برنامه عمرانی چهارم ۱۳۴۷ - ۱۳۵۱
| قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
برنامه عمرانی چهارم اجرا شده بین سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ - تصمیم متخذه کمیسیون برنامه مجلسین راجع به اصول و هدفهای برنامه عمرانی چهارم کشور مصوب ۱۳۴۷۰۵۰۸ - برنامه عمرانی چهارم دارای چهار قسمت و بیست فصل منضم به تصمیم متخذه کمیسیون برنامه مجلسین راجع به اصول و هدفهای برنامه چهارم عمرانی‌کشور می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
ماده واحده - به استناد تبصره ماده یک قانون برنامه عمرانی چهارم کشور اصول و هدفهای برنامه مذکور به شرح پیوست تصویب و جهت اجراء به‌دولت ابلاغ می‌گردد تصمیم فوق مشتمل بر یک ماده و ضمائم آن در جلسه روز چهار شنبه بیست و ششم تیر ماه یک هزار و سیصد و چهل و هفت به‌تصویب کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی رسیده بود در جلسه روز سه شنبه هشتم مرداد ماه یک هزار و سیصد و چهل و هفت شمسی موردتصویب کمیسیون برنامه مجلس سنا قرار گرفت و به استناد تبصره ماده یک قانون برنامه عمرانی کشور قابل اجراء می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
فصل اول
ویرایشهدفها و اصول برنامه چهارم
ویرایشهدفها و اصول - برنامه عمرانی چهارم که در فصل اول آمده‌است
فصل دوم - سیاست و خط مشی‌های کلی
ویرایشفصل دوم به سیاست و خط مشی‌های کلی - برنامه عمرانی چهارم می‌پردازد. از ۴۸۰ میلیارد ریال هزینه‌های عمرانی برنامه چهارم که در بودجه سازمان برنامه منظور گردیده در حدود ۶۴،۹ میلیارد ریال هزینه‌های مستمر مربوط به برنامه چهارم و ۴۱۵،۱ میلیارد ریال هزینه سرمایه‌گذاری ثابت می‌باشد که ۳۸۰،۲ میلیارد ریال از مبلغ اخیر توسط بخش عمومی و ۳۴،۹ میلیارد ریال توسط بخش خصوصی سرمایه‌گذاری خواهد شد.
برای رسیدن به هدفهای برنامه چهارم یک سلسله شرائط و موجباتی لازم است. این شرایط و موجبات به صورت سیاستها و خط مشی‌های کلی اقتصادی در زمینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری بخش عمومی و بخش خصوصی استفاده از وامهای خارجی، واردات و صادرات، ثبات قیمتها و برنامه‌های مالی دولت است
فصل سوم - نیروی انسانی
ویرایشفصل سوم نیروی انسانی - برنامه عمرانی چهارم در برنامه عمرانی چهارم بدین قرار بررسی شده‌است:
۱ - میزان افزایش جمعیت ایران طی دوره برنامه چهارم سالانه در حدود ۲٬۶ درصد برآورد شده‌است معهذا افزایش جمعیت در مناطق شهری ۴٬۴ درصد افزایش سالانه سریعتر از افزایش جمعیت مناطق روستایی کشور است که سالانه ۱٬۴ درصد می‌باشد.
۲ - گرایش محسوسی که در جهت جوان‌تر شدن جمعیت در سالهای اخیر پدید آمده‌است طی دوره برنامه چهارم خاصه در مورد گروه سنی تا ۲۰ ساله‌ادامه خواهد یافت.
۳ - به منظور اجرای یک سیاست درازمدت در مورد جمعیت در جهت تسریع رشد اقتصادی کشور اتخاذ تدابیر مشروحه ذیل طی برنامه چهارم کشورضروری به نظر می‌رسد:
الف - تجدید نظر اساسی در سازمان ثبت احوال کشور به منظور آماده ساختن این دستگاه برای ثبت دقیق موالید و متوفیات و انتشار منظم آمارهای‌مربوطه که مستندترین منبع اطلاعات برای تعیین میزان افزایش طبیعی جمعیت کشور خواهد بود.
