کتابچه قانون نظامیه/تنبیهات
حدود تنبیهات
تنبیهات آحاد و افراد سرباز و توپچی الی سرجوقه و وکیل بر دو نوعست انچه مناهی شرعی است اکر مرتکب شود حدود و احکام شریعت بر آنها جاری خواهد شد و اکر خلاف نظامیرا مرتکب شود به تنبیهات مفصّله نظامی دوچار خواهد شد
اگر رئیس اردو در اجرای قوانین کلیه و ادای تکالیف عمدهٔ خود و تربیت عساکر اردوی ابوابجمعی خود از روی عمد غفلت و اهمال نماید بعد از اثبات غفلت و قصور او بحکم وزیر جنک از ریاست اردو معزول و از رتبهٔ که دارد یک درجه تنزل مینماید
اکر سرتیپ‌ها و سرهنکها از تکالیف خدمت محوله بخود از قبیل حفظ نظم و ترتیب ابوابجمعی و ماموریّت خود اهمال و غفلت کنند تا یکسال یکدرجه از رتبه که دارند تنزل خواهند کرد و اکر نسبت بریسی که باو سپرده‌اند خلاف اطاعتی ظاهر نمایند یا از جیره و مواجه نوکر ابوابجمعی خود بخورند یا رشوه و تعارفی از آنها بکیرند بعد از اثبات تقصیر از منصبی که دارند معزول شوند
اکر شهری و یا قلعه و اردوئی بیورش کرفته شود و اهل نظام از جای خود بجهت یغما بیرون برود عقوبتهائی که بحکم رئیس قشون که فرمانده یورش بوده است و اعلان شده در حق او مجری خواهد شد
هر تحویلدار و صاحب‌منصب که در دادن جیره و مواجب و تقسیم سایر چیزها عدد قشونرا خواه در راه و خواه در میان لشکر و خواه در حالت مستحفظی زیاده از انچه حاضر میباشند قلمداد نموده باشد و زیاده از نفری قشون حاضری دریافت کرده مستحق یکسال حبس نظامی و آنچه هم زیادی کرفته باشد از او استرداد مینمایند
هر اهل قشونی و یا تحویلداری بعد از انکه از سیورساتی که بجهة قشون تحویل او میشود کسر بدهد با نداشتن عذر موجه و کرفتن رشوه و تعارف سیورسات بد بکیرد باید از شغل خود معزول کشته یکسال در حبس بماند و اکر عوض کند تفاوت قیمت سیورسات از او دریافت میشود
هر ماموری و مباشری که قبض عملی درست کند و یا شبیه خط کسی را برای تقلب بسازد یکسال در حبس بماند و از نوکری اخراج شود
هر انباردار قورخانه و توبخانه که از اشیاء تحویلی خود چیزی سرقت کند یکسال در زنجیر بماند و قیمت اشیائی را که برداشته و یا عوض نموده است کارسازی نماید
هر یک از اهل قشون از خانه شخصی که در آنجا منزل داشته چیزی سرقت نماید یک سال باید در زنجیر بماند و صد تازیانه بخورد و مال مسروقه را پس بدهد
هر کس از اهل قشون که از راه مکر و تزویر خوراک و مشروبات خود را از اهل دهی و یا شهری خواه در راه و خواه در مستحفظی و خواه در حالتیکه قشون را بجهة سهولت کار و وسعت مکان قسمت نموده بدهات میفرستند بی‌پول کرفته است عینا یا غرامتا پس بدهد و سه ماه در حبس بماند اکر بتهدید و وعید کرفته است شش ماه و اکر جراحتی رسانده یا بالاتر از آن باشد بموجب حکم شرع رفتار خواهد شد
هر کاه از اهل قشون در مکانی که باشد و مخل امنیت آن مکان کردیده و متعرض آزادی ساکنین آنجا شود شش ماه باید در حبس بماند و اکر کسی را هم زده باشد ضِعف آن تنبیه شود
هر کاه از اهل قشون سرحدداران و ساکنین سرحدّات را ترغیب کند که از مکان خودشان بیرون رفته بسمت دشمن بروند دو سال در زنجیر بماند
هر کاه از اهل قشون که در هنکام پاسبانی و یا طلیعه‌داری در مقابل دشمن بعوض اینکه دستورالعمل خود را بجا بیاورد بخیال حفظ جان و سلامتی خود بی‌اجازه صاحب منصب از جای خود بیرون رود سزاوار قتل خواهد بود
هر کاه کسی از اهل قشون از جملهٔ مفسدین بوده و از برای تمهید فساد مجمعی نموده باشند و سرّ رفقای خود را فاش و آشکار نماید بهیچوجه مستحق تنبیه نخواهد بود و از مفسدین محسوب نمیشود
هر کس از اهل قشون که بدون رخصت‌نامچه از سرکرده خود چنانچه در فصول کذشته ذکر شده خواه در اردو و خواه در قلعه و مکانیکه در حالت محصوری باشد در سمت مقابل دشمن از حدودیکه فرمانده تعیین و عبور از آنجا را قدغن کرده است پا بیرون کذارد سیصد تازیانه میخورد
