ویکی‌نبشته

ایران در زمان ساسانیان

ایران

در زمان ساسانیان

تألیف

پُرفسور آرتور کریستن‌سن

 

ترجمهٔ

مرحوم رشید یاسمی

  1. فهرست مطالب

  2. مقدمهٔ مترجم۹
  3. دیباچه مؤلف چاپ اول۱۷
  4. دیباچه مؤلف چاپ دوم۲۲
  5. فهرست اختصارات۲۴
  6. مقدمه
  7. بخش اول – شمه‌ای از تمدن ایران قبل از ظهور ساسانیان۲۹
  8. ۱ – مأخذ ایرانی معاصر ساسانیان. ادبیات پهلوی۴۴
  9. ۲ – روایات ساسانی، که در ادبیات عرب و ایران باقی است۹۷
  10. ۳ – منابع یونانی و لاتینی۱۱۵
  11. ۴ – منابع ارمنی۱۲۰
  12. ۵ – منابع سریانی۱۲۴
  13. ۶ – منابع چینی۱۲۹
  14. فصل اول – تأسیس سلسه ساسانی۱۳۱
  15. پارس در زمان سلوکیان و اشکانیان – بازرنگیان و خانواده ساسان – شورش پابگ و پسرانش – فتوحات اردشیر و انقراض سلسله اشکانی – کتیبه تاجگذاری اردشیر – شهر استخر – قصر و آتشکده فیروزآباد – دولت حیره و دولت غسانیان – شخصیت اردشیر – اردشیر در افسانه‌ها.
  16. فصل دوم – تشکیلات دولت شاهنشاهی۱۴۸
  17. صفات مختصه دولت ساسانی – طبقات سیاسی و اجتماعی ملت – تشکیلات اداری مرکزی – صدراعظم – دیانت – مالیه – صناعت و تجارت و شوارع – سپاه – وزراء و غیره – اداره ایالات.
  18. فصل سوم – آیین زردشتی دین رسمی کشور۲۰۶
  19. تأسیس شریعت رسمی – نگارش اوستا در زمان ساسانیان – تفاوت دین زردشتی عهد ساسانی با دین زردشتی بعد از ساسانیان – عقاید زروانیه – آتشکده‌ها – تقویم – اعیاد و جشنها – نجوم عامیانه.
  20. فصل چهارم – مانی و کیش او۲۵۹
  21. جلوس شاهپور اول – کتیبه تاجگذاری – مانی و آیین او – جامعه مانویان و تشکیلات آنان – انتشار عقاید مانی پس از مرگ او – صنایع مانریه.
  • فصل پنجم – دولت شاهنشاهی شرق و دولت امپراطوری غرب۲۹۴
  • تأسیسات لشکری دولت ساسانی – جنگهای اردشیر اول و شاهپور اول با روم – غلبه شاهپور بر قیصر و الریانوس – نقوش نصرت شاهپور اول – پالمور – سلطنت هرمزد اول و وهرام اول و وهرام دوم – نقوش آنها – سلطنت وهرام سوم و نرسه – نقش نرسه – جنگ مجدد با رومیان – سلطنت هرمزد دوم – شاهپور دوم و جنگ بزرگ – منتخبی از روایت آمیانوس – شخصیت شاهپور دوم – سلطنت اردشیر دوم و شاهپور سوم و وهرام چهارم – نقوش اردشیر دوم و شاهپور دوم و سوم.
  • فصل ششم – عیسویان ایران۳۵۴
  • قدرت روزافزون روحانیون و اشراف درجه اول – اوج تعالی دیانت زردشتی – وضع یهود و نصاری در دولت شاهنشاهی ایران – تعقیب و آزار عیسویان در زمان شاهپور دوم – سلطنت یزدگرد اول و وهرام پنجم – ورزگ فرمذارمهر نرسی و خانواده او – تعقیب مجدد عیسویان – یزدگرد دوم – امور ارمنستان – شهدای عیسوی سریانی و ایرانی – منازعه یعقوبیان با نسطوریان – پیروز و ولاش – هجوم هفتالیان – غلبه مذهب نسطوری – تشکیلات قضایی دولت شاهنشاهی ایران – نظری بکتاب اعمال شهدای ایران،
  • فصل هفتم – نهضت مزدکیه۴۲۴
  • احوال اجتماعی ایرانیان در دوره ساسانی – طبقات جامعه – خانواده – حقوق مدنی – دوره اول پادشاهی کواذ اول – افکار انقلابی مزدکیان – اتحاد کواذ با مزدکیان – خلع و فرار کواذ – پادشاهی ژاماسپ – بازگشت کواذ – دوره دوم پادشاهی او – مسئله جانشینی پادشاه – قتل عام مزدکیان – مرگ کواذ.
  • فصل هشتم – خسرو انوشروان۴۸۴
  • تحکیم سلطنت – تجدید درجات اجتماعی – اصلاح مالیات – اصلاحات نظامی – جنگ با دولت بیزانس – هفتالیان و ترکان – تسخیر یمن – شخصیت کسری – شورش انوشگزاد – توصیف پایتخت و قصور سلطنتی – تأسیسات کشوری – مراسم بار شاهنشاه – تشریفات دربار – امتیازات – القاب – سیباست – دوره بزرگ
  • تمدن ادبی و فلسفی – تعلیم و تربیت – علوم – طب – برزویه طبیب و ادیب – دیانت و فلسفه – نفوذ ادبی هند – «کلیلگ و دمنگ» – ادبیات اخلاقی – انحطاط دیانت زردشتی – اوضاع مادی و معنوی ایران در عهد کسری.
  • فصل نهم – آخرین سلطنت بزرگ۵۷۵
  • هرمزد چهارم خصال او – ادامه جنگ با روم شرقی – شورش وهرام چوبین – خلع هرمزد و قتل او – بر تخت نشستن خسرو دوم – شاهی وهرام چوبین – جنگ داخلی – استمداد خسرو از قیصر – شکست و فرار و قتل وهرام چوبین – شورش و عصیان وستهم – سلطنت خسرو دوم – جنگ دیگر با روم – اخلاق خسرو دوم – کاخ‌های سلطنتی (دستگرد، «قصر شیرین») – نقوش طاق‌بستان – عجایب دستگاه خسرو – زنان او – تجملات و ظرایف درباری – عطرها و خوراکها – جامهای مزین – موسیقی – احوال مسیحیان – خلع و قتل خسرو و جلوس کواذ دوم شیرویه.
  • فصل دهم – انقراض دولت ساسانی۶۴۵
  • سلطنت کواذ دوم شیرویه – پادشاهی اردشیر سوم – شهر وراز – خسرو سوم – بوران – آزرمیدخت – هرمزد پنجم – خسرو چهارم – پیروز دوم – فرخ‌زاد خسرو – یزدگرد سوم، که آخرین شهریار ساسانی است – انحلال دولت – شاهان خرد – سپاهبذ رستهم – هجوم اعراب – جنگ قادسیه – درفش کاوگ – تسخیر تیسفون – فتوحات دیگر عرب – فرار یزدگرد سوم و وفات او در مرو – اعقاب او – ایران در عهد حکمرانی عرب.
  • خاتمه۶۶۱
  • ضمیمه اول – نگارش اوستا۶۶۷
  • ضمیمه دوم – فهرست صاحبان مناصب عالی کشور۶۷۱