ب - انجام تحقیقات و تجسسات مربوط به جمعیت‌شناسی با برنامه‌ها و هدفهای مشخص به منظور شناخت تحولات کمی و کیفی جمعیت به‌مقیاس کل کشور و در مناطق مختلف.
ج - تکمیل ارزیابی کلیه منابع طبیعی کشور به وسیله سازمانهای اجرایی مربوط در قالب بک برنامه مشخص.
۴ - با توجه به شرائط اجتماعی و اقتصادی کنونی ایران اقدامات ذیل حتی قبل از بررسی‌های فوق‌الذکر ضروری است:
الف - اجرای یک برنامه تنظیم موالید و تعداد افراد خانوار به منظور تأمین بهترین شرایط رشد برای نوزادان و اطفال از یک طرف و تأمین منطقی‌ترین‌شرائط زیست برای مادران خاصه از نظر جسمانی و مقتضیات بهداشتی از طرف دیگر این برنامه در سطح خانواده و تحت عنوان بهداشت خانواده به‌مرحله اجرا در خواهد آمد.
ب - متعادل ساختن نسبت گروههای جوان جمعیت طی دوره برنامه چهارم از طریق اجرای کامل ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی در مورد ممنوعیت ازدواج‌دختران کمتر از ۱۶ سال.
۵ - تعدیل توزیع کنونی جمعیت در کشور و کاهش تراکم آن خاصه در تهران و تقلیل آهنگ مهاجرت به این شهر، ایجاب می‌نماید که سیاست عدم‌تمرکز اداری که طی برنامه سوم آغاز شده‌است با سیاست عدم تمرکز امور عمرانی توام گردد و در بعضی از شهرستانهای کشور قطب‌های مهم توسعه‌عمران به وجود آید.
فصل چهارم - عمران ناحیه‌ای و قطب‌های عمرانی
ویرایشفصل چهارم به عمران ناحیه‌ای و قطب‌های عمرانی - برنامه عمرانی چهارم می‌پردازد. هزینه اجرای طرحهای عمرانی ناحیه‌ای در برنامه بخش‌های مربوط (کشاورزی، آبیاری، صنایع، ارتباطات و غیره) منظور گردیده‌است و علاوه برآن جهت تأمین هزینه‌های اداری و تشکیلاتی و به منظور انجام مطالعات ضروری اعتبار مورد نیاز عمران ناحیه‌ای به میزان ۳،۶ میلیارد ریال پیش‌بینی‌گردیده‌است.
در برنامه چهارم علاوه بر ادامه عملیات در مناطق جیرفت، میناب، کهکیلویه، گرگان، مغان، قزوین، منطقه دز، منطقه سفید رود که قبلاً انتخاب شده، عمران ناحیه‌ای به نواحی جدیدی از قبیل رضاییه و مهاباد، اراک، سد شاه عباس کبیر (زاینده رود)، سد داریوش کبیر (درودزن فارس) کازرون و خرامه، داراب، بمپور و سراوان، مریوان و سردشت، کرمانشاهان، همدان، سرخس و دره گز، مازندران، گرمسار ورامین، حومه مشهد و اسفراین، حوزه تربت‌جام، زنجان، خمسه، کرج و شهریار و مناطقی که پس از مطالعه حائز اهمیت تشخیص داده شوند به ترتیب اولویت گسترش داده خواهد شد.
فصل پنجم - کشاورزی و دامپروری
ویرایشفصل پنجم به کشاورزی و دامپروری - برنامه عمرانی چهارم اختصاص دارد. برای اجرای برنامه‌ها و رسیدن به هدفهای تولید کشاورزی و دامپروری در دوران برنامه چهارم جمعاً مبلغ ۶۵ میلیارد ریال از اعتبارات‌عمرانی اختصاص یافته‌است. این مبلغ شامل هزینه‌های مستمر ناشی از اجرای برنامه سوم کشاورزی که به بودجه عادی دولت منتقل گردیده‌است نمی‌شود.
علاوه بر اعتبارات فوق در برنامه‌های سایر فصول مانند توسعه منابع آب، عمران دهات، راههای فرعی و عمران ناحیه‌ای و نظایر آن نیز اعتباراتی منظورگردیده که هر یک به نحوی در توسعه کشاورزی مؤثر می‌باشد.
