملکت دور هستند بنده خواستم این مطلب را از نقطه نظر عقیده شخصی اینجا بگویم و البته با این طرح موافق هستم و امیدوارم که طلیعه یک سعادت و آسایش برای زارعین و کشاورزان ایران باشد.
نایب رئیس - آقای حاج سیدجوادی بفرمایید
حاج سیدجوادی - خواهش دارم توجه بفرمایید چون مخلص وجود شما دارد صحبت می‌کند نظرم باین دو آقایان است ولی چیزی که هست آن طرح را بنده امضاکردم و شایق هم بودم و تا اندازه‌ای رفاهیتی است برای رعایات رعایا که نباید گفت خیر کشاورزان و این عنوان شریفی است که باید به آنها داد کشاورز و زارع ولی یک چیزی که هست امروز من حس کردم یک لایحه ایی دولت آقای دکتر مصدق می‌خواهد به مجلس بیاورد برای صدی بیست که نصف آن برای عمران و آبادی و امور بهداشتی کشاورزان باشد و صدی ده آن هم بخود رعایا داده شود البته بنظرمن شاید این اصلح باشد یا اگر خواستیم این طرح که خود من هم امضاکرده‌ام به تصویب برسد برایش یک عنوان دیگر یک تبصره‌ای یک توضیحی بگذاریم بنظربنده اطلاقش اشکال دارد اطلاقش یعنی همینطوری بطور کلی بگوییم صدی پانزده گرفته شود از مالکین و داده شود برعایا از سهم مالکانه آنوقت این اشکالش این است که تقسیم بندی و نسق بندی املاک متفاوت است بعضی جاها ده دواست باصطلاح پنج یک است و اگر بخواهید این صد پانزده را بطور اطلاق بگیریم بعده ایی فشارمی آورد (کهبد- از سهم مالک است چه اشکالی دارد) این فرمایش آقای ملک مدنی هم که آنهایی که خیلی ملک دارند یکقدری محدودشود یا محدودشان کنیم که در مخارج اجتماعی افراد و بهداری و فرهنگ مصرف شود به نظر من خیلی لازم است با وجود این من مضایقه ندارم طرح را هم امضا کرده‌ام و حاضرم ولی چون لایحه می‌خواهد بیاید (مهندس زیرک‌زاده - لایحه دولت صد بیست و پنج است) باشد۲۰ یا۲۵ حرفی ندارم (فرزانه - دولت لایحه نمی‌دهد از اختیارات استفاده می‌کند) صدی ۲۰ یا ۲۵ کاری ندارم این نصف آن برای عمران و آبادی است مالک وظیفه اش هست وظیفه مند است که عمران آبادی بکند وظیفه مند است که رعیت را در موقع نداری بهش کمک بکند ولی اینکه برای عمران و آبادی ذکر شده بسیار خوب است صرف امور اجتماعی بشود در اموری که زارع از آن بهره مند میشود و نصف دیگرش هم بزارع داده میشود و این را اگر اینطور عمل بکنیم بنظر بنده بهتر می آید (معتمددماوندی - پس شما با تقسیم اراضی موافق هستید) تقسیم اراضی هم به آن نحو که آقا می‌گویند مشروع نیست
نایب رئیس - رای می‌گیریم بفوریت دوم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد طبع و توزیع میشود و در جلسه آینده مطرح خواهدشد.
- قرائت تقاضای آقای شهیدی مبنی بر طرح اعتبارنامه خود و موکول شدن به جلسه بعد
ویرایش۸- قرائت تقاضای آقای شهیدی مبنی بر طرح اعتبارنامه خود و موکول شدن به جلسه بعد
نایب رئیس – فعلا چون کاردیگری در دستور نداریم غیر از اعتبارنامه آقای شهیدی و آنهم طبق ماده ۳۳ چون چهل و هشت ساعت از توزیع گزارش نگذشته نمی‌توانیم مطرح کنیم یک شرحی هم خود ایشان مرقوم فرموده‌اند که قرائت میشود و بسته به نظرآقایان است (بشرح زیر توسط آقای ناظرزاده (منشی) قرائت شد) نظر باینکه تعطیلات تابستانی در پیش است متمنی است گزارش کمیسیون تحقیق را امروز مطرح و رسیدگی فرمایند زیرا مدتی است که اینجانب بلاتکلیف هستم شهیدی ۲۱-۵ – ۳۱ جمعی از نمایندگان صحیح است مانعی ندارد.
