مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۵۵
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۳۰۵
۱ شنبه ۲۱ دی ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۵۵
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۵۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۱ شنبه ۱۴ دی ماه ۱۳۳۱
فهرست مطالب:
- ۱ - طرح صورت مجلس
- ۲ - بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق زندانیان
- ۳ - بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر فقیهی شیرازی - جلالی - کریمی - دکتر سنجابی
- ۴ - بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق مجازات زندانیان
- ۵ - تقدیم لایحه بودجه سال ۱۳۳۲ کل کشور و لایحه حقوق متخصص دخانیات بوسیله آقای وزیر دارایی
- ۶ - طرح لایحه اتوبوسرانی شرکت اتوبوسرانی عمومی
- ۷ - تقدیم طرح سه فوری راجع به جلوگیری از تعطیل مجلس و مذاکره در فوریت اول
- ۸ - ختم جلسه بعنوان تنفس
مجلس ساعت ۹ونیم صبح بریاست آقای مهندس رضوی (نایب رئیس) تشکیل گردید
- طرح صورت مجلس
ویرایش۱- طرح صورت مجلس
نایب رئیس - صورت اسامی غائبین و دیرآمدگان جلسه گذشته قرائت می‌شود (بشرح زیر بوسیله آقای ناظرزاده قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: شاپوری - صراف‌زاده - راشد - زهری - مشار - شوکتی
غائبین بی اجازه - آقایان: دکتر امامی. محمدحسین قشقایی. دادور. میلانی. پارسا. دکتر ملکی.
دیرآمدگان و زود رفتگان با اجازه - آقایان: ملک مدنی. حاج سیدجوادی. منصف. شبستری. دکتر فقیهی شیرازی. مجدزاده. نبوی. عبدالرحمن فرامرزی.
دیرآمدگان و زود رفتگان بی اجازه - آقایان: شادلو. امیرافشار. دکتر کیان. عامری. شهاب خسروانی. تولیت. خسروقشقایی.
غائبین در رای - آقایان: شبستری. رفیع. شهاب خسروانی
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه ۵ شنبه آقایان نظری دارند؟ آقای کهبد نظری داریدبفرمایید
کهبد - در صورت جلسه چند اشتباه مطبعه‌ای شده‌است و انجا ارنگه‌است این جا نوشته از اینکه تصحیح می‌کنم و تقدیم می‌کنم به تندنویسی
نایب رئیس - آقای خلخالی
خلخالی - در توضیحاتی که در جلسه گذشته بنده نیست به پیشنهادات دادم چند اشتباه چاپی است که تصحیح می‌کنم و تقدیم می‌کنم
نایب رئیس - آقای ریگی
ریگی - در جلسه گذشته که بنده عرایضی کردم نسبت به بلوچستان اهالی ایرانشهر تلگرافی کرده‌اند و اظهار تمایل و پشتیبانی ازدولت آقای دکتر مصدق کرده‌اند و یک تلگراف دیگری هم از سراوان از یکی از بخش‌های آنجا است که آنجا بهداری تاسیس شده و از وزارت بهداری اظهار تشکرکرده‌اند
نایب رئیس - بهتراست این نوع مطالب را در شروع دستور یا بعد از دستور بفرمایید. آقای شبستری
شبستری - بنده در توضیحاتم که متصدی گفته‌ام تصدی نوشته شده اصلاح بفرمایند
نایب رئیس – بسیار خوب اصلاح می‌شود آقای وکیل‌پور
وکیل‌پور - آنچه بنده بخاطردارم در جلسه گذشته در موضوع مستمریها که صحبت کردم مستمری دانشمند فقید مهندس کریم ساعی را هم ذکرکردم که در صورت مجلس نیست تمنا می‌کنم دستور فرمایید اصلاح کنند
نایب رئیس - آقای مدرس
مدرس – چند جلسه پیش عرض کردم که آقای میلانی برای سرکشی حوزه انتخابیه خودشان رفته‌اند و شرحی هم نوشته‌اند که بنده تقدیم کردم
نایب رئیس - آقای حاج سیدجوادی
حاج سیدجوادی - بنده اجازه خواسته بودم مرا غایب بی اجازه نوشته‌اند اشکال من راجع باین است
نایب رئیس - آقای مجدزاده
مجدزاده - برای من در جلسه قبل یکساعت و نیم غیبت نوشته‌اند و حال آنکه بنده در ساعت یازده اجازه گرفتم و رفتم
نایب رئیس - در صورت مجلس نظردیگری نیست؟ (گفته شد - خیر) جمع عده برای رای کافی نیست تصویب صورت مجلس بعداعلام می‌شود چند نفر از آقایان نطق قبل از دستور تقاضا کرده‌اند بنده فکر می‌کنم چون مطالب لازمی هست به بعد از دستور موکول شود بهتراست (عده‌ای از نمایندگان - صحیح است) (عده‌ای از نمایندگان - مخالفیم) (شمس قنات‌آبادی - صحیح است باشد برای بعد از دستور) (دکتر سنجابی - صحیح نیست آقا)
- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق زندانیان
ویرایش۲- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق زندانیان
نایب رئیس - توجه بفرمایید وارد دستورمی شویم لایحه تعلیق مجازات زندانیان مطرح است دنباله پیشنهادها به ترتیب قرائت می‌شود. پیشنهاد آقایان حاج سیدجوادی و اخگر (بشرح زیرقرائت شد)
- اینجانبان پیشنهادمی کنیم به محبوسین که باتهام سرقت مسلح زندانی شده‌اند حق فرجام داده شود. حاج سیدجوادی - اخگر
نایب رئیس - آقای اخگر
اخگر - موضوعی که قابل توجه‌است این است که اشخاصی که متهم به سرقت مسلحانه یا راهزنی شده‌اند در محاکم دادگستری محاکمه نمی‌شدند و در محاکم نظامی محاکمه می‌شدند و آنها غالبا حق فرجامشان هم سلب می‌شد یعنی می‌بایستی گزارش بعرض اعلیحضرت برسد راجع به فرجام اگر تصویب می‌شد قبول می‌شود تصویب نمی‌شود قبول نمی‌شد اشخاصی که با اطلاع از قوانین بودند و معلوم هم نیست که حقیقتا گناهی داشته‌اند یا نداشته‌اند در محاکم نظامی بعنوان سارق مسلح شناخته می‌شدند و حق فرجام نداشتند حال که ارفاقی مجلس شورای ملی برای این طبقه قائل شده‌است بنده پیشنهاد می‌کنم حق فرجام داشته باشند و اگر حق فرجام آنها را خلاف اصل تساوی گرفته باشند و سلب کرده باشند حق فرجام برایشان منظور شود استدعا می‌کنم توجه بفرمایید باز تکرار می‌کنم چون بعضی از آقایان صحبت می‌کنند و توجه ندارند تکرار می‌کنم اشخاصی که بعنوان سارق مسلح یا راهزن در محاکم نظامی محاکمه می‌شدند فرجامشان سلب شده انصاف نیست باید حق فرجام به آنها داده که در دادگاه محاکمه شوند اگر مقصر بودند البته مجازات می‌شوند و اگر نبودند از این راه بهشان ارفاق می‌شود (صحیح است)
نایب رئیس - آقای دکتر ملک اسمعیلی
دکتر ملک اسمعیلی (معاون وزارت دادگستری)- بموجب قانون دادرسی ارتش ماده ایست که جرائمی که ارتباط با تکالیف نظامی ندارد قابل فرجام است منتهی با اجازه مقام سلطنت بنابراین سارقین مسلح اجازه دارند که تقاضای فرجام بکنند اما اتفاقا قانون جدید صلاحیت دادگاههای نظامی که بتصویب جناب آقای دکتر مصدق رسیده‌است در این قانون تمام جرائمی که ارتباط با تکالیف و مسائل نظامی ندارد در اختیار دادگاههای عمومی گذارده شده و بنابراین نگرانی بنظر بنده رفع شده علاوه بر اینکه همانطور که آقایان توجه دارنداصلا این موضوع با لایحه معاف کردن زندانیان محکوم هیچ ارتباطی ندارد اگر آقایان عقیده دارند که این لایحه بگذرد بنده تقاضا می‌کنم که پیشنهادات را در حدود عفو زندانیان محکوم بفرمایند والا ما الان داریم قانون مجازات می‌نویسیم
نایب رئیس - آقای فرامرزی
عبدالرحمن فرامرزی - بنده آنروزهم عرض کردم که انچه در قانون نوشته می‌شود آن مفهوم و آن روحی را که جناب آقای معاون وزارت دادگستری می‌فرمایند حاوی نیست مثلا همین سارق مسلح که ما می‌گوییم ما بنظرمان می‌رسد که یکعده‌ای مسلح باشند بیایند راه را ببرند و یک مردمی را غارت بکنند یا بروند گله گوسفند یک طایفه‌ای را ببرند این به نظر ما سارق مسلح می‌آید همین جور هم هست اما در قانون وقتی نوشتیم دامنه این بحث خیلی وسیع می‌شود یکروزی یکی از قضات که حالا مرحوم شده از قضات دیوان کشور هم بوده می‌گفت یک پرونده برای ما آورند که ما رسیدگی کنیم دو نفر آدم از یک راهی عبور می‌کردند و یک شبانه روز هم اینها گرسنه مانده بودند یکی از آنها تفنگ داشته یک تفنگ سرپر شکاری داشته یک بزی را توی راه کشته و کباب کرده‌اند و خورده‌اند خوب ظاهر قضیه اینها سارق مسلح بوده‌اند برای اینکه اسلحه داشته‌اند و دزدی هم کرده‌اند قانون وقتیکه نوشت از آن عده مسلحی که می‌ریزند یک ده یا یک آبادی را غارت بکنند سارق مسلح می‌شود دو نفر گرسنه هم که رفته بودند شکار با تفنگ سرپر و بعد گرسنه مانده‌اند و برای نجات خودشان از مرگ یک بزکشته بودند آنهم سارق مسلح می‌شود قانون بین این دو تا تشخیص نمی‌دهد بنابراین همانطور که آقای اخگر فرمودند شما که نظر ارفاق دارید یک قدری نظرتان را وسیع تر کنید برای اینکه این برای همیشه که نیست برای این محبوسین موجود در زندانها است (اخگر - که فرجامشان را سلب کرده‌اند) که فرجامشان را سلب کرده‌اند
نایب رئیس - توجه بفرمایید وقتی که لایحه قانونی مطرح است حتی الامکان وقت مجلس باید صرف تکمیل جنبه قانون گذاری شود این بود که از نطق قبل از دستور صرفنظر شد متاسفانه الان عده کافی برای رای نداریم باینجهت با اجازه مجلس این پیشنهاد را در همین جا معلق می‌گذاریم و از دستورخارج می‌کنیم و نطق قبل از دستور را شروع می‌کنیم تا عده کافی بشود (صحیح است)
- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر فقیهی شیرازی - جلالی - کریمی - دکتر سنجابی
ویرایشنایب رئیس - آقای دکتر فقیهی شیرازی
دکتر فقیهی شیرازی - آقایان نمایندگان محترم با اینکه قصدداشتم در دوره نمایندگی از موضوع فرهنگ و بهداشت خارج نشوم و هنوز هم باین تصمیم باقی هستم معذلک یکی دو پیش‌آمد باعث شد که امروز ضمن بحث معمولی خود از فرهنگ و بهداشت درباره مسائل دیگر نیز صحبت کنم ولی مطمئنا بصورت اجمال یادآوری می‌شود. زمزمه‌هایی که اخیرا درباره دوسره شده ساعات کار ادارات در افواه منتشرشده کارمندان غیرمتمکن را سخت نگران و مضطرب ساخته می‌گویند ما که توانایی نگاهداری خانه شاگرد و ناظر خرید نداریم ناگزیر بعد از ظهرها شخصا مایحتاج روزانه را تهیه می‌کردیم و حتی در امور خانه داری و بچه داری و پخت و پز و نظافت و شستشو با همسر خود تشریک مساعی می‌کردیم تا مختصر حقوق اداری کفاف زندگیمان را دهد اگر بنا باشد اوقات اداری دوسره شود (در این موقع جلسه از اکثریت افتاد و پس از چند لحظه مجددا اکثریت حاصل شد) تکلیف زن و بچه مان چیست و چگونه آنها را اداره کنیم وانگهی محل سکونت ما در زوایای حومه شهر واقع شده و این ایاب و ذهاب خود گرفتاری عجیبی دارد حقوق اداری هم باندازه‌ای که بتوان در خارج صرف غذا نمود نیست خلاصه این مردم که طبقه روشن‌فکر و زحمتکش و مصیبت زده کشورهستند و مانند مرغهای خانگی هم در عزا فدا می‌شوند و هم در عروسی انتظار دارند که دولت در این امر اندیشه بیشتری نماید ثانیا در مورد مقررات بازنشستگی اخیر نیز کارمندان مستدعیاتی دارندکه با جناب آقای وزیردارایی در این باره مذاکره خواهدشد ولی اجمال قضیه آنست که توقع دارند لااقل متمکنین و متمولین از کارمندان دولت بازنشسته شوند و همچنین کارمندان مقصر یا قاصر خارج از سازمان گردند نه کارمندان تحصیلکرده معیل غیرمتمکن و بیگناه امید است انشاء الله آقای وزیر دارایی پنج نفر بیغرض را انتخاب نمایند (وکیل‌پور - اصلا کارش غلط است)
موضوع سوم وضع حقوق ناچیز تحصیلداران بانک ملی و نگاه برق می‌باشد بسیار جای تعجب است که شنیده شود تحصیلداران بانک ملی با اینکه در روز وسیله چند میلیون ریال داد و ستد در بانک می‌باشند فقط ماهی هفتصد ریال حقوق ثابت و چهار صد ریال مزایا دارند (یعنی ماهی یکصد و ده تومان) شاید همین عدم توجه باعث می‌شود که گاهی از اوقات پیش‌آمدهای غیرمنتظره هم که برخلاف عقل و شرع و منطق می‌باشد رخ می‌دهد بدین وسیله جلب توجه جناب آقای وزیر دارایی را می‌نمایم. مهمتر از همه آنکه مع التاسف دیروز شنیده شد که وزارت دارایی قصد دارد بنام تقلیل بودجه متجاوز از هشت میلیون ریال از بودجه ناچیز وزارت بهداری کسر کند یعنی بودجه‌ای را که برای هر فردایرانی در سال هفت شاهی منظور داشته زیاد دانسته‌اند در صورتیکه حق این بود مانند بودجه وزارت فرهنگ اندکی اضافه کنند اگر چه وزارت فرهنگ هم احتیاجات زیادی دارد فرهنگ و بهداری هر دو چشم و چراغ تمدن می‌باشند و بودجه این دو وزارتخانه در هر کشوری که بیشتر باشد نمودار فضل و دانش و صحت و سلامت مردم آن سرزمین است امیدوار است جناب آقای وزیر دارایی باین نکته نیز توجه نمایند و نمایندگان محترمی که در کمیسیون بودجه مجلس شرکت دارند بهداری را فراموش نفرمایند آرای برای بودجه وزارت بهداری باید گفت این جا تن ضعیف و دل خسته می‌خرند اینجانب هم با همه شکوه‌ها و گله‌هایی که همکاران محترم از وزارت بهداری بعلت کمی دارو و فقدان پزشک دارند و غالبا هم حق با آقایان می‌باشد بنام حفظ نفوس زکیه و بنام نجات دادن مردمی که هم اکنون در زوایای کشور و در قرا و قصبات و دهات بعلت دسترسی نداشتن به پزشک و نایابی دوا با مرگ دست به گریبان هستند و در سال هزاران نوزاد معصوم و طفل بی گناه شهید راه فقر و تهی دستی بودجه ضعیف بهداری می‌شوند استدعا داردم به بودجه بهداری عطف توجه بیشتری شود ضمنا آموزگاران را هم که بعلت گرفتاریهای مختلف در عسرت بسر می‌برند یادآوری می‌کنم. درباره صندوق تعاون کارگران و بالاجمال بهداشت و بهداری کارگری نیز از نظر بهداشت و بهداری مطالبی دارم که اگر توجه نشود محتمل است وضع بودجه بهداری هم از بین برود خوب است جناب آقای وزیر کار هم در برهم زدن اساس کنونی بهداری‌های کارگری عجله نفرمایند و لااقل با متخصصین فن و آقایان اطباء مشورت نمایند درباره مستدعیات آقایان مدیران جراید نیز قصدصحبت داشتم ولی چون جناب آقای کریمی تقاضا کرده‌اند بهمین منظور بقیه وقت خود را بایشان واگذارمی‌کنم
نایب رئیس - آقای جلالی
کریمی - بقیه وقتشان را به بنده داده‌اند.
نایب رئیس - در خاتمه صحبت استفاده بفرمایید چون ممکن است از وقت ایشان هم باقی بماند شما استفاده خواهید کرد پنج دقیقه وقت جنابعالی محفوظ است
کریمی - متشکرم چون آقای جلالی وقتشان را بدیگری داده‌اند.
