ناصر خسرو (قصاید)/کارو کردار تو ای گنبد زنگاری

by ناصر خسرو

	کارو کردار تو ای گنبد زنگاری			نه همی بینم جز مکرو ستم‌گاری
	بستری پاک و پراگنده کنی فردا			هرچه امروز فراز آری و بنگاری
	تو همانا که نه هشیار سری،ور نی			چونکه فعل بد را زشت نینگاری
	گر نه مستی،پس بی‌آنکه بیازردیم			ما تو را،ما را از بهر چه آزاری؟
	بچه توست همه خلق و تو چون گربه			روز و شب با بچه خویش به پیکاری
	مادری هرگز من چون تو ندیده‌ستم			نیست‌مان باتو و، نه‌بی‌تو، مگر خورای
	گر نباییمت از بهر چه زایی‌مان			ور بزایی‌مان چون باز بی‌وباری؟
	گرد می‌گردی بر جای چو خون‌خواره			گر ندانی ره نشگفت که خونخواری
	زن بدخو را مانی که مرا با تو			سازگاری نه صواب است و نه بیزاری
	نیستی اهل و سزاوار ستایش را			نه نکوهش را، زیرا که نه مختاری
	بل یکی مطبخ خوب است ز بهر ما			این جهان و، تو یکی مطبخ سالاری
	که مر این خاک ترش را تو چو طباخان			می به بوی و مزه و رنگ بیاچاری
	کردگارت را من در تو همی بینم			به ره چشم دل، ای گنبد زنگاری
	تو به پرگار خرد پیش روانم در			بی‌خطرتر ز یکی نقطه پرگاری
	مر مرا سوی خرد بر تو بسی فضل است			به سخن گفتن و تدبیر و به هشیاری
	دل من شمع خدای است، چه چیزی تو			چو پر از شمع فروزنده یکی خاری؟
	شمع تو راه بیابان بردو دریا			شمع من راه نمای است سوی باری
	مر تو را لاجرم ایزد نه همی خواند			بلکه مر ما را خوانده است به همواری
	ما خداوند تو را خانه‌ی گفتاریم			گر تو او را، فلکا، خانه‌ی کرداری
	زینهار، ای پسر، این گنبد گردان را			جز یکی کار کن و بنده نپنداری
	بر من و تو که بخسپیم نگهبانی است			که نگردد هرگز رنجه ز بیداری
	مور و ماهی را بر خاک و به دریا در			نیست پنهان شدن از وی به شب تاری
	گر تو را بنده‌ی خود خواند سزاوار است			وگرش طاعت داری تو سزاواری
	گر همی نعمت دایم طلبی، او را			بندگی کن به درستی و به بیماری
	مردوار، ای پسر، ا زعامه به یک سو شو			چه بری روز به خواب و خور خرواری؟
	دهر گردنده بدین پیسه رسن، پورا،			خپه خواهدت همی کرد، خبر داری!
	تو همی بینی که‌ت پای همی بندد			پس چرا خامشی و خیره؟ نه کفتاری
	شست سال است که من در رسن اویم			گر بمیرم تو نگر تا نکنی زاری
	مر تو را ناید یاری ز کسی فردا			چون نیامد ز تو امروز مرا یاری
	چونکه بر خویشتن امروز نبخشایی؟			رگ اوداج به نشتر ز چه می‌خاری؟
	خفته‌ای خفته و گوئی که من آگاهم			کی شود بیرون لنگیت به رهواری؟
	گر نه ای خفته ز بهر چه کنی چندین			زرق دنیا را از طبع خریداری؟
	بامدادانت دهد وعده به شامی خوش			شام گاهانت دهد وعده به ناهاری
	چون نگوئیش که: تا چند کنی بر من			تو روان زرق ستمگاری و غداری؟
	آن یکی جادو مکار زبون گیر است			چند گردی سپس او به سبکساری؟
	چون طلاقی ندهی این زن رعنا را			چونکه چون مردان کار نکنی کاری؟
	این تنوری است یکی گرم و بیوبارد			به هر آنچه‌ش ز تر و خشک بینباری
	گر ز بهر خورو خوابستت این کوشش			بس به دست گلوی خویش گرفتاری
	خردت داد خداوند جهان تا تو			برهی یک ره از این معدن دشواری
	تو چه خر فتنه‌ی خور چون شدی، ای نادان؟			اینت نادانی و نحسی و نگونساری!
	تا همی دست رست هست به کاری بد			نکنی روی به محراب ز جباری
	چون فروماندی از معصیت و نحسی			آنگه قرار بیاری و به گنه‌کاری
	گرچه طراری و عیار جهان، از تو			عالم‌الغیب کجا خرد طراری؟
	سیرت زشت به اندر خور احرار است			سیرت خوبت کو گر تو ز احراری؟
	گرچه بسیار بود زشت همان زشت است			زشت هرگز نشود خوب به بسیاری
	به خوی خوب چو دیبا و چو عنبر شو			گرچه در شهر نه بزاز و نه عطاری
	سوی شهر خرد و حکمت ره یابی			گر خر از بادیه‌ی بیهده باز آری
	سخن حکمت از حجت بپذیری			گر تو از طایفه‌ی حیدر کراری