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی بفرمایید
دکتر بقایی - بطوریکه آقایان نمایندگان محترم استحضاردارند بنده و آقای زهری با اعتبارنامه آقای شهیدی مخالفت کردیم و بایددلایل مخالفت خودمان را بعرض آقایان برسانیم و چون طبق نظامنامه حق استفاده از ۴۸ ساعت راداریم و امروزهم بنده کسالت دارم می‌خواهم استدعا کنم که در جلسه آینده پس ازتصویب طرح کشاورزی مطرح شود یک موضوع دیگری راهم که می‌خواستم استفاده کرده و عرض کنم آن راجع بدانش آموزان کلاس سوم و پنجم و ششم متوسطه‌است که یک عده ایی از آنها چندین روز است در وزارت فرهنگ متحصن هستند و یک خواسته‌هایی (یکی از نمایندگان - تبعیض‌هایی هم شده) بله یک خواسته‌هایی هم دارند که باید هر چه زودتر بخواسته‌های آنهارسیدگی شود و تکلیفشان معلوم شود و حقشان داده شود باینجهت تقاضادارم زودتر رسیدگی شود و نتیجه رسیدگی معلوم شود.
نایب رئیس - چون آقای دکتر بقایی مخالف بودند می‌نماید برای جلسه بعد
- گزارش آقای کهبدعضو هیئت نظارت اندوخته اسکناس راجع به پشتوانه اسکناس
ویرایش۹- گزارش آقای کهبدعضو هیئت نظارت اندوخته اسکناس راجع به پشتوانه اسکناس
نایب رئیس - اگر آقایان اجازه بفرمایند آقای کهبد هم یک گزارشی دارند که بعرض آقایان برسانند آقای کهبد بفرمایید
کهبد - چون در جلسه مورخه ۱۷ تیرماه ۱۳۳۱ اینجانب و جناب آقای مجید موسوی را نمایندگان محترم به نمایندگی ازطرف مجلس شورای ملی در هئیت نظارت اندوخته اسکناس انتخاب فرمودند با تشکر از حسن ظن همکاران محترم در جلسات هیئت مزبور که مرکب از جناب آقای کاظمی وزیر دارایی (نماینده دولت) جناب آقای دکتر نصیری مدیر کل بانک ملی ایران جناب آقای ناصرقلی اردلان بازرس دولت جناب آقای مبشر معاون وزارت دارایی و خزانه دار کل می‌باشد مرتبا با همکار محترم خود حضوریافته و بانجام ماموریت قانونی پرداخته‌است بحکم حرفه و تخصص در امور مالی و آشنایی بحساب و ارقام در این حدود اطلاعات بسیار محدودی که در این مدت قلیل به دست آوردم گزارش مختصری بنا بوظیفه تهیه نموده و برای نخستین باربعرض و استحضار ملت عزیزایران و مجلس شورای ملی میرسانم. قبل از ذکر و بیان مطلب لازم می‌دانم این نکته را عرض کنم که پول ایران بدون تظاهریکی از محکمترین پولهای جهان از لحاظ پشتوانه بشمار آمده و بنا بدلایلی که معروض می‌دارد بهیچوجه پشتوانه پول ایران با پولهای بعضی از دول بزرگ و کلیه دول کوچک عالم قابل مقایسه نیست. میزان اسکناس منتشره تا تاریخ ۱۵ مرداد۱۳۳۱ - ۷/۸۰۰ ریال یا ۷۸۰ میلیون تومان است و دارای صددرصد پشتوانه قانونی بنحوی که بعرض می‌رسد می‌باشد:
- الف - طلای خالص موجود در تهران زیرکلید هیئت نظارت اندوخته اسکناس ۴۰/۷۵۷/۲۳۵ گرم که ازقرارهرگرمی به نرخ بین المللی ۳۶ ریال و کسری مساوری است با ۱/۴۷۹/۰۸۵/۵۱۸ ریال که ۱۸/۹۶ در صدپشتوانه را تشکیل می‌دهد.
