| | | | | | |
|
نیکوی تو چیست و خوش چه، ای برنا؟ |
|
دیباست تو را نکو و خوش حلوا |
|
|
بنگر که مر این دو را چه میداند |
|
آن است نکو و خوش سوی دانا |
|
|
حلوا نخورد چو جو بیابد خر |
|
دیبا نبود به گاو بر زیبا |
|
|
جز مردم با خرد نمییابد |
|
هنگام خورو بطر خوشی زینها |
|
|
حلوا به خرد همی دهد لذت |
|
قیمت به خرد همی گرد دیبا |
|
|
جان را به خرد نکو چو دیبا کن |
|
تا مرد خرد نگویدت «رعنا» |
|
|
شرم است نکو بحق و، خوش دانش |
|
هر دو خوش و خوب و در خور و همتا |
|
|
دیبای دل است شرم زی عاقل |
|
حلوای دل است علم زی والا |
|
|
حورا توی ار نکو و با شرمی |
|
گر شرمگن و نکو بود حورا |
|
|
گر شرم نیایدت ز نادانی |
|
بیشرمتر از تو کیست در دنیا |
|
|
کوری تو کنون به وقت نادانی |
|
آموختنت کند بحق بینا |
|
|
تو عورت جهل را نمیبینی |
|
آنگاه شود به چشم تو پیدا |
|
|
این عورت بود آنکه پیدا شد |
|
در طاعت دیو از آدم و حوا |
|
|
ای آدمی ار تو علم ناموزی |
|
چون مادر و چون پدر شوی رسوا |
|
|
چون پست بودت قامت دانش |
|
چون سرو چه سود مر تو را بالا؟ |
|
|
دانا ز تو چون چرا و چون پرسد |
|
بالات سخن نگوید، ای برنا |
|
|
شاید که ز بیم شرم و رسوایی |
|
در جستن علم دل کنی یکتا |
|
|
ناموخت خدای ما مر آدم را |
|
چون عور برهنه گشت جز کاسما |
|
|
بنگر که چه بود نیک آن اسما |
|
منگر به دروغ عامه و غوغا |
|
|
تا نام کسی نخست ناموزی |
|
در مجمع خلق چون کنیش آوا |
|
|
از نام به نامدار ره یابد |
|
چون عاقل و تیزهش بود جویا |
|
|
خرسند مشو به نام بی معنی |
|
نامی تهی است زی خرد عنقا |
|
|
این عالم مرده سوی من نام است |
|
آن عالم زنده ذات او والا |
|
|
سوی همه خیر راه بنماید |
|
این نام رونده بر زبان ما |
|
|
دو نام دگر نهاد روم و هند |
|
این را که تو خوانیش همی خرما |
|
|
بوی است نه عین و نون و با و را |
|
نام معروف عنبر سارا |
|
|
چندین عجبی ز چه پدید آمد |
|
از خاک به زیر گنبد خضرا؟ |
|
|
این رستنی است و ناروان هرسو |
|
وان بیسخن است و این سیم گویا |
|
|
این زشت سپید و آن سیه نیکو |
|
آن گنده و تلخ وین خوش و بویا |
|
|
از چشمهی چشم و از یکی صانع |
|
یاقوت چراست آن و این مینا؟ |
|
|
این جزو کهاست چونش بشناسی |
|
بر کل دلیل گرددت اجزا |
|
|
از علت بودش جهان بررس |
|
بفگن به زبان دهریان سودا |
|
|
انگار که روز آخر است امروز |
|
زیرا که هنوز نامدهاست فردا |
|
|
چون آخر عمر این جهان آمد |
|
امروز، ببایدش یکی مبدا |
|
|
کشتی خرد است دست در وی زن |
|
تا غرقه نگردی اندر این دریا |
|
|
گر با خردی چرا نپرهیزی |
|
ای خواجه از این خورنده اژدرها؟ |
|
|
با طاعت و ترس باش همواره |
|
تا از تو به دل حسد برد ترسا |
|
|
پرهیز به طاعت و به دانش کن |
|
بر خیره مده به جاهلان لالا |
|
|
تا بسته نگیردت یکی جاهل |
|
هر روز به سان گاوک دوشا |
|
|
از طاعت و علم نردبانی کن |
|
وانگه برشو به کوکب جوزا |
|
|
زین چرخ برون، خرد همی گوید، |
|
صحراست یکی و بیکران صحرا |
|
|
زانجا همی آید اندر این گنبد |
|
از بهر من و تو این همه نعما |
|
|
هرگز نشده است خلق از این زندان |
|
جز کز ره نردبان علم آنجا |
|
|
چون جانت به علم شد بر آن معدن |
|
سرما ز تو دور ماند و هم گرما |
|
|
بپرست خدای را و تو بشناس |
|
از با صفت و ز بیصفت تنها |
|
|
وان را که فلک به امر او گردد |
|
ایزدش مگوی خیره، ای شیدا |
|
|
کان بندهی ایزد است و فرمان بر |
|
مولای خدای را مدان مولا |
|
|
وز راز خدای اگر نهای آگه |
|
بر حجت دین چرا کنی صفرا؟ |
|