مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۵۶
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۳۰۹
۳ شنبه ۱۶ دی ماه ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۵۶
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۵۶ صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۳ شنبه ۱۶ دی ماه ۱۳۳۱
فهرست مطالب:
- ۱ - طرح وتصویب صورت مجلس جلسات ۱۱ و ۱۴ دی ماه
- ۲ - قرائت نامه آقای نخست وزیر و تقاضای رای اعتماد بوسیله آقای کاظمی نایب نخست وزیر
- ۳ - مذاکره در مورد تقاضای دولت و اخذ رای و ابرازاعتماد بدولت آقای دکتر مصدق نخست وزیر
- ۴ - ختم جلسه بعنوان تنفس
مجلس ساعت یازده وربع صبح بریاست آقای محمدذوالفقاری (نایب رییس) تشکیل گردید
- طرح وتصویب صورت مجلس جلسات ۱۱ و ۱۴ دی ماه
ویرایشنایب رییس _ صورت غایبین جلسه یکشنبه قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
غایبین با اجازه _ آقایان: شاپوری _ صراف زاده _ خسروقشقایی _ راشد _ مشار _ نبوی _مهندس غروی
غایبین بی اجازه _ آقایان: دکتر امامی _ محمدحسین قشقایی _ دادور _ میلانی _ پارسا _ زهری _ دکتر ملکی _ تولیت
دیرآمدگان با اجازه وزودرفتگان آقایان: دکتر فاخر ۱۵ دقیقه _ حمیدیه سی دقیقه _ منصف سی دقیقه _ میراشرافی سی دقیقه _ دکتر بقایی یکساعت _ گنجه یکساعت _ دکتر فلسفی یکساعت _ دکتر سنجابی یک ساعت _ بهادری یک ساعت وپانزده دقیقه _ دکتر طاهری یکساعت و۴۵ دقیقه
دیرآمدگان وزودرفتگان بی اجازه _ آقایان: مهندس زیرک زاده بیست دقیقه _ عامری سی دقیقه _ امیرافشار ۳۵ دقیقه _ دکتر کیان ۴۵ دقیقه _ شهاب خسروانی یکساعت _ شبستری یکساعت _ منصف یکساعت و ۱۵ دقیقه.
غایبین در رای _ آقایان: امیرافشاریک رای _ معتمددماوندی یک رای _ دکتر کیان ۳ رای _ دکتر بقای سه رای _ شهاب خسروانی چهاررای
غایبین مشمول ماده ۱۶۲ آیین نامه داخلی _ آقایان: مهندس حسیبی _ دکتر شایگان _ دکتر معظمی _ شهیدی _ مصدقی _ مهندس زیرک زاده _ دکتر مصباح زاده _ نریمان _ اقبال _ شهاب خسروانی
نایب رییس _ آقای حمیدیه نسبت بصورت جلسه اعتراضی دارید بفرمایید
حمیدیه _ بنده درجلسه قبل اگرطرحی امضاکرده‌ام از روی سوء نیت
(کریمی _ هیچکس سوء نیت نداشت)
یامخالفت با دولت جناب آقای دکتر مصدق که همیشه پشتیبان دولت ایشان بوده و هستم نبوده بلکه چون موضوع تعطیل یا فلج ماندن مجلس و مشروطیت بود آن طرح را امضا کرده‌ام و مایه تاسف است که در مقابل امضا طرح مزبور که کاملا از روی حسن نیت بوده اتهامات ناروا بما نسبت داده‌اند و چون راجع به این موضوع درآینده صحبت خواهم کرد عجالتا بهمین تذکراکتفا می‌کنم
(کریمی _ صحیح است)
نایب رییس _ آقای کهبد
کهبد _ آقای مشاررا جزو غایبین بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه ایشان کسالت دارند ومطلبی که بنده می‌خواستم عرض کنم این است که عده زیادی از اهالی شهریار وساوجبلاغ به تهران آمده‌اند وپشتیبانی خودشان را نسبت بدولت جناب آقای دکتر مصدق اعلام داشتند بنده ناگزیربودم که این را از نظر مستدعیات موکلین خود عرض کنم حتی می‌خواستند تعطیل کنند بنده مانع شدم واین را نیزعرض کردم که آقای مشارمریض هستند.
نایب رییس _ جنابعالی گویا توجه نفرمودید غیبت آقای مشاررا با اجازه نوشته‌اند. آقای جلالی
جلالی _ درعرایض بنده بعضی اغلاط چاپی هست بعلاوه جملاتی اسقاط شده که تصحیح کرده و تقدیم می‌کنم.
نایب رییس _ تصحیح خواهدشد آقای مدرس
مدرس _ درعرایضی که کرده بودم یعنی پیشنهادی که داده بودم یک جمله‌ای سقط شده تصحیح می‌کنم ومی دهم به تندنویسی ۰
نایب رییس _ اصلاح می‌شودآقای کریمی
کریمی _ درعرایض جلسه گذشته بنده بعضی اغلاط چاپ شده که تصحیح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی ضمنابعرض آقایان نمایندگان میرسانم طرحی که بمجلس تقدیم شده با کمال حسن نیت بوده‌است وهیچکدام از آقایان نمایندگان نظر سویی نسبت بدولت آقای دکتر مصدق نداشته‌اند (صحیح است) واگربنظردولت سوء نیتی دراین طرح بوده‌است اینطور نبوده‌است امضای طرح حق مسلم وکیل است ووکیل در دادن هر طرحی آزاد است و ما بدولت دکتر مصدق اعتماد داریم وبدون جهت ما را بباد تهمت بسته‌است ودرآینده دراین باب عرضی خواهم کرد.
نایب رییس _ نسبت بصورت مجلس دیگر اعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه ۱۱ و ۱۴ دی ماه تصویب شد
- قرائت نامه آقای نخست وزیر و تقاضای رای اعتماد بوسیله آقای کاظمی نایب نخست وزیر
ویرایشنایب رییس _ یکعده از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند خواستم استدعاکنم که صرفنظربفرمایند(صحیح است) آقای کاظمی بفرمایید البته مطالب ایشان هم بعنوان قبل از دستور است و وارد دستور نشده‌ایم
کاظمی (نایب نخست وزیر ووزیردارایی) _ مرقومه‌ای جناب آقای دکتر مصدق بعرض مجلس رسانیده‌اند که بنده قرائت می‌کنم (بشرح آتی قرائت نمودند)
« مجلس شورای ملی چنانکه خاطرآقایان نمایندگان محترم مستحضراست ملت ایران پس از فضل الهی بر اثر شجاعت و شهامت و فداکاری و استقامت خود موفق شد دست اجانب را از خاک پاک وطن خویش قطع کند و استقلال و آزادی را که شرط اساسی حیات هر ملت شرافتمندیست با سربلندی بدست آورد پس از این اقدام مردانه واعاده شرف وحیثیت وعظمت دیرین خودملت ایران خواست دست به اصلاحات داخلی زده بترمیم خرابیهای گذشته بپردازد واوضاع اقتصادی واجتماعی خودرا سروصورتی بدهد. اینجانب که به اراده ملت ایران مامور این امرخطیر شدم چون تجربه به این جانب ثابت کرده بود پیوسته با خود می‌اندیشیدم وحتی مکرربه همکاران خود می‌گفتم که تانفوذ بیگانگان را از مملکت برنیدازیم وایادی داخلی اجانب را قطع نکنیم ومخصوصا تا امرنفت را بسامان نرسانیم مصحلت نیست بهیچ اصلاح دیگری دست بزنیم زیراهراصلاحی چون با منافع مستقیم عده‌ای تماس پیدا کند ناچار جمعی ناراضی می‌شوند واین عدم رضایت اجانب که پیوسته منتهز فرصت ومنتظرزمینه مساعدی برای تحریک وایجاد اغتشاش واختلاف هستند استفاده می‌کنند وآنهارا الت پیشرفت مقاصد سوء خودقرارمی‌دهند. ولی دوامر مراوادارکرد که دراین تصمیم خود تجدیدنظرکنم یکی اینکه توطئه‌های انگلستان واسباب چینی وتشبثات بی حد وحصرآن دولت مانع بود از اینکه بزودی کارنفت یکسره شودوباین ترتیب شروع به اصلاحات مدت مدیدی بتاخیرمی افتاد. دیگراینکه مکرربدولت اظهارمی شد که مردم چشم براه وتشنه اصلاحات هستندواقدامات اساسی برای بهبود اوضاع مملکت را نباید بیش از این به عهده تعویق گذ وهرچه زودتر باید به تصفیه دستگاه دولت و تنظیم بودجه مملکت و اصلاح حال مردم زحمت کش از کارگرودهقان وسایر افراد طبقه سوم که دروضع ناگواری زندگی می‌کنندپرداخت ودرتمام شئون مملکت دست به اصلاحات زد بخصوص که همین اصلاحات ممکن است موجب شود که حریف سرسخت خارجی از پیشرفت نقشه‌های خود مایوس گرددوبیش از این درامر نفت کارشگنی نکند. بالاخره به این منطق تسلیم شدم وچون اقدام به اصلاحات