کل تولیدات ناخالص بخش کشاورزی و دامپروری که در سال ۱۳۴۴ معادل ۱۱۲۶۲۰ میلیون ریال بوده‌است در سال ۱۳۵۱ به قیمتهای ثابت سال ۱۳۴۴ بالغ بر ۱۵۸۴۶۸ میلیون ریال خواهد گردید به این ترتیب مجموع رشد مورد محاسبه در دوران هفت ساله معادل ۴۰،۷ درصد و متوسط سالانه رشد معادل ۵ درصد می‌باشد.
سطح کشت محصولات کشاورزی که در پایان برنامه سوم معادل ۷،۱ میلیون هکتار می‌باشد در پایان برنامه چهارم به ۷،۵۵ میلیون هکتار بالغ‌خواهد گردید.
فصل ششم - صنایع و معادن
ویرایشفصل ششم درباره صنایع و معادن - برنامه عمرانی چهارم می‌باشد. سرمایه‌گذاری ثابت در صنایع و معادن (غیر از نفت) طی برنامه چهارم به‌حدود ۲۱۳ میلیارد ریال بالغ خواهد شد، که حدود ۹۹ میلیارد ریال آن را بخش عمومی مستقیماً و ۲ میلیارد ریال توسط مؤسسات انتفاعی دولتی و ۱۱۲ میلیارد ریال آن را بخش خصوصی داخلی و خارجی سرمایه‌گذاری خواهند نمود. مبلغ شش میلیارد ریال از اعتبارات سازمان برنامه در جدول فوق برای هزینه‌های جاری مربوط به فعالیتهای مختلف صنعتی و معدنی منظورگردیده‌است.
فصل هفتم - نفت و گاز
ویرایشنفت و گاز - برنامه عمرانی چهارم فصل هفتم - کل اعتبارات برای برنامه‌های توسعه صنعت نفت در دوره برنامه چهارم ۸۱ میلیارد ریال است که ۲۸،۵ میلیارد ریال آن را شرکت ملی نفت ایران وبقیه را کنسرسیوم و شرکتهای مختلط نفتی دیگر پرداخت خواهند کرد. پیش‌بینی هزینه‌های تقریبی شرکت ملی نفت ایران طی سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۱ در حدود ۲۹،۲ میلیارد ریال می‌باشد که با کسر ۷۳۸ میلیون ریال رقم‌مربوط به سال ۱۳۴۶ به ۲۸،۵ میلیارد ریال بالغ خواهد گردید.
میزان کل سرمایه گذاری در صنعت گاز چنانکه در جدول شماره ۳ آمده بالغ بر ۲۴،۸ میلیارد ریال خواهد بود، از ۲۴،۸ میلیارد ریال مذکور ۲۱،۶۳ میلیارد ریال از محل اعتبارات عمرانی تأمین خواهد گردید و بقیه از درآمدهای اختصاصی شرکت ملی گاز ایران تأدیه خواهد شد.
فصل هشتم - آب
ویرایشفصل هشتم به آب - برنامه عمرانی چهارم می‌پردازد. اعتبارات عمرانی پیش‌بینی شده برای توسعه بهره‌برداری از منابع آب برای برنامه چهارم بالغ بر ۴۸۵۰۰ میلیون ریال می‌باشد. ضمناً برآورد می‌شودکه سازمانهای آب منطقه‌ای علاوه بر تأمین قسمت عمده هزینه‌های عملیاتی خود در حدود ۴۶۵۰ میلیون ریال دیگر نیز در این رشته سرمایه‌گذاری نمایند.
فصل نهم - برق
ویرایشفصل نهم برنامه‌های پیش بینی شده درباره برق - برنامه عمرانی چهارم است. هزینه توسعه تاسیسات برق در برنامه چهارم اعم از تأسیسات تولید شبکه‌های انتقال و توزیع نیر معادل ۴۸ میلیارد ریال برآورد می‌گردد که معادل ۳۸ میلیارد ریال آن از محل اعتبارات برنامه چهارم و ۱۰ میلیارد ریال دیگر از محل درآمد شرکتها و مؤسسات برق کشور و با وام مشترکین تأمین‌می‌گردد.
