| | | | | | |
|
ای کرده سرت خو به بیفساری |
|
تا کی بود این جهل و بادساری؟ |
|
|
در دشت خطا خیره چند تازی؟ |
|
چون سر ز خطا باز خط ناری؟ |
|
|
گر سر ز خطا باز خط ناری |
|
دانم به حقیقت کز اهل ناری |
|
|
خاری است خطا زهر بار، تاکی |
|
تو پشت در این زهر بار خاری؟ |
|
|
عقل است به سوی صواب رهبر |
|
با راهبرت چون به خار خاری؟ |
|
|
چون با خرد، ای بیخرد، نسازی |
|
جز رنج نبینی و سوکواری |
|
|
گوئی که «چرا روزگار جافی |
|
با من نکند هیچ بردباری؟» |
|
|
این بند نبینی که بر تو بستند؟ |
|
در بند همی چون کنی سواری؟ |
|
|
خواهی که تماشاکنی به نزهت |
|
به خیره در این چاه تنگ و تاری |
|
|
جز کانده و غم ندروی و حسرت |
|
هرگاه که تخم محال کاری |
|
|
آنگه گنه ز روزگار بینی |
|
وز جهل معادای روزگاری |
|
|
ناید ز جهان هیچ کار و باری |
|
الا که به تقدیر و امر باری |
|
|
هشدار که عالم سرای کار است |
|
مشغول چه باشی به نابکاری؟ |
|
|
بنگر که پس از نیستی چگونه |
|
با جاه شدستی و کامگاری |
|
|
دانی که تو را کردگار عالم |
|
دادهاست به حق داد کردگاری |
|
|
گر تو ندهی داد او به طاعت |
|
در خورد عذابی و ذل و خواری |
|
|
بیداد کنی با بزرگ داور |
|
زنهار مکن زینهار خواری |
|
|
گر کار فلک گرد گشتن آمد |
|
دین کار تو است و مرد کاری |
|
|
چون کار به مقدار خویش کردی |
|
رفتی به ره عز و بختیاری |
|
|
گر گیتی تیمار تو ندارد |
|
آن به که تو تیمار او نداری |
|
|
زیرا که همی هرچگونه باشد |
|
هم بگذرد این مدت شماری |
|
|
زی لابه و زاریت ننگرد چرخ |
|
هرچند که لابه کنی و زاری |
|
|
دیوی است ستمگاره نفس حسی |
|
کو مایهی جهل است و بیفساری |
|
|
یاری ز خرد خواه، وز قناعت |
|
برکشتن این دیو کارزاری |
|
|
بس کس که بر امید پیشگاهی |
|
زو ماند به خواری و پیشکاری |
|
|
بینام بسی گشت ازو و بینان |
|
اندر طلب نان و نامداری |
|
|
زنهار بدین زینهار خواره |
|
ندهی خرد و جان زینهاری |
|
|
زیر قدمت بسپرد به خواری |
|
هرگه که تو دل را بدو سپاری |
|
|
ماری است گزنده طمع که ماران |
|
زین مار برند ای رفیق ماری |
|
|
گر در دلت این مار جای گیرد |
|
چون تو نبود کس به دل فگاری |
|
|
بیباکی اگر مار را به دل در |
|
با پاک خرد جای داد یاری |
|
|
با عقل مکن یار مر طمع را |
|
شاید که نخواهی ز مار یاری |
|
|
نیکو مثل است آن که «جای خالی |
|
بهتر چو پر از گرگ مرغزاری» |
|
|
هرچند که غمگین بود نخواهد |
|
از پشه خردمند غمگساری |
|
|
آن کوش که دست از طمع بشوئی |
|
وین سفله جهان را بدو گذاری |
|
|
وز روزی و از مال و تندرستی |
|
وز فکرت و از علم و هوشیاری |
|
|
مر نعمت یزدان بیقرین را |
|
یک یک به تن خویش برشماری |
|
|
و اندیشه کنی سخت کاندر اینبند |
|
از بهر چرا گشتهای حصاری |
|
|
وانگاه، که دادهستت اندر این بند |
|
بر جانوران جمله شهریاری |
|
|
ایشان همه چون سرنگون و خوارند |
|
ایدون و تو چون سرو جویباری |
|
|
جستند درین، هر کسی طریقی |
|
این رفت به ایوان و آن بخاری |
|
|
رازیت جز آن گفت کان چغانی |
|
بلخیت نه آن گفت کان بخاری |
|
|
گشتی متحیر که اندر این ره |
|
گامی نتوانی که در گزاری |
|
|
گوئی به ضرورت که این چنین است |
|
لیکنت همی ناید استواری |
|
|
رازی است بزرگ این و صعب، او را |
|
تنگ است به دلها درون مجاری |
|
|
اهل تو مر این راز را اگر تو |
|
در بند خداوند ذوالفقاری |
|
|
ور گردن تو طوق او ندارد |
|
بر خشک بخیره مران سماری |
|