- ب - طلای خالص موجود در فدرال رزوربانک نیویورک که در مقابل امضا رئیس هیئت (دادستان کل کشور) و مدیر کل بانک و یک نفرازنمایندگان مجلس (اینجانب) قابل تصرف و نقل و انتقال است بمقدار ۶۴/۰۹۸/۳۵۷ ریال و کسری معادل ۲/۳۲۶/۱۳۷/۹۲۸ ریال است که ۲۹/۲۸ درصدپشتوانه راتشکیل می‌دهد
- ج - طلای موجوددرمسکوبالغ برا ۱۱/۱۹۷/۰۷۰ گرم از قرار هرگرم ۳۶ریال و کسری بالغ بر۴۰۶/۳۰۶/۸۸۴ریال که ۵/۲۱ درصدپشتوانه را تشکیل می‌دهد.
- د - طلای تحویلی به صندوق بین المللی پول بابت سهمیه ایران ۷/۷۷۵/۸۷۳ گرم خالص از قرار هر گرم ۳۶ ریال و کسری معادل ۳۸۲/۱۸۷/۴۹۸ ریال که ۳/۶۲ درصد پشتوانه راتشکیل می‌دهدپس مجموع طلاهای پشتوانه اسکناس موجودی در تهران و خارجه بالغ بر: ۱۲۳/۸۲۱/۵۳۶ گرم یعنی ۱۲۳ تن و کسری یا ۳۷۱ خروار از قرار هرگرم ۳۶ ریال کسری معادل ۴/۴۹۳/۷۱۷/۸۳۰ ریال و جمعا ۵۷/۶۱ درصد پشتوانه اسکناس می‌باشدارزش قانونی طلای پشتوانه به نرخ بین المللی از قرار هرگرم ۳۶ ریال می‌باشد در صورتیکه نرخ فعلی طلا در بازار هرگرم بیش از صدریال و هرپهلوی بیش از ۷۵۰ ریال می‌باشدوبطوری که ملاحظه می‌فرمایید نرخ بازارآزاد سه برابر نرخ قانونی است.
- ه - سهام ایران در بانک بین المللی ترمیم و توسعه طبق قوانین دیماه ۱۳۲۴ و فروردین ماه ۱۳۲۷ بالغ بر: ۲۳/۶۲۲/۴۸۰ ریال که سه هزارم پشتوانه راتشکیل می‌دهد.
- و - ارز موجود در خارجه به نرخ صندوق بین المللی پول هرلیره ۹۰/۳۰ ریال و هردلار۳۲/۲۵ ریال معادل ۲۷۴/۲۵۸/۱۰۸ ریال می‌باشد که ۳/۵۲ درصد پشتوانه راتشکیل می‌دهد.
- ز - تعهد ارزی دولت طبق قانون ۲۱ مرداد۱۳۳۰ چهارده میلیون لیره بارزش ۱/۲۶۴/۲۰۰/۰۰۰ ریال که ۱۶/۲۱ درصد پشتوانه راتشکیل می‌دهد.
- ح - جواهرات به مبلغ ۳۴۴/۲۰۱/۵۸۱/۲ ریال که ۴/۴۱ درصدپشتوانه راتشکیل می‌دهد.
- ط - تعهد دولت بوثیقه مازاد جواهرات ۱/۴۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال که ۱۷/۹۵ درصدپشتوانه را تشکیل می‌دهد.
بطوریکه ملاحظه می‌فرمایند پشتوانه ۷۸۰ میلیون تومان اسکناس منتشره صددرصدتامین شده و اگر امروزبخواهیم فقط طلاهای موجود در تهران رابفروشیم شاید همان ۴۰تن که در تهران موجود است جواب نصف اسکناسهای منتشره راخواهدداد و ازطرفی باید بعرض برسانم که جواهرات گرانبها و ذیقیمتی که زیرکلید خزانه موجوداست بی اندازه پرارزش بوده و بهای آنهابمراتب بیش ازمبلغی است که در پشتوانه منظورشده‌است.
ضمنابرای مزیداستحضارنمایندگان محترم و ملت عزیزایران پشتوانه ۲۰ کشوراروپایی و آسیایی و آمریکایی راباستنادصورت رسمی صندوق بین المللی بعرض میرساند تانسبت به پشتوانه سایرممالک دنیابامیزان پشتوانه اسکناس مقایسه شود.
