وقایع اتفاقیه/۱۹
نمرهٔ ۱۹
روزنامهٔ وقایع اتفاقیّه بتاریخ پنجشنبه دوازدهُم شهر شعبان‌المُعظّم مطابق سال تنکوزئیل سنه ۱۲۶۷
|
نمرهٔ نُوزدهم هر کس در طهران طالب نُسخه ازین رُوزنامها باشد در بازار در دکان میرسیدکاظم بلورفروش فُروخته میشود |
 |
قیمت یک نُسخه ده‌شاهی سه ماهه ششهزار دینار ششماهه دوازده هزار دینار سالیانه بیست و چهار هزار |
اخبار داخلهٔ ممالک محرُوسه پادشاهی
اُردوی همایون
موافق خبر آخر که از اردوی همایون رسید اعلیحضرت شاهنشاهی در سلطان‌آباد تشریف دارند واز آنجا چنانکه در روزنامهٔ هفتهٔ کذشته نوشته شده بود بنا دارند که به دارالسرور بروجرد حرکت فرمایند و بعد از چند روز توقّف در آنجا بدارالسّلطنهٔ اصفهان تشریف‌فرما شوند
دارالخلافه طهران
از وقتیکه موکب اعلیحضرت شاهنشاهی از دارالخلافه طهران حرکت فرمُوده‌اند نواب شاهزاده بهرام میرزا دایم‌الاوقات سعی و کوشش در آسودکی و رفاه خلق خصوص فُقرا و ضُعفا دارند و از جمله ثمر سعی و کوشش ایشان این است که از چند هفته پیش ازین آب بکُلّ شهر آمده و بهمهٔ خانها رسیده و حالا هم می‌آید و در باب اجناس خوراکی در هر باب نظم کذاشته بودند که بجهة فقرا رفاه باشد مکر در قیمت کوشت که قرار قدیم دارالخلافه این است که سه ماه به سه ماه آن از دیوان مُقرّر میشود تا بحال قصابها بهمان نرخ که در اوّل حمل کذاشته شده بود میفروختند در یوم دوشنبه ۹ شهر حال چند نفر از ریش‌سفیدان صنف قصّاب را بحضور خواستند و چونکه مدّت معیّن آنها موافق شرط با دیوانیان تا آخر جوزا بود که کوشت را یکمن شش عباسی بفروشند از آنجهة بانها حکم نکردند ولی خواهش نمودند که چون حالا ایّامی است که کوسفند ارزانست کوشت را از قرار یک من بوزن هشت عبّاسی یکهزار دینار بفروشند و از نفع این دوازده روز که تا آخر جوزا مانده است بکذرند و آنها هم قبول کردند و قرار شد که در کل شهر کوشت یکمن هزار دینار باشد
قاعده حاصل طهران این است که شصت روز از عید نوروز رفته جو تازه از ورامین ببازار می‌آید و امسال هم بهمین وعده آمد و حاصل اطراف شهر چند روز دیرتر از حاصل ورامین بدست می‌آید و لکن چند مدت است که مشغول دِرَوْ جو میباشند و کم مانده است که تمام شود و ابتدای دِرَوْ کندم است و بحمدالله حاصل دور شهر امسال خوب و فراوان آمده است و تا بحال در اکثر اطراف آب فراوان است و لکن میکویند که در سمت ورامین جانوری که سن مینامند آمده است و حاصل آنجا را قدری خراب کرده است و در سمت قم بیش از ورامین ضرر رسانده است و از قرار تقریر آنها که از قم آمده بودند کویا بحاصل قم ازین جانور ضرر زیاد رسیده است
قاعده در دارالخلافه طهران این بوده که در ایام ماه رمضان‌المبارک اهالی شهر از کثرت نقاهت روزه از صُبح تا وقت ظهر در منزلهای خود باستراحت مشغول باشند و از ظهر الی سه ساعت بغروب مانده در مساجد بعبادت مشغول باشند و از سه ساعت بغروب مانده الی مغرب قرار این ایّام است که در امامزاده زید که متصل به بازار و کاروانسرای اتابکیه است بجهة مشغولیّت که روز را بشام برسانند در کردش باشند و کسبه از دارالخلافه و سایر ولایات که اسباب قطعه دارند در ایّام ماه مبارک در امامزاده زید بفروش برسانند و مردم از سه ساعت بغروب مانده الی صبح در امامزاده بکردش خواهند بوُد
