وقایع اتفاقیه/۲۰
نمرهٔ ۲۰
رُوزنامهٔ وقایع اتفاقیّه بتاریخ پنجشنبه نوزدهُم شهر شعبان‌المُعظّم مطابق سال تنکوزئیل سنه ۱۲۶۷
|
نمرهٔ بیستم هر کس در طهران طالب نُسخه ازین رُوزنامها باشد در بازار در دکان میرسیّدکاظم بلُورفروش فُروخته میشود |
 |
قیمت یک نسخه ده‌شاهی سه ماهه شش هزار دینار ششماهه دوازده هزار دینار سالیانه دو تومان و چهار هزار |
اخبار داخلهٔ ممالک محرُوسه پادشاهی
اُردوی همایون
موافق خبر آخر که از اُردوُی همایُون آمد در یکفرسخی شهر بروجرد بُوده‌اند امّا اعلیحضرت پادشاهی هنوز داخل شهر نشده بوُدند و در بیرون تشریف داشته‌اند
در منزل آشتیان خداوند عالم به اعلیحضرت پادشاهی پسری عطا فرموُدند و سبب مزید خُرّمی و خوُرسندی کُلّ اُمنای دولت و چاکران حظرت کردید انشاءالله قدوم بهجت‌لزومش مبارک و پایدار باد
دارالخلافه طهران
درین ایّام اُمنای دولت علیه در راه انداختن قورخانه و جبّاخانه سعی و کوشش تمام دارند و در اکثر شهرهای معظم ایران قورخانه و جبّه‌خانه بِطور خوب براه اُفتاده است خاصه در دارالخلافه طهران که درین روزها در بعضی صنایع ترقّی زیاد کرده‌اند شمشیر نظامی که میسازند اکر چه مقابل شمشیرهای خوب و ممتاز فرنکستان هنوز نشده است و لکن بسیار بهتر از شمشیرهای بعضی دُول فرنکستان‌اند در ترکیب و پرداخت کردن مانند شمشیرهای انکلیس میباشند امّا فَنَر این شمشیرها هنوز بآن خوبی نشده است و خیلی بهتر از شمشیرهائیست که سابقاً درین ولایت ساخته میشُد تفنکها که در جبّه‌خانه میسازند بهتر از بعضی تفنکهاست که درین روزها از ولایت انکلیس آورده‌اند خُصوص در چقماقشان که بسیار خوب میسازند و چقماق تفنک سربازی لازم نیست که ازین بهتر باشد در فرنکستان لوله تفنک سربازی را یکپارچه پهن می‌کشند و بعد از آن دو طرفش را بهم آورده جوش میدهند و تفنک بسیار اعلی را بجهة شکار لوله‌پیچ میسازند و استحکام لوله‌پیچ بیشتر از یکپارچه است و در اینجا از راه احتیاط تفنکهای سربازیرا که حالا در جبّه‌خانه میسازند لوله‌پیچ میسازند و در سایر اعمال جبّه‌خانه و قورخانه استادان و صنعت‌کاران بسیار قابل شده و ترقّی کرده‌اند خصوصه در ساختن مهتاب بجهة آتش دادن توپ بطوری خوب میسازند که در فرنکستان چند سال بر این باین طور نتوانستند بسازند یعنی بعد از آنکه آتش کرفت در زیر آب هم میسوزد و خاموش نمیشود حسب‌الحکم اُمنای دولت در جبّه‌خانه چند عرّاده و کالسکه هم میسازند نظر باینکه این شُغل کالسکه ساختن تازه است و در ایران چندان مُتداول نبود بسیار خوب میسازند
چنانکه در روزنامه هفته کذشته نوشته شُده بود در بعی از دهات ورامین جزوی سن‌خوارکی شُده بود نوّاب شاهزاده بهرام میرزا از راه رافت و عدالت کسان امین بآنجا فرستادند که بازدید نمایند آنچه مشخّص کردید جزئی سِن‌ْخوارکی در بعضی دهات شده و لکن سایر جاهایی ورامین حاصلشان بسیار خوب و زیاد آمده است و فراوان است