فصل دهم - حمل و نقل و ارتباطات
ویرایشحمل و نقل و ارتباطات - برنامه عمرانی چهارم فصل دهم قانون برنامه عمرانی جهارم می‌باشد.
فصل یازدهم - مخابرات
ویرایشفصل یازدهم به مخابرات - برنامه عمرانی چهارم می‌پردازد.
فصل دوازدهم - عمران و نوسازی دهات
ویرایشفصل دوازدهم به عمران و نوسازی دهات - برنامه عمرانی چهارم می‌پردازد. اعتبارات عمرانی و نوسازی دهات در برنامه چهارم با برآوردهایی که شده سهم بخش عمومی اجرای این برنامه در حدود دو سوم جمع کل اعتبار به مبلغ ۹۱۰۰ میلیون ریال و سهم خودیاری روستاییان و انجمن دهات یک سوم به مبلغ ۴۳۱۵ میلیون ریال پیش‌بینی گردیده‌است.
فصل سیزدهم - عمران شهری
ویرایشفصل سیزدهم درباره عمران شهری - برنامه عمرانی چهارم است که هدف کلی برنامه چهارم عمران شهری ضمن ادامه و تکمیل عملیات ناتمام برنامه سوم و تأمین اهم احتیاجات روز افزون عمرانی شهرهای کشور درمحدوده طرحهای جامع شهری و با توجه خاص به مقتضیات عمران منطقه‌ای عبارت خواهد بود از تجهیز شهرداریها از لحاظ کادر و اصلاح سازمان وروشهای مالی و اداری و خدماتی و کمک به اجراء برنامه‌های عمرانی و تأسیساتی شهری و همچنین برقراری سیستم صحیح شهرسازی و تقویت کادرشهرساز و اداره فنی تأسیسات شهری برای کشور.
فصل چهاردهم - ساختمان و مسکن
ویرایشفصل چهاردهم به ساختمان و مسکن - برنامه عمرانی چهارم اختصاص دارد. جهت اجرای برنامه ساختمان و مسکن جمعاً اعتباری معادل ۲۳ میلیارد ریال مورد نیاز خواهد بود. علاوه بر این اعتبارات وزارت آبادانی و مسکن از محل منابع مالی که در اختیار سازمان مسکن است در حدود ۴۰۰ میلیون ریال برای ایجاد برخی‌از ساختمانهای ضروری دولتی در دوران برنامه چهارم سرمایه‌گذاری خواهد نمود.
فصل پانزدهم - آموزش و پرورش
ویرایشفصل شانزدهم - فرهنگ و هنر
ویرایشفصل شانزدهم فرهنگ و هنر - برنامه عمرانی چهارم را بررسی می‌کند. اعتبارات عمرانی جهت فرهنگ و هنر در برنامه چهارم عمرانی بالغ بر ۱،۸ میلیارد ریال پیش‌بینی گردیده‌است که مبلغ ۳۰۰ میلیون ریال آن جهت‌اجرای طرح جامع ایران و یونسکو تخصیص یافته و بقیه برای انجام طرحهای مختلف وزارت فرهنگ و هنر خواهد بود.
فصل هفدهم - جهانگردی و جلب سیاحان
ویرایشفصل هفدهم به جهانگردی و جلب سیاحان - برنامه عمرانی چهارم اختصاص دارد. هزینه‌های عمرانی که از بخش دولتی طی برنامه چهارم جهت اجرای این برنامه پیش‌بینی گردیده ۳،۸ میلیارد ریال خواهد بود
فصل هجدهم - بهداشت و بهداری
ویرایشبهداشت و بهداری - برنامه عمرانی چهارم فصل هجدهم برنامه عمرانی چهارم می‌باشد. برنامه بهداشت و بهداری به مبلغ ۱۳،۷۵۰ میلیارد ریال در این فصل پیش بینی می‌شود
علاوه بر این اعتبار جمعاً در حدود ۱۲،۲ میلیارد ریال اضافی از محل فصول دیگر برنامه چهارم و بخش خصوصی و بیمه‌های اجتماعی‌جهت هزینه‌های بهداشت و بهداری دوران برنامه مذکور پیش‌بینی می‌شود که در نتیجه کل هزینه‌های فصل بهداشت و بهداری ۲۵،۹۵ میلیارد ریال خواهد بود.