- بلژیک - ۴۰ درصد طلا و ارز
- دانمارک: ۲۵درصد طلا و ارز
- فرانسه: (فعلا موقوف الاجرا است)
- مصر: (فعلا موقوف الاجرا است)
- هندوستان: ۴۰درصد طلا وارز
- پاکستان: ۴۰ درصد طلا و ارز
- ایتالیا: (فعلاموقوف الاجرا است)
- هلند: (فعلاموقوف الاجرا است)
- سویس: ۴۰درصدطلا
- عراق: ۳۰درصد اسناد خزانه مانده طلا و نقره و ارز
- سوئد: تا۱۵۰ میلیون کورون صددرصد طلا و اضافه برآن بدون پشتوانه و فعلا میزان پشتوانه سوئد روی همرفته ۴/۷۰
- آمریکا: ۲۵درصد طلا
- انگلستان: تامیزان ۱۴۰۰ میلیون لیره بدون پشتوانه
- استرالیا: پشتوانه قانونی ندارد
- اطریش: پشتوانه قانونی ندارد
- کانادا: پشتوانه قانونی ندارد
- ژاپن: پشتوانه قانونی ندارد
- اسپانیا: پشتوانه قانونی ندارد
- ترکیه: پشتوانه قانونی ندارد.
ضمنا این نکته را بعرض میرساند که ۶۴تن و کسری طلا که قبلا در کانادا و آفریقای جنوبی در اختیار بانک انگلستان بود اخیرا طبق دستور جناب آقای مصدق نخست‌وزیر و موافقت هیئت نظارت و مجاهدت و حسن تدبیر اولیاء بانک ملی ایران تماما به نیویورک حمل و در تحت اختیار هیئت نظارت اندوخته اسکناس قرارداده شده و این عمل بسیار بجا و مناسب بوده که از لحاظ مقتضیات سیاسی و اقتصادی دولت بیدار جناب آقای دکتر مصدق بموقع اجراء گذاشت. موقع را مغتنم شمرده از پشت این تریبون
- بنام ملت ایران و نمایندگان محترم از دولت بزرگ و دوست و همسایه خود اتحاد جماهیر شوروی تقاضا می‌کنم که ۱۱تن و کسری طلا و ۷/۵ میلیون دلارمتعلق پشتوانه اسکناس و ملت ایران راکه امانتا در مسکومی باشد بایران مستردداشته و بگذاردملت ایران ازاین بابت آزرده خاطرنشود
و همچنین از شخص جناب آقای دکتر مصدق و دولت ایشان جدا و مصرا خواهش دارم برای دریافت آن و خاتمه دادن باین امربه هرنحوی که صلاح و مقتضی می‌دانند اقدامات سریع و عاجل مبذول فرموده و از نتیجه مجلس شورای ملی را مستحضرفرمایند.
در خاتمه لازم می‌دانم از حسن موافقت و توجهی که بانهایت دلسوزی اولیای محترم بانک مخصوصا کارکنان این موسسه مفید اقتصادی در انجام وظایف محوله مبذول می‌دارند تقدیرنموده ازدولت تقاضاکنم بنحومقتضی وسایل تشویق آنها را فراهم نمایند و امیدوارم در گزارش آتیه خود اطلاعات مفیدتر وجامع تری به عرض آقایان برسانم و از نظریات خود که طبعات با فرصت کافی و تعمق بیشتری تهیه خواهد شد آقایان را مستحضرسازم. یکی از آقایان مرقوم فرموده‌اند که بنده توضیح بدهم که میزان طلایی که داریم که الان داریم قیمتش چقدر است قیمت طلایی که الان داریم سه برابراست یعنی اگر بخواهیم امروز بفروشیم سه برابر۷۸۰ میلیون تومان اسکناس بدست خواهد آمد بنابراین همانطور که عرض کردم مقایسه پشتوانه اسکناسهای ۲۰ کشور را که عرض کردم شاید رویهمرفته مال ما بیش از چندین برابر آنها باشد دیگر بیش ازاین وقت آقایان رانمی‌گیرم آقای موسوی هم نامه ایی بامضای آقای قربان‌زاده داده‌اند که شکایتی است تقدیم مقام ریاست می‌کنم همین طور طوماری راکه آقای قنات‌آبادی داده‌اند تقدیم می‌کنم.
- تعیین موقع و دستور حلسه بعد - ختم جلسه
ویرایشنایب رئیس - چون مطلب دیگری در دستورنداریم جلسه را ختم می‌کنیم. جلسه آینده روز پنجشنبه ۲۳ مرداد ساعت دو و نیم قبل ازظهر دستور اعتبارنامه آقای شهیدی و بعد هم طرحی که امروز دوفوریتش که تصویب شد. (مجلس بیست دقیقه قبل از ظهرختم شد)