مستلزم سرعت عمل وداشتن قدرت قانونی واختیاربود از این مجلس محترم کسب اختیار کردم وبحوه وقوه الهی شروع به اصلاحات شد چون اقدامات دولت درگزارش مفصل سه ماهه بعرض رسیده از تکرارآن دراینجا خودداری می‌کنم. نتیجه آن اصلاحات همان طورکه پیش بنی می‌کردم ایجاد جمعی ناراضی شد وزمینه مساعدی برای اقدامات بیگانگان فراهم آمد چنانکه از چندی پیش دوباره ایادی شناخته شده اجانب بکارافتاده وکسانی که می‌دانند پنجه قهار عدالت عنقریب به سراغ آنها خواهدرفت دوباره از کنج عزلت وانزوا درآمده دست بکار تخریب وتفتین وایجادتفرقه وتشتت شده‌اند وبه بهانه‌های بیجا دایما درتضعیف دولت می‌کوشند و مقاصد خود را زیر لفافه اصلاح پنهان نموده اسباب فلج کردن کاروازهمه مهمترتشویق دشمنان خارجی درسختیگری بملت ایران را فراهم می‌کنند. برای اینکه هیچ نکته‌ای از آقایان نمایندگان پوشیده نماندبایدعرض کنم که درمقابل بیگانگان وحدت ویگانگی وحس استقلال طلبی وآزادیخواهی ملت ایران است که پشت سردولت خود ایستاده واورا دراصلاحات داخلی وهمچنین دراحقاق حقوق از دست رفته خودتقویب وپشتیبانی می‌کند. دربرابرملتی که شیفته آزادی واستقلال است وهمه چیزخودرا درمقابل این دوموهبت الهی بچیزی نمیشمارد ودولتی که به نیروی اراده وپایداری چنین ملتی متکی است هیچگاه دشمنان نمی‌توانند مقاومت ایستادگی کنندومسلما دیریا زود از پیشرفت مقاصد خودمایوس شده صلاح وصرفه خودرا درترک خصومت وسختگیری خواهنددانست وبعکس اگردشمنان خارجی بوسیله ایادی خودتوفیق یافتند که ملت را از دولت جداودرمجلس ایجاداختلاف کنند وبدین وسیله دولتی ضعیف درمقابل خود ببینند برفشاروسختگیری خود می‌افزایند وآن دولت ضعیف ناچاراست یابخواسته آن هاتسلیم شود یاکناررود ومیدان را برای روی کارآوردن دولتهای دست نشانده آنهاخالی کند. از بعضی از جریانات اخیر برای دشمنان خارجی این توهم پیداشده که فرصت مناسبی برای تجدیداعمال نفوذآنها به دست آمده ومخصوصا از یکی دوهفته پیش بعضی از رادیوهای بیگانه این زمزمه‌ها را که مدتی بود فراموش کرده بودند تجدیدنموده ومخصوصا از جریان روزیکشنبه گذشته حداکثراستفاده تبلیغاتی را برده‌اند. نمایندگان محترم می‌دانند که اصلاح قانون انتخابات یکی از خواسته‌های اولیه ملت ایران است دولت وظیفه خود می‌دانست که هرچه زودتر به این اقدام اساسی دست بزند. لایحه قانونی انتخابات بعداز زحمات فراوان تهیه شد. البته این لایحه ممکن است نقایصی داشته باشد وبهمین دلیل است که آنرا به قضاوت افکارعمومی گذاشته منتظر خاتمه مهلت اظهار نظرعامه شدم که با رعایت افکارآنها اصلاحات لازمه را بعمل آورده انشاء الله آنرابموقع اجرا می‌گذارم. درهفته اخیر یک مرتبه این فکربی اساس منتشر شدکه منظوردولت از زیادکردن عده نمایندگان این است که حدنصاب برای تشکیل مجلس را بالا ببردوچون عده فعلی نمایندگان به آن حد نمی‌رسد مجلس را تعطیل کند»
(کریمی _ صحیح است)
«این فکر واهی مثل غالب افکار بی اساس دیگر ساخته و پرداخته دستگاه دروغ سازی دیگران است و این دستگاه دروغ سازی بکارافتاد و از تحریک و تفتین چیزی فروگذار نکرد تا آنجا که بتدریج این خیال موهوم عده از آقایان نمایندگان را فکرتهیه طرحی انداخت. بسیارجای تاسف وتعجب است که بعضی از آقایان نمایندگان تحت تاثیرچنین افکاری واقع شوند وتصورنمایند دولت درصددتعطیل مجلس شورای ملی است. مگرنمایندگان محترم فراموش کرده‌اند که تمام سعی دولت اینجانب این بودکه هرچه زودتر دوره هفدهم مجلس شورای ملی افتتاح شود؟ مگرکشمکش دولت با مخالفین تشکیل مجلس از خاطرها محو شده‌است؟ مگرچندروز قبل که نایب رییس محترم مجلس درباب همین مسئله از بنده سوال کردند صراحتا به ایشان نگفتم که دولت هرگزچنین نظری ندارد وبرای رفع نگرانی ماده‌ای بلایحه قانونی خواهدافزود که جای هیچگونه شبهه‌ای هم دراین خصوص باقی نماند؟»
(مهندس رضوی _ صحیح است)
«مگر آقای دکتر شایگان رییس محترم کمیسیون تهیه لایحه قانونی انتخابات هنگام طرح این موضوع توضیح کافی ندادند؟ مگرآقای وزیرکشور به تفصیل دررد این توهم واینک دولت هرگزچنین منظوری نداردبیاناتی نکردند؟ با وجودتمام این مطالب چطورمی‌توان تصورکرد که رفع شبهه از تهیه کنندگان طرح نشده باشد وبرای به تصویب رساندن طرحی که یک قسم بدگمانی از آن استنباط شده همچنان پافشاری کنند؟ واصل چهلم قانون اساسی را مورد توجه قرارندهند. آیانمایندگان محترم مجلس شورای ملی تردید دارند که نتیجه این پیش آمد تقویت دشمنان است؟ آیا درطول مدت این مبارزه حیاتی مشاهده نفرموده‌اند بمحض اینکه کوچک ترین حمله‌ای بدولت می‌شود بعضی رادیوهاوجرایدخارجی خبرآن را بزرگ کرده با آب وتاب ومکرر دردنیا انتشار می‌دهند. آیا احتیاجی هست که به نمایندگی مجلس شورای ملی عرض کنم هروقت مختصراقدامی درتضعیف دولت بعمل آید روزنه امیدی برای دشمنان بیگناه بازمی شود چنانکه فورا لحن خودرا درمذاکرات عوض می‌کنند وچندقدم بعقب برمی گردند. این اوقات هم خیال برهمین منوال است با این خصوصیت که چون بیم دارند ممکن است ملت ایران درپیشرفت امورخوددرآتیه نزدیک موفق شود تمام قوای خودرا صرف تضعیف دولت وتفرقه انداختن دربین ملت می‌نمایند واوضاع واحوال هم نشان می‌دهد که اگرتوفیق کلی درمیان مردم بدست نیاورده‌اند زحمات آنها درباره محافل بهدرنرفته‌است. اینک چون دولت می‌خواهد تکلیف خود را بداند ومیل ندارد حتی یک آن برخلاف اراده ملت بر سر کار بماند نظرنمایندگان محترم را درباره خود استعلام می‌کند و تقاضای رای اعتماد می‌نماید. البته اگر دولت طرف اعتماد نباشد فورا کناره گیری خواهد کرد و مسئولیت امور مملکت را بعهده مجلس خواهد گذاشت والا انتظار دارد از پشتیبانی کامل و تقویب صمیمانه نمایندگان محترم برخوردار باشد. نخست وزیر_ دکتر محمدمصدق»
کاظمی _ بطوریکه جناب آقای نخست وزیر نوشته‌اند و بعرض مجلس رسانیده‌اند بنده از طرف دولت تقاضای رای اعتماد می‌کنم
- مذاکره در مورد تقاضای دولت و اخذ رای و ابرازاعتماد بدولت آقای دکتر مصدق نخست وزیر
ویرایشنایب رییس _ قبل از اینکه آقای مهندس رضوی صحبت بفرمایند ماده ۲۰۴ و ۲۰۶ برای آقایان مخبرین جراید و تماشاچیان قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
ماده ۲۰۴- مخبرین جراید وتماشاچیان با داشتن بلیط مخصوص همان جلسه که با مهر اداره کارپردازی وامضای یکی از کارپردازان صادرشده باشد و نیز مامورین انتظامی بدستور رییس مجلس در محلهای مخصوص حق حضور خواهندداشت و باید در تمام مدت جلسه ساکت باشند و از هرگونه تظاهر خودداری کنند وگرنه به امر رییس از مجلس اخراج می‌شوند
ماده ۲۰۶- هریک از تماشاچیان ونمایندگان جراید که باعث اغتشاش یا اختلال نظم مجلس شود و یا نسبت به رییس یانمایندگان مجلس و یا وزراء و معاونین ویا سایرافراد توهین و یا تهدید نماید بامر رییس مجلس از تالار جلسه اخراج وتوقیف می‌شود و در صورتیکه عمل او مستوجب تعقیبات کیفری باشد در ظرف ۲۴ ساعت بمراجع صالحه تسلیم خواهدشد.