سابقا آجر که بجهة بنائی عمارات دارالخلافه معمول بوُد عددی نیم من یا سه چارک بیشتر نبود و مردم ازین مرحله شاکی بُودند کارکذاران دولت علیّه محض رعایت عمُوم خلق وزن مُعیّنی بجهة آجر قرار دادند که بآن وزن از کُوره بیرون آورده بمردُم بفروُشند و درین باب بصلاح‌دید عالیجاهان کلانتر و معمارباشی و ملک‌التجار از کُوره‌پزها التزام کرفته شد که از اینقرار
آجر |
نظامی | ||
قالب شاهی‌تراش عدد سیاقی |
تراش متعارفی قدیم عدد سیاقی |
بجهة فرش عدد سیاقی |
بجهة دندانه عدد سیاقی |
بفروشند و تفاوت وزن را بر قیمت بیفزایند و بنّائی امسال کُلّاً از آجر جدید است
قیمت اجناس ماکولات دارالخلافه طهران درین هفته از اینقرار است
کندم |
واژه ناخوانا | ||||
ساوجبلاغی عدد سیاقی |
دورشهر عدد سیاقی |
ورامینی عدد سیاقی |
نان عدد سیاقی |
آرد کندم عدد سیاقی |
آرد جو عدد سیاقی |
جو |
برنج | ||||
جو عدد سیاقی |
کاه عدد سیاقی |
واژه ناخوانا عدد سیاقی |
عنبربو عدد سیاقی |
اکُوله عدد سیاقی |
کِردَه عدد سیاقی |
نخود قزوین عدد سیاقی |
نخود رسمی عدد سیاقی |
ماش عدد سیاقی |
عدس عدد سیاقی |
روغن فراهانی عدد سیاقی |
روغن همدانی عدد سیاقی |
کوشت |
|||||
کوشت عدد سیاقی |
برّه عدد سیاقی |
مرغ عدد سیاقی |
خرما عدد سیاقی |
کشمش عدد سیاقی |
شیرهٔ سفید عدد سیاقی |
شیره شهد عدد سیاقی |
کشمش عدد سیاقی |
الو بخارا عدد سیاقی |
شمع عدد سیاقی |
واژه ناخوانا عدد سیاقی |
تنباکوی اعلی عدد سیاقی |
تنباکوی وسط عدد سیاقی |
بادنجان عدد سیاقی |
خیار عدد سیاقی |
کرمک عدد سیاقی |
زردالو عدد سیاقی |
الوبالو عدد سیاقی |
واژه ناخوانا عدد سیاقی |
کیلاس عدد سیاقی |
ماست عدد سیاقی |
واژه ناخوانا عدد سیاقی |
تخم‌مرغ عدد سیاقی |
آبلیمو عدد سیاقی |
آبغوره عدد سیاقی |
سایر حبوبات و اجناس خوراکی نیز از همین براوُرد فروخته میشود
اُمُورات قشونی
فوج سمنان و دامغان را بعد از آنکه سان دیدند لشکرنویسان فالسقه و تفنک آنها را داده در رُوز دهم ماه مرخّص کردیدند
سایر نظام مُتوقّف دارالخلافه طهران همه روزه بقاعدهٔ مُقرره مشغُول مشق میباشند مکر روز پانزدهم ماه که از جُملهٔ روزهای محترم است در آن روز مُرخّص بُودند
تفنک و سنکی که از بندر ابوشهر بایست بیاورند درین روزها موازی شش هزار قبضه تفنک و یک کرور سنک وارد به قورخانه و جبّه‌خانه دارالخلافه طهران کردید
سایر ولایات
از رُوزیکه مُژدهٔ تشریف آوردن اعلیحضرت پادشاهی به اصفهان رسیده است همکی اهالی آنجادر کمال خورسندی و شکرکذاری بُوده‌اند و کارکذاران دیوانی هر یک در خدمات مرجوعهٔ بخود اهتمام داشته‌اند که روسفیدی جهة خود حاصل نمایند
دو فوج قدیم و جدید کزّاز وارد اصفهان شده و هر روزه مشغُول مشق میباشند
عالیجاه چراغعلی‌خان نایب‌الحکومه هر روز بسرمشق توپچی و سرباز می‌اید و رسیدکی مینماید محمّد تقی‌خان پسر نایب‌الحکومه نیز در میان فوج فیروزکوهی مشق مینماید
چون آب زراعات اصفهان اغلب از رودخانهٔ زاینده‌رود است تقسیم کردن آب مزبور در میان رعایا بسیار دقّت لازم دارد از آنجهة نایب‌الحکومت هر دُو روز یکدفعه بسر رودخانهٔ مزبُور رفته به نهرها رسیدکی مینماید که بی‌حسابی در میان رعایا نشود و هر کس قسمت خود را ببرند