هر کاه از اهل قشون بطور قطع دانسته شود که برای دشمن جاسوسی میکند صاحب هر شغل باشد باید مقتول شود
هر کاه از اهل قشون که در هر مملکت باشد به تنهائی و یا باتفاق چندین نفر سلاح در دست بجهة یغما در خانها و املاک ساکنین آنجا رفته و یا بر سر مردم ریخته و اموال آنها را نهب و غارت نمایند یا خرمن و انبار آنها را آتش بزنند سزاوار پانصد تازیانه و سه ماه حبس خواهد بود و اموال بعینها و یا بغرامتها از آنها استرداد میشود
هر کاه از اهل قشون بدون استثنا در هر یکی از ممالک و ولایات خارجه باشد به حجرها و انبارها و خانهای صحرائی و یا مسکونی و آبادی و سایر ابنیه عمومی و یا مخصوصی غلّه و حاصل که جمع کردیده و یا در حالت جمع شدن باشد بی‌اذن و اجازهٔ مکتوبی فرمانده آتش زده باشد سزاوار تنبیه شدید و یکسال حبش خواهد بود
هر کاه از اهل قشون بر خلاف حکم رئیس اردو در هنکام جنک و یا بعد از جنک کسی را که در مقاتله بقتل رسیده باشد در معرکه قتال برهنه نماید عقوبت در حق او صد تازیانه خواهد بود
هر کاه از اهل قشون در میدان جنک بعد از محاربه یا در وقت محاربه کسی را که از حالت و قوت جنک افتاده ولی هنوز رمقی در وی باقی باشد برهنه نماید یکماه در قراول خواهد بود و اکر از اردو و بازارچی‌ها و یا غیر اهالی نظام مرتکب این عمل بشود مستوجب یکسال حبس است
اکر از مباشرین عرّاده‌ها و یا صاحصب‌جمعان بارکش‌های دیوانی عرادها و شترهای دیوانی را بغیر از حمل و نقل بنه و سیورسات سرباز و قورخانه و سایر مهمات اردو بکار دیکری وا دارند هر مدت که بکار برده‌اند کرایه و علیق و علوفه و جیره و مواجب و اسقاط و تدارکات دواب و جلودار و مهتر و ساربان و غیره آن مدّت را علاوه بر کرایه از آنها بکیرند و بعد از یکماه حبس از منصب معزول شوند
هر صاحب‌منصبی که از سرباز و صاحب‌منصب جزو رشوه بکیرد در رفعهٔ اوّل در حضور صاحب‌منصبان اردو و مقابل وجه ماخوذه راه از او دریافت و او را توبیخ نمایند و در دفعهٔ ثانی مقابل وجه ماخوذه از او دریافت و یک درجه از رتبهٔ که دارد تنزل نماید
تنبهات فراری قشون
اکر در وقت احضار سفر فرار کند پانصد تازیانه باو زده میشود و دو سال بر مدت خدمت او می‌افزاید و هر کسی که او را کرفته بیاورد سه تومان باو داده میشود و اکر از میدان جنک فرار کند حکمش قتل است
و اکر از اردو یا سنکر یا عرض راه ماموریّت بسفر جنک فرار کند هر کاه فرارش بجانب دشمن است هر چه مایملک اوست ضبط میشود و هر وقت بدست بیاید حکمش قتلست و اکر بداخلهٔ مملکت است پانصد تازیانه باو زده میشود و دو سال ر مدّت خدمتش می‌افزاید و هر کس او را کرفته بیاورد پنج تومان مستمری در حقّ او برقرار میشود و هر کس او را پنهان کند دو سال در حبس خواهد بود که روزها مشغول فعلکی کار دولتی باشد و شبها در زنجیر باشد
و اکر با اسلحه فرار کرده باشد اسلحه را عینا یا غرامتا از او می‌کیرند و سه سال بر مدّت خدمت او افزوده میشود
و اکر از اردوهای مشق یا از رکاب یا از ساخلوهای ولایات فرار کند سیصد تازیانه میخورد و سه ماه در حبس نظام خواهد بود و اکر کسی او را پنهان کند یکسال در حبس خواهد بود که روزها مشغول فعلکی کار دولتی و شبها در زنجیر باشد و اکر سرباز در وقت مشق از طلوع آفتاب تا غروب روز دیکر در میدان مشق و در سر خدمت بدون علتی حاضر نشود پنجاه تازیانه خواهد کرد
سرباز اکر در میدان مشق در وقتیکه فرمانده حکم میدهد و مشغول مشقند صحبت بدارد و یا حرف بزند بیست چوب از روی لباس باو میزنند و اکر حرکت کند و تغییر در ایستادن خود بدهد ده چوب دیکر بر آن افزوده خواهد شد
اکر سرباز رشوه بصاحب‌منصب بدهد و مرخّص شود دو مساوری ایام غیبت بر مدّت خدمتش افزوده میشود