جلالی - آقایان نمایندگان محترم بنده با اینکه همیشه سعی می‌کنم باعث تصدیع همکاران محترم نشوم با این حال بعضی مسائل جاری در سیاست و اجتماع ما مطرح می‌شود که سکوت در برابر آنها قصور در انجام وظایف نمایندگی است از بدو شروع نهضت ملی عامل اساسی و اصلی توفیق وحدت مساعی و تمرکز تمام قوای ملی بوده‌است ما هر چه در این مبارزه بدست آورده‌ایم از قطع ید یک شرکت استعماری و اعلام حاکمیت بر منابع نفت جنوب و جلب تعظیم و تحسین افکارعمومی دنیا همه مرهون همین وحدت و یگانگی تمام طبقات ملت ایران بوده‌است و چنین قدرت بزرگ اجتماعی که مظهر اراده لایزالی است در این مبارزه پشتیبان دولتی بودکه در طریق تامین منافع ملت گام برمی دارد و نمایندگان محترم بخوبی مسبوقند که هنوز پیکار مقدس ملت ایران پایان نیافته‌است و در یک چنین موقعیتی می‌توانم بگویم بی ایمانی و بیعدالتی و فساد و فقرکه خود مولود عوامل و دسائس استعماریست در مملکت با به آخرین درجه و نهایت مرحله خود رسیده‌است بخصوص بیکاری که ارکان این مرز و بوم را می‌لرزاند از این مقدمه می‌خواهم نتیجه بگیرم که توام شدن این پلیدی‌ها و خرابیها یعنی فقر و فساد و بیکاری با بی عدالتی و بی ایمانی باعث می‌شود که سرمایه هستی و بقای این مملکت بدست نیستی و نابودی سپرده شود و امروز تنها مرجع صلاحیتداری که می‌تواند سدی در مقابل پیشرفت این عوامل باشد مجلس شورای ملی است مطابق قانون اختیاراتی که ازطرف مجلس شورای ملی بجناب آقای دکتر مصدق داده شده‌است چند روز پیش قانون جدید انتخابات تدوین و برای اظهار نظر عمومی منتشرشده‌است و مسئله جدیدی که در اثرانتشار آن بوجود آمده و از چند جهت واجد اهمیت است بحث درباره حقوق بانوان و حق انتخاب به آنان است چون این بحث به مجلس شورای ملی نیز کشیده شده‌است و حتی استناد باصل دوم و هشتم قانون اساسی و متمم آن بعمل آمده‌است لازم می‌دانم توضیحاتی در این باره بعرض برسانم.
- اولا - آنطوریکه من استنباط می‌کنم منظور قانونگذار از جمله قاطبه اهالی که در اصل دوم قانون اساسی مندرج است و می‌گوید مجلس شورای ملی نماینده قاطبه اهالی مملکت ایران است که در امور معاشی و سیاسی کشور خود دخالت دارند کلمه رابط فیمابین جملتین کاملا روشن است زیرا در زمان تدوین این قانون بلکه تاکنون هیچگاه از زنان ایران در امور سیاسی کشور خود دخالت نداشته‌اند تا بتوانند در امور انتخاباتی مداخله نمایند مضافا باینکه فرمان مشروطیت که مبنای مشروطیت ما و قانون اساسی است صراحتا بیان می‌نماید که منتخبین باید از طبقه مردان باشند.
- ثانیا اصل هشتم قانون اساسی نباید برای کسی سوء تفاهم ایجاد نماید زیرا مقصود از این اصل تساوی حقوق اهالی مملکت در مقابل قوانین دولتی از قوانین حقوقی و جزایی می‌باشد که تاکنون معتبر و مجری است و ناظر بانتخابات نخواهد بود و بهترین دلیل برصحت این مدعی عمل و سیره ادوار قانونگذاری بوده که از بدو تدوین قانون اساسی تاکنون جز مردان دخالت در امرانتخابات نداشتند و این تفسیر عملی که از دوره واضعین قانون اساسی باقیمانده‌است کاشف از منظور قانون گذارمی باشد و بعلاوه لااقل اگر در فهم اصل دوم قانون اساسی و اصل هشتم قانون متمم آن ابهام و تردیدی ایجاد شود باید مقررات موضوعه اصل دوم متمم قانون اساسی رفع ابهام نماید یعنی در چین مواقعی که مسائل پیچیده و غامضی از نظر مذهب در مجلس مطرح می‌شود نظر پنج نفرمجتهد طراز اول قاطع بوده و ابهام و تردید را مرتفع سازد ولی متاسفانه این چنین اصل اساسی سالها است که متروک و تعطیل شده‌است. حال که این اصل برخلاف منطق صریح اصل هفتم متمم قانون اساسی که می‌گوید مشروطیت کلا و جزء تعطیل بردار نیست تعطیل شده‌است از نظراصول حکومت کشور ایران در مسائل مذهبی باید منتظر فرامین مراجع تقلید صاحب نظر بود چنانچه در این زمینه‌ها فتاوی داده‌اند و بزودی در دسترس عمومی قرار خواهدگرفت. آقایان نمایندگان محترم در چنین موقعیت خطیری چرا ما نباید بفکر چاره و درمان هزاران بدبختی و بیکاری و بیماری و فلاکت مردم این مملکت اسلامی باشیم و وارد یک مسئله پر جنجال که مسلما طرح آن بصلاح کشورنیست و ملت از آن طرفی نمی‌بندد بشویم (صفایی - رونوشت فتاوی آقایان را دادم خدمتتان خواهش می‌کنم بخوانید) بسیار خوب امروز روزی نیست که در مقابل مسئله پراهمیتی که با حیات جامعه و مملکت ما بستگی دارد بموضوع تشنج‌آوری بپردازیم این صحنه ایکه روز پنجشنبه در جلوی بهارستان نمودار گردیده ناقوس خطر بود و مسلما اگر این هیاهو و جنجال ادامه یابد بعید نیست دامنه آن توسعه پیداکند و می‌توانم بجرئت قسم بخورم که استعمارگران انگلستان فقط از این هیاهو و جنجال و تشنج بهره مند می‌شوند (صفایی - صحیح است) ورود زن در انتخابات نه تنها باری از دوش جامعه ما برنمی دارد بلکه بر مشکلات ما با مخالفتی که اکثریت قریب باتفاق ملت ایران با آن دارند خواهد افزود بنده در عین حالی که به پیروی از دیانت اسلام که مبنای آن بر فطرت بشری قرار دارد کمال احترام را بمقام بزرگ مادری دارم و در عین حالیکه زنان را مربی و معلم اخلاق فرزندان یعنی مراحل اولیه رشد و زندگی دختران و پسران می‌دانم در عین حالیکه عزت و شوکت جامعه اسلام را در گرو آسایش زنان می‌دانم باید بگویم که دین اسلام ضامن و حافظ حقوق بانوان به بهترین صورت ممکن می‌باشد و با این حال طرح مسئله شرکت بانوان را در انتخابات عامل تشنج و آشوب می‌شناسم و آنرا مضر بحال وحدت جامعه و باالنتیجه مخل به پیروزی می‌دانم. آقایان نمایندگان محترم باید فکراین بود که چگونه ریشه حیات مردم زحمتکش و محروم مملکت ما از بیخ و بن قطع می‌شود و چاره نمود باید اندیشید که دور از تهران پر سر و صدا فقر و مرگ و بیکاری چه بسر مردم می‌آورد آیا چه شده‌است که شتر را گم کرده و بدنبال افسارش می‌رویم در جنوب مملکت ما مردم از بدبختی و فقر دختران و فرزندان خود را می‌فروشند و از فرط استیصال با علف سد جوع می‌کنند مرض دسته دسته از کودکان و مردان و زنان را درو می‌نماید و روزگار دهقانان و رنجبران را سیاه می‌سازد مگر در همین تهران آنوقت که من و شما در بستر راحت غنوده‌ایم یک انسان دیگری که مطمئنا هیچ چیزی از من و شما از لحاظ بشری کم ندارد در اثر سرما و گرسنگی از بین می‌رود چرا بنام حقوق زن در مملکتی که هنوز مردم آن با هیولای استعمار سینه به سینه ایستاده و نبرد می‌کنند هیجان و عصبانیت و عصیان تولید می‌نماییم اگر بدنبال حقوق زن قدم برمی داریم و راهنمای ما جز صداقت و راستی چیز دیگر نیست پس چرا بفکر هزاران زن دیگر که در منجلاب سقوط و بدنامی و در گرداب عفن عفت فروشی دست و پا می‌زنند نیستیم (صفایی - صحیح است) در همین تهران هزاران زن بصورت موهنی که هر ایرانی متعصب و مسلمان را می‌لرزاند ارتزاق می‌کنند مگر اینها زنان اجتماع نیستند و حق زندگی آبرومندانه ندارند مگر دام راه آنان جز فقر و فساد و بیچارگی و نظامات غلط اجتماعی چیز دیگری بوده‌است و باید گفت بهتراست بیش از هر کاری در صدد از بین بردن این عوامل شویم یعنی بیکاری و فقر و بیعدالتی برآئیم. آقایان محترم این چند روزه در محافل مذهبی هیجان و عصبانیتی بوجود آمده‌است که بهیچوجه بصلاح کشور نیست و تقاضایی که مردم بوسیله تلفن و نامه و تلگراف و طومار از نمایندگان روحانی مجلس می‌نمایند ما را وادار می‌کند که این مطالب را بعرض نمایندگان محترم برسانیم روحانیون مجلس شورای ملی در دوره هفدهم با نشان دادن رشد سیاسی و روشن بینی که حضرت آیت الله کاشانی در آن سهم بسزایی دارند در تمام مراحل خطیر حتی تا پای جان پیش رفتند و با تصویب لوایحه مفیدی که نفع مردم در آن بوده‌است موافقت کرده‌اند و با تمام تحریکات خارجی مبارزه شدید و بدو شفقتی آغاز نمودند بدین جهت نمی‌توان این مطالب را که سرچشمه از حقایق صریح و روشن گرفته‌است ارتجاعی و منحط دانست ممکن است بعضیها مرا که وظیفه ملی و مذهبی همیشه راهنماییم می‌کند هدف تیر ملامت قرار دهند و باصطلاح مرتجع و کهنه پرست بنامند.
نایب رئیس - آقای جلالی وقت شما قریب باتمام است فقط سه دقیقه دیگر باقی است
جلالی - یک سه دقیقه دیگر هم اجازه بفرمایید تمام می‌شود. اما باید عرض کنم آنجا که پای منافع مردم و مصلحت مملکت در میان است نباید در بیان حقایق تامل کرد افتخار زندگی من آن است که هیچگاه حقیقت را فراموش نکرده و بی پروایی و گستاخی را در راه انجام وظیفه دینی و ملی تا هر جا که ممکن بود دنبال کرده و خواهم کرد. حرف من این است در اجتماع ما که دیو مهیب بیکاری و ظلم و ستم چهره کریه خود را نشان می‌دهد دور از انصاف است آنرا ندیده گرفته بدنبال مسئله‌ای که باعث تشنج و عصبانیت می‌شود و دشمن حیله‌گر را که در کمین نهضت ملی و ملت ایران تشنه‌است و خوشحال می‌کند برویم. آقایان خانه از پای بست ویران است خواجه در فکر نقش ایوان است حقیقت این است که مظالم و تعدیات آزمندان استعماری انگلستان جامعه کهن سال ما را از پای بست ویران کرده‌است و ملت ایران خوب تشخیص داد که برای رسیدن به زندگی حقیقی راهی جز قطع این دست فسادپرور ندارد ملت ایران می‌خواهد خانه خود را برشالوده محکم و متینی استوار نماید و احتیاجی هم به نقش ایوان نخواهد داشت.
ملت ایران کار و نان و بهداشت و عدالت می‌خواهد مجلس باید بفکر این مسائل باشد روزی نیست که ستم زده‌ای از فرط استیصال خودکشی نکند و یا از عسرت و سرما تلف نگردد مگر اینها از ملتی غیر از ملت ایرانند مگر اینها براداران و هموطنان ما نیستند بعقیده اینجانب مجلس شورای ملی باید کمافی السابق از دولت جناب آقای دکتر مصدق حمایت کند و از ایشان و وزرای ایشان بخواهد که با اقدامات اساسی و جامعی که بیعدالتی و بیکاری را از ایران میراند دست بزنند وگرنه عقل سلیم اجازه نمی‌دهد که بسراغ مطالبی برویم که علاوه بر اینکه دردی از ما دوا نمی‌کند و باری از دوش ما بر نمی‌دارد موجبات اضطراب و هیجان عمومی را فراهم می‌سازد (صفایی - آن رونوشت را هم بخوانید) نامه‌ای است که حضرت آیت الله صدر بحضرت آیت الله بهبهانی می‌نویسند و در ذیل آنهم حضرت آیت الله العظمی بروجردی و حضرت آیت الله حجت هم نظریه می‌دهند که من این قسمت را می‌خوانم مال آقای صدر و آقای بروجردی:
- بسم الله الرحمن الرحیم خدمت حضرت مستطاب آیت الله آقای حاج سیدمحمد بهبهانی دامت برکاته - بعرض عالی می‌رساند همواره ازخداوندمتعال سلامتی وجود محترم و تایید توفیق برای خدمتگذاری باسلام و مسلمین خواستارم تصدیع می‌دهم با آنکه در طرح قانونی لایحه انتخابات که اخیرا از طرف جناب آقای نخست‌وزیر در معرض افکارعمومی قرار داده صریحا اجازه مداخله در انتخابات بزنان داده نشده‌است و این امر از هر حیث مورد تحسین و تقدیرمی باشد ولی چون اخیرا زمزمه‌هایی از بعضی از اطراف شنیده می‌شود و مطالبی در بعضی از جراید نشرمی گردد مقتضی است حضرتعالی متذکر فرمایید که این صحبتها و مطالب تزلزل آقای نخست‌وزیر و مصادر امر نگردد زیرا این امر یعنی مداخله آنها در انتخابات بجهاتی چند محرم و غیرمشروع می‌باشد در کشور اسلامی بحول و قوه الهی اجرا نمی‌گردد. والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته. سید صدرالدین صدر بسم الله الرحمن الرحیم. بعرض عالی می‌رساند اگر چه اولیای امور متوجه باین معنی بوده و هستند ولکن نظر باینکه همین قسم که مرقوم داشته‌اید ممکن است بعدا که بعضی زمزمه‌ها تاثیری داشته باشد مستدعی است تذکر دهید که در کشور اسلامی امری که مخالف احکام ضروریه اسلام است ممکن الاجرا نیست دوام تاییدات جناب مستطاب عالی را از خداوند عزوشانه مسئلت می‌نمایم. حسین الطباطبایی البروجردی بشرح فعرض عالی می‌رساند خیلی مناسب است که حضرت مستطاب عالی باولیای امور تذکربدهید که در بلاد اسلامی امری که مخالفت آن از جهاتی با شریعت مقدسه محرز است اجرای آن غیرممکن است و تولید مفاسد خواهدنمود از مساعی جمیله حضرتعالی تشکرمی نماییم. الاحقر محمدحسین الکده کمری
نایب رئیس - آقای کریمی میل دارید حالا استفاده کنید.