بنّائی در محلّهٔ باقلافروشان اصفهان در خانهٔ کار میکرده است از سقف خانه کوزهٔ بیرون آمده در میانش یکصد و دو عدد قروش قدیم بوده و بنّاها در میان خودشان تقسیم کرده بودند صاحب‌خانه مطلع شده و به نایب‌الحکومه عرض کرده انها را احضار کردند بعد از تحقیق و تهدید نصف پولها را فروخته بودند و نصف دیکر را که موجود بوده به اردوی همایون فرستاده
در روزنامهٔ شاهرود و سمنان نوشته‌اند که کمال ارزانی و آرامی و امنیّت در آنجاها در صفحات خراسان هست و از قشونی که از نظام و غیرنظام بخراسان رفته‌اند اهالی منازل عرض راه و زوّار و مترددین کمال رضامندیرا دارند که با کمال نظم و قاعده رفته‌اند و در راه از آنها بهیچوجه نسبت بکسی تعدّی و خلاف حسابی نشده است و دست به باغ و میوه و زراعت کسی دراز نکرده‌اند و از زوّار و قافله که از آنجاها آمده بودند تحقیق شده مذکور داشتند که آنچه از قشون در عرض و منازل دیده شده از بیم مؤاخذه امنای دولت علیّه احتراز و اجتناب آنها از باغات و زراعت مردم بیشتر از زوّار بود و رعایا و سَکَنَهِٔ آنجاها ازینمعنی کمال رفاه و رضامندی و شکرانه داشتند
از جُملهٔ خبر آخر که از خراسان بدارالخلافه طهران رسیده در شهر مشهد مُقدّس زلزله شده اما جزئی بوده و چندان شدت نکرده و سخت نبوده امّا در قوچان شدت داشته است بطوریکه یک ربع از خانهای آنجا یا بکلّی افتاده‌اند یا دیوارشان شکسته و خراب کردیده و تخمیناً صد و شصت نفر از آنها چه کُشته شده و چه زخمدار کردیده‌ند و چون وقوع این زلزله در روز بوده بیش ازین کسی تلف نشده است و این فقره مسموعیست و مکتوباً بنزد مباشرین روزنامه نرسیده البتّه بعد ازین خبر محقق خواهد رسید و در روزنامه نوشته خواهد شد
احوالات متفرقه
عبّاس پاشا حاکم مصر بنا دارد که مابین شهر قاهره پای‌تخت مملکة مصر و اسکندریّه راه‌آهن بسازد بجهة تردّد کالسکهٔ بخار مهندسین از انکلیس بمصر آمده‌اند و راههای مزبور را ملاحظه مینمایند و کویا بیشتر تنخواه این راه را اهل انکلیس کارسازی خواهند کرد و در عوض تنخواهی که خرج میکنند قرار منفعتی بجهة آنها کذاشته خواهد شد بعد از آنکه راه بکار افتاد و معبر سیّاح و بارهای تجارتی و غیره شد آنوقت قرار منفعت بجهة کسانی که تنخواه درین راه صرف کرده‌اند خواهند کذاشت و چونکه ولایت مصر راه تردُّد سیّاح از انکلیس تا هند است اکر این راه‌آهن ساخته شود و راهی دیکر هم از مصر تا کنار بحرالاحمر بسازند عبور اهل انکلیس به هندوستان بسیار از حالا آسانتر و زودتر خواهد شد
موافق خبر آخر که از جزیرهٔ رودس آمد زلزله که مدتی در آنجا طول کشید کم مانده بود که تمام بشود امّا خرابی زیاد در آن جزیره بهم رسانده باغات درخت زیتون را زیاده خرابی رسانده و تلف نموده و چشمه‌هائی که آب شیرین داشتند حالا بعضی آب کوکرد شده‌اند و بسیاری از چشمه‌ها هم خشک شده‌اند از هر قسم ضرر زیاده بآنجا رسیده