چهار نفر مُقصّر که دو نفر آنها قورخانه‌چی بودند شرب کرده و دست باغبان باغ مشهور به خسروخانی را که در دم دروازهٔ قزوین است قمه زده بودند و یک نفر سرباز مراغهٔ که در بازار قمه کشیده و شرارت کرده بوده یک نفر دزد که در دُولاب کرفته بودند هر چهار نفر را حسب‌الحکم مقرب الخاقان اجوُدان‌باشی در جلو اطاق نظام بقطار نظام انداخته بسیاست و سزای خود رسانیدند
امورات قشونی
فوج قدیم و جدید مراغه را در روُز هفتم ماه حال مُقّرب‌الخاقان اجودان‌باشی و لشکرنویسان سان دیدند
سوارهٔ شاهسون افشار را در یوم ششم اینماه در نکارستان سان دیده و مُرخّص نمودند
از مُقصّرین فوج بیات زرند سُلطان و نایب و وکیل آنها را در روز هشتم شهر حال مقرّب‌الخاقان اجودان‌باشی در میدان درب خانه بقطار فوج چهارم انداخته تأدیبی شدند که قریب بهلاک بوُدند
دو نفر دزد شاهسون را در میدان بتازیانه بسته حکم شد دو هزار تازیانه بآنها زدند
دو نفر سرباز قزوینی را که فرار کرده بودند هر یک را هزار تازیانه زدند
سایر ولایات
در روزنامه بروجرد نوشته بودند که در آنجا نهایت امنیّت و فراوانی و اَرزانیست و از رُوزیکه مژدهٔ تشریف آوردن اعلیحضرت پادشاهی به بروجرد رسیده است کارکذاران دیوانی آنجا در تعمیر عمارات شهر و باغ شاه بجهة ورود موکب همایون در کارند و سعی و اهتمام در تقدیم خدمات دارند که روسفیدی بجهة خود حاصل نمایند
وزیر بُروجرد حکم کرده است در شهر جار کشیده‌اند که هر کس از فقرا و مساکین و غیره بخلاف سابق اذن دارند که نان در خانه خود پخته به بازار بیاورند و بفروشند و کسی مطالبه صادر و مالیات از آنها ننماید و مردم ازینمرحله در رفاه و دعاکوئی دوام دولت جاویدمُدّت علیّه‌اند و هر کس که قُوّه دارد در خانه خود نان پُخته به بازار آورده میفروشد
پسر حکیم یعقوُبْ یهوُدی در بُروجرد از شخص مسلمانی رختی حق‌الطبابه کرفته و آورده بوده است در بازار بفروشد نایب داروغه او را کرفته محبوُس کرده بوده است که چرا رخت یهوُدیرا در بازار آوردهٔ بفروشی هر چه قسم خورده بوده که رخت مال مسلمان است فایده نکرده یک نفر از نوکرهای دیوانیان که از حقیقت این کار مُطّلع بوده بنزد داروغه رفته و کیفیّت را باو کفته بود و از او هم قبول نکرده بودند بعد آن شخص کزارش را بوزیر بروجرد عرض کرده پسر حکیم یعقوب را از حبس بیرون آورده و جُرم او را هم بخشیده اینمرحله باعث اُمیدواری مردُم کردید
از سمنان نوشته‌اند که در شهر رجب حاجی علی نیاز محرم خیوقی که بعزم زیارت بیت‌الله حرام از خیوق آمده در محال شاهروز و در منزلی از منازل فرود آمده و در وقت کُوچیدن دو تبرزین که میخ طویله اسبان خود را بآنها میکوبیدند فراموش کرده بجا کذاشته بودند و روانه منزل دیکر کردیده در راه سواره اُوصانلو که قراسُوران و مُستحفظ آن سامان بودند بآنها برخوردند آنها کریبان سوارهٔ مزبُور را کرفته‌اند که دو تبرزین از ما سرقت کرده‌اید یا بدهید یا مراتب را در طهران به کارکذاران دولت علیّه عرض خواهیم کرد مستحفظین مزبور از بیم مُؤآخذه مبلغ چهار تومان به خیوقیها بجهة دو تبرزین داده و قبض کرفته بودند بعد از کذشتن آنها عبّاسعلی‌بیک نایب سواره مزبُور رفته در منزلی که تبرزینها را کُم کرده بودند تفحص نموده و پیدا کرده معلُوم شد که بقدر دو هزار دینار ارزش نداشته‌اند قبض چهار تومان را با تبرزینها به دارالخلافه طهران روانه کرده‌اند که بخیوقیها داده تنخواه خود را دریافت نمایند