کریمی - بله. عرض بنده در دنباله عرایض جلسه گذشته‌ام راجع به موضوع قانون مطبوعات است البته آقایان می‌دانند یکی از ارکان اربعه مشروطیت مطبوعات است مطبوعات در تمام دنیا توانسته‌است بزرگ ترین خدمت را به آزادی هرمملکت بکنددرمملکت ایران هم با اینکه موانع بسیاری در کار بوده‌است مع الوصف بزرگترین خدمت را به آزادی کرده‌است (صحیح است) در همین نهضت اخیر ملت ایران که این قسم فرد فرد افراد مملکت را با اینکه سطح فرهنگشان نسبت به سطح فرهنگ دنیا عقب است باز همین مطبوعات توانست افکار مردم را روشن کند و مردم را مجتمع و متشکل کند تا یک دولت صالحی مثل دولت جناب آقای دکتر مصدق با پشتیبانی این ملت روی کار بیاید و باز با پشتیبانی همین ملت متشکل بتواند یک مبارزه بسیارمشکل و دشواری را شروع کند یعنی اگر مطبوعات نبودند این روزنامه‌ها نبودند افکار عموم باین اندازه روشن نمی‌شد (صحیح است) در دوره شانزدهم یک قانونی که فعلا معروف شده‌است به قانون اقبال - زنگنه وضع شد که آقایان مدیران جراید در مجلس شورای ملی متحصن شدند و نظر آقایان را باین ظلم بزرگ مطبوعاتی جلب کردند کرمانشاهی که بنده افتخار نمایندگی آن را دارم باز مفتخر است که در این قدم بزرگ آزادیخواهی پیشقدم بوده و از کرمانشاه بنمایندگی از طرف جراید آمدند به متحصنین پیوستند و آن قانون ظالمانه را آقایان هم لغوکردند (صحیح است) هم چنین در واقعه ۳۰ تیر و مبارزه با اجانب مردم کرمانشاه همیشه پیشقدم بوده‌اند و اکنون هم این ضایعه‌ای که برای مطبوعات پیش آمده‌است یا این خطری که مطبوعات را تهدید می‌کند موردنگرانی همه مطبوعات است و موکلین محترم بنده این افتخار را دارند که از صدها فرسخ راه برای عرض تظلم خود به مجلس شورای ملی به تهران آمده‌اند و بنده بامر آقایان این مطلب را مکررا بعرض میرسانم قانونی که فعلا بطور عجله برای وضع روز وضع شده‌است نمی‌دانم چه نامی باید رویش گذاشت از قانون اقبال زنگنه که مورد اعتراض بود خیلی ظالمانه تر است (فرامرزی - قانون را دکتر سجادی و زنگنه امضا کردند نه اقبال و زنگنه نمی‌دانم چرا باقبال چسباندند) در هر صورت این قانون دارای معایب بزرگی است و اگر بخواهیم معایب آنرا عرض کنم باید تمام جزوه ایکه نوشته شده بلند کنم و به آقایان نشان بدهم و بگویم همه این مورد اعتراض است (حاج سید جوادی – بلند نکرده نشان بدهید) ولی آنچه که بیشتر از همه مورد توجه آقایان باید قرار گیرد این موضوع شرط نامه نگاری است برای نامه نگاری برای مدیر روزنامه بجای اینکه معلومات یا صلاحیت اخلاقی را ملاک قرار دهند یک شرط مادی گذاشته‌اند که اگر پول داشت بگذارد در بانک و روزنامه بنویسد این امر برای این مملکت مترقی حقیقتا ننگ آور و خجلت آور است یا اگر مثلا یک روزنامه نگاری در یک شماره از روزنامه اش بکسی توهین کرد هم روزنامه اش را توقیف می‌کنند هم خودش را زندانی می‌کنند معلوم نیست که چرا هر دو را اگر قرار است محاکمه بشود شاید در محاکمه حاکم شد و در تمام طول محکمه با این که این آقا حاکم می‌شود چرا باید روزنامه اش توقیف باشد معلوم نیست این باکدام قانون تطبیق می‌کند بعلاوه اصل ۲۲ قانون اساسی اصل آزادی مطبوعات را تضمین کرده نباید هیچ قانونی مخل به قانون اساسی یعنی ناقض قانون اساسی باشد هر قانونی وضع شود که قانون اساسی را از بین ببرد برخلاف قانون اساسی است و نباید آقایان برای چنین بدعتی حاضربشونداصل ۲۰ متمم قانون اساسی آزادی مطبوعات را کاملا تصریح کرده‌است و قانونی که در محرم ۳۲۶ وضع شده که در متمم قانون اساسی به آن اشاره شده‌است آن قانون را سال گذشته آقایان ظالمانه می‌دانستند از آن تاریخ که دنیا بطرف ترقی پیشرفته ما متاسفانه باید بگویم رو بتنزل و رو بعقب داریم برمی گردیم برای اینکه در این تاریخ صدر مشروطیت این قانون آزاد را برای مطبوعات وضع کردند و حالا که مدتی می‌گذرد این قانون ظالمانه را وضع کرده‌اند (نایب رئیس - وقت جنابعالی تمام شده‌است) بنده حالا که می‌فرمایید وقتم تمام شده‌است عرایضم را خاتمه می‌دهم و دو تذکر مختصر می‌دهم خدمت آقایان یکی راجع به دانشگاه ملی طب است امسال عده‌ای آمدند برای دانشکده طب نام نویسی کنند دولت وسیله نداشت سیصد نفر را قبول کردند و بقیه را ردکردند و آنهایی که قبول نشدند وقتشان تلف شد یک عده‌ای درصدد برآمدند که یک دانشکده طب ملی درست کنند و یک عده‌ای هم آمده‌اند دو هزار تومان پول که الان قریب ۵۰۰ هزارتومان وجه موجوداست ولی وزارت فرهنگ هنوز موافقت نکرده که این دانشکده دائر بشود بنده استدعامی‌کنم آقای وزیر فرهنگ در این قسمت توجه مخصوصی بکنند (فرامرزی - دانشکده در همه جای دنیا ملی است) در هر صورت جناب آقای وزیر فرهنگ موافقت نکرده‌اند یکی دیگر لایحه منع مسکرات است که در دوره گذشته آمد به مجلس برای رسیدگی به کمیسیون رفت و هنوز هم تصویب نشده که به مجلس برگردد موکلین بنده چند مرتبه‌است که تلگراف می‌کنند که باین موضوع توجه بشود خواهش می‌کنم باین موضوع توجه بشود خواهش می‌کنم باین موضوع توجه بفرمایید (فرامرزی - چی بود آقا من نفهمیدم) موضوع منع مسکرات بود یک اعلامیه‌ای هم مدیران جراید داده‌اند که چون وقت نیست بنده نمی‌توانم بخوانم عینا تقدیم مقام ریاست می‌کنم (احسنت)
نایب رئیس - آقای دکتر سنجابی
دکتر سنجابی – با کسب اجازه از آقایان محترم امروز راجع به مفهوم نهضت ملی ایران و تکالیفی که ما در قبال این نهضت داریم می‌خواهم عرایضی بعرض آقایان برسانم. نکته‌ای که باید قبلا توجه داشته باشند این است که نهضت ملی ما در تاریخی صورت گرفت که سراسردنیا بدو بلوک عظیم مغرب و مشرق غربی و شرقی دو بلوک کمونیست و ضد کمونیست تقسیم شده بود در بلوکی (که ازنظرما و ازنظرتمام ملت‌های آزاد دنیا و همچنین ملت‌هایی که می‌خواهند آزاد زندگی کنند) معرف امپریالیسم کنونی جهان می‌باشند امپریالیسم - یعنی سیاست استعماری سیاست سیطره و سیاست استفاده نامشروع و غاصبانه ازمنابع طبیعی و یا اقتصادی و یا موقعیت جغرافیایی ملت‌های دیگر بهرصورت و تحت هر رژیم و هر عنوان که باشد امپریالیسم است خواه سیاه باشد و یا سرخ خواه در لوای رژیم دموکراسی پارلمانی باشد و یا بنام بین‌الملل کارگران و رنجبران (صحیح است) بعبارت دیگر ما در بین دو دیوار دیوار آهن از طرفی و دیوار دلار از طرف دیگر قرارگرفته‌ایم این دو دیوار دو بلوک شرق و غرب منحصرا در برابر کشور ما نیست بلکه در سرتاسر دنیا در مقابل هم قرار گرفته و خود را و دنیا را برای گیرودار عظیم بین‌المللی دیگری آماده می‌سازد. در پناه این فرصت و این موقعیت تاریخی و جغرافیایی بودکه ما توانستیم نهضت عظیم ملی خود را بوجود آوریم تقسیم دنیا به دو بلوک کشیده شدن دو دیوار کمونیسم و ضد کمونیستم در مقابل یکدیگر امری تازه و مربوط به دنیای کنونی است ولی قرار گرفتن در بین دو سیاست استعماری برای کشور ما تازگی ندارد و مربوط به یکصد و پنجاه سال تاریخ اخیر کشور ما است. این دو سیاست در این مدت متمادی بصورتهای مختلف در کشور ما نمودار شده‌است سیاست دولت روس در دوره تزاری بوسیله قزاقها و بانک استقراضی و امتیازات مختلف و تحت الحمایه قراردادن دربار و رجال و متعدیان و متجاسرین محلی عملی می‌شد در دوره حکومت انقلابی کمونیستی بعداز جنگ اخیربوسیله حزب معینی بنام جمعیت‌های طرفداران صلح و جمعیت زنان دموکرات و جمعیت مبارزه با استعمار و جوانان دموکرات و غیره عملی می‌شود (قنات‌آبادی - فرقه دموکرات آذربایجان را هم بفرمایید) سیاست استعماری انگلستان هم در این مدت صورت‌های مختلف داشته‌است برای اینکه وقت آقایان نمایندگان محترم را بذکر وقایع تاریخی خسته ننمایم فقط بتحولات تاریخی این سیاست در دوران نسل معاصر ایران اشاره می‌نمایم. در این مدت چهل سال اخیر انگلستان در کشور ما برحسب اوضاع و احوال بین‌المللی و موقعیت حریف خودیکی از این سه سیاست را بکاربرده‌است.
- ۱- هرگاه دشمن و رقیب اودرایران قوی بوده و مصالح بین‌المللی هم اقتضاکرده‌است ایران را با اوبه منطقه نفوذتقسیم کرده‌است. مثال قرارداد ۱۹۰۷ است
- ۲- هرگاه دشمن اوبکلی ضعیف بوده و یا ازصحنه سیاسی خارج شده و یا گرفتار انقلابات داخلی بوده سعی کرده‌است کشوررا یکسره تحت استیلا و استعمار و حمایت خود قراردهد و یک رژیم تحت الحمایگی برماتحمیل بکندقرارداد ۱۹۱۹ است.
- ۳- هرگاه هیچیک از این دوسیاست عملی نبود برحسب اوضاع و احوال دنیا در صددبرآمده‌است حکومت دیکتاتوری در کشورمابرقرارکند کودتای ۱۲۹۹ نمونه‌ای از این سیاست است. می‌شود و مطالبی در بعضی از جراید نشرمی گردد مقتضی است حضرتعالی متذکر فرمایید که این صحبتها و مطالب تزلزل آقای نخست‌وزیر و مصادر امر نگردد زیرا این امر یعنی مداخله آنها دار انتخابات بجهاتی چند محرم و غیرمشروع می‌باشد در کشور اسلامی بحول و قوه الهی اجرا نمی‌گردد.
والسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته. سید صدرالدین صدر بسم الله الرحمن الرحیم. بعرض عالی می‌رساند اگر چه اولیای امور متوجه باین معنی بوده و هستند ولکن نظر باینکه همین قسم که مرقوم داشته‌اید ممکن است بعدا که بعضی زمزمه‌ها تاثیری داشته باشد مستدعی است تذکر دهید که در کشور اسلامی امری که مخالف احکام ضروریه اسلام است ممکن الاجرا نیست دوام تاییدات جناب مستطاب عالی را از خداوند عزوشانه مسئلت می‌نمایم. حسین الطباطبایی البروجردی بشرح فعرض عالی می‌رساند خیلی مناسب است که حضرت مستطاب عالی باولیای امور تذکربدهید که در بلاد اسلامی امری که مخالفت آن از جهاتی با شریعت مقدسه محرز است اجرای آن غیرممکن است و تولید مفاسد خواهدنمود از مساعی جمیله حضرتعالی تشکرمی نماییم. الاحقر محمدحسین الکده کمری
نایب رئیس - آقای کریمی میل دارید حالا استفاده کنید.
کریمی - بله. عرض بنده در دنباله عرایض جلسه گذشته‌ام راجع به موضوع قانون مطبوعات است البته آقایان می‌دانندیکی ازارکان اربعه مشروطیت مطبوعات است مطبوعات در تمام دنیا توانسته‌است بزرگ ترین خدمت را به آزادی هر مملکت بکند در مملکت ایران هم با اینکه موانع بسیاری در کار بوده‌است مع الوصف بزرگترین خدمت را به آزادی کرده‌است (صحیح است) در همین نهضت اخیر ملت ایران که این قسم فرد فرد افراد مملکت را با اینکه سطح فرهنگشان نسبت به سطح فرهنگ دنیا عقب است باز همین مطبوعات توانست افکار مردم را روشن کند و مردم را مجتمع و متشکل کند تا یک دولت صالحی مثل دولت جناب آقای دکتر مصدق با پشتیبانی این ملت روی کار بیاید و باز با پشتیبانی همین ملت متشکل بتواند یک مبارزه بسیار مشکل و دشواری را شروع کند یعنی اگر مطبوعات نبودند این روزنامه‌ها نبودندافکار عموم باین اندازه روشن نمی‌شد (صحیح است) در دوره شانزدهم یک قانونی که فعلا معروف شده‌است به قانون اقبال - زنگنه وضع شد که آقایان مدیران جراید در مجلس شورای ملی متحصن شدند و نظر آقایان را باین ظلم بزرگ مطبوعاتی جلب کردند کرمانشاهی که بنده افتخار نمایندگی آن را دارم باز مفتخر است که در این قدم بزرگ آزادیخواهی پیشقدمند و از کرمانشاه بنمایندگی ازطرف جراید آمدند به متحصنین پیوستند و آن قانون ظالمانه را آقایان هم لغوکردند (صحیح است) هم چنین در واقعه ۳۰ تیر و مبارزه با اجانب مردم کرمانشاه همیشه پیشقدم بوده‌اند و اکنون هم این ضایعه‌ای که برای مطبوعات پیش آمده‌است یا این خطری که مطبوعات را تهدید می‌کند مورد نگرانی همه مطبوعات است و موکلین محترم بنده این افتخار را دارند که از صدها فرسخ راه برای عرض تظلم خود به مجلس شورای ملی به تهران آمده‌اند و بنده بامرآقایان این مطلب را مکررا بعرض میرسانم قانونی که فعلا بطورعجله برای وضع روز وضع شده‌است نمی‌دانم چه نامی باید رویش گذاشت از قانون اقبال - زنگنه که مورد اعتراض بود خیلی ظالمانه تراست (فرامرزی - قانون را دکتر سجادی و زنگنه امضا کردند نه اقبال و زنگنه نمی‌دانم چرا باقبال چسباندند) در هرصورت این قانون دارای معایب بزرگی است و اگر بخواهیم معایب آنرا عرض کنم باید تمام جزوه ایکه نوشته شده بلندکنم و به آقایان نشان بدهم و بگویم همه این مورد اعتراض است (حاج سیدجوادی – بلند نکرده نشان بدهید) ولی آنچه که بیشتر از همه مورد توجه آقایان باید قرار گیرد این موضوع شرط نامه نگاری است برای نامه نگاری برای مدیر روزنامه بجای اینکه معلومات یا صلاحیت اخلاقی را ملاک قراردهند یک شرط مادی گذاشته‌اند که اگر پول داشت بگذارد در بانک و روزنامه بنویسد این امر برای این مملکت مترقی حقیقتا ننگ آور و خجلت آوراست یا اگر مثلا یک روزنامه نگاری در یک شماره از روزنامه اش بکسی توهین کرد هم روزنامه اش را توقیف می‌کنند هم خودش را زندانی می‌کنند معلوم نیست که چرا هر دو را اگر قراراست محاکمه بشود شاید در محاکمه حاکم شد و در تمام طول محکمه با این که این آقا حاکم می‌شود چرا باید روزنامه اش توقیف باشد معلوم نیست این با کدام قانون تطبیق می‌کند بعلاوه اصل ۲۲ قانون اساسی اصل آزادی مطبوعات را تضمین کرده نبایدهیچ قانونی مخل به قانون اساسی یعنی ناقض قانون اساسی باشد هر قانونی وضع شود که قانون اساسی را از بین ببرد برخلاف قانون اساسی است و نباید آقایان برای چنین بدعتی حاضربشوند اصل ۲۰ متمم قانون اساسی آزادی مطبوعات را کاملا تصریح کرده‌است و قانونی که در محرم ۳۲۶ وضع شده که در متمم قانون اساسی به آن اشاره شده‌است آن قانون را سال گذشته آقایان ظالمانه می‌دانستند از آن تاریخ که دنیا بطرف ترقی پیشرفته ما متاسفانه باید بگویم رو بتنزل و رو بعقب داریم برمی گردیم برای اینکه در این تاریخ صدر مشروطیت این قانون آزاد را برای مطبوعات وضع کردند و حالا که مدتی می‌گذرد این قانون ظالمانه را وضع کرده‌اند
(نایب رئیس - وقت جنابعالی تمام شده‌است)
بنده حالاکه می‌فرمایید وقتم تمام شده‌است عرایضم را خاتمه می‌دهم و دو تذکر مختصر می‌دهم خدمت آقایان یکی راجع به دانشگاه ملی طب است امسال عده‌ای آمدند برای دانشکده طب نام نویسی کنند دولت وسیله نداشت سیصد نفر را قبول کردند و بقیه را ردکردند و آنهایی که قبول نشدند وقتشان تلف شد یک عده‌ای درصدد برآمدند که یک دانشکده طب ملی درست کنند و یک عده‌ای هم آمده‌اند دو هزار تومان پول که الان قریب ۵۰۰ هزار تومان وجه موجوداست ولی وزارت فرهنگ هنوز موافقت نکرده که این دانشکده دائربشود بنده استدعامی‌کنم آقای وزیر فرهنگ در این قسمت توجه مخصوصی بکنند (فرامرزی - دانشکده در همه جای دنیا ملی است) در هرصورت جناب آقای وزیر فرهنگ موافقت نکرده‌اند یکی دیگر لایحه منع مسکرات است که در دوره گذشته آمد به مجلس برای رسیدگی به کمیسیون رفت و هنوز هم تصویب نشده که به مجلس برگردد موکلین بنده چند مرتبه‌است که تلگراف می‌کنند که باین موضوع توجه بشود خواهش می‌کنم باین موضوع توجه بشود خواهش می‌کنم باین موضوع توجه بفرمایید (فرامرزی - چی بود آقا من نفهمیدم) موضوع منع مسکرات بود یک اعلامیه‌ای هم مدیران جراید داده‌اند که چون وقت نیست بنده نمی‌توانم بخوانم عینا تقدیم مقام ریاست می‌کنم (احسنت)
نایب رئیس - آقای دکتر سنجابی
دکتر سنجابی – با کسب اجازه از آقایان محترم امروز راجع به مفهوم نهضت ملی ایران و تکالیفی که ما در قبال این نهضت داریم می‌خواهم عرایضی بعرض آقایان برسانم. نکته‌ای که باید قبلا توجه داشته باشند این است که نهضت ملی ما در تاریخی صورت گرفت که سراسردنیا بدو بلوک عظیم مغرب و مشرق غربی و شرقی دو بلوک کمونیست و ضد کمونیست تقسیم شده بود در بلوکی (که از نظر ما و از نظر تمام ملت‌های آزاد دنیا و همچنین ملت‌هایی که می‌خواهند آزاد زندگی کنند) معرف امپریالیسم کنونی جهان می‌باشند امپریالیسم - یعنی سیاست استعماری سیاست سیطره و سیاست استفاده نامشروع و غاصبانه از منابع طبیعی و یا اقتصادی و یا موقعیت جغرافیایی ملت‌های دیگر بهر صورت و تحت هر رژیم و هر عنوان که باشد امپریالیسم است خواه سیاه باشد و یا سرخ خواه در لوای رژیم دموکراسی پارلمانی باشد و یا بنام بین‌الملل کارگران و رنجبران (صحیح است) بعبارت دیگر ما در بین دو دیوار دیوار آهن ازطرفی و دیوار دلار از طرف دیگر قرار گرفته‌ایم این دو دیوار دو بلوک شرق و غرب منحصرا در برابر کشور ما نیست بلکه در سر تا سردنیا در مقابل هم قرار گرفته و خود را و دنیا را برای گیرودار عظیم بین‌المللی دیگری آماده می‌سازد. در پناه این فرصت و این موقعیت تاریخی و جغرافیایی بود که ما توانستیم نهضت عظیم ملی خود را بوجود آوریم تقسیم دنیا به دو بلوک کشیده شدن دو دیوار کمونیسم و ضد کمونیستم در مقابل یکدیگر امری تازه و مربوط به دنیای کنونی است ولی قرار گرفتن در بین دو سیاست استعماری برای کشورما تازگی ندارد و مربوط به یکصد و پنجاه سال تاریخ اخیر کشور ما است. این دو سیاست در این مدت متمادی بصورتهای مختلف در کشور ما نمودار شده‌است سیاست دولت روس در دوره تزاری بوسیله قزاقها و بانک استقراضی و امتیازات مختلف و تحت الحمایه قراردادن دربار و رجال و متعدیان و متجاسرین محلی عملی می‌شد در دوره حکومت انقلابی کمونیستی بعد از جنگ اخیر بوسیله حزب معینی بنام جمعیت‌های طرفداران صلح و جمعیت زنان دموکرات و جمعیت مبارزه با استعمار و جوانان دموکرات و غیره عملی می‌شود (قنات‌آبادی - فرقه دموکرات آذربایجان را هم بفرمایید) سیاست استعماری انگلستان هم در این مدت صورت‌های مختلف داشته‌است برای اینکه وقت آقایان نمایندگان محترم را بذکر وقایع تاریخی خسته ننمایم فقط بتحولات تاریخی این سیاست در دوران نسل معاصر ایران اشاره می‌نمایم. در این مدت چهل سال اخیرانگلستان در کشور ما برحسب اوضاع و احوال بین‌المللی و موقعیت حریف خود یکی از این سه سیاست را بکاربرده‌است:
- ۱- هرگاه دشمن و رقیب او در ایران قوی بوده و مصالح بین‌المللی هم اقتضا کرده‌است ایران را با او به منطقه نفوذ تقسیم کرده‌است. مثال قرارداد ۱۹۰۷ است
- ۲- هرگاه دشمن او بکلی ضعیف بوده و یا از صحنه سیاسی خارج شده و یا گرفتار انقلابات داخلی بوده سعی کرده‌است کشور را یکسره تحت استیلا و استعمار و حمایت خود قرار دهد و یک رژیم تحت الحمایگی بر ما تحمیل بکند قرارداد ۱۹۱۹ است.