نایب رییس _ آقای مهندس رضوی بفرمایید
نمایندگان _ رای رای
کریمی _ نخیرآقابگذارید حرفش را بزند
مهندس رضوی _ برای رفع سوء تفاهم از نمایندگان محترم باید عرض کنم که درآیین نامه مجلس شورای ملی صراحتا در موقع تقاضای رای اعتماد امکان مذاکره برای نمایندگان پیش بینی شده‌است (صحیح است) بهمین دلیل هم این جانب تقاضای وقت کردم و مقام ریاست اجازه فرمودند اما راجع به نامه جناب آقای دکتر مصدق و تقاضای رای اعتمادی که از مجلس کرده‌اند باید عرض کنم شخص دکتر محمد مصدق رای اعتماد خود را از مردم ایران گرفته‌است (صحیح است) حوادث این مملکت بخصوص آنچه در چند سال اخیر دیده‌ایم در نظر همه ما هست و اما آنچه در تیرماه دیده‌ایم یعنی آنچه درسی ام تیر و۳۱ تیرماه از نزدیک مشاهده کردیم به اندازه‌ای زنده وباندازه‌ای هیجان آوراست که هنوزمن رنگ خون کسانی را که برای اعاده حکومت دکتر محمدمصدق درتهران بخاک کشیدند از جلو چشمان خود نمی‌توانم دورکنم (صحیح است) بنابراین تردید راجع به اعتماد به شخص دکتر محمدمصدق تصورمی‌کنم بسیارکم مورد دارد یعنی درمجلس شورای ملی ندیده‌ایم کسی بشخص ایشان عدم اعتماداظهاربکند ودرخارج هم آنچه مسلم است این است که پس از سی چهل سال عبودیت واسارت درمقابل بیگانگان وعمال کشوری ولشگری آنهابالاخره مردم ایران تمام امیدخودشان را به این مرد معمروسیاستمدار مجرب واگذار کرده‌اند (صحیح است) همه از اورفع مشکلات بزرگ زندگانی این مملکت را می‌خواهند بایدبشماعرض کنم قدرتی که دکتر محمدمصدق امروز از آن برخوردار است درتاریخ مملکت ایران سابقه ندارد (صحیح است) هیچ رییس الوزرایی دردوره مشروطیت وهیچ صدراعظمی دردوره‌های استبداد هرگزباین درجه از اعتمادواطمینان مردم مملکت خوددرایران بهره مندنبوده‌است (صحیح است) درموردسلاطین استبداد آنانکه امروزبنام عادل حتی خوانده می‌شوند بدانیدکه درحین حیات بواسطه اقدامات بیرویه وبی رحمانه خاصی که دربعضی مواردداشته‌اند درهمان موقع از چنین اعتمادی دربین طبقات مختلف مردم برخوردارنبوده‌اند بنابراین بیمورد نیست اگرعرض کنم دکتر محمدمصدق مردی است که درتاریخ ایران نظیرندارد (صحیح است) درحال حاضر تمام مردم این کشور از اقصی نقاط دریای عمان تا دریای خزر تمام مردم چشمشان را بسوی اودوخته‌اند تادردهای آنهارا علاج کنداین مقدمه را مخصوصا برای این عرض کردم که جای هیچگونه تردید وتامل درامر اعتمادبدولت دکتر محمدمصدق نماندوهرچند این مطالب برای هموطنان من تازگی ندارد ولی خاضتا خواستم مردمانی که درخارج از این کشور درممالک دیگر حکومت می‌کنند ودرامور مربوط بما اظهار نظرمی‌کنند این نکته اساسی را بدانندکه درمقابل بیگانگان تمام کشورایران بیست میلیون جمعیت این مملکت پشت سر دکتر محمد مصدق ایستاده‌اند (صحیح است) مابرای استیفای حقوق خودمان دراین زمینه نه تخفیف می‌دهیم ونه تعجیل می‌کنیم (صحیح است) ماهمراه سیاستمدارمدبرومجرب ومعمرخود هستیم ودست اورا بازمی گذاریم وانتظارنتایج مذاکرات واقدامات خارجی اوراهم داریم (انشاء الله. صحیح است) مامراقب امور خارج از ایران هستیم ما از منافع کارتلهای نفت بی اطلاع نیستیم ما از منافعی که دول مختلف وازآن جمله دولت انگلستان وامریکاهردو از نفت ایران می‌برده‌اند بی اطلاع نبوده‌ایم واکنون هم مطلعیم که چگونه دولتهای مختلف ودولتهای بزرگ نظامی امروز برای یغمای خوان گسترده ملل مشرق زمین با یکدیگر رقابت می‌کنید (صحیح است) مردم ایران باید بدانندکه اگر ما بخواهیم از رقابت بین این ممالک برای حفظ حقوق خودمان استفاده کنیم معنای آن این نیست که از یکی از این ممالک رشته اسارت نسبت به مملکت دیگری یاداربسازیم (صحیح است) ما اسارت هیچ کشوری بیگانه‌ای را نمی‌پذیریم اعم از اینکه آن کشوردر ماورای بحار امریکادراروپا انگلستان ویانصف درآسیاونصف دراروپا یعنی روسیه شوروی باشد (صحیح است) مادرعین حال با نهایت علاقه مندی به محبت و احترامی که این ملل برای ما قایل باشند وعملا نشان بدهند متقابلا جواب خواهمی دارد (صحیح است) ما اهل تجارت ومعامله ودادوستد هستیم مادادوستد تجارتی واقتصادی وفرهنگی را هم تشویق می‌کنیم وباهرکشوری که با ما از راه متقابل ودوستانه وارد بشود وظیفه دارهستیم که متقابلا احترام ومحبت آن کشوررا جلب کنیم (صحیح است) هرگزنخواسته‌ایم که منافع مامنحصرا تامین بشود ودرمقابل اگرحقوق حقه‌ای دیگران داشته باشند نادیده بگیریم ولی آقایان حقوق حقه‌ای که دیگران ادعای آنرا دارند غیرازالفاظ واهی چیزدیگری نیست یعنی درمورد نفت که این قدر فریاد می‌زنند که حقوق مارابردند کارخانه‌های ماراملی کردند آقایان محترم بپرسید تمام این سرمایه‌های فراوان که کران تاکران دنیاراگرفته این کشتیهای عظیم این تانکرهای عمده‌ای که قسمت مهمی از حمل ونقل دنیارا تشکیل می‌دهداین کارخانه‌های آبادان این کارخانه‌هایی که دردونقطه از نقاط داخلی انگلستان دارند وتاسیساتی در استرالیا کرده‌اند و همچنین شرکتهایی که از طرف این شرکت غاصب در سایر دستگاههای اقتصادی دایرشده‌اند بپرسید با کدام سرمایه مشغول کاربوده‌است (صحیح است) تنهاملت انگلستان از مالیات خود وازعواید شخص خود چنین سرمایه‌ای را فراهم آورده‌است؟
(نمایندگان _ خیر)
آقایان این سرمایه‌ای که کران تاکران دنیا را گرفته‌است فقط وفقط از بابت ثروتی است که در کشور ما خداوند گذاشته وآنها این ثروت را برای ما نامطلوب و برای خودشان کاملا حلال تصور کرده بودند و نهضت ملی ایران این مطلب را دردنیا اثبات کرد که مامی توانیم حقوق خودرا نگاه داریم (صحیح است) نبایدفکرکنید که چون نفت استخراج نمی‌شود ماضعیف شده‌ایم یافقیرشده‌ایم مگر ما از استخراج نفت چه فایده‌ای می‌بردیم؟ امروز البته در زحمت هستیم ماهیانه چندین میلیون تومان باید تفاوت هزینه تاسیسات آبادان را بدهیم ولی این کارها درمقابل سیل حوادث وتاریخ ملل کارهایی است که باید با فداکاری انجام بگیرد(صحیح است) امروزما این مخارج را می‌دهیم وتحمل هم می‌کنیم ولی درعین حال استقلال سیاسی واقتصادی خودرا تامین خواهیم کردبشما عرض می‌کنم که از قالی باف فقیرکرمانی امروز مامی‌گیریم ودرماه چندین هزارتومان بهرکدام از افرادی که درآبادان زیست می‌کنند می‌رسانیم و صدای ما در نمی‌آید برای اینکه فعلا چنین مصلحت می‌دانیم که این دستگاه بهمین وضع تاموقعی که مقتضی باشدنگاهداشته شود ولی چنانچه معامله ورواج بازار اقتصاد نفت بطوریکه به نفع مملکت ایران باشد بزودی شروع نشود بدیهی است که ماترتیب دیگری برای این دستگاهها درنظرخواهیم گرفت ودولت دراین زمینه موظف ومکلف است که از هزینه‌های هنگفت چنین دستگاهها مادام که از نظراقتصادی رواج بازار نفت برای ماسودآور نباشدازهزینه‌های هنگفت آنهاجلوگیری بکند امادرمقابل بیگانگان این نکته را بنده تاییدمی‌کنم که سیاست نفت ما منفک وجداگانه نسبت بسایرامور ایران تلقی نمی‌شود مادرمملکت ایران یک پرونده برای نفت یک پرونده برای سایراموریکه با دنیای خارج ارتباط دارد نداریم ماسیاست نفت یعنی سیاست رفع استعماررا همانطورکه درامرنفت بکاربرده‌ایم درهرمرحله دیگری نیزبکارخواهیم برد (صحیح است) وباید عرض کنم که اگردرپاره‌ای موارد در این زمینه تاملی شده‌است فقط بمنظور اقتضای زمان واین منطق عجیب سیاسی است که بهرحال یک ملت ضعیف درمقابل ملل قوی بایدبامتانت وبردباری زنجیرها را یکی بعدازدیگری پاره بکند واگرهنوزآثاری از چنین زنجیرها درکشورمادیده می‌شود مطمئن باشید که این آثار را از این کشور برخواهیم گسیخت (نمایندگان _ انشاء الله) امادولت دکتر محمدمصدق یعنی آقایان وزرای محترم ومعاونین آنهاکه دراینجا تشریف دارندیاپاره‌ای از آقایان که دراینجا تشریف ندارند نبایدبه آنچه که مربوط به دکتر مصدق است غره شوند (صحیح است) بنده هیچ نمی‌خواهم نسبت بهیچکدام از آقایان دراین زمینه استثنایی قایل باشم وهمه آقایان شخصیت‌هایی دارندکه درزندگانی خوداقداماتی فرموده‌اند بعضی معمر ومحترم وطرف اطمینان مردم بوده‌اند از سالهای دراز و بعضی تازه بجرگه سیاست واردشده‌اند ولی بهرصورت هرقدرطرف اعتمادباشند مانع از این نیست که مردم ایران ومجلس شورای ملی درعین حال که بواسطه وجود شخص دکتر محمدمصدق همواره از این دولت پشتیبانی کرده‌اند انتقادات بجاومطالب لازمی را که درزمینه‌های سیاست داخلی مملکت پیش می‌آید بموقع خودتذکر ندهندسیاست‌های مختلفی که درمملکت مابرقرار