احوالات متفرقه
در اکثر ولایات فرنکستان چونکه فصل بهار موسم بچه در آوردن طیور و وحوش است تا چند مُدّت از جانب دیوان حکم است که شکار حیوانات و طیور مأکُول‌اللّحم موقوف باشد در روزنامهٔ جریدة‌الحوادث که در اسلامبول چاپ میزنند نوشته‌اند که بتاریخ هفدهُم جمادی‌الثانی اعلام کرده‌اند که از آن تاریخ تا چهل روز از تابستان رفته شکار کردن موقوف باشد و درین مُدّت هر کس شکار بکند تفنک و اسباب شکارش ضبط دیوان است
دُزدان طایفه یونان در دریا کشتی تُجّار را تاخت و غارت میکردند درین روزها زیاد شده‌اند یکی از آنها نِگِری نام که دستهٔ بزرک در دور او جمع شده‌اند در دریای جزایر یونان کشت میکند و هر چه آدم که در کشتی او هستند همه با سلاح و اسباب حرب میباشند و کشتی تُنْدرَوْ سوارند و چند کشتی کوچک تجارتی درین روزها بُرده‌اند
از جزیرهٔ رودَس نوشته‌اند که زلزلها که سابق برین انقدر خرابی در آنولایت کرده بود هنوز تمام نشده است اما مثل سابق شدت ندارد و از یکی از کُوههای آنجا دود و بُخار زیاد بیرون آمده متصاعد میشود و مردُم خیال میکنند که این کوه هم کوه سُوزنده خواهد بود از اسلامبول کشتی بُخار دولتی که نام او مُسیر‌البحرست وارد جزیرهٔ رودس شده مهندسین و معماران در میانش بوُدند که خرابی عمارات جزیره مزبوُر را ملاحظه و بازدید نمایند خصوص عمارات دیوانی و قلعه و غیره را و این کشتی دوُ روز در آنجا مانده بعد از آن بجزیرهٔ ساماس روانه شد و از دیوان حکم کرده‌اند که چون بسبب زلزله بعضی مردم اموالشان تلف شده و بی‌خبر مانده‌اند هر روزه نان بقدر کفایت خوراکشان بانها بدهند روُدس جای بسیار قدیم است و خیلی معمور بوده است بعضی عمارات و غیره که از زلزله شکاف و تَرَکْ خوُرده و نیفتاده بوده‌اند درین روزها افتاده‌اند یک برج بزرک که در دهن لنکرکاه که نام او عرب قلعه سی است کم مانده است که بیفتد و اکر بیفتد چونکه سنکهای آن بُرج بدهن لنکرکاه می‌افتد مانع تردد کشتی از آنجا خواهد شد
از شهر فِرَی‌ْبُورْق مملکت سویس نوشته‌اند که اغتشاشی که چند وقت پیش ازین در مملکت سویس بود و رفع کرده بودند باز بر پا شده نظام در آورده مجددّاً رفع شورش مفسدین را نموده و خلق مُتفّرق کردند تفصیل این شورش هنوز بمباشرین روزنامه نرسیده کویا دولت سویس از محافظت مفسدین کل طوایف فرنکستان که در آنجا جمع شده‌اند ضرر زیاد کشیده‌اند با اینکه از آن دولت حفظ و حمایت و عزت و حرمت دیده‌اند مع‌ذلک خلق انجا را تحریک نموده از دولت یاغی و روکردان مینمایند و سابقا نوشته بودند که امنای دولت آستریه و غیره از دولت سویس خواهش کرده‌اند که یا مفسدین را بیرون نمایند یا طوری نکاه بدارند که ضررشان بدُوَل دیکر نرسد