- ۳- هرگاه هیچیک از این دو سیاست عملی نبود برحسب اوضاع و احوال دنیا در صددبرآمده‌است حکومت دیکتاتوری در کشورمابرقرارکند کودتای ۱۲۹۹ نمونه‌ای از این سیاست است.
درپشت این تریبون یک مطالبی راجع به قانون مطبوعات گفتند بنده وظیفه خودم می‌دانم که در این موقع عرایضی بعرض برسانم بنده هم دردنباله بیانات ایشان معتقدهستم که دو ماده آخری که جناب آقای دکتر مصدق برای تکمیل این قانون مطبوعات وضع کردند با اصول آزادی مطبوعات وفق نمی‌دهد (کریمی - و بقیه مواد قبلی) (فرامرزی - با اصول تشریح هم وفق نمی‌دهد مجازات قبل از ثبوت جرم معنی ندارد) توقیف روزنامه قبل از محاکمه صحیح نیست و با مبارزاتی که ما کردیم تطبیق نمی‌کند.
میراشرافی - خودتان شرکت داشته‌اید در نوشتن این قانون
دکتر سنجابی - اجازه بفرمایید مردم کرمانشاه که در این مبارزات ملی دوش بدوش تمام افراد میهن پرست و آزادیخواه ایران مبارزه کرده‌اند همان افرادی که در موقع قیام ۳۰ تیر کفن بگردن انداخته به تهران آمدند و در این مبارزات شرکت کردند امروز از همان افراد باز عده دیگری بنام مطبوعات به تهران آمده‌اند ما نماینده این مردم هستیم (دکتر بقایی – دستور بدهید تیربارانشان کنند برای اینکه قاتلینشان الحمدالله سرکارند و هیچ تعقیب نشده‌اند) ما نماینده این مردم هستیم باید تقاضای آنها را بگوییم این دو ماده قانون بنظر بنده با اصول آزادی مطبوعات مطابقت نمی‌کند و بنظر من باید توجه باین تقاضای عموم بشود و باید این مواد اصلاح شود (کریمی (مواد دیگرش هم مورد اعتراض است) البته اگر در این قانون یک موادی باشد که واقعا قابل اعتراض باشد آقایان اظهار بکنند بنده درباره آن عرضی ندارم ولی آنچه را که بنظربنده با اصول تطبیق نمی‌کند این دو ماده اخیر است که بنده تذکر آنرا لازم دانستم و این تقاضا را دارم (میراشرافی - راجع بسایر مواد عقیده شما چیست) ضمنا از موقع استفاده می‌کنم طوماری که از جانب کارگران خط ۶ و ۲۵ بوسیله آقای مهندس حسیبی نماینده محترم راجع به تاسیس شرکت اتوبوسرانی داده شده‌است تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
فرامرزی - جزطومارها حفظ کنید تا معلوم شود که این دوره دوره طومار بوده‌است
دکتر بقایی - ماده ۲قانون امنیت اجتماعی بمراتب بدتر از قانون مطبوعات است وقتی آنرا قبول بکنید دیگر این چیزی نیست.
- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق مجازات زندانیان
ویرایش۴- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تعلیق مجازات زندانیان
نایب رئیس – وارد دستورمی شویم لایحه تعلیق مجازات زندانیان مطرح است راجع به پیشنهادآقای اخگر باید رای گرفته شود
اخگر - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - آقای اخگرجنابعالی توضیحتان را داده‌اید باید رای گرفته شود
اخگر - آقای معاون وزارت دادگستری فرمایشی فرمودند که بنده باید رفع اشکال بکنم اجازه می‌فرمایید توضیحی عرض کنم.
نایب رئیس - آقای اخگراز همان محل خودتان اگر توضیحی دارید بفرمایید اگر می‌خواهید بطور تفصیل مجددا توضیح بدهید خلاف آئین‌نامه‌است
اخگر - آخریک پیشنهادی اینجا شد که سارقین مسلح و راهزنان از این ارفاق محروم بشوند در مقابل بنده پیشنهاد کردم که حق فرجامی که از این زندانیان سلب شده‌است بهشان داده شود مقصود این بود که حالا که از این ارفاق محرم شده‌اند حق فرجامی بهشان داده شود.
نایب رئیس – پیشنهاد آقای اخگر یکباره خوانده می‌شود و رای گرفته می‌شود (پیشنهاد آقای اخگربشرح زیر قرائت شد)
- اینجانب پیشنهادمی‌کنم به محبوسینی که باتهام سرقت مسلح زندانی شده‌اند حق فرجام داده شود. حاج سیدجوادی - اخگر
نایب رئیس - آقایان توجه داشته باشند چون مجلس متوجه نیست یکبار دیگر پیشنهاد خوانده می‌شود آقایان باید توجه بفرمایند در موقع خواندن پیشنهادات اشتباهی رخ ندهد (پیشنهادآقای اخگر و حاج سیدجوادی بشرح فوق مجددا خوانده شد) آقایانیکه موافقت دارند قیام بفرمایند (دکتر شایگان - مطلب روشن نیست) (مهندس حسیبی - معلوم نیست حالا داده شود یا بعد ناقص است روشن نیست) (عده کمی برخاستند) رد شد
نایب رئیس - ممکن است پیشنهاد روشنتری بدهید قبل از اینکه پیشنهاد دیگری خوانده شود بعرض آقایان محترم میرسانم که چون بعضی از همکاران محترم در موقع اخذ رای در سرسرا تشریف دارند موقع اعلام رای یک علامت مخصوص بوسیله زنگ خاصی در سرسرا اعلام خواهدشد این برای آن است که آقایان متوجه باشند (میراشرافی - آقای رئیس زنگش خیلی بد صدا است)
نایب رئیس - اصلاح می‌کنم آقا پیشنهاد بعدی را قرائت کنید (پیشنهاد آقای حمیدیه بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم این ماده واحده شامل زندانیانی باشد که سابقه محکومیت نداشته باشند. احمد حمیدیه نمایندگان – رد شد آقا
نایب رئیس - این پیشنهاد فعلا رد شده پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای غروی بشرح زیر قرائت شد):پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده بعد از عبارت (باستثنای محکومین بقتل عمد) عبارت (و سارقین و راهزنان و قاچاقچیان اعم از عادی و مسلح) اضافه شود. غروی
بعضی از نمایندگان - آقای غروی نیستند
عبدالرحمن فرامرزی - خودشان قاچاق شده‌اند (خنده نمایندگان)
وکیل‌پور - لابد قاچاق چایی است
نایب رئیس - این پیشنهاد قبول شده دیگری را قرائت کنید (پیشنهاد آقای شهیدی بشرح زیر قرائت شد):پیشنهادمی نمایم در ماده واحده بعد از جمله باستثنای محکومین بقتل عمد عبارت (و سرقت مقرون به آزار) اضافه شود. شهیدی
حاج سیدجوادی – دیگر چیزی باقی نمایند
نمایندگان - آقای شهیدی پس بگیرید آقا
شهیدی - پس گرفتم آقا
نایب رئیس – پیشنهاد آقای مدرس قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- اینجانب پیشنهاد می‌کنم که بعد از جمله (اصل مال یا قیمت) کلمه (یا مثل) علاوه شود و بنابراین جمله چنین می‌شود (در صورتی از مقررات این ماده استفاده خواهند نمود که اصل مال یا قیمت یا مثل آنرا در ظرف یکسال تسلیم نمایند) مدرس
وکیل‌پور - فقط با حفظ آن قسمتی که بنده قبلا پیشنهاد کرده بودم که تعهدش را هم بکند توضیح بفرمایید
نایب رئیس - آقای مدرس توضیحی دارید (نمایندگان - کسی مخالف نیست) بنابراین پیشنهاد آقای مدرس یکبار دیگر قرائت می‌شود (بشرح سابق خوانده شد)
نایب رئیس - آقایانیکه موافقت دارند قیام بفرمایند (اکثر نمایندگان - برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- اینجانب پیشنهاد می‌کنم که بعد از کلمه (قیمت) جمله (معین در حکم والا قیمت روزرد) علاوه و بنابراین جمله چنین خواهد بود (در صورتی از مقررات این ماده استفاده خواهند نمود که اصل مال یا قیمت معین در حکم والا قیمت روزرد را در ظرف یکسال تسلیم نمایند). مدرس
نایب رئیس - آقای مدرس
مدرس - بنده معتقدم که قانون باید بقدری صریح و روشن باشد که قوه اجرائیه در موقع اجرا و قوه قضاییه در موقع صدور حکم دچار اشکال نشوند مخصوصا این قانون که بدست قوه اجراییه اجرا خواهد شد و کارش به محکمه نخواهد کشید این قیمتی که اینجا پیشنهاد شده معلوم نیست که قیمت کی بوده یکی قیمت روز تلف است و یکی قیمت روزرد است و این در قانون مدنی است که در اصطلاح می‌گویند که قیمت روز تلف یا قیمت روزرد یا اعلی القیم و برای اینکه اشکال پیدانکند بنده پیشنهاد کردم که قیمتی که در حکم قید شده‌است همان قیمت و اگر معین نشده قیمت روزرد را بپردازند تا قوه اجراییه دچاراشکال نشود (حاج سیدجوادی - من عقیده‌ام این است که قیمت یوم التلف را بگذارند)
نایب رئیس - آقای معاون وزارت دادگستری اعلام فرمودند که این پیشنهاد را قبول دارند یک دفعه دیگر خوانده می‌شود کسی مخالف نیست (معتمددماوندی - بنده مخالفم)
رفیع - اجازه می‌فرمایید بنده توضیح عرض کنم
نایب رئیس - بفرمایید
رفیع - این قسمت یوم الرد ضررالمزد است برای اینکه یک کسی اسبی را روزی که دزدیده بود ۵۰ تومان می‌ارزید هر مالی را که بردند قیمت آن روز را باید بپردازند
نایب رئیس - آقای رفیع بعنوان مخالف صحبت کردند لذا پیشنهادآقای مدرس یکبار دیگر خوانده می‌شود و رای می‌گیریم (بشرح سابق خوانده شد)
نایب رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافقت دارند قیام بفرمایند (عده کمتری برخاستند) ردشد پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای نبوی بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود (کسانی که سابقه محکومیت بیش از سه ماه دارند نمی‌توانند از این قانون استفاده کنند. نبوی. دکتر فلسفی
نایب رئیس - آقای نبوی و آقای دکتر فلسفی هیچکدام نیستند مشابهش هم ردشده پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای شهیدی بشرح زیر قرائت شد)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده واحده اضافه شود.