است از نظرامورمختلف ویاتوجه بجنبه سیاسی آنهابچندقسمت تقسیم می‌شود اول سیاست اجتماعی است بنده دراین زمینه همینقدر به آقایان توجه می‌دهم که شمادراین زمینه مطالعات خودرا بیش از آنچه که مشغول آن هستید تکمیل کنید شمابایدمردم ایران را از صورت چپ وراست خارج بکنید شما باید از وجودشخص دکتر محمدمصدق برای تمرکزقوای جوانهای مملکت استفاده نمایید (صحیح است) وشمادراین زمینه‌ها کاری انجام نداده‌اید درخیابان‌های تهران وبعضی از شهرهای این مملکت جوانهای این مملکت بجان هم افتاده‌اند (صحیح است) بنده طبق وظیفه مجلسی روزی که پادشاه این مملکت از خوزستان برمی گشت برای استقبال رفته بودم درخیابان امیریه دیدم چندوانت کامیونهای کوچک دارای جماعتی هستندکه لباس انیفرم دربرداشتنداتفاقا یکی دیگرازهمکاران محترم که امروزافتخارریاست جلسه مجلس را دارند در خدمت ایشان بودم از دور واقعا وضعیت این اشخاص بنظرمن شبیه به سرباز وپاسبان بودموقعی که نزدیک شدم دیدم که این اشخاص یک حزبی هستندبنده شخصا طرفدار آزادی عقیده هستم امامسلم است آنچه را که یک دنیایی از آن به بدی یادکرده‌است وآنرابکلی مردودقرارداده‌است نمی‌شود آنرا با آزادی نشوونما دادجوانی که می‌خواهد با چماق بگوید بیاید و بنام تفوق نژادی و این قبیل امور از جمله عوامل سیاسی یک مملکتی باشد آنهم مملکتی مثل ایران که مواجه با مشکلات بسیاری است به نظرمن این جوان گمراهی است بنده نمی‌خواهم بعضی کلمات مخصوصی را اداکنم ولی بشماعرض می‌کنم که باید دیدازکجا این درآمدهاپیش می‌آید این لباسهای اونیفورم راکی تهیه می‌کند این وسایل نقلیه را که دراختیار آنها می‌گذارند این اشخاص از کجا هستند این چوبها را کجا می‌تراشند آقای وزیر کشوراین اشخاص وقتیکه به خیابان می‌آیند چرا اجتماع آنها مجاز می شود و مجتمع می‌گردند تا اینکه یک نفر کشته شود لازم است حتما درخیابان لاله زار یا اسلامبول یا کوچه مهران یک بدبختی بخاک وخون کشیده شود تاحکومت نظامی شما داخل بشودپس شماحکومت نظامی را برای چه می‌خواهید؟ حکومت کشوری هم می‌تواند جلوی این اجتماعات را بگیرد شما که حکومت نظامی دارید چرا می‌گذارید که اجتماع به آنجابرسد که این قبیل زد و خوردهای خون آلود منجر بشود؟ بنده دراین زمینه هامختصر عرض می‌کنم وفقط اشاره می‌کنم ولی عرض می‌کنم کسانی که دراین مملکت قدری مراقب امر هستند عقیده دارنداین عمال بیگانه که بیشترازآنها اسم می‌برند شاید بیشتر در دستگاههای خودآقایان رسوخ داشته باشند شاید دردستگاههای اجرایی شما باشند که نمی‌گذارند نظریات خوب شما اجرا بشود من که یقین دارم وزیرکشور مایل است درتهران آرامش خاطر فراهم باشد من یقین دارم که وزارت دفاع ملی که امروززیرنظر شخص دکتر محمدمصدق است مسلما می‌خواهند واقع از روی قانون حکومت نظامی اجرا بشود پس اگرنمی شود ونظامی‌ها وقتی می‌آیند که کشته‌ها را جمع کنندبنظرمن می‌آید که این موضوع برای دولت قابل مطالعه‌است آقایان بروید موضوع را یکقدری با نظرعمیق ترو وسیعتری نگاه کنید درمقابل حفظ قومیت ایران واحترام به اصول دیانت اسلام درکشور ما که از ارکان ملیت ما است (صحیح است) بایدبتمام تبلیغاتی که برعلیه قومیت ما می‌شود جواب داد
(حاج سیدجوادی _ بمقدسات ملی ما می‌شود)
این جوابها باید منطقی باشد و از مجرای صحیح باشد تا موثر واقع شود تصور نفرمایید هرجوابی بیک جوانی که از روی کمال حسن نیت وارد مطالعاتی شده‌است ممکن است موثرباشد غالب جوابهای بی رویه جوانان را ممکن است گمراه ترکند وشماهم نخواهید توانست با تبلیغاتی که صورت صحیح ومنطقی ندارد درمقابل تبلیغاتی که متاسفانه مرکز آن خارج از این مملکت است بتوانید قیام کنید شما در این زمینه‌ها مطالعه کنیدوسایلی فراهم کنید که از نظرتبلیغاتی بتوانید مقابله کنید امادرمرحله سیاست اقتصادی دولت به این نتیجه می‌رسیم که اگرتبلیغات شما خوب ومنطقی باشد تازه کافی نیست هیچ تبلیغاتی مقابل سیل نارضایتی جوانان مملکت را نمی‌گیرد برای اینکه جوانان این مملکت از خانواده‌های مختلف این کشوربرمی خیزند وبزحمت هرچه تمامترتحصیل می‌کنند وبالاخره نتیجه تحصیل خودرا از این جامعه می‌خواهند آقایان شما نماینده این جامعه هستید بچندهزارنفرجوانانی که دراین پایتخت آمده اندوبی تکلیف مانده‌اند چه جوابی داده‌اید؟ هیچ درخانه خودآقای دکتر آذر وزیر فرهنگ فکرکرده‌اید که من برای این جوانهایی که تحصیل می‌کنند فکری کنم واگرفکری کرده‌اید (قطعاهم فکرکرده‌اید چون شمامردی هستید که علاقه مندبه کشور خود می‌باشید مسلما اگر بگذارند به امورجزیی وکارهای اساسی خود بپردازید فکرمی کنید) اگرفکرکرده‌اید زودترعمل کنید این جوانهایی که برای تخصیل خودرا اماده می‌کنند شما تصور نفرمایید که تمام جوانهای این مملکت می‌توانند تحصیل بکنند از چندین خانواده یک خانواده تازه نمی‌تواند وسایل تحصیل فرزند خودرا فراهم کند (صحیح است) واین یک خانواده هم که از بین چندین خانواده موفق شده‌است جوانش را فرستاده تحصیل کرده تازه آن جوان بی تکلیف دراین کشورمی چرخند باز شما توقع دارید که مردم عقیده داشته باشند که شما برای رفاه آنها کارمی کنید سیاست اقتصادی دولت ایران بسیار ساده‌است آقای دکتر اخوی نمی‌دانم شمادراین چندسال اخیر که درایران تشریف نداشته‌اید کجاتشریف داشتید ولی من بشماعرض می‌کنم که سیاست اقتصادی شماقوی ترین قانون دنیا را در اختیار شما گذاشته‌است بغیراز روسیه شوری هیچ کشوری چنین قانونی دراختیار وزیراقتصاد نگذاشته‌است شما می‌توانید درعرض یک دقیقه تمام کالاها هارادراختیارخود بگیرید اعم از کالاهای صدوری و ورودی اماشماچگونه استفاده کرده‌اید بنده نمی‌خواهم بگویم که شمادراین زمینه قصور کرده‌اید ولی می‌خواهم شما را روشن کنم اما خوشخالی ما دراین است که دوروبررییس الوزرا مادلال بازی نیست (صحیح است) ما اطلاع داریم که رییس الوزراهای سابق ووزرای دارایی واقتصاد سابق من نمی‌گوییم همه آنها ولی غالب آنها وضعیتشان طوری بودکه دلالهایی درکارهای آنهاواردبودند ولی امروز مطمئن وخوشوقتم که چنین دلالهایی اطراف نخست وزیرووزیران ماوجودندارند امایک نکته هست وآن این است که اگردلال بازی هم نباشد ولی وضع همان باشد چه فرق می‌کند از دوحال خارج نیست شما اگر یک کالایی را طبق قانون درانحصار خوددرآورده‌اید که بنام جامعه عمل کنید یا اینکه مردم را آزادبگذارید شماچه حق دارید بحسن بگویید توببروبحسین بگوید تونبر شماحق دارید بعوض حسن و حسین خودتان کالای موردنیاز را جمع کنید خودتان صادرکنید بمحض اینکه از دست خودتان خارج کردید ودیگر حق تبعیض ندارید بشماکه گفته‌است که حسن علی تاجررشتی می‌تواند برنج صادرکند و حسین علی تاجر کرمانی نمی‌تواند برنج صادرنماید
(افشارصادقی _ برای اینکه کمیسیون بدهند)
خواهش می‌کنم درصحبت من مداخله نفرمایید بنابراین باید یک فکراساسی کرد من عرض نمی‌کنم که خودبنده طرفدار کدام روش هستم چون دراینجامطرح نیست ولی مردم ایران می‌دانندکه من طرفدار اصول سوسیالیزم هستم این را از روی عقیده عرض می‌کنم که کشور من ایران راه نجات غیراینکه امورکلی مردم را از ضروریات وامور معاش به دست جامعه بسپارد ودولت هم بنام جامعه عمل کند راه دیگری ندارد ولی بشماعرض می‌کنم یاتصدی خصوصی را بگذارید کارکندیاخودتان عمل کنید این حدوسط را از میان بردارید حیف است از وزیراقتصاد ملی کاری را که خود نمی‌کند آن را بچندنفر واگذارنماید وسایرمردم ایران را از آن محروم کندچون بنده می‌دانم که شما از روی حسن نیت عمل می‌کنید به شما اخطارمی‌کنم ایرادی که مردم بقوام السلطنه داشتندبرای همین جواز فروشی شما بود شماچراجواز صادرمی کنید؟ (صحیح است) اگرمردم آمدند روزسی ام تیر ماه وکشته شدند برای این بودکه قوام السلطنه را باین نام شناخته بودند کاری نکنید که مردم روزی بیایندبگویند حکومت صالح هم مجبوراست جوازبدهد آقاشمامجبور نیستید اینکاررابکنید می‌خواهید برنج صادرکنید بیاییدبرنج را بخرید از مردمی که دست اولدارند وآن را خودتان حمل کنید با کشتی و ارزش را بگذارید دراین بانک ملی که موسسه مردم است وازآن استفاده نمایید (صحیح است) و اگر خیر شما نمی‌توانید این کاررابکنید بگذارید همه مردم ازش استفاده کنند چرا خودتان نمی‌خواهید اقدام کنید می‌فرمایید دستگاه مجهز نیست اعلان کنید از حالا تا چهار ماه دیگر هر یک از افراد ایران که خواستند برنج صادرکنند می‌توانند صادرنمایند برای اینکه مردم تکلیف خودشان را بدانند اما در اموراقتصادی چون بعدا امیدوارم موردی برای مذاکره پیش بیاید فعلا بیش از این عرضی نخواهم کرد و همینقدر بشماعرض می‌کنم کشورایران محتاج است بیک اصول اقتصادی کلی باید جلوی انتفاع خصوصی را گرفت باید از تشکیل کارتلها و تشکیل سرمایه‌های عمده و در دست اشخاص معدود جلوگیری کرد و حکومت بنام افراد جامعه امور معاشی این مردم بدبخت و بی‌سامان را بدست بگیرد هیچ فایده ندارد که شما تصور کنید این جاهم مثل آمریکا می‌توانیم بوسیله کمپانی‌های بزرگ رفاه و آسایش مردم ایران را فراهم کنیم زیرا تجربه بما نشان داده که در زمان جنگ سرمایه داران هر تومانی که آن تومان‌ها را هم از قرضه دولت گرفته بودند تا صد تومان استفاده کردند و مردم را هم لخت وعور بیچاره و گرسنه گذاشتند شما آن حکومتی هستید که باید برای این مردم بیچاره کار کنید نه اینکه مردم را در تبول یک مشت سرمایه داران بگذارید اما سیاست عمرانی شما بنده راجع به این موضوع می‌خواهم عرض کنم که سازمان برنامه چقدربی خاصیت شده‌است (صحیح است) بنده می‌خواهم عرض کنم که سازمان برنامه در واقع خفه کننده افکار ترقی خواهی و اصلاح طلبی این مملکت شده‌است برای اینکه از ده پانزده سال پیش ما فکرمی کردیم نقشه‌ای داشته باشیم اجراکنیم و همه مان امیدوار شدیم مطمئن شدیم که این دستگاه کاری برای مملکت انجام می‌دهد ولی مکرر یک عده شرکتهایی تشکیل داد یک عده افرادی را گذاشتند اغلب آنها غیرمسئول بعضی از آنها غیر وارد بهر حال و بهر صورت مسئولیت کلیه امور لوث است و بنده باید البته این را اظهار کنم که شخص مدیرعامل سازمان برنامه از هرگونه سوء استفاده مالی مبراست (صحیح است) ولی باید این را هم عرض کنم که عمل سازمان برنامه برای یک کشوری که می‌خواهد واقعا نقشه صنعتی داشته باشد صحیح نیست و بسیار ضعیف است پیش از این امروز تذکری نمی‌دهم اما یک نکته اساسی را بایدعرض کنم که آقا لااقل در این کارهایی که می‌فرمایید دیگر چرا بین شهرستان‌های مختلف تبعیض قائل می‌شوید (صحیح است) شماحق ندارید کرمان را فراموش کنید و یک نقطه دیگر را بدست بگیرید و البته نه این است که ما به نقاط دیگر کشورایران علاقه مند نیستیم ولی بالاخره مردمی که بما رای می‌دهند می‌گویند بروید به مجلس بگویید که یاد ما هم باشید بعد بفرمایید آقای حکومت محترم شما از روزی که به کرسی نشسته‌اید تا امروز برای این استان عقب افتاده ایران که یکی از با استعداد ترین منابع ثروت شماست چه کرده‌اید شماهیچ می‌دانید که همین استان عقب افتاده کرمان درسال سی میلیون دلارفقط صادرات دارد؟ آخرهیچ پرسیده‌اید که این دلارها کجاست؟ شماهیچ می‌دانید که درهمین کشورقالی که یکی از صادرات مهم شما است کارگرقالی درچه حال است؟ شماهیچ می‌دانید که کارگری که در کارخانه‌های سازمان برنامه به اوروزی بیست سی چهل تومان می‌دهند ودرخیابانها درتظاهرات عمومی شرکت می‌دهند درحالی که کارگر کرمانی ۱۴ ساعت کار می‌کند وروزی هشت رالر وده رالر ودوازده رال مزد می‌گیرد (صحیح است) اگرنمی دانید پس چگونه حکومت می‌کنید؟ بروید از امورجزیی خودتان را منصرف بکنید وبکارهای اصلی مملکت بپردازید و درحقیقت کاری کنید که مردم از این راه رفاه وآسایش پیدابکنند بنده حقیقتا در اینجا از تمام استان‌های جنوب باید دفاع کنم برای اینکه اغلب آنها عقب افتاده‌است (صحیح است) ولی وظیفه خود می‌دانم که عرض کنم که همیشه با تمام افتخار در زمینه همکاری که همیشه بنام نمایندگان محترم داشته‌ام و خود من دراغلب استان‌ها مسافرت کرده‌ام و شاید بتوانم افتخار داشته باشم که درتبریزهم در این بیست و چند سال اخیرچقدر عقب رفته‌است (صحیح است)
(گنجه _ از کرمان بدترشده)
ازحیث تجارت بکلی از کارافتاده ولی درعین حال نمی‌توانم فراموش کنم که در حال حاضرشما ده هزارنفر بیکاردر آذربایجان نان می‌دهید و مزد می‌دهید وبکارهای غیرتولیدی مشغول می‌کنید ولی تمام گرسنه‌های کرمان هرشب فقط تسلیم ملک الموت هستند شما چراتوجه ندارید به استان کرمان؟ اما سیاست اداری شما بایدعرض کنم که سیاست اداری شما هم محتاج به تجدیدنظر است امروز بنا بر قوانینی که گاهی می‌بینیم به امضا می‌رسد تصفیه‌ای دردستگاههای اداری ممکن است شروع بشود ولی من بشما باید آن چیزی را که در کمیسیون خدمت یکی از آقایان وزراء عرض کردم تذکر بدهم که وظیفه پارلمانی خودم را انجام داده باشم اگرتمام وزارت خانه‌ها واین ادارات موجود را شما تصفیه هم بکنید تازه قدم اصلاحی برای این مملکت هنوزشروع نشده‌است این تشکیلات محتاج بتجدید نظر است باید در این تشکیلات رفرم کرد دلیل ندارد که در شهرهای مختلف ایران نمایندگان مختلفی از طرف ادارات مختلف و وزارتخانه‌های مختلف جمع بشوند و همه آنها در واقع سربار مردم باشند شما باید تشکیلاتی بدهید که مناسب مملکت ایران باشد بنده در این زمینه بیشتراز این تذکر نمی‌دهم چون وقت نیست و هم فعلاموقع مناسب ندارد ولی باید عرض کنم که در پاره‌ای از نقاط ایران که تمام جمعیت آن نقطه سه چهارهزارنفر بیشترنیست شما غالبا هفده هیجده اداره مختلف دارید آخر قدری بنشینید فکر کنید که یک قصبه کوچک سه چهارهزار نفری یا یک شهر چهل پنجاه هزار نفری این همه ادارات مختلف برای چه می‌خواهید؟ بنده در اینجا یک نکته را بایدعرض کنم و آن این است که در بین کارمندان دولت که همه تان می‌گویید فاسدند فساد از بالا در کارمندان دولت رسوخ کرده‌است (صحیح است) وقتیکه وزراء تبانی می‌کردند وقتیکه رییس الوزرا دلالی می‌کرد وقتی که نمایندگان و دولتهای سابق اینجا می‌نشستند و برای تشکیل شرکت با استفاده از اعتبارات و بانک ملی تبانی می‌کردند چه توقعی می‌توان داشت که کارمندان جزء خوب رفتاربکنند(صحیح است) طینت و طبیعت ایرانی امین است و امانت دارد (صحیح است) و این هم یکی از آثار تبلیغات خارجی است که در اینجا این طور رسوخ داده‌اند شما بدانیدکه ایرانی همان ساربانی است که شما اگر طلا به اومی دهیداز بندرعباس تا رود ارس او را می‌رساند هرشب هم خود او پهلوی او است کاروانسرادارهم می‌داند که درآن طلا هست و هیچ دستی به او نمی‌زند اگر دست بخورد از مجرای مردمان عادی مملکت نیست بنابراین در چنین کشوری بنده خودم اطلاع دارم وارد بوده‌ام که کارمندان دولت در سالهای ۱۳۱۸ و ۱۳۱۹ که بسیار هم وضع معاششان سخت بود کسانی بودند که در تمام تابستان یک دفعه میوه نمی‌توانستند بخانه شان ببرند ولی با وجود این در دستگاهی که کار می‌کردند هیچ خیانت نمی‌کردند و صحت عمل خودشان را حفظ کردند (صحیح است) روحیه کارمندان دولت را اینقدر ضعیف نکنید اینقدرنگویید که تمام کارمندان دولت فاسدند دستگاه دولت از بالا خراب است و فساد از بالا شروع شده بود بالای دستگاه هم شما هستید ما هم شما را مردم فاسدی نمی‌دانیم بلکه بدرستی و اصلاح طلبی شما اعتقاد و اعتماد داریم به این لحاظ از شما می‌خواهیم که از دستگاههای خودتان نتیجه بگیرید بنده در خاتمه عرایضم مجددا این نکته را لازم می‌دانم عرض بکنم که آنچه دیشب دررادیو این مطلب را عرض نکرده بودم آنچه در رادیو طهران از قول جناب آقای نخست وزیر شنیدم اسباب تاثربنده شد (صحیح است) بنده عرض کنم آقا ما دکتر محمد مصدق را بالاتر از این قبیل جریانات کوچکی که بطور خانوادی در داخل مملکت اتفاق می‌افتد قرار داده‌ایم از ایشان توقع داریم که ایشان از چشم بالاتر و از یک فکرعمیق تری ریشه بگیرند و البته چون درایشان چشم بالاترو فکرعمیقتر هم سراغ داریم عرض می‌کنم طوری نکنند که موجبات تشنج و اختلافات در مملکت تشدید بشود
(کریمی _ صحیح است)
بنده نمی‌خواهم در اینجا پرده پوشی کنم عمال خارجی در این مملکت بوده‌اند وآقای دکتر مصدق می‌دانند که این عمال خارجی همانهایی بودند که سی چهل سال بود که با خارجیها تماس داشتند و متاسفانه خود آقای دکتر محمد مصدق هم درپاره‌ای از موارد از آن عمال خارجی البته به اشتباه تقویت کردند بنابراین باید درنظربگیرند که اگرپاره‌ای از ان عمال هنوزموثر هستند وظیفه خود آقای دکتر مصدق است که بیایند صریحا و علنا عقیده خودشان را اظهار بدارند و نسبت بهر کس اعم از اینکه در پارلمان ایران باشد و یا درخارج پارلمان باشد نظر خودشان را بگویند ولی اینکه به طور کلی راجع بمطالبی صحبت می‌فرمایند و خدای نکرده از زبان ایشان تضعیفی درارکان مجلس شورای ملی احساس بشود ابدا بنظر بنده سزاوار نیست (صحیح است) بنده بازعرض می‌کنم که نظربه مبارزه شدیدی که ما در مقابل خارجیها داریم از نظراستیفای حقوق ما می‌کند همراه وهمپای ایشان باشیم ولی درعین حال حق انتقادی مجلس شورای ملی را نه کسی می‌تواندسلب کند ونه ماچنان نمایندگانی هستیم که درمجلس بنشینیم وانتقادی را که از نظرحفظ مصالح مملکت لازم بدانیم از آن انتقاد صرفنظربکنیم (صحیح است _ احسنت)