    1. فهرست تصاویر

    2. ۱ –سکه‌های اردشیر۱۳۶
    3. ۲ – نقش رستم مجلس شاه شدن اردشیر۱۴۰
    4. ۳ – قصر فیروزآباد۱۴۲
    5. ۴ – کعید زردشت که روی سکه شاهان پارس نقش شده است (هیل، فهرست مسکوکات یونانی در عربستان) (از عهد سلوکیان) و عراق و ایران۲۳۳
    6. ۵ – آتشدان زردشتی۲۳۴
    7. ۶ – کعبه زردشت۲۳۵
    8. ۷ – انواع آتشدان‌هائی که در پشت سکه شاپور اول و وهرام پنجم منقوش است۲۴۴
    9. ۸ – آتشگاه اصفهان
    10. ۹ – آتشکده شهر شاپور۲۴۵
    11. ۱۰ – جام کلیمو۲۵۴
    12. ۱۱ – نمونه نقاشی مانویان۲۸۹
    13. ۱۲ – میناتور مانوی۲۹۰
    14. ۱۳ – مکرر میناتور مانوی۲۹۲
    15. ۱۴ – نقش برجسته عهد ساسانی۲۹۹
    16. ۱۵ – قلعه محصور۳۰۲
    17. ۱۶ – سکه شاهپور اول۳۱۰
    18. ۱۷ – مجلس پیروزی شاپور اول۳۱۴
    19. ۱۸ – مجلس پیروزی شاپور اول۴۱۵
    20. ۱۹ – سکه بهرام اول۳۱۶
    21. ۲۰ – اورمزد مقام شاهی را به وهرام اول اعطا می‌کند۳۱۷
    22. ۲۱ – سکه بهرام دوم۳۲۰
    23. ۲۲ – مجلس پیروزی وهرام دوم۳۲۲
    24. ۲۳ – مبارزه دو سوار۳۲۳
    25. ۲۴ – سکه نرسی۳۲۴
    26. ۲۵ – تاجگذاری نرسی۳۲۵

    این اثر در ایران، کشوری که برای اولین بار در آنجا منتشر شده است، در مالکیت عمومی قرار دارد. همچنین در ایالات متحده هم طبق بخشنامه 38a دفتر حق تکثیر ایالات متحده در مالکیت عمومی قرار دارد.
    در مورد اشخاص حقیقی این بدین معنا است که مؤلف این اثر قبل از ۳۱ مرداد ۱۳۵۹ درگذشته یا اینکه از تاریخ مرگش بیش از ۵۰ سال گذشته است. در مورد اشخاص حقوقی نیز نشان دهنده این است از تاریخ اولین انتشار اثر بیش از ۳۰ سال گذشته است.
    برگرفته از «https://fa.wikisource.org/w/index.php?title=ایران_در_زمان_ساسانیان&oldid=240475»