درین روُزها بجهة دولت پُروُسیه در شهر لندن کشتی بخار ساخته‌اند بسیار خوش‌طرح نسبت بکشتیهای دیکر که میسازند چندان بزرک نیست امّا طوری ساخته‌اند که توپهای بُزرک در او کذاشته میشود و چهار توپ دارد که کلوله ۶۸ پوند میخورند چیز تازه که درین کشتی ساخته‌اند این است که کشتیهای دیکر جلوشان در طرف عقب است و این کشتی از دو طرف جلو دارد و میتوانند در وقت جنک توپها را از جلو و عقب از هر دو طرف بیندازند درین روُزها کشتی مزبوُر را بدریا بُرده و امتحان کرده‌اند و توُپهای بزرک که در اوُ بوُد انداخته‌اند و معلُوم شد که این کشتی را چنان خوُب ساخته‌اند که از انداختن توپهای باین بزرکی چندان حرکت نمیکند و مستحکم است
شخصی از طایفه یونان بشهر پاریس پای‌تخت فرانسه رفته و در آنجا باهل فرانسه کفته است که من از جانب دولت روم وکیلم که در باب تنخواهی که میخواهند از اهل دُوَلِ خارجه قرض کنند قراری بکذارم و پول آن جمع بشود و تمسّک آنرا از دولت روم بکیرم اهل شهر باریس هم ادعّای او را باور نمودند که وکالت او صحیح است اتفاقا از جمله اخبار که در کازتهای پاریس نوشته‌اند وُرود شخص مزبور و ادّعای اُو که میکرده و قراری که میخواسته است بکذارد و کازت فرانسه که به اسلامبُول رسید معلوم شد که ادّعای این شخص بی‌پایه بوده و از راه خدعه و تقلّبْ این کار را کرده است و برسیدن این خبر به اسلامبول در روزنامه آنجا چاپ زدند که خلق از بی‌پا بودن ادّعای این شخص مستحضر و آکاه باشند و یکی از فواید و محسنّات این روزنامهای چاپی این است که چنین تقلّبات و اشتباه‌کاریها زود اشکار میشود و کذب دروغ‌کویان ظاهر میکردد
یکی از کشتیهای بخار سلطان که نام او سُود‌آور است از شهر اضمیر به اسلامبول روانه بوده است شبی در نزدیکی جزیره متلین ناکاه بسنک خورده و آب رفته بمیان کشتی بهم رساند کشتی را به یکی از لنکرکاههای نزدیک بآنجا برده سیّاح و بار تجارتی که در میانش بود بیرون آوردند و طوری کشتی را بکنار کشیده و رخنهٔ آب را مسدود کردند که کشتی غرق نشود و خلیل‌پاشا کشتی بادبانی به امداد کشتی مزبور بأنجا فرستاده بوُد و کشتی بخار شکسته را از آنجا به اسلامبول آوردند مُهندسین انکلیس که سابقا در آوردن توپها و اسباب کشتی نیز شوکت مهارت خود را ظاهر کرده بود در باب این کشتی داوطلب شده است که تعمیر نماید بطوریکه از آب بیرون نیاورد و چونکه آنجای این کشتی که شکسته است در میان آب است کشتی را از لنکرکاه اسلامبول به رُوْبُروی قصبهٔ ترپیه که آبش صافتر است بروند
در بعضی جاهای ممالک روم زمستان سخت پارسال درختهای زیتون را چنان سرما زده است که هیچ حاصل از آنها امسال بعمل نمی‌آید و چونکه اکثر داد و ستد اهالی بعضی از ممالک روم در زیتونست بسیار مُتضرر شده و خسارت خواهد کشید
کشتی سیّاح و غیره که از ممالک روم بفرنکستان میرفت در کراختین زیاد نکاه میداشتند و مدت کراختین در بعضی جایها چهارده روز و بعضی جایها بیست روز بوُد درین اوقات چونکه ناخوشی طاعون از ولایات روم مدتیست که رفع شده است اکثر کراختینیها را کم کرده‌اند یا بالمرّه برداشته‌اند و چونکه جزیرهٔ مالته نزدیک به اسلامبول بود کراختین آنجا را کم نکرده بودند امّا بعد از آنکه معلوم شد که در این روزها طاعون در سمت ولایات روُم نیست بعد از تحقیق و مشورت اطبّا در گازت اعلام کرده‌اند که مدت سیاح که باید در کراختین بماند مدت یک شبانه روز است که بیست و چهار ساعت باشد