نایب رییس _ یک عده دیگر از آقایان اجازه خواسته‌اند آقای مکی مقدم هستند ولی باید با اجازه مجلس باشد (بعضی از نمایندگان _ موافقیم همه رای می‌دهند) بفرمایید آقای مکی
مکی _ ماموریت بسیار خطیری در یک موقعیت خاص و وضع مخصوصی از طرف همکاران عزیزم یعنی نمایندگان محترم و اکثرنمایندگان طرفداران ادامه نهضت ملی به عهده اینجانب واگذارشده‌است که راجع به این وقایع چندروزه اخیر وسوء تفاهماتی که موجب تشنج ممکن است واقع گرددمطالبی به استحضارملت ایران ونمایندگان آنهاکه دراین مجلس نشسته‌اند برسانم وبطوریکه مشاهده شد هنگام رای گرفتن درفراکسیون به اتفاق آرا این ماموریت خطیر را بعهده این خدمتگذار کوچک خودشان واگذارکردند (صحیح است) از خداوندمتعال استعانت می‌جویم که آنچه درخیروصلاح ملت ایران وحقوق مجلس ومجلسیان وهمچنین تقویت دولتی که مورداعتماد ملت ایران است به زبان اینجانب جاری نماید (انشاء الله) درجلسه گذشته طرحی از طرف یک عده از نمایندگان محترم به مجلس تقدیم شد واین طرح متاسفانه موجب سوتفاهم شده‌است بطوریکه وادارکرد دولت را یعنی شخص آقای دکتر مصدق را که دیشب دررادیومطالبی به استحضارملت ایران برساننددیروز از ساعت چهاربعدازظهر تاساعت نه ونیم تاده بعد از ظهرمافراکسیون داشتیم در فراکسیون یک دسته از رفقای خیلی حاد فکرمی کردند ویکدسته‌ای از رفقای ماخیلی معتدل فکرمی کردند ویکدسته‌ای هم بینابین بودند ومتحدومعتقد بودنداین است که درمسایل کلی وآنجایی که پای غیرت وعزت وشرافت ایران وایرانی درمیان است ماهیچ گونه اختلافی با هم نداریم (صحیح است) وهمه تا آخرین قطره خون خودمان را برای حفظ استقلال وعظمت ایران خواهیم ریخت (صحیح است)
(افشارصادقی _ ماکردیم درگذشته)
بالنتیجه قرارشدیعنی پیشنهادی از طرف آقای دکتر معظمی داده شد که چهار ماده در آن گنجانده شده بود (صحیح است) یکی اینکه طرح را مسکوت بگذارندچون دولت چنین نظری را ندارد و نامه‌ای از طرف آقای دکتر مصدق به مجلس نوشته شودکه قصددولت از تصویب قانون انتخابات تعطیل مجلس فعلی نیست ودیگراینکه درنطق خودشان که از رادیو اعلام می‌کنند مطالب زننده‌ای که موجب تضعیف مشروطیت ایران و مجلس بشود از رادیو خطاب به مردم ایران ابراز نفرمایند این دو موضوع بود سومی هم یک نفرازطرف فراکسیون برای رفع سوء تفاهمات صحبت کندوملت ایران را امیدوار به آتیه روشن ودرخشانش بکندودرعین حال بملت ایران بگوید که هنوزمبارزه خاتمه پیدانکرده و هنوز ملت ایران باید با همدیگرمتحد ومتفق باشند (صحیح است) وبایدملت ایران خودش را آماده برای روزهای خیلی سخت تر وخطرناکترهم بکند. موضوع دیگری هم بودکه بخاطرم نمانده
(یکنفرازنمایندگان _ رای اعتماد)
وآن این بودکه بدولت به اتفاق آراء رای اعتمادبدهند (صحیح است) روی این چهارموضوع به اتفاق آرا رای داده شد چهارنفرهم از طرف فراکسیون ماموریت پیداکردندخدمت آقای نخست وزیربروند ومطالب را درمیان بگذارند جناب آقای دکتر معظمی جناب آقای دکتر شایگان جناب آقای شبستری وجناب آقای حاج سیدجوادی رفتند خدمت آقای نخست وزیر. ظاهرا موقعی که آقایان واردشدند بیش از بیست دقیقه یانیم ساعت بوقت نطق باقی نمانده بود(شبستری _ خیلی کمتر)(حاج سیدجوادی _ خیلی کمتر) خیلی کمتربود ایشان نطق خودشان را ایراد کرده بودند وصفحه اش را هم تهیه کرده بودند فرستاده بودند به اداره رادیو وقتی آقایان مطالب را به اطلاع ایشان رساندند ایشان هم دربیانی که فرموده بودنداینطوراظهار فرموده بودد که مطالب زننده وتندی نسبت به مجلس ونمایندگان نیست ومخصوصا نطقی را که امروزجناب آقای کاظمی درمجلس ایراد فرمودنداین نطق را هم به اطلاع آقایان رسانده بودند وآقایان هم موافقت فرموده بودند ولی بعدکه درمجلس بودیم نطق را که رادیوپخش کرد چندنفرازدوستان ماخیلی متاثرشدند حق هم دارند متاثربشوند برای اینکه دراین مبارزه سهم بزرگی داشتند وفداکاری کرده بودند شانه‌ای آنهازیر بار این مبارزه چندساله مجروح شده (صحیح است) خیلی دلگیر شدند والبته از آن طرف آقای دکتر مصدق یک پدربزرگی است برای همه ما و می‌شود از یک پدری مثل دکتر مصدق تایک حدودی انتظارداشت که بیمهری به اولاد بکند ولی این اندازه را شایدبعضی از رفقای ما انتظار نداشتند
(کریمی _ صحیح است)
بنده اطمینان دارم که این بی مهری را بوجه نیکویی ایشان خودشان جبران خواهندکرد من هیچوقت یادم نمی‌رود نامه‌ای را که آقای دکتر مصدق از تبعیدگاه احمدآباد موقعی که یکی از عزیزترین همکاران من آقای دکتر بقایی در زندان بودند نوشته برای اطلاع افکارعمومی که گفتند ترک جان وترک مال وترک سردرره مقصود بامعشوق اول منزل است
(حاج سید جوادی _ خدمات آقای دکتر بقایی فراموش شدنی نیست)
این را من می‌دانم الان این خط آقای دکتر مصدق خانه من ضبط است وهیچ وقت اگربفرض هم بنده خطایی کردم آقای دکتر مصدق نباید خطایی را با یک خطای بزرگتری جبران بکنند ایشان تجربیاتشان تدبیرشان وخلاصه توانایی فکریشان زیادترازبنده‌است بایدقدری با مداراتر با بنده رفتارکنند اگربناشودکسانی که ارکان مبارزه مابودند ما تیشه برداریم به ریشه آنها بزنیم چیزی نمی‌مایند باید طوری کرد که خادمین به مملکت تشویق بشوند وهمه خودشان را آماده برای فداکاری و از جان گذشتگی در راه مملکت بکنند (صحیح است) من اطمینان دارم که این را آقای دکتر مصدق منصف بنحو احسن جبران خواهندکرد زیرا واقعا باید گفت آقای دکتر مصدق منصف است و همیشه دلش می‌خواهد حکومت خودش را روی پایه انصاف و عدالت قرار بدهد اما یک شایعاتی درافواه است که بین اعضای جبهه ملی و یا فراکسیون طرفداران ادامه نهضت ملی و یا بین دو پیشوایان سیاسی ومذهبی ما اختلافاتی است بنده این را از پشت این تریبون بسمع ملت ایران و آن بیگانه پرستان و بیگانگی که در آرزوی چنین روزی نشسته‌اند میرسانم که درآرزوی چنین روزی نشسته‌اند میرسانم که این آرزو را بگوخواهندبرد (انشاء الله)
(حاج سیدجوادی _ انشاء الله که خواهندبرد)
زیرا اعضای جبهه ملی و هم چنین نمایندگان فراکسیون طرفدار ادامه نهضت ملی وهم چنین قاطبه نمایندگان مجلس شورای ملی تا آخرین مرحله نهایی پیروزی ملت ایران دست از همکاری واتحادواتفاق خودشان برنخواهندداشت ولی درپاره‌ای از مسایل ممکن است جناب آقای قایم مقام الملک از آبگوشت خوششان نیاید وآقای مهندس رضوی از آبگوشت خوششان بیایید
(مهندس غروی _ بنده را معاف بفرمایید)(خنده نمایندگان)
می‌دانم حضرتعالی پلو خور هستید ولی دریک چیزی این دونفربا هم متحدند که ناهاررا باید بهر حال خورد آنچه که موجب وحدت و اتفاق همه نمایندگان مجلس شورای ملی است پیروزی نهایی ملت ایران است وبرای این پیروزی هرگونه خواری وهرگونه سختی را همه نمایندگان تحمل می‌کنند (صحیح است) وبقول یکی از همکاران عزیزم بهترازعمرعزیزاست عزیزش دارم هر بلایی که بمن می‌رسد از بالاش. مابرای پیروزی نهایی ایران وبرای اینکه مبارزه چند ساله اخیرملت ایران به نتیجه برسد هر رنج و هرخواری و هر مشکلی را تحمل می‌کنیم زیرا آرزومند سعادت ملت ایران هستیم (صحیح است) و می‌خواهیم ملت ایران سعادت مندباشد من اگرخفیف شدم سرملت ایران سلامت من اگرمردم سرملت ایران سلامت بایدملت ایران سعادتمند زندگی بکندمن امیدوارم که بسعادت زندگی خواهد کرد (احسنت) اینهارانباید حمل براختلاف کرداصولا آقایان دریک مملکت مشروطه ودریک حکومت دموکراسی انتقادازلوازم اولیه حکومت دموکراسی است اگردریک مجلسی انتقادنشود آن مجلس قبرستان است وبدرد نمی‌خورد درشان مجلس است که از رویه دولت انتقاد کند بنظر من اگر این مجلس اقلیت نداشت آقای دکتر مصدق از چوب هم اگر باشد باید اقلیت بتراشد زیرا اگر در یک مجلسی اقلیت وجود نداشت آن مجلس دیکتاتوری است. مجلس باید روی اصول آزادی اداره بشود و باید برایش اقلیت بوجود آورد ما خودمان اقلیت بودیم و می‌دانیم که اقلیت چه رلی را درمملکت دارد وخودآقای دکتر مصدق هم لیدر مابودندخودشان خوب توجه دارندکه