از جُمله چیزهائیکه درین روزها در ولایت انکلیس اختراع کرده‌اند اسبابیست که خبر از آمده طوفان میدهد شخصی دیده بوده است که هر وقت که طوفان نزدیک میشود زالوها که در میان شیشه نکاه میدارند همه بالا می‌آیند این شخص که اینمعنی را استنباط نموده بخیال خود اَسبابی ساخته است که از حرکت زالو در شیشه و بالا آمدن آن معلوم میکند که طوفان خواهد شد و چرخها ساخته است که بحرکت در آنوقت مانند ساعت زنک میزند و کمان دارند که این اسباب بکار کشتیبانها بسیار بخورد که در دریا خبر آمدن طوفانرا میدهد و کشتیبانها میتوانند پیش از رسیدن طوفان تدارک خود را ببینند
تاریخ کاغذ اخر که از بنبائی هند رسید سیُّم ربیع‌الثّانی بود مُهندسین و عمله که بجهة ساختن راه‌آهن به کَلْکَتَه فرستاده بُودند مشغُول ساختن راه مزبور بودند و در سمت بنکاله مدتیست که مُهندسین و صاحب‌منصبانرا که بآنجا فرستاده‌اند اقدام درین کار نکرده بُودند با اینکه دولت خرج زیاد در مواجب و اخراجات آنها کرده بود
در دهُم و یازدهم و دوازدهم ربیع‌الثّانی طُوفان زیاد و باران بسیار در کُلّ هندوستان شده بود و در رودخانهای سَطْلَجْ و جمنه سَیْل زیاد آمده بُود
جنک بهادر نام که از جانب راجهٔ نپال بنزد پادشاه انکلیس ایلچی بُود بولایت خود مراجعت کرده بود و در آنجا هم احترام زیاد بمشارالیه کرده‌اند و بنا کذاشته است که از سرحدّ ولایت مزبور تا پای‌تخت آنجا راهی بجهة تردّد کالسکه و عرّابه بسازد که عبور به آسانی بشود
اوّل کسی که چرخ باسمه در فرنکستان ساخت که از آن هزار روزنامه در یکساعت در آورد خیال میکرد که بسیار کار بُزرک کرده است و ازین جلدتر و زُودتَر نمیشود روزنامه چاپ زد بعد از آن همان شخص چرخ دیکر بطوری ساخت که در یکساعت سه هزار روزنامه از او بیرون آورد و بعد از آن دیکران آنطور چرخها ساختند که در یکساعت ششهزار و هشت هزار رُوزنامه از او بیرون آوردند درین روزها نوشته‌اند که یکی از روزنامه‌نویسان نِیوُیارْک ینکی دنیا چرخی ساخته است که ساعتی بیست هزار نُسخهٔ روزنامه از او بیرُون می‌آید تفصیل این اخبار را در روزنامهٔ شهر اصمیر نوشته‌اند
در ولایت سکاتلند در یکی از معادن ذغال سنکی درین روزها بُخار معدن یکبار آتش کرفته پنجاه نفر کشته شده و بسیاری زخمدار کردیده‌اند نزدیک بشهر پَیْرِلَیْ معادن ذغال سنکی بسیار است و اینکه این رُوزها بخار در میانش آتش کرفته است بزرکترین معادن آن سمت است که تخمینا دویست و پنجاه ذرع عُمق دارد وقتی که این بُخار آتش کرفت صدایش چنان بلند شد که بشهر پیزلی که نیم فرسخ از معدن مزبور دُور است رسید ذغال سنکی هم از آتش کرفتن بخار آتش کرفت اهل آن اطراف کوشش میکردند که آنها را که در میان معدن مزبور بودند بیرون بیاورند امّا کمان نداشتند که کسی از آنها بتوانند زنده بیرون بیاورند در اکثر معادن ذغال سنکی چاههای دیکر میکنند و طوری مینمایند که هوا در میانشان قدری جاری باشد در میان این معدن هوا حبس و مَمْلُوّ از بُخار بُودْ بعد از دو روز کار کردن بعضی از آن اشخاص را که در میان معدن مانده بودند زنده در آوردند
شخصی در ولایت فرانسه ساعتی ساخته است بترکیب غریب نُه دایره دارد و درین دوایر ساعات و دقایق و ثانیه و حساب روز و حساب ربع سال و حساب سالها و حساب صد سال و حساب ماههای شمسی و ماههای قمری را معلوم میکند و در هر ساعت که زنک میزند تصویر حضرت عیسی با جمعی از ملائکه بیرون می‌آیند