سرباز در قراول دو ساعت زیادتر نباید بایستد وکیل و سرجوقه بعد از دو ساعت باید او را عوض کنند و اکر نکنند و از وقت بکذرد صد تازیانه میخورند
اکر سرباز در وقت نوبت قراولی بخوابد یا بر زمین بنشیند و یا تفنک خود را بر زمین و دیوار بکذارد که از دوشش بردارد پنجاه تازیانه خواهد خودر
اکر سرباز در وقت ماموریت بکار دیکر غیر از خدمت دولت از قبیل مزدوری و عملکی و کسب مبادرت کند یکصد تازیانه خواهد خورد بعلاوه که وجه کسب هم از او دریافت میشود
اکر سربازی بعد از اعلام صاحب‌منصب از قراولی غفلت کند و در خواب باشد یا در جای خود نه‌ایستاده باشد صد تازیانه خواهد خورد و اکر رشوه بکیرد و اذن بدهد کسی شب از جائی که ممنوعست بکذرد دویست تازیانه خواهد خورد اکر در اردوی جنک باشد پانصد تازیانه خواهد خورد و شش ماه در حبس خواهد بود
اکر کسی بزور از قراول بکذرد از صاحب‌منصبان بزرک درباری باشد بیست و پنج تومان باید بدهد و اکر غیر صاحب‌منصب باشد دویست چوب فرّاشی میخورد در صورتیکه جراحتی بقراول برسد این تنبیه در حق اشخاص مذکوره بالمضاعف خواهد شد و دیهٔ شرعی را نیز بسرباز میدهد
اکر سرباز اذیّت و خسارت مالی بکسی وارد بیارد و بتقلب از کسی چیزی بکیرد استرداد وجه ماخوذه خواهد شد و دویست تازیانه خواهد خورد و هر کاه در آن اخذ صدمه هم زده و تهدیدی بکار برده باشد سیصد تازیانه خواهد خورد و وجه ماخوذ را هم عینا و غرامتا رد خواهد کرد و اکر زخم هم زده باشد و زخم منکر نباشد حدود شرعیّه بر او جاری میشود
ار سرباز بجهة طفرهٔ از جنک خود را پنهان کند و در پای بیدق در میدان جنک حاضر نشود دویست تازیانه خواهد خورد
هر کاه از اهل قشون در هنکام پاسبانی و یا پیش‌قراولی در مقابل دشمن بخیال حفظ جان از جای خود بیرون رود و یا از میدان قشون و یا قلعه که در سر حدّ مملکت واقع شده فرار کند حدود وارده در شرع انور در حق او مجری شود
تنبیهات قشونی که عصیان ورزند
هر کاه قشونی از اهل نظام و غیرنظام کلّی یا جزئی حالت شورش و عدم اطاعت را ظاهر سازند از جانب وزارت جنک یا رئیس اردو تنبیهات مفصله در حق آنها جاری خواهد شد اوّلا بقدر کفایت تنبیه قشونی عاصی از عساکر حاضره در آن محل با اسلحه حربیه حاضر میشود بعد از آن سردار قشون حکم خواهد داد که در برابر قشون عاضی منادی بآواز بلند ندا کند بطوریکه جمیع قشون عاصی بشنوند که قشون عاصی اسلحه از دست فرو کذاشته بدایرهٔ اطاعت در آیند پیش از انکه مثل دشمن ملتی با آنها رفتار شود تا ساعت معیّن که سردار قشون مشخص کرده است بروند از سیاست معاف خواهد بود و الّا جمیع عساکر نظامی و ملتی که حاضرند بجهة حفظ ناموس سلطنت و قانون نظامی مبادرت بجنک خواهند نمود و سه مرتبه آن منادی همین ندا را هر دفعه بفاصله نیم ساعت خواهد کرد هر کاه قبل از ندای منادی قشون عاصی بمحض رؤیت اجتماع عساکر ماموره اقدام بتجاسر نمایند سرکردهٔ کل تدبیراتی که بجهة مطیع نمودن آنها لازم داند بکار برد
سربازهائیکه بعد از ندای اوّل باطاعت در آیند و بدون سلاح بمکانی که بآنها نشان داده شده است بروند از تنبیه آنها عفو و اغماض میشود و آنهائی که بعد از ندای دویم اطاعت کنند سه ماه در حبس نظامی خواهند بود
و صاحب‌منصبانی که با آنها متفق بوده‌اند در صورتیکه یقین قطعی حاصل نشده باشد بر اینکه محرک و باعث بر عصیان آنها هستند شش ماه در حبس خواهند بود و اکر یقین حاصل شود که آن صاحب‌منصبان محرک بوده‌اند از منصب معزول شده پانصد تازیانه میخورند و دو سال در حبس خواهند بود و اکر بعد از ندای سیّم باطاعت آیند قبل از مبادرت بحرب صاحب‌منصب دو سال و تابین یکسال در حبس خواهند بود و علاوه بر آن بعد از بیرون آمدن از حبس صاحب‌منصب یکدرجه از منصب خود تنزّل خواهد کرد و دو سال هم بر مدت خدمت تابین افزوده خواهد شد
خاتمه کتاب که در حقیقت قوت و روح فقرات مرقومه است