موقعی که لیدر اقلیت بودندچه خدمات بزرگ و گرانبهایی برای مملکت کردند البته حکومت آقای دکتر مصدق با حکومت‌های سابق هیچ قابل مقایسه نیست (صحیح است) و مسلم است که ایشان یک حکومت ملی دارند و مورد اعتماد قاطبه ملت ایران هستند و تمام ملت ایران تا آخرین ساعتی که ایشان این مبارزه را تعقیب می‌کنند دوش بدوش ایشان جنگ خواهند کرد (صحیح است) ولی یک چیزی که که می‌خواهم عرض بکنم وازپشت این تریبون می‌خواهم هم به ملت ایران عرض کرده باشم و هم بگوش جناب آقای دکتر مصدق رسانده باشم این است که تضعیف دولت آقای دکتر مصدق بهیچ کیفیت در حال حاضربه مصلحت این مبارزه و سعادت آتیه ملت ایران نیست (صحیح است) وهمچنین تضعیف مشروطیت ایران بمصلحت آتیه وسعادت ملت ایران نیست (صحیح است) این دو با هم بستگی دارد و من امیدوار هستم که ملت ایران با تمام قوا این دو مرحله را همیشه با هم حساب بکند به همین دلیل هم ما از نمایندگان محترمی که امروزتقاضای نطق قبل از دستور کرده بودند و احساساتشان برانگیخته شده بود استدعا کردیم که از بیان مطلب قبل از دستور که این دو موضوعی را که عرض کردم به تقویت دولت و تقویت ارکان مشروطیت مجلس لطمه وارد آورد خودداری کنند انصافا هم حضرت آقای شمس قنات آبادی و هم جناب آقای کریمی خواهش دوستانه رفقای خودشان را دراین جلسه قبول کردند
(خلخالی _ نطق قبل از دستور مربوط به ما است و ما صرفنظر نکردیم)
شمادرفراکسیون تشریف نداشتید ولی آقایانی که بودند صرفنظر کردند شما اگر می‌خواهید بفرمایید مانعی ندارد هرمطلبی که دارید بعدا بفرمایید
(ناظرزاده _ وماهم از آقایان تشکرمی‌کنیم)
زیرا من می‌دانم که این دونفری که ازشان خواهش کردیم برای پیشرفت این نهضت چه مبارزات مردانه‌ای را تعقیب کرده بودند درمتینگها و سخنرانیها وکتک‌هایی که ملیون خوردند چه سهم بزرگی دارند اینها دیدند مصلحت دراین است که نتیجه زحمتشان از بین نرود قبول کردند تقاضای دوستان خودشان را و من از طرف رفقای فراکسیونی ایشان تشکر می‌کنم که این تقاضارا قبول کردند زیرا سعدی می‌گوید تیر از کمان چو رفت نیاید به شست ناز پس لازم است در همه کاری تاملی (احسنت) نطق را هرزمانی ایشان می‌توانند بکنند ولی باید نطق را موقعی بکنند که سعادت ملت ایران را در نظر بگیرند نطق را موقعی باید بکنند که آزادی و استقلال و مشروطیت ایران به خطر بیفتد نطق را موقعی می‌توانند و بکنند و داد را موقعی می‌توانند بکنند که اگر آن موقع نکنند جهتش فوت شده باشد موقعش فوت شود و آقایان همیشه می‌توانند انتقاد کنند مجلس هم با کمال میل انتقاد آقایان را گوش خواهد کرد ولی البته من استدعا می‌کنم انتقاد باید به مصلحت وسعادت امروز و فردای ملت ایران باشد (صحیح است) و هر کاری که آقایان می‌کنند بایدهمیشه سعادت ملت ایران را درنظر بگیرند امیدوارم که این سوء تفاهمی هم که شده خود آقای دکتر مصدق جبران بکنند و هیچوقت دیگریک چنین موردی پیش نیاید که در رادیومطالبی گفته شود یا آقایان یک مطالب تند و زننده‌ای از پشت این تریبون ملت ایران جواب آن مطالب را بدهند این یک چیزی بود و گذشت و ما چون اساس فکر و هدفمان سعادت ملت ایران است و می‌دانیم که خارجیها با چه دسایسی می‌خواهند اتحاد و اتفاق بین ما را بهم بزنند از دونماینده محترم استدعا کردیم که این دوموضوع را مسکوت بگذارند و با نامه‌ای هم که ایشان به مجلس نوشته‌اند موضوع طرح دیگر مورد ندارد. برای اینکه من در یک مصاحبه‌ای عرض کردم یا ما دکترمصدق را می‌شناسیم یا نمی‌شناسیم اگر می‌شناسیم می‌دانیم که چنین قصدی ایشان نداشتنداگرهم نمی‌شناسیم باید یک قدری خودمان را دلالت بکنیم و بیشتر تجسس بکنیم که اورا بشناسیم زیرا دکتر مصدق که در دوره ۱۶ آمد پشت تریبون مجلس و آن طرح معروف هل من ناصر ینصرنی را برای کان لم یکن ساختن مصوبات مجلس موسسان آورد چطور ممکن است که خودشان وسایل تعطیل مجلس را بوجود بیاورد؟... این حرفهایی که در خارج زده می‌شود یک مقدارش شایعاتی است که می‌خواهند اختلافی بوجود بیاورند درصورتیکه با نوشتن این نامه این شایعات هم نقش برآب شد و من تصور می‌کنم که همکاران عزیزبنده و سایر آقایانیکه عضواین فراکسیون نبودند و طرح را امضا کرده بودند از این اشتباه بیرون آمده باشندکه دیگراحتیاجی به این طرح نخواهدبود.
(کریمی _ اشتباه نبود)
الکلام یجر الکلام یکی از آقایان نمایندگان نامه‌ای به بنده نوشته‌اند که متمنی است این توضیح را بدهید که منظور امضاکنندگان طرح ابدا تضعیف دولت نبوده (صحیح است) بلکه ابقای مجلس و مشروطیت و دولت بوده‌است مسلما این بوده‌است ولی عرض کردم که سوء تفاهم شد و برای دولت آنطورسوء تعبیر گردید
(حمیدیه _ بنده عرض کردم که اصلا همچو نظری هم نبوده‌است)
صحیح است و البته در اثر این سوء تعبیر آن جمله نارسا وشاید تاحدی زننده به امضاکنندگان آن طرح گفته شده‌است که این سزاوارنبوده‌است طرح دادن لایحه دادن حق هر وکیلی است طبق آیین نامه مجلس شورای ملی (صحیح است) این را نبایدحمل برمخالفت یا تضعیف دولت کرد بنده با کمال صراحت عرض می‌کنم که توی این مجلس نماینده‌ای وجودندارد که در حال حاضر بخواهد دولت را تضعیف کند (صحیح است) زیرا همه از طرف ملت ایران ماموریت دارند که دولت را تقویت کنند تا کار نفت و این مبارزه به مرحله نهایی خودش برسد
(مهندس حسیبی _ واصلاحات داخلی)
واصلاحات داخلی به مرحله اجرا برسد وامیدوارهستم که این آرزو و آمال ملت ایران هرچه زودتر به مرحله عمل و اجرا دربیاید و ما بتوانیم این افتخار را داشته باشیم که در دوره‌ای نماینده مردم و خدمتگذار آنها درمجلس بوده‌ایم که ملت ایران از نتیجه جنگی که با خارجیان کرده‌است و از غرامت آن استفاده کرده‌است. آقایان همه می‌دانندکه که ملت ایران دوسال ونیم است مبارزه می‌کند اعصاب این ملت خسته شده این ملت احتیاج به استراحت دارد فقروبدبختی ومحاصره اقتصادی همه نوع محرومیت‌های دیگر ما را محاصره کرده ولی در مقابل تمام آنها باید مقاومت کرد و در این مبارزه آن ملتی فاتح می‌شود که مقاومتش زیادتر باشد (صحیح است) انگلستان به این انتظار نشسته که ما از مقاومت دست برداریم ولی او این انتظار را بگور خواهدبرد (عده‌ای از نمایندگان _ انشاءالله) زیرا دراین دوساله ملت ایران نشان داد که با فقر وبدبختی و گرسنگی ساخت و دست از مبارزه نکشید و ما مبارزه را آنقدرادامه می‌دهیم تا آنها بزانو دربیایند (صحیح است)
(کریمی _ فداکاریهای آیت الله کاشانی را هم تذکربدهید)
هیچکس مبارزه‌ای که این تنها رجل مذهبی ایران از سی و چند سال پیش به این طرف کرده این همه مکافات کشیده زندانها و تبعیدها رفته فراموش نخواهد کرد و من دو سه روز قبل که در بیمارستان خدمت آیت الله کاشانی رسیدم ایشان فرمودند که من برای بثمررسیدن نهضت ملی ایران تا همه جای با آقای دکتر محمد مصدق همکاری خواهم کرد و دست از حمایت و کمک برنخواهم داشت تا روزی که انشاء الله مبارزه ملت ایران آن آثاری را که ملت ایران انتظار دارد ازش نتیجه بگیرد وهمه ملل دیرآسیایی و اروپایی هم می‌دانند که با انتشارتفرقه بین آقایان اختلافی بین آنها بوجود نخواهد آمد و فقط خودشان را گول خواهند زد زیرا هر دوتای آنها با هوشتر از آن هستند که به این قبیل چیزها نتیجه آن مبارزه و نهضت را از بین ببرند این را هم من به آقایان عرض می‌کنم ملت ایران هنوز مبارزه و فداکاریهای ایشان را هیچگاه فراموش نکرده و نخواهد کرد باین دلیل این توجه عمومی که نسبت به ایشان هست و تمام دنیا هم می‌داند که ایشان در این مبارزه بزرگ چه سهم بسزایی داشته‌اند بنده در جواب یادداشتی که آقای دکتر بقایی فرستاده‌اند فقط دو سه بیت از فروغی بسطامی عرض می‌کنم و مرخص می‌شوم. دوست نباید ز دوست در گله باشد مرد نباید که تنگ حوصله باشد راه روعشق باید از پی مقصود در قدمش صد هزار آبله باشد (احسنت) البته این یک بیت را هم بجناب آقای دکتر مصدق تصدیق می‌کنم. تند مران ای دلیل ره که مبادا خسته دلی در قفای قافله باشد بیش از این مزاحم آقایان نمی‌شوم و فقط عرض می‌کنم تمام آقایان با یک روح باز و با یک انتظار فوق العاده‌ای نسبت به تامین سعادت ملت ایران بدولت جناب آقای دکتر مصدق رای اعتماد خواهند داد و من امیدوار هستم که آقای دکتر مصدق هم تجدید نظردرسوء تفاهمات وسوء تعبیرهایی که برایشان شده‌است می‌فرمایند ومی دانند که وجود مجلس همیشه برای استقلال ایران ضرورت دارد و بایستی یک سابقه‌ای ایجاد نشود که خدای نکرده بعداز ۱۲۰ سال یک رییس الوزرای دیگر بحکم سیره و سابقه از این بدعت برعلیه ملت ایران و استقلال ایران نتیجه عکس بگیرد (صحیح است) (احسنت)(رای. رای)