- تبصره - در صورتیکه دادستان تشخیص دهد محکومینی بجرم ارتشاء و اختلاس و کلاه برداری و خیانت در امانت قادر نباشند اصل و یا قیمت مال را در ظرف یکسال بپردازند می‌توانند با اقساط تضمین شده در ظرف سه سال پرداخت نمایند. شهیدی
شهیدی - چون با تصویب پیشنهاد آقای وکیل‌پور نظر بنده تامین است پس می‌گیرم
نایب رئیس – پیشنهاد آقای پورسرتیپ قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
- پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بماده واحده اضافه شود
- تبصره - وزارت دادگستری موظف است کارخانجات زندان را برای اشتغال زندانیان و تربیت و تعلیم آنها مجددا بکاراندازد - پورسرتیپ
نمایندگان - مربوط نیست
نایب رئیس – وارد نیست پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای عامری بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهادمی‌کنم قسمت اخیر ماده بطریق زیر اصلاح شود: کسانیکه بموجب این قانون از بقیه مدت مجازات معاف می‌شوند هرگاه در ظرف ۵ سال مرتکب جنحه یا جنایت دیگری شوند به حداکثر مجازات معینه در قانون محکوم خواهند شد. جواد عامری (بعضی ازنمایندگان - مستردکردند) (عامری - بنده پس می‌گیرم تا این لایحه زودتر بگذرد)
نایب رئیس – پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌کنم تصویب فرمایند به کسانی که برای دفاع از ناموس مرتکب قتل و محکوم به حبس ابد شده‌اند یکدرجه تخفیف داده می‌شود. شمس قنات‌آبادی - کریمی - دکتر بقایی کرمانی
معتمددماوندی - این معافیت در قانون هست
نایب رئیس - آقای کریمی
کریمی - یک قسمتی که در قانون به عنوان دفاع از ناموس ذکر شده به عنوان شوهر است در آن ماده مخصوص که حالا نمی‌خواهم عین ماده را بخوانم ولی نظیر این اتفاق افتاده‌است و الان در دادگستری پرونده‌هایی موجود است مثلا یک افسری در کردستان ماموریت رفته‌است و از خانمش کاغذی دریافت داشته که من تامین ندارم مرا یک آدم بی ترتیبی شدیدا تعقیب می‌کند این مرد ماموریت خودش را ترک کرده آمده به کردستان و سنندج دیده بله یک مامور شهربانی که باید حافظ ناموس مردم باشد عیال او را تعقیب می‌کند بحدی که این مستاصل شده بعد کلمات رکیک و زننده‌ای به خانم می‌گوید و مواظب نیست که این شوهرش همراهش هست آن افسر مجبورمی شود اسلحه می‌کشد و دفاع می‌کند و آن شخص کشته شده بعد آن افسررا بحبس ابد محکوم کرده‌اند بنده می‌خواهم عرض کنم که این شخصی که تحریک گشته احساسات ناموسش مجبور بدفاعش کرده نباید گناهش را با آن کسی که برای بردن مال مردم می‌رود و جنایت می‌کند یکجور گرفت از این جهت بودکه تقاضاکردیم آقایان موافقت کنند به کسانی که برای دفاع از ناموس محکومیت به حبس ابد و امثال اینها پیدا کرده‌اند یکدرجه تخفیف داده بشود
نایب رئیس - آقای معاون وزارت دادگستری
معاون وزارت دادگستری - عرض می‌شود در موردی که جناب آقای کریمی فرمودند مسلما دلایل کافی نبوده یعنی ثابت نشده‌است که در مقام دفاع از ناموس بوده (صحیح است) شاید واقعا و باطنا اینطوربوده ولی در پرونده دلایلی نبوده که در مقام دفاع از ناموس این عمل را انجام داده والا قانون بطور کلی در موارد خاصی این موضوع را تعیین کرده (صحیح است) اولا یک ماده بطور کلی ما داریم که هر کس در مقام دفاع از جان و عرض و مال و ناموس خود یاعرض و مال و ناموس دیگری مرتکب قتل و جرح و ضرب بشود ازمجازات معافست (صحیح است) و مورد دیگری هم داریم در قانون که اگر کسی زن خودش را در فراش یا در هر حال یک فراشی دید چکار باید کرد راجع بخواهرش هم حکم داریم بنابراین این موردی که می‌فرمایید مسلما دلایل دفاع در مقابل ناموس نبوده والا اگر دلائل باشد که مسلما حکم قانونی معین شده‌است (صحیح است)
نایب رئیس – آقا پیشنهادتان نگاه می‌دارید یا پس می‌گیرید؟ (کریمی - پس می‌گیرم) پیشنهاد آقای مجدزاده قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- پیشنهاد می‌نمایم که تبصره ذیل به ماده واحده علاوه شود:
- تبصره - محکومین به جرائم اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری و خیانت در امانت در صورتیکه بواسطه عدم تادیه اصل مال یا تضمین پرداخت آن در ظرف یکسال نتوانند از این فرصت قانونی استفاده نمایند پس از انقضای مدت مجازات اصلی آزاد خواهند شد و متضرر از این جرائم مزبوره می‌توانند از تاریخ آزادی هر یک از آنان تا مدت ۵ سال اصل محکوم به را بوسیله اجرای دادگستری و طبق مقررات مربوطه باجرای احکام (باستثنای بازداشت) از اموال و دارایی آنها وصول نمایند اشخاصی که بارتکاب قاچاق زندانی می‌باشند از پرداخت جریمه مقرر در ماده ۱ و صد سی مذکور در ماده ۸ قانون مجازات مرتکبین قاچاق معاف خواهندبود. مجدزاده
نایب رئیس - آقای مجدزاده
مجدزاده - در ماده واحده قید شده‌است که محکومین به جرائم ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری و خیانت در امانت وقتی می‌توانند از معافیت مقرر در این قانون استفاده کنند که اصل مال را بپردازند و یا تعهد کنند که در ظرف یکسال پردازند علی ای حال صحبت در اصل مال است و آن غرامتهای بر مال که در دیوان جزا دو برابر یا سه برابر مطالبه می‌کنند (معتمددماوندی – چهار برابر) یا چهار برابر قابل مطالبه نیست برای اینکه اصل مال که اینجامعلوم شد حالا صحبت از کسانی می‌کنیم که نمی‌توانند نقدا بپردازند و نمی‌توانند تضمین بدهند که در ظرف یکسال بپردازند اینها گناهشان جز فقر چیز دیگری نیست بنابراین بنده پیشنهادکردم که اینها در مقابل غرامت و یا اصل مال توقیف نشوند و برای اینکه حقوق صاحبان مال هم تضییع نشده باشد گفتیم از تاریخ آزادی آنها صاحبان اموال یعنی متضررین از جرائم که احکام به نفع آنها صادر شده‌است حق داشته باشند که در ظرف ۵ سال از محل دارایی و اموال آنها مطابق مقررات اجرایی محکوم به را از آنها اخذ کنند ولی حق استفاده از بازداشت نداشته باشند یعنی اگر بازداشتش کنند این نقض غرض خواهد بود این قسمت اول قسمت دوم راجع به مرتکبین قاچاق اصل مال قاچاق محکوم بهمین مجازات هستند ولی از حیث دیگرهم برای آنها جریمه‌ای به عنوان عایدی دولت مقرر می‌شود و یک صدی سی هم به عنوان محکومیت آنها باید بپردازند بنده نظرم براین قرار گرفته که اصل مال تادیه بشود و جریمه و غرامت از محکومین دریافت نشود و خلاصه دیگر محبوسین در مقابل پرداخت غرامت در زندان نمانند از این جهت بود که بنده دیدم این دسته از محکومین هم در واقع در ردیف همین مرتکبین اختلاس و ارتشاء هستند که غرامت اینها بخشید شده پس باید نسبت به اینهاهم دو برابر قیمت مال دو برابر عایدات دولت که جریمه شده‌اند و صدی سی هم که به عنوان محکومیت به آن افزوده شده از این مجازات معاف بشوند
نایب رئیس - آقای دکتر ملک اسمعیلی
معاون وزارت دادگستری - کسانیکه مالی از دولت برده‌اند دو قسمند یا واقعا مال زیادی برده‌اند من نمی‌دانم از کجا آنها فقیرند مثلا یکی از اینها چهار میلیون تومان مال دولت را برده آنوقت ما می‌گوییم این بیچاره فقیر بدبخت است و چیزی ندارد آقا ممکن است پولها را مخفی کرده باشد (یکی از نمایندگان - راجع به فقرا بفرمایید) اگر کمی حوصله بفرمایید راجع به آنهم خواهم گفت اگر هم کم برده‌اند و آنقدر زیاد نیست که می‌توانند بدهند و خواهند داد ولی بنده می‌خواهم توجه آقایان را جلب کنم بیک موضوع و آن موضوع این است که مالی از دولت برده‌است اگر واقعا خورده و از بین برده‌است که خوب تقسیط می‌کنند و در ظرف یکسال ازش می‌گیرند و اگر مخفی کرده و می‌گوید که فقیر و بیچاره‌ام ما هم همین جا را می‌چسبیم می‌گوییم آقا بیا برو زندان اینقدر بمان تا نشان بدهی پولها کجا است موارد زیادی داریم بعد از اینکه در مقابل پرداخت محکوم به اینها را به زندان می‌فرستیم واقعا در صد مورد یکی ۲ مورد در زندان می‌مانند و ۵ سال را می‌کشند باقی پول دولت را می‌پردازند گاهی هم دفینه را حتی نشان می‌دهند بنده ده مورد را خودم سراغ دارم که دوسیه اش در دیوان کشور زیردست خود بنده بود که بعد از اینکه مدتی در زندان بود آمده‌اند و گفته‌اند که آقا پولها در قزوین نزد فلان گاراژدار یا در خلخال در زیرزمین فلان خانه دفن شده این زندانی کردن اشخاص در مقابل بدهی بنظربنده یک اجبار بدنی است که پول دولت را بپردازند و بعلاوه این پیشنهاد اصلا ارتباطی با این لایحه ندارد و این لایحه مربوط به محکومین فعلی است که در زندان هستند و مستحق ارفاقند اما راجع به قاچاق بنده خیال می‌کنم راجع بقاچاق باید توجه کرد که ادارات مامور کشف قاچاق حق دارند اصولا قبل از رسیدگی مال مورد قاچاق را ضبط کنند و تا میزانی معادل یا قسمت قاچاق از آنها بگیرند و اگر آنها ایرادی باین امرداشتند می‌توانند به دادگاه بدایت محل بروند و لایحه بدهند و اعتراض کنند و رسیدگی بشود و بنابراین هیچکدام از این دو مورد با لایحه معاف کردن محکومین به زندانی فعلی اصلا ارتباطی ندارد
نایب رئیس - جناب آقای مجدزاده پیشنهادتان را تاییدمی کنید؟
مجدزاده - بله مربوط به همین زندانیانی است که الساعه در زندان هستند
معتمددماوندی - بنده مخالفم
نایب رئیس - بفرمایید
معتمددماوندی - بنده نسبت به قسمت اولش موافقم آن قسمتی راکه جناب آقای دکتر ملک اسمعیلی فرمودند البته از نوادر است پیدا شده‌اند اشخاصی که آمده‌اند ودفینه شان را معرفی کرده‌اند ولی بنده چون مدتی در دیوان کیفر خدمت کرده‌ام می‌دانم که آورده‌اند اشخاصی را آنجا که می‌گفتند که آنچه را که ما دزدیده‌ایم با حضرات بالاییها خورده شده هیچ توجه نشده‌است از اینکه این آقای مدیر کل یا معاون محترم را بیاورند و بگویند آقا این آقا می‌گوید این پول را خوردی چکارکرده‌ای حتی یکی از اینها را بنده می‌شناسم یکی از اینها همشهریهای ماهست بیچاره گرفتارشده زنش مسلول شد مرد بچه اش مرد و خودش الان در بدترین وضعی گرفتاراست می‌گویند۵ یا ۶ میلیون اختلاس کرده‌است در صورتیکه تمام اینها را مامورین وزارت دارایی بردند و خوردند و ساختمان کردند و این بیچاره مدتی است در زندان ما نه زندان مقررش را تمام کرده الان چند سال هم اضافه دارد باید اگر اینجور اشخاص پیدا شدند که واقعا نداشتند تحقیق بکنید و آزادشان کنید وزارت دادگستری گمان نمی‌کنم این را آقایان تحقیق بکند الان یک بدبختی در زندان هست بنام سروان شاپوری که خیال می‌کنم خدمت همه آقایان نامه نوشته‌است این بدبخت هم آنجا زندانی است حالا دیگراین روزها مطالبش را چاپ می‌کند زندان پشتش می‌نویسد که ملاحظه شد این روزها کاغذ چاپی دارد که می‌نویسد مرا بخواهید من اسنادی داردم مدارکی دارم متاسفانه دادگاه بعرایض من توجهی نکرده و آن آقایان دیگر برده‌اند و خورده‌اند و مرا محکوم کرده‌اند نسبت به قسمت دوم هم من مخالفم آقایان قاچاقچیها در جنوب ببینید دارند چه می‌کنند بنده از آقایان تقاضا می‌کنم یک لطفی بکنند و از اینجور پیشنهادات ندهند (حاج سیدجوادی - مال محبوسین فعلی است این قانون برای یکدفعه‌است) فرقی نمی‌کند حالا این آقا که بعنوان قاچاقچی خوانده می‌شود و برای قاچاق می‌رود خیال می‌کند که خوب یکروزی دیگرهم یک همچو لایحه‌ای می‌آید و او را معاف می‌کند از طرف دیگراین لایحه را بیک صورت بدی انداختیم اگر واقعا باید چند نفر زندانی نجات پیداکنند این پیشنهادات را پس بگیرید اگر نمی‌خواهید که خوب ادامه بدهیم اصلا لایحه از بین برود در ضمن امروز ساعت ۵ آمدم که اسم بنویسم و مطالبی راجع به شیلات بگویم که بنظرم خیلی اهمیت داشت وقتی رسیدم متاسفانه آقایان هفت هشت نفر آمده بودند قبل از بنده اسم نوشته بودند یک سوالی از وزارت دارایی راجع به شیلات کرده‌ام که خیال می‌کنم خیلی مهم است و وقت کم است استدعامی‌کنم جناب آقای وزیر دارایی تشریف بیاورند و باین سوال جواب بدهند
نایب رئیس - آقای دکتر ملک اسمعیلی
معاون وزارت دادگستری - بنده می‌خواستم یک موضوع کوچکی عرض کنم و آن این است که جناب آقای معتمددماوندی فرمودند که دو سه مورد هست که مردمان بیچاره‌ای هستند آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایند که قانون را برای همه می‌نویسند نه برای دو سه نفر اگر واقعا دو سه نفرآدم بیچاره‌ای هستندکه در عمل بحالشان توجه نشده و نتوانسته‌اند دلایلی پیداکنند که اینها واقعا اختلاص نکرده‌اند با اصل قانون مخالفتی ندارد باید این مورد رسیدگی کرد ولی آقایان مثل اینکه اصل را قبول دارند واقعا که اگر کسی مال دولت را برد باید باو فشار آورد که مال دولت را پس بدهد بنابراین باید این دو سه مورد را پیدا کرد و رسیدگی کرد.
نایب رئیس – پیشنهاد آقای مجدزاده مجددا قرائت می‌شود (پیشنهادآقای مجدزاده بشرح سابق قرائت شد)
- آقایانی که با این پیشنهاد موافقت دارند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) رد شد.
پیشنهاد دیگر آقای مجدزاده قرائت می‌شود (پیشنهاد بشرح زیر قرائت شد)
- پیشنهاد می‌نمایم که تبصره زیر بماده واحده اضافه شود:
- تبصره - ازتاریخ تصویب این قانون در کلیه مواردی که بازداشت افراد از جهت عدم تادیه مال قانونا تجویز شده مدت بازداشت بقرار روزی ۵۰ ریال محسوب می‌شود. مجدزاده (بعضی ازنمایندگان - ارتباطی با این لایحه ندارد) (مجدزاده - برای اینکه وقتی روزی ۱۰ ریال را کردند ۵۰ ریال زودتر آزاد می‌شوند)
نایب رئیس - آقای مجدزاده
مجدزاده - عرض کنم زندانیانی که در مقابل اموالی بازداشت می‌شوند در مقابل هر ده ریال یکروز باید بازداشت باشند در حالیکه وزارت دادگستری نرخ فروش حبس را بالا برده سابقا حبسهای تادیبی قابل ابتیاع را وزارت دادگستری از روزی ۵ ریال تا ده ریال قیمت معین می‌کرد ولی حالا کسانی که حبس قابل ابتیاع دارند باید بقرار روزی ۵۰ ریال حبسشان را بخرند ولی کسانی که در مقابل جریمه یا غرامتی در حبس هستند همان در مقابل روزی ۱۰ ریال حساب می‌شود اگر هم تصور بفرمایید زیاد است اینطور نیست الان هر مرد فعله‌ای یا عمله‌ای که کمتر کار می‌کند این بازداشت این شخص بقدر روزی ۵۰ ریال این را از کار باز می‌دارد و اینرا که عرض می‌کنم که مربوط باین قانون است وقتیکه قیمت حبس به روزی ۵۰ ریال رسید زودتر رها می‌شود (مخبر کمیسیون دادگستری - صحیح است قبول می‌کنم)
نایب رئیس – پیشنهاد آقای مجدزاده دوباره قرائت می‌شود (بشرح سابق خوانده شد)
- آقایانی که با این پیشنهادموافقت دارند قیام بفرمایند (اکثرنمایندگان برخاستند) تصویب شد پیشنهاد آقای مدرس خوانده می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) اینجانب پیشنهادمی‌کنم که بعد از جمله (در صورتی از مقررات این ماده استفاده خواهندنمود) جمله (روز وقوع جرم) اضافه شود بنابراین جمله چنین خواهد شد (در صورتی از مقررات این ماده استفاده خواهند نمود که اصل مال یا قیمت معین در حکم والا قیمت روز وقوع جرم را در ظرف یکسال تسلیم نمایند
نایب رئیس - آقای مدرس
مدرس - بالاخره منظور بنده این است که ماده هر چه صریحتر باشد بهتراست که در موقع عمل دچار اشکال نشود بنده این که یوم الرد را پیشنهاد کرده بودم برای این بود که در قانون مدنی یک همچو چیزی هست برای اینکه هم آهنگی بشود بین قوانین پیشنهاد کردیم و ضمنا پیشنهاد بنده هم مطابق اصول شرع هم بود و یک حسنی هم که داشت این بود که در عمل هم تشخیص آن آسانتر است برای اینکه تقویم روز ردمال آسانتر از روز تلف است حالا که آن تصویب نشد بنده پیشنهادمی‌کنم که قیمت یوم وقوع جرم یعنی قیمت یوم‌التلف حساب بشود قیمت یوم وقوع جرم
حاج سیدجوادی - این توضیح برای رفع ابهام خیلی لازم است در قانون.
نایب رئیس - آقای دکتر ملک اسمعیلی
معاون دادگستری - بهرنحوی که تصریح بشود در لایحه که قیمت روزرد یا روز تلف باشد در صورتیکه مخالف اصول نباشد بنده موافقم
نایب رئیس - متاسفانه بیان آقای دکتر ملک اسمعیلی هم مبهم است و معلوم نشد که مخالفند یا موافق و قبول دارند یا ندارند
معاون دادگستری - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید
دکتر ملک اسمعیلی - عرض می‌شود که پیشنهادات آقای مدرس بجا و صحیح است چون منظور ایشان این است که این اصولا تکلیف قاضی را راجع باین که بالاخره برای قیمت این چه روزی را ماخذ قرار دهیم تعیین می‌کند واقعا این پیشنهاد خوب است یعنی آقایان بهر نحوی که تصویب بفرمایند که قیمت روز مطالبه باشد یا روزرد باشد علی ای حال بیک نحوی تکلیف قاضی معین باشد یعنی اشکال پیش نیاید که واقعا این قیمت مال حالابوده مال سه سال پیش بوده فرض کنیم که این اتومبیل بوده‌است قیمت سه سال پیش را بگیریم؟ قیمت امروز را بگیریم قیمت طرف را که می‌گوید بگیریم؟ هر طوری که تصویب بشودبنده موافقم
نایب رئیس - آقای خلخالی
خلخالی - چون این مطلب مطرح شد اینجا یک مسئله فقهی و اظهار نظر صریح آقایان مثل اظهار نظر اجتهادی آنهاست من نظری ندارم که آقای مدرس یک مرتبه پیشنهاد فرمودند که یوم الرد باشد مرتبه دیگر پیشنهاد فرمودند که یوم‌التلف باشد این مطلب در فقه عنوان شده این قیمت همانطور که آقای دکتر متوجه شدند قیمتی است؟ وقتی که سرقت شده یعنی مال را تلف کرده‌اند قیمت آنروز را باید بدهند مثلا یک مالی را یک کسی برد که صدتومان قیمت داشته حالا باید همان صدتومان را بگیریم یا روزی که حکم صادر شده‌است و مثلا در این روز قیمت آن دویست تومان است باید آن دویست تومان را بدهد یا یک نظردیگری هم هست که در این مدت که مال بسرقت رفته فرض کنید سه سال چهارسال طول کشیده در عرض این مدت در قیمت یک نوساناتی پیداشده فقها گفته‌اند اعلی القیم را باید بدهد یعنی نمودار قیمت را در این مدت ما در نظربگیریم در صورتیکه از صد تومان شروع شده و بهزار تومان رسیده‌است هزار تومان اعلی القیم است و باید آنرا بدهند. البته پیشنهاد آقای مدرس از نظر روشن شدن تکلیف قاضی خوب است ولی از نقطه نظر اینکه کدامیک از این نظرها را باید بپذیریم گذشته از این که جنبه فقهی دارد قانون مدنی هم این را تعیین کرده و گمان می‌کنم قانون مدنی که فعلا هم صریحا نظرم نیست قیمت موقع باشد یعنی اگر چنانچه روز مطالبه را در نظربگیریم این ایراد هست که ممکن است در نتیجه تورم پول یک مالی در آن موقع صد تومان قیمت داشته و چون ارزش پول کم شده حالا باید سیصد تومان بدهد یا اینکه اگر روز رد را هم حساب کنیم مالیکه صد تومان قیمت داشته ممکن است به پنجاه تومان رسیده باشد که بکسیکه مالش بسرقت رفته ضرر بخورد. من فکرمی‌کنم که روز مطالبه را میزان و معیار تشخیص قیمت قرار بدهیم بهتر است
نایب رئیس - آقای خلخالی هم مثل آقای معاون وزارت دادگستری فرمودند هرسه را قبول دارند (خلخالی - روز مطالبه را عرض کردم که بهتراست) بالاخره رای مجلس قاطع است یکمرتبه دیگرپیشنهاد آقای مدرس قرائت می‌شود بعد رای می‌گیریم (پیشنهادآقای مدرس مجددا بشرح سابق قرائت شد) آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) رد شد (دکتر مصباح‌زاده - مثل اینکه منظور این است که مبهم باشد) دو پیشنهاد دیگر مانده‌است و دیگر پیشنهادها تمام می‌شود. فعلا پیشنهاد آقای اخگر قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- اینجانب پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر علاوه شود –
- تبصره - تا این تاریخ حق فرجام هر کس در حاکم نظامی سلب شده باشد حق فرجام باو داده شود که موضوع در دیوان کشور مورد رسیدگی واقع شود
نایب رئیس - آقای اخگر این شبیه به پیشنهاد قبلتان نیست
اخگر – نخیر قربان آن یک موضوع خصوصی بود این یک موضوع کلی است اجازه بفرمایید توضیح بدهم.