از ۲۵،۹۵ میلیارد ریال فوق‌الذکر ۲۰،۷۵ میلیارد ریال از بخش عمومی و ۵،۲ میلیارد ریال از بخش خصوصی تأمین خواهد گردید.
فصل نوزدهم - رفاه اجتماعی
ویرایشفصل نوزدهم به رفاه اجتماعی - برنامه عمرانی چهارم اختصاص دارد. هدف کلی برنامه رفاه اجتماعی آن است که به تدریج کلیه فعالیتهای رفاهی از جنبه خیریه و محدود فعلی و از صورت چاره‌جویی موقت مشکلات‌و دردهای اجتماعی خارج شده و تحت نظارت دولت به صورت یک وظیفه عمومی و به شکل سازمان یافته و منطبق بر معیارهای علمی درآید و درعین حال با خدمات رفاهی سازمانهای مختلف عمومی اجتماعی و خصوصی هماهنگ شود تا استفاده کردن از حداقل خدمات و بهره‌مند شدن ازحقوق اجتماعی برای همگان ممکن و میسر باشد و در نتیجه عدالت اجتماعی در میان کلیه گروههای جامعه تعمیم یابد و از نیروهای نهفته بعضی‌گروهها نیز در راه مصلحت عمومی و رشد ملی بهره‌برداری شود.
فصل بیستم - آمار و بررسیها
ویرایشفصل بیستم برنامه عمرانی چهارم به آمار و بررسیها - برنامه عمرانی چهارم می‌پردازد.
هدفهای کلی در تهیه آمارها و اجرای مطالعات آماری برای یاری دولت در تصمیم گیری‌ها، در مقایسه‌های بین المللی مانند آمار حمعیت (شامل سرشماری سال ۱۳۵۰ و آمار زاده شدگان و مردگان)- آمار تولیدات کشاورزی و دامی و قیمت تولیدات در تمام مراحل - آمار جنگلها -آمار مراتع - آمار صنعتی و معدنی - آمار بازرگانی (عمده‌فروشی و خرده‌فروشی) - آمار خدمات خصوصی - آمار حمل و نقل و انبارداری - آمارشرکتهای انتفاعی و غیر انتفاعی - آمار اجاره مسکن و املاک و اماکن - آمار ازدواج و طلاق و امور قضایی - آمار کار و نیروی انسانی و اشتغال - آماراوقاف.
به علاوه آمارهای دیگر نیز در دوران برنامه چهارم تهیه می‌شود که یا مربوط به تکالیف جاری واحدهای آماری است و هزینه‌های آن از محل‌بودجه‌های مستمر عمرانی یا اعتبارات عمومی دولت تأمین می‌گردد و یا آنکه به وسیله دستگاههای وابسته به دولت که بر اساس قانون تجارت اداره می‌شوند و نیز موسسات عمومی و خیریه و عام‌المنفعه و مانند آنها تهیه خواهد شد که همه این آمارها در دست یابی به هدفهای کلی برنامه چهارم آمارمؤثر خواهد بود.
هدفهای کلی یاد شده اعتباری در حدود ۷۰۰ میلیون ریال در نظر گرفته شده‌است. تا آمارها تهیه‌گردد:
اعتبارات جاری فصل آمار که در برنامه سوم از محل اعتبارات عمرانی پرداخت می‌شده به بودجه عمومی دولت منتقل گردیده و از محل ۴۵ میلیاردریال بودجه انتقالی تأمین خواهد شد. (حدود ۹۶۳ میلیون ریال در مجموع برنامه)
برای بررسیها و تحقیقات لازم طی برنامه چهارم به منظور تنظیم برنامه‌های عمرانی آینده جمعاً ۳۰۰ میلیون ریال اعتبار پیش‌بینی شده‌است.