نایب رییس _ با اجازه آقایان شروع می‌کنم برای
دکترمعظمی _ اجازه بفرمایید تلگرافی است از آقای دادور نماینده فومن که نوشته‌اند بواسطه کسالت قلبی که داشته‌اند نتوانسته‌اند درمجلس حضوریابند وبدین وسیله رای اعتمادخودشان را بدولت تقدیم مقام ریاست می‌کنند
نایب رییس _ نامه‌ای هم از آقای دکتر ملکی رسیده که بدین وسیله رای اعتماد خودش را اعلام می‌کند فعلا شروع به اخذ رای می‌کنیم آقایانی که موافقند رای سفید می‌دهند (اسامی آقایان نمایندگان بوسیله آقای معتمددماوندی (منشی) بترتیب ذیل اعلام ودرمحل نطق اخذرای بعمل آمد) آقایان: مهندس زیرک زاده. رفیع. مهندس حسیبی. دکتر کیان. دکتر سنجابی. دکتر شایگان. دکتر فلسفی. انگجی. پورسرتیپ. شبستری. تولیت. دکتر مصباح زاده. دکتر معظمی. مکی. ناصرذوالفقاری. گنجه. جوادعامری. هدی. کهبد. مجتهدی. موسوی. قنات آبادی. جلالی. صفایی. حاج سیدجوادی. شهیدی. اخگر. دکتر فاخر. احمد فرامرزی. نبوی. افشار. مدرس. خلخالی وکیل پور. اقبال. مصدقی. ملک مدنی. دکتر طاهری. ذکایی. امیرافشاری. زهری. مجدزاده. مهندس رضوی. افشارصادقی. شادلو. شوکتی. منصف. نجفی. مهندس غروی. فرزانه. دکتر فقیهی شیرازی. مرادریگی. جلیلی. شهاب خسروانی. میراشرافی. بهادری. نریمان. حائری زاده. ناظرزاده. معتمددماوندی. حمیدیه. محمدذوالفقاری. دکتر بقایی (شماره آرا بعمل آمد۶۴ ورقه موافق ویک ورقه بی اسم شماره شد)
نایب رییس _ از عده حاضر ۶۵ نفر۶۴ نفر بدولت جناب آقای دکتر مصدق ابرازاعتماد کردند قریب به اتفاق
اسامی موافقین _ آقایان: دکتر فاخر. دکتر مصباح زاده. دکتر طاهری. گنجه. کهبد. صفایی. اقبال. مصدقی. شادلو. پورسرتیپ. منصف. دکتر فلسفی. مهدی شوکتی. امامی اهری. فتحعلی افشار. تولیت. هدی. بهادری. شهیدی. نجفی فردوس. عامری. ناصرذوالفقاری. شبستری. محمدذوالفقاری. رفیع. اخگر. افشارصادقی. ضیا سیدجوادی دکتر کیان. نریمان. ملک مدنی. وکیل پور. دکتر فقیهی شیرازی. مهندس غروی. معتمددماوندی. فرزانه. موسوی. امیرافشاری. ناظرزاده. احمد فرامرزی. ذکایی. مهندس رضوی. مکی. دکتر سنجابی. قنات آبادی. زهری. مدرس. دکتر معظمی. خلخالی. نبوی. دکتر شایگان. کریمی. مهندس زیرک زاده. مهندس حسیبی. دکتر بقایی. مجتهدی. ریگی. مجدزاده. شهاب خسروانی. جلیلی. میراشرافی. حمیدیه. جلالی. انگجی
نایب رییس _ آقای وزیر دارایی بفرمایید
وزیردارایی _ بنده از طرف جناب آقای نخست وزیر و بنام دولت از احساسات پاک و وطن پرستانه نمایندگان محترم عرض تشکرمی‌کنم و بسیارخوشوقت هستم که سوء تفاهمات به بهترین صورتی رفع شد و محتاج به توضیح نمی‌دانم که شخص جناب آقای دکتر مصدق و ماها که افتخارهمکاری با معظم له داریم با کمال جدیت و علاقه و اشتیاق بخدمت خودادامه می‌دهیم و همیشه برای استماع انتقادات نمایندگان محترم که از اصول مسلمه مشروطیت است حاضر هستیم (صحیح است) و امیدوارهستم که با اتحاد واتفاق ملت ایران و نمایندگان آن حکومتی که منتخب خود آقایان است روزبروز قویترگردد تا بحول و قوه الهی به نتیجه نهایی که انتظار ملت ایران است برسیم _ آری به اتفاق جهان می‌توان گرفت
- ختم جلسه بعنوان تنفس
ویرایشنایب رییس _ با اجازه آقایان ده دقیقه تنفس داده می‌شود (سه ربع ساعت بهدازظهر جلسه بعنوان تنفس تعطیل ودیگر تشکیل نگردید)
نایب رییس مجلس شورای ملی. محمدذوالفقاری
سوالات نمایندگان
سوال از آقای وزیر محترم راه مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی خواهشمنداست بجناب آقای وزیر راه ابلاغ فرمایید درمجلس شورای ملی حاضرشده وعلت وسبب سقوط هواپیما که منجربه قتل ۲۳ نفرشده‌است بیان فرمایند. بهاء الدین کهبد ریاست محترم مجلس شورای ملی. متمنی است بجناب آقای کاظمی وزیرمحترم دارایی اطلاع دهیدکه برای پاسخ به سوال زیر قبل از فرارسیدن مدت تمدید غیرقانونی شیلات که ۵۶ روز بیشتر به آن باقی نمانده به مجلس تشریف فرماشوند
سوال _ چون امتیاز شیلات دراول مهرسال جاری منقضی گردیده‌است تمدیدآن از اول مهرماه تا اول بهمن ماه که مصادف با ۲۰ ژانویه‌است وتصرفات کنونی شرکت سابق وعملیات آنهاغیرقانونی است وازطرفی چون مدمت قانون امتیاز شیلات منقضی شده وبالطبع آیین نامه‌های مربوطه به آن بویژه آیین نامه صیادی ملغی الاثر وغیرقابل اجرا است اکنون که فصل صیداست بیش از ۵ هزارنفر صیادان بندرپهلوی وچندین هزارنفر صیادان سواحل بحرخزر بلاتکلیفند ومامورین دولت بدون مجوزقانونی مزاحم صیدصیادان می‌باشندواین مزاحمت ایجادنگرانی شدید درطبقه صیادان گرسنه نموده‌است که ادامه آن خالی از خطر نخواهدبودوازطرفی باید در این مدت از شیلات سابق خلع ید بعمل می‌آمدلازم دانستم که توضیح بفرمایند
- ۱ - برای خلع ید شرکت سابق شیلات چه اقداماتی شده‌است
- ۲ - پس از خلع ید از شیلات سابق چه اداره موسسه شیلات بچه صورتی درخواهدآمد
- ۳ - آیا وزارت دارایی با ایجادشرکت ملی جدیدخود مباشرت درامرصیدخواهدنمودیا آنکه صیددرسواحل دریای خزر به اشخاص ویاشرکت‌های دیگرواگذار خواهدشد
- ۴ - برای روابط صیادان یا مامورین دولت و یا شرکت آتی ملی شیلات و یا اشخاص و شرکت‌های ذینفع چه تدابیری اتخاذ خواهدشد
- ۵ - آیا بمامورین دولت ابلاغ فرموده‌اند که مادام که برای روابط و تکالیف صیادان و محل صید آنها قوانین خاصی وضع و تدوین نگردیده‌است مزاحمت صیادان را فراهم ننمایند.
معتمددماوندی ریاست محترم مجلس شورای ملی خواهش می‌کنم به وزرای دادگستری ودارایی اطلاع فرمایند برای جواب سوال زیر در مجلس حاضر بشوند. با توجه به اینکه عده کثیری از مردم خانه ندارند و کرایه نشین هستند و با ترقی بیقاعده و عجیب اجازه بها و استیصال و عدم قدرت مالی افراد دولت چه تصمیمی برای تقلیل مال الاجاره‌ها و رفاه و آسایش مستاجرین اتخاذ نموده‌است. آیا چه موانعی وجود دارد که جناب آقای نخست وزیر از اختیارات قانونی خود در این مورد استفاده نمی‌فرمایند. خلخالی مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی مقتضی است دستورفرمایید جناب آقای وزیر دادگستری برای پاسخ به سوال زیر در مجلس حضور بهم رسانند. با اینکه طبق اصل ۸۱ متمم قانون اساسی (هیچ حاکم محکمه عدلیه را نمی‌توان از شغل خود موقتا یا دایما بدون محاکمه و ثبوت تقصیر تغییر داد مگر اینکه خودش استعفانماید) جنابعالی بچه مجوز قانونی جمعی از قضات دادگستری را از کار بر کنار یاشغل قضایی ایشان را تبدیل به شغل اداری نموده‌اید. سید احمد صفایی ریاست محترم مجلس شورای ملی خواهشمندم مقرر فرمایید جناب آقای وزیردارایی برای ادای جواب سوال زیر در مجلس حضور برسانند. جزو عوارض شهرداری در شهرهای آذربایجان از هر کیلو قند و شکر یک را لا جهت نگاهداری مستمندان محل مصرف می‌شد اخیرا دولت اخذ این عوارض را موقوف داشته و معلوم نیست تکلیف تاسیساتی که بجهت نگاهداری مستمندان دایر بود چه خواهد شد؟
جواد گنجه سوال از جناب آقای وزیردارایی مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی خواهشمند است بجناب آقای وزیر دارایی ابلاغ فرمایند درمجلس شورای ملی حاضر شده پاسخ سوال ذیل را بدهند در شهریور ماه ۱۳۲۸ هر یک لیره انگلیسی که برابر با ۴/۰۳ دلار بود تنزل کرده و به ۲/۸۰ دلار رسید و طبق پیمانی که بین بانک ملی ایران و بانک انگلستان منعقد شده بود کلیه لیره‌های موجودی بانک ملی ایران از قاعده بالا مستثنی و می‌بایستی هرلیره ۴/۰۳ دلارمنظور و محسوب گردد و قابل تغییر و انتقال باشد ولی با کمال تاسف قسمتی از موجودی بانک به بهانه‌های غیر موجه تبدیل نشد و در نتیجه در حدود سه میلیون و کسری لیره بزیان بانک ملی ایران که بالنتیجه به زیان ملت و دولت است خسارت وارد شد علت و سبب را جناب آقای وزیردارایی بیان فرمایند با تقدیم احترامات.
کهبد. مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی. متمنی است مقرر فرمایید به جناب آقای وزیرکشور اطلاع داده شود که برای پاسخ به سوال ذیل در مجلس حاضرشوند دلیل اینکه وزارت کشور تاکنون در شهر تهران که پایتخت مملکت است و شهر آبادان که یکی از مهمترین شهرهای ایران و بعضی از نقاط دیگر انجمن قانونی شهر را انتخاب نکرده چیست
خسروقشقایی