نایب رئیس - بفرمایید
اخگر - آنراکه اول پیشنهاد کردم و مردود شد مربوط بود به یکدسته مخصوص این موضوع موضوعی است که کلی یعنی در دادگاههای نظامی بسیاری اشخاص محکوم شده‌اند و حق فرجامشان سلب شده آنهم مربوط به قبل از این تاریخ است از این تاریخ به بعد اگر قانونی وضع شده یا می‌شود که حق کسانی که در دادگاههای نظامی محاکمه می‌شوند محفوظ باشد ربطی باین موضوع نداشت. اشخاصی که حق فرجامشان سلب شده‌است تکلیفشان چیست؟ اشخاصی آمده‌اند در محاکم نظامی مورد محاکمه قرار گرفته‌اند و چون قرار بوده‌است که حق فرجام وقتی داشته باشند که بتصویب برسد و بتصویب نرسیده‌است از این حقشان محروم مانده‌اند. حال با پیشنهاداتی که راجع بارفاق زندانیان در واقع اگر چیزی باقی نمایند و کسی دیگر مرخص نخواهد شد. یعنی ازبس پیشنهاد شد و مسائلی منها شد دیگر چیزی باقی نماند که آنجا مرخص بشوند.
بنده می‌خواهم عرض بکنم که حقی که از این اشخاص در این مدت بدون جهت سلب شده‌است این حقشان داده بشود که اگر کسی بیجهت و بدون علت بدون رسیدگی محکوم به حکم قطعی شده باشد دیوان کشور می‌تواند آنرا رسیدگی بکند و مجددا بگویند این آدم بیگناه بوده یا نبوده و اگر گناهکار بوده خوب تایید می‌کنند. یک حقی است که مال همه کس هست و آن حق فرجام است علت ندارد که از یک عده مخصوص سلب شده باشد این است که بنده تقاضامی‌کنم موافقت بفرمایند از هر کسی که در محاکم نظامی حق فرجام سلب شده باشد این حق سلب شده باو برگردد تا بتواند فرجام بخواهد و دیوان کشور بتواند رسیدگی بکند و اگر بیگناه است بیگناهیش معلوم بشود.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت دادگستری
معاون وزارت دادگستری - عرض می‌شود که این اشخاص دو دسته هستند. بطوری که جناب آقای اخگر یکمرتبه هم این پیشنهاد را فرمودند اصولا فرجام در دو قسمت هست یک قسمت کسانی که حالا محکم می‌شوند که بموجب صلاحیت محاکم نظامی حق فرجام خواهند داشت (اخگر - تا این تاریخ) این پیشنهاد مال کسانیست که قبلا محکوم شده‌اند و بموجب قانون حق فرجام از آنها سلب شده‌است و حالا می‌خواهیم در لایحه بخشودگی مجازات محکومین فعلی که در زندان هستند یک تبصره اضافه کنیم که آن اشخاصی که قبلا حق فرجام نداشته‌اند حالا حق فرجام داشته باشند بنده خیال می‌کنم اینکار اشکال بیشماری داشته باشد ولی من همه آنها را نمی‌شمرم و یکی دو تایش را می‌شمارم.
یک اینکه فرض کنیم در یک سال قبل حکم یکی قطعی شده و در محکمه آمده و می‌دانستند که حق فرجام ندارد خوب این دیگر تمام شد آن وقت حالا دوباره با این تبصره ما برویم تاریخ رویت او را بکشیم بیاوریم ببعد از تصویب این قانون و از این تاریخ ده روز حق فرجام داشته باشید؟ این تاریخ رویت ازکی خواهد بود؟ (اخگر – از تاریخ تصویب این قانون) این یک اشکال بزرگ و اگر بگوییم که از تاریخ تصویب این قانون و این قانون به منزله رویت است این را هم تازه نمی‌توانیم بکنیم علاوه بر این بنده خیال می‌کنم کسانیکه می‌فرمایید حق فرجام نداشته‌اند ماده ۱۶۸ قانون آئین دادسری کیفری می‌نویسد در احکامی که مربوط به مسائل و تکالیف نظامی نباشد حق فرجام دارند اما اگر تکلیف و مسئله نظامی است و از اینها حق فرجام سلب شده‌است که اشکالی ندارد (اخگر – از آنها هم سلب شده‌است) حقشان سلب نشده عرض می‌کنم قانون صریح است در ماده ۲۸۱ که می‌نویسد مربوط به تکالیف و مسائل نظامی نباشد می‌توانند تقاضای رسیدگی فرجامی بفرمایند خواهش می‌کنم جناب آقای اخگر باین ماده مراجعه بفرمایند.
نایب رئیس – پیشنهاد آقای اخگر دو مرتبه قرائت می‌شود (مجددا بشرح سابق قرائت شد)
- حالا اعلام رای می‌کنیم آقایانی که موافقت دارند باین پیشنهاد قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) ردشد. توجه بفرمایید پیشنهادات تمام شد (حاج سیدجوادی - الحمدالله) بنابراین اعلام رای می‌کنیم نسبت به لایحه تعلیق مجازات زندانیان با در نظرگرفتن اصلاحات و پیشنهادهایی که قبلا در جریان مطالعه پیشنهادات مورد تصویب مجلس واقع شده‌است آقایانی که با لایحه و اصلاحاتی که شده‌است موافقت دارند قیام بفرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد آقایان اگر اجازه می‌فرمایند ده دقیقه تنفس بدهیم (مجلس ساعت ۱۱و ۴۰ دقیقه بعنوان تنفس ختم و مجددا هفت دقیقه بعد از ظهر تشکیل گردید)
- تقدیم لایحه بودجه سال ۱۳۳۲ کل کشور و لایحه حقوق متخصص دخانیات بوسیله آقای وزیر دارایی
ویرایش۵- تقدیم لایحه بودجه سال ۱۳۳۲ کل کشور و لایحه حقوق متخصص دخانیات بوسیله آقای وزیر دارایی
نایب رئیس - آقای وزیر دارایی فرمایشی داشتید؟
وزیر دارایی - بنده نهایت خوشوقتی و افتخار را دارم که بودجه سال ۱۳۳۲ کشور را تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم (احسنت) از اعضای محترم کمیسیون بودجه همیشه کمال علاقه را ابراز فرمودند استدعا دارم که توجه بیشتری مبذول بفرمایند که این بودجه هر چه زودتر در آنجا مطالعه بشود و تقدیم بشود به مجلس شورای ملی چون اگر این بودجه تا آخر دی ماه تصویب بشود ما می‌توانیم مخارج دی ماه و بهمن ماه و اسفند امسال را هم روی میزان همین بودجه تادیه بکنیم. یک لایحه دیگری هم هست راجع به متخصصی که در خدمت دخانیات بوده و حالا برای پرداخت حقوقش لایحه‌ای تقدیم می‌شود که بتصویب مجلس شورای ملی برسد
میراشرافی - اسم آن متخصص چیست آقای وزیر دارایی
دکتر فقیهی شیرازی - نسبت به بودجه بهداری هم کم لطف نباشید
نایب رئیس - لایحه بودجه تقدیمی دولت به کمیسیون بودجه ارجاع می‌شود لایحه استخدام یعنی استخدام که نیست تصفیه حساب متخصص قبلی دخانیات هم به کمیسیون‌های مربوطه فرستاده می‌شود
- طرح لایحه اتوبوسرانی شرکت اتوبوسرانی عمومی
ویرایش۷- طرح لایحه اتوبوسرانی شرکت اتوبوسرانی عمومی
نایب رئیس - لایحه اتوبوسرانی مطرح است ماده واحده خوانده می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
- مجلس شورای ملی برای اصلاح وضع اتوبوسرانی تهران و حومه و الزام مالکین و رانندگان وسائط نقلیه برعایت مقررات و جلوگیری از تصادمات و تصادفات اتوبوسها که با وضع فعلی برای جلب منافع شخصی احیانا مقررات جاریه را رعایت ننموده و شکایت عمومی را فراهم می‌سازند در نظرگرفته شده‌است اتوبوسرانی عمومی شهرتهران و توابع بوسیله شهرداری تهران بیک شرکت ایرانی واگذارگردد تا بدین وسیله ازبی ترتیبی‌ها یی که بر اثر عدم رعایت منافع عمومی حاصل می‌شود جلوگیری بعمل آید. بدین منظور لایحه‌ای مشتمل برماده واحده و دو تبصره تهیه گردیده‌است که با قید دو فوریت برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد. لایحه تاسیس شرکت اتوبوسرانی عمومی.
- ماده واحده - وزارت کشور مکلف است اتوبوسرانی عمومی شهر طهران و توابع را بوسیله شهرداری تهران به شرکت واحد ایرانی واگذار نماید و از تاریخ تصویب این قانون آئین‌نامه مربوطه را منتها در ظرف یکماه تهیه کرده پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجرا گذارد.
- تبصره ۱- وزارت کشورمجازاست لذی الاقتضاء در هریک از شهرستانهای دیگر با اجازه تاسیس شرکت واحدایرانی محل مقررات این قانون و آئین‌نامه مربوطه را بوسیله شهرداری محل اجراکند.
- تبصره ۲- اگر در ظرف مدت مصرح در آئین‌نامه مذکورتاسیس شرکت واحد در محلی صورت نپذیرفت شهرداری مجازاست که خودراسا به تاسیس شرکت واحد اتوبوسرانی اقدام کند. نخست‌وزیر- دکتر محمدمصدق. وزیرکشور - غلامحسین صدیقی
- ماده واحده - وزارت کشور مکلف است اتوبوسرانی عمومی شهر طهران و توابع را بوسیله شهرداری تهران به شرکت واحد ایرانی واگذار نماید و از تاریخ تصویب این قانون آئین‌نامه مربوطه را منتها در ظرف یکماه تهیه کرده پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجرا گذارد.
نایب رئیس - آقای قنات‌آبادی مخالفید؟ (قنات‌آبادی - بلی) بفرمایید
شمس قنات‌آبادی - علتی که من با این لایحه و بعضی از لوایح دیگر مخالفت کردم یابعضی از آقایان نمایندگان با بعضی از لوایح مخالفت می‌کنند یک علت خاصی دارد و در این مورد و در این دولت علت پیدا کرده اصولا منظور مقنن از وضع قانون ایجاد یک رفاه و آسایش و یک طرق و راههایی است که اجتماع می‌تواند از آن برخوردار شود و منتفع گردد اساسا وضع قانون برای بهبود وضع زندگی بشر است و اگر یک قانونی نتواند این نتیجه را بدهد با این نتیجه بر او مترتب نشود یا بتصادف با یک شرایطی این نتیجه مطلوبه یعنی ایجاد بهبودی وضع زندگی بشر بدست نیاید یا ناقص باشد این قانون نمی‌تواند آن مقصود و منظوری را که قانونگذار داشته‌است اساسا تضمین کند و بدست بیاورد اساسا هر قانونی که مطرح می‌شود آنهایی که می‌خواهند با این قانون رای بدهند باید باین مطلب توجه کند که این قانون از نظرسعادت و بهبود وضع زندگی اجتماعی موثر هست یا نه؟ جهت دیگری که من با این قانون و بعضی از قوانین مخالفت می‌کنم این است که در این دوره مخصوص یعنی دوره‌ای که ملت پس از این همه مبارزه اینهمه فداکاری موفق شده‌است زمام مملکت را بدست یک شخصی که مورد اعتمادش هست بسپرد مبادا در اثر عدم توجه مبادا در اثر باصطلاح اعتماد بینهایت یک قانونی یک لایحه‌ای یک ماده‌ای تصویب شود که این از نظرمصلحت مملکت از نظرمصلحت عامه صلاح نبوده و یکعده‌ای بدون توجه رای داده باشند و این سنت باشد برای آینده یعنی مثلا چندمرتبه قانون حکومت نظامی اینجامطرح شد یکمرتبه بنده اینجا در مجلس با آن مخالفت کردم و در فراکسیون به آقایان رفقا صحبت کردم اگر نظر مبارکتان باشد بنده عرض کردم آقا نمی‌توانیم با قانون حکومت نظامی موافقت کنیم برای اینکه من خودم یکی از آن کسانی هستم که هر چه صدمه خوردم از حکومت نظامی خوردم علاوه اگر یک روز دیگری شخص دیگری آمد و همینطور خواست مستمر مملکت را با حکومت نظامی اداره کند ما می‌نشینیم و هیچ نمی‌گوییم و ساکت می‌شویم یا مخالفت می‌کنیم چون البته این مطلب مسلم است اشخاصی هستندکه از قوانین حسن استفاده می‌کنند بنده قبول دارم که آقای دکتر مصدق اهل سوءاستفاده نیست نمی‌خواهداز قوانین موضوعه سوء استفاده کند اما خود آقای دکتر مصدق هم این تضمین را بما نمی‌دهد که مجریان این قانون همه شان دارای حسن نیت هستند خودم یادم هست که در پشت همین تریبون صحبت دستگاه و هیئت حاکمه بود آقای دکتر فاطمی وزیر امور خارجه و سخنگوی دولت آمدند پشت همین تریبون الان در صورت جلسات منعکس است و این عبارت را فرمودند که دستگاه طوری نیست که کسی بتواند از آن دفاع کند واقعا هم همین طور هست که بعضی از قوانین هست که از طرف مجلس یا دولت تصویب می‌شود ولی واقعا چون مجریان خوبی ندارد این قانون مسخ می‌شود و بیک صورت دیگر در می‌آید مسلما همیشه قانون حکومت نظامی را مجلس تصویب کرده دولت هم مطرح می‌کند می‌خواهد حکومت نظامی اعلام کند چرا؟ برای اینکه جلوی بی نظمی و اخلالها و اغتشاشات را بگیرد ما عملا همین روزها دیدیم که از قانون حکومت نظامی برای حمایت طبقه اخلالگراستفاده می‌شود و چون این موضوع الان مطرح نیست من نمونه‌هایش را عرض نمی‌کنم و اگر مطرح شد عرض می‌کنم که در چند مورد از این مطلب استفاده شده من می‌خواهم این مطلب را بحضور محترم نمایندگان مجلس عرض کنم که بعضی از مخالفتها از این جهت است که اولا خود قانون را من بسلیقه و فکرخودم اینطور تشخیص دادم که مصلحت اجتماع را در بردارد علاوه یک جهت دیگر هم دارد و آن این است که من می‌بینم که اگر بعضی از قوانین تصویب شود و ما در مقابلش سکوت کنیم آنوقت یک موقع دیگر یک اشخاصی که مصدر کار می‌شوند اگر خدای نکرده سوء نیست داشته باشند و از این قانون برای آزادی کشی بخواهند سوءاستفاده کنند آنوقت دیگر اینها که سکوت کرده‌اند زبانشان بند است اما بنده که امروز با حکومت نظامی مخالفت می‌کنم فردا هم هر کس دیگر بیاید و حکومت نظامی بیاورد با او مخالفت می‌کنم هیچ فرق نمی‌کند چون من یک عقیده ثابت و یک اصل لایتغیر برای خودم اتخاذ کردم و آن عقیده واصل این است که فقط اجتماع را می‌توان با عدالت اداره کرد بزور و تهدید و جبر و فشار نمی‌تواند اجتماع را اداره بکند و نمی‌تواند برای اجتماع مثمرثمربشود و می‌خواهم صریحا بگویم که زور و جبر و تهدید و فشار بر فرض اینکه مجریانش هم دارای حسن نیت باشند نمی‌توانند جلوی اخلالها و نارضایتی‌ها برطرف بشود این لایحه اتوبوسرانی که از طرف آقای دکتر صدیقی وزیر محترم کشور به مجلس تقدیم شد البته بغتتا بود و من بمجرد اینکه مطرح شد با فوریت اولش مخالفت کردم اگر نظر آقایان نمایندگان محترم باشد و فراموش نفرموده باشند روز اول هم بنده عرض کردم که من با انتظام در امر اتوبوسرانی مملکت بالخصوص پایتخت هیچ مخالفتی ندارم و اساسا کسی هم نمی‌تواند با این فکر مخالف باشد و بگوید من مخالفم با اینکه وضع اتوبوسرانی تهران یا سایر شهرستانهای مشابه تهران منظم باشد نخیر نباید باشد کسی همچو حرفی نمی‌تواند بزند ولی این قانونی که آورده شده در مجلس و این ماده واحده‌ای که تقدیم مجلس شورای شده خود ماده واحده بینهایت مبهم است چون این قانون سر و کار داشت با یک عده‌ای کثیری از مردم سر و کار داشت با یک عده زیادی از کارگرها سر و کار داشت با یک عده زیادی رانندگان سر و کار داشت با یک عده کثیری از مالکین اتوبوسها بعضی وقتها از بعضی از حرفهاسوءاستفاده می‌شود مثلا اگر انسان بخواهد بگوید که آقای بمال مردم چکار دارید یک عده‌ای ممکن است بگویند که آقا شما حمایت می‌کنید از کسانی که سرمایه خیلی عمده دارند شما حمایت می‌کنید از کسانی که سالهای سال مردم را چاپیدند غارت کردند و حال اینکه مطلب اینطور نیست باید تجزیه و تحلیل بشود من خودم یکی از آن کسانی هستم که معتقدم که با این عدم تعادل که در مملکت ما هست یعنی یکدسته منعم برخوردار از همه مواهب طبیعت از مواهب زندگی وجود دارند و در مقابل اینها یکدسته گرسنه محروم مفلوک بدبخت سرما زده گرسنه هستند این مملکت کارش به سامان نمی‌رسد و این عقیده را هم دارم که آقایانی که متنعمند آن آقایانی که از مزایای زندگی برخوردارند با این روشی که دارند یعنی می‌بینند که همه دارند در مقابل چشمشان از گرسنگی و بی درمانی و بدبختی جان می‌دهند و آنها ناظرند و تماشا می‌کنند بار اینها به منزل نمی‌رسد و با موازین دین قرآن هم ابدا جور در نمی‌آید شما خیال می‌کنید عنوان اصل مالکیت اسلام اجازه داده که هر کس هر چقدر می‌خواهد غارت بکند بکند و گرسنه‌ها هم بمیرند و جان بدهند دست به ترکیب آنکس که میلیونها غارت کرده‌اند و ازطرف مختلفه ثروت اندوخته نزنند که این آقا مالک است و متصرف و مال خودش است و باید آنها بمیرند ابدا اصلا هیچ همچو دستوری در اسلام نیست غرض وقتی اینجا صحبت شد و من با این مطلب مخالفت کردم نمی‌خواستم آنهایی که خیلی سرمایه دارند و خیلی کار و بارشان خوبست از آنها دفاع کنم. من آن روز پشت این تریبون رسما عرض کردم حالا هم باز به آن آقایان دو مرتبه تکرارمی‌کنم که من خودم را نماینده طبقات محروم و پا برهنه‌ها و گرسنه‌های این مملکت می‌دانم من وقتی این لایحه مطرح شد از این ترسیدم و همین الان هم از این می‌ترسم که آن کسی که یک قسم یک سهم یا دو سهم اتوبوس دارد و متاسفانه در خطوط فعلی تهران این دسته اکثریت دارند با ایجاد این شرکت و عدم توجه کارش بجایی برسد که آن مختصر سرمایه اش را هم از دست بدهد یا یک عده‌ای بگویند آقا ما سهم ترا می‌خریم و این مرد هم در اثر گرفتاریهای گوناگون آن مختصر سرمایه اش هم تلف می‌شود و آنوقت دسته دسته بجمعیت بیچاره‌ها و گرسنه‌ها و محرومین این مملکت اضافه شود. آقایان من از این می‌ترسم از این می‌ترسم که این مردم و این طبقه فردا که بیکار شدند فردا که محروم شدند یک تشنج اضافه تر و شدیدتر به تشنجات امروزی مملکت اضافه بشود. اگر تا امروز برای بیکارها فکری کرده‌اند اگر تا امروز برای گرسنه‌ها و بدبختها فکری کرده‌اند فردا هم البته فکر می‌کنند و این حرفهای من هم خارج از موضوع تلقی می‌شود اما من متاسفانه می‌ترسم که فردا هم مثل امروز باشد و این گرفتاری دامنه اش وسعتش زیادتر بشود و بیشتر بشود مسلما لابد همه آقایان اطلاع دارند که جناب آقای دکتر مصدق به آقایان وزراء اجازه فرمودند مطابق تصویب یک لایحه قانونی که اختیار بازنشستگی با آن شرایط که نوشته با آقایان وزراء باشند.
