کلیات سعدی/مواعظ/بزن که قوت بازوی سلطنت داری

by سعدی

در پند و ستایش

	بزن که[۱] قوت بازوی سلطنت داری			که دست همت مردانت میدهد یاری
	جهان‌گشای و عدو بند و ملک‌بخش و ستان			که در حمایت صاحب‌دلان بسیاری
	گرت بشب نبدی[۲] سر بر آستانهٔ حق			کیت بروز میسر شدی جهانداری؟
	بدولت تو چنان ایمنست پشت زمین			که خلق در شکم مادرند پنداری
	بزیر سایهٔ عدل تو آسمانرا نیست			مجال آنکه کند بر کسی ستمکاری
	کف عطای تو گر نیست ابر رحمت حق			چه نعمت است که بر برّ و بحر می‌باری[۳]
	مدیح، شیوهٔ درویش نیست تا گویم			مثال بحر محیطی و ابر آزاری
	نگویمت که بفضل از کرام ممتازی			نگویمت که بعدل از ملوک مختاری
	وگرچه این همه هستی نصیحت اولیتر			که پند راه خلاص است و دوستی باری
	بسعی کوش که ناگه فراغتت نبود			که سر بخاری اگر روی شیر نر خاری
	خدای یوسف صدیق را عزیز نکرد			بخوب روئی لیکن بخوب کرداری
	شکوه و لشکر و جاه و جمال و مالت هست			ولی بکار نیاید بجز نکوکاری
	چه روزها بشب آوردهٔ براحت نفس			چه باشد ار بعبادت شبی بروز آری
	که پیش اهل دل آب حیات در ظلمات			دعای زنده‌دلانست در شب تاری
	خدای سلطنتت بر زمین دنیا داد			ز بهر آنکه درو تخم آخرت کاری
	بنیک و بد چو بباید گذاشت این بهتر			که نام نیک بدست آوری و بگذاری
	پس از گرفتن عالم چو کوچ خواهد بود			رواست گر همه عالم گرفته انگاری
	صراط راست که داند در آن جهان رفتن؟			کسی که خو کند اینجا براست رفتاری
	جهان ستانی و لشکرکشی چه مانندست			بکامرانیِ درویش در سبکباری؟
	ببندگی سر طاعت بنه که بربائی			برفعت از سر گردون کلاه جباری
	چو کار با لحد افتاد هر دو یکسانند			بزرگتر ملک و کمترینه بازاری
	ورین گدا بمثل نیکبخت برخیزد			بدان امیر اجلّش دهند سالاری
	ترا که رحمت و دادست و دین بشارت باد			که جور و ظلم و تعدی ز خلق برداری
	بقای مملکت اندر وجود یک شرطست			که دست هیچ قوی بر ضعیف نگماری
	بدولتت علم دین حق فراشته باد			بصولتت علم کفر در نگونساری
	چنانکه تا بقیامت کسی نشان ندهد			بجز دهانه فرنگی و مشک تاتاری
	هزار سال نگویم بقای عمر تو باد			که این مبالغه دانم ز عقل نشماری
	همین سعادت و توفیق بر مزیدت باد			که حق‌گزاری و بی‌حق کسی نیازاری

---

1. چو.
2. ننهی.
3. در یک نسخه:

   	چو دید رغبت و میلت بسوی اهل صلاح			سپهر نیز بپوشد دلق زنگاری