نایب رئیس - آقای قنات‌آبادی ماده ۸۶ آئین‌نامه می‌گوید ناطق نباید از موضوع مباحثه خارج بشود بنده این ماده را تذکر می‌دهم که جنابعالی آنرا در نظرداشته باشید
قنات‌آبادی – اگر اجازه بفرمایید این توضیحات بنده دلایلی است که مربوط به همان موضوعی است که من دارم پیرامونش صحبت می‌کنم البته آئین‌نامه اجازه داده که انسان برای عرایضش دلائلی اقامه کند
نایب رئیس - مرتبط باشد مانعی ندارد (عبدالرحمن فرامرزی – شما با چی مخالفید؟)
قنات‌آبادی - اگر یک کمی حوصله بفرمایید جناب آقای فرامرزی علت عرایضم راعرض می‌کنم
فرامرزی - علتش را نمی‌خواهم موضوعش را می‌خواهم
قنات‌آبادی - موضوعش را هم عرض می‌کنم فقط یک کمی حوصله لازم دارد آقای دکتر مصدق اجازه فرمودند که آقایان وزرا حق دارند اشخاصی را با آن شرایطی که در قانون هست بازنشسته بکنند من اینجا صریحا در مقابل مجلس شورای ملی و ملت ایران عرض می‌کنم که من از همین قانون هم می‌ترسم (صحیح است) من می‌ترسم که گرسنه‌ها و بدون پارتیها و آنهایی را که قدرت ندارند از وزارتخانه‌ها بیرون بریزند و من می‌ترسم که متنفذین بمانند و مملکت ما را بطرف انقلاب خونین بکشند (صحیح است) من از این می‌ترسم بنابراین من که می‌ترسم از تصویب این نوع قوانین مثل این لایحه....
مکی - حضرت آقای شمس افسر ۳۵ ساله را که نوشته‌اند می‌توانند بازنشسته بکند این اصولا ارتش ایران را باضمحلال و نابودی سوق خواهد داد.
قنات‌آبادی - من زیاد نمی‌خواستم توضیح بدهم من فقط می‌خواستم از این استفاده کنم و دلیل اقامه کنم آقایان بنده که عرض می‌کنم از این لایحه اتوبوسرانی می‌ترسم شما خیال نکنید که من می‌ترسم که فلان آدمی که در این خط صاحب بیست سی اتومبیل است این را مثلا جلویش را بگیرند. نه اگر اینطور می‌شد و آن گرسنه و آن کسی که نیم دانگ اتوبوس داشت یا یکدانگ اتوبوس داشت و قوت لایموت خودش و زن و بچه اش را بدست می‌آورد می‌ماند من ترسی نداشتم برای اینکه من با آن آدمی که صاحب سرمایه و صاحب ثروت است کاری ندارم من مدافع او نیستم من عقیده‌ام این است که وجود او سبب تشنجات کلی است در این مملکت. در عین حال که معتقدم اصل مالکیت باید حفظ بشود (فرامرزی - مادام که مالکیت هست باید سرمایه هر کس مصون باشد) من نمی‌خواهم بگویم جناب آقای فرامرزی که بسرمایه کسی تعرض بشود من می‌خواهم این را عرض بکنم که در یک کشوری که عده‌ای دارایی سرمایه هستند و تمام اظهاراسلام و دین و مذهب و قرآن می‌کنند و می‌گویند که ما معتقد بمانی و دستورات دین هستیم اینها چگونه می‌توانند تحمل کنند که در مقابل آنها اینهمه گرسنه و بیکار و بدبخت و بیچاره باشند؟ این باید متاثر بشود من می‌خواهم اینها را متوجه کنم که خدا در قرآن هم امر کرده که خذمن اموالهم صدقه اینها را می‌گویند که از اموال ثروتمندها صدقه بگیرید و بدهید به گرسنه‌ها (صفایی - آقای قنات‌آبادی صدقه را هم معنی بفرمایید) آقای صفایی آنوقت از موضوع خارج می‌شوم (صفایی - پس خواهش می‌کنم در این زمینه‌ها صحبت نکنید) مقصود من این نیست که مال مالک را بگیرند و بدیگران بدهند (صفایی - ممنونم متشکرم) منظور من از این (خذمن اموالهم صدقه) همان منظوری است که خود شارع مقدس اسلام دارد و آنهم بهترین منظور و بهترین قانون است
بنابراین دولت بنظرش آمده‌است که وضع اتوبوسرانی تهران را منظم کند بنده روز اولی که این لایحه فوریتش مطرح شد با فوریتش مخالفت کردم و دو مطلب را عرض نمودم یکی اینکه عجله در اینکار لازم نیست و این اشکالی ندارد که کسی معتقد باشد که عجله لازم نیست این مطلب اولی بود که عرض کردم علاوه آنروز من یک نکته دیگر به آقایان نمایندگان تذکر دادم و آن این است که عرض کردم که چرا ما توجه نمی‌کنیم وضع اتوبوسرانی تهران و شهرهای مشابه تهران خراب است آخر آن کسانی که می‌خواهند یک عمارت نو بنا کنند بایستی تحقیق کنند که چرا بنای گذشته خراب بود و اساسش در هم ریخت و چرا طاقش پایین آمد باید باین توجه کرد فقط بیاییم بگوییم علت اینکه وضع اتوبوسرانی ایران خراب است جهت عمده اش این است که یک شرکت واحد نبوده اینکه کمال بی انصافی است. خرابی وضع اتوبوسرانی تهران معلول چند عامل است یعنی چند عامل دست به دست هم داده که وضع باعث شده وضع اتوبوسرانی تهران خراب باشد من باز هم عرض می‌کنم که آقایان یکی از عوامل مهم خرابی وضع اتوبوسرانی تهران خرابی دستگاه اداری راهنمایی و رانندگی است (صحیح است) شما بروید مطالعه کنید تحقیق کنید ببنید از صدر تاذیل و ازکل تاجزء این آقایانیکه حقوقشان خیلی عادی عادی است چه ثروتهایی دارند من قبول دارم جناب آقای فرامرزی الراشی والمرتشی کلاهمافی النار آن کسی هم که رشوه می‌دهد بد می‌کند اما بعضی وقتها هم هست که این رشوه دهنده مجبور است که رشوه بدهد یعنی این آقایان مامورین کار را چنان تنگ می‌کنند که یک بیچاره‌ای اگر نرود و رشوه ندهد فردا زندگیش فلج می‌شود فردا نان ندارد بخورد متاسفانه این مطلبی که بنده عرض کردم حضور آقایان شما خیال نکنید که تنها در اداره راهنمایی و رانندگی جریان دارد متاسفانه در غالب مقامات در غالب وزارتخانه‌ها این مطلب جریان دارد بالخصوص در آنجاهایی که سر و کار با پول دارند من خیلی دلم می‌خواست که جناب آقای کاظمی اینجا تشریف داشتند و دوستانه سوال می‌کردم سوال که از وزیر انشاءالله نه گناهی دارد نه حرام است نه طوری می‌شود که دوستانه و ملایم سوال می‌کردم و می‌گفتم جناب آقای وزیر دارایی از آن موقعی که وزارت دارایی مجهزشده و می‌خواهد فشار بیاورد و مالیات وصول کند خواهش می‌کنم یکوقتی هر وقت که میل مبارکتان باشد تشریف بیاورید پشت این تریبون و بفرمایید که از آن وقت تا حالا از این گردن کلفتها از چند نفرشان مالیات گرفته‌اند (صفایی - مشغول هستند دارند از گردن کلفتها هم می‌گیرند) انشاء الله (صفایی - در قزوین بنده اطلاع دارم که بشدت دارند می‌گیرند و اموالشان را توقیف کرده‌اند) قزوین حساب خاصی دارد غرض اینکه آقا رشوه تنها در اداره راهنمایی و رانندگی نیست در خیلی جاها هست و حالا اگر جناب آقای وزیر محترم کشور می‌خواهند وضع اتوبوسرانی تهران و سایر شهرستانهای مشابه تهران را درست بکنند واقعا یکی از مسائلی که باید توجه بکنند این است که از خود دوائر دولتی شروع بکنند چرا شما همیشه از مردم شروع می‌کنید؟ چطور شده که این مردم را هم باید در عزا سرشان را ببرید و هم در عروسی شما اگر اداره راهنمایی و رانندگی را درست کرده بودید آن دزدهای گردن کلفت و سابقه دار را بیرون ریخته بودید آنهایی که از همین راه و از روی ارتشا مقدار زیادی ثروت بدست آورده‌اند کنار گذاشته بودید و یک اداره راهنمایی و رانندگی مثل یک دسته گل درست کرده بودید آنوقت حسن نیت شما و این عمل شما بهتر از آنروزمطرح می‌شود (وزیر کشور – آقا کردیم) هنوز نشده علاوه اینکه بنده اینهمه روی راهنمایی و رانندگی فشار می‌آورم علتش این است که خود شما می‌دانید که در تهران غیر از اتوبوس تاکسی و اتومبیل سواری فراوان است اتومبیل باری فراوان است من خیلی دلم می‌خواهد که جنابعالی یک وقتی بروید و مصادف شوید در این چهار راههای نان آبدار مثل چهار راه اسلامبول مثل چهار راه گلوبندک اینجا خیلی نان و آب دارد برای اداره راهنمایی و رانندگی و سرقفلیش هم خیلی زیاد است و ببینید آن پاسبانی که آنجا ایستاده‌است شما که اینقدر ناله می‌کنید که جان مردم در خطراست و منهم قبول دارم که در خطراست اما چرا در خطر است؟ در خطر است برای اینکه آن آقایانی که در آنجا ایستاده‌اند از آن اتومبیلهایی که پول می‌گیرند رشوه می‌گیرند چه اجازه و دستورهایی برخلاف قانون و خلاف مقررات می‌دهند اتوبوسهایی که خطش آنجا است از هر طرفی که خودشان دلشان بخواهند می‌روند آنوقت یک مرتبه شما می‌بینید که سر یک چهار راهی یک تصادف می‌شود که منجربه تصادف کلی می‌شود و یک عده‌ای از بین می‌روند و همینطوراست در طول خیابانها این مامورین اداره راهنمایی هستندکه انجام وظیفه نمی‌کنند اینهمه اداره راهنمایی گفت که سرعت و سبقت نباشد اما چون این دادگاههای سیاری که درست شده موضوع سبقت و سرعت را با ۵ تومان حل می‌کند اگر بقیمت کشته شدن جان هموطنان ما هم بشود موضوع سرعت و سبقت منتفی شد الان در همه خیابانها با این همه تجهیزاتی که موتورسیکلت سوار و دوچرخه سوار و پاسبان از طرف اداره راهنمایی هست شما می‌بینید که اصلا موضوع سرعت و سبقت منتفی است و یک مسابقه عجیبی بین اتوبوس و کامیون و تاکسی و سواری بوجودآمده باید اینها را اصلاح کرد تا مردم هم خودشان اصلاح بشوند یعنی باید عوامل و وسائل اصلاح را در اختیار مردم گذاشت.
اگر فردا شرکت هم شد و هر جوری هم که شما می‌گویید همان کار شد اما این آقای شوفر (نمی‌دانم آقای وزیر کشور جنابعالی تا حال پشت رل نشسته‌اید که اتومبیل برانید؟) (وزیر کشور- هنوز که ننشسته‌ام) (میراشرافی - به شرطی که وزیر نباشید چون پاسبانها با وزیرها کاری ندارند) خواه اتوبوس باشد خواه ماشین سواری منافات ندارد مقصود دیگری دارم انسان وقتی پشت رل می‌نشیند خیلی کم می‌شودکه اینطور نباشد هی دوست دارد که گاز بدهد حالا شما می‌بینید که اگر پس فردا بر فرض هم این لایحه جنابعالی تصویب شد اگر این آقایانی که پشت رل نشسته‌اند مطمئن باشند که می‌توانند با یک تومان موضوع سرعت و سبقت را حل بکنند باز این مسابقه وجود دارد باید یک کاری کرد که آن کسانی که پشت رل نشسته‌اند اینها اطمینان باین مطلب نداشته باشندکه اگر سرعت و سبقتی روی کار آمد و با جان مردم بازی شد مطلب با یک تومان و دو تومان حل شود موضوع دیگری که سبب مخالفت من با این لایحه بود بعد از توجه در این مطلب که تکلیف مالکین جزء اتوبوسها چه می‌شود موضوع رانندگان و کمک رانندگان و بلیط فروشها بوده آقایان اینها یک دسته‌ای توی این مملکت هستند من یک قسمتی از فرمایشات جناب آقای نریمان را که یک روز در طی نطق قبل از دستور اینجا فرمودند یک مقدارش را تصدیق می‌کنم و آن مقداری را هم که تصدیق می‌کنم جهتش را اینجا بیان می‌کنم تا دستگاه دولت بحالش فکربکند عرض کنم جناب آقای نریمان بنده خودم افتخار این را دارم که اتوبوس سوار می‌شوم از آن مطالبی که فرمودید سر وقت مخلص هم آمده‌است اما باید دید که این شوفرها و شاگرد شوفرها چرا این حرفها را می‌زنند واقعا چرا اینها اینطور شده‌اند یک روزی این جا صحبت شد که بعضیها جانی با لذات هستند این موضوع جانی با لذات حل شده اصلا جانی با لذات ما نداریم یعنی ممکن نیست بشر وقتیکه باین دنیا می‌آید جانی با لذات باشد کل مولد یولدعلی الفطره یا قرآن می‌گوید فطره الله التی فطرالناس علیها و حکما هم می‌گویند انسان مدنی الطبع است جانی با لذات وجود ندارد یعنی انسانی که از دستگاه خلقت بیرون می‌آید نباید که جانی باشد جانی با لذات باشد اجتماع بد است محیط بد است نداشتن فرهنگ است نداشتن مدرسه‌است و نداشتن وسائل آدم شدن است که یک عده‌ای را بی تربیت و بد اخلاق و خشن می‌کند جناب آقای نریمان اگر ما بخواهیم در یک دسته‌ای تربیت بوجودبیاوریم باید برویم برای اینها فرهنگ بوجود بیاوریم باید یک کاری بکنیم که آن بچه گدا هم بتواند وقتی که بوجود می‌آید مثل بچه‌های اشراف برود درس بخواند اخلاق پیدا کند تربیت پیداکند والا آن انسانی که در یک محیط پست و آلوده بار می‌آید بیشتر از این نمی‌شود ازش توقع داشت من لازم می‌دانستم وجدانا این مطلب را تذکر بدهم یکی از دلایل مخالفت من آنروز با این لایحه گر چه بعضی از مطالب روشن شده...
نایب رئیس - جناب آقای قنات‌آبادی وقت جنابعالی دارد تمام می‌شود سه دقیقه دیگر وقت دارید
شمس قنات‌آبادی - عرایض بنده تمام نشده
نایب رئیس – شما که در اصل مطلب حرف نمی‌زنید
شمس قنات‌آبادی - ازآنموقع همه اش می‌گویم اتوبوس اتوبوس بهر جهت یکی اینکه تکلیف این اشخاص هم معلوم بشود از نظر مزایایی که این طبقه محروم باید داشته باشند از نظرتعاون و بیمه باید باین دسته هم توجه کامل بشود بعلاوه یک فکری هم برای این نقائص که از نظر نداشتن فرهنگ داشته‌اند باید برایشان بشود بعلاوه یک معمایی برای بنده وجود دارد که بعرض آقایان میرسانم و خواهش می‌کنم توجه بفرمایید مخصوصا آقای امامی اهری که آنجا مشغولند و خیلی هم عصبانی شده‌اند باین مطلب توجه بفرمایید یک معمایی برای من بوجود آمده که تمنی می‌کنم آقای وزیر کشور این مطلب را برای من روشن کنند چند وقت قبل شنیدم که دولت اجازه داده که هرکس هر جا بخواهد دکان نانوایی می‌تواند باز کند بعضی از نمایندگان صنف خباز آمدند گفتند که این چیست یک قاعده‌ای یک رسمی در هر جای دنیا برای این مطلب هست ما وقتیکه مذاکره کردیم گفتند که اصل آزادی کسب است و نمی‌شود که کسب اشخاص را محدود کرد لذا اینقدر دکان نانوایی زیاد شد و یکی پس از دیگری بازشد که همه آنها که قدیمی جدیدی بودند متضرر شدند بعد آمدند سراغ صنف قصاب باین آقایان هم گفتند چون اصل آزادی کسب است هر کس می‌تواند قصابی باز کند بنابراین آن محدودیتهای صنفی برطرف شد ممکن است آقای وزیر کشور بیایند بفرمایند که محدودیتهای صنفی معین است و فلان ولی من دست ایشان را می‌گیرم و می‌برم و نشان می‌دهم که بفاصله یک وجب قصابی کنار قصابی درست شده که بعد از برداشتن این محدودیت کسبی اینقدر قصابی توی این شهر زیاد شد از اطراف و جوانب هم آمدند و هر کس که می‌توانست روزی دو تا گوسفتند بکشد قصابی باز کرد آنوقت همه ورشکست شدند بحال عجیبی افتادند حالا هی شهرداری بیاید نرخ معین کند این وقتی می‌بیند که موضوع زندگی خودش و خانواده اش در میان است و با وضع زن و بچه اش تماس دارد گوش بحرف شهرداری نمی‌دهد یک سیاستی بود که شاید دولت عقیده اش این بوده که سیاست صحیحی است ولی ما دیدم که سیاست صحیح نیست حالا هم آمده‌اند سراغ آقایان اتوبوسرانها باز هم تکرار می‌کنم آقایان محترم بنده با انتظامات شهر موافقم و هر کس هم خلاق انتظام بکند جدا با آن مخالفم و معتقدم که دولت بایستی برای امور انتظامی اتوبوسرانی در تهران یک عمل جدی بکند اما عقیده شخصی ام را صریحا ابراز می‌کنم و می‌گویم که باین قسم و باین روش و باین تز ایجاد انتظامات نمی‌کند بلکه یک مشکلات بسیار بسیار بدی برای بعد بوجود می‌آورد و تنها راهی که ممکن است انتظامات را حفظ بکند و حق مالک و خرده مالک هم ازبین نرود این است که دولت موظف بکند هر خطی را که ایجاد یک شرکت بکند و در آن جلسه مشورتی هم نظرم را عرض کردم اما همه اینها بستگی دارد باینکه دستگاه راهنمایی و رانندگی هم اصلاح بشود و یک عناصر مورد اعتمادی آنجا باشند از موقع هم استفاده می‌کنم چند تا طرح است که توسط آقایان تجار و مردم تهران تقدیم شده امروز یک عده‌ای با من راجع باین مطلب صحبت کردند من گفتم هیچکس حق ندارد و در عین اینکه اظهار عقیده می‌کند یکعده‌ای را محکوم بکند و بگوید چرا اظهارعقیده می‌کند یکعده‌ای می‌گویند که خانمها باید در انتخابات دخالت بکنند در مقابل این عده یک عده زیادی هم عقیده خلافش را دارند و اظهارعقیده می‌کنند و ما موظفیم عقاید آنها را منعکس کنیم این طرح مربوط به یک عده از بازرگانان و مردم تهران است که عقیده دارند خانمها نباید در انتخابات دخالت کنند تقدیم مقام ریاست می‌شود.
- تقدیم طرح سه فوری راجع به جلوگیری از تعطیل مجلس و مذاکره در فوریت اول
ویرایشقناتآبادی - یک طرحی هم با قید سه فوریت الساعه رسیده‌است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
نایب رئیس - چون اصولا طرح با سه فوریت در واقع معادل با پیشنهاد تغییر از دستوراست بنده طبق آئین‌نامه ابتدا باید این طرح را باطلاع مجلس برسانم که اگر بفوریتش رای بدهید بنده هم طرح کنم (طرح تقدیمی سه فوریتی بشرح زیرقرائت شد) نظرباینکه نمایندگان مجلس شورای ملی بقیدسوگند بحفظ قانون اساسی و مشروطیت و حفظ حقوق مجلس و مجلسیان موظف می‌باشند امضا کنندگان این ورقه تصمیم قانونی ذیل را باقید سه فوریت و طرح فی المجلس تقدیم مجلس شورای ملی می‌داریم.
- تصمیم قانونی - هیچ طرح و یا لایحه‌ای نمی‌تواند بامضای رئیس دولت باعث تعطیل یا فلج شدن مجلس فعلی گردد - سیدباقرجلالی. هدی. حاج سیدجوادی. دکتر بقایی. انگجی. بهادری. ناصرذوالفقاری. وکیل‌پور. حائری‌زاده. افشارصادقی. صفایی. دکتر فاخر. احمدفرامرزی. کریمی. حمیدیه
نایب رئیس - امضاهای طرح را بشمارید
ناظرزاده (منشی) - ۱۵ امضا است
شمس قنات‌آبادی - آقای ناظرزاده اسم بنده راهم بنویسید
ناظرزاده - می‌شود ۱۶ امضا
نایب رئیس - فوریت اول مطرح است آقای دکتر شایگان بفرمایید
دکتر شایگان - بنده در خارج از اشخاص بی اطلاع مطالبی نظیر همین مطلب می‌شنیدم ولی تصور نمی‌کردم که یک چنین شبهه‌ای برای نمایندگان محترم پیش بیاید بنده اینجا می‌خواهم صریحاعرض کنم و از طرف آقای نخست‌وزیر هم قول بدهم که هرگز همچو منظوری نبوده‌است این اصلا تحصیل حاصل است البته بنده مخالفت این طرح هم که بگذرد نیستم خیلی کار خوبی است بفرمایید ولی فقط خواستم رفع شبهه از آقایان بکنم که هرگز نه رئیس دولت چنین منظوری داشتند و نه اشخاصی که این قانون را نوشته‌اند. مخصوصا من خدمت آقای نخست‌وزیر رسیدم و گفتم که این نظر را نه جنابعالی داشتید و نه کمسیون داشته‌است که بخواهند بوسیله این قانون خللی در کار مجلس شورای ملی وارد بیاورند معذلک برای اینکه هیچ جای شبهه نمایند یک ماده دیگری اضافه بفرمایند که این مسئله حد نصاب ارتباطی بوضع فعلی مجلس ندارد بنده فقط خواستم این دو کلمه را عرض کنم که این شبهه از ذهن مبارک آقایان رفع شده و مخالفتی هم نداشتم که باین طرح بکنم بسیار طرح صحیحی است ولی تحصیل حاصل است همچو نظری را نه دولت داشته‌است و نه کمیسیونی که این قانون را تدوین کرده‌است.
ناظرزاده - خوبست آقای وزیر کشورهم یک همچو توضیحی بدهند
نایب رئیس - آقای وزیر کشور بفرمایید
وزیر کشور (آقای دکتر صدیقی)- دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم مظهر و محل عجایب و شگفتیهای بسیار است هر روز چیزهای عجیب می‌بینیم و چیزهای عجیب و مطالب عجیب می‌شنویم بنده یکی از امور عجیبی که در این چند روز شنیده‌ام و در واقع باید عرض کنم که هنوز هم که این مطالب را آمده‌ام اینجا می‌گویم از تاثیر این شگفتی بیرون نیامده‌ام همین مسئله‌است هیچوقت در فکر و ذهن و تصمیم جناب آقای نخست‌وزیر و هیئت دولت این نبوده و نیست که دستوری برای تعطیل مجلس صادر بشود یک توهمی حاصل شده‌است برای چند تن از آقایان که خارج از مجلس هستند و یکی دو تن هم بعنوان استعلام و استفساراز مفاد مقررات این لایحه قانونی این از بنده سوال کردند بنده بحکم سابقه و بحکم قانون عرض کردم که حد نصاب بهیچ وجه در طرح لایحه قانونی انتخابات ارتباطی با وضع فعلی ما ندارد و سابقه‌ای هم هست و آن این است که آقایان محترم اطلاع دارید ما یک لایحه استقلال شهرداریها تهیه کردیم و قانونی هم قبلا گذشته بود که قانون استقلال شهرداریها باشد آن لایحه بعنوان لایحه قانونی شهرداری بتصویب جناب آقای نخست‌وزیر رسید و ما درباره جاهایی که تاکنون انجمنهای قانونی تشکیل نشده‌است دستور داده‌ایم و در دو جلسه پیش بود بعرض آقایان محترم رساندم که در ۸۶ جا ما شروع کرده‌ایم بانتخاب انجمن شهر و حالا جز چند شهر که باقی مانده‌است در تمام نقاط مشغول هستند بعد از آن مذاکره در تمام جاهای که انجمن قانونی نداریم دستور تشکیل انجمن و انتخابات انجمن داده شده‌است ولی ۱۳۶ جا ما داشتیم که در دوره حکومت قانون سابق صاحب انجمن قانون شده بودند آن انجمنها سر جای خود باقی هستند و بفکر هیچکس نرسیده‌است که آن انجمنها را تعطیل بکند و حتی بعضی از آن انجمنها که کسر عضو داشته‌اند این کسرعضو را هم بموجب قانون قدیم یعنی حد نصاب را همان قانون قدیم گرفتیم و عمل کردیم و بهمین صورت هم دستور بتمام استانها و شهرستانها داده شده‌است بنده باز تکرارمی‌کنم که با این صراحت و با این روشنی که در عرایض من هست محل تردید و جای شبهه باقی نماند که بهیچوجه در فکر و ذهن و عمل دولت این نبوده‌است که بنحوی از انحاء هم چه خواهدبود مجلس را تعطیل بکند بنابراین خاطر آقایان باید از این حیث کاملا آسوده و مطمئن باشد معذلک اگر آقایان هرپیشنهادی و طرحی دارند جریان مجلس هر طور حکم می‌کند عمل بفرمایید ولی بنده وظیفه خودم را از نظر اینکه عضو دولت هستم و وزیرکشورهستم که در امر انتخابات هم مستقیما دخیل است لازم می‌دانستم که این مطالب را بحصور مبارک آقایان عرض کنم (احسنت)
نایب رئیس - آقای دکتر بقایی بفرمایید
دکتر بقایی - همینطور که همکار عزیز ما آقای دکتر شایگان فرمودند دولت چنین نظری نداشته ولی سابقه‌ای بود که چندین روز پیش یعنی تقریبا دو هفته‌است که در افواه پیچیده‌است و حتی همانطوری که جناب آقای وزیرکشور بعرض مجلس رسانیدند با خود ایشان هم مذاکراتی شده و صحبتهایی هم شده و در چند روز پیش هم در فراکسیون صحبت شده بود راجع باین موضوع قرار شد که یک توضیحاتی داده شود که رفع نگرانی بکند چون وقتیکه یک موضوعی زیاد در روزنامه‌ها و در افواه پیچید آنهم در یک وضع خاصی که ما فعلا داریم این جز تشتت افکارهیچ فایده‌ای نمی‌تواند داشته باشد و این موضوعی هم که بامضا رسیده بساحت مجلس شورای ملی پیشنهاد شده منع قانونی ندارد و همه آقایان هم تصدیق دارند که چنین نظری نیست باینجهت هم بنده می‌خواستم عرض کنم که آقایان توجه کامل باین نکته بفرمایند مخصوصا با وضعی که الان هست که آقای نخست‌وزیر یک لوایح یا طرح‌هایی امضامی نمایند و بعدا وقتی پی به نواقصش می‌برند اینها را مجددا اصلاح می‌کنند که البته این یک امر بسیار پسندیده‌ای هست مثل همین لایحه ۲۰ در صد کشاورزی که آن موقعی که بمجلس تقدیم گردید ما نقائصش را عرض کردیم بعد از مدتی که عمل کردند به نقائصش پی بردند و یک قسمت از چیزهایی که عرض کردیم رفع کردند و بقیه اش را خواستند عمل کنند باز بدشواری‌هایی گیرکردند که یک اصلاحیه سوم صادر گردید البته برای یک طرحی مثل طرح کشاورزی یا بازنشستگی می‌شود اصلاحیه صادر کرد ولی برای چیزیکه عمل قطعی انجام بگیرد دیگر قابل صدور اصلاحیه نخواهد بود باین جهت برای اینکه رفع این صحبتها و فکرها بشود این طرح تقدیم شده‌است و استدعامی‌کنم که توجه بکنند و بفوریتهایش رای بدهند
نایب رئیس - آقایان امضاکنندگان توجه بفرمایند که این تصمیم قانونی باین شکل که نوشته شده‌است اصلا وارد نیست یعنی هیچ رئیس دولتی نمی‌تواند هیچ طرح و لایحه‌ای برای تعطیل مجلس امضاکنندگان منتهی در حال حاضر بجناب آقای دکتر مصدق اختیار مخصوص داده شده بنابراین اگر میل دارید نوشته شود که هیچ طرح و لایحه‌ای که بموجب قانون اختیارات از طرف ایشان امضا بشود مقصود من این است که این توضیح را لازم دارد
چند از نفر از امضاء کنندگان طرح - موافقیم موافقیم
دکتر بقایی – همانجا آقای ناظرزاده از طرف ما تصحیح کنند قبول داریم
نایب رئیس - آقایان توجه بفرمایند طرح اصلاح شده یک مرتبه قرائت می‌شود (بشرح زیر توسط آقای ناظرزاده (منشی) خوانده شد)
- تصمیم قانونی - هیچ طرح و لایحه‌ای بموجب اختیارات اعطایی بجناب آقای دکتر محمدمصدق نخست‌وزیرنمی‌تواند باعث تعطیل یافلج شدن مجلس شورای ملی گردد (بهادری - صحیح است)
یکنفر از نمایندگان - بعد از کلمه مجلس یک فعلی هم لازم است
عبدالرحمن فرامرزی - اعلام رای بفرمایید
نایب رئیس - یکمرتبه دیگر هم بطورقطعی خوانده شود که تردیدی دربین نباشد تا اعلام رای بکنم (دومرتبه با اصلاح بشرح زیرخوانده شد)
- تصمیم قانونی - هیچ طرح و لایحه‌ای بموجب اختیارات اعطایی بجناب آقای دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر نمی‌تواند باعث تعطیل یا فلج شدن مجلس فعلی گردد (در این موقع چند نفر از آقایان نمایندگان از جلسه خارج شدند)
نایب رئیس - نسبت بفوریت اول اعلام رای می‌کنم بگویید آقایانی که خارج از جلسه هستند تشریف بیاورند (عده برای رای کافی نبود پس از چند دقیقه تامل آقای نایب رئیس اظهار نمودند) آقایانی که در خارج هستند اطلاع دادند که در جلسه حاضر نخواهندشد
شمس قنات‌آبادی – تذکر دارم
نایب رئیس - بفرمایید
قنات‌آبادی - می‌خواستم عرض کنم که ما دلیل پیدا کردیم برای اینکه می‌خواهند مجلس را تعطیل کنند (چند نفر از نمایندگان - صحیح است) مشروطیت تعطیل بردار نیست ما دلیل پیدا کردیم که می‌خواهند درب مجلس شورای ملی را ببندند
نادعلی کریمی - یک عده مشاورینی که قانون مطبوعات باین ننگینی را بیرون می‌دهند می‌خواهند اینکار را بکنند.
حاج سیدجوادی - اگر وضعیت اینطور باشد و اینکار اهانت بجناب آقای دکتر محمد مصدق باشد من امضایم را پس گرفتم
فرامرزی - بجای امضایی که ایشان پس گرفتند من امضاء می‌کنم (چند نفر از نمایندگان - احسنت)
- ختم جلسه بعنوان تنفس
ویرایشنایب رئیس - طبق آئین‌نامه با آقایانیکه غیبت در رای کرده باشند رفتار خواهد شد. جلسه را هم بعنوان تنفس ختم می‌کنیم (یکساعت و ده دقیقه بعد از ظهر جلسه بعنوان تنفس تعطیل و دیگرتشکیل نگردید)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - مهندس احمد رضوی